1

1 Jakub, Boga i Pana, Jezusa Pomazańca*, niewolnik, dwunastu plemionom, (tym)** w rozproszeniu, radować się***. [* Tu znaczenie etymologiczne; normalnie już jak imię własne: "Chrystus".] [** Rodzajniki greckie były pierwotnie zaimkami wskazującymi.] [*** Wyraz wzięty ze świeckich formuł epistolografii greckiej.]

2 (Za) całą radość uznajcie, bracia moi, kiedy (w) doświadczenia wpadniecie rozmaite,

3 wiedząc, że (to) wypróbowanie* waszej wiary sprawia wytrwałość; [* Inna lekcja: substantywizowany przymiotnik, "wypróbowanie".]

4 (ta) zaś wytrwałość dzieło dojrzale niech ma, aby bylibyście dojrzali i w pełni wyposażeni, w niczym (nie) odczuwając braku.

5 Jeśli zaś ktoś (z) was odczuwa brak mądrości, niech prosi u dającego Boga* wszystkim z prostotą i nie lżącego, i zostanie dane mu. [* "dającego Boga" - według składni oryginału greckiego: "Boga, który daje".]

6 Niech prosi zaś w wierze, nic (nie) wahając się, bo wahający się jest podobny fali morza, wznoszonej przez wiatr i miotanej;

7 nie bowiem niech spodziewa się człowiek ów, że otrzyma coś od Pana,

8 (jako) mąż dwuduszny*, niespokojny na wszystkich drogach jego. [* Wprowadzamy tu neologizm jako kalkę wyrazu oryginalnego. Sens: zmienny, nieszczery.]

9 Niech chełpi się zaś brat, (ten) uniżony, w wysokości jego*, [* Sens: "swej".]

10 zaś bogaty w uniżeniu jego*, bo jak kwiat trawy przejdzie. [* Sens: "swym".]

11 Wzeszło bowiem słońce razem z upałem i wysuszyło (tę) trawę, i kwiat jej opadł, i wspaniałość oblicza jego zginęła; tak i bogaty na drogach jego* zmarnieje. [* Sens: "swych".]

12 Szczęśliwy mąż, który znosi doświadczanie, bo wypróbowanym stawszy się, otrzyma wieniec życia, który obiecał* miłującym Go. [* Inne lekcje zamiast "obiecał": "obiecał Pan": "obiecał Bóg".]

13 Nikt doświadczany niech mówi, że: "Od Boga jestem doświadczany"; bo Bóg niepodatny na doświadczania jest zła, (nie) doświadcza zaś sam nikogo.

14 Każdy zaś jest doświadczany przez własne pożądanie, odciągany i łowiony na przynętę;

15 potem pożądanie zaszedłszy w ciążę rodzi grzech, zaś grzech wydoroślały płodzi śmierć.

16 Nie łudźcie się, bracia moi umiłowani.

17 Każde danie dobre i każdy dar dojrzały* z góry jest, zstępujący od Ojca świateł, u którego nie jest zmienianie lub przesilenia** zacienienie***. [* Lub: "doskonały".] [** O astronomicznym przesileniu dnia z nocą. Tu sens przenośny.] [*** Inne lekcje zamiast słów "zmienianie lub przesilenia zacienienie": "zmienianie lub (albo zamiast "lub" rodzajnik w nominatiwie liczby pojedynczej) przesilenia zacienienia"; "zmienianie lub przesilenie zacienienia": "zmieniania lub przesilenia zacienienia"; "zacienienie, lub przesilenie, lub zmienianie": "zmienianie lub przechylenia się zacienienie"; "zmienianie lub przechylenie się zacienienia". Uwaga: wyraz "przesilenia" ma w przekładzie formę dopełniacza liczby pojedynczej.]

18 Postanowiwszy spłodził nas słowem prawdy, ku być my pierwociną jakąś* Jego stworów. [* Składniej: "byśmy byli pierwociną jakąś".]

19 Wiedzcie*, bracia moi umiłowani. Niech będzie zaś** każdy człowiek szybki ku usłyszeć, powolny ku powiedzieć, powolny ku gniewowi; [* Według formy możliwe też: "Wiecie".] [** Inne lekcje zamiast słów "Wiedzcie, (...) Niech będzie zaś": "Bracia moi umiłowani, niech będzie zaś"; "Wiedzcie zaś, bracia moi umiłowani. Niech będzie zaś"; "Tak że, bracia moi umiłowani, niech będzie"; "I teraz, bracia nasi, niech będzie".]

20 gniew bowiem męża sprawiedliwości Boga nie działa.

21 Dlatego odłożywszy od siebie każdy brud i obfitowanie złości, w delikatności przyjmijcie zasadzone słowo, mogące zbawić dusze wasze.

22 Stawajcie się zaś czyniącymi* słowa i nie jedynie słuchaczami, oszukującymi siebie samych. [* W oryginale forma rzeczownikowa: "czynicielami słowa".]

23 Bo jeśli ktoś słuchaczem słowa jest i nie czyniącym*, ten jest podobny (do) męża oglądającego twarz urodzenia jego w lustrze; [* W oryginale forma rzeczownikowa: "czynicielem".]

24 obejrzał bowiem siebie samego, i odszedł, i zaraz zapomniał, jaki był.

25 (Ten) zaś, (który zajrzał) w prawo dojrzałe, (to) wolności. i (który wytrwał przy), nie słuchaczem zapomnienia stawszy się, ale czyniącym* dzieło, ten szczęśliwy w (tym) czynieniu jego będzie. [* W oryginale forma rzeczownikowa: "czynicielem dzieła".]

26 Jeśli ktoś uważa, religijnym być*, nie prowadząc przy pomocy wędzidła języka jego**, ale zwodząc serce jego***, tego czczą religia. [* Składniej: "że religijny jest".] [** Sens: "swego".] [*** Sens: "swoje".]

27 Religia czysta i nieskalana przed Bogiem i Ojcem ta jest: nawiedzać sieroty i wdowy w utrapieniu ich, niesplamionym siebie samego strzec* z dala od świata. [* Inne lekcje zamiast słów "niesplamionym siebie samego strzec": "niesplamionymi siebie samych strzec"; "osłaniać ich".]

2

1 Bracia moi, nie w braniu według twarzy* miejcie wiarę (w) Pana naszego, Jezusa Pomazańca, chwały**. [* Metafora oceniania kogoś według pozorów zewnętrznych.] [** Funkcja syntaktyczna tego genetiwu nie jest jasna. W przyjętym przekładzie uznany został za genetivus odpowiadający na pytanie "jakiego Pana": "Pana (...) chwały". Może jednak miałby to być genetivus obiectivus po "wiarę": "wiarę w chwałę Pana naszego, Jezusa Pomazańca". W tym jednak wypadku rodzajnik poprzedzający rzeczownik "chwały" powinien znajdować się przed rodzajnikiem "Pana".]

2 Jeśli bowiem wejdzie do synagogi waszej mąż mający złoty pierścień, w odzieniu jaśniejącym, wejdzie zaś i ubogi w brudnym* odzieniu, [* Możliwe też: "lichym".]

3 popatrzycie zaś na (tego) noszącego odzienie jaśniejące i powiecie: "Ty siedź tutaj pięknie", i (temu) ubogiemu powiecie: ,,Ty stań tam", lub: "Siedź* pod podnóżkiem mym", [* Inne lekcje zamiast słów "tam, lub: Siedź": "lub: Siedź tam": "lub: Siedź tutaj"; "tam, i: Siedź": "tam, lub: Siedź tutaj"; "lub: Przyjdź, siedź".]

4 (czy) nie zostaliście rozdzieleni w sobie samych i staliście się sędziami rozważań niegodziwych?

5 Posłuchajcie, bracia moi umiłowani. Czy nie Bóg wybrał sobie ubogich (dla) świata (jako) bogatych w wierze i dziedziczących królestwo, które obiecał miłującym Go?

6 Wy zaś nie okazaliście szacunku ubogiemu. Czy nie bogaci biorą pod swą moc was i oni ciągną was na sądzenie?

7 Czy nie oni spotwarzają piękne imię, (to) przywołane na was?

8 Jeśli jednakże prawo spełniacie królewskie według Pisma: Będziesz miłować (tego) tuż obok twego jak ciebie samego, pięknie* czynicie; [* Sens: dobrze.]

9 jeśli zaś bierzecie według twarzy*, grzech działacie, zawstydzani** przez Prawo jako przestępcy. [* Metaforycznie o traktowaniu człowieka według rzeczy zewnętrznych.] [** Sens: oskarżani.]

10 Ktokolwiek bowiem całe Prawo przestrzegłby*, potknąłby się zaś w jednym, stał się wszystkich winien. [* Sens: zachowałby.]

11 (Ten) bowiem, (który powiedział): Nie będziesz cudzołożyć, powiedział i: Nie będziesz zabijać; i zaś* nie cudzołożysz, zabijasz zaś, stałeś się przestępcą Prawa. [* "I zaś" w sensie:, "chociaż".]

12 Tak mówcie i tak czyńcie, jak poprzez prawo wolności mający być sądzeni.

13 Bo osądzenie bezlitosne (dla tego), (który) nie (uczynił) litości; chełpi się* litość (nad) osądzeniem**. [* Tu w sensie pozytywnym: stoi wyżej.] [* Sens: litość stoi wyżej od osądzenia według prawa.]

14 Jaka korzyść, bracia moi, jeśli wiarę mówiłby ktoś mieć*, dzieł zaś nie miałby? Nie** może wiara zbawić go? [* Składniej: "że ma".] [** Lub: "Czy".]

15 Jeśli brat* lub siostra* nadzy byliby i odczuwający brak codziennego** pokarmu, [* O współwyznawcach.] [** Sens: wystarczającego na jeden dzień.]

16 powiedziałby zaś ktoś im z was: "Odchodźcie w pokoju, ogrzewajcie się i nasycajcie się pokarmem" nie dalibyście zaś im koniecznych (dla) ciała, jaka korzyść?

17 Tak i wiara, jeśli nie miałaby dzieł, martwa jest w sobie samej.

18 Ale powie ktoś, "Ty wiarę masz, a ja dzieła mam". Pokaż mi wiarę twą bez dzieł, i ja ci pokażę dzięki dziełom mym wiarę.

19 Ty wierzysz, że jeden jest Bóg*? Pięknie czynisz; i demony wierzą i drżą z lęku. [* Inne lekcje zamiast słów "jeden jest Bóg": "jeden Bóg jest"; "Bóg jeden jest"; "jeden Bóg"; "jest Bóg".]

20 Chcesz zaś poznać, o człowieku pusty, że wiara bez dzieł bezczynna* jest? [* Inne lekcje: "martwa"; "pusta".]

21 Abraham, ojciec nasz, nie dzięki dziełom został uznany za sprawiedliwego, wzniósłszy Izaaka, syna jego, na ołtarz?

22 Widzisz, że wiara współpracuje z dziełami jego i dzięki dziełom wiara stała się dojrzałą,

23 i zostało wypełnione Pismo, mówiące: Uwierzył zaś Abraham Bogu, i zostało policzone mu ku usprawiedliwieniu, i przyjacielem Boga został nazwany.

24 Widzicie, że dzięki dziełom jest uznawany za sprawiedliwego człowiek i nie dzięki wierze jedynie.

25 Podobnie zaś i Rachab, (ta) nierządna, nie dzięki dziełom została uznana za sprawiedliwą, podjąwszy zwiastunów* i inną drogą wyrzuciwszy? [* Lub: "posłańców".]

26 Jak właśnie bowiem ciało bez ducha martwe jest, tak i wiara bez dzieł martwa jest.

3

1 Nie liczni nauczycielami stawajcie się, bracia moi, wiedząc, że większy sąd weźmiemy.

2 Wielce bowiem potykamy się wszyscy. Jeśli ktoś w słowie nie potyka się, ten dojrzałym mężem, mocnym (by) poprowadzić przy pomocy wędzidła i całe ciało.

3 Jeśli zaś* koniom wędzidła do pysków rzucamy ku być uległe one** nam, i całe ciało ich przeprowadzamy. [* Inne lekcje zamiast "Jeśli zaś": "Zobacz"; "Oto"; "Zobacz bowiem".] [** Składniej: "by one były uległe".]

4 Oto i statki, tak wielkimi będące i przez wiatry twarde popędzanymi, są przeprowadzane przez bardzo małe wiosło sterowe (tam gdzie) poruszenie kierującego postanawia;

5 tak i język małym członkiem jest i wielkimi chlubi się. Oto jak wielki ogień jak wielki las zapala;

6 i język ogniem, świat niesprawiedliwości, język ustanowiony jest wśród członków naszych, plamiący całe ciało i rozpłomieniający krąg urodzenia i rozpłomieniany przez gehennę*. [* Wyraz pochodzenia hebrajskiego. Niektórzy tłumaczą: "piekło".]

7 Cała bowiem natura zwierząt i fruwających, pełzających i morskich jest ujarzmiana i jest ujarzmiona (przez) naturę ludzką*; [* "natura" - w sensie gatunku, rodzaju.]

8 zaś języka nikt (nie) ujarzmić może (z) ludzi; niespokojne zło, napełniony jadem śmiercionośnym.

9 Przez niego wysławiamy Pana i Ojca, i przez niego przeklinamy ludzi, (tych) na podobieństwo Boga (którzy stali się);

10 z tych samych ust wychodzi wysławianie i przekleństwo. Nie należy, bracia moi, (by) to tak stawać się*. [* Składniej: "by to tak stawało się".]

11 Czy źródło z tej samej szczeliny tryska słodyczą i goryczą?

12 Czy może, bracia moi. figowiec oliwki uczynić lub winorośl figi? Ani słone* słodką uczynić wodę. [* Inne lekcje zamiast "Ani słone": "Tak ani słone"; "Tak żadne źródło słonej i".]

13 Kto mądry i wiedzący wśród was? Niech pokaże z pięknego zachowania się dzieła jego w delikatności mądrości.

14 Jeśli zaś zazdrość gorzką macie i podjudzanie w sercu waszym, nie chełpcie się i (nie) kłamcie przeciw prawdzie.

15 Nie jest ta mądrość z góry schodząca, ale ziemską, zmysłową, demoniczną;

16 gdzie bowiem zazdrość i podjudzanie, tam niepokój i każda zła sprawa.

17 (Ta) zaś z góry mądrość najpierw nieskalana jest, następnie pokojowa, życzliwa, uległa, napełniona litością i owocami dobrymi, nierozróżniająca, nieobłudna;

18 owoc zaś sprawiedliwości w pokoju jest siany (dla) czyniących pokój.

4

1 Skąd wojny i skąd walki wśród was? Nie stąd: z przyjemności waszych biorących udział w wojnie w członkach waszych?

2 Pożądacie, i nie macie; zabijacie i zazdrościcie, i nie możecie osiągnąć; walczycie i wojujecie. Nie macie, z powodu nie prosić sobie wy*; [* Składniej: "dlatego, że nie prosicie dla siebie".]

3 prosicie i nie otrzymujecie, dlatego że źle prosicie sobie, aby wśród przyjemności waszych zrobilibyście wydatki.

4 Cudzołożnice*, nie wiecie, że przyjaźń świata nieprzyjaźnią Boga jest? Który jeśli więc postanowiłby przyjacielem być świata, nieprzyjacielem Boga ustanawia się. [* Inna lekcja: "Cudzołożnicy i cudzołożnice".]

5 Czy uważacie, że pusto Pismo mówi: "Ze względu na zawiść pragnie ducha, którego osiedlił* w nas?" [* Inna lekcja: "zamieszkał", wtedy: "który zamieszkał".]

6 Większą zaś daje łaskę; Dlatego mówi: Bóg hardym przeciwstawia się, uniżonym zaś daje łaskę.

7 Podporządkujcie się więc Bogu: stańcie przeciw zaś oszczercy*, i ucieknie od was; [* Lub: "diabłu".]

8 zbliżcie się do Boga; i zbliży się do was. Oczyśćcie ręce, grzesznicy, i uczyńcie nieskalanymi serca, dwuduszni*. [* Przekład dosłowny.]

9 Znieście udrękę, i znieście ból, i zapłaczcie; śmiech wasz w boleść niech się obróci i radość w przygnębienie.

10 Dajcie się uniżyć przed Panem, i wywyższy was.

11 Nie szkalujcie jedni drugich, bracia; szkalujący brata lub sądzący brata jego* szkaluje Prawo i sądzi Prawo; jeśli zaś Prawo sądzisz, nie jesteś czyniącym Prawo, ale sędzią. [* Sens: swego.]

12 Jeden jest prawodawcami sędzia, (Ten) mogący zbawić i zgubić; ty zaś kim jesteś, sądząc (tego) tuż obok?

13 Hejże, teraz mówiący: "Dzisiaj lub jutro pojedziemy do tego miasta i uczynimy* tam rok, i zahandlujemy, i zyskamy": [* Sens: spędzimy.]

14 którzy nie wiecie (o tym) (tego) jutro*, jakim** życie wasze. Wyziewem bowiem jesteście, (tym)*** na mało**** ukazującym się, następnie i przepadającym; [* Inne lekcje zamiast "o tym (tego) jutro": "o tym jutro"; "o tych jutro".] [** Inne lekcje: "jakim bowiem"; "jakim zaś".] [*** Inne lekcje zamiast słów "wyziewem bowiem jesteście, tym": "wyziewem bowiem jesteście"; "wyziewem bowiem będzie, tym": "wyziewem będzie, tym"; "wyziewem bowiem jest, tym"; "to", wtedy: "jakim życie wasze, to na mało ukazujące się"; "czy nie jeśli wyziewem, tym".] [**** Sens: krótko.]

15 zamiast mówić wy*: "Jeśli Pan zechce, i żyć będziemy, a uczynimy to lub tamto". [* Składniej: "zamiast mówić".]

16 Teraz zaś chełpicie się w samochwalstwach waszych; każde chełpienie się takie niegodziwe jest.

17 (Dla) umiejącego więc piękno* czynić i nie czyniącemu, grzechem jemu jest. [* Sens: dobro.]

5

1 Hejże, teraz bogaci, zapłaczcie wołając o lo lo* z powodu udręk waszych, (tych) przychodzących. [* W oryginale onomatopeja zawodzenia.]

2 Bogactwo wasze zgniło i szaty wasze zjedzonymi przez mole stały się,

3 złoto wasze i srebro jest przeżarte rdzą, i rdza ich na świadectwo wam będzie i zje ciała wasze jak ogień; zgromadziliście skarb w ostatnich dniach.

4 Oto zapłata pracowników, (tych). (którzy skosili) pola wasze, (ta) odmówiona przez was, krzyczy, i wołania (tych), (którzy zżęli), do uszu Pana Zastępów weszły.

5 Zaczęliście żyć rozpustnie* na ziemi i otoczyliście się zbytkiem, wykarmiliście serca wasze w dniu zabicia. [* Składniej: "żyliście rozpustnie".]

6 Zasądziliście, zabiliście sprawiedliwego. Nie przeciwstawia się wam.

7 Stańcie się wielkoduszni więc, bracia, aż do przybycia Pana. Oto rolnik czeka na szacowny owoc ziemi, będąc wielkodusznym w nim*, aż otrzyma** wczesny i późny. [* Sens: sobie.] [** Inne lekcje: "otrzyma deszcz"; "deszcz otrzyma"; "otrzyma owoc".]

8 Stańcie się wielkoduszni i wy, postawcie mocno serca wasze, bo przybycie Pana zbliżyło się.

9 Nie wzdychajcie, bracia, przeciw jedni drugim, aby nie zostalibyście osądzeni; oto Sędzia przed podwojami stanął.

10 (Jako) przykład weźcie, bracia, ścierpienia zła i wielkoduszności proroków, którzy powiedzieli w imieniu Pana.

11 Oto uważamy za szczęśliwych (tych), (którzy zostali wytrwali); (o) wytrwałości Joba usłyszeliście i koniec Pana* zobaczyliście, że wielce serdeczny jest Pan i litościwy. [* Prawdopodobny sens: dany przez Pana.]

12 Przede wszystkim zaś, bracia moi, nie przysięgajcie, ani (na) niebo, ani (na) ziemię, ani (na) inną jakąś przysięgę; niech będzie zaś wasze "Tak" tak, i "Nie" nie, aby nie pod osądzenie podpadlibyście.

13 Cierpi zło ktoś wśród was? Niech się modli; jest dobrej myśli ktoś? Niech śpiewa.

14 Choruje ktoś wśród was? Niech przywoła do siebie starszych* (społeczności wywołanych** i niech się pomodlą nad nim, namaściwszy [go] oliwą w imieniu Pana; [* W Kościele o prezbiterach.] [** O Kościele, zob. Dz 5.11*.]

15 i modlitwa wiary zbawi (tego) będącego nękanym, i podniesie go Pan: i jeśli grzechy byłby uczyniwszy, zostanie odrzucone* mu. [* Sens: zostanie odpuszczone.]

16 Wyznawajcie sobie więc jedni drugim grzechy i módlcie się za jedni drugich, żeby zostalibyście uleczeni. Wielce jest silne błaganie sprawiedliwego działane.

17 Eliasz człowiekiem był mającym podobne doznania (do) nas, i modlitwą pomodlił się, (by) nie spaść deszcz*, i nie spadł deszcz na ziemię (przez) lata trzy i miesięcy sześć; [* Składniej: "by nie spadł deszcz".]

18 i znowu pomodlił się, i niebo deszcz dało, i ziemia zrodziła owoc jej.

19 Bracia moi, jeśli ktoś wśród was zbłąkałby się od prawdy i zawróciłby ktoś go,

20 niech wie, że* (ten), (który zawrócił) grzesznika z błąkania się (od) drogi jego, zbawi duszę jego od śmierci** i zasłoni mnogość grzechów. [* Inne lekcje zamiast "niech wie, że": "wiedzcie, że"; "że"; bez "niech wie, że".] [** Inne lekcje zamiast "jego od śmierci": "od śmierci jego"; "od śmierci"; "jego".]