1 Leswi i swivuriso swa Solomoni n'wana Davhida, hosi ya Israele.
2 Swivuriso swi pfuna vanhu ku tiva vutlhari ni swiletelo, ni ku twisisa marito ya tintlhari,
3 swi nyika vanhu swiletelo swa mahanyelo lamanene, va ta tiva leswi lulameke, ni milawu leyinene, ni ntiyiso.
4 Swivuriso swi tlharihisa lavo pfumala mano, swi nyika lavantshwa vutivi ni mianakanyo leyinene.
5 Na yena loyi a tlhariheke, loko a swi landza, ú ta dyondza a ya emahlweni. Munhu loyi a twisisaka, ú kuma switsundzuxo,
6 a kota ku hlamusela swivuriso ni swifananiso, a twisisa marito ya tintlhari ni mavulavulele ya tona.
7 Masungulo ya vutivi i ku chava HOSI Xikwembu; lava alaka ku dyondzisiwa ni ku leteriwa i swiphukuphuku!
8 N'wananga, yingisa swiletelo swa tata wa wena; ni milawu ya mana wa wena, u nga tshuki u hambana na yona:
9 Swi ta va harhi yo saseka enhlokweni ya wena, ni vuhlalu bya nkoka enhan'wini ya wena.
10 N'wananga, u nga tshuki u pfumela ku yengiwa hi vadyohi.
11 Va nga ku byeletela va ku: “Tana hi famba swin'we, hi ya tumbelela vanhu, hi va dlaya. A hi ye hi ya yimela vahundzi va ndlela, lava nga tiviki nchumu.
12 A hi va miteni va ri karhi va hanya, va fambisa sweswo, va rhelela ekheleni ra xivandla xa vafi.
13 Hi ta kuma swilo swa nkoka swa tinxaka-xaka, hi tata tindlu ta hina hi leswi hi swi phangheke.
14 Nghena entlaweni wa hina, hinkwerhu hi ta phakana hi ringana!”
15 N'wananga, u nga tshuki u tolovelana ni vanhu vo tano, ni mikhuva ya vona, u nga yi landzeleli,
16 hikuva a va hlweli ku endla leswo biha, va hatla ku halata ngati.
17 A swi pfuni nchumu ku rhiya xitsendzele tinyanyana hinkwato ti langutile:
18 Vanhu lava va le ku rhiyeni ka ntlhamu lowu nga ta tlhela wu phasa vona; eku tumbeleleni ka vona, hi vona va nga ta lahlekeriwa hi vutomi.
19 Vanhu hinkwavo lava kumeke rifumo hi tihanyi, va hanyisa sweswo. Rifumo ra kona ri va vangela rifu.
20 Vutlhari bya huwelela emagondzweni, erivaleni ku twala rito ra byona leri tlakukeke;
21 byi yima ni le henhla ka khumbi byi huwelela, byi vulavula ni le tinyangweni ta muti, byi ku:
22 “N'wina lavo-ke-mano, mi ta pfumala vutivi ku fikela rini ke? Vasandzi va ta tshika rini ku sandza, ni swiphunta swi ta venga ku twisisa ku fikela rini ke?
23 Yingisani, ndzi mi laya mina vutlhari, ndzi lombeni tindleve ndzi mi tsundzuxa, ndzi mi byela leswi nga mbilwini ya mina.
24 Ndzi huwelerile, kambe a mi pfumelanga, ndzi mi kowetile, kambe a ku vanga na un'we loyi a teke.
25 Minkarhi hinkwayo loko ndzi mi tsundzuxa, mi pfarile tindleve, a mi lavanga ku twa loko ndzi mi tshinya.
26 Hikokwalaho, na mina ndzi ta mi hlekula loko khombo ri mi fikerile, ndzi ta mi yowetela loko mi ri karhi mi rhurhumela hi ku chava,
27 loko nchavo wu mi terile tanihi xidzedze, ni makhombo ma ta ku fana ni xihuhuri, ni loko mi fikeriwile hi gome ni nhlomulo.
28 “Va ta ndzi huwelela, kambe a ndzi nga pfumeli, va ta ndzi lava hinkwako, kambe a va nga ndzi kumi.
29 Va vengile vutivi, va ala ni ku chava HOSI Xikwembu,
30 va nga lavi ku twa nchumu hi switsundzuxo swa mina; minkarhi hinkwayo, a va sandza loko ndzi va laya,
31 hikokwalaho, swiendlo swa vona swi ta va xanisa, mano ya vona ma ta va dlayisa.
32 Lava pfumalaka vutivi va tivangela rifu loko va ala ku dyondzisiwa, swiphunta swi ticelela masirha hi ku ka swi nga tikarhateli nchumu.
33 Kambe loyi a ndzi yingisaka, ú ta tshamiseka, a kuma ku rhula emoyeni, a nga chavi nchumu xo biha.”
1 N'wananga, amukela leswi ndzi ku byelaka swona, u hlayisa milawu ya mina,
2 rhiya ndleve u yingisa swa vutlhari, u tikarhatela ku twisisa swilo;
3 ndzi ri, rilela vutlhari, u kombela ku twisisa,
4 swi hlote ku fana ni silivhere, u swi lava ku fana ni xuma lexi fihliweke,
5 kutani u ta twisisa leswaku ku chava HOSI Xikwembu swi vula yini, u tlhela u xi tiva.
6 HOSI Xikwembu hi xona xi nyikaka vutlhari, vutivi ni ku twisisa swi huma eka xona;
7 lava lulameke, xi va hlayisela minkateko, HOSI Xikwembu i xitlhangu xa lava tshembekeke,
8 hi xona xi sirhelelaka maavanyisele layo lulama, xi rindza tindlela ta vahlawuriwa va xona.
9 Loko u yingisa, u ta twisisa leswi lulameke, u tiva milawu leyinene ni ntiyiso, u tiva ni hinkwaswo leswi lavekaka,
10 kutani vutlhari byi ta ku letela, u tsakisiwa hi vutivi;
11 mianakanyo leyinene yi ta ku sirhelela, u ta hlayisiwa hi ku twisisa;
12 swi ta ku sivela ku endla leswo biha, ni ku nghena eka swivulavula swa vanhu lavo homboloka;
13 lava tshikeke tindlela leto lulama, va famba emunyameni,
14 lava tsakisiwaka hi ku endla swo biha, va tsakela mahanyelo layo homboloka;
15 mikhuva ya vanhu lava, yi gombonyokile, va hanya hi vuxisi ntsena.
16 Vutlhari byi ta ku ponisa eka wansati wa dlakuta, loyi a nga tshembekangiki, wa marito yo tsokombela,
17 la tshikeke loyi a n'wi tekeke evuntshweni bya yena, a tshova ntwanano wa yena ni Xikwembu xa yena.
18 Ku nghena endlwini ya yena i ku hojomela exivandleni xa vafi, ndlela yo ya eka yena yi yisa eku feni.
19 Hinkwavo lava yaka eka yena, a va vuyi, ni ndlela ya vutomi, a va ha yi kumi.
20 Hikokwalaho, khoma ndlela ya vanhu lavanene, u nga hambuki ebuduleni ra lavo lulama;
21 hikuva lava lulameke, hi vona va nga ta tshama etikweni, eka rona, ku ta aka lava tshembekeke,
22 kambe lavo homboloka va ta hlongoriwa etikweni, vakanganyisi va ta susiwa eka rona.
1 N'wananga, u nga rivali leswi ndzi ku dyondzisaka swona. Hlayisa milawu ya mina,
2 swi ta ku engetelela masiku ya ku hanya, swi ta ku nyika ku rhula evuton'wini bya wena.
3 Namarhela tintswalo ni ku tshembeka; swi bohelele enhan'wini, u swi fihla endzeni ka mbilu ya wena.
4 Hi ndlela leyi, Xikwembu xi ta ku tsakela, ni vanhu va ta ku xixima.
5 Tshemba HOSI Xikwembu hi mbilu ya wena hinkwayo, u nga tshembi ntsena vutlhari bya wena.
6 Eka hinkwaswo leswi u swi endlaka, tsundzuka HOSI Xikwembu, xi ta ku basisela tindlela.
7 U nga tshuki u tiendla ntlhari, chava HOSI Xikwembu, u hambana ni leswo biha.
8 Leswi, swi ta horisa miri wa wena, swi tiyisa ni marhambu ya wena.
9 Nkhensa HOSI Xikwembu hi leswi u nga na swona, u xi humesela ni leswi u nga ta rhanga u swi tshovela emasin'wini hinkwawo ya wena,
10 kutani switlati swa wena swi ta tlhemuka hi mavele, ni vhinyo yi ta tala yi khapa emakhuwaneni.
11 N'wananga, loko HOSI Xikwembu xi ku laya, u nga soli, ni loko xi ku tshinya, u nga vi ni ximbilwa-mbilwana,
12 hikuva HOSI Xikwembu xi tshinya loyi xi n'wi rhandzaka, xi ba loyi xi n'wi tsakelaka.
13 Munhu loyi a kumeke vutlhari ni ku twisisa, ú katekile,
14 hikuva vutlhari byi hakela ku tlula silivhere, byi vuyerisa ku tlula nsuku.
15 Vutlhari byi ni nkoka ku tlula swilo swo bomba ha swona, byi tlula ni swilo hinkwaswo leswi munhu a swi navelaka.
16 Hi byona lebyi nyikaka munhu masiku layo tala ya ku hanya, byi nyika rifuwo ni ku dzuneka.
17 Tindlela ta byona ta tsakisa swinene, mabudula ya byona i ku rhula ntsena.
18 Vutlhari i murhi lowu nyikaka vutomi eka lava va byi kumaka; lava va byi namarhelaka, va katekile!
19 Hi vutlhari, HOSI Xikwembu xi tumbuluxile misava, matilo xi ma endlile hi vutivi;
20 vutivi bya xona byi handzurile misava, mati ya swidziva ma huma, byi endlile leswaku mapapa ma tshonisa mberha.
21 N'wananga, hlayisa vutivi lebyinene ni mianakanyo leyinene, swilo leswi, u nga tshuki u hambana na swona;
22 hi swona swi nga ta ku hanyisa, swi sasekisa vutomi bya wena;
23 kutani tindlela ti ta ku basela, a ku nga vi na nchumu lexi nga ta ku khugula.
24 Loko u etlele, a ku nga vi na lexi xi nga ta ku chavisa, ni vurhongo byi ta nandziha;
25 loko ku tshuka ku humelela leswo chavisa, u nga tsemeki nhlana, ni loko lavo homboloka va ku tela ku fana ni xidzedze, u nga chavi,
26 hikuva HOSI Xikwembu hi xona xi nga ta ku tiyisa, xi nga ka xi nga ku tshiki u wela ekhombyeni.
27 Loko u ri ni matimba yo lawula swilo leswinene, u nga tshuki u tsona vanhu lava nga ni tifanelo ta ku swi kuma.
28 U nga byeli munhu-kuloni, u ku: “Famba, u ta tlhela u vuya mundzuku, ndzi ta ku nyika swona”, kasi swilo swa kona, u na swona.
29 Munhu-kuloni loyi a akelaneke na wena hi ku ku tshemba, u nga tshuki u n'wi tshama xikungu.
30 Loko munhu a nga ku hoxelanga, u nga tshuki u holova na yena.
31 U nga tshuki u navela munhu wa tinyimpi, ni mikhuva ya yena, u nga yi tekeleli,
32 hikuva HOSI Xikwembu xi venga munhu lowo homboloka, kasi lavo lulama, xi twanana na vona.
33 HOSI Xikwembu xi vanga makhombo endlwini ya lowo homboloka, kambe emitini ya lavo lulama, xi nghenisa minkateko;
34 lava sandzaka, xa va sandza, kambe xi tsakela lava titsongahataka.
35 Ku dzunisiwa i swa lavo tlhariha, tingana i ta swiphunta.
1 N'wina vana, rhiyani tindleve, mi yingisa swiletelo swa tata wa n'wina, leswaku mi ta tlhariha,
2 hikuva mina ndzi mi komba mikhuva leyinene; mi nga tshuki mi hambana ni milawu ya mina.
3 Loko ndza ha ri emavokweni ya tatana, ndzi ri n'wana yexe, la rhandziwaka hi manana,
4 tatana ú ndzi dyondzisile, a ku: “N'wananga, namarhela leswi ndzi ku byelaka swona, u hlayisa milawu ya mina embilwini ya wena, kutani u ta hanya.
5 Tilavele vutlhari ni ku twisisa; leswi ndzi ku byeleka swona, u nga tshuki u swi rivala, kumbe ku swi fularhela.
6 Namarhela vutlhari, byi ta ku hlayisa; byi rhandze, byi ta ku sirhelela.
7 Xilo xo sungula i vutlhari: Tilavele byona, u tilavela ni ku twisisa, hambiloko swi ku tekela swilo swa wena hinkwaswo.
8 Kurisa vutlhari, byi ta ku kurisa, byi ta ku dzunisa, loko u byi vukarha.
9 Vutlhari byi ta ku tlhandleka harhi yo saseka enhlokweni, byi ku ambexa ni xidlodlo xo vangama.”
10 N'wananga, yingisa u amukela leswi ndzi ku byelaka swona, leswaku u ta hanya masiku layo tala.
11 Budula ra vutlhari, ndzi ku kombile, ndzi ku fambisile etindleleni leto lulama.
12 Loko u famba, u nga ka u nga khuguriwi, ni loko u tsutsuma, u nga ka u nga wi.
13 Hlayisa swiletelo, u nga swi tshiki; swi sirhelele, hikuva hi byona vutomi bya wena.
14 U nga tshuki u landzelela lavo homboloka, ni mikhuva ya lavo biha, u nga yi tekeleli.
15 Fambela kule na swona, u nga tshineli ni le kusuhi, swi papalate, u hundzela emahlweni.
16 Lavo homboloka a va etleli loko va nga si endla swo biha, loko va nga si vavisa munhu, vurhongo a byi ti.
17 Vubihi i swakudya swa vona, vhinyo leyi va nwaka yona i tihanyi.
18 Mahanyelo ya lavo lulama ma fana ni ku vonakala ka vurhonga loku ku yaka ku engeteleleka, dyambu ri ko ri xa.
19 Kambe mahanyelo ya lavo homboloka i xinyami lexikulu, ni leswi swi va khugulaka, a va swi tivi!
20 N'wananga, rhiya ndleve u twa marito ya mina, yingisa leswi ndzi ku byelaka swona,
21 u nga swi tshiki swi wela ehansi, swi hlayise embilini ya wena,
22 hikuva i vutomi eka loyi a swi kumaka, swi horisa miri wa yena hinkwawo.
23 Hlayisa mbilu ya wena ku tlula swilo hinkwaswo, hikuva hi xona xihlovo xa vutomi.
24 U nga tshuki u vulavula swo homboloka, papalata ni marito ya vuxisi.
25 Wena languta emahlweni ntsena, u nga tshuki u halahala ematlhelo.
26 Xiyaxiya laha u kandziyaka kona, kutani riendzo ra wena hinkwaro ri ta va lerinene;
27 u nga tshuki u hambukela exineneni kumbe eximatsini, leswo biha, u nga ngheni eka swona!
1 N'wananga, rhiya ndleve u twa swa vutlhari bya mina, yingisa hilaha mina ndzi twisisaka hakona;
2 loko u endla tano, u ta va ni mianakanyo leyinene, enon'wini wa wena, vutivi byi ta hlayiseka.
3 Milomu ya wansati wa dlakuta yi tenga-tenga vulombe, ririmi ra yena ri rhetela kukota mafurha,
4 kambe eku heteleleni, wa bava ku fana ni xibaha, wa kariha kukota mukwana wa xinyayi.
5 Minkondzo ya yena ya dlayisa, mahanyelo ya yena ma yisa exivandleni xa vafi.
6 Ndlela leyi yisaka evuton'wini, a nga na mhaka na yona, tindlela ta yena a ti fikisi helo, kambe yena n'winyi a nga swi voni.
7 N'wina vana, ndzi yingiseni, namarhelani leswi ndzi mi byelaka swona.
8 Fambela kule ni wansati loyi wa dlakuta, u nga tshuki u nghena emutini wa yena,
9 hikuva u nga pfumala ndzhuti emahlweni ka vanhu, ni munhu wa nsele a nga ku dlaya,
10 kutani vanhu vambe va nga kuma rifuwo ra wena, ku tikarhata ka wena ku fumisa van'wana.
11 Loko masiku ya wena ma ri karhi ma hela, ni loko miri wa wena wu hlakele, u ta konya,
12 u ku: “Loko ingi ndzi lo pfumela ku layiwa, ndzi nga alanga ku tshinyiwa!
13 A ndzi yingisanga, leswi vadyondzisi va mina va ndzi byeleke swona, a ndzi rhiyanga ndleve ndzi yingisa valeteri va mina.
14 Ndzi lavile ku wela ekhombyeni lerikulu, ntshungu lowu hlengeletaneke wu ri karhi wu swi vona.”
15 Nsati wa wena i xihlovo xa mati lawa yo tenga, timula torha ra wena exihlobyeni xexo!
16 U nga tshiki mati ya kona ma khulukela ehandle, u nga pfumeli leswaku ma halateriwa erivaleni.
17 Mati lawa a ma ve ya wena ntsena, u nga siyerisani ni vaakelani va wena.
18 Tiphine hi nsati loyi u n'wi tekeke loko wa ha ri jaha, tsakisa yena a nga xihlovo xa wena.
19 Nsati wa wena i ximhuntana xo saseka, vumbhurhi bya yena i bya mhala; mavele ya yena a ma ku nyike ntsako wo hetiseka minkarhi hinkwayo, rirhandzu ra yena a ri ku yive mbilu masiku hinkwawo.
20 N'wananga, hikwalaho ka yini u yiviwa mbilu hi wansati wa dlakuta, xana? U n'wi vukarhela yini xana?
21 Tsundzuka leswaku HOSI Xikwembu xi languta mikhuva ya vanhu hinkwavo, xi kambisisa mintirho ya vona hinkwayo.
22 Milandzu ya munhu wo biha yi dlayisa yena n'winyi, ú phasiwa hi ntlhamu wa swidyoho swakwe,
23 wa fa hi leswi a aleke ku layiwa, vuphukuphuku bya yena lebyikulu bya n'wi lovisa.
1 N'wananga, loko u tshuka u tibohile ku hakelela muakelani milandzu ya yena, ni loko u hlambanyele munhu un'wana ku n'wi hakelela swikweleti,
2 u tiphasile hi ku vulavula ka wena, marito ya wena ma ku wisele entlhan'wini.
3 Hikokwalaho, loko u lava ku tiponisa, endla leswi n'wananga: Leswi u weleke emavokweni ya munhu loyi, hatlisa u ya kombela hi matimba eka yena leswaku a ku ntshunxa;
4 vurhongo a byi suke, u nga yi eku etleleni,
5 hatlisa u phonyoka, ku fana ni mhala leyi chupukelaka muhloti, ni nyanyana leyi tsemaka rigoda.
6 Wena lolo, yana eka vusokoti, u xiyaxiya mahanyelo ya byona, u ta tlhariha.
7 A byi na hosi, ni murhangeri kumbe ndhuna byi hava,
8 kambe hi ximumu byi hlengeleta swakudya swa byona, byi tivekela timbuva enkarhini wa ntshovelo.
9 We lolo, xana u ta etlela ku fikela rini, u ta pfuka rini evurhongweni ke?
10 Wena u ri: “Ndza há kú bàà, ndzi etlelanyana switsongo, ndza ha khondlanyana mavoko, ndzi wisa.”
11 Kasi hi loko vusiwana byi nghenile kukota xi-ta-xi-famba, ni vusweti ku fana ni xigevenga.
12 Munhu loyi a rhendzelekaka a ri karhi a hangalasa mavunwa, a nga pfuni nchumu, ú bihile.
13 Ú famba a ri karhi a tshunyeta-tshunyeta, a tsala-tsala hansi hi swikunwana, a khwenuta-khwenuta vanhu;
14 minkarhi hinkwayo, u le ku lukeni ka mano layo biha, a pfuxa madzolonga.
15 Hikokwalaho, ú ta wela hi khombo a nga ehleketanga, ú ta jumiwa a wiseriwa ehansi, a nga ha pfuki.
16 Xana leswi HOSI Xikwembu xi swi vengaka i swilo swa 6 xana? E-e, leswi yilaka emahlweni ka xona i swilo swa 7, swi nga leswi:
17 Munhu loyi a tikurisaka, ni loyi a vulavulaka mavunwa, ni loyi a halataka ngati mahala,
18 ni munhu wa miehleketo yo homboloka, ni la tsutsumaka-tsutsumaka a endla leswo biha,
19 ni mbhoni leyi vulavulaka mavunwa ntsena, ni munhu la byalaka rivengo exikarhi ka vamakwavo.
20 N'wananga, hlayisa switsundzuxo swa mina tata wa wena, ni milawu ya mana wa wena, u nga tshuki u hambana na yona;
21 swi hlayise embilwini ya wena swi tshama kona minkarhi hinkwayo, u swi boha enhan'wini ya wena.
22 Loko u ri eku fambeni, swi ta ku komba ndlela, swi ta ku sirhelela loko u etlele, loko u pfuka, swi ta vulavula na wena.
23 Switsundzuxo i rivoni, milawu i ku vonakala, marito yo tshinya ni ku laya ma komba ndlela ya ku hanya.
24 Hi swona swi nga ta ku sirhelela eka wansati wo biha mbilu, loyi a nga tshembekangiki, wa ririmi ro tsokombela.
25 U nga tshuki u navela ku saseka ka yena, ni ku copeta-copeta ka yena ku nga tshuki ku ku yenga.
26 Munhu a nga hakela nghwavava hi xinkwa xin'we ntsena, kambe wansati la nga ni nuna ú lava rifuwo ra wena hinkwaro.
27 Loko munhu a okela ndzilo exikhwameni, swiambalo swa yena swi ta tshwa!
28 Loyi a kandziyaka makala ya ndzilo, ú ta duvuka minkondzo.
29 Swi tano ni le ka munhu loyi a etlelaka ni nsati wa un'wana; un'wana ni un'wana loyi a khumbaka nsati wa muakelani, a nge poni.
30 Khamba leri ri yivaka swakudya, leswaku ri ta miyeta nyoka, vanhu a va ri soli,
31 kambe loko ri tshuka ri kumiwile, ri ta riha ka 7, ri humesa swilo hinkwaswo swa muti wa rona.
32 Wanuna loyi a oswaka, a nga ehleketi! Loko a etlela ni nsati wa un'wana, ú ticelela sirha;
33 ú ta boxiwa timbanga, a pfumala ni ndzhuti, a ku nga vi na loyi a nga ta n'wi susa tingana,
34 hikuva loyi a nga ni rilaveta eka nsati wa yena, wa pfurha hi vukari, kutani siku a rihiselaka, a nge tsetseleli.
35 A nga ka a nga pfumeli ku riheriwa; mbilu ya yena yi nga ka yi nga wi, hambiloko a nyikiwa tinyiko to tala!
1 N'wananga, yingisa leswi ndzi ku byelaka swona, u hlayisa switsundzuxo swa mina.
2 Hlayisa switsundzuxo swa mina, u ta hanya, ni milawu ya mina, yi hlayise kukota ndzololo ya tihlo ra wena;
3 swi bohe etintihweni ta wena, u swi fihla emakorhweni ya mbilu ya wena.
4 Byela vutlhari, u ku: “Hi wena makwerhu!” Ku twisisa kona, ku vule “munghana wa wena”.
5 Swi ta ku ponisa eka wansati wa dlakuta, loyi a nga tshembekangiki, wa marito yo tsokombela.
6 Siku rin'wana ndzi hlometerile ehandle hi fasitere ra yindlu ya mina,
7 ndzi languta lavantshwa lavo pfumala vutivi, kutani exikarhi ka vona ndzi vona jaha leri nga ehleketiki swinene,
8 ri ri karhi ri famba egondzweni, ri jika, ri kongoma endlwini ya lowa wansati.
9 A ku ri nimadyambu, hi nkarhi wa mpimavayeni, loko ku ri karhi ku phuma, ni xinyami xi tshinela.
10 Hiloko wansati a ri hlanganisa a ambele ku fana ni nghwavava, mbilu ya yena yi tele vukanganyisi.
11 Wansati loyi i wo tlatlarhuka wo pfumala xichavo, naswona a hi ricondzo ra yena!
12 Etindleleni, hi yena; erivaleni a nga pfumaleki, emahandzeni ya magondzo, ú talela kona.
13 Kutani a khoma jaha leri a ri ntswontswa, a vulavula na rona a nga nyumi, a ku:
14 “A ndzi boheka ku humesa magandzelo, kutani namuntlha ndzi hetisile leswi ndzi tshembiseke swona.
15 Hikokwalaho ndzi sukeke ekaya, ndzi ta ku hlanganisa, ndzi ku lavile ngopfu, kutani sweswi ndzi ku kumile.
16 Ndzi andlalerile mubedo wa mina hi minceka ya mavalavala leyi lukiweke hi ntsembyani wa le Egipta;
17 ndzi wu n'wan'waserile mirhi yo nun'hwela ya tinxaka-xaka.
18 Tana, hi ya tiphina swin'we ri ko ri xa, a hi ye hi ya tikhorwisa hi rirhandzu.
19 Nuna wa mina a nga kona ekaya, ú ye kule swinene;
20 ú fambile ni xinkwamana xa mali, ú ta vuya n'hweti leyi taka.”
21 Wansati a kucetela jaha hi marito ya yena yo kanganyisa, a ri koka hi ririmi ra yena ro tsokombela.
22 Kutani jaha ri hatla ri n'wi landzelela, ku fana ni homu leyi kokiwaka hi muhalo, kumbe mhala leyi tlulaka yi wela entlhan'wini,
23 ku kondza nseve wu yi tlhava wu ya fika emarumbyini. Ri fana ni xinyanyana lexi phatsamaka evurimbeni, xi nga swi tivi leswaku xi ta lahlekeriwa hi vutomi.
24 Hikokwalaho sweswi, ndzi yingiseni n'wina vana, rhiyani ndleve, mi twa leswi ndzi mi byelaka swona.
25 Wansati loyi, a nga tshuki a mi yenga, mi nga tshuki mi lahleka mi n'wi landzelela,
26 hikuva lavo tala, ú va petile nhloko, masirha lawa a ma vangeke i ntsandza-vahlayi.
27 Yindlu ya yena i ndlela yo ya exivandleni xa vafi, yi rhelela yi kongoma etindlwini ta rifu.
1 Vutlhari bya huwelela, ku twala rito ra ku twisisa leri tlakukeke.
2 Byi yima eswitsungeni etlhelo ka magondzo, ni le mahandzeni ya tindlela bya kumeka.
3 Byi ya ni le tindleleni leti nghenaka emutini, byi yima etlhelo ka tinyangwa, byi huwelela byi ku:
4 “N'wina vanhu hinkwenu, ndza mi rhamba, ndzi vitana un'wana ni un'wana wa n'wina.
5 N'wina mi kalaka mano, tlharihani, dyondzani ku anakanya, n'wina swiphunta.
6 Yingisani, hikuva ndzi ni mhaka ya ntikelo, leswi ndzi nga ta swi vula, swi tiyile.
7 Leswi humaka enon'wini wa mina i ntiyiso ntsena, eka mina swa yila ku vulavula leswo homboloka.
8 Hinkwaswo leswi ndzi swi vulaka swi lulamile, a ku na xin'we xa swona lexi gombonyokeke kumbe ku huma endleleni;
9 eka loyi a twisisaka, marito ya mina ma twala swinene, ni ka loyi a nga ni vutivi, ma le rivaleni.
10 Ematshan'wini ya silivhere, hlawula swiletelo swa mina, ni vutivi ematshan'wini ya nsuku lowunene,
11 hikuva vutlhari byi tlula swilo swo bomba ha swona, hinkwaswo leswi munhu a swi lavaka swi nga ka swi nga byi tluli.
12 “Mina vutlhari, ndzi pfula miehleketo, ndzi kumiwa hi loyi a nga ni vutivi ni mianakanyo leyinene.
13 Loyi a chavaka HOSI Xikwembu ú venga leswo biha. Ku tikurisa, ni ku tiarisa, ni mahanyelo layo biha, ni ku vulavula mavunwa, ndza swi venga.
14 Ndzi ni switsundzuxo ni mianakanyo leyinene, ku twisisa ni matimba i swa mina.
15 Tihosi ti fuma hi matimba ya mina, vafumi va veka milawu leyinene hikwalaho ka mina.
16 Hinkwavo lava fumaka hi ku lulama, hambi tindhuna kumbe varhangeri, va pfuniwa hi mina.
17 Ndzi rhandza lava va ndzi rhandzaka, lava fambaka va ndzi lava, va ndzi kuma.
18 Rifuwo ni ku dzuneka swi le ka mina, hi mina ndzi nga ni xuma lexi nga boriki ni minkateko.
19 Mihandzu leyi kumekaka eka mina yi ni nkoka ku tlula nsuku lowo tenga, ntshovelo lowu ndzi wu nyikaka wu tlula silivhere leyo saseka.
20 Gondzo leri ndzi fambaka ha rona ri yisa eka leswo lulama, i ndlela leyi kongomaka emilawini leyinene.
21 Ndzi fumisa lava va ndzi rhandzaka, ndzi tata vuhlayiselo bya xuma xa vona.”
22 “HOSI Xikwembu xi rhangile xi endla mina xi nga si tumbuluxa nchumu, ndzi va ntirho wa xona wo sungula;
23 ndzi nyikiwile xivumbeko khale ni misava yi nga si va kona.
24 Mina ndzi velekiwile, xidziva lexikulu ni swihlovo leswi pfelelaka mati swi nga si tumbuluxiwa.
25 Loko tintshava ni swintshabyana swi simekiwa, mina a ndzi velekiwile khale;
26 ndzi vile kona HOSI Xikwembu xi nga si endla misava ni swimila, hambi ritshuri rinene a ri nga si va kona.
27 Mina a ndzi ri kona loko HOSI Xikwembu xi vamba matilo, ni loko xi ba xirhendzevutana emakumu ka malwandle.
28 A ndzi ri kona loko xi hayeka mapapa empfhukeni, ni loko swihlovo swa xidziva lexikulu swi sungula ku pfelela hi matimba.
29 Loko HOSI Xikwembu xi bela lwandle ndzilekana leswaku mati ma nga tluli nawu wa xona, ni loko xi veka masungulo ya misava,
30 mina a ndzi lo gèè, etlhelo ka xona, ku fana ni n'wana, masiku hinkwawo a ndzi xi tsakisa, ndzi tihuhela emahlweni ka xona.
31 A ndzi tiphina emisaveni ya xona, ndzi titsakela ni vanhu hinkwavo.
32 “N'wina vana, ndzi yingiseni: Ku katekile lava hlayisaka switsundzuxo swa mina.
33 Yingisani swiletelo, mi ta tlhariha, mi nga tshuki mi swi ba hi makatla.
34 Ku katekile munhu loyi a ndzi yingisaka, loyi a tshamaka a langutile enyangweni ya mina, a nghena emutini wa mina minkarhi hinkwayo.
35 Loyi a ndzi kumeke, ú kumile vutomi, kutani HOSI Xikwembu xi ta n'wi tsakela;
36 kambe loyi a nga ndzi kumiki, wo tivavisa, hinkwavo lava va ndzi vengaka, vo lava rifu.”
1 Vutlhari byi tiakerile yindlu, byi dzima ni tiphuphu ta yona ta 7;
2 byi tlhavile xifuwo, byi hlanganiserile vhinyo ya byona, byi andlalela ni tafula ra byona.
3 Vutlhari byi rhumile malandza ya byona, ma ya huwelela eswitsungeni swa muti, ma ku:
4 “N'wina hinkwenu mi kalaka mano, tanani haleno!” Loyi a nga ehleketiki swinene, vutlhari byi ku ka yena:
5 “Tana hi ta dya swin'we, hi nwa vhinyo leyi ndzi yi hlanganiseleke.
6 Hambana ni lavo pfumala vutivi, u ta hanya, tekelela mahanyelo ya lava twisisaka.”
7 Loyi a tsundzuxaka musandzi, ú tivangela ku rhuketeriwa, loyi a layaka munhu wo homboloka, ú tilavela timbanga.
8 Musandzi, u nga n'wi tshinyi, hikuva ú ta ku venga, tshinya loyi a tlhariheke, yena ú ta ku rhandza.
9 Tsundzuxa munhu loyi a tlhariheke, vutlhari bya yena byi ta engeteleleka, loyi a lulameke, n'wi dyondzise, a ta dyondza a ya emahlweni.
10 Masungulo ya vutlhari i ku chava HOSI Xikwembu, Muhlawuleki ú tiviwa hi loyi a twisisaka.
11 Mina vutlhari ndzi ta engetela masiku ya ku hanya ka wena, u ta hanya malembe layo tala.
12 Loko u tlharihile, swi ta pfuna wena n'wini, loko u sandza, hi wena u nga ta twa ku vava.
13 Vuphukuphuku byi fana ni wansati wa pongo ngopfu, wa mintirho ya manyala, loyi a nga nyumiki.
14 Ú tshama enyangweni ya yindlu ya yena, kumbe eswitsungeni swa muti,
15 a vitana vavanuna lava tihundzelaka hi ndlela, lava tiyelaka lomu va kongomeke kona, a ku:
16 “N'wina hinkwenu lavo-ke-mano, tanani haleno!” Loyi a nga ehleketiki swinene, wansati ú ri ka yena:
17 “Mati lama yiviweke, a hi ku nandziha ka wona, swakudya swa le xihundleni, swi tsakisa ngopfu.”
18 Vanhu a va swi tivi leswaku ka fiwa emutini wa wansati loyi, lava va n'wi endzeleke, va le xivandleni xa vafi.
1 Swivuriso swa Solomoni hi leswi: N'wana la tlhariheke, ú tsakisa tata wa yena, kambe la tiarisaka i nhlomulo eka mana wa yena.
2 Xuma lexi kumiweke hi tindlela to homboloka a xi pfuni nchumu, kambe ku lulama swi ponisa vutomi bya munhu.
3 HOSI Xikwembu a xi tshiki lowo lulama a sika, kambe xi tsona lavo biha leswi va swi navelaka.
4 Ku tshama hi mavoko swi chela vusiwana, migingiriko yona ya fumisa.
5 N'wana wa miehleketo, ú huma a ya pfuna eku tshoveleni, kasi la salaka a etlele, ú nyumisa vatswari.
6 Minkateko yi wela lowo lulama, kambe ku vulavula ka lovo homboloka ku fihla tihanyi.
7 Munhu wo lulama wa nkhensiwa, a nga rivariwi, kasi vito ra lowo homboloka ra bola.
8 Munhu wa miehleketo wa twa loko a tsundzuxiwa, kambe xihanya-nomo xona xi ta ya eku loveni.
9 Ku hanya eku tshembekeni i ku hanya eku hlayisekeni, kambe loyi tindlela ta yena ti gombonyokeke, ú ta kumiwa.
10 Munhu la tshunyetaka hi tihlo, ú pfuxa minkitsikitsi, kambe la nga chaviki ku tshinya van'wana, ú tisa ku rhula.
11 Marito ya munhu la lulameke i xihlovo xa vutomi, kambe ku vulavula ka lavo homboloka ku fihla tihanyi.
12 Rivengo ri pfuxa madzolonga, kambe rirhandzu ri endla leswaku vanhu va rivalelana.
13 Enon'wini wa la twisisaka, ku huma marito ya vutlhari, kambe la nga ehleketiki swinene, wo fanela hi nkhavi.
14 Lavo tlhariha va tihlayisela vutivi, kambe loko xiphukuphuku xi jakatseka, khombo ri le kusuhi.
15 Khokholo ra n'wankumi i rifuwo ra yena, kasi swisiwana swi herisiwa hi vusweti bya swona.
16 Hakelo ya munhu la lulameke i vutomi, kasi lowo homboloka ú dya mihandzu ya xidyoho.
17 Loyi a twaka ku byeriwa, ú khome ndlela ya vutomi, kasi ma-ka-tindleve wa lahleka.
18 Munhu la fihlaka rivengo, ú hemba ngopfu, la lumbetaka van'wana, i xiphunta.
19 Ku tata marito, swi vanga swihoxo, kambe loyi a kotaka ku tikhoma, ú ni mianakanyo leyinene.
20 Marito ya munhu wo lulama i silivhere leyo saseka, kasi miehleketo ya lavo homboloka a yi pfuni nchumu.
21 Leswi humaka enon'wini wa munhu wo lulama i swakudya swa lavo tala, kambe swiphukuphuku swi ticelela masirha hi ku ka swi nga ehleketi.
22 Minkateko ya HOSI Xikwembu yi fumisa vanhu, ku tikarhata ka munhu ku nga ka ku nga yi engeteli.
23 Xiphunta xi hungasa hi ku endla swa manyala, kasi munhu la twisisaka ú hungasa hi mintirho ya vutlhari.
24 Lowo biha ú teriwa hi swilo leswi a swi chavaka ngopfu, kambe lavo lulama va nyikiwa leswi va swi navelaka.
25 Loko ku hundza bubutsa, lavo homboloka a va sali, kambe lavo lulama, vona va sala va lo tíkítìkì!
26 Lolo ri dyisa loyi a ri rhumaka embitsi, ku fana ni loko munhu a nwa ntsuvi, kumbe a tlunyiwa hi musi.
27 Munhu la chavaka HOSI Xikwembu ú engeteleriwa masiku ya ku hanya, Kambe lavo homboloka va hatla va hundza emisaveni.
28 Ku tshemba ka lavo lulama ku hela hi ntsako, kambe leswi lavo homboloka va swi langutelaka, swi helela empfhukeni.
29 HOSI Xikwembu i khokholo ra munhu la tshembekeke, kambe xi herisa lava dyohaka.
30 Munhu wo lulama a nga ka a nga rhurhisiwi, kambe lavo homboloka va ta susiwa etikweni.
31 Enon'wini wa munhu wo lulama ku huma marito ya vutlhari; loyi a vulavulaka mavunwa, ú ta tsemiwa ririmi.
32 Munhu la lulameke ú vulavula leswi nga swona, kasi lavo homboloka va vulavula mavunwa ntsena.
1 Ku xavisela vanhu swilo hi mpimo lowu nga riki wona, HOSI Xikwembu xa swi venga, kambe mpimo lowu wu nga wona, xa wu tsakela.
2 Ku tikurisa swi vitana tingana, kasi vutlhari byi ni lava va titsongahataka.
3 Ku tshembeka ka lava lulameke ku va komba ndlela, kambe vumbabva bya vakanganyisi byi va peta nhloko.
4 Esikwini ra ku hlundzuka ka HOSI Xikwembu, rifuwo a ri pfuni nchumu, kambe ku lulama ku ponisa vutomi bya munhu.
5 La nga riki na nandzu, ú basiseriwa ndlela hi ku lulama ka yena, kasi lowo homboloka ú wisiwa hi swiendlo swa yena.
6 Lavo lulama va ponisiwa hi mintirho ya vona, kasi vakanganyisi va phasiwa hi ku navela ka vona.
7 Loko lowo homboloka a fa, ku tshemba ka yena ka hela, ni rifuwo leri a tisetelaka ha rona a ra ha n'wi pfuni nchumu.
8 Loyi a lulameke wa humesiwa ekhombyeni, kutani ematshan'weni ya yena, ku nghenisiwa lowo homboloka.
9 La nga vuriki nchumu hi Xikwembu, a nga dlaya munhu-kulobye hi ku vulavula ka yena, kasi lavo lulama va ponisiwa hi vutivi bya vona.
10 Loko lowo lulama swi n'wi fambela kahle, muti wa tsaka, ni loko lowo homboloka a lova, ku biwa minkulungwana ya ntsako.
11 Minkateko leyi humaka eka lavo lulama, yi kurisa muti, kambe marito ya lavo homboloka, ma wu hahlula.
12 Loyi a sandzaka munhu-kulobye a nga ehleketi, kambe loyi a twisisaka, wo timiyelela.
13 Munhu wa gubya ú paluxa swihundla, kambe loyi a tshembekeke, ú hlayisa timhaka.
14 Laha ku nga hava switsundzuxo, tiko ra wa, kasi laha ku nga ni vatsundzuxi lavo tala, ra hlayiseka.
15 Loyi a tiboheke ku hakelela xi-ta-xi-famba milandzu ya xona, ú ta tisola, kambe loyi a yimaka kule na swona, ú hlayisekile.
16 Wansati wa tintswalo ú kuma ku dzuneka, wanuna wa xivindzi ú kuma rifuwo.
17 Munhu wa mafundza wa vuyeriwa, kambe lowa nsele ú tivangela ku vaviseka.
18 Munhu wo homboloka a nga holi swo nyawula, kasi loyi a seketelaka leswo lulama, a nga kanakani hi hakelo ya yena.
19 Loyi a tiyiselaka eku lulameni, ú ta hanya, kambe loyi a landzelelaka leswo biha, ú ya eku loveni.
20 Vanhu va mianakanyo yo gombonyoka, HOSI Xikwembu xa va nyenya, kambe xi tsakela lava pfumalaka xisandzu.
21 Lowo homboloka a nge poni, ú ta biwa hakunene! Kambe lava lulameka va ta pona.
22 Wansati wo saseka nghohe, kambe a nga ehleketi, ú fana ni sindza ra nsuku enhompfini ya nguluve.
23 Ku navela ka lavo lulama ku hela hi leswinene ntsena, kambe ku langutela ka lavo homboloka ku helela eku avanyisiweni.
24 Munhu loyi a hananaka, ú tala ku fuma, kasi munhu wo tsonana ngopfu, ú tala ku heleriwa hi swa yena.
25 Munhu wo hanana ú ta dya a xurha, ni loyi a nyikaka van'wana mati, na yena ú ta nyikiwa.
26 Loyi a alaka ku xavisa mavele ya yena, ú ta rhuketeriwa hi vanhu, kasi loyi a va xaviselaka, va ta n'wi navelela minkateko.
27 Loyi a tikarhatelaka leswinene, wa tsakeriwa, kasi loyi a lavaka leswo homboloka, swi kuma yena.
28 Loyi a tshembaka rifuwo ra yena, ú ta wa, kambe lowo lulama ú ta tsaka ku fana ni murhi lowu hlukaka.
29 Loyi a xanisaka va ka vona, ú tivangela xidzedze, xiphukuphuku xi ta va hlonga ra lavo tlhariha.
30 Munhu wo lulama i murhi wa mihandzu leyi nyikaka vutomi, kasi munhu wa tihanyi ú herisa vutomi bya vanhu.
31 Leswi munhu wo lulama a kumaka hakelo ya mintirho ya yena emisaveni, xana lavo homboloka ni vadyohi, va nge yi kumi ya vona hakelo xana?
1 Loyi a rhandzaka ku tsundzuxiwa, ú rhandza vutivi, kambe loyi a vengaka ku tshinyiwa, wa hlanya.
2 Munhu lonene, HOSI Xikwembu xa n'wi tsakela, kambe munhu wa makungu layo biha, xa n'wi avanyisa.
3 Munhu wa mintirho yo homboloka, a nga hlweli ku wela hansi, kasi munhu wo lulama ú ni timitsu leti nga simulekiki.
4 Wansati wa migingiriko i harhi ya vuhosi enhlokweni ya nuna wa yena, kasi wansati loyi a khomisaka nuna wa yena tingana, ú fana ni vuvabyi lebyi borisaka marhambu.
5 Makungu ya vanhu lavo lulama i manene, kasi switsundzuxo swa lavo homboloka swa kanganyisa.
6 Marito ya lavo homboloka ma nga vanga rifu, kasi lavo lulama va ponisa vanhu hi ku vulavula ka vona.
7 Lavo homboloka va wela makumu, va nyamalala, kasi miti ya lavo lulama ya tiya.
8 Munhu ú nkhensiwa hikwalaho ka mianakanyo ya yena leyinene, kasi munhu wa miehleketo yo gombonyoka, wa sandziwa.
9 Munhu wa xiyimo xa le hansi etikweni la nga ni nandza un'we ntsena, ú tlula loyi a tiendlaka munhu wa le henhla, kasi ú etlela ni ndlala.
10 La lulameke ú tsetselela swifuwo swa yena, kambe vanhu va tihanyi, va swi xanisa.
11 Munhu loyi a rimaka, ú ta dya a xurha, kambe loyi a landzelelaka leswi nga pfuniki nchumu, a nga ehleketi swinene.
12 Lowo homboloka ú navela bindzu ra lavo biha, kasi lavo lulama va ni timitsu leti nga simulekiki.
13 Loyi a biheke mbilu, ú phasiwa hi marito ya yena layo homboloka, kambe la lulameke wa pona ekhombyeni.
14 Munhu ú kuma hakelo leyinene ya marito ya yena, mintirho ya mavoko ya yena ya n'wi vuyerisa.
15 Xiphukuphuku xi tivona xi ri endleleni leyo lulama, kasi munhu wo tlhariha ú amukela switsundzuxo.
16 Xiphukuphuku xi hatla xi komba ku khunguvanyeka ka xona, kambe munhu loyi a ehleketaka, wa swi kota ku tikhoma, loko a rhuketeriwa.
17 Loyi a vulavulaka ntiyiso, ú nyika vumbhoni lebyinene, kasi loyi a vulavulaka mavunwa, ú tele vukanganyisi.
18 Vanhu vo hatla ku vulavula, marito ya vona ma tlhava ku fana ni fumu, kasi marito ya lavo tlhariha ma horisa.
19 Marito ya ntiyiso ma tshama hilaha ku nga heriki, kambe mavunwa a ma tlhaveli hi sana.
20 Vukanganyisi byi le timbilwini ta lava endlaka swo biha, kasi lava nga ni makungu lama tisaka ku rhula, va tsakile.
21 Lowo lulama a nga weli hi khombo, kasi lavo homboloka va rhendzeriwa hi maxangu.
22 HOSI Xikwembu xi nyenya lava vulavulaka mavunwa, kambe lava tshembekaka, xa va tsakela.
23 Munhu loyi a nga ni vutivi, a nga tikombi, kasi swiphunta swi paluxa vuphukuphuku bya swona.
24 Vanhu va migingiriko va ta va valawuri, kasi lavo loloha va ta rhwexiwa mintirho yo tika.
25 Ku vilela ku heta munhu matimba, kambe marito lamanene ma n'wi tiyisa.
26 Lowo lulama ú hambana ni leswo biha, kasi mikhuva ya lavo homboloka ya va lahla.
27 Munhu wo loloha a nga vuyi na nchumu eku hloteni, kambe munhu wa migingiriko ú kuma rifuwo lero saseka.
28 Lavo lulama va khoma ndlela ya vutomi, kasi ndlela ya lavo homboloka yi yisa eku loveni.
1 N'wana la tlhariheke ú yingisa swiletelo swa tata wa yena, kasi musandzi a nga twi ku tshinyiwa.
2 Leswi munhu lonene a swi vulavulaka, swi n'wi vuyerisa mihandzu leyinene, kambe vakanganyisi va navela ku endla nsele ntsena.
3 Munhu loyi a nga vulavuriki ngopfu, ú hlayisa vutomi bya yena, kasi loyi a phyaphyarhaka, ú weriwa hi khombo.
4 Lolo ri fa hi ku navela, kambe a ri kumi nchumu; munhu wa migingiriko yena, ú dya a xurha.
5 Munho wo lulama ú venga mavunwa, kasi lowo homboloka a nga nyumi ku endla swa manyala ni tingana.
6 Ku lulama swi sirhelela munhu wo tshembeka, kambe vudyoho byi lahlekisa lavo homboloka.
7 Vanhu van'wana va tiendla swigwili, kasi a va na nchumu; van'wana va tiendla swisiwana, kasi va fumile ngopfu.
8 Van'wankumi va tisirhelela hi rifuwo ra vona, kasi swisiwana a swi na mhaka na ku chavisiwa.
9 Rivoni ra lavo lulama ri pfurha minkarhi hinkwayo, kambe ra lavo homboloka ri ta timeka.
10 Ku tikurisa, swi vanga madzolonga ntsena, kasi vutlhari i bya lava pfumelaka ku tsundzuxiwa.
11 Rifuwo leri kumiwaka hi siku rin'we, a ri hlweli ku dzudzeka, kasi leri taka hi kutsongo-tsongo, ra khomelela.
12 Loko munhu a nga kumi lexi a xi languteleke, ú twa mbilu ku vava, kasi loko a kuma lexi a xi navelaka, swi fana ni loko a kumile murhi lowu nyikaka vutomi.
13 Loyi a solaka switsundzuxo, ú tivangela rifu, kasi loyi a yingisaka nawu, wa vuyeriwa.
14 Dyondzo leyi humaka eka lowo tlhariha i xihlovo xa vutomi, lexi nga ponisaka munhu entlhan'wini wa rifu.
15 Munhu wa miehleketo leyinene wa tsakeriwa, kasi vakanganyisi va lovisiwa hi mikhuva ya vona.
16 Loyi a ehleketaka, a nga welaweli swilo, kambe xiphunta xi paluxa vuphukuphuku bya xona.
17 Murhumiwa wo biha mbilu, ú nghenisa vanhu ekhombyeni, kasi loyi a tshembekaka, ú tisa ku rhula.
18 Loyi a alaka ku layiwa, ú tivangela vusiwana ni tingana, kasi loyi a pfumelaka ku tshinyiwa, wa dzunisiwa.
19 Loko munhu a kuma leswi a swi navelaka, wa tiphina, kambe ku hambana ni leswo biha, swa yila eka xiphunta.
20 Loyi a tolovelanaka ni lavo tlhariha, wa tlhariha, kambe munghana wa swiphunta, ú ta wela ekhombyeni.
21 Makhombo ma wela vadyohi, kambe lavo lulama va hakeriwa hi leswinene.
22 Munhu lonene ú siyela vatukulu va yena endzhaka, kasi rifuwo ra mudyohi, ri salela lavo lulama.
23 Mafusi ya swisiwana ma nga swi humesela ntshovelo lowunene, kambe swi ta tekeriwa wona hikwalaho ka milawu leyi nga lulamangiki.
24 Loyi a nga xupuliki n'wana wa yena, wa n'wi venga, kasi loyi a rhandzaka n'wana wa yena, ú tikarhatela ku n'wi tshinya.
25 Munhu wo lulama ú dya a xurha, khwiri ra lowo homboloka rona, ri etlela ni ndlala.
1 Wansati la tlhariheke, ú tiakela muti, kasi la nga xiphukuphuku wa wu hahlula.
2 Loyi a nga ni mahanyelo lamanene, ú chava HOSI Xikwembu, kambe loyi a nga ni mikhuva yo gombonyoka, wa xi sandza.
3 Ku vulavula ka xiphukuphuku ku xi nghenisa etimhakeni, kasi marito ya lavo tlhariha ma va sirhelela.
4 Laha ku nga riki na tihomu, mavele ku hava, ntshovelo lowukulu wu tisa hi ntamu wa homu.
5 Mbhoni leyi tshembekeke yi vulavula ntiyiso, leyi nga tshembekangiki, a hi ku hemba ka yona!
6 Musandzi ú lava vutlhari, kambe a nga byi kumi, munhu la twisisaka, ú kuma vutivi hi ku olova.
7 Hambana ni xiphunta, hikuva a xi nga ku dyondzisi nchumu!
8 Vutlhari bya munhu wa miehleketo, byi n'wi komba ndlela, kasi vuphukuphuku bya swiphunta, bya swi kanganyisa.
9 Lavo homboloka, ku dyoha a swi va karhati, kasi lavo lulama va twelana vusiwana.
10 Mahlomulo ma twa hi n'winyi wa wona, ni ntsako wa yena wu nga ka wu nga twi hi un'wana.
11 Yindlu ya munhu wo homboloka yi ta hahluriwa, kasi dladla ra munhu wo tshembeka ri ta katekisiwa.
12 Ku ni swilo leswi munhu a nga swi vonaka swi lulamile, kasi eku heteleleni, swi yisa eku feni.
13 Munhu a nga hleka, kasi mbilu ya vava, mafenya ma hela hi nhlomulo.
14 Loyi a nga ni mahanyelo yo biha, ú tshovela mihandzu ya swiendlo swa yena, na yena lonene, ú vuyeriwa hi mihandzu ya mintirho ya yena.
15 Munhu wo kala mano, ú pfumelela hinkwaswo, kasi munhu wa miehleketo, ú languta ntsena lomu a kongomaka kona.
16 La tlhariheke wa xiyaxiya, a papalata leswo biha, kambe xiphunta xi ni magugu, xi wela swilo ehenhla.
17 Munhu wa ximbilwa-mbilwana ú endla swilo hi ndlela ya vuphukuphuku, kasi munhu wa miehleketo wa tiyisela.
18 Hakelo ya vanhu vo kala mano, i vuphukuphuku, kasi vutivi i harhi enhlokeni ya lava nga ni miehleketo.
19 Munhu wa mintirho yo biha ú ta nkhinsamela lavanene, ni munhu wa mintirho yo homboloka ú ta va ehansi ka lavo lulama.
20 Xisiwana a xi tsakeli hi munhu, hambi va ri vaakelani va xona, kasi n'wankumi ú ni vanghana lavo tala.
21 Ku sandza munhu-kuloni, i xidyoho, kasi loyi a nga ni tintswalo eka swisiwana wa kateka.
22 Lava lukaka mano layo biha, va endla xihoxo; lava nga ni makungu lamanene, vanhu va va tsakela ni ku va tshemba.
23 Hinkwavo lava tikarhataka, va vuyeriwa, kambe lava tshamelaka ku phyaphyarha ntsena, vo tichela vusiwana.
24 Rifuwo i harhi ya vuhosi enhlokweni ya lowo tlhariha, kasi xiphukuphuku xi bomba hi vuphukuphuku bya xona.
25 Mbhoni leyi vulaka ntiyiso, ya ponisa, kasi leyi vulavulaka mavunwa, ya dlayisa.
26 Ku chava HOSI Xikwembu, swi nyika munhu ku tshemba loku tiyeke, ni vana va yena va ta va ni ndhawu yo tumbela eka yona.
27 Ku chava HOSI Xikwembu i xihlovo xa vutomi, lexi ponisaka munhu entlhan'wini wa rifu.
28 Hosi i vanhu, laha ku nga riki na vanhu, vuhosi bya hela.
29 Munhu loyi a kotaka ku tiyisela swilo, ú twisisa ngopfu, kasi munhu wa ximbilwa-mbilwana, u nyanya ku paluxa vuphukuphuku bya yena.
30 Mbilu leyi tsakeke, yi horisa miri, kasi ku vilela, swi fana ni vuvabyi byo borisa marhambu.
31 Loyi a xanisaka xisiwana, ú le ku rhuketeleni ka Mutumbuluxi wa xona, kasi loyi a nga ni tintswalo eka vapfumari, ú dzunisa Muvumbi.
32 Munhu wo homboloka ú wisiwa hi mintirho ya yena leyo biha, kasi lowo lulama ú sirheleriwa hi mahanyelo ya yena lamanene.
33 Vutlhari byi aka emiehleketweni ya munhu loyi a twisisaka, kambe eka swiphunta a byi tshami.
34 Ku lulama swi kurisa tiko, kasi xidyoho xi khomisa vanhu tingana.
35 Nandza wa miehleketo, hosi ya n'wi tsakela, kambe vukari bya yona byi wela loyi a endlaka leswi khomisaka tingana.
1 Ku hlamula hi ndlela yo titsongahata, swi rheleta vukari, kasi ku karihela vanhu, swa byi pfurhisa.
2 Ku vulavula ka munhu wo tlhariha, ku nandzihisa vutivi, kambe milomo ya swiphunta yi khapa vuphukuphuku.
3 HOSI Xikwembu xi languta matlhelo hinkwawo, xi xiyaxiya va mintirho leyo biha ni va mintirho leyinene.
4 Marito yo tsakisa i murhi lowu nyikaka vutomi, kasi lama khunguvanyisaka ma heta matimba.
5 Xiphukuphuku xi sandza swiletelo swa tata wa xona, kambe loyi a pfulekeke miehleketo, ú pfumela ku tshinyiwa.
6 Emutini wa lowo lulama, ku ni rifuwo lero tala, kasi xuma xa lowo homboloka xa hangalasiwa.
7 Loko munhu wo tlhariha a vulavula, ú haxa vutivi, kasi emiehleketweni ya swiphunta a ku humi nchumu!
8 Magandzelo ya munhu wo homboloka, HOSI Xikwembu xa ma nyenya, kambe xi tsakela xikhongelo xa munhu wo lulama.
9 HOSI Xikwembu xi venga mikhuva ya munhu lowo homboloka, kasi munhu loyi a tikarhatelaka leswo lulama, xa n'wi rhandza.
10 Loyi a tshikaka mikhuva leyinene, ú ta biwa swinene, ni loyi a alaka ku tshinyiwa, ú ta fa.
11 Leswi HOSI Xikwembu xi vonaka ni leswi swi nga hansi, exivandleni xa vafi, xana xi nga tsandza hi yini ku vona leswi nga timbilwini ta vanhu xana?
12 Musandzi a nga swi lavi ku tshinyiwa, a nge pfuki a yile eka lavo tlhariha.
13 Loko mbilu yi tsakile, nghohe yi n'wayitela, kasi loko mbilu yi vava, munhu ú hela matimba.
14 Munhu loyi a twisisaka, ú lava vutivi, kasi swiphunta swi hanya hi ku vulavula swa vuphukuphuku ntsena.
15 Masiku hinkwawo, swisiwana swi hanya enhlomulweni, kasi ku va ni mbilu leyi tsakeke, i nkhuvo lowu nga heriki.
16 Xisiwana lexi chavaka HOSI Xikwembu, xi fumile ku tlula loyi a nga ni xuma lexo tala, lexi n'wi pfumataka vurhongo.
17 Ku dya miroho ni lava va ku rhandzaka, swi tlula ku dya nyama yo nona ni lava va ku vengaka.
18 Munhu wa ximbilwa-mbilwana ú pfuxa madzolonga, kasi loyi a tiyiselaka swilo, ú miyeta ku holova.
19 Ndlela yo lolo yi tlhumile hi mitwa, kasi gondzo ra lowa migingiriko, ri khuleriwile ri basa.
20 N'wana la tlhariheke ú tsakisa vatswari vakwe, kambe la tiarisaka, wa va sandza.
21 Vuphukuphuku byi tsakisa loyi a nga ehleketiki, kasi munhu wo twisisa, ú languta laha a yaka kona ntsena.
22 Laha ku nga riki na ku tsundzuxana, makungu ma helela empfhukeni, kasi loko ku ri ni vatsundzuxi lavo tala, makungu ma humelela.
23 Munhu wa tsaka loko a hlamurile mhaka hi ndlela leyi nga yona; a hi ku nandziha ka swona ku vula rito leri faneleke hi nkarhi wa kona!
24 Ndlela leyi munhu wo tlhariha a yi khomeke, yi tlhandlukela evutomini, leswaku a ta ka a nga rheleli exivandleni xa vafi.
25 HOSI Xikwembu xi mbundzumuxa miti ya lava tikurisaka, kambe xi sirhelela noni ni swilo swa yona.
26 HOSI Xikwembu xi nyenya miehleketo ya lavo homboloka, kambe emahlweni ka xona, marito lama tsakisaka, ma tengile.
27 Munhu loyi a nga ni makwanga, ú vangela muti wa yena ekhombo, kambe loyi a alaka ku xaviwa, ú ta hanya.
28 Munhu wo lulama, ú sungula a ehleketa a nga si hlamula, kasi emilon'wini ya lavo homboloka, ku khuluka manyala ntsena.
29 HOSI Xikwembu a xi tshineli kusuhi ni lavo homboloka, kambe swikhongelo swa lavo lulama, xa swi hlamula.
30 Nghohe leyi n'wayitelaka, ya tsakisa, mahungu lamanene ma tiyisa nhlana.
31 Loyi a nkhensaka ku tshinyiwa, ú ta hanya; loko a ri exikarhi ka lavo tlhariha, ú ta titwa a ntshunxekile.
32 Munhu loyi a bakanyaka switsundzuxo, wa tidlaya, kasi loyi a yingisaka loko a tshinyiwa, ú engetelela ku twisisa.
33 Loko u chava HOSI Xikwembu, u le ku dyondzeni ka vutlhari; rhanga hi ku titsongahata, hi kona u nga ta dzunisiwa.
1 Munhu a nga endla makungu, kambe HOSI Xikwembu hi xona lexi nga ni rito ro hetelela.
2 Hinkwaswo leswi munhu a swi endlaka, ú swi vona swi tengile, kambe HOSI Xikwembu xi kambela miehleketo ya yena.
3 Loko u endla xilo, kombela HOSI Xikwembu xi ku pfuna, kutani makungu ya wena ma ta katekisiwa.
4 Hinkwaswo leswi HOSI Xikwembu xi swi tumbuluxeke, swi ni lomu swi kongomeke kona, hambi va ri lavo homboloka, va kongoma esikwini ra khombo.
5 HOSI Xikwembu xi nyenya un'wana ni un'wana loyi a tikurisaka, munhu wo tano a nge poni, ú ta biwa hakunene.
6 Munhu loyi a nga ni tintswalo, a tlhela a tshembeka, HOSI Xikwembu xa n'wi rivalela milandzu ya yena, naswona loyi a xi chavaka, ú kota ku papalata leswo biha.
7 Munhu loyi HOSI Xikwembu xi tsakelaka vutomi bya yena, xi endla leswaku hambi va ri valala va yena, va hanyisana na yena hi ku rhula.
8 Ku va ni swilo switsongo leswi u swi kumeke hi tindlela letinene, swi tlula ku va ni xuma lexo tala lexi u xi kumeke hi tindlela leto biha.
9 Munhu a nga endla makungu ya lomu a yaka kona, kambe HOSI Xikwembu hi xona xi nga ta n'wi komba ndlela.
10 Leswi hosi ya tiko yi vulaka swona, yi lo hlavuteriwa, loko yi tsema mhaka, a yi hoxi.
11 Mimpimo leyi nga yona, i ya HOSI Xikwembu, hinkwayo yi endliwile hi xona.
12 Emahlweni ka tihosi, swa yila ku endla leswo biha, hikuva vuhosi byi tiyisiwa hi leswo lulama.
13 Tihosi ti tsakela lava vulavulaka ntiyiso, ti rhandza lava vulaka leswi nga swona.
14 Vukari bya hosi byi nga vanga rifu, munhu wo tlhariha ú ringeta ku yi rheleta mbilu.
15 Loko hosi yi n'wayitela, ku ni vutomi, ku tsakeriwa hi yona, swi fana ni mapapa lama tisaka mpfula ya ximun'wana.
16 Ku kuma vutlhari, swi tlula ku kuma nsuku, ku hlawula ku twisisa, swi tlula ku hlawula silivhere.
17 Gondzo ra lavo lulama ri papalata leswo biha, hinkwavo lava fambaka eka rona, va ponisa vutomi bya vona.
18 Ku tikurisa, swi vitana khombo, manyunyu ma vangela munhu ku wa.
19 Swa antswa ku titsongahata, u hanya ni swisiwana, ku ri ni ku avelana ni vanhu lavo tikurisa swilo leswi va swi phangheke.
20 Munhu loyi a amukelaka switsundzuxo, ú ta humelela; loyi a tshembaka HOSI Xikwembu, ú ta kuma minkateko.
21 Munhu loyi a tlhariheke, u ta vuriwa “la twisisaka”; hi ku tsokombela ka marito ya yena, ú kota ku khorwisa vanhu.
22 Loyi a nga ni vutlhari, ú ni xihlovo xa vutomi, kambe swiphukuphuku swi biwa hikwalaho ka vuphukuphuku bya swona.
23 Munhu wa miehleketo ú kota ku vulavula hi vutlhari, a khorwisa van'wana hi marito ya yena.
24 Marito lama tsakisaka ma fana ni xihlenge xa vulombe, lexi nandzihaka enon'weni, xi tlhela xi tiyisa miri.
25 Ku ni ndlela leyi munhu a yi vonaka yi lulamile, kasi eku heteleleni, yi yisa eku feni.
26 Munhu loyi a tirhaka, ú susumetiwa hi ndlala, i khwiri leri ri n'wi sindzisaka.
27 Loyi a nga pfuniki nchumu, ú luka mano layo biha, leswi humaka enon'weni wa yena, i malangavi ya ndzilo.
28 Munhu wa mbilu yo biha, ú pfuxa madzolonga, loyi a hlevaka, ú lwisa vanghana.
29 Munhu wa tihanyi, ú kucetela muakelani wa yena, a n'wi yisa etindhawini leto biha.
30 Loyi a tshunyetaka hi mahlo, u le ku lukeni ka mano layo biha, loyi a lumaka nomo, ú hetile makungu ya yena layo homboloka.
31 Timpfi i harhi yo dzuneka, leyi kumiwaka hi vanhu va mahanyelo lamanene.
32 Loyi a hlwelaka ku hlundzuka, ú tlula nghwazi, munhu la kotaka ku tikhoma, ú tlula loyi a hlulaka miti.
33 Vanhu va nga vutisa timhaka hi ku hoxa vuhlolotwana, kambe nhlamulo, yi tiva hi HOSI Xikwembu ntsena.
1 Ku dya rikoko ra xilondza laha ku nga ni ku rhula, swi tlula ku dya mafehlefehle emutini wa madzolonga.
2 N'wana wa mahanyelo yo khomisa tingana, ú ta fumiwa hi nandza la tlhariheke, ndzhaka leyi a a ta avelana ni vamakwavo, yi ta kuma hi nandza wa kona.
3 Nsuku ni silivhere swi kamberiwa hi ndzilo, timbilu ta vanhu tona ti kamberiwa hi HOSI Xikwembu.
4 Munhu wa mahanyelo yo biha, ú lava ngopfu ku yingisela marito ya lavo homboloka, lowa mavunwa, ú landzelela ngopfu swicele.
5 Loyi a hlekaka xisiwana, ú le ku sandzeni ka Mutumbuluxi wa xona; munhu loyi a tsakaka loko van'wana va ri ekhombyeni, a nge poni, ú ta biwa.
6 Lava nga ni vatukulu, va tinyungubyisa hi vona, na vona vana, va tinyungubyisa hi vatswari.
7 Phuphula a ri koti ku vulavula leswi nga swona, kasi munhu wo chaviseka yena, ú vulavula ntiyiso.
8 Van'wana va ehleketa leswaku mali yo pfala nomo i xitshungulo, va tshemba leswaku va ta humelela hinkwako lomu va yaka kona.
9 Loyi a rivalelaka van'wana, ú rhandza xinakulobye, kasi loyi a nga ni xikhomela, ú onha vunghana.
10 Munhu loyi a twisisaka, ú hatla ku twa loko a tshinyiwa, kasi xiphunta, hambi xo himeteriwa ka dzana, a xi twi.
11 Munhu wo biha mbilu, ú tiyela ku tiarisa ntsena, hikokwalaho, ú tivangela ku rhumeriwa munhu wa tihanyi.
12 Ku hlangana ni ntswele ya xinkankanka leyi tekeriweke vana, swa antswa, ku ri ni ku hlangana ni xiphunta ni swa vuphukuphuku bya xona.
13 Loyi a nga ni tihanyi eka lava n'wi endleleke leswinene, khombo a ri nga suki emutini wa yena.
14 Ku sungula ka mhaka, swi fana ni ku ndlandlamuka ka mati loko nambu wu tala, hikokwalaho, suka u famba timhaka ti nga si biha.
15 Loyi a yimelelaka lowo homboloka, ni loyi a lumbetaka munhu wo lulama, HOSI Xikwembu xa va venga hinkwavo.
16 Xiphunta xi nga va ni mali yo hakelela vutlhari, kambe swi nge xi pfuni nchumu, hikuva a xi na miehleketo.
17 Loyi a nga nakuloni, wa ku rhandza minkarhi hinkwayo, loko u ri ekhombyeni, i makwenu wa xiviri.
18 La tshembisaka nakulobye ku n'wi hakelela swikweleti, a tiboha ni ku dlaya milandzu ya yena, i munhu wo kala miehleketo.
19 Loyi a rhandzaka ku vavisa van'wana, ú tsakela madzolonga, munhu wo vulavula ngopfu, ú tivangela khombo.
20 Munhu wa miehleketo yo gombonyoka, a nge humeleli, ni loyi a vulavulaka swo huma endleleni, ú wela ekhombyeni.
21 N'wana la tiarisaka, ú dyisa mutswari embitsi, tata wa kwe a nga dyi byi rhelela.
22 Ku tsaka ka mbilu, swi tshungula miri, ku khunguvanyeka, swi heta matimba.
23 Munhu wo homboloka, ú pfumela ku xaviwa exihundleni, kutani a nga ha avanyisi hi ku lulama.
24 Munhu loyi a twisisaka, ú tikarhatela ku yingisa swa vutlhari ntsena, kasi miehleketo ya xiphunta yi hangalaka ni misava hinkwayo.
25 N'wana la tiarisaka i nhlomulo eka tata wa yena, ú dyisa mana wa yena embitsi.
26 Ku rihisa munhu loyi a lulameke, swi bihile, ku ba munhu wa ndzhuti, a swi lulamanga.
27 Loyi a pimaka marito ya yena loko a vulavula, ú ni vutivi, munhu wo twisisa, ú kota ku tikhoma.
28 Hambi xiphukuphuku xinene, loko xi te whíí, munhu a nga ku, xi tlharihile; loko xi pfale nomo, u ngo, xi na yona miehleketo.
1 Loyi a nga twananiki na van'wana, ú lava tindlela to lwisa vanhu hinkwavo va mianakanyo leyinene.
2 Xiphunta a xi tikarhateli ku twisisa mhaka, xo lava ntsena ku tivulavulela swa xona.
3 Ku biha mbilu, swi vitana ku sandziwa, ku endla swa tingana, swi vangela ndzhukano
4 Marito ya munhu wo tlhariha, i xidziva lexi enteke, i nambu lowu hobomulanaka, kumbe xihlovo lexi pfelelaka.
5 Ku ntshunxa munhu wo homboloka ehubyeni, ni ku dyisa munhu wo lulama hi nandzu, swi bihile.
6 Marito ya xiphunta ma pfuxa madzolonga, xi tilavela timbanga hi ku vulavula ka xona.
7 Nomo wa xiphunta wu xi vangela khombo, xi tiphasa hi marito ya xona.
8 Marito ya muhlevi, a hi ku tsokombela ka wona, ma hatla ma nghena, ma fika emakorhweni ya mbilu.
9 Loyi a lolohaka entirhweni wa yena, a nga hambananga na loyi a tsakelaka ku onha ntsena.
10 HOSI Xikwembu i khokholo lero tiya, leri munhu wo lulama a tsutsumaka a ya tumbela eka rona.
11 Khokholo ra n'wankumi i rifuwo ra yena, ú ehleketa leswaku i rirhangu leri n'wi sirhelelaka.
12 Munhu wo tikukumuxa, ú helela ekhombyeni; rhanga u titsongahata, hi kona u nga ta dzunisiwa.
13 U nga tsutsumeli ku hlamula mhaka u nga si yi twisisa, hikuva swi nga paluxa ku tsandzeka ka wena, swi ku khomisa ni tingana.
14 Ku tsaka ka mbilu, swi tiyisa munhu emavabyini; kambe loyi a khunguvanyekeke, a nga ka a nga tiyiseli.
15 Munhu wo tlhariha, ú rhandza vutivi, ú tsakela ku yingisela byona ntsena.
16 Loyi a nga ni swa le mandleni, wa tsakeriwa, hambi va ri lava mavito, va n'wi amukela.
17 Munhu loyi a rhangaka a boxa mhaka ya yena, ú vonaka a vulavula ntiyiso, ku kondza ku humelela loyi a n'wi kanetaka.
18 Mhaka ya vanhu va matimba lava lwetanaka, yi nga tsemiwa hi ku hoxa vuhlolotwana.
19 Ku pfuna makwenu i ku tiakela rirhangu, kasi ku holova na yena i ku pfala khokholo, u sala ehandle.
20 Munhu ú kuma hakelo leyinene ya marito ya yena, leswi a swi vulavulaka, swa n'wi vuyerisa.
21 Rifu ni vutomi, swi lawula hi ku vulavula ka munhu, lava rhandzaka ku vulavula, va ta tshovela mihandzu ya kona.
22 Ku kuma nsati, i nkateko, i ku tsakeriwa hi HOSI Xikwembu.
23 Xisiwana xi kombela hi ku titsongahata, kambe n'wankumi ú hlamula hi ku rhandza.
24 Vanhu vo tala va nga tiendla vanghana va wena, kambe exikarhi ka vona, i un'we ntsena loyi a ku rhandzaka kukota makwenu.
1 Xisiwana lexi tshembekeke, xi tlula xiphunta lexi tivulavulelaka swo huma ndleleni.
2 Ku gingirika, munhu a nga ri na vutivi, a swi pfuni nchumu, ku tsutsuma, swi tlula hi ku famba khwatsi.
3 Munhu ú lahla hi vuphukuphuku bya yena, kambe a lumbeta HOSI Xikwembu.
4 N'wankumi ú kuma vanghana vo tala, kasi xisiwana, hambi va ri vanghana va xona va xi tshika.
5 Mbhoni ya mavunwa yi nge phonyoki, yi ta biwa, munhu wo hemba a nga ka a nga poni.
6 Vanhu vo tala va rhandza ku tsakeriwa hi lava va nga ni swa le mandleni, un'wana ni un'wana ú lava ku va munghana wa loyi a hananaka.
7 Leswi xisiwana xi nyenyiwaka ni hi vamakwavo wa xona, xana vanhu ntsena, vona, va nga tshinerisa ku yini kusuhi na xona ke? Loko xi lava ku vulavula na vona, vo hambana na xona.
8 Loyi a kumaka vutlhari, ú rhandza vutomi bya yena, ni loyi a tikarhatelaka ku twisisa, ú ta humelela.
9 Mbhoni ya mavunwa yi nge phonyoki, yi ta biwa, munhu wo hemba ú tivangela rifu.
10 Leswi xiphunta xi nga fanelangiki ku tshama emafurheni, nandza yena, a nga fumisa ku yini n'wini wa yena xana?
11 Munhu wa miehleketo, ú hlwela ku hlundzuka, loko a hoxeriwile, ú swi ba hi makatla.
12 Loko hosi yi karihile, yi fana ni nghala leyi bongaka, kasi ku tsakeriwa hi yona, swi fana ni mberha ebyanyini.
13 N'wana wo tiarisa, ú nghenisa tata wakwe etimhakeni; ku va ni nsati wo kariha, i ku tshama ndlwini yo pfuta yi nga yimi.
14 Muti ni rifuwo i ndzhaka leyi munhu a siyeriwaka yona hi vatswari va yena, kasi nsati wa miehleketo, i nyiko yo huma eka HOSI Xikwembu.
15 Munhu wo loloha, ú tshama a etlele, loyi a tshamaka hi mavoko, ú ta fa hi ndlala.
16 Loyi a hlayisaka nawu, ú hlayisa vutomi bya yena, loyi a solaka switsundzuxo, ú tivangela rifu.
17 Ku nyika xisiwana, i ku lomba HOSI Xikwembu, kutani HOSI Xikwembu xi ta ku tlherisela hinkwaswo.
18 Tshinya n'wana a ha ri ntsongo, kambe loko u n'wi ba, u nga beli ku dlaya.
19 Munhu wa ximbilwa-mbilwana, ú fanele ku riha milandzu ya yena hi yexe, hikuva loko u n'wi pfuna, wa n'wi vanga.
20 Yingisa switsundzuxo, u amukela ni swiletelo, leswaku u ta kuma vutlhari lebyi nga ta ku pfuna eminkarhini leyi taka.
21 Makungu ya mbilu, a hi ku tala ka wona, kambe ku ta endleka ntsena leswi HOSI Xikwembu xi swi tsakelaka.
22 Lexi lavekaka eka munhu, i ku tshembeka, ku va xisiwana, swa antswa, ku ri na ku va munhu wo hemba.
23 Munhu loyi a chavaka HOSI Xikwembu, ú khome ndlela ya vutomi, kutani ú ta hlayiseka ni makhombo ma nge n'wi humeleli.
24 Munhu wo loloha, ú hoxa voko exinkambaneni, kambe a tsandzeka ni ku ri yisa enon'weni.
25 Loko u ba musandzi, swi nga nyika dyondzo eka lava pfumalaka vutivi, loko u laya munhu wo twisisa, swi n'wi pfuna ku engetelela vutlhari.
26 Munhu la xanisaka tata wa yena ni ku hlongola mana wa yena, i n'wana la nyumisaka ni ku khomisa tingana.
27 Hiswona n'wananga, u nga ha pfala tindleve loko u dyondzisiwa, kambe tiva leswaku u ta lahlekeriwa hi vutivi lebyi u dyondzisiweke byona.
28 Mbhoni leyi hembaka yi onha maavanyisele ya timhaka, emilon'weni ya lavo homboloka, ku pfelela leswo biha ntsena.
29 Vasandzi va yimeriwile hi ku avanyisiwa, swiphunta swi nge poni, swi ta biwa.
1 Vhinyo ya sandzisa, byalwa byi vanga huwa, hinkwavo lava yengiwaka hi swona, a va tlharihanga.
2 Loko hosi yi karihile, yi chavisa ku fana ni nghala leyi bongaka, loyi a yi hlundzukisaka, ú tivangela rifu.
3 Munhu la tikhomaka loko va n'wi pfuka, wa xiximiwa, swiphukuphuku swona swi tshamela ku lwisa van'wana.
4 Munhu la lolohaka ku rima hi nguva ya kona, a nge tshoveli nchumu, hambi o swi lava.
5 Makungu ya mbilu i xidziva xa mati, lama nga kiwaka ntsena hi munhu wo twisisa.
6 Va tele vanhu lava tivulaka lavo tshembeka, kambe loyi hakunene a tshembekeke, wa kala swinene.
7 Munhu wo lulama loyi a endlaka leswi lulameke, ú siyela vana va yena ndzhaka ya minkateko.
8 Hosi leyi tshameke exiluvelweni xo avanyisa, yi kota ku hatla yi vona loyi a nga ni nandzu.
9 Xana ú kona loyi a nga vulaka a ku: “Mbilu ya mina yi basile, ndzi tengile, a ndza ha ri na swidyoho!” xana?
10 Ku xavisela vanhu xilo xin'we hi mimpimo yo hambana, HOSI Xikwembu xa swi venga.
11 Hambi a ri n'wana, u ta n'wi tiva hi swiendlo swa yena, ú ta tikomba loko a tengile, a ri la lulameke.
12 Ndleve leyi twaka, ni tihlo leri vonaka, swi endliwile hi HOSI Xikwembu hinkwaswo.
13 U nga rhandzi vurhongo, hikuva u nga tichela vusiwana, tshama u pfule mahlo, kutani u ta dya u xurha.
14 Muxavi ú ri: “U ndzi dlele, a swi xaveki!” kambe loko a suka kwalaho, ú sungula ku tibuma.
15 Nsuku ni swilo swo bomba, a hi ku tala ka swona, kambe marito ya vutivi i xuma lexi kalaka swinene.
16 Loko munhu a tiboha ku hakela milandzu ya loyi a nga n'wi tiviki, a a tekeriwe xiambalo; loko a tshembisa ku hakelela vanhu vambe eswikweleti, a a humese xo khomela ha xona.
17 Munhu a nga va a tiphina hi swakudya swo kumiwa hi vukanganyisi, kambe emakumu, ú ta twa wonge ú lo dya sava.
18 Makungu ma tiya hi switsundzuxo, ni nyimpi yi lwiwa hi swiletelo swa vutlhari.
19 Munhu wa gubya, ú paluxa swihundla, hikokwalaho, hambana ni munhu wo phyaphyarha ngopfu.
20 Munhu loyi a rhuketelaka tata wa yena kumbe mana wa yena, rivoni ra yena ri ta timeka exinyamini lexikulu.
21 Ndzhaka leyi u yi vutlaka kunene, eku heteleleni yi nge ku tiseli minkateko.
22 Loko munhu a ku endla leswo biha, u nga tshuki u ku: “Ndzi ta rihisa!” Yimela HOSI Xikwembu, xona xi ta ku pfuna.
23 Ku xavisela vanhu xilo xin'we hi mimpimo yo hambana, HOSI Xikwembu xa swi venga, ku tirhisa mimpimo leyi nga riki yona, a swi laveki.
24 HOSI Xikwembu hi xona xi kombaka munhu endlela, hikuva yena a nga ku tivisa ku yini lomu a yaka kona xana?
25 Swi ni khombo ku tsutsumela ku vula, u ku: “Xilo lexi, ndzi xi nyiketa HOSI Xikwembu!” kutani endzhaku u hundzuluxa miehleketo, eka leswi u tiboheke swona hi ku hlambanya.
26 Lavo homboloka, hosi leyi tlhariheke ya va peperha, kutani yi va sila hi ribye.
27 Ripfalo ra munhu, i rivoni ra HOSI Xikwembu, leri voningaka hinkwako endzeni ka yena.
28 Hosi leyi nga ni tintswalo ni ku tshembeka, yi ta hlayiseka, vuhosi bya yona byi ta tiyisiwa hi leswo lulama.
29 Lavantshwa va bomba hi matimba ya vona, lava dyuhaleke va tinyungubyisa hi timpfi.
30 Nkhavi lowu twisaka ku vava, wu susa leswo biha, nhonga ya tlharihisa.
1 Mbilu ya hosi i xinambyana xa mati lexi fambisiwaka hi HOSI Xikwembu, xi yi jikisela hinkwako lomu xi ku rhandzaka.
2 Hinkwaswo leswi munhu a swi endlaka, ú swi vona swi lulamile, kambe HOSI Xikwembu xi kambela mbilu ya yena.
3 HOSI Xikwembu xi tsakela ku lulama ni maavanyisele lamanene, ku tlula ku humeseriwa magandzelo.
4 Ku tikurisa ni manyunyu i rivoni ra lavo homboloka, kambe swa va dyohisa.
5 Makungu ya munhu wa migingiriko, ma ta n'wi vuyerisa, kasi un'wana ni un'wana loyi a tirhaka hi magugu, a nga ka a nga kumi nchumu.
6 Xuma lexi kumiweke hi ndlela ya vuxisi, xi dzudzeka ku fana ni mberha, i ntlhamu lowu vangelaka rifu.
7 Lavo homboloka va herisiwa hi mintirho ya vona ya tihanyi, hikuva va ala ku endla leswi lulameke.
8 Xigevenga xi ni mahanyelo layo biha, kasi munhu loyi a pfumalaka xisandzu, ú hanya hi ndlela leyinene.
9 Ku tshama elwangwini ra yindlu, swa antswa, ku ri na ku tshama endzeni ka yona, ni nsati wo kariha.
10 Munhu wo homboloka ú navela leswo biha ntsena, ni vaakelani va yena, a nga va languti hi tihlo lerinene.
11 Lavo pfumala vutivi, va tlhariha loko va vona musandzi a biwa, kasi munhu wo tlhariha yena, loko a dyondzisiwa, ú engetelela vutivi bya yena.
12 Munhu loyi a lulameke, ú xiyaxiya muti wa lavo homboloka: Lavo homboloka va wiseriwa ehansi va nyamalala.
13 Loyi a alaka ku yingisa swirilo swa swisiwana, na yena a nge yingisiwi, siku a nga ta lava ku pfuniwa.
14 Loko munhu a karihile, n'wi rhulise mbilu hi ku n'wi nyika nyiko exihundleni; loko a hlundzukile ngopfu, rheleta vukari bya yena hi nyiko.
15 Maavanyisele lamanene ya timhaka ma tsakisa lava lulameke, kambe ma tisa gome eka lavo biha timbilu.
16 Munhu loyi a hambukaka endleleni ya ku twisisa, ú ta tikuma a ri exikarhi ka vafi.
17 Loyi a tsakelaka ku tiphina, ú tichela vusiwana, loyi a rhandzaka vhinyo ni mafurha, a nge fumi.
18 Munhu lowo homboloka, hi yena la biwaka ematshan'weni ya lowo lulama; ematshan'weni ya lavo tshembeka, ku biwa vakanganyisi.
19 Ku tshama emananga u ri wexe, swa antswa, ku ri ni ku tshama ni nsati wo kariha, wa madzolonga.
20 Mafurha ni xuma lexinene, swi kumeka emutini wa munhu wo tlhariha, kasi xiphunta xi hatla xi dya, xi heta.
21 Munhu wa tintswalo la tikarhatelaka leswo lulama, ú ta kuma vutomi, ni ku dzuneka, a endleriwa leswo lulama.
22 Munhu la tlhariheke, ú kota ku khandziya rirhangu, a nghena emutini wa vanhu va matimba, kutani a mbundzumuxa makhokholo lawa va ma tshembaka.
23 Loyi a hlawulaka marito loko a vulavula, ú papalata makhombo.
24 Munhu wa manyunyu, loyi a tikurisaka ngopfu ni ku langutela van'wana ehansi, ú vuriwa “musandzi”.
25 Lolo ri fa hi ku navela, kambe mavoko ya rona ma chava ntirho.
26 Siku hinkwaro, lolo ri le ku naveleni ka swilo, kasi lowo lulama wa hanana, a nga tsoni van'wana.
27 Magandzelo ya munhu wo homboloka, HOSI Xikwembu xa ma venga, ngopfu-ngopfu loko a ma humesa a ri ni xikongomelo xo biha.
28 Vumbhoni bya munhu wa mavunwa byi ta herisiwa, kasi marito ya loyi a yingisaka, ma nge hundzuki ni siku ni rin'we.
29 Munhu wo homboloka ú tiyela ku khanyanisa xikandza ntsena, kasi lowo lulama ú tiyisela endleleni ya yena.
30 Munhu, hambi a lo tlharihisa ku yini kumbe a twisisa ngopfu, a kuma ni switsundzuxo, a nge koti ku lwa na HOSI Xikwembu.
31 Hanci yi nga lulamiseriwa ku ya enyimpini, kambe ku hlula, swi huma eka HOSI Xikwembu.
1 Ku va ni vito lerinene, swi tlula ku va ni rifuwo lero tala, ku tsakeriwa, swi tlula silivhere ni nsuku.
2 Swifumi ni swisiwana swi hlangana eka xilo xin'we: Hinkwavo va endliwile hi HOSI Xikwembu.
3 Munhu la twisisaka, ú vona khombo ra ha ri kule, kutani a tumbela, kasi lowo-ke-mano, ú tihoxa eka rona, kutani endzhaku a tilaya.
4 Titsongahate, u chava HOSI Xikwembu, kutani u ta kuma rifuwo, ni ku dzuneka, ni vutomi.
5 Ndlela ya munhu wa mahanyelo yo gombonyoka, yi ni mitwa ni mintlhamu, loyi a hlayisaka vutomi bya yena, wa swi papalata.
6 Komba n'wana wa wena ndlela ya vutomi a ha ri ntsongo, leswaku ni loko a kurile, a ta ka a nga hambuki eka yona.
7 Xisiwana xi ta fumiwa hi n'wankumi, ni mulombi ú ta va hlonga ra loyi a lombeke eka yena.
8 Loyi a byalaka moya lowo biha, ú ta tshovela makhombo ntsena, nkhavi lowu a baka vanhu ha wona, wu ta n'wi tshovekela.
9 Munhu loyi a hananaka, ú ta katekisiwa, hikuva leswi a nga na swona, ú dya ni swisiwana.
10 Hlongola musandzi, kutani madzolonga ma ta yima, ku holova ni ku rhuketelana swi ta hela.
11 Loyi a tsakelaka ku va ni miehleketo leyinene, ni ku titsongahata loko a vulavula, ú ta va munghana wa hosi ya tiko.
12 HOSI Xikwembu xi sirhelela marito ya vutivi, kambe leswi vulavuriwaka hi vakanganyisi, xa swi bakanya.
13 Lolo ri ri: “Ku ni nghala ehandle, loko ndzo huma, ndzi ta dlawa!”
14 Marito ya wansati wa dlakuta, i khele leri enteke, laha ku hojomelaka loyi a hlundzukeleke hi HOSI Xikwembu.
15 Vuphukuphuku byi namarhela mbilu ya lontshwa, kambe nkhavi wa byi namurhuta byi suka eka yena.
16 Loyi a xanisaka xisiwana, wo xi fumisa, loyi a nyikaka van'wankumi, wo tichela vusiwana.
17 Rhiya ndleve, u yingisa switsundzuxo swa tintlhari, tikarhatele vutivi lebyi ndzi ku dyondzisaka byona;
18 loko u swi veka embilwini ya wena, ni loko swi tshama swi ri enon'weni wa wena, u ta va ni ntsako lowukulu.
19 Ndzi lava leswaku u tshemba HOSI Xikwembu, hikokwalaho namuntlha ndzi ku dyondzisaka wena hi xiviri.
20 Ndzi ku tsalerile switsundzuxo swa 30, ma nga marito ya vutivi, lama tshinyaka.
21 Swi ta ku dyondzisa ku vona ntiyiso wa leswi vuriweke, kutani u ta tlherisela ntiyiso ntsena eka lava va ku rhumeke.
22 U nga tshuki u tekela xisiwana swilo swa xona hi mhaka ya leswi xi nga xisiwana, ni loko ku tengiwa timhaka, lava nga riki na nchumu, u nga va tshikeleli,
23 hikuva HOSI Xikwembu xi ta va lwela, kutani xi herisa vutomi bya lava va va xanisaka.
24 U nga tshuki u endla xinakulobye ni munhu wa ximbilwa-mbilwana, hambi munhu wa tihanyi, u nga tolovelani na yena,
25 hikuva u nga tekelela mikhuva ya yena, kutani u wela entlhan'wini.
26 U nga tshuki u tshembisa munhu un'wana ku n'wi hakelela swikweleti, kumbe ku tiboha ku dlaya milandzu ya yena,
27 hikuva loko u nga tshuka u pfumala swo hakela ha swona, u ta tekeriwa mubedo, u sala u etlela ehansi.
28 U nga tshuki u hundzuluxa mindzilekana leyi vatswari va wena va yi vekeke khale.
29 Munhu loyi a tivaka ntirho wa yena, ú ta tirhela tihosi, a nge he tirheli vanhu va swiyimo swa le hansi.
1 Loko u dya na hosi, xiyaxiya leswi vekiweke emahlweni ka wena,
2 u nga dyi hi makolo, hambi ndlala yi ku khome ngopfu;
3 u nga naveli ngopfu swakudya leswo nandziha, hikuva swi nga ku kanganyisa.
4 Tlhariha u tikhoma, u nga tidlaya-dlayi u hlongorisa rifuwo;
5 rifuwo a ri hlweli ku nyamalala, ri hatla ri mila timpapa, ri haha ku fana ni gama, ri ya henhla.
6 U nga tshuki u dya xinkwa xa munhu wo tsonana, swakudya swa yena leswo nandziha, u nga swi naveli,
7 hikuva ú pimile embilwini leswi a lavaka leswaku u dya swona; hi nomo, wa vula a ku: “Dyana, u tlhela u nwa!” kambe a nga ku tsakeli.
8 Swakudyanyana leswi u nga ta swi dya, u ta swi hlanta, kutani u ta va u tlangile hi marito ya wena ya ku nkhensa.
9 U nga tikarhateli ku dyondzisa xiphunta, hikuva miehleketo ya wena leyinene, xi nge yi amukeli.
10 U nga tshuki u hundzuluxa mindzilekana leyi vekiweke khale, kumbe ku tekela swisiwana masimu ya swona,
11 hikuva Mulweri wa swona ú ni matimba, ú ta yima na swona, a swi lwela.
12 Tikarhatele ku yingisa swiletelo, rhiya ndleve a amukela marito ya vutivi.
13 U nga tshuki u chava ku tshinya n'wana, hikuva nkhavi a wu dlayi munhu;
14 loko u n'wi ba hi nkhavi, u ta n'wi ponisa ku ya exivandleni xa vafi.
15 N'wananga, loko u nga va ni vutlhari, ndzi ta tsaka ngopfu;
16 loko u vulavula leswi nga swona, ndzi ta va ni ntsako lowukulu embilwini.
17 Vadyohi, u nga va naveli, kambe minkarhi hinkwayo, chava HOSI Xikwembu,
18 kutani u ta vona swa nkarhi lowu taka, ku tshemba ka wena ku nge heleli empfhukeni.
19 N'wananga, yingisa, u ta tlhariha, kongomisa miehleketo ya wena endleleni leyinene.
20 U nga tshuki u tolovelana ni swidakwa, kumbe lava dyaka nyama hi makolo,
21 hikuva xidakwa ni munhu wa makampfu va ta hundzuka swisiwana, vurhongo byi ta va ambexa switlakati.
22 Yingisa tata wa wena, hikuva hi yena la ku kombeke misava, ni mana wa wena, loko a dyuharile, u nga n'wi nyenyi.
23 Xava ntiyiso, u nga wu xavisi, xava vutlhari, ni swiletelo, ni ku twisisa.
24 Ku va ni n'wana la lulameke, i ntsako lowukulu eka mutswari; ni loyi a velekeke n'wana wo tlhariha, ú tinyungubyisa hi yena.
25 Tsakisa tata wa wena ni mana wa wena; loyi a ku mamiseke, n'wi nyike ntsako.
26 N'wananga, ndzi yingise swinene, u tekelela leswi ndzi swi endlaka,
27 hikuva vavasati va tinghwavava kumbe madlakuta va nga ku nghenisa ekhombyeni lero chavisa:
28 Va tshamela vavanuna lomu tindleleni ku fana ni swigevenga, kutani va andzisa ntsengo wa vavanuna lava nga tshembekiki.
29 Ku ni vanhu lava tshamelaka ku konya ni ku gomela, vanhu va vuntswaka, lava nga ku vileleni minkarhi hinkwayo, lava kumaka timbanga swi nga fanelanga, lava tshamaka va tshwukile mahlo! Xana vanhu lava, i vamani xana?
30 Volavo i vanhu lava dzumbaka ebyalweni, lava minkarhi hinkwayo va hlotaka lebyo bava.
31 Ku tshwuka ka vhinyo, ni ku vangama ka yona exinwelweni, ni ku nandziha ka yona enon'weni, swi nga ku kanganyisi,
32 hikuva eku heteleleni, vhinyo yi luma ku fana ni nyoka, yi godya ku fana ni mhiri.
33 Mahlo ya wena ma ta vona swilo, u ta vulavula swo huma endleleni.
34 U ta twa wonge u lo papama emagandlatini ya lwandle, kumbe u lo etlela exihondzweni xa ngalava.
35 U ta ku: “Va ndzi himile, kambe a ndzi twanga ku vava, va ndzi bile, kambe a ndzi swi vonanga. Ri ta xa rini, ndzi ta ya susa babalaza!”
1 Vanhu vo biha timbilu, u nga va naveli, u nga naveli ni ku tshama na vona,
2 hikuva leswi va swi ehleketaka i tihanyi ntsena. minkarhi hinkwayo va vulavula hi ku onha swa van'wana.
3 Vutlhari byi aka muti, wu tiyisiwa hi ku twisisa,
4 kutani vutivi byi nghenisa swilo swa nkoka, swo saseka swa tinxaka-xaka, etindlwini ta wona.
5 Munhu wo tlhariha ú tiyile ku tlula munhu wa matimba, ni munhu wa vutivi ú tlula loyi a nga ni ntamu.
6 Loko u ri ni vutlhari, u nga kota ku ya lwa nyimpi, kutani u ta hlula loko u ri ni vatsundzuxi lavo tala.
7 Xiphukuphuku a xi fikeli laha ku nga ni vutlhari, ehubyeni xi tsandzeka ni ku pfula nomo.
8 La nga ni makungu yo endla swo biha, ú ta vuriwa mupfilunganyi;
9 makungu ya xiphukuphuku i ku dyoha ntsena, musandzi, vanhu va n'wi venga.
10 Loko u hela mbilu hi siku ra khombo, swi komba leswaku a wu tiyanga.
11 Ponisa lava yisiwaka eku dlayiweni, ni lava dlidlimbeteriwaka kona, va lamulele.
12 Loko u ku: “Leswi, hina a hi nga swi tivi!” xana Loyi a vonaka swa le mbilwini, a nge swi kumi leswaku wa hemba xana? Loyi a hlayisaka vutomi bya wena, ú ta swi tiva, kutani ú ta avanyisa un'wana ni un'wana hi ku ya hi mintirho ya yena.
13 N'wananga, dyana vulombe, hikuva i byinene, ni xihlenge xa byona, a hi ku tsokombela ka xona.
14 Tiva leswaku vutlhari byi fana ni vulombe evuton'wini bya wena: Loko u ri ni vutlhari, u nga kanakani hi leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka, naswona ku tshemba ka wena a ku nga heleli empfhukeni.
15 U nga yi u ya tumbelela munhu wo lulama laha a tshamaka kona, muti wa yena, u nga tshuki u wu hlasela,
16 hikuva munhu la lulameke, hambiloko o wa ka 7, ú tlhela a pfuka, kambe loko khombo ri fika, lavo homboloka va khuguka va wela makumu.
17 U nga tshuki u tsakisiwa hi ku wa ka nala wa wena, ni ku khuguka ka yena, ma nga vi mafenya eka wena,
18 hikuva loko HOSI Xikwembu xo swi vona, xi nge swi tsakeli, kutani xi ta tshika ku n'wi hlundzukela.
19 U nga tshuki u tipandzisa nhloko hikwalaho ka vadyohi, ni lavo homboloka, u nga va naveli,
20 hikuva lavo homboloka, va nge hanyi ku ya kule, ni rivoni ra vadyohi ri ta timiwa.
21 N'wananga, chava HOSI Xikwembu ni tihosi, u nga twanani ni lava tisaka mpfilumpfilu,
22 hikuva vanhu lava va ta hatla va wela ekhombyeni, naswona i mani loyi a tivaka siku leri va nga ta herisiwa ha rona, xana?
23 Swin'wana switsundzuxo swa tintlhari, hi leswi: Ku ya hi nghohe eku avanyiseni ka timhaka, a swi sasekanga.
24 Loyi a byelaka munhu wo homboloka, a ku: “A wu na nandzu”, u ta tivangela ku rhuketeriwa, vanhu lavo tala va ta n'wi venga.
25 Kambe la nga chaviki ku tshinya vanhu vo homboloka, ú ta tsakeriwa, a kuma ni minkateko leyo tala.
26 Munhu loyi a vulavulaka ntiyiso, i munghana wa wena wa xiviri.
27 Rhanga u dyondza ku titirhela, u lulamisa ni masimu ya wena, hi kona u nga ta aka muti.
28 U nga tshuki u lumbeta muakelani wa wena, ni ku n'wi hembela, u nga n'wi hembeli.
29 U nga tshuki u ku: “Ndzi ta n'wi endla leswi a ndzi endleke swona; un'wana ni un'wana, ndzi ta n'wi hakela hi ku ya hi mintirho ya yena.”
30 Ndzi tshama ndzi hundza hi le nsin'wini ya munhu wo loloha loyi a nga ehleketiki swinene, laha a byalaka vhinya ya yena kona.
31 Ndzi kuma nsimu yi tlhumile hi mitwa, laha hansi ku ri nhova ntsena, khumbi ra yona ra maribye ri wele hansi.
32 Kutani ndzi languta, ndzi xiyaxiya. Eku languteni ka mina, ndzi kume dyondzo:
33 Loko u ku: “Ndza há kú bàà, ndzi etlelanyana switsongo, ndza ha khondlanyana mavoko, ndzi wisa”,
34 vusiwana byi to nghena kukotisa khamba, ni vusweti ku fana ni xigevenga.
1 Leswi i swivuriso swin'wana swa Solomoni. Swi hlengeletiwile hi malandza ya Hezekiya hosi ya Yuda.
2 Xikwembu xi dzunisiwa hi mhaka ya leswi ku nga ni swilo leswi tiviwaka hi xona ntsena, kasi tihosi ti dzunisiwa loko ti kota ku kambisisa timhaka.
3 Matilo ma le henhla swinene, ni misava yi entile ngopfu; swi tano ni leswi hosi yi ehleketaka swona: Munhu a nge swi tivi.
4 Susa thyaka eka silivhere, kutani muvumbi ú ta endla swilo swo saseka ha yona;
5 ni le mahlweni ka hosi, susa lavo homboloka, kutani vuhosi bya yona byi ta tiya hikwalaho ka leswo lulama.
6 Laha ku nga ni hosi, u nga tshuki u tivambavamba, u nga tiveki exikarhi ka lava va mavito,
7 hikuva swa antswa ku byeriwa leswaku: “Tshinela haleno!” ku ri ni ku khomisiwa tingana emahlweni ka mufumi wa tiko.
8 Loko u vona swilo, u nga tsutsumeli ku ya mangala, hikuva loko muakelani wa wena a ku kaneta, u ta endla yini xana?
9 Loko u ri ni mhaka na muakelani wa wena, yi kanele na yena; u nga tshuki u paluxa swihundla swa yena eka van'wana,
10 hikuva lava u byelaka vona, va nga ku khomisa tingana, kutani u lahlekeriwa hi ndzhuti.
11 Marito lama vulavuriwaka enkarhini lowu faneleke, ma fana ni maapula ya nsuku exibyeni xa silivhere.
12 Swiletelo swa vutlhari, eka munhu loyi a swi yingisaka, swi fana ni xingwavila xa nsuku, kumbe vuhlalu bya nkoka.
13 Munhu wo tshembeka loko a rhumiwile, ú fana ni ku titimela ka gamboko hi nkarhi wa ntshovelo, ú phyuphyisa moya wa n'wini wa yena.
14 Munhu loyi a tinyungubyisaka hi tinyiko leti a nga ti humesangiki, ú fana ni xihuhuri ni mapapa yo kala mpfula.
15 U nga heli mbilu loko u khongotela hosi, marito ya wena yo titsongahata ma ta tshova matimba ya vukari bya yona.
16 Vulombe, loko u byi kumile, dyana u pima, hikuva byi nga ku hlambisa timbilu, u hlanta;
17 u nga tati minkondzo emutini wa muakelani, hikuva a nga karhala hi wena, kutani a nga ha ku tsakeli.
18 Munhu loyi a lumbetaka muakelani hi vumbhoni byo hemba, wa dlaya ku fana ni xigiya, kumbe fumu, kumbe nseve wo tontswa.
19 Ku tshemba mukanganyisi enkarhini wa khombo, swi fana ni ku tshemba tino leri boleke, kumbe nenge lowu sulekeke.
20 Ku yimbelelela munhu loyi a nga nhlomulweni, swi fana ni ku n'wi hluvula swiambalo loko ku titimela, kumbe ku n'wi chela munyu embangeni.
21 Loko nala wa wena a ri ni ndlala, n'wi nyike swakudya a dya, ni loko a ri ni torha, n'wi kele mati a nwa,
22 hikuva loko u endla sweswo, u ta n'wi khomisa tingana letikulu, kutani HOSI Xikwembu xi ta ku hakela.
23 Moya lowu humaka elwandle wu tisa mpfula; swi tano ni munhu la hlevaka, ú hlundzukisa van'wana.
24 Ku tshama elwangwini ra yindlu, swa antswa, ku ri na ku tshama endzeni ka yona, ni nsati wo kariha.
25 Mahungu lamanene lama humaka etikweni ra le kule, ma fana ni mati layo titimela lama timulaka torha.
26 Munhu wo lulama loyi a pfumelaka ku yengiwa hi lavo homboloka, ú fana ni xihlovo lexi pfindlusiweke, kumbe mati lama thyakisiweke.
27 Ku dya vulombe ku tlula mpimo, a swi sasekanga. Swi tano ni loko u nkhensa munhu: U nga tati ngopfu marito.
28 Munhu loyi a tsandzekaka ku tikhoma, ú fana ni muti lowu rirhangu ra wona ri mbundzumuxiweke.
1 Ku dzunisa xiphunta a swi fanelanga, swi fana ni gamboko hi ximumu, kumbe mpfula leyi naka hi nkarhi wa ntshovelo.
2 Nhlambha yo pfumala xivangelo, yi helela empfhukeni, yi fana ni xindzingiri lexi nga ku tihaheleni, kumbe mbewulana leyi tirhendzelekelaka.
3 Ximoko i xa hanci, tomu rona i ra mbhongolo, kasi nhlana wa xiphunta wu fanela hi nkhavi.
4 U nga tshuki u hlamula xiphunta, hi vuphukuphuku bya xona, hikuva na wena u nga ta fana na xona.
5 Xi hlamule hi ndlela leyi kombaka vuphukuphuku bya xona, hikuva xi nga ta ehleketa leswaku xi tlharihile.
6 Ku rhuma xiphunta i ku tivangela maxangu, swi fana ni ku titsema milenge.
7 Xivuriso lexi humaka enon'weni wa xiphunta, xi fana ni milenge ya munhu wa xigono, leyi nga n'wi pfuniki nchumu.
8 Ku nyika xiphunta swilo swa nkoka, swi fana ni ku bohelela ribye exipelupelwini.
9 Xivuriso lexi humaka enon'weni wa xiphunta, xi fana ni nkhavi wa mitwa, lowu khomiweke hi loyi a pyopyiweke.
10 Munhu loyi a tholaka xiphunta, kumbe vahundzi va ndlela, ú fana ni munhu loyi a copaka vanhu hi miseve.
11 Mbyana yi tlhelela emahlanteni ya yona; swi tano ni xiphunta, xi nga ka xi nga tshiki ku endla swa vuphukuphuku bya xona.
12 Xiphunta xa antswa, ku ri na munhu loyi a tivonaka a tlharihile.
13 Lolo ri ri: “Ku ni nghala egondzweni! Endleleni, ku ni dyinghala!”
14 Rivanti a ri fambi ku ya kule, hi mhaka ya swikinere, lolo na rona ri tano, ro vumbuluka-vumbuluka emubedweni wa rona.
15 Munhu wo loloha, ú hoxa voko exinkambaneni, kambe ku ri humesa a ri yisa enon'weni, i ntirho wo tika eka yena.
16 Lolo ri tivona ri tlharihile, ku tlula vavanuna va 7 lava nga hlamulaka mhaka hi ndlela leyi twalaka.
17 Ku nyanyuka u nghenelela loko van'wana va holova, swa fana ni ku khoma tindleve ta mbyana leyi tihundzelaka.
18 Munhu loyi a xisaka muakelani, kutani a ku: “A ndzo ku vungunya”, ú fana ni munhu wa rihuhe loyi a hoxetelaka van'wana hi swilo leswi dlayaka ku fana ni swisana swa ndzilo ni miseve.
19
20 Loko ku ri hava tihunyi, ndzilo wa timeka; madzolonga na wona ma kota ku hela, loko ku nga ri na munhu wo hleva.
21 Tihunyi ti pfurhisa makala, ni mavivi ma pfurhisa ndzilo; swi tano ni munhu wa tinyimpi, ú pfuxa madzolonga.
22 Marito ya muhlevi, a hi ku tsokombela ka wona, ma hatla ma nghena ma ya fika emakorhweni ya mbilu.
23 Munhu loyi a fihlaka ku biha ka mbilu ya yena hi marito yo tsokombela, ú fana ni ximbitana lexi sasekisiweke ehandle hi xikope.
24 Mukanganyisi ú fihla rivengo leri tateke mbilu ya yena, hi ku sasekisa marito ya yena;
25 hambiloko a nandzihisa mavulavulele ya yena, u nga kholwi, hikuva embilwini ya yena, vubihi byi tele ku tlula mpimo.
26 A nga ringeta ku fihla rivengo hi mano ya yena, kambe vubihi bya yena byi ta paluxiwa emahlweni ka vanhu hinkwavo.
27 La celaka khele, ú ta wela eka rona, la khunguluxaka ribye, ri ta pyanya yena.
28 Munhu wa mavunwa ú venga lava a va hembelaka, marito ya yena layo tsokombela, ma lovisa.
1 U nga tshuki u tidzunisa hi leswi nga ta humelela mundzuku, hikuva a wu tivi leswaku siku ra kona ri ta ta na yini.
2 A ku ve vanhu van'wana va ku dzunisaka, u nga tidzunisi hi wexe, a ku vule van'wana, ku nga ri wena n'winyi.
3 Maribye ni sava, a hi ku tika ka swona, kambe ku pfukeriwa hi xiphukuphuku, swi tika ku tlula sweswo.
4 Ku kariheriwa ni ku hlundzukeriwa ngopfu, swa vava; kambe ku vondzokiwa, swi nga tiyela hi mani xana?
5 Munhu loyi a nga chaviki ku ku tshinya, ú tlula loyi a ku rhandzaka kambe a nga ku tsundzuxi.
6 Ku boxiwa timbanga hi loyi a nga munghana, swa antswa, ku ri ni ku ntswontswiwa hi nala wa wena.
7 Loyi a xurheke, ú nyenya ni vulombe, kasi loyi a nga ni ndlala, hambi swakudya leswi bavaka, swa n'wi nandzihela.
8 Munhu loyi a tshikaka muti wa yena, ú fana ni xinyanyana lexi tshikaka xisaka xa xona.
9 Mafurha ni mirhi ya risuna, a hi ku tsakisa ka swona, swi tano ni switsundzuxo leswi humaka embilwini ya munghana wa wena.
10 Vanghana va wena ni vanghana va tata wa wena, u nga va tshiki; u nga tikarhati hi ku ya emutini wa makwenu hi siku ra khombo, hikuva makwenu la nga kule, ú tlula hi munhu loyi u vandzakaneke na yena.
11 N'wananga, loko wo tlhariha, mbilu ya mina yi ta tsaka, lava va ndzi hlekaka, ndzi ta va pfala nomo.
12 Munhu la twisisaka, ú vona khombo ra ha ri kule kutani a tumbela, kasi lowo-ke-mano, ú tihoxa eka rona, kutani endzhaku a tilaya.
13 Loko munhu a tiboha ku hakela milandzu ya loyi a nga n'wi tiviki, a a tekeriwe xiambalo; loko a tshembisa ku hakelela vanhu vambe eswikweleti, a a humese xo khomela ha xona.
14 Ku vindzuka, u ya xeweta muakelani u ri karhi u ba huwa, swi fana ni loko u n'wi rhuketela.
15 Ku va ni nsati wo kariha, swi fana ni ku tshama endlwini yo pfuta ngopfu loko mpfula yi na;
16 ku miyeta yena, swi fana ni ku miyeta moya, kumbe ku fumbarhela mafurha!
17 Nsimbhi yi lota nsimbhi, na yena munhu, ú tlharihisa hi van'wana.
18 Loyi a hlayisaka nkuwa wa yena, ú ta dya mihandzu ya wona; swi tano ni loyi a hlayisaka n'wini wa yena, ú ta nkhensiwa.
19 Munhu la langutaka embilwini ya yena, wa titiva leswaku hi yena mani, ku fana ni xikandza lexi tivonaka ematini.
20 Xivandla xa vafi ehansi ka misava a xi xurhi, mahlo ya munhu na wona a ma kolwi.
21 Nsuku ni silivhere swi kamberiwa hi ndzilo, munhu ú kamberiwa hi ku duma ka yena.
22 Xiphukuphuku, hambi u nga xi kandza ni mavele etshurini, a xi nga pfuki xi hambane ni vuphukuphuku bya xona.
23 Tikarhatele ku tiva mintlhambi ya swifuwo swa wena, leswitsongo ni leswikulu, u swi hlayisa swinene,
24 hikuva mali ya hela, na xona xuma, a xi tshami hilaha ku nga heriki;
25 loko byanyi byi herile, kutani byin'wana byi ri karhi byi hluka, yisa swifuwo swi ya dya entshaveni;
26 tinyimpfu ti nga ku ambexa, hambi yi ri nsimu, u nga yi kuma hi ku xavisa timbuti;
27 ntswamba wa timbuti, mi ta dya mi siya, wena ni ndyangu wa wena, ku tlhela ku va ni wo hlayisa malandza ya wena ya xisati.
1 Lowo homboloka, ú tsutsuma hambiloko a nga hlongorisiwi hi munhu, kasi lavo lulama, a va chavi nchumu, va fana ni nghala.
2 Loko ku tshuka ku humelela mpfilumpfilu etikweni, lava lavaka vurhangeri, va tele, kambe loko ku ri ni un'we wo tlhariha la nga ni miehleketo, tiko ri ta kuma ku rhula nkarhi wo leha.
3 Xisiwana xa mulanguteri, lexi xanisaka swisiwana-kulobye, xi fana ni mpfula ya ximbhembhe, leyi herisaka swakudya.
4 Loko u tlula nawu, u dzunisa lavo homboloka, kasi loko u wu hlayisa, a wu yimi na vona.
5 Vanhu vo biha timbilu, a va tivi leswi lulameke, kambe lava gandzelaka HOSI Xikwembu, va swi tiva swinene.
6 Xisiwana lexi hanyaka hi ku tshembeka, xi tlula n'wankumi loyi a nga ni mikhuva yo biha.
7 N'wana la hlayisaka nawu, ú tlharihile, kasi loyi a tolovelaneke ni lava makolo, ú khomisa tata wa yena tingana.
8 Munhu loyi a engetelelaka rifuwo ra yena hi ku lava ntswalo wa mali leyi a yi lombiseke, rifuwo rero, ú ri hlengeletela loyi a nga ni tintswalo eka swisiwana.
9 Loyi a pfalaka tindleve, a nga lavi ku twa nchumu hi nawu, HOSI Xikwembu na xona, a xi nga twi swikhongelo swa yena.
10 Munhu loyi a kucetelaka lavo lulama ku endla leswo biha, ú tivangela khombo. Vanhu lava nga riki na xisandzu, vona va ta dya ndzhaka ya leswinene.
11 N'wankumi a nga tivona a tlharihile, kambe xisiwana xi ta swi vona leswaku munhu loyi a nga tlharihanga.
12 Loko lowo lulama a vekiwa ku va hosi, nkhuvo wa kona wu tsakisa ngopfu, kasi loko ku vekiwa lowo homboloka, vanhu va suka va ya tumbela.
13 Loyi a fihlaka swidyoho swa yena, a nge humeleli, kasi loyi a swi vulaka, kutani a hambana na swona, ú ta kuma tintswalo.
14 Ku katekile munhu loyi a chavaka HOSI Xikwembu minkarhi hinkwayo; kambe loyi a tinonon'hwisaka, ú ta wela ekhombyeni.
15 Munhu wo homboloka la fumaka tiko ra swisiwana, ú chavisa kukota nghala leyi bongaka kumbe xinkankanka lexi mpfhumpfhaka.
16 Murhangeri wo pfumala ku twisisa, ú andzisa maxangu, kasi loyi a alaka ku xaviwa, ú andzisa masiku ya yena ya ku hanya.
17 Loyi a tirhwexeke nandzu hi ku dlaya un'wana, ú ta tshamela ku baleka a kondza a fa, ku nga vi na loyi a n'wi pfunaka!
18 Munhu loyi a tshembekeke endleleni ya yena, ú ta hlayiseka, kasi loyi a lavaka ku famba hi tindlela timbirhi hi nkarhi wun'we, ú ta hatla a wa.
19 Munhu loyi a rimaka, ú ta dya a xurha, kambe loyi a landzelelaka leswi nga pfuniki nchumu, ú ta va xisiwana lexikulu.
20 Loyi a tshembekaka, ú ta kateka ngopfu, kambe loyi a lavaka ku fuma hi siku rin'we, a nge poni, ú ta biwa.
21 Ku ya hi nghohe, kumbe ku hambukisa timhaka, hi mhaka ya ku xaviwa hi swakudyanyana, a swi sasekanga.
22 Munhu wo tsonana, ú tsutsumela rifuwo, kambe a nga swi tivi leswaku vusiwana byi n'wi kongomile.
23 Loyi a nga chaviki ku tshinya van'wana, eku heteleleni, ku ta tsakeriwa yena ku tlula munhu wa marito yo tsokombela.
24 N'wana la tekelaka vatswari va yena swilo swa vona, kutani a ku: “Sweswo a hi xidyoho!” i munghana wa swigevenga.
25 La nga ni makolo, ú vanga madzolonga, kasi munhu loyi a tshembaka HOSI Xikwembu, ú ta dya a xurha.
26 Loyi a titshembaka ngopfu, i xiphunta, kasi loyi a fambaka evutlharini, yena ú ta pona.
27 La nyikaka swisiwana, a nge pfumali swa le mandleni, kambe la alaka ku swi pfuna, vanhu va ta n'wi rhuketela ngopfu.
28 Loko lowo homboloka a vekiwa ku va hosi, vanhu va suka va ya tumbela, kambe loko a lova, lavo lulama va tlhela va engeteleleka.
1 La tshinyiwaka, kambe a ala a tiomisa nhloko, ú ta wa a tshoveka a nga ehleketanga, kutani a nge he tshunguleki.
2 Loko lowo lulama a vekiwa ku va hosi, vanhu va tsaka, kasi loko ku vekiwa lowo homboloka, va gungula.
3 N'wana la rhandzaka vutlhari, ú tsakisa tata wa yena, kasi loyi a twananaka ni tinghwavava, ú hangalasa xuma xa yena.
4 Hi ku landzelela milawu leyinene, hosi yi tiyisa tiko ra yona, kambe loko yi tsakela mali ntsena, ya ri lovisa.
5 Munhu loyi a chavaka ku tshinya muakelani, ú n'wi rhiyela ntlhamu lowu wu nga ta n'wi phasa.
6 Munhu wo biha mbilu, ú wela entlhan'wini wa swidyoho swa yena, kasi lowo lulama, wo tiyimbelelela a tsakile.
7 Munhu wo lulama ú tiva tifanelo ta swisiwana, kambe munhu wo homboloka yena, vutivi lebyo tano, a nga na byona.
8 Vasandzi va pfurhisa ndzilo wa madzolonga emutini, kasi lavo tlhariha va rheleta vukari.
9 Loko munhu wo tlhariha a tengisana ni xiphukuphuku, xona xo ba huwa xi tlhela xi hleka, mhaka yi nga heli.
10 Lava tsakelaka ku halata ngati, va venga munhu wo tshembeka, kasi lavo lulama va tsakela ku n'wi sirhelela.
11 Xiphunta xi hatla xi komba ku khunguvanyeka ka xona, kambe munhu wo tlhariha wa tiyisela, ú kota ku tikhoma.
12 Mufumi loyi a yingiselaka mavunwa, vatsundzuxi va yena hinkwavo va ta hundzuka vahembi.
13 Xisiwana ni muxanisi wa xona, va hlangana eka xilo xin'we: Hinkwavo va hanyisiwa hi HOSI Xikwembu.
14 Hosi leyi avanyisaka xisiwana hi ku lulama, vuhosi bya yona byi ta tshama hilaha ku nga heriki.
15 Nkhavi ni ku tshinyiwa, swa tlharihisa; n'wana la kulaka a nga layiwi, ú ta khomisa mana wa yena tingana.
16 Vubihi bya engeteleka etikweni loko lowo homboloka a vekiwa ku va hosi, kambe lavo lulama va ta hlalela ku wa ka yena.
17 Loko u tshinya n'wana wa wena, ú ta ku nyika ku rhula, a phyuphyisa moya wa wena.
18 Vanhu lava nga kumiki switsundzuxo swa HOSI Xikwembu, va ta tshika milawu; ku katekile lava hlayisaka nawu wa HOSI Xikwembu.
19 Ku tshinya hlonga hi marito ntsena, a swi pfuni nchumu, ri nga ma twa, kambe a ri nga ma yisi enhlokweni.
20 Xiphunta xa antswa, ku ri na munhu wo tsutsumela ku hlamula timhaka.
21 Loyi a bambatelaka hlonga ra yena ku sukela vuhlangini bya rona, eku heteleleni, a nga hlamali loko ri hundzuka mudyandzhaka.
22 Munhu wa ximbilwa-mbilwana, ú vanga madzolonga, ni munhu wo hatla ku kariha, ú pfuxa timholovo.
23 Ku tikukumuxa, swi vangela ku wa, kasi munhu wo titsongahata, ú ta dzunisiwa.
24 Munghana wa khamba, ú venga vutomi bya yena n'winyi: Ku rhuketeriwa, wa swi twa, kambe a nga ha swi koti ku vula ntiyiso.
25 Ku chava munhu i ku tirhiyela ntlhamu, kambe loyi a tshembaka HOSI Xikwembu, ú hlayisekile.
26 Vanhu vo tala va lava ku tsakeriwa hi tihosi, kambe i HOSI Xikwembu ntsena lexi avanyiselaka munhu timhaka ta yena.
27 Munhu wo lulama ú venga lowo homboloka, kasi na yena munhu wa mahanyelo lamanene, ú vengiwa hi lavo homboloka.
1 Lawa i marito ya Aguri n'wana Yake, wa le Masa, lawa a ma byeleke Itiele na Ukala.
2 Hakunene ndzi phuphula mina, a ndzi munhu wa nchumu, ku twisisa loku van'wana va nga na kona, mina ndzi hava.
3 Vutlhari a ndzi byi dyondzanga, ni timhaka ta Xikwembu, a ndzi ti tivi.
4 I mani la nga tlhandlukela etilweni, a tlhela a vuya xana? Xana i mani la nga tshama a fumbarhela moya xana; la tshamaka a phutsela mati hi nceka i mani xana, i mani la nga veka vugimamusi bya misava xana? Vito ra yena hi yena mani, ni n'wana wa yena i mani xana? Wena u fanele ku swi tiva!
5 Hinkwaswo leswi vuriwaka hi Xikwembu swi tiyile, hi xona xitlhangu xa lava tsutsumelaka eka xona.
6 U nga engeteli nchumu eka marito ya xona, leswaku xi ta ka xi nga ku bi, na wena u nga hundzuki muhembi.
7 Ndzi kombela ku nyikiwa swilo leswimbirhi, ndzi nga si fa, u nga tshuki u ndzi alela swona:
8 Vuxisi ni mavunwa, ndzi hambanyise na swona; vusiwana hambi rifuwo, u nga ndzi nyiki, ndzi phamele ntsena swakudya leswi swi ndzi ringanaka,
9 hikuva loko ndzi xurha ngopfu, ndzi nga tshuka ndzi ku landzula, ndzi ku: “HOSI Xikwembu xa kona, i mani ke?” Kumbe loko ndzi wela evusiwaneni, ndzi sungula ku yiva, kutani ndzi onha vito ra wena, we Xikwembu xanga.
10 Hlonga, u nga tshuki u ri onha vito eka n'wini wa rona, hikuva ri nga ku rhuketela, kutani u wela enandzwini.
11 Ku ni vanhu lava rhuketelaka vatata wa vona, hambi vamana wa vona, a va va xiximi.
12 Ku ni vanhu lava tivonaka va tengile, kasi va lo pyì, hi thyaka!
13 Ku ni vanhu lava tikurisaka ngopfu, lava tshamaka va ri karhi va tivamba-vamba.
14 Ku ni vanhu lava meno ya vona ma nga timbatlu kumbe mikwana: Ha wona va herisa swisiwana laha misaveni, va susa ni vapfumeri evanhwini.
15 Xigalana xi ni vana vambirhi va xisati, lava va nge: “Hi nyike! Hi nyike!” Xana swilo leswi nga kotiki ku vula swi ku: “I nkomu, ndzi xurhile!” i swinharhu xana? E-e, i mune, swi nga leswi:
16 I xivandla xa vafi, ni nsati wa mhika, ni misava yo oma leyi lavaka mpfula, ni ndzilo lowu tipfurhelaka hi ku rhandza.
17 Munhu loyi a sandzaka tata wa yena, a tlhela a ala ku yingisa mana wa yena, ú ta xokoriwa mahlo hi mawukuwuku, a dyiwa hi makoti.
18 Swilo leswi swi ndzi hlamarisaka, leswi ndzi nga kotiki ku swi twisisa, i swinharhu xana? E-e, i mune, swi nga leswi:
19 I ndlela leyi koti ri hahaka ha yona empfhukeni, ni leyi nyoka yi kokovaka ha yona emaribyeni, ni leyi ngalava yi fambaka ha yona elwandle, ni leyi jaha ni nhwana va rhandzanaka ha yona.
20 Wansati la oswaka, ú endlisa leswi: Ú dya a tlhela a tisula nomo, kutani a ku: “Mina, a ndzi endlanga nchumu xo biha.”
21 Xana swilo leswi tsekatsekisaka tiko, leswi ri nga kotiki ku swi tiyisela, i swinharhu xana? E-e, i mune, swi nga leswi:
22 Hiloko hlonga ri hundzuka hosi, ni loko xiphukuphuku xi dya xi xurha,
23 ni loko wansati wo ka a nga rhandzeki a kuma vukati, ni loko nandza wa xisati a teka ndhawu ya nkosikazi.
24 Swivumbiwa swa mune leswitsongo swa laha misaveni leswi tlhariheke ngopfu, hi leswi:
25 I vusokoti lebyi nga tiyangiki, kambe hi ximumu byi tihlengeletela swakudya;
26 i timbila leti nga riki na matimba, kambe ti tilavela vutshamo emabakweni ya maribye;
27 i tinjiya leti nga riki na hosi, hambiswiritano, ti famba hi mintlawa-ntlawa ya tona;
28 i nkolombyani lowu u nga wu tamelaka evokweni, hambiswiritano, wa kumeka ni le tindlwini ta tihosi.
29 Xana swilo leswi mafambele ya swona ma tsakisaka, i swinharhu xana? E-e, i mune, swi nga leswi:
30 I nghala leyi tiyeke ku tlula swiharhi hinkwaswo, leyi nga chaviki nchumu;
31 i nkuku lowu tiololaka; i mbuti ya xiphongho; i hosi leyi nga kanetiwiki hi munhu etikweni.
32 Loko u tiendlile phuphula hi ku tikurisa, kumbe hi ku boha makungu layo biha, dyondza ku tikhoma u miyela.
33 Phehlwa ri huma entswambeni lowu hlutiweke, nhompfu leyi biweke yi huma ngati, ku ntlhontlha vukari, swi pfuxa madzolonga.
1 Marito lawa Lemuwele hosi ya le Masa a byeleke hi mana wa yena, hi lawa:
2 N'wananga, ndzi vula wena ndzi ku velekeke, wena nhlamulo ya ku tiboha ka mina, xana ndzi nga ku byela yini xana?
3 U nga tshuki u tinyiketa eka vavasati, u nga va landzeleli, hikuva va wisa ni tihosi.
4 We Lemuwele, a hi swa tihosi ku nwa vhinyo, ndzi ri, a hi swa tihosi, hambi varhangeri, a va fanelanga ku navela byalwa,
5 hikuva loko va nwa, va ta rivala milawu, kutani va tekela vapfumari hinkwavo etifanelo ta vona.
6 Byalwa, nyika munhu loyi a nga kusuhi ni ku fa, ni lava khunguvanyekeke ngopfu emoyeni, va nyike vhinyo,
7 va ta nwa, va rivala vusiwana bya vona, maxangu ya vona a va nga ha ma tsundzuki.
8 Vanhu lava nga kotiki ku vulavula hi voxe, va vulavulele, u sirhelela vapfumari hinkwavo, lava tekeriwaka tifanelo ta vona.
9 Vulavula, u avanyisa hi nawu; tifanelo ta swisiwana ni vapfumari, ti hlayise.
10 Wansati wa migingiriko, a swi olovi ku n'wi kuma, swilo swo bomba ha swona, ú swi tlula kule.
11 Nuna wa yena wa n'wi tshemba swinene, hikuva wansati loyi, ú gingirikela muti wa yena.
12 Masiku hinkwawo, ú endlela nuna wa yena leswinene, a nga n'wi onheli nchumu.
13 Ú tilavela voya bya tinyimpfu ni ntsembyani, a tilukela swona a tsakile.
14 Ú fana ni tingalava ta van'wamabindzu, ú ya kule a ya singilela ndyangu wa yena.
15 Ú pfuka ka ha ri mpundzu swinene, a lulamisela va muti wa yena eswakudya, malandza ya yena ya xisati, a ma avela ni ntirho.
16 Ú xiyaxiya nsimu, kutani a yi xava; hi mali leyi a yi bindzuleke, ú rima nsimu ya vhinya.
17 Ú yima hi milenge a titirhela, a nga tshami hi mavoko.
18 Loko a vona leswaku mintirho ya yena ya n'wi vuyerisa, ú tirha vusiku ni nhlekanhi, a nga etleli.
19 Ú tiswulela tingoti ta ntsembyani, a tilukela ni swiambalo swa voya bya tinyimpfu.
20 Swisiwana, a nga swi tsoni nchumu, ú pfuna ni vapfumari.
21 A nga chavi loko a vona gamboko ri wa, hikuva vandyangu wa yena hinkwavo va ambele swo kufumela.
22 Ú tiendlela minkumba hi yexe, a tirhungela swiambalo swa xivunguvungu ni swa ntsembyani wo saseka.
23 Nuna wa yena wa xiximiwa ehubyeni, laha a kanelaka kona timhaka ni vakulukumba va tiko.
24 Wansati loyi ú rhunga minceka, a tixavisela yona, a luka ni mavamba, a xavisela van'wamabindzu.
25 Xiambalo xa yena xa xiviri, i ntamu ni ndzhuti; loko a anakanya nkarhi lowu taka, a nga chavi nchumu.
26 Ú vulavula swa vutlhari ntsena, a letela van'wana hi moya wa tintswalo.
27 Ú lavisisa tindlela to hlayisa ndyangu, swakudya swo kombela, a nga dyi.
28 Vana va yena va n'wi tlangela erivaleni, na yena nuna wa yena wa n'wi dzunisa, a ku:
29 “Vavasati lava gingirikaka, va tele, kambe na un'we, a nga fiki eka wena.”
30 Ku saseka ka nghohe ka kanganyisa, ni vumbhurhi bya hela, kambe wansati loyi a chavaka HOSI Xikwembu, wa dzuneka.
31 Wansati loyi, a a nyikiwe mihandzu ya ntirho wa yena; swiendlo swa yena a swi n'wi dzunise ehubyeni!