1
Ова се зборовите што им ги кажа Мојсеј на сите Израелци, уште кога беа источно од Јордан, во пустинската рамнина спрема Суф, меѓу Фаран и Тофел, Лаван, Хацерот и Ди-Захав;2 а од Хорив, преку планината Сеир, до Кадис-Барнеа има единаесет дена пат.
3 На четириесеттата година, на единаесеттиот месец, во првиот ден од месецот, им кажа Мојсеј на синовите израелски сѐ, што му беше заповедал Господ за нив.
4 Откако го порази аморејскиот цар Сихон, кој живееше во Есевон, и башанскиот цар Ог во Едреи, кој живееше во Аштарот,
5 од онаа страна на Јордан, во земјата моавска, Мојсеј почна да го објаснува тој закон и рече:
6
Господ, Бог наш, ни говореше на Хорив и рече: „Доста живеевте во таа планина;7 свртете се и кренете, па одете во планинските предели на Аморејците и кај сите нивни соседи, во рамнината, по планините и по долините, и во јужните краишта и во приморската земја хананска, и во Ливан, дури до големата река, реката Еуфрат!
8 Ете, ви ја давам таа земја, одете, земете ја земјата во наследство, која Господ со клетва им вети дека ќе им ја даде на предците ваши — на Авраам, Исак и Јаков, ним и на потомството нивно.“
9
И јас ви реков во она време: „Не можам сам да ве водам;10 Господ, вашиот Бог, ве умножи, и еве, вие сте сега многубројни како ѕвездите небески:
11 Господ, Бог на предците ваши, нека даде да се намножите и илјадапати повеќе, отколку што сте сега и нека ве благослови, како што ви говореше!
12 Како ќе ги носам сам страдањата ваши, тежините ваши и расправиите ваши?
13 Изберете си од вашите племиња луѓе мудри, разумни и искусни, а јас ќе ви ги поставам за началници.“
14 Вие ми одговоривте тогаш и рековте: „Тоа што го велиш е добро да го направиме.“
15 И ги зедов првенците на вашите племиња, мажи мудри и искусни, и ги поставив за началници над вас: илјаданачалници, стоначалници, педесетначалници, десетначалници и за записничари во племињата ваши.
16 И им заповедав на судиите ваши во тоа време, и им реков: „Ислушувајте ги браќата свои и судете справедливо како брат спрема брат, а така постапувајте и со придојдениот кај него.
17 Во судот не правете разлика меѓу луѓето, ислушувајте го и малиот, и големиот: не плашете се од никого, бидејќи судот е Божји; а ако имате дело, кое е тешко за вас, обратете се до мене, и јас ќе пресудам.“
18 И во тоа време ви заповедав за сѐ што треба да правите.
19
И откако тргнавме од Хорив, одевме по целата таа голема и страшна пустина, што ја видовте, по патот кон Аморејската планина, како што беше заповедал Господ, нашиот Бог; и стигнавме во Кадис-Барнеа.20 Тогаш јас ви реков: „Вие стигнавте на Аморејската планина, која Господ, Бог наш, ви ја дава;
21 ете, Господ, Бог ваш, ви ја предаде оваа земја; одете и земете ја во владение, како што им рече Господ, Бог на вашите предци: не бојте се и не плашете се!“
22 Но вие сите дојдовте при мене и рековте: „Да испратиме пред нас луѓе, да ја разгледаат земјата и да ни донесат известување за патот по кој ќе одиме, и за градовите, во кои ќе влеземе.“
23 Ми се свидоа тие зборови, а јас зедов од вас дванаесет души, по еден човек од секое племе.
24 Тие тргнаа, се качија на планината, дојдоа до долината Ешкол, и ја разгледаа;
25 па зедоа во рацете свои плодови од земјата, ни донесоа, и нѐ известија, велејќи: „Добра е земјата, што Господ, Бог наш, ни ја дава.“
26 Но вие не сакавте да одите и се оглушивте од заповедта на Господ, вашиот Бог,
27 и негодувавте во шаторите свои, велејќи: „Господ, од омраза спрема нас, нѐ изведе од земјата египетска, за да нѐ предаде во рацете на Аморејците и да нѐ истреби;
28 каде ќе одиме? Нашите браќа нѐ обесхрабрија, велејќи: оној народ е поголем и посилен од нас; таму градовите се поголеми и оградени со ѕидови до небеса, па и луѓе исполини видовме таму.“
29 Тогаш јас ви реков: „Не ужасувајте се и не плашете се од нив;
30 Господ, Бог ваш, оди пред вас; Тој ќе се бори за вас, исто онака, како што направи со вас во Египет, пред очите ваши.
31 И во оваа пустина, како што видовте, Господ, Бог твој, те пазеше, како што човек го пази синот свој, по целиот пат по кој минавте, додека стигнавте на ова место.“
32 Но и покрај тоа вие не Му верувавте на Господ, вашиот Бог,
33 Кој одеше пред вас по патот, за да ви одбере место, каде да запрете, ноќе со оган, за да ви го посочува патот по кој одите, а дење со облак.
34 И кога Господ ги чу зборовите ваши, се разгневи, и се заколна, велејќи:
35 „Никој од овие луѓе, од овој зол род, нема да ја види добрата земја, за која им се заколнав на предците нивни дека ќе им ја дадам;
36 само Халев, Јефунеовиот син, тој ќе ја види; нему ќе му ја дадам земјата, во која влезе, и на синовите негови, зашто Му се покоруваше на Господ.“
37 Господ се разгневи и на мене заради вас, велејќи: „И ти нема да влезеш таму;
38 Исус, синот Навинов, кој е при тебе, тој ќе влезе таму; него поткрепи го, бидејќи тој ќе му ја даде на Израел во наследство;
39 и децата ваши, за кои говоревте дека ќе станат плен на непријателите, и синовите ваши, кои засега не знаат што е добро, и што зло, тие ќе влезат таму; ним ќе им ја дадам, и тие ќе ја наследат.
40 А вие свртете и тргнете кон пустината, по патот кон Црвеното Море.“
41 Вие одговоривте тогаш и ми рековте: „Згрешивме пред Господ; ќе одиме и ќе се бориме како што ни беше заповедал Господ, Бог наш.“ И вие го опашавте секој своето бојно оружје, па се собравте и се искачивте на планината.
42 Но Господ ми рече — кажи им: „Не одете и не војувајте, зашто Јас нема да бидам меѓу вас, за да не бидете разбиени од непријателите ваши.“
43 И јас ви го кажав тоа, но вие не ме послушавте и ја престапивте Господовата заповед и своеволно се искачивте на планината.
44 Тогаш излегоа против вас Аморејците, кои живееја по таа планина, и ве прогнаа, како што прават пчелите, и ве разбиваа од Сеир дури до Хорма.
45 Вие тогаш се вративте и почнавте да плачете пред Господ, но Господ не го чу плачот ваш и не ве послуша.
46 И останавте во Кадис многу време: колку што бевте таму.
1
Потоа се вративме и тргнавме по пустината кон Црвеното Море, како што ми беше рекол Господ, и многу време одевме околу планината Сеир.2
И Господ ми рече, велејќи:3 „Доста одевте околу таа планина, свртете се, пак, кон север.
4 Заповедај му на народот и кажи му: ќе поминете сега низ пределите на вашите браќа, потомците Исавови, кои живеат во Сеир; и тие ќе се исплашат од вас, но вие ќе бидете внимателни:
5 не започнувајте со нив војна. Јас нема да ви дадам од земјата нивна ни една стапка, зашто планината Сеир им ја дадов на потомците Исавови.
6 Храна купувајте од нив со сребро и јадете; и вода купувајте од нив со сребро и пијте;
7 зашто Господ, Бог твој, те благослови во секое твое дело; те чуваше додека патуваше ти по таа голема пустина; ете, четириесет години Господ, Бог твој, е со тебе; ти од ништо не се лишуваше.“
8 И минавме покрај нашите браќа, потомците Исавови, кои живеат во Сеир; по патот во рамнината од Елат и Ецјон-Гевер, па свртевме и го изминавме патот во пустината Моав.
9 И ми рече Господ: „Не се карајте со Моавците, ниту почнувајте со нив војна; зашто Јас нема да ви дадам ништо од земјата нивна, бидејќи Јас им го дадов Ар на Лотовите потомци.“
10 Порано таму живееја Емијци, народ голем, многуброен и висок како Анаковите потомци,
11 и ги сметаат Рефаимци како и Анакијците; Моавците, пак, ги нарекуваа Емијци.
12 А во Сеир живееја порано Хоријците; но потомците Исавови ги изгонија и ги истребија од пред себе и се населија наместо нив — така, како што направи Израел со земјата на своето наследство, што му ја беше дал Господ.
13 „И сега, станете и преминете го потокот Зеред.“ И ние го минавме потокот Зеред.
14 Откако отидовме во Кадис-Барнеа и го минавме потокот Зеред, поминаа триесет и осум години, сѐ додека во таборот не изгинаа сите мажи, погодни за војна, според она како што им се беше заколнал Господ;
15 пак и раката Господова беше против нив, истребувајќи ги од логорот, додека сите не изумреа.
16 И тогаш, кога изгинаа сите мажи, годни за војна, и исчезнаа помеѓу народот,
17 Господ ми рече, велејќи:
18 „Ти минуваш сега низ пределите моавски, преку Ар,
19 и им се приближи на Амоновите потомци; не судрувај се со нив, ниту почнувај со нив војна, зашто Јас нема да ти дадам ништо во наследство од земјата на Амоновите потомци, бидејќи им ја дадов на потомците на Лот.“
20 Таа се сметаше за земја на Рефаимците: порано живееја во неа Рефаимци; Амонците, пак, ги нарекуваа Замзумијци;
21 тие беа народ голем, многуброен и висок како Анакијците, и Господ ги истреби пред лицето нивно, и тие ги изгонија и се населија на нивното место,
22 како што направи за синовите Исавови, кои живеат во Сеир, истребувајќи ги пред нив Хоријците, и тие ги изгонија, и се населија на местото нивно и таму живеат до ден денес.
23 И Авијците, што живееја во селата кај Газа, Кафторијците, кои беа излегле од Кафтор, ги истребија и се населија на нивното место.
24 „Станете, тргнете и минете го потокот Арнон; ете, го предавам во раката твоја Сихон, царот хешбонски, Амореецот, и неговата земја; почни да ја покоруваш и војувај против него;
25 од денес Јас ќе почнам да сеам страв и ужас пред тебе врз народите под целото небо; оние, што ќе чујат за тебе, ќе се растреперат и ќе се уплашат од тебе.“
26
И испратив пратеници од пустината Кедемот кај хешбонскиот цар Сихон, со мирни зборови, за да кажат:27 „Дозволи ми да минам преку твојата земја; ќе одам по патот, нема да скршнувам, ни десно, ни лево;
28 храна продавај ми за сребро, и јас ќе јадам, и вода продавај ми за сребро, и јас ќе пијам; само со нозете мои да минам.“
29 Така, како што ми дозволија потомците Исавови, кои живеат во Сеир, и Моавците од Ар, додека не минам преку Јордан во земјата, што Господ, Бог наш, ни ја дава.
30 Но хешбонскиот цар Сихон не се согласи да минеме преку земјата негова, зашто Господ, Бог наш, го ожесточи духот негов и срцето му го окорави, за да го предаде во раката твоја, како што тоа се виде сега.
31 И ми рече Господ: „Ете, Јас почнав да ти го предавам Сихон, и земјата негова; почни да ја покоруваш земјата негова.“
32 И Сихон, со целиот народ свој, излезе против нас во бој кај Јахца;
33 и ни го предаде Господ, Бог наш, и ние го разбивме него, синовите негови и целиот народ негов.
34 Тогаш ги презедовме сите градови негови, ги ставивме под клетва и ги разоривме, а и сите мажи, жени и деца ги убивме: никој не остана жив;
35 само добитокот им го зедовме и пленот од градовите, што ги презедовме.
36 Од Ароер, кој е на брегот од потокот Арнон, и од тој град, што е во долината, па сѐ до Галаад, немаше град, непристапен за нас: сѐ ни предаде Господ, Бог наш.
37 Само кон земјата на потомците Амонови не пристапивме, ниту до местата, блиски до потокот Јавок, ниту кон градовите по планината, ниту до сѐ, за кое не ни заповеда Господ, Бог наш.
1
И се свртевме оттаму и појдовме кон Башан, и башанскиот цар Ог излезе во борба против нас со целиот свој народ, кај Едреи.2 И ми рече Господ: „Не плаши се од него, зашто Јас ќе ти го предадам во раката твоја него, и целиот народ негов, и целата земја негова; и ти ќе направиш со него така, како што направи со аморејскиот цар Сихон, кој живееше во Есевон.“
3 И Господ, Бог наш, ни го предаде во рацете наши и Ог, царот башански, и целиот народ негов; и го разбивме, така што од него не остана никој жив.
4 Тогаш му ги презедовме сите градови негови, па не остана град, што не бевме го презеле од нив: шеесет градови, целата област Аргов во царството на Ог Башански.
5 Сите тие градови беа утврдени со високи ѕидови, порти и довратници, без да го сметаме големиот број села.
6 И ние ги ставивме под клетва, како што направивме со Сихон, царот хешбонски, уништувајќи ги сите градови заедно со мажите, жените и децата;
7 а целиот добиток и пленот од градовите го разграбавме.
8
И во тоа време ја презедовме од рацете на двајцата цареви аморејски земјата од оваа страна на Јордан, од потокот Арнон па сѐ до планината Ермон;9 Сидончаните го викаат Ермон Сирјон, а Аморејците го нарекуваат Сенир.
10 Сите градови во рамнината, целиот Галаад и целиот Башан до Салеха и Едреи, беа градови од царството на Ог Башански;
11 зашто башанскиот цар Ог беше единствен преживеан од Рефаимците. Ете, неговиот мртовечки сандак сѐ уште може да се види во Рава, главен град на Амонците: железен одар — долг девет лакти, а широк четири лакти, машки лакти.
12 И тогаш ја добивме во наследство таа земја, почнувајќи од Ароер, кој е кај потокот Арнон; а половината од планината Галаад со нејзините градови му ја предадов на Рувимовото и на Гадовото племе.
13 Остатокот, пак, од Галаад и целиот Башан, царството на Ог, му го предадовме на половината од Манасиевото племе: целата област Аргов, со цел Башан. Таа земја се нарече Рефаимска.
14 Јаир, Манасиевиот потомок, ја презеде целата област Аргов, дури до пределите Гесуриски, и Маахатски, и ги нарече тие башански места Јаирови села, според своето име, како што се викаат тие и до ден денес.
15 На Махир му го дадов Галаад;
16 а на племето Рувимово и Гадово им дадов од Галаад дури до потокот Арнон, земјата меѓу потокот и пределот до потокот Јавок, граница на Амоновите потомци;
17 западната, пак, граница оди по долината на Јордан, помеѓу Генисаретското Езеро и Мртвото Море, до источното подножје на Фазга.
18 Тогаш и ви заповедав, велејќи: „Господ, Бог ваш, ви ја даде таа земја во владение; сите способни за војна, откако ќе се вооружите, појдете пред браќата ваши, синовите на Израел;
19 само жените ваши, децата ваши и добитокот ваш, нека останат во градовите ваши, што ви ги дадов,
20 додека Господ не им даде спокојство на вашите браќа, како и вам, и додека тие не ја наследат таа земја, која Господ, Бог ваш, им ја дава од онаа страна на Јордан; тогаш вратете се секој во своето наследство, што ви го дадов.“
21 А на Исус му заповедав во она време, велејќи: „Очите твои видоа сѐ, што Господ, Бог ваш, им направи на тие двајца цареви; исто ќе направи Господ и со сите царства, преку кои ќе минуваш.
22 Не плашете се од нив, зашто Господ, Бог наш, Сам се бори за нас.“
23
И Му се помолив на Господ во она време, велејќи:24 „Господи, Боже, Ти почна да го покажуваш на слугата Свој величието Свое и силата Своја; па има ли некој бог на небото или на земјата, кој би можел да прави такви дела, како Твоите, и со таква моќ, каква што е Твојата?
25 Дај ми да минам и да ја видам онаа прекрасна земја преку Јордан, тие убави планински предели и Ливан.“
26 Но Господ ме презре заради вас и не ме послуша, и ми рече Господ: „Доста, во иднина да не ми говориш повеќе за тоа;
27 искачи се на врвот од Фазга и крени ги очите кон морето и кон север, кон југ и кон исток; погледни со очите, зашто нема да го минеш Јордан;
28 дај му совет на Исус, поткрепи го и охрабри го; зашто тој ќе го предводи овој народ и тој ќе им го раздели наследството во таа земја, на која ти ќе погледнеш.“
29 И останавме во долината спроти Бет-Пеор.
1
И така, Израеле, послушај ги наредбите и законите, на кои јас ве учам да ги исполнувате, за да бидете живи и да отидете и да ја наследите онаа земја, која Господ, Бог на вашите предци, ви ја дава;2 не додавајте ни збор повеќе на она што ви го заповедам, ниту да одземате од него; исполнувајте ги заповедите на Господ, вашиот Бог, кои јас ви ги предавам;
3 очите ваши видоа сѐ, што Господ, направи со Ваал-Фегор; зашто Господ, Бог наш, го истреби од средината твоја секој, што го следеше Ваал-Фегор;
4 а вие, кои сте Му приврзани на Господ, вашиот Бог, сите сте живи до ден — денес.
5 Ете, ви ги изнесов наредбите и законите, што ми ги предаде Господ, Бог мој, за да постапувате така во земјата, во која влегувате, за да ја завладеете.
6 И така, пазете ги и исполнувајте ги, зашто во тоа е вашата мудрост и вашиот разум пред очите на сите народи, кои, откако ќе чујат за сите тие наредби, ќе речат: овој голем народ е мудар и разумен народ.
7 Зашто има ли некој голем народ, кому неговиот бог му се приближил толку, како што е близок кон нас Господ, нашиот Бог, кога и да Го повикаме?
8 И има ли некој голем народ со такви праведни наредби и закони, како целиот овој закон, што ви го предавам денес?
9
Само пази се и грижливо чувај ја душата своја, за да не ги заборавиш делата, што ги видоа твоите очи, и тие да не излегуваат од срцето твое, во сите денови на твојот живот, и да продолжат така и синовите твои, и синовите на твоите синови.10 Во оној ден, кога стоевте пред Господ, вашиот Бог, кај Хорив, и кога ми рече Господ: „Собери го при Мене народот, за да му ги кажам Моите зборови, од кои ќе научат да се плашат од Мене во сите денови на својот земен живот и да ги научат синовите свои.“
11 Вие се доближивте и застанавте во подножјето на планината, а планината гореше во оган до самото небо; и имаше темнина, облаци и мрак.
12 И Господ ви говореше од средината на огнот; гласот на зборовите го чувте, но образ не видовте, туку чувте само глас.
13 И Тој ви го објави Својот завет, и ви заповеда да ги исполнувате Десетте заповеди и ги напиша на две камени плочи.
14 Тогаш Господ ми заповеда да ве научам на наредбите и законите, за да ги исполнувате во земјата во која влегувате, да ја завладеете.
15
Бидете цврсто убедени во душите свои дека не видовте никаков лик во оној ден, кога Господ ви говореше, на Хорив од средината на огнот.16 За да не се огрешите, правејќи си вајан лик, образ на идол во вид на маж или жена,
17 лик на некое животно што е на земјата, лик на некоја перната птица, која лета под небото,
18 лик на каква било гадинка што ползи по земјата, лик на секаков вид риба, која е во водата под површината на земјата;
19 и да не се соблазниш ти, кога ќе погледнеш кон небото и ќе го видиш сонцето, месечината и ѕвездите и сето воинство небеско, та да им се поклониш и да им послужиш, зашто Господ, твојот Бог, ги определил за сите народи под небото.
20 А вас, пак, Господ ве зеде и ве изведе од железната печка, од Египет, та да бидете народ Негов, како што сте тоа денес.
21 И се разгневи Господ Бог на мене поради вас и се заколна дека нема да го минам Јордан и нема да влезам во онаа убава земја, што Господ, твојот Бог, ти ја дава во наследство.
22 Јас ќе умрам во оваа земја, и нема да го минам Јордан, додека вие ќе минете и ќе ја заземете таа убава земја.
23 Гледајте, да не го заборавите заветот на Господ, вашиот Бог, што Тој го склучи со вас, и да не си правите никакви идоли — образи на што и да било, како што ти заповеда Господ, твојот Бог;
24 бидејќи Господ твојот Бог, е оган, што гори, Бог ревнител.
25 Ако, пак, ти се родат синови и внуци, и, откако ќе поживеете долго на земјата, ќе почнете да вршите беззаконија и направите каков-годе резан лик, со тоа ќе направите зло пред очите на Господ, вашиот Бог, и така ќе Го разгневите.
26 Денес, еве, ги повикувам за сведоци небото и земјата дека наскоро ќе ја изгубите оваа земја, во која одите да ја наследите од онаа страна на Јордан; нема да останете во неа долго, ами ќе загинете.
27 И ќе ве распрсне Господ меѓу народите, и ќе станете малубројни меѓу народите, кај кои ќе ве одведе Господ;
28 и таму ќе им служите на нивните богови, што рака човечка ги направила од дрво и од камен, кои не гледаат и не слушаат, не јадат, и не мирисаат.
29 Но таму кога ќе Го побарате Господа, вашиот Бог, ќе Го најдете, ако Го побарате од сѐ срце и со целата своја душа.
30 Кога ќе западнеш во тага, и кога сето тоа со време ќе те снајде, ти ќе Му се обратиш на Господ, твојот Бог, и ќе го чуеш Неговиот глас.
31 Господ, твојот Бог, е Бог милосрден; Тој нема да те остави, нема да те погуби и нема да го заборави заветот со твоите предци, кој со заклетва им го потврдил.
32
Зашто, запрашај се за поранешните времиња, што беа пред тебе, од оној ден, кога Бог го создаде човекот на земјата, и од едниот крај на небото до другиот; имало ли нешто такво како ова големо дело, или се чуло ли за слично на него?33 Го чул ли некој народ некогаш гласот на Бога, Кој говори од оган, како што ти чу, и остана жив?
34 Зар се обидел некој бог да си земе народ од друг народ преку порази, знаменија и чуда, преку војна, и со силна испружена рака, со големи ужаси, како што направи за вас Господ, вашиот Бог, во Египет пред твоите очи?
35 Тебе ти е дадено да го видиш тоа, за да разбереш дека само Господ, твојот Бог е Бог и дека нема друг освен Него.
36 Тој ти дозволи од небото да го чуеш гласот Негов, за да те научи, а на земјата ти го покажа Својот голем оган, и ти ги слушаше зборовите Негови од огнот;
37 бидејќи Тој ги засака твоите предци и ве избра вас, потомците нивни по нив, и те изведе Сам со големата сила Своја од Египет,
38 за да ги порази од пред тебе народите што беа поголеми и посилни од тебе, па да те воведе и да ти ја даде земјата нивна во наследство, која сега ја имаш.
39 И така, знај сега и вразуми се, зашто Господ, твојот Бог, е Бог на небото горе и на земјата долу, и нема друг освен Него;
40 и пази ги наредбите Негови и заповедите Негови, кои денес ти ги давам, за да биде добро за тебе и за твоите потомци по тебе и да останеш долго во таа земја, која Господ, твојот Бог, ти ја дава засекогаш.
41
Тогаш Мојсеј оддели три града од онаа страна на Јордан, откај изгревот на сонцето,42 за да избега таму убиец, кој не сакајќи ќе убие свој ближен, а да не му бил непријател ни вчера, ниту завчера, и, откако ќе избега во еден од тие градови, да остане жив.
43 Тоа беа Бецер во пустината, во рамнината населена од племето Рувимово, и Рамот во Галаад, наследство Гадово, и Голан во Башан, земја на племето Манасиево.
44
Ова е законот што Мојсеј им го предложи на синовите израелски;45 ова се заповедите, наредбите и законите, кои Мојсеј им ги кажа на синовите на Израел откако беа излегле од Египет,
46 од онаа страна на Јордан, во долината спроти Бет-Пеор, во земјата на аморејскиот цар Сихон, кој живееше во Есевон, и кого Мојсеј го разби со синовите на Израел, откако беа излезени од Египет.
47 И ја освоија земјата негова и земјата на башанскиот цар Ог, обајцата цареви на земјата аморејска, која е од онаа страна на Јордан, откај изгревот на сонцето:
48 од Ароер, кој е на брегот од потокот Арнон, до планината Сион, т.е. до Ермон;
49 и целата рамнина од онаа страна на Јордан кон исток, до Мртвото Море, во подножјето на планината Фазга.
1
Тогаш Мојсеј го свика сиот израелски народ и му рече: „Слушај ги, израелски народе, наредбите и законите што ти ги кажувам денес во ушите твои, научи ги и труди се да ги исполнуваш.2 Господ, нашиот Бог, склучи со нас завет на Хорив.
3 Тој завет Господ не го склучи со нашите татковци, туку со нас, кои сме сега тука сите живи.
4 Лице в лице ви говореше Господ вам на планината од огнот:
5 јас, пак, стоев меѓу Господ и меѓу вас во тоа време, за да ви ги пренесувам зборовите Господови, бидејќи вие се плашевте од огнот и не излеговте на планината. Тој тогаш рече:
6 ‚Јас сум Господ, твојот Бог, Кој те изведов од египетската земја, од домот на ропството;
7 да немаш други богови освен Мене!
8 Не прави идоли и никакви ликови на она, што е на небото горе, и што е на земјата долу, и што е во водите под земјата,
9 не им се поклонувај и не им служи; зашто Јас сум Господ, Бог твој, Бог ревнител, кој, за гревот на татковците што Ме мразат ги казнувам децата, до третото и четвртото колено,
10 и Кој покажува милост до илјадници поколенија кон оние, кои Ме сакаат и ги пазат заповедите Мои.
11 Не изговарај го напразно името на Господ, твојот Бог; зашто Господ, твојот Бог, нема да го остави неказнет оној, кој го употребува Неговото име напразно!
12 Пази го саботниот ден, за да ти биде свет, како што ти заповедал Господ, твојот Бог;
13 шест дена работи и врши ги сите работи,
14 а седмиот ден е сабота на Господ, твојот Бог: не врши никаква работа, ни ти, ни синот твој, ни ќерката твоја, ни робот твој, ни робинката твоја, ни волот твој, ни магарето твое, ниту друг твој добиток, ниту дојденецот што е кај тебе, за да си почине робот твој и робинката твоја, како и ти.
15 И запомни дека ти беше роб во египетската земја, но Господ, твојот Бог, те изведе оттаму со силна и долга рака; затоа и ти заповеда Господ, твојот Бог, да го почитуваш саботниот ден.
16 Почитувај ги и твојот татко и твојата мајка, како што ти заповеда Господ, твојот Бог, за да живееш долго и да ти биде добро во онаа земја, што ти ја дава Господ, твојот Бог.
17 Не убивај!
18 Не врши прељуба!
19 Не кради!
20 Не сведочи лажно против ближниот свој!
21 Не ја пожелувај жената на ближниот свој и не го пожелувај домот на ближниот свој, ниту нивата негова, ниту робот негов, ниту робинката негова, ниту волот негов, ниту магарето негово, ниту нешто друго, кое му припаѓа на ближниот твој!‘
22 Тие зборови ги изрече Господ громогласно кон целото ваше собрание на планината од огнот, облакот и мракот, и повеќе не говореше, и ги напиша на две камени плочи и ми ги предаде.
23
И кога го чувте гласот од мракот, и планината гореше во оган, вие се приближивте до мене, сите началници на вашите племиња и старешините ваши,24 говорејќи: ‚Ете, ни ја покажа Господ, нашиот Бог, славата Своја и величината Своја, и го чувме гласот Негов од огнот; денес видовме дека Господ му говореше на човек, и тој остана жив.
25 А зошто сега да умреме? Бидејќи тој голем оган ќе не изгори; ако пак го чуеме гласот на Господ, нашиот Бог, ќе умреме;
26 кое е тоа човечко суштество што го чуло, како ние, гласот на живиот Бог, Кој говореше од огнот, а да останало живо?
27 Пристапи ти и слушни сѐ, што ќе ти каже Господ, нашиот Бог, и раскажи ни сѐ, што ќе ти говори Господ, нашиот Бог, а ние ќе послушаме и така ќе правиме.‘
28 И Господ ги чу вашите зборови, како разговаравте со мене, и ми рече Господ: ‚Ги чув зборовите на твојот народ, кој ти говореше; сѐ што рекоа, е добро.
29 О, да имаа тие такво срце, та да се плашеа од Мене и да ги слушаа сите заповеди Мои во сите денови, тогаш ќе им беше добро ним и на синовите нивни во веки!‘
30 Оди и кажи им: ‚Вратете се во домовите ваши!‘
31 а ти остани тука со Мене, и Јас ќе ти ги кажам сите заповеди, наредби и закони, на кои треба да ги научиш, за да постапуваат така во онаа земја, што им ја давам во наследство.“
32 Гледајте да постапувате така, како што ви заповеда Господ, вашиот Бог, не скршнувајте ни десно, ни лево;
33 одете по патот, по кој ви заповеда Господ, вашиот Бог, за да бидете живи и да ви биде добро и да поживеете долго време во онаа земја, што ќе ја добиете во наследство.
1
Ова се заповедите, наредбите и законите, на кои заповеда Господ, Бог ваш, да ве научам, како да постапувате во онаа земја, во која одите да ја наследите:2 да се плашиш од Господ, твојот Бог, и сите Негови наредби и заповеди Негови, што ти ги кажувам, да ги пазиш ти и синовите твои и внуците твои во сите денови на животот твој, за да живееш долго.
3 И така, чуј Израеле, и потруди се да го исполнуваш тоа, за да ти биде добро, и да се намножите многу многу, како што Господ, Бог на татковците ваши, им беше рекол дека тебе ќе ти даде земја, каде што тече мед и млеко.
4 Послушај, Израеле: Господ, нашиот Бог, е единствен Господ,
5 сакај Го Господа, твојот Бог, од сѐ срце, со сета душа твоја и со сите сили твои!
6 Овие зборови, што ти ги заповедам денес, да бидат во твоето срце;
7 и пренесувај им ги на децата свои и зборувај за нив, кога седиш дома и кога си на пат, кога си легнуваш и кога стануваш;
8 и врзи ги на раката своја како знак, и нека ти бидат ознака над очите твои,
9 и напишете ги врз надвратникот од вашите куќи и на вашите градски порти.
10
Кога, пак, ќе те воведе Господ, твојот Бог, во онаа земја, за која Тој им се заколна на предците твои — Авраам, Исак и Јаков, да ти ја даде со големи и убави градови, што ти не си ги градел,11 и со куќи, полни со секое добро, со кое ти не си ги наполнил, и со кладенци ископани, што ти не си ги копал, со лозја и маслини, кои ти не си ги садел, па ќе јадеш и ќе се наситуваш!
12 Тогаш пази да не Го заборавиш Господа, Кој те изведе од египетската земја, од домот на ропството.
13 Плаши се од Господ, твојот Бог, и само Нему служи Му, и во Негово име колни се!
14 Не одете по други богови — богови на оние народи, што ќе бидат околу вас;
15 зашто Господ, твојот Бог, Кој е помеѓу вас, е Бог ревнител; за да не се разгори гневот на Господ, твојот Бог, против тебе, и да не те истреби Тој од лицето на земјата.
16 Не искушувајте Го Господа, вашиот Бог, како што Го искушувавте во Маса.
17 Пазете ги цврсто заповедите на Господ, вашиот Бог, и законите Негови и наредбите, што Тој ти ги заповеда;
18 и вршете го она што е право и добро пред очите на Господ, за да ти биде добро и да влезеш и да ја освоиш добрата земја, која Господ со клетва им ја вети на предците ваши,
19 и да ги изгони сите твои непријатели од пред тебе, како што велеше Господ.
20 Ако еден ден синот твој те запраша, велејќи: „Што значат тие заповеди, наредби и закони, што ви ги заповедал Господ, вашиот Бог?“
21 Кажи му тогаш на синот твој: „Ние бевме робови на фараонот во Египет, но Господ нѐ изведе од Египет со незапирлива сила,
22 и покажа Господ знаменија и големи чуда, и поразии против Египет — против фараонот и против целиот негов дом,
23 и нас нѐ изведе оттаму, за да нѐ воведе во оваа земја, за која им се заколнал на нашите предци дека ќе ни ја даде.
24 И ни заповеда Господ да ги исполнуваме сите тие наредби, да се плашиме од Господ, нашиот Бог, за да ни биде добро во сите денови, и да останеме живи, како што сме денес.
25 И во тоа ќе биде нашата праведност, ако се трудиме да ги извршуваме сите тие заповеди на законот пред Господ, нашиот Бог, како што ни заповеда Тој.“
1
Кога Господ, твојот Бог, ќе те воведе во земјата, во која ти одиш, за да ја освоиш, и ќе ги изгони од пред тебе многубројните народи: Хитијците, Гергесејците, Аморејците, Хананците, Перизијците, Евејците и Јевусијците, — седум народи, што се побројни и посилни од вас.2 И кога ќе ти ги предаде Господ, твојот Бог, во рацете твои, и ти ќе ги разбиеш, — тогаш предај ги на проклетство: не прави со нив сојуз и немој да ги поштедуваш;
3 и не се ородувај со нив: ќерката своја не ја давај на синот негов, и ќерката негова не земај ја за синот твој,
4 зашто тие ќе ги одвратат синовите твои од Мене, за да им служат на други богови; тогаш ќе се разгори врз вас гневот на Господ и Тој ќе ве истреби.
5 Но постапете со нив вака: жртвениците нивни разрушете им ги, столбовите нивни разбијте ги, Ашерите нивни исечете ги и идолите нивни со оган изгорете ги;
6 зашто ти си свет народ на Господ, твојот Бог; тебе те избра Господ, твојот Бог, за да бидеш негов сопствен народ меѓу сите народи, што се на земјата.
7
Не затоа, што сте побројни од сите народи, ве прими Господ и ве избра, — бидејќи вие сте помалубројни од сите народи, —8 туку затоа што Господ ве засака и ја одржи клетвата, со која Тој се беше заколнал на предците ваши; и ве изведе Господ со незапирлива сила, ве ослободи од домот на ропството, од раката на фараонот, египетскиот цар.
9 И така, знај дека Господ, твојот Бог, е Бог верен, Кој го пази заветот и има милост кон оние што Го сакаат и ги извршуваат заповедите Негови до илјада поколенија;
10 а оние, кои Го мразат, ги казнува и ги погубува; Тој не заборава да го казни токму оној, кој Го мрази.
11 И така, пази ги овие заповеди, наредби и закони, што денес ти ги кажувам и да ги исполнуваш.
12 И ако ги слушате сите овие закони и ги пазите и исполнувате, Господ, твојот Бог, ќе го пази заветот и милоста кон тебе, како што им се заколна Тој на вашите предци;
13 ќе те засака, ќе те благослови, ќе те намножи и ќе го благослови плодот на твојата утроба, и плодот на твојата земја: пченицата твоја, и виното твое, и маслото твое, и стелните крави твои, и објагнетите овци твои, во онаа земја, за која Тој им се заколна на татковците твои дека ќе ти ја даде;
14 благословен ќе бидеш повеќе од сите народи: нема да има ни бесплоден, ни бесплодна, како меѓу вас, така и меѓу добитокот твој;
15 и ќе ја отстрани од тебе Господ, секоја немоќ, и никакви лути египетски болести, што ги знаеш, нема да испрати врз тебе, туку ќе ги испрати на сите што те мразат;
16 и ќе ги уништиш сите народи, што Господ, твојот Бог, ти ги дава: и да не бидат поштедени пред окото твое; и не служи им на боговите нивни, бидејќи тоа е јамка за тебе.
17
Ако кажеш во своето срце: „овие народи се побројни од мене, како можам да ги поразам?“18 Не плаши се од нив; спомни си, што направи Господ, твојот Бог, со фараонот и со целиот Египет.
19 Сети се за оние големи искушенија што ги видоа очите твои, на оние знаменија, и на големите чуда и на незапирливата сила, со која те изведе Господ, твојот Бог; тоа истото ќе го направи Господ, твојот Бог, и со сите народи, од кои се плашиш;
20 И стршели ќе испрати Господ, твојот Бог врз нив, додека не загинат оние што останале и оние што се сокриле пред тебе;
21 не плаши се од нив, бидејќи Господ, твојот Бог, е со тебе; Бог голем и силен.
22 И Господ, твојот Бог, ќе ги прогонува од пред тебе тие народи малку по малку; ти не можеш брзо да ги истребиш, за да не се намножат против тебе дивите ѕверови;
23 но ќе ти ги предава Господ, твојот Бог, во рацете твои, и ќе ги уплаши и тие ќе загинат;
24 и ќе ги предаде во твоите раце царевите нивни, и ти ќе го истребиш името нивно од под небото: никој нема да издржи пред тебе додека не ги истребиш.
25 Ликовите на боговите нивни со оган изгорете ги; да не ти се присака да го земеш среброто или златото, што е на нив, за да не биде тоа за тебе јамка, бидејќи е тоа одвратност пред Господ, твојот Бог;
26 и не ја внесувај гнасотијата во домот свој, за да не бидеш осуден на проклетство, како нив; одвраќај се од тоа и гнаси се од него, бидејќи тоа е проклетство.
1
Сите заповеди, што денес ви ги кажувам, настојувајте да ги исполнувате, за да бидете живи и да се намножите, и да влезете и да ја наследите земјата, која Господ со заклетва им ја вети на вашите предци.2 И помни го целиот пат, по кој те водеше Господ, твојот Бог, по пустината еве веќе четириесет години, за да те искуша и да дознае што е во срцето твое, дали ги почитуваш заповедите Негови, или, пак, не.
3 Тој те смируваше, те мачеше со глад и те хранеше со мана, што ти не ја знаеше, а не ја знаеја ни твоите предци, за да ти покаже дека човекот не живее само од леб, туку од секој збор што излегува од устата Господова;
4 облеката твоја не изветве на тебе, и ногата твоја не отече, еве веќе четириесет години.
5 И знај во срцето свое дека Господ, твојот Бог, те поучува како што таткото го поучува синот свој.
6 Затоа почитувај ги заповедите на Господ, твојот Бог, оди по патиштата Негови и плаши се од Него.
7
Зашто Господ, твојот Бог, те води во добра земја; во земја каде што има извори и езера, а од планините и долините, течат потоци;8 во земја на пченица, јачмен, лозја, смокви и калинки; во земја, каде што има маслиново масло и мед;
9 во земја, каде што ќе го јадеш лебот свој без недостаток и од ништо нема да имаш потреба, во земја, каде што камењата се железо, а од планините ќе копаш бакар.
10 И кога ќе јадеш и ќе се наситуваш, благословувај Го Господа, твојот Бог, за добрата земја, што ти ја даде.
11 Гледај да не Го заборавиш Господа, твојот Бог, не почитувајќи ги заповедите Негови, законите Негови и наредбите Негови, што денес ти ги кажувам.
12 Кога ќе јадеш и ќе бидеш сит, и ќе изградиш убави куќи и ќе се вселиш во нив,
13 кога ќе ти се намножи крупниот и ситниот добиток, и кога се збогатиш со многу сребро и злато, и од сѐ ќе имаш во изобилие,
14 гледај, да не се возгордее срцето твое, та да заборавиш на Господ, твојот Бог, Кој те изведе од египетската земја, од домот на ропството;
15 Кој те преведе преку големата и страшна пустина, каде што има отровни змии и скорпии, и суви места, во кои нема вода; Кој ти извади вода од гранитна карпа;
16 те хранеше во пустината со мана, која татковците твои не ја знаеја, за да те смири и да те искуша, па да ти направи потоа добро,
17 и за да не кажеш во срцето свое: „Мојата сила и цврстината на мојата рака го здобија ова богатство.“
18 Но да Го помниш Господа, твојот Бог, зашто Тој ти даде сила за да се здобиеш со богатство, за да го исполни, како денес, Својот завет, кој со заклетва го беше потврдил на твоите предци.
19 Ако пак Го заборавиш Господа, твојот Бог, и тргнеш по други богови, служејќи им и поклонувајќи им се, ви сведочам денес дека ќе изгинете;
20 онака како народите, кои Господ ги уништи пред вас: така ќе загинете и вие, затоа што не го послушавте гласот на Господ, вашиот Бог.
1
Чуј, Израеле: ти денес ќе го минеш Јордан да завладееш народи, поголеми и посилни од вас, градови големи, со тврдини до небеса,2 луѓе големи, и многубројни, и високи, Анаковите потомци, за кои знаеш и си слушал: „Кој може да им се противстави на Анаковите потомци?“
3 Но сега знај дека Господ, твојот Бог, ќе оди пред тебе како оган, кој гори: Тој ќе ги истреби и ќе ги кутне пред тебе и ти наскоро ќе ги изгониш и ќе ги истребиш, како што ти рече Господ.
4 Кога ќе ги изгони Господ, твојот Бог, пред тебе, немој да речеш во срцето свое: „Заради мојата праведност ме доведе Господ да ја наследам таа земја. Затоа што поради беззаконијата на овие народи Господ ги прогонува од пред тебе.“
5 Не заради праведноста твоја и не заради правината на срцето твое ти одиш да ја наследиш земјата нивна, туку поради бесчестието на тие народи Господ, твојот Бог, ги изгони од пред тебе, и за да го одржи заветот, со кој им се заколна Господ на предците твои: Авраам, Исак и Јаков;
6 затоа знај сега дека не заради праведноста твоја Господ, твојот Бог, ти дава да ја наследиш таа добра земја, — бидејќи си тврдоглав народ.
7
Запомни и не заборавај, колку Го разгневивте Господа, вашиот Бог, во пустината: од оној ден, кога излеговте од египетската земја, па сѐ додека пристигнавте на ова место, вие не Му се покоривте на Господ.8 И кај Хорив вие Го раздразнивте Господа, и се разгневи Господ на вас, така што сакаше да ве истреби.
9 Кога јас се искачив на планината, за да ги примам камените плочи, плочите на заветот, што Господ го беше склучил со вас; тогаш останав на планината четириесет дена и четириесет ноќи, леб не јадев и вода не пиев;
10 и ми ги даде Господ двете камени плочи, напишани со Божји прст, а на нив беа сите зборови, што ви ги изрече Господ на планината среде огнот во денот на собранието.
11 Откако изминаа четириесет дена и четириесет ноќи, Господ ми ги даде двете камени плочи, плочите на заветот,
12 и ми рече Господ: „Стани, оди си поскоро оттука, зашто твојот народ, што го изведе од Египет, се разврати; многу брзо тие отстапија од патот, што им го заповедав; тие си направија леан идол.“
13 И ми рече Господ: „Го гледам тој народ, ете, тоа е тврдоглав народ;
14 остави Ме да ги уништам и да го избришам името нивно од под небото, а од тебе ќе направам народ, посилен и помногуброен од нив.“
15 Јас се свртев и слегов од планината, а планината гореше во оган; двете плочи на заветот беа во обете мои раце;
16 и видов дека вие бевте згрешиле против Господ, вашиот Бог, бевте си направиле излеано теле, и наскоро бевте отстапиле од патот, што ви го беше заповедал Господ;
17 тогаш ги зедов двете плочи, ги фрлив од рацете свои, па ги скршив пред вас.
18
И Му се помолив на Господ, како и порано, и пак четириесет дена и четириесет ноќи леб не јадев и вода не пиев, за сите ваши гревови, со кои згрешивте, зашто извршивте зло пред Господ, и Го разгневивте;19 бидејќи јас се плашев од гневот и јароста, со која Господ се разгневи на вас и сакаше да ве истреби. Но Господ ме послуша и тогаш.
20 А и на Арон силно се разгневи Господ и сакаше да го погуби; но јас тогаш се молев и за Арон.
21 А гревот ваш, што го направивте — телето, го зедов, го изгорев во оган, го скршив, и го уништив, откако го здробив, така што стана ситен прав, и јас го фрлив тој прав во потокот што течеше од планината.
22 И во Тавера, и во Маса, и во Киврот-Таава вие Го разгневивте Господа.
23 И кога Господ ве прати од Кадис-Барнеа, со зборовите: „Одете и освоете ја земјата, што ви ја давам,“ — вие ѝ се противставивте на заповедта на Господ, вашиот Бог, и не Му поверувавте и не го послушавте гласот Негов.
24 Вие Му бевте непокорни на Господ уште од оној ден, кога ве запознав.
25 И Му се молев на Господ, Го молев четириесет дена и четириесет ноќи, бидејќи Господ сакаше да ве истреби;
26 Му се молев на Господ и реков: „Господи, Господи, не погубувај го Својот народ и Своето наследство, што го избави со големата Твоја сила, што го изведе од Египет со силна рака;
27 спомни Си за Твоите слуги Авраам, Исак и Јаков; не гледај на жестокоста на овој народ, ниту на нечесноста негова, ниту пак на гревовите негови,
28 за да рече оваа земја, од каде што нѐ изведе: — Господ не можеше да ги воведе во земјата, што им ја беше ветил, и од омраза спрема нив ги изведе, за да ги истреби во пустината, —
29 а тоа е Твој народ и Твое наследство, што Ти го изведе со Својата незапирлива сила.“
1
Тогаш Господ ми рече: „Исечи две камени плочи, слични на поранешните, и искачи се кај Мене на планината, и направи дрвен ковчег.2 А Јас ќе ги напишам на плочите оние зборови што беа напишани на поранешните плочи, а кои ти ги скрши; и положи ги во ковчегот.“
3 И направив ковчег од дрвото шитим , па исеков две камени плочи, како поранешните, и отидов на планината со двете плочи во раце.
4 И ги напиша Тој на плочите, како што беше напишано порано; оние десет заповеди, што ви ги кажа Господ на планината среде огнот во денот на собранието, и ми ги предаде Господ.
5 Јас се свртев и слегов од планината и ги положив плочите во ковчегот, што го бев направил, за да бидат тие таму, како што ми заповеда Господ.
6 Потоа заминаа синовите израелски од изворот на синовите Јаканови кон Мосера; и таму умре Арон и беше погребан, а на местото негово свештеник стана синот негов Елеазар.
7 Оттаму отидоа во Гудгода, а од Гудгода во Јатевата, во земјата со водни потоци.
8 Тогаш Господ го оддели Левиевото племе, за да го носи ковчегот на заветот Господов, за да стои пред Господ и да Му служи, и да го велича името Негово, како што е тоа и до ден денес;
9 поради тоа левитите немаат дел и наследство со браќата свои: Самиот Господ е нивни дел, како што им беше говорел Господ, твојот Бог.
10 И престојував на планината, како и порано, четириесет дена и четириесет ноќи; Господ ме послуша и овој пат, и не посака Господ да ве погуби;
11 и Господ ми рече: „Стани, тргни на пат пред својот народ; нека отидат и нека ја населат земјата, за која им се заколнав на предците нивни дека ќе им ја дадам.“
12
И сега, Израеле, што бара од тебе Господ, твојот Бог? Само да се плашиш од Господ, твојот Бог, да одиш по сите Негови патишта, да Го сакаш, и да Му служиш на Господ, твојот Бог, од сѐ срце и со сета душа;13 да ги пазиш заповедите на Господ, твојот Бог, и наредбите Негови, кои денес ти ги заповедам, за да ти биде добро.
14 Ете, небото и небото над небесата, земјата и сѐ што е на неа, е на Господ, твојот Бог;
15 но само предците ваши ги прими Господ и ги засака, и ве избра вас, нивното семе по нив, од сите народи, како што гледаш денес.
16 И така, отстранете ја нечистотијата на вашето срце, и немојте да бидете во иднина тврдоглави;
17 зашто Господ, вашиот Бог, е Бог на боговите и Господар на господарите, Бог голем, силен и страшен, Кој не гледа на лице и не зема дарови,
18 Кој право суди, на сирак и на вдовица, го сака придојдениот и му дава леб и облека.
19 Сакајте го и вие придојдениот, бидејќи и вие самите бевте придојдени во египетската земја.
20 Плаши се од Господ, твојот Бог, и само Нему служи Му, кон Него приврзи се и во Негово име колни се;
21 Тој е твојата пофалба, Тој е твојот Бог, Кој поради тебе ги направи оние големи и славни дела, што ги видоа очите твои;
22 твоите предци дојдоа во Египет седумдесет души, а сега Господ, твојот Бог, те направи многуброен како ѕвездите небески.
1
И така, сакај Го Господа, твојот Бог, и внимавај — она што го заповедал да го пазиш, — и наредбите Негови, и законите Негови, и заповедите Негови во сите денови.2 Па потчинете се сега, — бидејќи јас не зборувам со синовите ваши, кои не ги знаат и не ги виделе казните од Господ, вашиот Бог, — Неговото величие — Неговата незапирлива сила;
3 чудата Негови и делата Негови, што ги направи среде Египет со фараонот, царот египетски, и со целата негова земја,
4 и она што го направи Тој со египетската војска, со коњите и колите, што ги потопи Тој во водите на Црвеното Море, кога тие ве гонеа, — и Господ ги уништи засекогаш, —
5 и што направи Тој за вас во пустината, додека не дојдовте на ова место,
6 и што направи Тој со Датан и Авирон, синовите на Елијав, син Рувимов, кога земјата ја отвори устата и пред целиот Израел ги голтна нив и домовите нивни, и куќите нивни и целиот имот што го имаа;
7 зашто вашите очи ги видоа сите тие големи дела на Господ, што Тој ги направи.
8 И така, пазете ги сите заповеди, кои ви ги кажувам денес, за да бидете храбри, па да отидете и да ја наследите земјата, сите кои преминувате, за да ја освоите;
9 и да живеете долго време во онаа земја, за која Господ им се заколна на предците ваши дека ќе им ја даде ним, и на поколенијата нивни, земјата, во која тече мед и млеко.
10
Зашто земјата, во која одиш да ја освоиш, не е како египетската земја, од која излеговте, каде што ти, откако ќе го посееше семето свое, ја напојуваше со нозете свои, како зеленчукова градина.11 Земјата, пак, во која одите за да ја освоите е земја со планини и долини, и се напојува со вода од небескиот дожд,
12 земја, за која Господ, твојот Бог, се грижи: очите на Господ, твојот Бог, непрестајно се врз неа, од почетокот па сѐ до крајот на годината.
13 Ако ги слушате заповедите што ви ги кажувам денес, ако Го сакаш Господа, твојот Бог, и Му служиш од сето срце твое и од сета душа твоја,
14 Тој ќе ѝ даде на земјата твоја дожд навреме, ран и доцен, и ти ќе го собереш житото свое, виното свое и маслото свое;
15 и ќе му даде трева на полето твое за твојот добиток и ти ќе јадеш и ќе бидеш сит.
16 Но пазете, да не се соблазни срцето ваше, па да пристапите и да им служите на други богови и да им се поклонувате;
17 зашто тогаш ќе се разгори гневот на Господ против вас, и Тој ќе го затвори небото и нема да има дожд, и земјата нема да го даде својот плод; и вие брзо ќе исчезнете од добрата земја, која Господ ви ја дава.
18 И така, ставете ги овие мои зборови во срцето свое и во душата своја, врзете ги на раката своја како знак, и нека бидат тие врзулка меѓу очите ваши;
19 учете ги синовите свои на нив, кажувајте им за нив, кога седиш дома и кога си на пат, кога си легнуваш и кога стануваш;
20 и напишете ги врз гредите од вратите на куќите ваши и на вашите градски порти,
21 за да бидат вашите денови и деновите на вашите деца во онаа земја, за која Господ се заколна дека ќе им ја даде на предците ваши, толку колку што небото ќе биде над земјата.
22 Зашто, ако ги пазите сите тие заповеди, што ви ги кажувам и ги исполнувате, ако Го сакате Господа, вашиот Бог, ако одите по сите Негови патишта и се приврзете кон Него,
23 тогаш Господ ќе ги изгони сите тие народи од пред вас, и вие ќе владеете со народи, што се поголеми и посилни од вас;
24 секое место, на кое ќе стапи ногата ваша, ќе биде ваше: вашите предели ќе бидат од пустината и Ливан, и од реката Еуфрат, дури до морето, кое е на запад.
25 Никој нема да ви се противстави вам: Господ, вашиот Бог, ќе испрати страв и трепет пред вас врз секоја земја, на која ќе стапнете, како што ви говореше Тој.
26 Ете, јас ви давам денес благослов и проклетство;
27 благослов — ако ги послушате заповедите на Господ, вашиот Бог, што ви ги кажувам денес,
28 а проклетство — ако не ги послушате заповедите на Господ, вашиот Бог, и се отстраните од патот, што ви го посочувам денес, и тргнете по други богови, што не ги знаете.
29 Кога ќе те воведе Господ, твојот Бог, во онаа земја во која одиш за да ја освоиш, тогаш искажи благослов од планината Гаризим, а проклетство од планината Евал.
30 Тие се од онаа страна на Јордан, по патот кон зајдисонце, во земјата на Хананците, кои живеат во рамнината, спроти Гилгал, близу до дабјакот Море.
31 Зашто вие го поминувате Јордан, за да отидете да ја освоите земјата, која ви ја дава Господ, вашиот Бог; освојте ја и населете се во неа.
32 И така, настојувајте да ги пазите сите наредби и закони, што ви ги предавам денес.
1
Ова се наредбите и законите, што сте должни грижливо да ги исполнувате во земјата, која Господ, Бог на предците ваши, ви ја дава во наследство, за сите денови, во кои ќе живеете во неа.2
Разрушете ги сите места, каде што народите, кои ќе ги покорите, им служеле на боговите свои: по високите планини и височини и под секое разгрането дрво;3 разурнете ги жртвениците нивни и скршете ги столбовите нивни, изгорете ги со оган Ашерите нивни и здробете ги идолите на боговите нивни; сотрете го и името нивно од тоа место.
4 Да не Му правите такво нешто на Господ, вашиот Бог;
5 но обраќајте се кон она место, кое Господ, Бог ваш, ќе го избере во пределите на племињата ваши, за пребивалиште на името Негово; и таму одете:
6 таму принесувајте ги своите сепаленици, жртвите ваши и десетините ваши, вознесените дарови на вашите раце, заветите ваши, доброволните приноси ваши, и првородените од крупниот и од ситниот ваш добиток:
7 и таму јадете пред Господ, вашиот Бог, и веселете се — вие и семејствата ваши за секоја добивка, со која те благословил Господ, твојот Бог.
8 Таму не треба да правите сѐ онака, како што сега овде го правиме, — секој, како што му се чини дека е добро;
9 зашто сега уште не сте влегле во местото на спокојот и во наследството, што Господ, вашиот Бог, ви го дава.
10 Но кога ќе го преминете Јордан и ќе се населите во земјата, која Господ, вашиот Бог, ви ја дава во наследство, и кога ќе ве успокои од сите непријатели ваши, што ве опкружуваат, и заживеете безбедно,
11 тогаш, во она место, што ќе го одбере Господ, вашиот Бог, за пребивалиште на името Негово, таму принесувајте сѐ, што ви заповедам: сепалениците ваши, жртвите ваши, десетините ваши, и вознесените дарови од рацете ваши, и секој ваш избран дар, што ќе Му го ветите на Господ.
12 И веселете се пред Господ, вашиот Бог, вие и синовите ваши, и ќерките ваши, и робовите ваши, и робинките ваши и левитите, кои се во градовите ваши, бидејќи тие немаат дел и наследство со вас.
13 Гледај да не ги принесуваш сепалениците свои на секое место, што ќе го видиш,
14 туку само на она место принесувај ги сепалениците свои, кое Господ, ќе го одбере во едно од твоите племиња, и прави сѐ онака како што ти заповедам.
15 Зашто, кога и да посака душата твоја, можеш да колеш и да јадеш, по благослов од Господ, твојот Бог, месо, што ти го дал Тој, во сите твои живеалишта; нечист и чист може да го јаде тоа како што се јаде срна и елен;
16 само крв не јадете; истурајте ја на земјата како вода.
17 Не треба да го јадеш во твоето живеалиште десетокот од твоето жито, твоето вино и твоето масло, и првородените од крупниот и ситниот добиток, и од доброволните приноси и од вознесените дарови на рацете ваши,
18 но јади го пред Господ, твојот Бог, на она место што го одбрал Господ, твојот Бог: ти и синот твој, и ќерката твоја, и робот твој, и робинката твоја, и левитот, кој е во градовите твои; и развесели се пред Господ, твојот Бог, за секоја твоја придобивка.
19 Внимавај да не го заборавиш левитот за сето време додека си жив на земјата.
20 Кога ќе ги рашири Господ, твојот Бог, пределите твои, како што ти беше ветил, и ти ќе кажеш: „Да јадам месо“, зашто душата твоја ќе посака да јаде месо, — тогаш јади месо, колку што ти сака душата твоја.
21 Ако биде далеку од тебе местото, што ќе го избере Господ, твојот Бог, за пребивалиште на името Негово, тогаш коли од крупниот и од ситниот твој добиток, што ти го дал Господ, како што ти заповедав, и јади во градовите твои, колку што ти сака душата;
22 но јади ги така, како што се јаде срна и елен; нечист, како и чист можат да го јадат тоа.
23 Само пази добро, да не се јаде крвта, зашто крвта е душа: не јади ја душата заедно со месото;
24 не јади ја: истурај ја на земјата како вода;
25 не јади ја! Така ќе ти биде добро тебе и на синовите твои по тебе, зашто го правиш тоа што е угодно пред очите на Господ.
26 Само светите дарови твои, какви што ќе ги имаш и заветите твои донесувај ги, и доаѓај на она место, што ќе го одбере Господ.
27 И принесувај ги сепалениците твои: месо и крв, врз жртвеникот на Господ, твојот Бог; крвта, пак, од твоите жртви треба да биде изливана при жртвеникот на Господ, твојот Бог, а месото јади го.
28 Пази и внимавај да ги извршуваш сите тие наредби, што ти ги заповедам, за да ти биде добро на тебе и на твоите синови по тебе довека, ако правиш добро и угодно пред Господ, твојот Бог.
29
Кога Господ, твојот Бог, ќе ги истреби од пред тебе народите, кај кои одиш за да ја наследиш нивната земја, и, откако ја примиш во наследство и се населиш во неа,30 внимавај да не влезеш во стапица, подражавајќи им на нив, откако ќе бидат истребени пред тебе, и да не ги бараш боговите нивни, велејќи: „Како што служеле тие народи на боговите свои, така ќе правам и јас.“
31 Да не Му правиш така на Господ, твојот Бог; одвратно Му е тоа на Господ што го прават тие на боговите свои, бидејќи тие и синовите свои, и ќерките свои ги горат на оган за своите богови.
1
Погрижи се да исполнуваш сѐ што ти заповедам денес; не додавај кон тоа и не одземај од него.2
Ако се појави меѓу вас пророк, или човек што има сновиденија, и ти покаже знамение или чудо,3 и ако се оствари тоа знамение или чудо, за кое тој ти говорел, па потоа ти рече: „Да одиме да служиме на други богови, кои ти не ги познаваш,“
4 ти не го слушај гласот на таков пророк, или на таков човек што има сновиденија; бидејќи преку тоа Господ, вашиот Бог, ве искушува, за да дознае, дали Го сакате Господа, вашиот Бог, со сето свое срце и со сета своја душа.
5 Господа, вашиот Бог, следете Го, и плашете се од Него; извршувајте ги Неговите заповеди и слушајте го гласот Негов, и Нему служете Му и бидете приврзани кон Него.
6 А оној пророк, или оној човек што има сновиденија да биде осуден на смрт, поради тоа што те убедувал да се откажеш од Господ, твојот Бог, Кој те изведе од египетската земја и те избави од домот на ропството; зашто сакал да те одврати од патот, по кој Господ, твојот Бог, ти беше заповедал да одиш; така истребете го злото од вашата средина.
7 Ако тајно те наговорува братот твој, син на твојата мајка, или твојот син, или ќерката твоја, или саканата жена твоја, или пријателот твој, кој е за тебе како душата твоја, па ти рече: „Да одиме и да им служиме на другите богови“, што не ги познаваше ти и твоите предци,
8 на боговите на оние народи, што се околу тебе, од едниот крај на земјата до другиот, —
9 не се согласувај со него и не слушај го; и да не ти се смили окото твое над него, не жали го и не сокривај го,
10 туку убиј го; прво твојата рака нека биде врз него, за да го убие, — а потоа рацете на целиот народ;
11 убиј го со камења, да умре; бидејќи тој сакал да те отстрани од Господ, твојот Бог, Кој те изведе од египетската земја, од домот на ропството.
12 Целиот Израел ќе го чуе тоа и ќе се исплаши, и нема во иднина да прави среде вас такво зло.
13 Ако чуеш за некој од твоите градови, што Господ, твојот Бог, ти ги дава за да се населиш во нив,
14 дека во него се појавиле нечесни луѓе од твојата средина, кои ги соблазниле жителите на тој град, велејќи: „Ајде да им служиме на други богови, кои вие не ги познававте“, —
15 ти испитај и дознај добро: и ако е тоа чиста вистина дека е направена таква одвратност меѓу вас,
16 погуби ги жителите на тој град со сечилото на мечот, проколни го него и сѐ што е во него; и добитокот негов со меч погуби го,
17 а сите добра од него собери ги среде плоштадот негов и изгори ги заедно со градот како сепаленица пред Господ, твојот Бог; и да биде тој вечно пуст — никогаш да не се обнови.
18 И до ништо од проколнатото да не се допре раката твоја, за да го скрати Господ гневот на Својата јарост, па да ти даде милост и да ти прости, и да те намножи, како што се колнеше на твоите предци,
19 ако го слушаш гласот на Господ, твојот Бог, извршувајќи ги сите Негови заповеди, што сега ти ги кажувам, и правејќи добро пред очите на Господ, твојот Бог.
1
Вие сте чеда на Господ, вашиот Бог; не правете зарези на телото свое и не ја стрижете косата над очите свои за умрено;2 зашто вие сте свет народ на Господ, вашиот Бог, и Господ вас ве избра од сите народи, што се на земјата, за да бидете Негов народ.
3
Не јади ништо нечисто.4 Еве ги животните што можете да ги јадете: говедо, овца, коза,
5 елен, срна, бивол, див вол и жирафа.
6 Секое животно што има разделени копита и на двете копита длабок зарез, и секое животно што прежива, јадете го.
7 Од оние, што преживаат и имаат разделени копита со длабок зарез, не јадете само: камила, питом зајак и див зајак, зашто тие, иако преживаат, нивните копита не се разделени: тие се нечисти за вас;
8 и свињата, бидејќи, иако копитата ѝ се разделени, но таа не прежива: таа е нечиста за вас; месото нивно не јадете го и до труповите нивни не се допирајте.
9 Од сите водни животни јадете ги сите оние, што имаат перки и лушпи;
10 а другите што немаа перки и лушпи, не јадете ги: тие се нечисти за вас.
11 Секоја чиста птица јадете ја;
12 но од нив не треба да ги јадете овие: орелот, грифот, галебот,
13 јастребот, соколот, мршојадецот и сличните на нив;
14 и секаков гавран од кој било вид;
15 нојот, ластовицата, кукавицата и сличните на нив;
16 бувот, ибисот, лебедот и сличните на нив;
17 чавката, пеликанот и корморанот;
18 штркот, чапјата, пупунецот и лилјакот.
19 Сите четириножни крилести гадинки се нечисти за вас, да не ги јадете.
20 Секоја чиста птица јадете ја.
21 Не јадете ништо умрено; дај му го на придојдениот, што е во твоите градови; нека го јаде тој, или продај му го на туѓинецот, зашто ти си народ свет за Господ, твојот Бог. Не вари јаре во млекото на неговата мајка.
22
Одделувај десеток од секој плод на семињата свои, род од нивите твои секоја година,23 пред Господ, твојот Бог, во место, што Тој ќе го одбере, за да престојува името Негово; таму јади од десетокот од пченицата твоја, од виното твое и од маслото твое, и првородените од крупниот и од ситниот твој добиток, за да се научиш да се плашиш од Господ, твојот Бог, во сите денови.
24 Ако, пак, патот твој е долг, така што не ќе можеш да го принесеш тоа, бидејќи далеку е од тебе местото, што ќе го одбере Господ, твојот Бог, за пребивалиште на името Негово, за да те благослови Господ, твојот Бог,
25 тогаш продај го тоа според цената и земи го среброто во рака и оди на местото, што ќе го одбере Господ, твојот Бог;
26 и со тоа сребро изнакупи таму сѐ, што душата ќе ти посака: волови, овци, вино или друг алкохолен пијалак и сѐ друго што душата ќе ти посака; и јади таму пред Господ, твојот Бог, и развесели се ти и твоите домашни.
27 И левитот, кој е во твојот град, не го изоставај, бидејќи тој нема ни дел ни наследство со тебе.
28 На крајот од секои три години оддели ги десетоците од сите твои производи во текот на последната година и стави го тоа во градовите свои,
29 па нека дојде левитот, бидејќи тој нема дел и наследство со тебе, и придојдениот, и сиракот, и вдовицата, што се во твоите градови, и нека јадат и нека се наситат за да те благослови Господ, твојот Бог, во секоја работа, што ќе ја вршат рацете твои.
1
Во седмата година проштевај!2 И оваа е заповед за простувањето: секој кој дал на заем на ближниот свој, нека му го прости; целиот долг да не го бара од ближниот свој, или од братот свој, бидејќи тоа е простување заради Господ;
3 од туѓинецот барај го она што го имаш кај него; а на братот твој прости му го долгот,
4 за да нема кај тебе сиромав; зашто Господ ќе те благослови во онаа земја, која Господ, твојот Бог, ти ја дава како дел, за да ја добиеш во наследство.
5 Доволно е само да го слушаш гласот на Господ, твојот Бог, и да ги пазиш и да ги исполнуваш сите овие заповеди, кои денес ти ги заповедам;
6 зашто Господ, твојот Бог, ќе те благослови, како што ти говорел, и ти ќе даваш заем на многу народи, а самиот нема да земаш заем; и ќе владееш со многу народи, а над тебе никој нема да владее.
7 Ако, пак, имаш некој брат сиромав во еден од градовите твои, во земјата твоја, што Господ, твојот Бог, ти ја дава, не го одвраќај срцето свое и не ја стискај раката своја пред твојот брат што има потреба,
8 туку отвори ја раката своја и дај му заем, колку што му треба и колку што му недостасува;
9 чувај се, да не влезе во срцето твое лукава помисла: па да речеш — „Наближува седмата година, годината на простувањето“ и да не стане окото твое злобно спрема твојот сиромав брат, што има потреба и да му откажеш; зашто тој ќе повика против тебе пред Господ, и на тебе грев ќе падне;
10 подај драговолно заем, а кога му даваш, да не ти се нажали срцето твое, бидејќи Господ, твојот Бог, ќе те благослови за тоа во сите твои работи и во сѐ, што вршат рацете твои;
11 зашто сиромаси ќе има секогаш во земјата; затоа и ти заповедам, велејќи ти: отворај ја раката твоја за твојот брат, за сиромавиот и за несреќниот во земјата твоја;
12
ако ти се продаде твој сонародник — Евреин или Еврејка, тој треба шест години да ти работи, а седмата година пушти го на слобода;13 кога, пак, го пушташ на слобода, не отпуштај го со празни раце,
14 туку дарувај го со нешто од стадата твои, од пченицата твоја и од виното твое: дај му од она, со кое те благословил Господ, твојот Бог;
15 помни дека ти беше роб во египетската земја, и Господ, твојот Бог, те ослободи; ете затоа и ти го заповедам денес ова.
16 Ако, пак, ти каже: „Не сакам да си одам откај тебе, зашто те засакав тебе и домот твој, бидејќи ми е добро кај тебе,“
17 земи шило и продупчи му го увото на крилото од вратата твоја; и тој ќе ти биде роб засекогаш. Така постапувај и со робинката твоја.
18 За да не ти биде тешко, поради тоа што си должен да го пушташ на слобода, бидејќи тој ти изработил во текот на шесте години двојно повеќе — отколку платен наемник, затоа Господ, твојот Бог, ќе те благослови во сѐ, што и да правиш.
19
Секое машко првородено, што ќе се роди од крупниот и од ситниот твој добиток, посветувај Му го на Господ, твојот Бог: не работи со првородениот вол свој и не стрижи ги првородените од ситниот твој добиток;20 тоа јади го ти и челадта твоја пред Господ, твојот Бог, секоја година, на местото, што ќе го одбере Господ;
21 ако, пак, тоа биде со недостаток, — куцо, или слепо, не принесувај го како жртва на Господ, твојот Бог,
22 но во градовите твои нека се јаде; нечисто и чисто од него како што се јаде срна и елен;
23 само крвта не јади му ја: истурај ја на земјата како вода.
1
Внимавај на месецот авив, за да ја празнуваш Пасхата на Господ, твојот Бог, зашто во тој месец си излегол од Египет, ноќе.2 И коли Пасха на Господ, твојот Бог, од ситниот и од крупниот твој добиток, на местото, што ќе го одбере Господ, за да се прославува името Негово таму.
3 Не јади со неа леб со квас: седум дена јади со неа бескавасни лебови, лебови на бедата, бидејќи набрзина излеговте од Египет, за да го помните денот на вашиот излез од египетската земја во сите години на својот живот;
4 ништо со квас да нема кај тебе во сите твои предели во текот на седумте дена, и од месото, што си го принел како жртва вечерта на првиот ден, ништо не смее да остане до утрината.
5 Не смееш да колеш Пасха ни во еден од градовите твои, што Господ, твојот Бог ќе ти ги даде:
6 туку само на она место, што ќе го одбере Господ, твојот Бог, за пребивалиште на името Негово, таму коли Пасха навечер, при зајдисонце, во она исто време, во кое си излегол од египетската земја;
7 па испечи и јади на она место што ќе го одбере Господ, твојот Бог, а на вториот ден можеш да се вратиш во домот твој.
8 Шест дена јади бесквасни лебови, а седмиот ден е последен ден од празникот на Господ, твојот Бог; не врши во тој ден никаква работа.
9
Изброј седум седмици; почни да ги броиш седумте седмици, откога ќе го ставиш српот на жетвата;10 тогаш празнувај го празникот Педесетница во чест на Господ, твојот Бог, според она колку што може да даде раката твоја, во зависност од тоа со што те благословил Господ, твојот Бог;
11 и развесели се пред Господ, твојот Бог, ти, синот твој и ќерката твоја, робот твој и робинката твоја, левитот кој е во градовите твои, и дојденецот, сиракот и вдовицата, што се кај тебе, на она место, што ќе го одбере Господ, твојот Бог, за пребивалиште на името Негово;
12 помни дека ти беше роб во египетската земја, и пази ги и исполнувај ги овие наредби.
13
Седум дена празнувај го празникот Сеници, откако ќе ги прибереш плодовите од нивите твои и виното од пресите твои.14 Па развесели се ти на празникот твој, синот твој и ќерката твоја, робот твој и робинката твоја, левитот и дојденецот, сиракот и вдовицата, кои се во градовите твои;
15 седум дена прославувај Го Господа, твојот Бог, на она место, што ќе го одбере Господ, твојот Бог, бидејќи ќе те благословува Господ, твојот Бог, во сите плодови твои и во секоја работа на рацете твои и ти само ќе се веселиш.
16 Трипати во годината секое машко треба да се јавува пред Господ, твојот Бог, на местото, што ќе го одбере Тој: на празникот Бесквасници, на празникот Педесетница и на празникот Сеници; и никој не смее да се јавува пред Господ со празни раце,
17 но секој со дар во раката, според благословот од Господ, твојот Бог, што Тој ти го дал.
18
Во сите твои градови, кои Господ, твојот Бог, ќе ти ги даде, постави си судии и надзорници според племињата свои, за да му судат на народот со праведен суд;19 не искривувај го законот, не гледај на лице и не земај дарови, бидејќи подароците ги заслепуваат очите на мудрите и ги изопачуваат зборовите на праведните;
20 правдата и само правдата барај ја, за да бидеш жив и да отидеш да ја наследиш земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава.
21
Не посадувај шумичка од какви и да е дрвја покрај жртвеникот на Господ, твојот Бог, што ќе го подигнеш;22 и не подигнувај статуа во твоите места, бидејќи тоа го мрази Господ, твојот Бог.
1
Не принесувај жртва на Господ, твојот Бог, вол, или овца, кои се повредени, или имаат некаков недостаток, бидејќи тоа е гнасотија пред Господ, твојот Бог.2 Ако се најде кај тебе во еден од градовите твои, што Господ, твојот Бог, ти ги дава, маж или жена, што ќе направи зло пред Господ, твојот Бог, и со тоа го престапи заветот Негов,
3 па тргне и почне да им служи на други богови, и им се поклонува ним, или на сонцето, или на месечината, или на сето воинство небеско, што е спротивно на моите заповеди,
4 и ти биде соопштено, и ти провериш добро; па, ако тоа е вистина, ако е направена таква гнасотија во Израел,
5 изведете го тој маж, или таа жена, што го направиле тоа зло, пред вратата и убијте ги со камења, за да умрат.
6 Според сведочењето на двајца или тројца сведоци осудениот на смрт треба да се погуби: не смее да се погубува по сведочењето на само еден сведок;
7 прво раката на сведоците треба да падне врз него, за да биде убиен, а потоа рацете на целиот народ; така истребете го злото од вашата средина.
8
Ако по некое дело биде тешко за тебе да пресудиш во врска со некое убиство или ранување, и настане несогласие во твојот суд, стани и оди во местото, што ќе го одбере Господ, твојот Бог, за пребивалиште на името Негово,9 и пријди кај свештениците — левити и кај судијата, кој ќе биде во тие денови; прашај ги, и тие ќе ти кажат, како да пресудиш.
10 И постапи, онака како што ќе ти кажат на местото што ќе го одбере Господ, и гледај да извршиш сѐ што ќе ти кажат тие;
11 според законот и според пресудата што ќе ја кажат, постапи така и не отстапувај ни десно ни лево од она, што ќе ти го кажат тие.
12 А кој ќе постапи дрско, и не ќе го послуша свештеникот, што е таму на служба пред Господ, твојот Бог, или судијата, тој треба да умре. Така исчистете го злото од Израел;
13 па целиот народ ќе чуе, и ќе се уплаши, и во иднина нема да постапува дрско.
14
Кога ќе влезеш во земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава, и ја освоиш, и се населиш во неа, и речеш: „Ќе си поставам кнез, како другите соседни народи“ —15 постави си кнез, кого Господ, твојот Бог, ќе го избере, постави си кнез од браќата твои; не смееш да поставиш туѓинец, кој не е твој сонародник.
16 Но тој да не ги умножува коњите свои и да не праќа луѓе да купуваат во Египет, за да ги умножи коњите свои, бидејќи Господ ви рече: „Не обидувајте се да се вратите веќе по тој пат“;
17 и да не ги намножува жените свои, за да не се разврати срцето негово, и да не натрупува сребро и злато прекумерно.
18 А кога ќе седне со власт на престолот, нека си направи препис на овој закон од книгата, што се наоѓа кај свештениците левити,
19 и нека го држи кај себе и нека го чита во сите денови на неговиот живот, за да се научи да се плаши од Господ, својот Бог, и да ги пази и да ги исполнува сите овие заповеди и наредби;
20 за да не се возгордее срцето негово пред неговите браќа, и да не отстапува од законите ни десно, ни лево, за да царува многу години, тој и синовите негови во Израел.
1
Да нема дел и наследство во Израел за свештениците левити, во целото племе Левиево; тие треба да се хранат од жртвите за Господ, и од делот Негов,2 за нив нема да има дел меѓу браќата негови: Самиот Господ е негов дел, како што му рече Тој.
3 Еве, што треба да биде определено за свештениците од народот, од оние, што принесуваат жртва вол или овца или коза; на свештеникот треба да му се дава плешката, вилиците и утробата;
4 давај му исто така и првина од пченицата твоја, од виното твое и од маслото твое, и првината од стригот на овците твои,
5 бидејќи Господ, твојот Бог, него го избра од сите твои племиња да стои и да служи во името Господово, тој и синовите негови во сите денови.
6 И ако левит некој дојде од некој од твоите градови, низ целата земја на Израел, каде што живеел тој, и по желба на душата своја дојде на местото, што ќе го одбере Господ,
7 и почне да служи во името на Господ, својот Бог, како и сите негови браќа левити, кои стојат таму пред Господ,
8 како храна нека добие еднаков дел, освен добиеното од продажбата на татковиот имот.
9
Кога ќе влезеш во земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава, да не свикнеш да правиш гнасотии, какви што вршеле тие народи;10 да не се најде меѓу вас човек кој го тера синот свој или ќерката своја да помине преку оган, заради очистување, или да претскажува, да гата, или, пак, маѓесник,
11 бајач, или што повикува духови, ниту, пак, волшебник, ни таков што разговара со мртви;
12 зашто, секој, кој го прави тоа, е гнасен пред Господ, и токму поради тие гнасотии Господ, твојот Бог, ги изгонува од пред тебе.
13 Биди непорочен пред Господ, твојот Бог;
14 зашто тие народи, што ти ги прогонуваш, ги слушаат гатачите и претскажувачите, а тоа Господ, твојот Бог, на тебе ти го забранил.
15 Господ, твојот Бог, ќе ти дигне пророк од браќата твои, како мене, — Него слушајте Го, —
16 бидејќи ти Го молеше Господа, твојот Бог, кај Хорив во денот на собранието, велејќи: „Да не го чујам во иднина гласот на Господ, нашиот Бог, и да не го видам повеќе тој голем оган, за да не умрам.“
17 И ми рече Господ: „Добро е тоа, што го кажале;
18 Јас ќе им издигнам пророк од браќата нивни, каков што си ти, ќе ги ставам зборовите Мои во устата Негова и Тој ќе им каже сѐ, што Јас ќе му заповедам;
19 а кој не ќе ги послуша зборовите што ќе ги говори оној Пророк од Мое име, Јас ќе му се одмаздам.
20 Кој, пак, пророк ќе се осмели да зборува од Мое име, она што не сум му заповедал да говори и оној што ќе зборува од името на други богови, таквиот пророк да биде погубен.“
21 Но ќе си речеш во срцето свое: „Како ќе разбереме кои зборови не ги кажал Господ?“
22 Еве како ќе ги дознаете: ако пророкот говори од името на Господ, и зборовите не се збиднат и не се исполнат, тогаш Господ не ги кажал тие зборови, туку ги кажал пророкот поради својата дрскост, — не плаши се од него.
1
Кога Господ, твојот Бог, ќе ги уништи народите, чија земја ти ја дава Господ, твојот Бог, и ја наследиш по нив, и се населиш во градовите нивни, и со куќите нивни,2 тогаш оддели три града во земјата своја, што Господ, твојот Бог, ти ја дава во наследство;
3 изгради си пат и раздели ја на три дела сета земја, што Господ, твојот Бог, ти ја дава во наследство; тие да служат за засолниште на секој убиец.
4 А еве кој убиец може да се засолни таму и да остане жив: оној што ќе убие ближен свој без умисла, и да не му бил непријател порано;
5 оној што ќе отиде со другарот свој во шума да собира дрва, па ја замавне секирата со рака, за да пресече дрво, и испадне сечилото од дршката, го погоди другарот негов, и тој умре, — таков нека се засолни во еден од тие градови, за да остане жив,
6 за да не го подгони одмаздникот за крв со разјарено срце убиецот и да го стигне, па, ако патот биде долг, и го убие, иако тој не смее да се осуди на смрт, бидејќи не му бил непријател порано;
7 затоа и ти заповедав, велејќи ти: оддели си три града.
8 Кога пак Господ, твојот Бог, ќе ги прошири твоите предели, како што се беше заколнал на предците твои, и ти ја даде сета земја, што им ја беше ветил на предците твои,
9 ако се трудиш да ги исполнуваш сите овие заповеди, што денес ти ги заповедам: да Го сакаш Господа, твојот Бог, и да одиш по Неговите патишта во сите денови, — тогаш кон тие три града додај уште три града,
10 за да не се пролева невина крв во земјата твоја, што ти ја дава Господ, твојот Бог во наследство и за да не бидеш обвинет поради крв.
11 Но ако има некој човек кој е непријател на ближниот свој и го начека, па се нафрли на него и го истепа така, што тој умре, и избега во еден од оние градови,
12 старешините на тој град да испратат, да го земат оттаму и да го предадат во рацете на одмаздникот за крв и да умре.
13 Да не го поштеди окото твое: очисти ја крвта на невиниот од Израел, и ќе ти биде добро.
14
Не ја преместувај меѓата на ближниот свој, поставена од прадедовците твои во твоето наследство, што си го добил во земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава во владение.15
Не е доволен еден сведок против човек за каква и да било вина, престап или некој грев, со кој згрешил: при сведочењето на двајца или тројца сведоци се донесува решение.16 Ако против некого излезе неправеден сведок, обвинувајќи го за престап,
17 и обајцата, кои се судат, нека застанат пред Господ, пред свештениците и пред судиите, што ќе се најдат во тие денови;
18 и судиите нека ги испитаат добро, па ако оној сведок е лажлив сведок и лажно сведочи против братот свој,
19 направете му го она што го беше намислил да му го направи на братот свој: така исчистете го злото од вашата средина.
20 И другите ќе чујат, па ќе се уплашат, и нема во иднина да прават такво зло кај вас.
21 Да не го поштеди окото твое: душа за душа, око за око, заб за заб, рака за рака, нога за нога.
1
Кога ќе излезеш во војна против непријателите твои и ќе видиш коњи и бојни коли, и многу луѓе, повеќе од тебе, не плаши се од нив, бидејќи Господ, твојот Бог, Кој те изведе од египетската земја, е со тебе.2 Кога, пак, претстои борба, свештеникот нека се приближи и нека му зборува на народот,
3 и да му каже: „Слушај, Израеле, вие денес влегувате во бој против вашите непријатели: да не ослабува срцето ваше, не плашете се, не збунувајте се и нека не ве фати паника од нив,
4 бидејќи Господ, вашиот Бог, оди со вас, за да се бори за вас против вашите непријатели и да ве спаси.“
5 Надзорниците, пак, нека му речат на народот, и нека му кажат: „Кој изградил нова куќа и не се вселил во неа, нека си оди и да се врати во домот свој, за да не умре во бојот, па друг да се всели во неа;
6 и кој насадил лозје и не го берел, нека си оди и нека се врати во домот свој, за да не умре во бојот, па друг да собере сѐ;
7 и кој се свршил и не се оженил, нека си оди и нека се врати во домот свој, за да не умре во бојот, па друг да ја земе свршеницата негова.“
8 Надзорниците нека му кажат уште на народот и нека му речат: „Кој е плашлив и малодушен, нека си оди и нека се врати во домот свој, за да не ги направи плашливи срцата на браќата свои, како неговото срце.“
9 Откако надзорниците ќе му го кажат тоа на народот, да изберат воени началници за да го водат народот.
10 Кога ќе се приближиш до некој град, за да го преземеш, предложи му мир.
11 Ако се согласи на мир со тебе и ти ги отвори портите, целиот народ што се наоѓа во него, ќе ти плаќа данок и ќе ти работи.
12 Ако, пак, не се согласи на мир со тебе, и почне да војува против тебе, опколи го;
13 и, кога Господ, твојот Бог, ќе го предаде во рацете твои, погуби со сечилото на мечот сѐ што е машко кај него;
14 само жените и децата, добитокот и сѐ што има во градот, запленете го за себе и користи се со пленот на непријателите свои, кои Господ, твојот Бог, ти ги предал.
15 Така постапи со сите градови, што се многу далеку од тебе, а кои не се градови на тие народи.
16 Но во градовите на оние народи, кои Господ, твојот Бог, ти дава да ја наследиш земјата нивна, не оставај ни една жива душа,
17 туку предај ги на проклетство: Хитијците, Аморејците, Хананците, Перизијците, Евејците и Јевусијците, како што ти беше заповедал Господ, твојот Бог,
18 за да не ве научат да правите такви гнасотии, какви што тие правеле за своите богови, за да не грешите и вие пред Господ, вашиот Бог.
19 Кога опсадуваш долго време некој град, за да го преземеш и завладееш, не сечи ги дрвјата негови, што се во шумата, туку користи ги плодовите нивни за храна, и не опустошувај ја околината, бидејќи дрвото во полето не е човек, за да избега од тебе во тврдината;
20 само оние дрвја, за кои знаеш дека не даваат никакви плодови, можеш да ги сечеш и од нив да правиш опсадни направи за градот, кој војува со тебе, сѐ додека не го покориш.
1
Ако во земјата, што Господ, твојот Бог, ти ја дава да ја наследиш, се најде убиен човек во полето, и не се знае, кој го убил,2 нека излезат твоите старешини и судиите и нека го измерат растојанието од убиениот до градовите наоколу;
3 и старешините на градот, што е најблиску до убиениот, нека земат јуничка, со која не е работено која не носела јарем,
4 и старешините од тој град нека ја одведат таа јуничка во пуст, необработен и незасејуван дол, и таму — во долот, нека ја заколат јуницата;
5 потоа нека пристапат свештениците, синовите Левиеви, бидејќи Господ, твојот Бог, нив ги избра да Му служат и да благословуваат од името Негово, и според зборовите нивни да се пресуди секоја расправија и секоја причинета повреда,
6 и сите старешини од тој град, најблискиот до убиениот, нека си ги измијат рацете над главата на закланата јуница во долот,
7 па да објават и да кажат: „Нашите раце не ја пролеаја оваа крв и нашите очи не видоа;
8 очисти го од грев, Господи, народот Свој израелски, кој си го ослободил и не допуштај да остане врз него невина крв.“ И тие ќе се очистат од крвта.
9 Така треба да ја отстрануваш од себеси крвта на невиниот, ако сакаш да правиш добро пред Господ.
10
Кога ќе излезеш во бој против непријателите свои, и Господ, твојот Бог, ти ги предаде во рацете твои, и ти ги заробиш,11 па видиш меѓу заробените жена убавица, и ја засакаш, и ќе посакаш да си ја земаш за жена,
12 одведи ја во домот Твој, и нека ја истриже таа главата своја и нека ги исече ноктите свои,
13 нека ја соблече ропската облека, нека живее во домот твој, и да го оплакува таткото свој и мајката своја цел месец; потоа можеш да влезеш при неа, и да ѝ станеш маж, и таа да ти биде жена.
14 Ако, пак, отпосле таа не ти е по волја, отпушти ја, но не продавај ја за сребро, ниту да ја имаш за робинка, зашто ти си ја обесчестил.
15
Ако некој има две жени — едната сакана, а втората несакана, па тие и двете му родат синови и ако првородениот син му е од несаканата жена,16 тогаш, при поделбата на имотот меѓу синовите, тој не може да даде првенство на синот од саканата жена, место на првородениот од несаканата,
17 туку е должен да го признае за свој првенец синот од несаканата жена и нему да му даде двоен дел од сиот имот, бидејќи тој е почеток на неговата сила; нему му припаѓа правото на првородство.
18
Ако некој има буен и непокорен син, кој не го слуша гласот на својот татко и гласот на својата мајка, па иако го казнувале, тој пак е непослушен;19 тогаш татко му и мајка му нека го земат и одведат при старешините на градот, при вратите на своето местоживеење,
20 па нека им кажат на градските старешини: „Овој наш син е буен и непокорен, не ги слуша нашите совети, расипник е и пијаница.“
21 Тогаш сите мажи од градот негов нека го каменуваат до смрт; така исчистете го злото од самите себе, и другите ќе чујат и ќе се уплашат.
22
Ако некој направи грев, што заслужува смрт, па биде умртвен, и ти го обесиш на дрво,23 телото негово да не преноќева на дрвото, туку погреби го истиот ден, зашто проклет е од Бога секој кој виси на дрво, и не осквернувај ја земјата, што Господ, твојот Бог, ти ја дава во наследство.
1
Ако видиш вол од ближниот твој или овца негова заскитана на пат, не оставај ги, туку потерај ги кај него;2 ако, пак, ближниот твој, не е близу до тебе, или, пак, не го познаваш, прибери ги во домот твој, и нека останат кај тебе, додека тој не ги побара, и тогаш врати му ги;
3 така постапувај со магарето негово, така постапувај со облеката негова, така постапувај со секоја загубена работа на ближниот твој, што тој ќе ја загуби, а ти ја најдеш: од тоа не смееш да се отклонуваш.
4 Ако го видиш магарето на ближниот твој или волот негов, паднати на патот, не оставај ги, туку крени ги со него заедно.
5
Жена не треба да носи машка облека, и маж не треба да се облекува во женска облека: секој, што го прави тоа, одвратен е пред Господ, твојот Бог.6 Ако најдеш на патот птичје гнездо на некое дрво или на земја, со пилци или јајца, и мајката седи над пилињата или на јајцата, не ја земај мајката заедно со малите:
7 мајката пушти ја, а малите земи ги, за да ти биде добро, и да ти се продолжат деновите твои.
8 Ако градиш нова куќа, направи околу покривот нејзин ограда, за да не падне некој од него, та да навлечеш крв на својата куќа.
9 Да не сееш во лозјето твое семиња од други видови растенија, за да не се осквернат плодот и семињата, со кои ќе го посееш и плодот на лозјето твое.
10 Да не ораш со вол и магаре заедно.
11 Да не облекуваш облека, ткаена мешано од волна и од лен заедно.
12 Направи си рески на четирите краишта од наметката твоја, со која се наметнуваш.
13
Ако некој земе жена, и влезе при неа, па ја намрази,14 и ја обвини за порочни дела и пушти лоши зборови за неа, и каже: „Ја зедов оваа жена, влегов при неа, и не ја најдов девица“,
15 тогаш таткото на девојката и мајката нејзина нека ги земат и нека ги изнесат девствените белези на девојката кај старешините пред портата;
16 и таткото на девојката нека им каже на старешините: „Му ја дадов ќерката моја за жена на овој човек, а тој ја намрази,
17 и ете, обвинува за порочни дела, велејќи: ‚не ја најдов ќерката твоја девица‘; но еве ги девствените белези на ќерката моја.“ И да ја распростре долната облека нејзина пред старешините од тој град.
18 Тогаш градските старешини да го фатат мажот и да го казнат,
19 и да го глобат со сто шекели сребро, и тоа да му го дадат на таткото од девојката, поради тоа што нанел зло на израелска девица; таа, пак, да си остане негова жена, и тој да не може да се разведе од неа преку целиот живот.
20 Ако, пак, кажаното излезе вистина, и таа не биде најдена како девица,
21 тогаш нека ја доведат девојката пред вратата на татковата ѝ куќа, и градските мажи нека ја каменуваат до смрт, бидејќи извршила срамно дело во Израел, го осквернила татковиот дом; така истребувајте го злото од себе.
22 Ако некој биде фатен да лежи со мажена жена, тогаш и обајцата да бидат предадени на смрт: и мажот кој лежел со жената, и жената: така истребувајте го злото од Израел.
23 Ако некоја девица, свршена за маж, ја сретне некој во градот и легне со неа,
24 тогаш и обајцата да ги доведете пред портата на тој град и да ги претепате со камења до смрт: девојката поради тоа што не викала во градот, а мажот, поради тоа што ја осквернил свршеницата на ближниот свој: така истребувајте го злото од себе.
25 Ако, пак, некој сретне во полето девојка свршена, па ја силува, да биде погубен само мажот, кој лежел со неа,
26 а на девојката не правете ѝ ништо; кај девојката нема грев за смрт: тоа е исто, како кога некој го нападне ближниот свој и го убие;
27 бидејќи тој ја сретнал во полето, а свршената девојка и да викала, немало кој да ја спаси.
28 Ако некој сретне девица несвршена, па ја силува, и ги затечат,
29 тогаш оној, што лежел со неа, да му даде на таткото од девојката педесет шекели сребро, а таа да биде негова жена, бидејќи тој ја осрамотил; преку целиот свој живот тој не може да се разведе од неа.
1
Никој не смее да ја земе жената на таткото свој и да го открива крајот од покривката таткова.2
Оној што е скопен или е со исечен полов орган не може да влезе во општеството Господово:3 ниту син на блудница не може да се прими во Господовата заедница — ни тој, ни неговите потомци до десетто колено.
4 Амонец и Моавец не смее да влегува во заедницата Господова; а нивните потомци да не се примаат во Господовата заедница и по десетото колено, довека,
5 затоа што тие не ве пресретнаа со леб и вода по патот, кога бевте излегле од Египет, и затоа што го наговорија против тебе Валаам Беоровиот син, од Петор во Горни Арам, за да те проколне.
6 Но Господ, твојот Бог, не сакаше да го чуе Валаам и ја сврте Господ, твојот Бог, клетвата негова во благослов за тебе, бидејќи Господ твојот Бог те засака;
7 не пожелувај им ни мир, ни добрина преку сите твои денови довека.
8 Не гнаси се од Едомец, бидејќи тој е твој брат; не гнаси се од Египќанин, зашто ти беше дојденец во земјата негова.
9 Потомците нивни, родени во трето колено, можат да бидат примени во Господовата заедница.
10
Кога одиш во бој против непријателите свои, пази се од сѐ што е лошо.11 Ако кај тебе има некој нечист поради ноќна случка, тој треба да излезе надвор од логорот и да не влегува во него;
12 а вечерта да се измие со вода, и по зајдисонце нека влезе во логорот.
13 Ти треба да имаш место надвор од логорот, каде што ќе одиш да ги извршуваш своите физиолошки потреби;
14 покрај своето оружје, ти треба да имаш и лопатка; па кога ќе одиш таму надвор, ископај со неа јама и потоа покриј ја нечистотијата своја,
15 бидејќи Господ, твојот Бог, престојува во логорот твој, за да те избавува и да ги предава непријателите твои во твои раце; затоа логорот твој треба да биде свет, за да не види Тој кај тебе нешто нечисто и да не се оттргне од тебе.
16
Не предавај го робот на неговиот господар, кога ќе избега кај тебе од господарот негов;17 нека живее со тебе, меѓу вас во секое место, што ќе му биде угодно; не го притеснувај.
18
Блудница од израелските ќерки да нема, и блудник да нема од синовите на Израел.19 Во домот на Господ, твојот Бог, не принесувај блудничка награда, за никаков завет, тоа е одвратност пред Господ, твојот Бог.
20
Не му давај на братот свој со лихва, ниту сребро, ниту храна, ниту нешто друго, што се дава во заем со лихва;21 на туѓинец давај му со лихва, а на братот свој не му давај со лихва; за да те благослови Господ, твојот Бог, во сите твои работи на земјата, во која одиш да ја наследиш.
22
Ако Му дадеш завет на Господ, твојот Бог, бездруго исполни го, зашто Господ, твојот Бог, ќе го побара од тебе и врз тебе ќе падне грев;23 ако, пак, не си ветил, нема да имаш грев.
24 Она што ќе излезе од устата твоја, запазувај го и исполнувај го, бидејќи со образ си Му ветил дар на Господ, твојот Бог, и доброволно си го кажал со устата своја.
25
„Кога ќе влезеш во лозјето на ближниот свој, грозје можеш да јадеш колку што душата ти сака, но во садот свој не клавај.26 Ако влезеш во нивата на ближниот свој, скини класја во рацете свои, но со срп да не жниеш.“
1
Ако некој земе жена и поживее со неа, но таа не добие милост во очите негови, бидејќи нашол кај неа нешто што не му се допаѓа, па ѝ напише писмо за развод, и ѝ го даде во рацете нејзини, и ја испрати од куќата своја,2 а таа откако ќе излезе од куќата негова, се омажи за друг,
3 па, ако и тој маж ја намрази и ѝ напише писмо за развод, и ѝ го даде во рацете нејзини, и ја испрати од куќата своја, или пак тој, вториот маж, што ја зел за жена, умре,
4 тогаш првиот нејзин маж, откако ја напуштил, не може пак да ја земе за жена по нејзиното осквернување, зашто тоа е одвратно пред Господ: не осквернувај ја земјата, што ви ја дава Господ, вашиот Бог, во наследство.
5
Ако некој скоро се оженил, нека не оди во војска, и да не му се наложува никаква работа; нека остане тој слободен во домот свој цела година и нека ја весели жената своја, што ја зел.6
Никој да не зема во залог воденица, ни горен воденички камен, бидејќи таквиот во залог зема душа.7
Ако биде фатен некој дека украл некого од браќата свои, од синовите Израелови, и го заробил и го продал, таквиот злочинец да биде предаден на смрт: така истребувајте го злото од самите себе.8
При болеста лепра гледај внимателно да пазиш и да го исполнуваш целиот закон, што ќе ви го кажат свештениците левити; исполнувај го грижливо, она што сум ви го заповедал;9 помни, што ѝ направи Господ, твојот Бог, на Мирјам по патот, кога бевте излегле од Египет.
10
Кога ќе дадеш нешто во заем на ближниот свој, не оди дома кај него, за да земаш од него залог,11 туку почекај надвор, а човекот, кому си му дал заем, ќе ти го изнесе залогот надвор;
12 ако е, пак, човекот сиромав, да не преноќева залогот негов кај тебе;
13 врати му го залогот на зајдисонце, за да спие со облеката своја и да те благослови; тоа ќе ти се смета за милост пред Господ, твојот Бог.
14
Не оставај го без награда бедниот и сиромав наемник од твоите браќа или од придојдените, кои се во градовите твои;15 предај му ја дневницата во истиот ден, пред да зајде сонцето, бидејќи тој е беден, и на неа се надева, за да не повика против тебе кон Господ, за да не падне гнев врз тебе.
16
Татковците да не бидат осудувани на смрт заради децата, и децата да не бидат казнувани со смрт поради татковците; секој да биде казнет со смрт за својот грев.17
Не осудувај неправедно дојденец и сирак, и од вдовица не земај облека во залог;18 сети се дека и ти беше роб во Египет, и Господ, твојот Бог, те ослободи оттаму: затоа и ти заповедам да ги исполнуваш овие наредби.
19 Кога жнееш на нивата своја ако заборавиш сноп на нивата, не враќај се да го земеш: тој нека остане за придојдениот, за сиракот и вдовицата, за да те благослови Господ, твојот Бог, во сите работи на рацете твои.
20 Кога ги береш маслинките свои, не враќај се да ги добереш останатите: тие нека останат за придојдениот, сиракот и вдовицата.
21 Кога го береш лозјето свое, не го бери докрај она што ќе остане по тебе: нека остане тоа за дојденецот, сиракот и вдовицата;
22 не заборавај дека и ти беше роб во египетската земја: затоа и ти заповедам да го правиш ова.
1
Кога има расправија меѓу луѓе, нека ги доведат во суд и да ги судат; правиот да го оправдаат, а виновниот да го осудат;2 а ако виновниот заслужува биење, да го легнат пред судиите и да го бијат поради вината негова.
3 Можат да му се удрат четириесет стапа, но не повеќе, за да не биде обезличен и понижен братот твој пред тебе.
4
Не врзувај уста на вол кога врши.5
Кога браќата живеат заедно, и едниот од нив умре без пород, жената на умрениот не смее да се омажи за надворешен човек, но деверот нејзин треба да влезе при неа, да ја земе за жена и да живее со неа,6 и првородениот, што таа ќе го роди, да го носи името на умрениот брат, за да не се уништи името негово во Израел.
7 Ако, пак, тој не посака да ја земе за жена снаата своја, тогаш снаата негова да отиде кај портата пред старешините и да каже: „Братот на мојот маж не сака да го подигне името на братот свој во Израел, не сака да се ожени со мене.“
8 И старешините на градот негов да го повикаат и да му зборуваат, и ако тој стане и каже: „Не сакам да ја земам“,
9 тогаш снаата негова нека дојде при него пред очите на старешините, да собуе еден чевел од неговата нога, да го плукне в лице и да каже: „Така се постапува со човек, кој не го подига домот на братот свој“;
10 и ќе му извадат име во Израел: „Дом на собуениот.“
11
Кога се тепаат меѓу себе двајца мажи, и жената на едниот се приближи за да го оттргне мажот свој од оној што го тепа, и, испружувајќи ја раката своја, го фати за срамните делови од телото,12 пресечи ѝ ја раката: да не ја пожали окото твое.
13
Во торбата своја не смееш да имаш две мерила: големо и мало;14 во куќата твоја да немаш двојна мерка: тешка и лесна;
15 мерило да имаш верно и праведно, и мерка да имаш точна и праведна, за да ти се продолжат деновите во земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава;
16 бидејќи одвратен е пред Господ, твојот Бог, секој кој прави неправда.
17
Помни, како постапи со тебе Амалик, по патот, кога доаѓавте од Египет;18 како тој не се уплаши од Бога и како ги погуби по патот сите кои заостанаа зад тебе од умор, кога ти беше алчен и изнемоштен, и не се уплаши од Бога.
19 И така, кога Господ, твојот Бог, ќе те успокои од сите твои непријатели, што се околу тебе во земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава како наследство да ја поседуваш, избриши го името на Амалик под небото; да не заборавиш.
1
Кога ќе дојдеш во земјата што Господ, твојот Бог, ти ја дава како наследство да ја запоседнеш,2 земи ги првините од плодовите на земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава, стави ги во кошница, и оди на она место, кое Господ, твојот Бог, ќе го одбере, за живеалиште на името Негово;
3 потоа оди кај свештеникот, кој е на служба во тие денови и кажи му: „Денес изјавувам пред Господ, твојот Бог, дека влегов во земјата, за која Господ им се заколна на предците наши дека ќе ни ја даде.“
4 Свештеникот да ја земе кошницата од раката твоја и да ја стави пред жртвеникот на Господ, твојот Бог.
5 Ти, пак, одговори и кажи пред Господ, твојот Бог: „Мојот предок беше Арамеец скиталец и отиде во Египет и се насели таму со мал број луѓе, и од него произлезе таму голем народ — силен и многуброен.
6 И Египќаните постапуваа лошо со нас, нѐ притеснуваа и ни наложуваа тешка работа;
7 тогаш ние завикавме кон Господ, Бог на нашите предци, и Господ го чу нашиот повик, и ја виде бедата наша, маките наши и неволјите наши;
8 и нѐ изведе Господ од Египет: со силна рака, со голем ужас, со знаменија и чуда,
9 па нѐ доведе на ова место и ни ја даде оваа земја — земја во која тече мед и млеко.
10 И така, ете, ги донесов првините од плодовите на земјата, која Ти, Господи, ми ја даде, земјата.“ Стави го тоа пред Господ, твојот Бог, поклони се пред Господ, твојот Бог,
11 па развесели се потоа за сите добра, што Господ, твојот Бог, ти ги даде тебе и на домот твој — ти и левитот и придојдениот, што е кај тебе.
12
Кога ќе ги одделиш сите десетоци од плодовите во третата година, годината на десетоците, и им дадеш на левитот, на дојденецот, на сиракот и на вдовицата, за да јадат во градовите твои и да се наситуваат,13 тогаш кажи пред Господ, твојот Бог: „Изнасобравме сѐ, што е свето во домот, и го дадов на левитот, придојдениот, сиракот и вдовицата, според сите Твои заповеди, како што ми заповеда: јас не направив престап спрема Твоите заповеди и не ги заборавив;
14 во тагата не јадев од нив, ниту одделив од нив за нечиста потреба, ниту дадов од нив за умрено; го послушав гласот на Господ, мојот Бог — исполнив сѐ како што ми заповеда Ти.
15 Погледни од небото од Твојот свет храм и благослови го народот Свој Израел и земјата што ни ја даде, како што им се заколна на прадедовците наши, земјата, во која тече мед и млеко.“
16
Денес Господ, твојот Бог, ти заповеда да ги извршуваш овие наредби и закони: пази ги и исполнувај ги со сето свое срце и со сета своја душа.17 Денес си Му ветил на Господ, дека ќе биде твој Бог, дека ќе одиш по Неговите патишта и ќе ги почитуваш наредбите Негови и ќе го слушаш гласот Негов;
18 и Господ ве избра денес вие да Му бидете Негов избран народ, како што ти рече ако ги почитувате сите заповеди Негови,
19 и дека Тој ќе те постави погоре од сите народи, што ги создал: прочуен, фален, славен, и дека вие ќе Му бидете свет народ на Господ, вашиот Бог, како што беше ветил.
1
Тогаш Мојсеј со старешините израелски му заповеда на народот, велејќи: „Пазете ги сите заповеди, што денес ви ги давам.2 И кога во оној ден ќе го минете Јордан и дојдете во земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава, како дел, постави си големи камења и обели ги со вар;
3 и напиши ги на нив сите зборови од твојот закон, штом ќе го преминеш, за да влезеш во земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава, во земјата, каде што тече мед и млеко, како што им беше говорел Господ, твојот Бог, на твоите предци.
4 Кога ќе го преминете Јордан, поставете ги тие камења, како што ви заповедам денес, на планината Евал и обелете ги со вар;
5 и изгради таму жртвеник на Господ, твојот Бог, жртвеник од камења; да не ставаш на нив железо;
6 жртвеникот на Господ, твојот Бог, изгради го од цели камења и принесувај врз него сепаленици на Господ, твојот Бог;
7 принесувај и жртви за мир, и јади таму, и весели се пред Господ, твојот Бог;
8 и врз тие камења напиши го многу јасно целиот овој закон.“
9 Тогаш Мојсеј со свештениците левити му рече на целиот Израел, велејќи: „Внимавај и слушај, Израеле: ти денес стана народ на Господ, твојот Бог.
10 И така, слушај го гласот на Господ, твојот Бог, и извршувај ги Неговите заповеди и наредби, што ти ги заповедам денес.“
11 И во тој ден му заповеда Мојсеј на народот, велејќи:
12 „Кога ќе го минете Јордан, овие племиња треба да застанат на планината Гаризим, за да го благословат народот: Симеон, Левиј, Јуда, Исахар, Јосиф и Венијамин;
13 а на планината Евал да застанат за да искажат проклетство овие: Рувим, Гад, Завулон, Дан и Нефталим.
14
Левитите да го известат народот и да им кажат на сите Израелци со висок глас:15 ‚проклет да е оној човек, кој ќе направи изрезан или излиен идол, одвратност пред Господ, работа на уметнички раце, па го стави на скришно место! Целиот народ да извика и да рече: амин!
16 Проклет да е оној, што го навредува таткото свој или мајката своја! И целиот народ да каже: амин!
17 Проклет да е оној, кој ја поместува меѓата на ближниот свој! И целиот народ нека рече: амин!
18 Проклет да е оној, кој отстранува слеп човек од патот! И целиот народ нека каже: амин!
19 Проклет да е оној, кој криво суди дојденец, сирак или вдовица! И целиот народ нека рече: амин!
20 Проклет да е оној, кој ќе легне со жената на својот татко, зашто тој го открил крајот од покривката на таткото свој! И целиот народ да каже: амин!
21 Проклет да е оној, кој ќе легне со каков и да било добиток! И сиот народ нека рече: амин!
22 Проклет да е оној, кој ќе легне со сестрата своја, со татковата ќерка или со мајкината ќерка! И целиот народ да каже: амин!
23 Проклет да е оној, кој ќе легне со тештата своја! И целиот народ нека рече: амин!
24 Проклет да е оној, кој ќе го убие тајно ближниот свој! И целиот народ да каже: амин!
25 Проклет да е оној, кој зема поткуп, за да погуби душа и да пролее невина крв! И целиот народ нека рече: амин!
26 Проклет да е секој, кој не ќе ги исполни наредбите од овој закон и не ќе постапи според нив! И целиот народ да каже: амин!‘“
1
Ако го слушаш гласот на Господ, твојот Бог, ги пазиш и ги извршуваш сите Негови заповеди, што денес ти ги заповедам, тогаш Господ, твојот Бог, ќе те постави погоре од сите народи на земјава;2 и ќе се пренесат на тебе сите овие благослови и ќе се исполнат, ако го слушаш гласот на Господ, твојот Бог.
3 Благословен ќе бидеш во градот и благословен во полето.
4 Благословен ќе биде плодот на твојата утроба, и плодот на земјата твоја, и плодот на добитокот твој, и плодот на воловите твои, и плодот на овците твои.
5 Благословени ќе бидат кошниците твои и ноќвите твои.
6 Благословен ќе бидеш, кога влегуваш, и благословен — кога излегуваш.
7 Господ ќе ги порази пред тебе непријателите твои, кои се креваат против тебе; по еден пат ќе навлезат тие против тебе, а по седум патишта ќе избегаат од пред тебе.
8 Господ ќе ти испрати благослови на твоите житници и на секоја работа на твоите раце; и на земјата, која Господ, твојот Бог, ти ја дава.
9 Господ, ќе те постави за Свој свет народ, како што ти се беше заколнал на тебе, ако ги извршуваш заповедите на Господ, твојот Бог, и одиш по патиштата Негови.
10 И тогаш ќе видат сите народи на земјата дека името на Господ, ти е дадено на тебе, и ќе се уплашат од тебе.
11 И Господ, ќе ти даде изобилство во сите блага, во плодот на твојата утроба, во плодот на добитокот твој и во плодот на нивите твои на земјата, за која Господ им се беше заколнал на твоите предци дека ќе ти ја даде.
12 И Господ ќе ти го отвори доброто Свое сокровиште — небото, за да дава тоа на време дожд на земјата твоја и да ги благословува сите работи на рацете твои: и ќе им даваш на заем на многу народи, а ти самиот нема да земаш на заем.
13 Господ, ќе те направи глава, а не опашка, и да бидеш само на високо, а не на ниско, ако ги пазиш заповедите на Господ, твојот Бог, што ти ги заповедам денес да ги почитуваш и исполнуваш,
14 и ако не отстапуваш од сите зборови, што ти ги заповедам денес, ни надесно, ни налево, и ако не тргнеш по други богови за да им служиш.
15
Ако, пак, не го слушаш гласот на Господ, твојот Бог, и не ги пазиш и не ги исполнуваш сите Негови заповеди и наредби, што ти ги заповедам денес, ќе паднат врз тебе и ќе се збиднат сите овие проклетства.16 Проклет ќе бидеш во градот и проклет ќе бидеш во полето.
17 Проклети ќе бидат твоите кошници и твоите ноќви.
18 Проклет ќе биде плодот на утробата твоја и плодот на земјата твоја, плодот на говедата твои и плодот на овците твои.
19 Проклет ќе бидеш, кога влегуваш, и проклет кога излегуваш.
20 Ќе ти испрати тогаш Господ неволја, ужас и застрашување во секоја работа на рацете твои, каква и да вршиш, додека не те истреби и додека наскоро не те погуби поради твоите лоши дела, зашто си Ме оставил.
21 Господ ќе испрати тогаш врз тебе и помор, додека не те истреби од земјата, во која одиш да ја наследиш.
22 Ќе те порази Господ со истоштување, со треска, воспаление, жед и жолтица, и тие ќе те гонат додека не загинеш.
23 И небото над главата твоја ќе стане бакар, а земјата под тебе — железо;
24 наместо дожд Господ ќе ѝ даде на земјата твоја пепел, и прав од небото ќе паѓа: ќе паѓа врз тебе, додека не те истреби.
25 Ќе те предаде Господ на непријателите твои, за да те поразат; по еден пат ќе излезеш против нив, а по седум патишта ќе бегаш од нив; и ќе бидеш расеан по сите земни царства.
26 Твоите трупови ќе станат храна на сите птици небески и на ѕверовите, и не ќе има кој да ги истера.
27 Ќе те порази Господ со египетска лепра, гноен чир, краста и јадеж, од кои не ќе можеш да се исцелиш.
28 Ќе те порази Господ со лудило, слепило и вртоглавица.
29 И ќе одиш дење со пипање, како што оди слепиот со пипање во темнината, и патот твој нема да биде прав, и тогаш ќе бидеш секогаш навредуван и ограбуван, и не ќе има кој да ти помогне.
30 Ќе земеш жена, и друг ќе спие со неа; куќа ќе изградиш, и нема да живееш во неа; лозје ќе насадиш и нема да го береш.
31 Твојот вол пред тебе ќе го заколат, и нема да јадеш од него, магарето ќе ти го грабнат, и нема да ти го вратат; овците твои ќе бидат дадени на непријателите твои и ќе нема кој да ти помогне.
32 Синовите твои и ќерките твои ќе бидат предадени на друг народ; очите твои ќе гледаат и ќе чезнеат по нив, и нема да имаш сила во рацете свои.
33 Плодовите на земјата твоја и целиот труд твој ќе го јаде народ, кого ти не го познаваш: и ќе бидеш навредуван и измачуван преку сите денови.
34 Ќе бидеш избезумен од тоа, што ќе го гледаат очите твои.
35 И ќе те порази Господ со лоша проказа, во колената и во нозете, од која не ќе можеш да се излекуваш, од стапалата на нозете твои и дури до темето на главата твоја.
36 Господ ќе те одведе тебе и царот твој, кој си го избрал, кај народ, кого не си го познавал ниту ти, ниту предците твои, и таму ќе служиш на други богови, направени од дрво и од камен;
37 и ќе станеш таму предмет на озборување и исмејување кај сите народи, кај кои Господ ќе те одведе.
38 Многу семе ќе фрлаш во нивата, а малку ќе собираш, зашто ќе го јадат скакулци.
39 Лозја ќе садиш и ќе ги работиш, но вино нема да пиеш и нема да го береш плодот негов, зашто црв ќе го јаде.
40 Маслини ќе имаш во сите твои предели, но со масло нема да се помажеш, бидејќи маслинките твои ќе опаѓаат.
41 Синови и ќерки ќе родиш, но тие нема да останат кај тебе, зашто во плен ќе отидат.
42 Сите твои дрвја и сите плодови на земјата твоја гламја ќе ги уништи.
43 Дојденецот, кој е кај тебе, ќе се издига над тебе сѐ повисоко, а ти ќе паѓаш сѐ пониско;
44 тој ќе ти дава на заем, а ти нема да му даваш на заем; тој ќе биде главата, а ти ќе бидеш опашката.
45 Ќе дојдат врз тебе сите овие клетви, ќе те гонат и ќе те стигнат, додека не те уништат, затоа што не го послуша гласот на Господ, твојот Бог, и не ги послуша заповедите и наредбите Негови, што ти ги беше заповедал;
46 тие ќе бидат врз тебе и твоето потомство знак и чудо довека.
47 Зашто ти не Му служеше на Господ, твојот Бог, со весело и радосно срце, поради изобилството во сѐ,
48 ти ќе му служиш на непријателот свој, што ќе ти го испрати Господ, во глад и жед, во голотија и во секаква скудност; тој ќе ти става на вратот железен јарем, додека не те уништи.
49 Ќе испрати Господ против тебе народ оддалеку, од крајот на земјата; како орел ќе се спушти народот чиј јазик ти не го разбираш,
50 народ бездушен, кој не сака ни старо да почитува, ниту младо да помилува,
51 и ќе го јаде тој плодот од добитокот твој и плодот од земјата твоја; нема да ти остави ни жито, ни вино, ни масло, ниту од говедата твои, ниту од овците твои, додека не те погуби;
52 и ќе те притеснува во сите твои градови, додека не ги разруши во твојата земја твоите високи и јаки ѕидови, на кои ти се надеваш; и ќе ти нанесе зло во сите твои градови во целата твоја земја, која Господ, твојот Бог, ти ја даде.
53 И ти ќе го јадеш плодот на утробата своја, плотта на синовите и ќерките свои, кои Господ, твојот Бог, ти ги даде, поради опсадата и теснотијата, во која ќе те стави непријателот твој.
54 Мекушавиот маж навикнат да живее во раскош, со безмилосно око ќе гледа на братот свој, на саканата жена и на другите деца свои што ќе му останат,
55 и нема да му даде на ниеден од нив плот од децата свои, кои тој ќе ги јаде, зашто нема да му остане ништо друго поради опсадата и притеснетоста, во кои ќе те постават непријателите твои во сите твои градови.
56 Жена најчувствителна и најнежна меѓу вас, која поради својата нежност никогаш со нога не стапнала на земја, со безмилосно око ќе гледа на саканиот маж свој, на синот свој, на ќерката своја,
57 и нема да им го даде последокот, што излегува меѓу бедрата нејзини, ни децата, што би ги родила; зашто, при скудноста во сѐ, таа ќе ги јаде тајно, во притеснетоста во која ќе те стави непријателот твој во твоите градови.
58 Ако не ги пазиш и исполнуваш сите зборови од законот, напишани во оваа книга, и не се плашиш од славното и страшно име на Господ, твојот Бог,
59 Господ ќе те порази тебе и твоето потомство со необични порази, со порази големи и трајни, и со болести лоши и неизлечиви;
60 и ќе ги навлече врз тебе сите лоши болести египетски, од кои се плашеше, и тие ќе се залепат за тебе;
61 и секаква болест и секаква проказа, во книгата на овој закон, Господ ќе испрати врз тебе, додека не те истреби;
62 и ќе останете на број малкумина, а не како кога бевте многубројни колку и ѕвездите небески, бидејќи не го слушавте гласот на Господ, вашиот Бог.
63 И како што Господ се радуваше, кога ви правеше добро и ве размножуваше, така ќе се радува Господ, кога ќе ве погубува и истребува, и ќе бидете изгонети од земјата, во која одиш ти, за да ја наследиш.
64 И ќе те расее Господ, по сите народи, од крајот на земјата до крајот на земјата, и таму ќе им служиш на други богови, што не си ги знаел, ниту ти, ниту предците твои; на дрво и на камен ќе служиш.
65 Но и меѓу тие народи нема да се успокоиш, ниту ќе има место за одмор на нозете твои; и таму Господ ќе го исплаши срцето твое, ќе го ништи видот на очите твои и ќе направи да страда душата твоја;
66 животот твој ќе виси пред тебе, и ќе се плашиш и дење и ноќе, и нема да бидеш сигурен за животот свој;
67 од стравот во срцето свое ќе се плашиш, и од тоа што ќе го видат очите твои, па наутро ќе кажеш: „О, што поскоро да се стемни!“, а навечер ќе велиш: „О, што поскоро да осамне!“
68 И Господ ќе те врати во Египет на кораби по оној пат, за кој ти кажав: „Ти нема повеќе да го видиш“; и таму ќе бидете продавани на непријателите свои како робови и робинки, но ќе нема кој да ве купи.
69
Тоа се зборовите на заветот, што Господ му заповеда на Мојсеј да го склучи со синовите на Израел во моавската земја, покрај заветот што Господ го склучи со нив на Хорив.1
Тогаш Мојсеј ги повика сите синови израелски и им кажа: „Вие видовте сѐ, што направи Господ пред очите ваши во египетската земја со фараонот и со сите негови слуги и со целата негова земја;2 имаше искушенија големи, што ги видоа очите твои, и големи знаменија и чуда,
3 но и до ден денес Господ не ви даде срце за да разберете, очи да видите и уши да чуете.
4 Четириесет години ве водев по пустината, и облеката не изветве на вас, и обувките не се искинаа на нозете ваши;
5 леб не јадевте, вино и друг алкохолен пијалак не пиевте, за да познаете дека Јас сум Господ, вашиот Бог.
6 И кога дојдовте до ова место, излезе во борба против вас хешбонскиот цар Сихон и башанскиот цар Ог, но ние ги поразивме
7 и им ја зедовме земјата нивна и им ја дадовме во дел на Рувимовото и Гадовото колено, и на половината од Манасиевото племе.
8 Пазете ги зборовите на овој завет и исполнувајте ги, за да имате успех во сѐ, што правите.
9
Сите вие стоите денес пред Господ, вашиот Бог: началниците на племињата ваши, старешините ваши, надзорниците ваши, сите Израелци,10 децата ваши, жените ваши и дојденците, кои се во вашата населба, од дрварот ваш до водоносецот ваш,
11 за да влезете во завет со Господ, вашиот Бог, и во клетвен договор со Него, каков што Господ, твојот Бог, денес склучува со тебе,
12 за да те направи денес Свој народ, и да ти биде Бог, како што им се заколна на предците твои Авраам, Исак и Јаков.
13 Не само со вас единствено го заветувам овој завет и овој клетвен договор,
14 туку, како со оние што денес се со нас, така и со оние што денес не стојат овде со нас пред Господ, нашиот Бог.
15 Зашто вие знаете, како живеевме во египетската земја и како одевме сред народите, низ кои минавте,
16 и ги видовте одвратностите нивни и идолите нивни, дрвени и камени, сребрени и златни, што се кај нив.
17 Да нема меѓу вас маж или жена, род или племе, чие срце би се отстранило од Господ, вашиот Бог, та да оди да им служи на боговите на оние народи; да нема меѓу вас корен, што ќе дава пелин и отров;
18 и ако некој, кој, откако ќе ги чуе зборовите на оваа клетва, се пофали во срцето свое и каже: ‚добро ќе ми биде, иако одам по желбите на срцето свое‘, и ако завлече со себе и други во идолопоклонство,
19 на таков Господ нема да му прости, но гневот и ревноста на Господ ќе се разгорат веднаш против тој човек, а врз него ќе падне целата клетва од овој завет, напишана во оваа книга, и Господ ќе го избрише името негово под небото;
20 и ќе го оддели Господ од сите племиња израелски за погубување, според сите клетви на заветот, напишани во оваа книга на законот.
21
Тогаш подоцнежното поколение, децата ваши што ќе настанат по вас, и туѓинецот, што ќе дојде од далечна земја, откако ќе ги видат поразиите на таа земја и болестите што Господ ги испратил врз неа, ќе речат:22 сулфур, сол и пожариште е целата земја; на неа не може да се сее, ниту ќе роди, ниту ќе никне на неа некаква трева, како што стана во Содом, Гомора, Адма и Цевоим, кои Господ ги уништи во гневот Свој и јароста Своја.
23 Тогаш ќе кажат сите народи: ‚Зошто Господ постапил така со таа земја? Колку е голема јароста на гневот Негов!‘
24 И ќе одговорат: ‚Затоа што го оставија заветот на Господ, Бог на предците свои, што го воспостави со нив, кога ги изведе од египетската земја,
25 и отидоа да им служат на други богови и да им се поклонуваат ним, кои тие не ги знаеја, и кои Тој не им ги беше определил.
26 Поради тоа се разгори гневот на Господ врз таа земја, и Тој ги испрати врз неа сите клетви, напишани во оваа книга;
27 и ги сотре Господ од земјата нивна во гнев, јарост и голема лутина, и ги исфрли на друга земја, како што денес гледаме.‘
28 Она што е тајно, Му припаѓа на Господ, нашиот Бог, а она што е јавно — нам и на синовите наши довека, за да ги извршуваме сите зборови на овој закон.“
1
Кога ќе се збиднат врз тебе сите тие зборови — благословите и клетвите, што ти ги изложив, и ти ќе ги земеш при срце кај сите народи, меѓу кои ќе те расее Господ, твојот Бог,2 и од сето срце и од сета душа своја ќе се обратиш кон Господ, твојот Бог, и ќе го послушаш гласот Негов ти и синовите твои, како што ти заповедам денес, —
3 тогаш Господ, твојот Бог, ќе ти ги врати сите твои изгнаници, ќе се смили над тебе, и пак ќе те собере од сите народи, меѓу кои те расеал Господ, твојот Бог.
4 Макар и да бидеш растурен од крајот на небото па сѐ до крајот на небото и оттаму ќе те собере Господ, твојот Бог, и оттаму ќе те земе,
5 и оттаму ќе те доведе Господ, твојот Бог, во земјата, што ја владееле твоите предци, и ќе ја наследиш, и ќе ти направи Господ добро и ќе те умножи повеќе од прадедовците твои;
6 и ќе го очисти Господ срцето твое и срцето на потомството твое, за да Го сакаш Господа, твојот Бог, од сѐ срце и со сета душа своја, за да живееш;
7 тогаш, Господ, твојот Бог, ќе ги префрли сите овие клетви на непријателите твои и на оние, што те мразеа и што те гонеа;
8 и ти ќе се обратиш и ќе го слушаш гласот на Господ, и ќе ги исполнуваш сите заповеди Негови, што ти ги заповедам денес;
9 и ќе те благослови Господ, твојот Бог со изобилство во секоја работа на рацете твои, во плодот на утробата твоја, во плодот на добитокот твој, во родот на земјата твоја; зашто Господ, одново ќе се сврти кон тебе и ќе ти се радува, правејќи ти добро, како што се радуваше на предците твои,
10 само ако го слушаш гласот на Господ, твојот Бог, и ги извршуваш сите заповеди и наредби Негови, напишани во книгата на овој закон, и ако се свртиш кон Господ, твојот Бог, со сето срце свое и со сета душа своја.
11
Зашто оваа заповед, што денес ти ја давам, не е тешка за тебе, ниту е далеку од тебе.12 Таа не е на небото, за да може да се каже: „Кој од нас би се воздигнал на небото и би ни ја земал и донел да ја чуеме, та да ја исполниме?“;
13 ниту е преку море, за да може да се каже: „Кој од нас би отишол преку море и би ни ја земал и дал да ја чуеме, та да ја исполниме?“
14 Но оваа заповед е многу блиску до тебе: таа е во устата твоја и во срцето твое, за да ја исполнуваш.
15
Ете, јас денес ти предложив живот и добро, смрт и зло.16 Ако ги слушаш заповедите на Господ, твојот Бог, што денес ти ги давам, — да Го сакаш Господа, твојот Бог, да одиш по сите патишта Негови и да ги извршуваш заповедите и законите Негови, — тогаш ќе живееш и ќе се намножиш, и Господ, твојот Бог, ќе те благослови во земјата, во која одиш, за да ја наследиш;
17 ако, пак, се одврати срцето твое, и не послушаш, и се заблудиш, па почнеш да им се поклонуваш на други богови и да им служиш,
18 тогаш, ви јавувам денес, дека ќе загинете и нема долго да останете на земјата, поради која ќе го минете Јордан, за да ја наследите.
19 Сведоци ми се небото и земјата: живот и смрт ти предложив јас, благослов и проклетство. Избери го животот, за да живееш ти и потомството твое:
20 да Го сакаш Господа, твојот Бог, да го слушаш гласот Негов и да се приврзеш кон Него, зашто во тоа е твојот живот и долговечност; така ти ќе живееш на земјата, за која Господ им се беше заколнал на предците твои — Авраам, Исак и Јаков — дека ќе им ја даде.
1
Уште им кажа Мојсеј на сите синови израелски,2 велејќи: „Сега сум на сто и дваесет години; не можам веќе да излегувам и да влегувам, и Господ ми рече: ‚ти нема да го минеш Јордан,
3 Господ, твојот Бог, Сам ќе тргне пред тебе; Тој ќе ги истреби тие народи пред тебе, и ти ќе ги наследиш; Исус ќе тргне пред тебе, како што рече Господ;‘
4 и ќе постапи Господ со нив така како што постапи со Сихон и со Ог, цареви аморејски, и со земјите нивни, кои Тој ги уништи;
5 и ќе ви ги предаде Господ, и вие ќе постапите со нив според заповедите, што ви ги дадов.
6 Бидете цврсти и храбри, не плашете се и не ужасувајте се од нив, зашто Господ, твојот Бог, Самиот ќе тргне пред вас, и нема да отстапи од тебе и нема да те остави.“
7 Тогаш Мојсеј го повика Исус и пред сите Израелци му кажа: „Биди цврст и храбар, зашто ти ќе влезеш со овој народ во земјата, за која Господ им се заколна на предците ваши дека ќе им ја даде; и ти ќе им ја разделиш на делови.
8 И Господ ќе тргне Самиот со тебе, Самиот ќе биде со тебе, нема да отстапи од тебе и нема да те остави: не плаши се и не ужасувај се.“
9
И ги напиша Мојсеј овие заповеди од законот и им ги предаде на свештениците, потомци Левиеви, кои го носеа ковчегот на заветот Господов, и на сите старешини израелски.10 И им завешта Мојсеј, велејќи: „По седум години, во прошталната година, на празникот Сеници,
11 кога целиот Израел ќе дојде да се јави пред Господ, твојот Бог, на место што ќе го одбере Тој, прочитајте го гласно овој закон пред целиот народ;
12 собери го народот — мажите, жените, децата и дојденците, што се наоѓаат во градовите ваши, за да чујат и да се научат да се плашат од Господ, вашиот Бог, и да се трудат да ги исполнуваат сите заповеди од овој закон;
13 и синовите нивни, кои не го знаат тоа, ќе чујат и ќе се научат да се плашат од Господ, вашиот Бог, преку сите денови, додека живеете во земјата, за која ќе го минете Јордан, за да ја наследите.“
14
И му рече Господ на Мојсеј: „Ете, твоите денови се приближија до смртта; повикај го Исус, и дојдете во скинијата на собранието, и Јас ќе му дадам заповед!“ И дојде Мојсеј со Исус, и застана во скинијата на собранието.15 И се јави во скинијата Господ во облаков столб, и застана облаковиот столб при влезот од скинијата.
16 И му рече Господ на Мојсеј: „Ете, ти ќе се прибереш кај предците свои, а овој народ ќе почне да се заблудува по туѓите богови на онаа земја, во која оди, ќе Ме остави и ќе го наруши заветот Мој, што го воспоставив со нив;
17 и ќе се разгори јароста Моја против него во овој ден, а Јас ќе ги оставам и ќе го сокријам лицето Свое од нив, и тој ќе биде истребен, и ќе го снајдат многу несреќи и жалости, и ќе речат во тој ден: ‚бидејќи не е Господ Бог меѓу нас, нѐ снајдоа овие зла.‘
18 А Јас ќе го сокријам лицето Мое во оној ден поради сите негови беззаконија, што ќе ги направи, бидејќи ќе се обрати кон туѓи богови.
19 А сега, напишете ја оваа песна, научете ги синовите израелски на неа и ставете им ја во устата нивна, за да Ми биде таа песна сведоштво меѓу синовите на Израел;
20 зашто Јас ќе ги воведам во земја, каде што тече мед и млеко, како што им се заколнав на предците; тие ќе јадат и ќе се наситат, ќе се здебелат и ќе се обратат кон туѓи богови и ќе им служат, а Мене ќе ме разгневат и ќе го нарушат заветот Мој;
21 и кога ќе ги снајдат многу несреќи и жалости, таа песна ќе биде против нив како сведоштво, бидејќи таа нема да излезе од устата на потомството нивно. Јас ги знам мислите нивни, што ги имаат, сега, уште пред да ги воведам во земјата, за која им се заколнав.“
22 И во оној ден ја напиша Мојсеј таа песна и ги научи синовите израелски на неа.
23 И му заповеда Господ на Исус, синот Навинов, и му рече: „Биди цврст и храбар, зашто ти ќе ги воведеш синовите на Израел во земјата, за која им се заколнав. Јас ќе бидам со тебе.“
24 А кога Мојсеј ги напиша во книга сите зборови од овој закон сѐ до крајот,
25 им заповеда на левитите, кои го носеа ковчегот на заветот Господов, велејќи:
26 „Земете ја оваа книга на законот и ставете ја покрај ковчегот на заветот на Господ, вашиот Бог; и таа ќе биде таму сведоштво против тебе;
27 зашто јас ја знам твојата упорност и твојата тврдоглавост; ете и сега, кога живеам со вас, вие сте упорни пред Господ; а колку повеќе по смртта моја?
28 Соберете ги кај мене сите ваши началници на племињата, и надзорниците свои, и јас ќе им ги кажам гласно овие зборови, а сведоци ќе ми бидат небото и земјата.
29 Зашто знам дека по смртта моја вие ќе вршите беззаконија и ќе отстапите од патот, што ви го заповедав, и подоцна ќе ве снајдат незгоди, затоа што ќе правите зло пред Господ, разгневувајќи Го со делата на рацете ваши.“
30 И Мојсеј ги кажа гласно пред целото израелско општество зборовите на таа песна до крај.
1
Внимавај, небо, јас ќе говорам; и нека ги слуша земјата зборовите од устата моја.2 Да се разлее како дожд поуката моја, како роса да падне говорот мој: како ситен дожд на зеленило, како пороен дожд на трева.
3 Името Господово ќе го прославувам; воздајте Му слава на нашиот Бог!
4 Тој е тврдина; совршени се делата Негови, а патиштата Негови — праведни; Бог е верен и нема неправда во Него; Тој е праведен и вистинит;
5 но тие станаа и згрешија пред Него; тоа не се Негови чеда поради пороците нивни; род дрзок и развратен.
6 Тоа ли Му го возвраќате на Господ, народе глупав и безумен? Нели е Тој твој Отец, Кој те создаде, те усвои и те издигна?
7 Сети се на старите денови, помисли за годините на поранешните поколенија; прашај го татко си — и тој ќе ти каже, старците свои — и тие ќе ти речат.
8 Кога Севишниот го разделуваше наследството на народите и ги раселуваше синовите човечки, тогаш стави граници меѓу народите според бројот на синовите израелски,
9 зашто делот на Господ е Неговиот народ; Јаков е наследството Негово добиено со ждрепка.
10 Тој го најде во пустината, во земја дива и пуста, го заштитуваше, се грижеше за него, го чуваше како зеницата на окото свое;
11 како што орелот бдее над гнездото свое, летајќи над своите орлиња, ги раширува крилјата свои, ги зема и ги носи на перјата свои,
12 така Господ Самиот го водеше, и немаше со Него туѓ бог.
13 Тој го искачи на височините земни, го заситуваше со полски плодови и го хранеше со мед од камен и масло од тврда карпа;
14 со кравјо масло и овчо млеко, и со лој од јагниња, со башански овни и козли, со најдобро жито и со најдобро вино.
15 И стана дебел Јешурун , дебел и тврдоглав: се згои, се здебели и прошири, Го остави Бога, Кој го создаде, отстапи од Бога, Спасителот свој.
16 Со туѓи богови Го раздразнија и со одвратностите Го разгневија:
17 им принесуваа жртва на злите духови, а не на Бога; на боговите, што не ги познаваа, на боговите нови и непознати, кои предците ваши не ги знаеја.
18 А покровителот, кој те родил, ти Го остави, и Бога, Кој те создал, Го заборави.
19 И Господ виде, па се разгневи и ги отфрли синовите Свои и ќерките Свои,
20 и рече: „Ќе го свртам лицето Свое од нив и ќе го видам крајот нивни: бидејќи тие се развратен род, синови, во кои нема верност;
21 со лажни богови ја предизвикаа Мојата ревност, со идоли тие Ме разгневија, и јас ќе ја повредам нивната гордост со безвредни луѓе, со ништо и никаков народ Јас ќе ги разгневам;
22 зашто оган се разгори од јароста Моја; продира тој сѐ до пеколот вечен, ја јаде земјата и плодовите нејзини, основите планински ги фрла во оган;
23 ќе испратам врз нив големи несреќи, стрелите Свои против нив ќе ги насочам:
24 од глад исцрпени, молњи ќе ги ништат и болести смртоносни, против нив ќе испратам ѕверски заби и отров од влекачи земни;
25 надвор од меч ќе умираат, а во домовите нивни — од ужас. Смрт ќе поразува момче и девојка, побелен старец и доенче мало.
26 Јас реков: во прав ќе ги сторам, споменот за нив меѓу луѓето, Јас ќе го збришам;
27 само се плашев од злобата непријателска; да не се излажат противниците негови, па да кажат: ‚Победата е наша; не е тоа од Господовата рака направено!‘
28 Зашто се сој безрасуден, народ без ум.
29 Само малку ум да имаа, лесно ќе ја сфатеа иднината своја;
30 ‚Како би можел еден да гони илјада и двајца — десет илјади, ако нивниот Бог не би ги предал, и Господ не би ги дал!
31 Зашто нивните богови не се како нашиот Бог; непријателите наши се осудени.‘
32 Зашто лозјето им е од содомска лоза, и од полињата гоморски; грозјето им е отровно грозје, гроздовите им се горчливи;
33 отров змиски е нивното вино, од аспида отров погубен.
34 Не е ли сето тоа сокриено во Мене? Не е ли запечатено во Моите сокровишта?
35 Моја е одмаздата и моја наградата, кога ќе им се затресе ногата нивна, зашто денот на загинувањето нивно е блиску, брзо ќе настапи подготвеното за нив.
36 Но Господ ќе го оправда Својот народ, и ќе се смили над слугите Свои, кога ќе ги види ослабени, беспомошни и изнемоштени.
37 И ќе рече тогаш Господ: ‚Каде се боговите нивни, каде е карпата зад која се засолнуваа?
38 Каде се оние кои јадеа лој од жртвите нивни и кои пиеја вино од преливите за нив? Камо да воскреснат, па да ви помогнат и да ви бидат заштита?
39 И ете, видете сега дека тоа сум Јас; Јас сум и нема друг Бог, освен Мене: Јас уништувам и Јас оживувам, Јас ранувам и Јас лекувам, и нема таков кој може да избави од раката Моја.
40 Ја кренав кон небото раката Своја и велам: — жив сум довека!
41 Кога ќе го наострам Мојот блескав меч, и раката Моја го прими судот, ќе им се одмаздам на непријателите Мои и ќе им платам на оние што Ме мразат;
42 ќе ги напојам стрелите Свои со крв, и мечот Мој ќе се насити со месо, со крвта од убиените и заробените, од главите на непријателските кнезови.‘
43 Величајте го, незнабошци народот негов! Зашто Тој ќе се одмазди за крвта на слугите Свои, ќе им се одмазди на непријателите Свои, и ќе ја очисти земјата Своја и народот Свој!“
44 И се приближи Мојсеј до народот и ги кажа гласно сите зборови од оваа песна пред народот, тој и Осија , синот Навинов.
45 Откако Мојсеј ги кажа сите тие зборови пред целиот Израел,
46 им рече: „Внесете ги во срцето сите зборови, што ви ги кажав денес, и порачајте им на децата ваши, да ги пазат и да ги исполнуваат сите зборови од овој закон;
47 зашто тие не се за вас празни зборови, туку ваш живот, и преку нив ќе живеете долго време на земјата, за која одите преку Јордан да ја освоите.“
48
И во истиот тој ден му зборуваше Господ на Мојсеј и му рече:49 „Искачи се на планината Аварим, тоа е планината Нево, во моавската земја, спроти Ерихон, и погледни ја хананската земја, што им ја давам на синовите израелски во владение;
50 и умри на планината, на која ќе се искачиш и прибери се при народот свој, како што умре братот твој Арон, на планината Ор, и се прибра при народот свој,
51 затоа што згрешивте против Мене пред очите на синовите израелски кај водите Мерива во Кадис, во пустината Син, зашто не ја почитавте светоста Моја меѓу синовите на Израел;
52 ти само ќе ја видиш земјата, но нема да влезеш таму, — во земјата, што им ја давам на синовите израелски.“
1
Ова е благословот, со кој Мојсеј, човекот Божји, ги благослови синовите на Израел пред својата смрт.2 И рече: „Господ дојде од Синај, им се јави во Сеир, заблеска од планината Фаран и пристигна со илјадници светии; а во десницата Негова огнен закон за нив.
3 Сепак, Ти го сакаш Својот народ и сите светии се во раката Твоја, и тие паднаа пред Твоите нозе, за да ги слушнат зборовите Твои.
4 Закон ни даде Мојсеј, наследство на народот од Јаков.
5 И тој беше цар на Јешурун кога се собираа народните кнезови, заедно се соединија израелските племиња.
6 Да живее Рувим и да не умира, па макар и да е малуброен!“
7 А за Јуда го кажа ова: „Чуј го, Господи, гласот на Јуда и доведи го кај народот негов; да се заштити со рацете свои, а Ти биди му помошник против непријателите негови.“
8 И за Левиј рече: „Твојот ‚тумим‘ и Твојот ‚урим‘ се на светиот маж Твој, кого што Ти го искушуваше во Маса,
9 кој рече за татко си и за мајка си: ‚јас не ги видов‘, и браќата свои не ги признава, и синовите свои не ги познава, бидејќи тие, ги почитуваат зборовите Твои и го пазат заветот Твој,
10 го учат Јаков на законите твои, и Израел на Твоите заповеди, ставаат темјан пред лицето Твое и сепаленици на жртвеникот Твој;
11 благослови ја, Господи, силата негова и прими ги делата на рацете негови, порази ги бедрата на непријателите негови, што стануваат против него и кои го мразат, за да не можат да се подигнат.“
12 За Венијамин рече: „Кого Господ го сака, тој живее во Него со радост, Бог го заштитува секогаш, и тој почива врз рамената Негови.“
13 За Јосиф рече: „Нека ја благослови Господ земјата негова со многу сакани дарови небески, со роса и со дарови од бездната, што лежи долу,
14 со најдоброто што доаѓа од сонцето и со најдоброто што го донесува месечината,
15 со дарови од старите планини и со дарови од вечните ридови,
16 и со најдоброто од тоа што ја исполнува земјата, и благословот на Оној што се јави од капината да слезе врз главата на Јосиф, врз темето на избраниот меѓу браќата;
17 цврстината му е како на првородено теле, и роговите му се како роговите на бивол; со нив ќе ги избоде сите народи до крајот на земјата: тоа се десетиците илјади Ефремови, тоа се илјадниците Манасиеви.“
18 На Завулон му рече: „Весели се, Завулоне, во своите патишта, и ти Исахаре, под шаторите твои;
19 вие го свикувате народот на планината, таму ќе принесете жртви според законот на правдата, бидејќи богатството на морето ќе ве храни, и сокровиштето сокриено во песокот.“
20 За Гад рече: „Благословен нека е кој ќе го прошири Гад; тој почива како лав, готов да ја раскине жртвата своја од пети до глава;
21 тој си ги присвои првините од освоеното, што му го додели Законодавецот; тој оди во првите редови на народот, извршувајќи го светото дело Господово и својот долг кон Израел.“
22 За Дан рече: „Дан е млад лав, кој скокна од Башан.“
23 За Нефталим рече: „Нефталим е презаситен со пријатности, па нека се засити и со благослов од Господ; Западот и Југот ќе ги наследи.“
24 За Асир рече: „Благословен меѓу синовите ќе биде Асир, тој ќе биде омилен меѓу браќата свои и во масло ќе ја натопи ногата своја.
25 Од железо и од бакар се твоите резиња;
26 Нема друг Бог како твојот Бог, Јешуруне! Кој се пронесува по небото, тебе на помош, и со великолепие на облаците.
27 Единиот Бог е твое прибежиште, а вечните Негови раце се твоја поткрепа. Тој го прогонува непријателот пред тебе и ти вели: ‚истребувај!‘
28 Израел живее во спокој, потомците на Јаков се сместија во засолниште, во земја изобилна со жито и вино, каде небото праќа роса.
29 Блажен си ти, Израеле! Кој е како тебе, народ пазен од Господ, Кој ти е штит — закрилник и меч на славата твоја? Твоите непријатели ќе бараат милост од тебе, а ти ќе ја газиш гордоста нивна.“
1
Тогаш Мојсеј се искачи од рамнините моавски на планината Нево, на врвот Фазга, спроти Ерихон, и Господ му ја покажа целата земја од Галаад сѐ до Дан,2 и целата земја Нефталимова, и целата земја Ефремова и Манасиева, и целата земја Јудина, дури до Западното Море,
3 и регионот на Негев, и рамнината околу Ерихон, град на палми, дури до Сигор.
4 И му рече Господ: „Ете ја земјата, за која им се заколнав на Авраам, на Исак, и на Јаков, велејќи: ‚На вашето семе ќе им ја дадам‘; дадов да ја видиш со очите твои, но ти таму нема да појдеш.“
5 И умре таму Мојсеј, слугата Господов, во земјата Моав, според зборот Господов;
6 и го погребаа во долината, во земјата Моав, спроти Бет-Пеор, но до денеска никој точно не знае каде е погребан.
7 Мојсеј беше на сто и дваесет години кога умре; но видот не му беше ослабнат, и силата негова не му беше опаднала.
8 И синовите на Израел го оплакуваа Мојсеј во рамнините моавски триесет дена. А потоа поминаа и деновите за плачење и тагата по Мојсеј.
9 И Исус, синот Навинов, се исполни со дух на мудрост, зашто Мојсеј ги беше положил рацете свои врз него, и му се покоруваа синовите на Израел и правеа така, како што му беше заповедал Господ на Мојсеј.
10 И не се појави веќе таков пророк во Израел, како Мојсеј, кого Господ го познаваше лице в лице,
11 на кого Господ го беше испратил да ги изврши во египетската земја сите тие знаменија и чуда над фараонот, над сите слуги негови и над целата земја негова.
12 Чудесни се и големи тие дела што Мојсеј ги изврши со моќна рака пред очите на целиот Израел.