1

1

Зборови на проповедникот, син Давидов, цар израелски.

2 Суета над суетите, вели проповедникот, суета над суетите — сѐ е суета!

3 Каква е ползата за човекот од сите негови трудови, со кои се труди под сонцето?

4 Род еден си заминува, и род друг доаѓа, а земјата останува засекогаш.

5 Сонцето изгрева и заоѓа, и пак брза кон местото свое, од каде што изгрева.

6 Ветрот вее кон југ и се врти кон се­вер, се врти, се врти во својот пат и пак ги почнува своите вртења во круг.

7 Сите реки течат во морето, но морето не се преполнува: тие одново се вра­ќаат кон она место, од каде што потекуваат, за да течат одново.

8 Секоја работа бара труд: човекот не може сѐ да искаже; окото не се наситува од гледање, ниту увото може да се наслуша.

9 Она што било, пак ќе биде, и она што се правело, пак ќе се прави — нема ништо ново под сонцето.

10 И ако за нешто се рече: „Види, ете, тоа е ново“; но тоа веќе било во текот на вековите, што биле пред нас.

11 Нема спомен за минатото; па и за тоа, што ќе биде подоцна нема да остане спомен кај оние што ќе дојдат.

12

Јас, проповедник, бев цар над Изра­ел во Ерусалим;

13 и го управив срцето свое да истра­жува и да испитува преку муд­роста сѐ, што станува под небото; таа тешка задача им ја даде Бог на синовите чо­вечки, за да се занимаваат со неа.

14 Ги видов сите работи, што се вр­шат на земјата, и ете — сѐ е суета и мака за духот.

15 Кривото не може да се исправи, и она, што го нема не може да се брои.

16 Си велев во срцето свое: „Еве, јас се воздигнав и се здобив со мудрост повеќе од сите, што беа пред мене над Еру­салим, и срцето мое виде многу мудрост и знаење.“

17 И го насочив срцето свое да ја по­знае мудроста, да ги познае безумието и глупоста; но разбрав дека и тоа е мачно за духот;

18 зашто при големата мудрост голема е и тагата, и кој умножува знаење, умножува и мака.

2

1

Си реков во срцето свое: „Ајде ќе те испитам во веселба: уживај во наслади!“ Но ете, и тоа беше суета!

2 За смеата реков — глупост е, а за веселбата: каква полза од неа?

3 Си помислив во срцето свое да го насладам телото свое со вино и, додека срцето мое се води по мудроста, да се придржувам и за глупоста сѐ додека да видам, што е подобро за синовите чо­вечки, што би требало да прават тие под небото во текот на малкуте денови од својот живот.

4 Презедов големи работи: си изгра­див куќи, си насадив лозја,

5 си уредив градини и овоштарници и посадив таму секакви овошни дрвја;

6 си направив водостои за поливање на овошните дрвја;

7 придобив слуги и слугинки, имав и слуги родени во домот мој; имав и крупен и ситен добиток, повеќе од сите, што беа пред мене во Ерусалим;

8 насобрав сребро и злато и скапо­цености од цареви и области; си доведов пејачи и пејачки и тоа, што ги насладува синовите човечки — многу жени.

9 И така станав јас поголем и побогат од сите, што беа пред мене во Еру­салим; а и мудроста моја остана со мене.

10 Што и да посакаа очите мои, не им откажував, не му забранував на срцето свое никаква веселба, бидејќи срцето мое се радуваше со сите мои трудови; и тоа ми беше награда за сите мои трудови.

11 И се обѕрнав, та погледнав на сите мои дела, што ги беа извршиле моите раце, и на трудот, со кој се бев трудел, извршувајќи ги: и ете — сѐ беше суета и мака за духот, и немаше од нив полза на земјата!

12 Потоа се свртев да ги погледам мудроста, безумството и глупоста: што може да направи човекот што ќе ме наследи, посебно од она, што е веќе направено?

13 И видов дека предимството на мудроста пред глупоста е токму такво, какво што е предимството на светлината пред темнината:

14 на мудриот очите му се во главата негова, а глупавиот оди во темнина; но дознав дека крајот на сите им е еднаков.

15 Тогаш си реков во срцето свое: „И мене ќе ме стигне истото, како и глупавиот; зошто толку многу сакав да станам мудар?“ Па си реков во срцето свое дека и тоа е суета.

16 Зашто нема да го помнат мудриот вечно, како и глупавиот; по време сѐ ќе се заборави, и, мудриот умира, како и безумниот.

17 Тогаш го намразив животот, биде­јќи ми станаа одвратни работите, што се вршат под сонцето; зашто сѐ е суета и измачување на духот.

18 И го намразив сето она, за кое се бев трудел под сонцето, затоа што тре­ба да го оставам на човек, што ќе дојде по мене.

19 И кој знае: мудар ли ќе биде тој или глупав? А тој ќе располага со сиот мој труд, со кој сум се трудел и со кој сум се покажал мудар на земјата. Но и тоа е суета!

20 Намислив да му внушам на срцето свое да се откаже од сиот труд, со кој се бев трудел на земјата,

21 зашто еден човек се труди мудро, со знаење и со успех, и сето тоа треба да му го предаде на човек, што не се трудел за тоа, — како да е негов дел. Па и тоа е суета и зло големо!

22 Зашто, што му останува на чове­кот од сиот негов труд и од грижата на срцето негово, што се труди на земјата?

23 Бидејќи сите денови му се мачни, а трудовите негови — неспокојство; дури и ноќе срцето негово не знае за мир. Ете, и тоа е суета!

24 И не е ли добро за човекот да јаде, да пие и да ја насладува душата своја од својот труд. Но јас видов дека и тоа е од Божјата рака;

25 зашто, кој може да јаде, и кој може да се насладува без Бога?

26 Тој му дава мудрост, и разум и ра­дост на човекот, кој е добар пред лицето Негово; а на грешникот му дава грижи, — да собира и трупа, за да го предаде потоа на оној, кој е добар пред лицето Божјо! Па, ете, и тоа е суета и мака за духот!

3

1

Сѐ има свое време, и секоја работа под небото има свое време;

2 време кога ќе се родиш, и време кога ќе умреш; време кога садиш, и време кога го корнеш насаденото;

3 време кога се убива, и време кога се лекува; време кога се урива, и време кога се гради;

4 време кога се плаче, и време кога се смее; време кога се тагува, и време кога се игра;

5 време кога се расфрлуваат камења, и време кога се собираат камења; време кога се прегрнуваш, и време кога се одбегнуваат прегратки;

6 време кога се бара загубеното, и вре­ме кога се губи; време кога се чува, и време кога се растура;

7 време кога се раскинува, и време ко­га се сошива; време кога се молчи, и време кога се зборува;

8 време кога се сака, и време кога се мрази; време за војна и време за мир.

9 Каква полза има оној што работи од она, над што се труди?

10 Ги видов работите, што Бог им ги даде на синовите човечки, за да се ма­чат околу нив.

11 Сето тоа Тој го направил да биде прекрасно во свое време. Ни дал и чув­ство за времето и просторот, но пак не може човекот да ги разбере докрај делата Божји што Тој ги врши од почетокот до крајот.

12 Разбрав дека за нив нема ништо по­добро, освен да се веселат и да прават добро во текот на животот свој.

13 Кога секој човек јаде и пие, и го гледа доброто во секој свој труд, тоа е дар Божји.

14 Разбрав дека сѐ што прави Господ останува засекогаш; кон тоа нема што да се додава, од тоа нема што да се одзема; а Бог прави така, за да се има страв пред лицето Негово.

15 Она што било, тоа е и сега, и она што ќе биде, тоа веќе било, — зашто Бог го враќа она што изминало.

16

И уште видов под сонцето: наместо закон — беззаконие; наместо правда — неправда.

17 И си реков во срцето свое: „Пра­ведниот и безбожниот Бог ќе ги суди, бидејќи таму има време за секоја работа и суд за секое дело.“

18 Си реков во срцето свое и за си­новите човечки — дека Бог ќе ги испита, и ќе им покаже дека тие сами по себе се животни,

19 зашто сѐ што се случува со сино­вите човечки, се случува и со животните; крајот им е ист: како умираат ед­ните, така умираат и другите, и едно е дишењето кај сите, и човекот нема предимство пред добитокот, зашто — сѐ е суета!

20 Сѐ оди на едно место: сѐ произлегува од земјата, и сѐ ќе се врати во земјата.

21 Кој знае: дали духот на синовите човечки се качува горе, а духот на жи­вотните слегува долу, во земјата?

22 И така, јас видов дека нема ништо подобро за човекот, освен да се насладува со делата свои, бидејќи тоа е негов дел; зашто, кој ќе го доведе после да го погледа она, што ќе биде по него?

4

1

Се свртев и ги видов сите неправ­ди, што стануваат под сонцето; и ете, солзите на онеправданите, и уте­шител немаат; силата е во рацете на угнетувачите, а закрилник нема.

2 Па си реков: блазе им на умрените, што умреле одамна, отколку на жи­вите, што живеат досега;

3 а поблажен е и од едните и од дру­гите оној, што уште не постои, кој не ги видел лошите работи, што се вршат на земјата.

4 А видов исто дека секој труд и секој успех во работите предизвикува меѓу луѓето заемна завист. Но и тоа е суета и мака за духот.

5 Глупавиот седи со скрстени раце и го гризе своето сопствено тело.

6 Подобро една шепа во мир, от­колку две со труд и мака во духот.

7 Се свртев и видов друга суета на земјата:

8 човек осамен, нема близок: нема ни син, ни брат, а пак на сите работи негови крај нема, и очите негови не можат да се наситат со богатство. „За кого, пак, — вели тој — се трудам и ја ли­шувам од добра душата своја?“ — Ете, и тоа е суета и лоша работа.

9 Подобро им е на двајца, отколку на еден, бидејќи имаат добра награда за трудот свој.

10 Зашто, ако падне едниот, другиот ќе го крене другарот свој. Но тешко на еден, ако падне, ќе нема друг, кој да го крене.

11 Исто, кога лежат двајца, топло им е; а еден — како ќе се згрее?

12 И, ако некој го надвие едниот, тоа двајца ќе го навасаат; и јажето, трипати усукано, нема лесно да се скине.

13 Подобар е младинец сиромав и умен, отколку цар — неразумен и стар, кој веќе не умее да прима совети;

14 зашто младиот може да излезе од темница и да стане цар, иако се родил сиромав во царството.

15 Ги видов сите живи, што одат под сонцето, со вториот младич што ќе застане на негово место.

16 Број немаше сиот оној народ, што беше пред него, иако подоцнежните нема да му се радуваат. И тоа е суета и гонење ветер.

17

Чувај ја ногата своја, кога одиш во Божјиот дом, и биди готов повеќе да слушаш, отколку да гледаш како безумните принесуваат жртви, зашто тие не знаат дека вршат зло.

5

1

Не брзај со јазикот свој, и срцето твое да не брза да изговара збо­рови пред Господ; зашто Бог е на небото, а ти на земјата; затоа зборо­вите твои да не бидат многу.

2 Зашто, како што соништата доа­ѓаат при многу грижи, така и гласот на глупавиот се познава од многуте зборови.

3 Кога даваш завет на Бога, не двоуми се да го извршиш, зашто Тој не ги сака безумните: она што си го ветил, изврши го.

4 Подобро е да не ветуваш, отколку да ветиш и да не го извршиш.

5 Не ѝ дозволувај на устата своја да го тера во грев телото твое и не зборувај пред ангелот Божји: „Тоа е грешка!“ Зошто ти е да правиш така, и Бог да се разгневи на зборот твој и да го сотре делото на рацете твои?

6 Зашто, како во многуте соништа, така и во многуте зборови има суета; но ти имај страв од Бога.

7

Ако видиш некаде на сиромав да се врши неправда и да му се одзема судот и правдата, не чуди се на тоа: зашто над високиот гледа повисок, а над нив — уште повисок;

8 но од сѐ покорисна е земјата; и царот на нивата ѝ служи.

9

Кој го љуби среброто, со сребро не­ма да се насити, и кој сака богатство, тој нема да има полза од тоа. И тоа е суета!

10 Се зголемува ли имотот — се зголемуваат и корисниците негови; и каква корист за сопственикот негов: зар само да гледа со очите свои?

11 Сладок е сонот за оној, кој се труди, — па јадел тој малку или многу; но прејадувањето не му дава на богатиот да заспие.

12 Има едно тешко зло, што сум го видел на земјата: богатство, што се чува за зло на оној, кој го поседува.

13 А тоа богатство може да се изгуби во несреќно време: му се роди син и не остане ништо во рацете негови.

14 Како што излегол гол од мајчина­та утроба, така и си заминува, каков што дошол; ништо нема да земе од трудот свој, што би можел в рака да понесе.

15 И тоа е големо зло: каков што дошол, таков си заминува. Каква е, тогаш, ползата за него, кога се трудел залудо?

16 А целиот живот бил мрачен од многу грижи, маки и страдања.

17 Еве уште што најдов за добро и пријатно: да се јаде и да се пие и да се насладува од доброто на сите свои трудови, со кои некој се труди на земјата преку сите дни од животот свој, што му ги дал Бог; зашто тоа е негов дел.

18 И, ако на некој човек Бог му дал богатство, и имот и му дал да се пол­зува од нив, да го зема својот дел и да се насладува од трудовите свои, — тоа е Божји дар.

19 Нема долго време да ги помни тој дните на животот свој; затоа Бог и го наградува со радоста на срцето негово.

6

1

Има едно зло, што го видов на земјата, и тоа често е меѓу луѓе­то:

2 Бог му дава на човекот богатство, имот и слава, и за душата негова нема скудности во ништо, што и да посака; но Бог не му дава нему да се ползува од тоа, туку се ползува од него друг човек: тоа е суета и тешко зло!

3 Ако некој изнароди сто синови, про­живее многу години и уште му се умно­жат дните на животот негов, а душата негова не се насладила на добро, та за него ќе нема дури ни по­греб, подобро му е, велам, на недо­носче отколку нему,

4 зашто залудо дошло и отишло во темнина, и името му е покриено со мрак.

5 Тоа дури и не го видело и не го по­знало сонцето: но поспокојно е од оној.

6 А оној, макар да проживеал и две илјади години, без наслада од добрата, нема ли да појде сѐ на исто место?

7 Сиот труд на човекот е за устата негова, но душата негова не може да се насити.

8 А каква предност има умниот пред безумниот, каква — сиромавиот, кој умее да се однесува пред луѓето?

9 Подобро е да гледаш со очи, откол­ку да посакуваш со душата. И тоа е суета и мака за духот.

10

Она што постои, тоа е веќе наре­чено со име, и се знае дека е тоа — чо­векот, и дека тој не може да се препира со оној, што е посилен од него.

11 Има многу такви работи, што ја зголемуваат суетата: тогаш што е по­добро за човекот?

12 Зашто, кој знае што е добро за чо­векот во животот, во текот на сите дни на неговиот суетен живот, што тој ги поминува како сенка? И кој ќе му каже на човекот, што ќе стане по него на земјата?

7

1

Подобар е добар глас, отколку скапоцено масло, и смртниот ден — од родениот ден.

2 Подобро е да одиш во куќа каде што плачат по умрен, отколку да отидеш во куќа, каде што има веселби и гозби, зашто таков е крајот на секој човек, и живиот ќе го приложи тоа кон срцето свое.

3 Тагата е подобра од смеата; зашто, кога е лицето нажалено, срцето станува подобро.

4 На умните срцето им е во куќата, каде што плачат, а на безумните во куќа, каде што се веселат.

5 Подобро е да слушаш прекор од му­дар, отколку да слушаш пофалби од глупав;

6 зашто смеата на безумните е како прскање на трње под котел. И тоа е суета!

7 Угнетувањето на другите го прави мудриот безумен, а подароците го расипуваат срцето.

8 Крајот на една работа е подобар од нејзиниот почеток; трпеливиот е подобар од горделивиот.

9 Не станувај со духот свој брз на гнев, зашто гневот се крие во срцето на без­умните.

10 Не вели: „Зошто поранешните дни биле подобри од сегашните?“, бидејќи не е мудро да прашуваш за тоа.

11 Добра е мудроста, како и наследството, особено за оние, што го гледаат сонцето,

12 зашто под нејзината сенка е исто, како под сенката на сребро; но предимството на знаењето е во тоа, што муд­роста му дава живот на оној, што ја има.

13 Погледај ги Божјите дела: кој може да го исправи она, што Бог го направил криво?

14 Во добро време ползувај се со доброто, а во зли дни размислувај: едното и другото го направил Бог, за да не може човекот да каже ништо против Него.

15 Се нагледав на сѐ во моите суетни дни: праведниот загинува со својата праведност; безбожниот и натаму жи­вее и покрај безбожноста своја.

16 Немој да бидеш премногу строг и немој да се покажуваш за многу умен, зошто да се уништуваш?

17 Не предавај се на грев и не станувај безумен; зошто да умреш предвреме?

18 Добро е, ако се држиш за едното, но и друго да не испушташ од раката своја; зашто, кој има страв од Бога, ќе се избави од сето тоа.

19 Мудроста го прави мудриот поси­лен од десет кнезови што се во градот.

20 Нема праведник на земјата, кој прави добро и никако да не греши;

21 затоа не обрнувај внимание на секој збор, што се кажува, за да не го чуеш и слугата свој, кога те навредува;

22 зашто срцето твое знае за многу случаи, кога и ти самиот си навредувал други.

23 Сето тоа го испитав со мудрост; јас реков: „Ќе бидам мудар“, но мудроста е далеку од мене.

24 Далеку е тоа што се случило и многу длабоко: кој ќе го пронајде?

25 Се свртев со срцето свое, за да ги дознаам, изучам и истражам мудроста и разумот, и да го познаам безумието на безбожниот, и незнаењето, и лукавството,

26 и разбрав дека погорчливо од смртта е жената, зашто таа е мрежа, срцето нејзино — стапица, рацете нејзини — окови; добриот пред Бога ќе се спаси од неа, а грешникот ќе биде уловен од неа.

27 „Ете, тоа открив јас — рече Пропо­ведникот — испитувајќи едно по друго.“

28 Што уште бараше душата моја, и не го најде? — Маж најдов еден на илјада, но жена меѓу сите нив не најдов.

29 Само, ете, тоа го открив дека Бог го создаде човекот едноставен и добар, но тој самиот си создава проблеми.

8

1

Кој е како мудриот, и кој го разбира значењето на работите? Муд­роста на човек му го просветлува лицето негово, и строгоста на лицето негово се изменува.

2

Јас (велам): пази го царскиот збор, и тоа — поради клетвата пред Бога.

3 Не брзај да бегаш од лицето негово и не биди тврдоглав во лошите работи; зашто, тој што ќе посака, сѐ може да направи.

4 Каде што е зборот на царот, таму е и власта; и кој ќе му каже: „Што пра­виш?“

5 Кој пази заповед, тој не доживува никакво зло: срцето на мудриот знае и време и наредба;

6 зашто за секоја работа има свое вре­ме и свој суд; а за човекот е голема несреќа,

7 што не знае, што ќе биде и како ќе биде тоа; а кој ќе му каже?

8 Ниеден човек нема власт над духот, за да го задржи духот, и нема власт над смртниот ден — нема избавување од таа работа; ниту безбожникот ќе го спасат неговите лоши дела.

9

Сето тоа го видов, и го свртувам срцето свое кон секоја работа, што се врши на земјата. Понекогаш човекот господари над човек на своја штета.

10 Видов тогаш како погребуваат без­божни; од нив беше преполн хра­мот. Во Ерусалим го беа заборавиле нивното безбожно однесување. И тоа е суета!

11 Бидејќи не се врши суд над лоши­те работи, затоа не се плаши срцето на си­новите човечки да прави зло.

12 Иако некој грешник врши сто­пати зло, судот му се одолжува; но јас знам дека ќе им биде добро само на оние, што имаат страв од Бога, кои со почит стојат пред лицето Негово;

13 а за безбожниот нема да има доб­ро, и како сенка, само кратко време, ќе преуспее оној, кој не се плаши пред Бога.

14 Има и таква суета на земјата: праведните ги постигнува она, што би ги заслужиле делата на безбожници­те, а со безбожните станува она, што би го заслужиле делата на праведните. А јас си реков: и тоа е суета!

15 И ја пофалив јас веселбата; зашто нема подобро за човекот на земјата од тоа да јаде, да пие и да се весели; тоа го придружува човекот во трудовите него­ви преку дните на животот негов, што му го дал Бог на земјата.

16 Кога го насочив срцето свое кон тоа, да постигнам мудрост и да ги разгледам работите, што се вршат на земјата, и поради кои на човекот не му доаѓа сон ни дење ни ноќе, —

17 тогаш ги видов сите дела Божји и разбрав дека човекот не може да ги сфати работите, што се вршат на земјата. Колку и да се труди човекот да ги проучува, пак нема да го постигне тоа. Дури и мудрец тоа не може да го открие, иако мисли дека знае.

9

1

И сево ова го ставив во срцето свое, за да испитам дека праведните и мудрите нивни дела се во рацете Божји, и дека човекот не знае ни за љубов, ни за омраза во сето тоа, што е пред него.

2 За секој и за сите е едно: една судбина за праведен и неправеден, за добар и лош, за чист и нечист, како за оној кој принесува жртви, така и за оној кој не принесува; како за добар, така и за грешник; како за оној што се колне, така и за оној што се плаши од клетва.

3 Токму тоа е најлошо од сѐ што се случува на земјата, дека еден е крајот за сите, па затоа срцето на синовите човечки е полно со зло, и безумие има во срцето нивно додека се живи; а потоа тие умираат.

4 Кој е меѓу живите, има уште на­деж, бидејќи и куче живо е подобро, отколку мртов лав.

5 Живите знаат дека ќе умрат, а мрт­вите ништо не знаат, и веќе за нив нема награда, зашто и споменот за нив е предаден на заборавот,

6 и љубовта нивна, и омразата нивна и љубомората нивна веќе исчезнале, и ќе немаат дел довека во ништо, што се случува на земјата.

7 И така, оди, јади го радосно лебот свој и пиј го со радосно срце виното свое, кога Бог има наклоност кон твои­те дела.

8 Во секое време облеката да ти биде празнична, и секогаш да има миризливи мазила на лицето твое.

9 Во сите дни на својот суетен живот насладувај се од животот заедно со же­ната, што ја сакаш, и која ти ја дал Бог на земјата за сите твои суетни дни; зашто, тоа е твој дел во животот и во твоите трудови, со кои се трудиш на земјата.

10 Сѐ, што може да врши раката твоја, според силите твои, врши; зашто во гробот, каде што ќе појдеш, нема ни работа, ни размислување, ни знаење, ни мудрост.

11

И пак видов на земјата дека на бр­зите не им се дава победа, ниту на храб­рите — битката, ниту на мудрите — леб, ниту на разумните — богатство, ниту на искусните — благонаклоност, но времето и приликите им се слу­чуваат на сите нив.

12 Зашто човек не знае кога ќе го снај­де несреќа. Како што рибите налетуваат во погубна мрежа, и како што пти­ците се заплеткуваат во примки, така и синовите човечки се уловуваат во теш­ко време, кога тоа неочекувано ќе дојде за нив.

13 Еве уште каква мудрост видов на земјата, и таа ми се причини голема:

14 мал град и во него малку луѓе; дојде против него голем цар, го оп­коли и почна околу него да издига големи опсадни направи;

15 но во него се најде човек сиромав, но умен, и тој со својата мудрост го спа­си тој град; и при сето тоа никој не се сети за тој сиромав.

16 И јас си реков: мудроста е по­добра од силата, и при сето тоа што мудроста на сиромавиот се пренебрегнува, и збо­ровите негови не се слушаат.

17 Зборовите на мудрите, искажани спокојно, се ислушуваат подобро, от­колку викањето на кнез меѓу глупаци.

18 Мудроста е подобра од воено ору­ж­је; но еден грешник расипува многу добри работи.

10

1

Мртвите муви го расипуваат и го усмрдуваат благопријатното масло на мироварец: истото го прави една мала глупост на уважуван човек за неговата мудрост и чест.

2 Срцето на мудриот се наклонува кон десно, а срцето на глупавиот — кон лево.

3 По каков и да било пат да оди глупавиот, кај него секогаш недостига ра­зум, и пред секого тој ќе се пока­жува дека е неразумен.

4 Ако гневот на оној што владее избув­не врз тебе, не напуштај го мес­тото свое, зашто кроткоста спречува големи грешки.

5 Има зло што сум го видел на земјата, како грешка што доаѓа од владетелот;

6 неразумниот се поставува на голема височина, а богатите седат ниско.

7 Сум видел слуги на коњи, а кнезови да одат пешки како слуги.

8 Кој копа јама, сам ќе падне во неа, и кој соборува ограда, змија ќе го касне.

9 Кој крева камења, може да се ши­не, и кој цепи дрва, може да се изло­жи на опасност од нив.

10 Ако отапи секирата, и ако сечи­лото нејзино не биде наострено, ќе треба повеќе сила; мудроста знае тоа да го поправи.

11 Ако змијата касне пред да биде убиена, тогаш каква е ползата за оној што ќе ја убие.

12

Зборовите од уста на мудрец се бла­годат, а устата на безумниот са­миот не­го го погубува:

13 првите зборови од устата му се глупост, а крајот на речта на устата негова — лошо безумие.

14 Глупавиот зборува многу, а човекот и не знае што ќе биде; та и кој ќе му каже, што ќе биде по него?

15 Трудот на глупавиот го изморува, зашто не го знае дури ни патот за во градот.

16 Тешко тебе, земјо, кога царот твој е дете, и кога кнезовите твои уште од рано се гоштеваат!

17 Блазе тебе, земјо, кога царот ти е од род благороден, и кнезовите твои јадат навреме, за поткрепа, а не за преситување!

18 Од мрзливост ќе нависне таванот, и кога ќе се скрстат рацете, покривот ќе прокапе.

19 Гоштевања се приредуваат заради наслада и виното го весели животот; а сѐ прави среброто.

20 Дури и во мислите свои не навредувај го царот, и во спалната своја не го навредувај богатиот; зашто небес­ната птица може да го пренесе твојот збор, и сѐ што има крилја ќе го соопшти твојот збор.

11

1

Пуштај го лебот свој по водите, зашто по многу дни пак ќе го најдеш.

2 Давај дел на седум души, и дури на осум, зашто не знаеш, какво зло ќе настане на земјата.

3 Кога ќе се наполнат облаците, излеваат дожд на земјата; и ако едно дрво падне кон југ или кон север, тоа си останува таму, каде што и паднало.

4 Кој го набљудува ветрот, нема да сее, и кој гледа во облаците, нема да жнее.

5 Како што не ги знаеш патиштата на ветрот, ниту како настануваат коските во утробата на бремена жена, така не можеш да ги знаеш ни делата на Бога, Кој создава сѐ.

6 Изутрина сеј го семето твое и на­вечер нека не мируваат рацете твои, зашто не знаеш, едното, или другото повеќе ќе успее, или и едното и другото ќе бидат еднакво добри.

7 Слатка е светлината дневна за гле­дање, и пријатно е да се биде жив.

8 Ако човек проживее и многу години, нека се весели во текот на сите нив и нека си спомнува за темните дни, какви што ќе ги има многу: но сѐ што ќе биде, ќе биде суета!

9

Весели се во младоста своја, мом­че, и срцето твое да вкусува радост во дни­те на твојата младост; и оди каде што срцето те влече и каде што очите ти гледаат; само знај дека за сето тоа Бог ќе те изведе на суд.

10 Гони ја скрбта од срцето свое и от­странувај го злото од телото свое, зашто детството и младоста се суета!

12

1

И спомнувај си за твојот Тво­рец во дните на младоста своја, додека не дошле тешки денови, додека не настанале години, за кои ќе речеш: „Не ми се мили“;

2 додека сонцето и светлината на месечината и на ѕвездите не потемнеле, и не дошле нови облаци по дождот;

3 додека не настапил оној ден, кога куќните стражари ќе затреперат, и силните мажи ќе се подгрбават, кога воде­ничките ќе престанат да мелат, бидејќи останале малку; кога ќе се помрачат оние, што гледаат низ прозорец;

4 кога портата ќе почне да се затвора; кога ќе замолкне шумот на рачните мелници, и кога човек ќе почне да ста­нува на птичји глас, и ќерките — пејачки ќе сопрат да пеат;

5 кога висините за нив ќе бидат страшни, и по патот ќе има ужаси; кога ќе процути бадемот, и скакулецот ќе стане тежок, и желбата ќе помине; за­што човекот заминува во вечниот дом свој, и тажачките се готови да го опкру­жуваат по улица;

6 додека не се скине конецот сребрен, и не се скрши златната чаша, и не се растури ведрото при изворот, и не пад­не тркалото на бунарот.

7 И ќе се врати правот во земјата, ка­ко што си бил; а духот ќе се врати кај Бога, Кој го дал.

8 Суета над суетите, вели проповедникот, сѐ е суета!

9

Проповедникот не само што беше мудар, туку и го учеше народот на муд­рост. Тој сѐ испитуваше, изучу­ваше и остави многу мудри изреки.

10 Проповедникот се трудеше да најде убави мисли и точно ги запиша зборо­вите на вистината.

11 Зборовите на мудреците се како остени; како забиени клинци се ни­вните зборови, дадени од единствениот Пас­тир.

12 А освен сето тоа, синко, пази се и од ова: да пишуваш многу книги — тоа нема крај, а да читаш многу — и тоа е заморно за телото.

13 А суштината на сѐ е: имај страв од Бога и пази ги Неговите заповеди, за­што тоа му е сета должност на човекот;

14 зашто Бог ќе ја изведе на суд секоја работа, и што е тајно, било да е добро или лошо.