1 W wielu częściach* i na wiele sposobów od dawna Bóg powiedziawszy ojcom** w prorokach, [* Przysłówek ten prawdopodobnie ma sens geograficzny: w wielu okolicach, w wielu miejscach. Por. użycie np. w Mt 2.22; 15.21; Mk 8.10; Dz 2.10 i in.] [** O dawnych pokoleniach Izraela.]
2 na końcu dni tych powiedział nam w Synu, którego ustanowił dziedzicem wszystkiego, przez* którego i uczynił wieki; [* Chodzi o pośrednictwo Syna w stworzeniu, podobnie jak 1 Kor 8.6 lub J 1.3.]
3 Ten będąc odblaskiem chwały i wizerunkiem istoty* Jego**, niosąc*** także wszystko słowem mocy Jego****, oczyszczanie***** (z) grzechów uczyniwszy, zasiadł po prawicy Wielkości na wysokościach. [* Przekład niepewny. Możliwe też: "natura", "substancja", "byt".] [** Teoretycznie możliwy sens: swej.] [*** Możliwe też: "podtrzymując", "kierując", "dostarczając", "dając", "przynosząc", "sprawiając", "tworząc", "kształtując".] [**** Sens: swej.] [***** Inne lekcje: "przez siebie samego oczyszczanie": "przez Niego oczyszczanie".]
4 o tyle potężniejszym stawszy się (od) zwiastunów*, o ile różniejsze od nich odziedziczył imię. [* Inaczej: "aniołów". Przypis ten dotyczy także pozostałych miejsc tej księgi, w których powyższe słowo występuje.]
5 Któremu bowiem powiedział kiedykolwiek (ze) zwiastunów: Synem mym jesteś Ty, ja dzisiaj zrodziłem Cię? I znowu: Ja będę Mu za ojca, i On będzie mi za syna?
6 Kiedy zaś znowu wprowadzi Pierworodnego na zamieszkiwaną (ziemię), mówi: I niech się pokłonią Mu wszyscy zwiastuni Boga.
7 I do zwiastunów mówi: Czyniący zwiastunów Jego* wiatrami i publiczne sługi Jego** ognia płomieniem***. [* Sens: swych.] [** Sens: swe.] [*** Występuje tu inwersja cytowanego oryginału hebrajskiego, gdzie zdanie to ma taki sens: Czyniący zwiastunami swymi wiatry i publicznymi sługami swymi ognia płomień.]
8 Do zaś Syna: Tron Twój, Boże, na wiek wieku, i berło prostolinijności berłem królestwa Twego*. [* Inne lekcje: "Jego"; bez "Twego".]
9 Umiłowałeś sprawiedliwość i znienawidziłeś bezprawie; z powodu tego namaścił Cię, Boże, Bóg Twój, oliwą rozweselenia obok uczestników Twych;
10 i Ty u początku. Panie, Ziemię oparłeś na fundamencie, i dziełami rąk Twych są niebiosa;
11 one zginą. Ty zaś trwasz: i wszystkie jak szata zestarzeją się,
12 i jakby okryciem zawirujesz nimi, jak szatą, i* zmienią się; Ty zaś Tym samym jesteś i lata Twe nie ustaną. [* Inne lekcje zamiast "jak szatą, i": "i jak szatą"; "jak szatą"; "i".]
13 Do którego zaś (ze) zwiastunów powiedział kiedykolwiek: Siedź z prawej mej, aż umieszczę nieprzyjaciół Twych (jako) podnóżek nóg Twych?
14 Czyż nie wszyscy są służebnymi duchami, ku służbie wysyłanymi względem zamierzających* dziedziczyć zbawienie? [* Lepiej byłoby: "mających".]
1 Z powodu tego trzeba. (aby) obficiej lgnąć my* (do) usłyszanych, żeby kiedyś nie przepłynęlibyśmy obok**. [* Składniej: "trzeba, abyśmy obficiej lgnęli", "obficiej" - sens: mocniej, w szerszym i głębszym wymiarze.] [** Metafora utraty obietnic Boga.]
2 Jeśli bowiem (to) poprzez zwiastunów powiedziane słowo stało się mocne* i każde przestępstwo i nieposłuszeństwo wzięło zgodną z prawem odpłatę, [* "stało się mocne" - sens: spełniło się.]
3 jak my wymkniemy się*, tak wielkie zaniedbawszy zbawienie? Które, początek wziąwszy (przez) być mówionym** poprzez Pana, przez tych, (którzy usłyszeli), względem nas zostało umocnione, [* Termin sądowniczy. Jego sens: jak unikniemy wyroku skazującego.] [** "początek wziąwszy przez być mówionym" - sens: najpierw zostało ogłoszone przez Pana.]
4 (ponieważ równocześnie dawał świadectwo) Bóg znakami, i cudami, i rozmaitymi mocami*, i Ducha Świętego przydziałami według Jego zechcenia. [* Inne określenie cudu.]
5 Nie bowiem zwiastunom podporządkował zamieszkiwaną (ziemię), (tę) mającą nastąpić, o której mówimy.
6 Zaświadczył zaś gdzieś ktoś mówiąc: Czym jest człowiek, że pamiętasz (o) nim. lub syn człowieka, że spoglądasz (na) niego?
7 Uczyniłeś mniejszym go mało coś* od zwiastunów, chwałą i szacunkiem uwieńczyłeś go**, [* "Uczyniłeś mniejszym go mało coś" - składniej: "uczyniłeś go mało co mniejszym".] [** Inna lekcja: "go, i ustanowiłeś go nad dziełami rąk Twych".]
8 wszystko podporządkowałeś poniżej nóg jego. W (tym) bowiem podporządkować [Mu] wszystko niczego (nie) pozostawił Mu niepodporządkowanego. Teraz zaś jeszcze nie widzimy, (że) Mu wszystko podporządkowane;
9 (Tego) zaś mało coś od zwiastunów uczynionego mniejszym widzimy Jezusa, (że) z powodu doznania śmierci chwałą i czcią uwieńczony (jest), żeby (dla) łaski* Boga** za każdego zakosztowałby śmierci. [* Inni tłumaczą, "wedle łaskawego dekretu", "dzięki łaskawości", "z łaski".] [** Inna lekcja zamiast "dla łaski Boga": "bez Boga".]
10 Przystało bowiem Temu, dla którego wszystko i z powodu którego wszystko, (by) wielu synów ku chwale poprowadziwszy, (Tego) Początek i Wodza zbawienia ich przez cierpienia uczynić doskonałym.
11 (Ten) zarówno bowiem uświęcający, jak (ci) uświęcani z Jednego wszyscy: dla tego powodu nie wstydzi się braćmi ich nazywać,
12 mówiąc: Oznajmię imię Twe braciom mym, w środku (społeczności) wywołanych* wysławię hymnem Cię; [* Tu podaje się znaczenie etymologiczne. W N.T., jako termin techniczny, oznacza Kościół Powszechny bądź lokalną gminę Kościoła. Bliżej o semantyce zob. przypis do Dz 5.11. Przypis ten dotyczy także pozostałych miejsc tej księgi, w których powyższe słowo występuje.]
13 i znowu: Ja będę ufającym z powodu Niego; i znowu: Oto ja i (te) dzieci, które mi dał Bóg.
14 Gdy więc dzieci stały się uczestnikami krwi i ciała, i On podobnie zaczął uczestniczyć (z) nimi, aby przez śmierć zostawiłby bezczynnym (tego) siłę mającego śmierci; to jest oszczercę*. [* Lub: "diabła".]
15 i uwolniłby tych, jacy (w) bojaźni (przed) śmiercią przez całe życie podlegli byli niewoli.
16 Nie bowiem chyba zwiastunom dopomaga, ale nasieniu Abrahama dopomaga.
17 Stąd też był zobowiązany we wszystkim (do) braci zostać upodobnionym, aby litościwym stałby się i wiernym arcykapłanem (co do tych) względem Boga, ku przebłagać* (za) grzechy ludu; [* "ku przebłagać" - w oryginale wyrażenie przyimkowe, oznaczające zamierzony skutek.]
18 w czym bowiem doznał cierpienia, sam doświadczony, może doświadczanym pomóc.
1 Stąd też, bracia święci, powołania niebieskiego uczestnicy, zrozumiejcie (Tego) Wysłannika* i Arcykapłana wyznania naszego, Jezusa, [* W spolszczonej formie: "Apostoła".]
2 wiernym będącego (dla Tego), (który uczynił) go, jak i Mojżesz w [całym]* domu Jego. [* Niektóre rękopisy nie posiadają wyrazu "całym".]
3 Większej bowiem Ten chwały przed Mojżeszem jest uznany za godnego*, na ile większy szacunek ma (od) domu (ten). (który zbudował) go. [* "Większej bowiem Ten chwały przed Mojżeszem jest uznany za godnego" - składniej: "Większej bowiem chwały jest Ten uznany za godnego niż Mojżesz".]
4 Każdy bowiem dom jest budowany przez kogoś, (Tym) zaś, wszystko (który zbudował), Bóg.
5 I Mojżesz wiernym w całym domu Jego jako sługa do świadectwa (o tym), (co miało zostać powiedziane),
6 Pomazaniec* zaś jako Syn w domu Jego**. Jego*** domem jesteśmy my, jeśli właśnie otwartość i chlubę nadziei zatrzymamy****. [* Tu znaczenie etymologiczne, normalnie już jak imię własne: "Chrystus". Przypis ten dotyczy także pozostałych miejsc tej księgi, w których powyższe słowo występuje.] [** Sens: swoim.] [*** Inna lekcja: "Tym".] [**** Inne lekcje zamiast "zatrzymamy": "aż do końca mocną zatrzymamy"; "aż do końca zatrzymamy mocną".]
7 Dlatego, tak jak mówi Duch Święty: Dzisiaj, jeśli głos Jego usłyszycie,
8 nie zatwardzajcie serc waszych, jak podczas rozdrażnienia*, w dniu doświadczania na pustkowiu, [* Znaczenie pochodne: "bunt".]
9 gdzie doświadczyli ojcowie wasi przez próbowanie i zobaczyli dzieła me
10 (przez) czterdzieści lat; dlatego byłem zagniewany na pokolenie to i powiedziałem: Zawsze błąkają się sercem: oni zaś nie poznali dróg mych;
11 że przysiągłem w gniewie mym: Jeśli wejdą do odpoczynku mego*. [* Sens: nie wejdą do odpoczynku mego.]
12 Patrzcie, bracia, żeby kiedyś nie było w kimś (z) was serca niegodziwego niewiary przez odstąpienie od Boga żyjącego,
13 ale zachęcajcie siebie samych w każdym dniu, aż do kiedy (to) Dzisiaj jest powoływane, aby nie dał się uczynić twardym ktoś z was zwodzeniu grzechu;
14 uczestnikami bowiem Pomazańca staliśmy się, jeśli właśnie początek ufności aż do końca mocnym zatrzymamy,
15 przez (to) być mówione: Dzisiaj jeśli głos Jego usłyszycie. nie zatwardzajcie serc waszych, jak podczas rozdrażnienia*. [* Znaczenie pochodne: "bunt".]
16 Którzy bowiem usłyszawszy rozdrażnili się? Ależ nie wszyscy (ci), (którzy wyszli) z Egiptu przez Mojżesza?
17 (Na) których zaś był zagniewany (przez) czterdzieści lat? Czyż nie (na tych), (którzy zgrzeszyli), których trupy padły na pustkowiu?
18 Którym zaś przysiągł, (że) nie (wejdą) do odpoczynku Jego, jeśli nie (tym), (którzy nie ulegli)?
19 I widzimy, że nie mogli wejść z powodu niewiary.
1 Zacznijmy bać się więc, czy kiedyś nie, choć pozostawiana jest obietnica, (że) wejść do odpoczynku Jego, wyda się ktoś z was, (że) zostać słabym*; [* Składniej: "wyda się ktoś z was, że (dotychczas) został słaby". "Słaby" sens: bez wiary.]
2 i bowiem jesteśmy odbiorcami dobrej nowiny tak jak i tamci. ale nie pomogło słowo wiadomości tamtym. (bo) nie złączyli się* wiarą (z tymi), (którzy usłuchali). [* Inne lekcje zamiast "złączyli się": "jest złączone".]
3 Wchodzimy bowiem* do odpoczynku uwierzywszy, tak jak powiedział, Że przysiągłem w gniewie mym: Jeśli wejdą do odpoczynku mego**, jednakże dzieła od położenia fundamentów świata (stały się). [* Inne lekcje zamiast "Wchodzimy bowiem": "Wchodźmy bowiem"; "Wchodzimy więc"; "Wchodźmy więc"; "Wchodzimy zaś".] [** Sens: nie wejdą do odpoczynku mego.]
4 Powiedział bowiem gdzieś o siódmym* tak: I zaczął odpoczywać Bóg w dniu siódmym od wszystkich dzieł Jego**; [* Z domyślnym: dniu.] [** Sens: swoich.]
5 i w tym znowu: Jeśli wejdą do odpoczynku mego*. [* Sens: nie wejdą do odpoczynku mego.]
6 Gdy więc pozostawia sobie niektórych, (by) wejść do tego*, i (ci) wcześniej (którzy otrzymali dobrą nowinę), nie weszli z powodu nieuległości, [* Z domyślnym: odpoczynku.]
7 znowu jakiś ustala dzień, Dzisiaj, przez Dawida mówiąc po tak wielkim czasie, jak wcześniej jest powiedziane: Dzisiaj jeśli głos Jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc waszych.
8 Jeśli bowiem im Jozue zapewniłby odpoczynek, nie o innym mówiłby po tych dniu.
9 Zatem pozostaje szabatowanie* (dla) ludu Boga; [* Sens: spoczynek świąteczny, świętowanie.]
10 (ten) bowiem, (który wszedł) do odpoczynku Jego i sam odpoczął od dzieł jego*, jak właśnie od swoich Bóg. [* Sens: swoich.]
11 Postarajmy się więc wejść do owego odpoczynku, aby nie w ten sam ktoś przykład upadłby nieuległości.
12 Żyjącym bowiem słowo Boga, i sprawnym, i bardziej tnącym niż każdy miecz obosieczny i przenikającym aż do podziału duszy i ducha, stawów i szpiku, i zdolnym do osądzania wymysłów i rozumień serca;
13 i nie jest stworzenie niewidocznym przed nim. wszystkie* zaś nagimi i mającymi odsłoniętą szyję** dla oczu jego, względem którego nam słowo***. [* Z domyślnym: stworzenia, rzeczy i ludzie.] [** Metafora oznaczająca bezbronność.] [*** "względem którego nam słowo" - prawdopodobny sens: o tym właśnie słowie (w. 12) my nauczamy. Podobny zwrot występuje w 5.11.]
14 Mając więc (jako) arcykapłana wielkiego, (który przeszedł) (do) niebios. Jezusa. Syna Boga, trzymajmy się silnie wyznania;
15 nie bowiem mamy arcykapłana nie mogącego współczuć w bezsiłach naszych, doświadczonego zaś we wszystkim co do podobieństwa, wyjąwszy grzech.
16 Podchodźmy więc z otwartością (do) tronu łaski, aby otrzymalibyśmy litość i łaskę znaleźlibyśmy względem dobrego w porę pomagania.
1 Każdy bowiem arcykapłan z ludzi brany dla ludzi jest ustanawiany (co do tych) względem Boga, aby przynosiłby dary i ofiary za grzechy,
2 w odpowiedniej mierze współczuć mogąc nie rozeznającym się i błąkającym się, gdyż i sam ma na sobie bezsiłę,
3 i z powodu niej musi jak za lud, tak i za siebie przynosić* za grzechy. [* Sens: składać ofiarę przebłagalną.]
4 I nie dla siebie samego ktoś bierze (tę) cześć*, ale powoływany przez Boga, jak i Aaron. [* O godności arcykapłana.]
5 Tak i Pomazaniec nie siebie samego otoczył chwałą, (by) stać się arcykapłanem, ale (Ten), (który powiedział) do Niego: Synem mym jesteś Ty, ja dzisiaj zrodziłem Cię;
6 jak i w innym mówi: Ty kapłanem na wiek według porządku Melchizedeka.
7 Ten w dniach ciała Jego*, błagania i prośby do mogącego zbawiać Go od śmierci wśród krzyku silnego i łez przyniósłszy i wysłuchany za pobożność, [* Sens: swego.]
8 chociaż będąc Synem, nauczył się przez (te,) które wycierpiał, posłuszeństwa;
9 i uczyniony dojrzałym stał się (dla) wszystkich będących posłusznymi Mu przyczyną zbawienia wiecznego.
10 nazwany przez Boga arcykapłanem według porządku Melchizedeka.
11 O czym liczne nam słowo i niemożliwe do wyjaśnienia (by) mówić*, gdyż tępi staliście się (w) słuchu. [* Przekład uznaje ten bezokolicznik za infinitivus skutku po "niemożliwe do wyjaśnienia".]
12 I bowiem będąc zobowiązani, (by) być* nauczycielami przez (ten) czas, znowu potrzebę macie (by) nauczać was ktoś** elementów*** początku słów Boga, i staliście się potrzebę mającymi mleka [i] nie twardego pokarmu. [* Składniej: "choć bowiem powinniście być".] [** "nauczać was ktoś" - składniej: "by ktoś was nauczał". Inne lekcje zamiast "ktoś": jako zaimek pytający "kto?"; forma bez akcentu; bez "ktoś".] [*** Sens: podstawowych prawd Bożych.]
13 Każdy bowiem uczestniczący (w) mleku niedoświadczony (w) słowie sprawiedliwości, niemowlęciem bowiem jest;
14 dojrzałych zaś jest* twardy pokarm, (tych) przez nawyk zmysły wyćwiczone mających do rozróżnienia piękna** i zła. [* "dojrzałych zaś jest" - sens: do dojrzałych należy.] [** Sens: dobra.]
1 Dlatego odrzuciwszy (to) początku Pomazańca słowo, do dojrzałości nieśmy się, nie znowu fundament kładąc sobie zmiany myślenia* od martwych dzieł, i wiary w Boga, [* Sens: nawrócenia, zawrócenia.]
2 (o) zanurzaniach* nauki**, (o) nałożeniu rąk, (o) powstaniu martwych i (o) sądzie wiecznym. [* Wyraz ten nawiązuje do chrztu.] [** Wyraz ten należy łączyć z "fundament": "fundament nauki". Inna lekcja zamiast "nauki": "naukę".]
3 I to uczynimy*, jeśli właśnie pozwoli Bóg. [* Inna lekcja: "uczyńmy".]
4 Niemożliwe bowiem, (by) raz oświetlonych, (którzy zakosztowali) także darowizny niebieskiej, i uczestnikami (stali się) Ducha Świętego
5 i pięknego* (skosztowali) Boga słowa, mocy** także mającego nastąpić wieku, [* Przymiotnik ten określa wyraz "słowa".] [** Jest to liczba mnoga, w zdaniu jako dopełnienie bliższe po "skosztowali".]
6 i (upadli mimo to), znowu odnawiać* ku zmianie myślenia**, od nowa krzyżujących*** dla siebie samych Syna Boga i wystawiających na pokaz. [* Dopełnieniem bliższym tego słowa jest występujący wyżej wyraz "oświetlonych" z jego określeniami.] [** O nawróceniu.] [*** ,,od nowa krzyżujących" - według funkcji w zdaniu należałoby przełożyć na: "bo od nowa krzyżują". Podobnie "wystawiających na pokaz" na: "bo wystawiają na pokaz".]
7 Ziemia bowiem, wypiwszy (ten) na nią przychodzący częstokroć deszcz i rodząc ziele odpowiednie (dla) nich, dla których i jest użyźniana, otrzymuje błogosławieństwo od Boga;
8 wynosząc zaś ciernie i osty, niezdatną i przekleństwa blisko, tej koniec w spaleniu.
9 Jesteśmy przekonani zaś co do was, umiłowani, (o) lepszych i mających* zbawienie, jeśli i** tak mówimy; [* "o lepszych i mających" - wyrazy te mają formę rodzaju nijakiego liczby mnogiej, w zdaniu spełniają funkcję dopełnienia po...Jesteśmy przekonani". Cała wypowiedź ma cechy brachylogii. Jej sens jest taki: Jeśli chodzi o was. to jesteśmy przekonani, że odznaczacie się lepszymi przymiotami i że trzymacie się zbawienia, chociaż inaczej do tej pory mówimy.] [** "jeśli i" - sens: chociaż.]
10 nie bowiem niesprawiedliwym Bóg, (by) zapomnieć (o) dziele waszym i (o) miłości, którą okazaliście ku imieniu Jego, usłużywszy świętym* i usługując. [* O chrześcijanach.]
11 Pragniemy zaś, (by) każdy (z) was tę samą wykazywać* gorliwość względem pełni nadziei aż do końca, [* "każdy (...) wykazywać" - składniej: "by każdy z was tę samą wykazywał gorliwość".]
12 aby nie tępi* stalibyście się, naśladowcami zaś (tych) przez wiarę i wielkoduszność dziedziczących obietnice. [* Sens: ociężali, leniwi, oporni.]
13 Bo Abrahamowi obiecawszy Bóg, gdy na nikogo (nie) miał większego, (by) przysiąc, przysiągł na siebie samego,
14 mówiąc: Że z pewnością błogosławiąc pobłogosławię cię i mnożąc rozmnożę cię:
15 I tak stawszy się wielkodusznym*, osiągnął obietnicę. [* Sens: wyćwiczywszy się w cierpliwości i wytrwałości.]
16 Ludzie bowiem na większego przysięgają i każdego (dla) nich sporu kresem ku umocnieniu przysięga:
17 przez to obficiej postanawiając Bóg pokazać dziedzicom obietnicy niezmienialność postanowienia Jego*, zagwarantował przysięgą, [* Sens: swego.]
18 aby przez dwie sprawy* niezmienialne, w których niemożliwe, (by) skłamać Bóg**, silną zachętę mielibyśmy zbiegłszy, (by) chwycić się silnie będącej wyłożoną nadziei; [* To znaczy dzięki obietnicy Boga i Jego przysiędze.] [** Składniej: "by Bóg skłamał".]
19 tę jako kotwicę mamy duszy, niezawodną, i mocną, i wchodzącą do (tego) bardziej wewnętrznego zasłony*, [* O zasłonie w świątyni jerozolimskiej. Tu użycie metaforyczne o tym, co oddziela świat materialny od nadprzyrodzonego. "wchodzącą do tego bardziej wewnętrznego zasłony" - sens: sięgającą i trzymającą się tego, co jest poza zasłoną.]
20 gdzie (jako) przybiegający wpierw* w imieniu naszym wszedł Jezus, według porządku Melchizedeka arcykapłanem stawszy się na wiek**. [* Metafora sportowa.] [** Sens: na zawsze.]
1 Ten bowiem Melchizedek, król Szalemu, kapłan Boga Najwyższego, wyszedłszy na spotkanie z Abrahamem, wracającym po rozbiciu królów, i pobłogosławiwszy go,
2 któremu i dziesięcinę z wszystkich* przydzielił Abraham, najpierw tłumaczony** (jako) król sprawiedliwości, następnie zaś i król Szalemu, to jest król pokoju, [* Domyślnie: łupów, zdobyczy.] [** Chodzi o etymologię imienia "Melchizedeka, króla Szalemu".]
3 będący bez ojca, będący bez matki, niezdolny do podania rodowodu, ani początek dni, ani życia koniec mający, upodobniony zaś (do) Syna Boga, trwa (jako) kapłan na ciągłe.
4 Oglądajcie zaś jak wielkim ten, któremu [i] dziesięcinę Abraham dał z pierwocin*, patriarcha. [* Niektórzy uważają, że chodzi tu o najlepszą część łupów.]
5 I (ci) z synów Lewiego, kapłaństwo otrzymując, przykazanie mają, (by) pobierać dziesięcinę od ludu według Prawa, to jest (od) braci* ich**, chociaż wychodzących z biodra Abrahama; [* O współplemieńcach i współwyznawcach.] [** Sens: swych.]
6 (ten) zaś, nie mając ustalonego rodowodu z nich, obłożył dziesięciną Abrahama i mającego obietnice pobłogosławił.
7 Bez zaś wszystkiego sporu mniejsze przez znaczniejsze* jest błogosławione. [* Możliwe też: "znaczniejszego".]
8 I tutaj dziesięciny umierający ludzie biorą, tam zaś poświadczany, że żyje.
9 I jakby słowo powiedzieć, przez Abrahama i Lewi, dziesięciny biorący, jest obłożony dziesięciną,
10 jeszcze bowiem w biodrze ojca był, gdy wyszedł na spotkanie z nim Melchizedek.
11 Jeśli więc dojrzałość przez lewickie kapłaństwo była*, lud bowiem z powodu niego otrzymał ustanowione prawa, jaka jeszcze potrzeba, (by) według porządku Melchizedeka inny powstawać kapłan** i nie według porządku Aarona być nazywany***? [* "dojrzałość przez lewickie kapłaństwo była" - sens: Gdyby pełnia kapłaństwa osiągana była w lewickim kapłaństwie (...). to po co jeszcze potrzeba itd] [** "inny powstawać kapłan" - składniej: "by powstał inny kapłan".] [*** "być nazywany" - składniej: "by był nazywany".]
12 (Gdy zamieniane jest) bowiem kapłaństwo, z konieczności i prawa zamienienie staje się.
13 (Ten), z powodu którego* bowiem jest mówione to, (w) plemieniu** innym uczestniczył, z którego nikt (nie) zajął się ołtarzem; [* Zaimek ten określa Chrystusa.] [** Lub: "pokoleniu".]
14 zawczasu jasne bowiem, że z Judy wzeszedł* Pan nasz, w tym plemieniu o kapłanach nic Mojżesz (nie) powiedział. [* Słowo to ma sens metaforyczny. Realnie oznacza wschód słońca.]
15 I obficiej jeszcze oczywiste jest, jeśli według podobieństwa Melchizedeka powstaje kapłan inny,
16 który nie według prawa przykazania cielesnego stał się, ale według mocy życia niezniszczalnego,
17 jest świadczone bowiem, że: Ty kapłanem na wiek* według porządku Melchizedeka. [* Sens: na zawsze.]
18 Odrzucenie bowiem staje się poprzedniego przykazania z powodu jego bezsilności i bezpomocności,
19 nic (nie) bowiem uczyniło doskonałym Prawo, późniejsze wprowadzenie zaś lepszej nadziei, przez którą zbliżamy się (do) Boga.
20 I o ile* nie bez przysięgania, ci bowiem bez przysięgania są, kapłanami (którzy stali się), [* Określenie korelatywne; zob. w. 22: "o tyle".]
21 Ten zaś z przysięganiem przez Mówiącego do Niego: Przysiągł Pan i nie będzie żałował: Ty kapłanem na wiek*, [* Sens: na zawsze.]
22 o tyle [i] znaczniejszego przymierza stał się poręczycielem Jezus.
23 I ci liczniejszymi są, którzy stali się kapłanami, przez (to) (że) śmiercią powstrzymywani* (by) trwać**; [* Składniej: "przez to, że przez śmierć są powstrzymywani".] [** Sens: śmierć nie pozwala im żyć wiecznie.]
24 Ten zaś przez (to) (że) pozostawać On* na wiek**, (jako) niemożliwe do przejścia*** ma kapłaństwo; [* Składniej: "przez to, że On pozostaje".] [** Sens: na zawsze.] [*** Sens: nieprzemijalne.]
25 stąd też i zbawiać na całkowicie może podchodzących przez Niego (do) Boga, każdej chwili żyjąc ku wstawianiu się za nich.
26 Taki bowiem nam* i ujawnił się arcykapłan, świątobliwym, nie znającym zła, nieskalanym, oddzielonym od grzeszników i wyższym (od) niebios stawszy się; [* Prawdopodobnie z domyślnym "jest". Sens: Takiego bowiem mamy.]
27 On nie ma co dzień konieczności, jak właśnie (ci) arcykapłani, wcześniej za własne grzechy ofiary wznosić, następnie (za te) ludu; to bowiem uczynił na raz siebie samego wzniósłszy.
28 Prawo bowiem ludzi ustanawia arcykapłanami, mających bezsiłę, słowo zaś przysięgania (tego) po Prawie Syna, na wiek* uczynionego doskonałym. [* Sens: na zawsze.]
1 Główne zaś w mówionych, (że) takiego mamy arcykapłana, który usiadł na prawej tronu Wielkości w niebiosach,
2 świętych publiczny sługa i namiotu* prawdziwego, który zatknął Pan. nie człowiek. [* O świątyni.]
3 Każdy bowiem arcykapłan ku przynosić dary i ofiary jest ustanawiany; stąd też konieczne. (by) mieć coś i Ten*, co przyniósłby. [* "mieć (...) Ten" - składniej: "by miał coś i Ten".]
4 Gdyby więc był na ziemi, ani byłby kapłanem, (bo byli) przynoszący według Prawa dary;
5 którzy pokazaniu i cieniowi służą (tych) niebieskich, tak jak otrzymał wyrocznię Mojżesz, zamierzając kończyć namiot*: Patrz bowiem, mówi, uczynisz wszystko według wzoru, pokazanego ci na górze; [* O świątyni.]
6 teraz zaś o tyle różną osiągnął publiczną służbę*, o ile i znaczniejszego jest przymierza pośrednikiem, które na znaczniejszych obietnicach ma ustanowienie prawa. [* Sens: służba kultyczna - liturgia.]
7 Gdybym bowiem pierwsze owo* było nienaganne, nie drugiego byłoby szukane miejsce; [* O przymierzu.]
8 zarzucając bowiem im* mówi: Oto dni przychodzą, mówi Pan, i spełnię na dom Izraela i na dom Judy przymierze nowe, [* Niektóre rękopisy mają grecką formę, która jednak nie zmienia podanego przekładu.]
9 nie według przymierza, które uczyniłem (dla) ojców ich w dniu, (gdy chwyciłem) ja rękę ich, (by) wyprowadzić ich z ziemi Egiptu, ponieważ oni nie wytrwali w przymierzu mym, i ja zaniedbałem ich, mówi Pan.
10 Bo to przymierze, które ułożę sobie dla domu Izraela po dniach tych, mówi Pan, dając prawa me do myśli ich, i na sercach ich napiszę je, i będę im za Boga i oni będą mi za lud.
11 I nie będą nauczać każdy (współ)obywatela* jego** i każdy brata jego**, mówiąc: Poznaj Pana, bo wszyscy znać będą mię od małego aż do wielkiego (z) nich. [* Inne lekcje: "bliźniego"; bez słów: "(współ)obywatela jego i każdy".] [** Sens: swego.]
12 Bo przebłagalny będę (dla) niesprawiedliwości ich, i grzechów ich nie będę pamiętał jeszcze.
13 Przez (to że) mówić Nowe, uczynił starym pierwsze; (to)* zaś czynione starym i starzejące się blisko przepadnięcia. [* Rodzajnik ten nie odnosi się do przymierza, lecz w ogóle do wszystkiego, co się starzeje.]
1 Miało więc [i] pierwsze* przepisy służby jak i święte (miejsce) ziemskie**. [* Z domyślnym: przymierze.] [** "święte (miejsce) ziemskie" - o świątyni na tej ziemi.]
2 Namiot* bowiem został zbudowany, (ten) pierwszy, w którym świecznik, i stół, i wyłożenie chlebów, który jest nazywany Święte; [* O świątyni.]
3 za zaś drugą zasłoną namiot*, nazywany Święte Świętych, [* O świątyni.]
4 złotą mający kadzielnicę, i arkę przymierza, osłoniętą zewsząd złotem, w której dzban złoty, mający mannę, i berło Aarona, (to) (które wypuściło pączki), i płyty przymierza,
5 powyżej zaś niej cheruby chwały, ocieniające przebłagalnię; o tych nie jest teraz mówić według części.
6 (Gdy) te zaś tak są zbudowane, do pierwszego namiotu* przez każdy** wchodzą kapłani służbę spełniający, [* O świątyni] [** "przez każdy" sens: o każdej porze.]
7 do zaś drugiego raz (w) roku sam arcykapłan, nie bez krwi, którą ofiaruje za swoje i ludu błędy niewiedzy,
8 tak wykazując Duch Święty, (że) jeszcze nie uwidocznić się świętych* droga**, (gdy) jeszcze pierwszy namiot*** ma miejsce postoju, [* O części świątyni jerozolimskiej.] [** Sens: dostęp, wejście, przejście.] [*** O świątyni.]
9 które przykładem czasu nastałego, według niego* dary i ofiary są przynoszone, nie mogące co do sumienia uczynić doskonałym spełniającego służbę, [* Odnosi się do "przykładem".]
10 jedynie dla potraw, i napojów, i różnych obmywań*, (jako) przepisy** ciała*** aż do czasu naprawy położone [* "jedynie dla potraw, i napojów, i różnych obmywań": - miejsce składniowo i semantycznie niejasne. Prawdopodobnie należy uznać te wyrazy za zależne od danego po przecinku "(jako) przepisy".] [** Inne lekcje zamiast "obmywań, jako przepisy": "obmywań, jako przepis"; "obmywań i jako przepisy"; "obmywań i przepisów". Uwaga: zamiast "przepisy" może być "usprawiedliwienie".] [*** "jako przepisy ciała" - możliwy sens: jako przepisy ludzkie, ziemskie. Ale możliwe też: "jako usprawiedliwienie ciała" w przeciwieństwie do doskonałości sumienia (zob. w. 9).] [**** Możliwe też: "ustanowione".]
11 Pomazaniec zaś, przybywszy* (jako) arcykapłan (tych) (które stały się)** dóbr, przez większy i dojrzalszy namiot*** nie ręką uczyniony, to jest nie tego stworzenia****, [* Możliwe też według etymologii: "stawszy się obok".] [** Inna lekcja zamiast "które stały się": "mających nastąpić".] [*** O świątyni.] [**** Sens: namiot uczyniony nie z rzeczy stworzonych.]
12 ani przez krew kozłów i cieląt, przez zaś własną krew wszedł raz na zawsze do Świętych*, wieczne odkupienie znalazłszy. [* O miejscu w świątyni.]
13 Jeśli bowiem krew kozłów i byków i popiół jałówki obsypując (tych) (którzy uczynili się nieczystymi)* uświęca ku ciała czystości, [* Możliwe też znaczenie bierne: "którzy zostali uczynieni nieczystymi".]
14 jak wielce bardziej krew Pomazańca, który przez Ducha wiecznego siebie samego ofiarował (jako) niewinnego Bogu, oczyści sumienie nasze* od martwych czynów ku służyć Bogu żyjącemu. [* Inne lekcje: "wasze": "ich": bez "nasze".]
15 I po to przymierza nowego pośrednikiem jest, żeby, (gdy) śmierć (stała się) ku odkupieniu (od tych) w pierwszym przymierzu przestępstw, obietnicę wzięliby powołani wiecznego dziedziczenia.
16 Gdzie bowiem testament*, śmierć koniecznością**, (by) być spodziewaną***, (tego) (który zarządził); [* W tym miejscu wyraz "diaqhkh" ma wyraźnie znaczenie "testament", a nie "przymierze".] [** Z domyślnym: jest.] [*** "śmierć koniecznością, by być spodziewaną" - sens: trzeba spodziewać się śmierci.]
17 testament* bowiem przy martwych mocny, gdyż nigdy (nie) okazuje siły, gdy żyje (ten), (który zarządził). [* Tu niewątpliwie występuje znaczenie "testament", choć gdzie indziej w tym liście przeważnie "przymierze".]
18 Stąd też ani pierwsze* bez krwi jest poświęcone**; [* Odnosi się do "przymierze".] [** Podany przekład oddaje właściwą semantykę czasu, ale logicznie lepszy byłby tu przekład "było poświęcone".]
19 (gdy ogłoszone zostało) bowiem każde przykazanie według Prawa przez Mojżesza całemu ludowi, wziąwszy krew cieląt [i kozłów*] z wodą i wełną szkarłatną i hyzopem, sam zwój i cały lud skropił, [* Inne lekcje zamiast "cieląt i kozłów": "cieląt"; "kozłów i cieląt".]
20 mówiąc: To krew przymierza, które przykazał względem was Bóg;
21 i namiot zaś, i wszystkie naczynia publicznej służby* krwią podobnie skropił. [* Sens: służby liturgicznej.]
22 I prawie przez krew wszystko jest oczyszczane według Prawa, i bez wylania krwi nie staje się uwolnienie.
23 Koniecznością* więc, (by) przykłady** (tych) w niebiosach tymi być oczyszczane***, same zaś niebieskie**** znaczniejszymi ofiarami od tych*****. [* Z domyślnym: było.] [** Sens: symbole, typy.] [*** "przykłady (...) być oczyszczane" - składniej: "Koniecznością było (...) by były oczyszczane".] [**** Z domyślnym: rzeczy, rzeczywistości.] [***** Z domyślnym: były oczyszczane.]
24 Nie bowiem do ręką uczynionych wszedł Świętych* Pomazaniec, odbijających wzór prawdziwych, ale do samego nieba, (by) teraz uczynić się widzialnym osobie Boga w imieniu naszym; [* O miejscu centralnym w świątyni.]
25 ani aby częstokroć ofiarowywałby siebie samego, jak właśnie arcykapłan wchodzi do Świętych* co rok przez krew cudzą, [* O miejscu w świątyni.]
26 gdyż trzeba byłoby, (by) On częstokroć doznać cierpienia od położenia fundamentów świata; teraz zaś raz przy spełnieniu wieków ku odrzuceniu grzechu przez ofiarę Jego* uczynił się widocznym**. [* Sens: swoją.] [** Sens: objawił się.]
27 I o ile jest odłożone* (dla) ludzi raz umrzeć, po zaś tym osądzenie, [* Sens: jest postanowione.]
28 tak i Pomazaniec, raz ofiarowany* ku (temu) wielu wznieść** grzechy, po drugi*** bez grzechu da się zobaczyć (tym) Go wyczekującym ku zbawieniu. [* Możliwe: ofiarowawszy się.] [** Sens: znieść, zmazać, usunąć, "ku temu (...) wznieść" - w oryginale wyrażenie przyimkowe, oznaczające zamiar: by wznieść: po to by wznieść.] [*** Z domyślnym: raz.]
1 Cień bowiem mając Prawo mających nastąpić dóbr, nie sam* obraz spraw**, co rok tymi samymi ofiarami, które przynoszą na ciągle***, nigdy (nie) może**** podchodzących uczynić doskonałymi*****, [* Inne lekcje zamiast "nie sam": "nie według"; "nie ich"; "i"; "i nie sam".] [** Sens: rzeczy, rzeczywistości.] [*** "na ciągle" - sens: na stałe.] [**** Inna lekcja: "mogą".] [***** Sens: uczynić wolnymi od grzechu.]
2 gdyż (czy) nie powstrzymałyby się składane* dla (tego) (że) żadnej (nie) mieć już świadomości grzechów pełniący służbę**, raz oczyściwszy się***? [* Imiesłów odnosi się do "ofiarami". Sens: czyż nie przestano by ich składać?] [** "mieć (...) pełniący służbę" - sens: przestano by składać ofiary, gdyby nie mieli już żadnej świadomości grzechów.] [*** Chodzi o oczyszczenie się z grzechów, które według myśli całego wiersza 2. nie było możliwe w Starym Przymierzu.]
3 Ale w nich* przypomnienie grzechów co rok, [* Sens: w tych składaniach ofiar.]
4 niemożliwe* bowiem, (by) krew byków i kozłów oddzielać** grzechy. [* Z domyślnym: było.] [** "krew (...) oddzielać" - składniej: "by krew byków i kozłów oddzielała", "oddzielać" - sens: usuwać, obmywać, gładzić.]
5 Dlatego wchodząc na świat mówi: Ofiary i daru nie zechciałeś, ciało zaś wydoskonaliłeś mi;
6 (w) całopaleniach i za grzechy nie znalazłeś upodobania.
7 Wtedy powiedziałem: Oto przychodzę, w głowicy zwoju jest napisane o mnie, (by) uczynić, Boże, wolę Twą.
8 Wyżej mówiąc, że: Ofiar, i darów, i całopaleń i za grzechy nie zechciałeś ani znalazłeś upodobanie, które według Prawa są przynoszone*, [* Sens: są składane.]
9 wtedy powiedział: Oto przychodzę, (by) uczynić wolę Twą. Zabiera pierwsze, aby drugie postawiłby;
10 w tej woli uświęceni jesteśmy przez ofiarę ciała Jezusa Pomazańca raz na zawsze.
11 I każdy kapłan* stawał** co dzień, pełniąc publiczną służbę*** i te same wielekroć przynosząc ofiary, które nigdy (nie) mogą zdjąć grzechów. [* Inna lekcja: "arcykapłan".] [** Według najczęstszej desygnacji perfectum powinno być w przekładzie "stanął".] [*** Chodzi o liturgię.]
12 Ten zaś, jedną za grzechy złożywszy ofiarę na ciągle*, usiadł** na prawej*** Boga, [* "na ciągle" - sens: na zawsze.] [** O Jezusie.] [*** "na prawej" - sens: po prawicy.]
13 w końcu czekając, aż położeni zostaną nieprzyjaciele Jego (jako) podnóżek nóg Jego;
14 jedną bowiem ofiarą uczynił dojrzałymi na ciągle* uświęconych. [* "na ciągle" - sens: na zawsze.]
15 Świadczy zaś nam i Duch Święty; po bowiem powiedzieć:
16 To przymierze, które ułożę sobie względem nich po dniach tych, mówi Pan, dając prawa me do serc ich, i na myśli ich napiszę je,
17 i grzechów ich i bezprawia ich nie będę pamiętał jeszcze.
18 Gdzie zaś uwolnienie (od) nich. już nie* ofiara za grzech. [* Z domyślnym: jest.]
19 Mając więc, bracia, otwartość do wejścia Świętych* w krwi Jezusa, [* O miejscu w świątyni.]
20 które* odnowił (dla) nas (jako) drogę nową i żywą przez zasłonę, to jest (przez) ciało Jego**, [* Odnosi się do "wejścia".] [** Sens: swoje.]
21 i kapłana* wielkiego nad domem Boga, [* Jest to dopełnienie bliższe po "Mając" w w. 19.]
22 podchodźmy z prawdziwym sercem w pełni wiary, skropiwszy sobie* serca z sumienia niegodziwego i umywszy sobie ciało wodą czystą; [* Prawdopodobny sens: obmywszy sobie.]
23 zatrzymujmy wyznanie nadziei nie odchylające się, wierny bowiem (Ten), (który obiecał);
24 i oglądajmy* jedni drugich ku wyostrzaniu** miłości i pięknych*** czynów, [* Sens: dostrzegajmy, przypatrujmy się uważnie.] [** Metafora oznaczająca pobudzanie, wzmaganie.] [*** Sens: dobrych.]
25 nie pozostawiając zebrania się siebie samych, jak zwyczajem (dla) niektórych, ale zachęcając, i o tyle bardziej, o ile widzicie zbliżający się dzień*. [* O dniu paruzji.]
26 (Jeśli) dobrowolnie bowiem (grzeszymy) my po otrzymać* poznanie prawdy, już nie za grzechy pozostaje ofiara**, [* Lepiej: "otrzymaniu", gdyż w oryginale występuje substantywizowany bezokolicznik czasu dokonanego.] [** "już nie za grzechy pozostaje ofiara" - składniej: "już nie ma ofiary za grzechy".]
27 napawające bojaźnią zaś jakieś czekanie osądzenia i ognia skwapliwość, jeść zamierzającego przeciwnych.
28 Odrzuciwszy ktoś Prawo Mojżesza, bez litości przez dwóch lub trzech świadków umiera;
29 jak wielce, uważacie, gorszego zostanie uznany za godnego karania* (ten) Syna Boga (który podeptał), i krew przymierza (za) pospolitą (który uznał), przez którą został uświęcony, i Ducha laski (który znieważył)? [* "jak wielce (...) karania" - składniej: "jak wielce gorszego karania, uważacie, zostanie uznany za godnego".]
30 Znamy bowiem (Tego), (który powiedział): Mnie ukaranie*, ja oddam w zamian; i znowu: Osądzi Pan lud Jego**. [* Sens: do mnie należy ukaranie.] [** Sens: swój.]
31 Napawające bojaźnią wpaść w ręce Boga żyjącego.
32 Przypominajcie sobie zaś (te) wcześniej dni, w których oświetleni* wielką atletyczną walkę wznieśliście cierpień, [* Lepiej byłoby: "oświeceni".]
33 z jednej strony (dla) obelg i utrapień stając się widowiskiem, z drugiej strony zaś wspólnikami (tych) tak obracających się* stawszy się; [* Metafora życia etycznego.]
34 i bowiem (z) uwięzionymi* współodczuliście, i grabież dobytku waszego z radością przyjęliście, wiedząc, (że) mieć wy sami** lepszy majątek i trwający. [* Inne lekcje: "z więzami": "z więzami mymi": "więzy me"; "z więzami ich".] [** "mieć wy sami" - składniej: "że wy sami macie". Inne lekcje zamiast "wy sami": "dla was samych"; "w was samych"; bez "wy sami".]
35 Nie odrzućcie więc otwartości waszej, która ma wielką odpłatę,
36 wytrwałości bowiem macie potrzebę, aby wolę Boga uczyniwszy. dostalibyście obietnicę*. [* Sens: przedmiot obietnicy.]
37 Jeszcze bowiem małe tylko tyle tylko tyle. przychodzący przyjdzie i nie będzie zwlekał;
38 zaś sprawiedliwy mój z wiary* żyć będzie, i jeśli cofnie się, nie znajdzie upodobania dusza ma w nim. [* Inne lekcje zamiast "sprawiedliwy mój z wiary": "sprawiedliwy z wiary we mnie": "sprawiedliwy z wiary".]
39 My zaś nie jesteśmy wycofania się* ku zgubie, ale wiary** ku pozyskaniu duszy. [* "nie jesteśmy wycofania się" - sens: nie należymy do tych, którzy się wycofują: "wycofania się" występuje tu w antytezie do "wiary".] [** Sens: należymy do wiary.]
1 Jest zaś wiara (co do) obiecywanych przez nadzieję ufnością, (na) sprawy* argumentem nie widziane**. [* Sens: rzeczy, przedmioty.] [** "na sprawy argumentem nie widziane" - składniej: (wiara jest) argumentem na sprawy nie widziane.]
2 Przez tę* bowiem otrzymali świadectwo** starsi***. [* "Przez tę" - sens: ze względu na wiarę.] [** Najdosłowniej: "zostali poświadczeni".] [*** Sens: przodkowie.]
3 (Dzięki) wierze zauważamy, (że) wydoskonalone być wieki* słowem Boga. ku (temu) (że) nie z ukazywanych widziane stać się**. [* "wydoskonalone być wieki" - składniej: "że wydoskonalone są wieki", "wydoskonalone być" - sens: stworzone w pełni, stworzone do końca.] [** "ku temu (...) stać się" - wyrażenie to oznacza rezultat czynności wydoskonalenia wieków przez Boga: stały się z niedostrzeganych dostrzeganymi.]
4 (Dzięki) wierze większą ofiarę Abel obok Kaina przyniósł Bogu*, przez którą otrzymał świadectwo, (że) być sprawiedliwy**, (bo) świadczył nad darami jego Bóg***, i przez nią, umarłszy, jeszcze mówi. [* Jeden z papirusowych rękopisów nie ma wyrazu "Bogu".] [** "że być sprawiedliwy" - składniej: ,,że jest sprawiedliwy".] [*** Inne lekcje zamiast "jego Bóg": "jego Bogu"; "jemu Bóg"; "Bogu".]
5 (Dzięki) wierze Henoch został przemieszczony, (tak że) nie zobaczyć śmierci; i nie był znajdowany, dlatego że przemieścił go Bóg; przed bowiem przemieszczeniem* otrzymał świadectwo, (że) bardzo spodobać się** Bogu, [* Sens: przed zabraniem.] [** Składniej: "że bardzo spodobał się".]
6 bez zaś wiary niemożliwe bardzo spodobać się, uwierzyć bowiem trzeba podchodzący do* Boga, że jest i (dla) odszukujących Go odpłacającym staje się. [* "uwierzyć (...) podchodzący do" - składniej: "trzeba bowiem, aby uwierzył podchodzący do".]
7 (Dzięki) wierze otrzymawszy wyrocznię Noe co do jeszcze nie widzianych, przyjąwszy pobożnie zbudował arkę ku zbawieniu domu jego*; przez nią** zasądził świat i (tego) według wiary usprawiedliwienia stał się dziedziczącym. [* Sens: swego.] [** Zaimek ten oznacza wiarę.]
8 (Dzięki) wierze powoływany Abraham okazał posłuszeństwo, (by) wyjść do miejsca, które miał brać do dziedziczenia; i wyszedł nie wiedząc, gdzie przychodzi.
9 (Dzięki) wierze zamieszkał obok względem ziemi obietnicy jako obcej*, w namiotach zamieszkawszy z** Izaakiem i Jakubem, współdziedzicami obietnicy tej samej; [* Przymiotnik ten określa ziemię.] [** Prawdopodobny sens: podobnie jak.]
10 czekał bowiem (na to) fundamenty mające miasto, którego rzemieślnikiem* i twórcą Bóg. [* Możliwe też: "mistrzem".]
11 (Dzięki) wierze - i ta Sara bezpłodna - moc* ku położeniu fundamentów nasienia otrzymała i wbrew stosownej porze dojrzałości, gdyż godnym wiary uznała (Tego), (który obiecał): [* Inne lekcje zamiast "Dzięki wierze - i ta Sara bezpłodna - moc": "Dzięki wierze i ta Sara moc": "Dzięki wierze i ta Sara, ta bezpłodna - moc": "Dzięki wierze i ta Sara bezpłodna moc"; "Dzięki wierze i ta Sara bezpłodną będąca moc".]
12 dlatego i z jednego zostali zrodzeni, i to (z) uczynionego martwym*, tak jak gwiazdy nieba (co do) mnogości i jak piasek, (ten) na wardze** morza, (ten) niezliczony. [* Sens: niezdolnego już do poczęcia dziecka.] [** Metafora oznaczająca brzeg morza.]
13 Według wiary umarli ci wszyscy, nie wziąwszy obietnic*, ale z daleka je zobaczywszy i pozdrowiwszy, i przyznawszy, że cudzoziemcami i obcokrajowcami są na ziemi; [* Tu sens przedmiotowy.]
14 (ci) bowiem tak mówiący czynią widzialnym, że ojczyzny poszukują.
15 I jeśli (o) tej wzmiankowaliby, z której wyszli, mieliby czas zawrócić;
16 teraz zaś lepszej sięgają, to jest niebieskiej. Dlatego nie wstydzi się z powodu nich Bóg (jako) Bóg być przywoływanym ich, przygotował bowiem im miasto.
17 (Dzięki) wierze ofiarował Abraham Izaaka doświadczany, i jednorodzonego ofiarowywał (te) obietnice przyjąwszy,
18 do którego zostało powiedziane, że: W Izaaku powołane zostanie tobie nasienie*, [* Metafora potomstwa.]
19 policzywszy sobie, że i z martwych wskrzesić mocny* Bóg; stąd też go** i na przykład dostał. [* Z domyślnym: jest.] [** Zaimek ten określa Izaaka.]
20 (Dzięki) wierze i co do mających nastąpić pobłogosławił Izaak Jakuba i Ezawa.
21 (Dzięki) wierze Jakub umierając każdego (z) synów Józefa pobłogosławił i pokłonił się przed skrajem laski jego.
22 (Dzięki) wierze Józef umierając o wyjściu synów Izraela przypomniał i co do kości jego* przykazał. [* Sens: swoich.]
23 (Dzięki) wierze Mojżesz zrodzony ukryty został (przez) trzy miesiące przez ojców* jego**, dlatego że zobaczyli miłym (to) dziecko, i nie bali się*** rozporządzenia króla. [* Sens: rodziców.] [** Sens: swoich.] [*** W oryginale czas przeszły dokonany.]
24 (Dzięki) wierze Mojżesz wielkim stawszy się odrzucił nazywać się* synem córki faraona, [* Lub: "być nazywanym".]
25 bardziej wybrawszy sobie doznawać krzywd razem z ludem Boga, niż chwilowe mieć grzechu wykorzystanie,
26 (za) większe bogactwo uznawszy (od) Egiptu skarbów obelgę Pomazańca, spoglądał bowiem na odpłatę.
27 (Dzięki) wierze pozostawił Egipt, nie bojąc się* rozdrażnienia króla, bo niewidzialne jakby widząc stał się wytrwałym. [* Imiesłów ten powinien zgodnie z oryginałem oznaczać czynność dokonaną.]
28 (Dzięki) wierze uczynił Paschę i polanie krwią, aby nie gubiący pierworodne dotknąłby ich.
29 (Dzięki) wierze przeszli (przez) Czerwone Morze jak przez suchą ziemię, którego doświadczanie wziąwszy Egipcjanie zostali pochłonięci.
30 (Dzięki) wierze mury Jerycha upadły otoczone kołem przez siedem dni.
31 (Dzięki) wierze Rachab, nierządna, nie zginęła razem z (tymi) (którzy nie ulegli), przyjąwszy szpiegów wśród pokoju.
32 I co jeszcze mam mówić? Braknie mi bowiem opisującemu czasu o Gedeonie, Baraku, Samsonie, Jeftem, Dawidzie i Samuelu i prorokach,
33 którzy przez wiarę zwalczyli królestwa, wypracowali sprawiedliwość, osiągnęli obietnice, pohamowali paszcze lwów,
34 ugasili moc ognia, uciekli (przed) paszczami* miecza, umocnieni zostali z bezsiły, stali się silni na wojnie, hufce odwrócili obcych; [* Metafora ostrzy mieczy.]
35 wzięły kobiety z powstania* martwych ich**; inni zaś zatłuczeni zostali***, nie przyjąwszy odkupienia, aby lepsze powstanie**** osiągnęliby; [* Metafora wskrzeszenia.] [** Sens: swoich.] [*** Przekład niedosłowny. W oryginale czasownik utworzony od nazwy jakiegoś narzędzia tortur.] [**** O zmartwychwstaniu.]
36 drudzy zaś szydzeń i batogów doświadczanie otrzymali. jeszcze zaś więzów i strażnicy:
37 zostali ukamienowani, zostali przecięci*, przez zabójstwo miecza umarli, obeszli wkoło** w owczych skórach, w kozich skórach, pozbawiani, trapieni, krzywdzeni, [* Inne lekcje: "zostali doświadczeni"; "zostali przecięci, zostali doświadczeni"; "zostali doświadczeni, zostali doświadczeni"; "zostali doświadczeni, zostali przecięci"; "zostali spaleni, zostali doświadczeni". 11.37** Metafora życia spędzonego na tułaczce.]
38 których nie był godny świat, w pustaciach błąkający się, i górach, i jaskiniach, i szczelinach ziemi.
39 I ci wszyscy poświadczeni przez wiarę nie dostali obietnicy*, [* Sens: przedmiotu obietnicy.]
40 (bo) Bóg co do nas lepsze coś (przewidział), aby nie bez nas zostaliby uczynieni doskonałymi.
1 Przeto i my, tak wielkie mając leżące wokół nas mnóstwo świadków, ciężar odłożywszy cały i dokładnie otaczający* grzech, przez wytrwałość biegnijmy (w) wyłożonej nam walce**. [* Inna lekcja: "łatwo odciągający".] [** O walce w wyścigach. Metafora życia chrześcijańskiego.]
2 Spoglądając z daleka na (Tego) wiary początek i wodza i czyniącego dojrzałą, Jezusa, który zamiast wyłożonej przed Nim radości zniósł krzyż, wstyd zlekceważywszy, na prawej* tronu Boga usiadł. [* Z domyślnym: stronie.]
3 Porównajcie sobie bowiem (Tego), (który) taki (zniósł) od grzeszników względem siebie samego* bunt, aby nie doznalibyście porażki (dla) dusz** waszych osłabiani. [* Inne lekcje zamiast "względem siebie samego": "względem Niego"; "względem nich samych"; "względem nich"; "w was".] [** Bardziej logicznie byłoby: w duszach, lecz w oryginale jest prawdopodobnie dativus incommodi.]
4 Jeszcze nie aż do krwi przeciwstawiliście się, przeciw grzechowi walcząc naprzeciw,
5 i całkiem zapomnieliście (o) zachęcie, która wam jako synom jest wykładana: Synu mój, nie lekceważ karcenia Pana, ani bądź osłabiany przez Niego zawstydzany;
6 którego bowiem miłuje Pan, karze, batoży zaś każdego syna, którego przyjmuje.
7 Ku karceniu bądźcie wytrwali: jak synom wam ofiaruje się Bóg; jakim bowiem syn. którego nie karci ojciec?
8 Jeśli zaś bez jesteście karcenia, którego uczestnikami stali się wszyscy, zatem bękartami, a nie synami jesteście.
9 Potem (tych) ciała naszego ojców mieliśmy (jako) karcących i szanowaliśmy; nie wiele [zaś] bardziej podporządkujemy się Ojcu duchów i żyć będziemy?
10 Ci bowiem na nieliczne dni według (tego) co wydawało się im, karcili, (Ten) zaś dla pożytku ku przyjąć świętość Jego.
11 Każde zaś karcenie względem (tego) (co) obecne nie wydaje się radości być, ale udręki, później zaś owoc pokojowy (dla tych) przez nie wyćwiczonych oddaje sprawiedliwości*. [* Jest to przydawka dopełniaczowa do "owoc".]
12 Dlatego opuszczone ręce i sparaliżowane kolana znowu wyprostujcie,
13 i ścieżki wyprostowane czyńcie nogami waszymi, aby nie chrome zwichnęłoby się, uleczone zostałoby zaś bardziej.
14 Pokój ścigajcie* ze wszystkimi, i uświęcenie, którego bez** nikt (nie) zobaczy Pana, [* Metafora sportowa o utwierdzaniu pokoju.] [** "którego bez" - inwersja: "bez którego".]
15 doglądając, aby nie ktoś będący pozbawionym z dala od łaski Boga, aby nie jakiś korzeń gorzkości, wzwyż rosnąc, rozpleniłby się i przez niego zostaliby skalani liczni,
16 aby nie jakiś nierządny lub profanujący jak Ezaw, który za zjedzenie jedno oddał związane z pierworództwem* swoje. [* Z domyślnym: przywileje.]
17 Wiecie bowiem, że i później chcąc dostać w udziale błogosławieństwo nie został zaaprobowany, zmiany myślenia bowiem miejsca* nie znalazł, chociaż ze łzami zażądawszy** je. [* Sens: nie znalazł zgody na zmianę myślenia.] [** Przekład niepewny. Możliwe: "odszukawszy".]
18 Nie bowiem podeszliście do dającego się pomacać* i zapalającego się** ognia i ćmy***, i mroku, i nawałnicy, [* Prawdopodobny sens: dotykalnego. Inne lekcje: "dającej się pomacać góry"; "góry dającej się pomacać".] [** Przekład niepewny. Możliwe też: "zapalonego".] [*** Nie o owadzie, lecz o chmurze, tumanie, obłoku.]
19 i trąby dźwięku, i głosu słów, który usłyszawszy odsunęli od siebie, aby nie zostać przedłożone im słowo*; [* "zostać przedłożone im słowo" - składniej: "aby nie zostało przedłożone im słowo".]
20 nie znosili bowiem (tego), (co jest postanawiane): I jeśli zwierzę dotknęłoby góry, zostanie obrzucone kamieniami;
21 i, tak napawające bojaźnią było (to) zjawiające się, Mojżesz powiedział: ,,Napełniony bojaźnią jestem i drżący".
22 Ale podeszliście do Syjon góry i miasta Boga żyjącego, Jeruzalem niebieskiego, i dziesiątków tysięcy zwiastunów, zgromadzenia ogólnego
23 i (społeczności) wywołanych pierworodnych, spisanych w niebiosach, i sędziego Boga wszystkich, i duchów sprawiedliwych uczynionych doskonałymi,
24 i przymierza młodego* pośrednika, Jezusa, i krwi pokropienia, lepiej mówiącej od Abla. [* "przymierza młodego" - jest to przydawka dopełniaczowa do "pośrednika": "(do) pośrednika przymierza młodego".]
25 Patrzcie, aby nie odsunęlibyście od siebie Mówiącego; jeśli bowiem tamci nie wymknęli się* na ziemi, wyprosiwszy się od otrzymującego wyrocznię, wiele bardziej my, (ci) (od Tego) z niebios (którzy odwracamy się): [* Z domyślnym: od kary.]
26 którego głos ziemią zachwiał wtedy, teraz zaś obwieścił mówiąc: Jeszcze raz ja wstrząsnę nie jedynie ziemią, ale i niebem.
27 To zaś Jeszcze raz ujawnia chwianych przemieszczenie jako uczynionych, aby pozostałyby nie chwiane.
28 Dlatego królestwo niezachwiane przyjmując miejmy łaskę, przez którą służylibyśmy* w sposób bardzo podobający się Bogu z pobożnością i lękiem; [* Tu jako orzeczenie zdania względno-celowego. Możliwe jednak także: "służymy".]
29 i bowiem Bóg nasz ogniem trawiącym.
1 Kochanie braci niech trwa.
2 (O) gościnności nie zapominajcie, przez tę bowiem uszli uwagi niektórzy, (że) ugościwszy* zwiastunów. [* "uszli uwagi niektórzy, że ugościwszy" - w oryginale składnia słowa z participium praedicativum. Dosłowny przekład takiej składni jest zawsze niejasny. Jej sens: "bezwiednie ugościli".]
3 Pamiętajcie (o) uwięzionych jakby razem związani, (o) krzywdzonych jako i sami będąc w ciele.
4 Szacownym małżeństwo wśród wszystkich i łoże nieskalane, nierządnych bowiem i cudzołożników osądzi Bóg.
5 Nieprzywiązany do pieniędzy sposób*: będąc zadowoleni z (tych) (które są obecne)**; sam bowiem powiedział: Nie cię porzucę ani nie cię pozostawię***; [* O sposobie życia.] [** "tych, które są obecne" - sens: z tego. co macie.] [*** Uzasadniony byłby przekład: "Nie cię porzuciłbym ani nie cię pozostawiłbym", lub nawet taki: "Nie cię mógłbym porzucić ani nie cię mógłbym pozostawić".]
6 tak żeby wykazując śmiałość my mówić*: Pan mnie pomagającym, [i] nie będę bał się; co uczyni mi człowiek? [* "wykazując śmiałość my mówić" - składniej: "wykazując śmiałość mówimy".]
7 Przypominajcie sobie (o) dowodzących wami, którzy powiedzieli wam słowo Boga, których przeglądając wyjście*, zachowywania się naśladujcie wiarę. [* Metaforyczne określenie śmierci.]
8 Jezus Pomazaniec wczoraj i dzisiaj Ten sam, i na wieki.
9 Nauczaniom rozmaitym i obcym nie dajcie się przenosić; piękne bowiem łasce dać sobie umacniać serce. nie potrawom, w których nie pomogli sobie postępujący*. [* Metafora życia religijnego i moralnego, "w których nie pomogli sobie postępujący" - składniej: "w których postępujący nie pomogli sobie".]
10 Mamy ołtarz. z którego zjeść nie mają władzy namiotowi* służący. [* O świątyni.]
11 Których bowiem jest wnoszona istot żywych krew za grzech do Świętych* poprzez arcykapłana, tych ciała są spalane na zewnątrz obozu. [* O części świątyni.]
12 Dlatego i Jezus, aby uświęciłby przez własną krew lud, na zewnątrz bramy doznał cierpienia.
13 Zatem wychodźmy do Niego na zewnątrz obozu*, obelgę Jego niosąc; [* Wyraz ten nawiązuje do miejsca postoju Izraelitów, wędrujących do Ziemi Obiecanej.]
14 nie bowiem mamy tutaj trwającego miasta, ale mającego nastąpić poszukujemy.
15 Poprzez Niego [więc]* wznośmy ofiarę uwielbienia przez cały** Bogu, to jest owoc warg przyznających imieniu Jego. [* Inne lekcje zamiast "Niego więc": "przez to więc"; "Niego".] [** Z domyślnym: czas.]
16 Zaś (o) dobroczynności i wspólnocie nie zapominajcie, (z) takich bowiem ofiar jest zadowolony Bóg.
17 Ulegajcie dowodzącym wami i poddawajcie się, oni bowiem trwają bez snu* dla dusz waszych, ponieważ rachunek mają oddać, aby z radością to czyniliby i nie wzdychając, niekorzystne bowiem (dla) was to. [* Metafora starania, troski, czuwania.]
18 Módlcie się za nas, jesteśmy przekonani bowiem, że piękne* sumienie mamy, we wszystkim pięknie** chcąc obracać się***. [* Sens: dobre.] [** Sens: dobrze.] [*** Metafora życia etycznego i religijnego.]
19 Obficiej zaś zachęcam, (by) to uczynić, aby szybciej z powrotem zostałbym ustanowiony wam.
20 Zaś Bóg pokoju, (Ten), (który) poprowadził z martwych Pasterza owiec, (Tego) wielkiego, przez krew przymierza wiecznego, Pana naszego, Jezusa,
21 oby wydoskonalił was w każdym dobru* ku uczynić wolę Jego, czyniąc** w nas*** bardzo podobające się przed Nim przez Jezusa Pomazańca, któremu chwała na wieki [ wieków]****. Amen. [* Inne lekcje zamiast "każdym dobru": "dziele dobrym": "każdym dziele dobrym"; "każdym dziele i słowie dobrym".] [** Imiesłów ten odnosi się do "Bóg" (w. 20). Inne lekcje zamiast "czyniąc": "Jemu czyniąc"; "czyniąc sobie samemu"; ,,to czyniąc"; "sam czyniąc".] [*** Inna lekcja: "was".] [**** Inne lekcje: bez "wieków"; bez "któremu chwała (...) Amen"]
22 Zachęcam zaś was. bracia, znoście (to) słowo zachęty, i bowiem przez krótkie* przekazałem listem wam. [* Prawdopodobnie z domyślnym: słowa.]
23 Wiedzcie, (że) brat* nasz, Tymoteusz, uwolniony**, z którym, jeśli szybciej przyjdzie, zobaczę was. [* O współwyznawcy.] [** Składniej: "że brat nasz, Tymoteusz, jest uwolniony".]
24 Pozdrówcie wszystkich dowodzących wami i wszystkich świętych*. Pozdrawiają was (ci) z Italii. [* O chrześcijanach.]
25 Łaska z wszystkimi wami*. [* Inne lekcje zamiast "wszystkimi wami": "wszystkimi wami. Amen"; "wszystkimi nami. Amen"; "wszystkimi świętymi. Amen".]