1
Ysraýyl patyşasy, Dawut ogly Süleýmanyň pähimleri.2
Bu pähimler danalygy we öwüt-nesihaty bilmek,3
Parasatly hem-de dogruçyl bolmak,4
sadalara paýhas,5
[5-6] Bu pähimlere hem tymsallara,6
7
Bilimiň başlangyjy — Rebden gorkmaklyk;8
Diňle, oglum, ataňyň nesihatlaryny,9
Ol seniň başyňa ajaýyp täç,10
Eý, oglum, seni günäkärler azdyrjak bolsa ylalaşma.11
Eger olar: «Biziň bilen ýör.12
Olary ölüler dünýäsi ýaly diriligine,13
Her hili baýlyk taparys,14
Ählimiz üçin horjun bir bolsun,15
eý, oglum, olar bilen bir ýoldan ýöreme,16
Çünki olar şere kowalaşýarlar,17
[17-18] Guşuň gözüniň öňünde oňa tor gurmak puçdur.18
19
Olaryň takdyry şeýle bolar,20
Danalyk köçede gaty seslenýär,21
Jemendeli ýerlerde gygyrýar,22
«Eý, nadanlar, haçana çenli nadanlygy söýjeksiňiz?23
Meniň käýinjime üns berseňiz,24
Men sizi çagyrdym, meni ret etdiňiz;25
Gaýtam ähli maslahatymy ret etdiňiz,26
Men-parasat betbagtlygyňyza gülýändirin;27
Sizi gorky gaý kimin basanda,28
meni çagyrarsyňyz, ýöne men jogap bermerin.29
Çünki olar bilimi ýigrendiler,30
Meniň maslahatymy kabul etmediler,31
Munuň üçin olar tutan ýollarynyň miwesini iýerler,32
Çünki nadanlar ýoldan çykyp ölerler,33
Meni diňlänler parahat mekan tutarlar,1
Oglum, meniň sözümi kabul edip,2
danalyga gulak asyp,3
hawa, paýhasy çagyrsaň,4
ony kümüş ýaly gözleseň,5
şonda Rebden gorkmaklyga akyl ýetirip,6
Çünki danalyk berýän Rebdir,7
Ol dogruçyllara ýardam berýär,8
Ol adalat ýollaryny goraýar,9
Şonda dogruçyllyga we adalata akyl ýetirersiň,10
Çünki danalyk seniň ýüregiňe girer,11
Akyllylyk seni gorar,12
Danalyk seni ýaman ýoldan,13
Olar dogry ýoly taşlap,14
Ýaman iş edip şatlanýarlar,15
Olaryň ýollary egridir,16
[16-17] Hudaý bilen ähtini unudandan,17
18
Çünki şeýle zenanyň öýi ölüme eltýär,19
Onuň ýanyna giren yzyna dolanyp bilmez,20
Şonuň üçin ýagşy iş edýäniň ýolundan ýöre,21
Çünki ýurtda dogruçyllar mekan tutarlar,22
Ýöne erbetlik edýänler ir ölerler,1
Oglum, unutma öwredenlerimi,2
Çünki olar ömrüň ýyllaryny uzaldar,3
Sadyk söýgiňi terk etme.4
Şonda sen Hudaýyň hem adamlaryň nazarynda5
Öz düşünjäňe daýanma,6
Bar işleriňde Ony tana,7
Özüňi akylly saýma;8
Şonda seniň janyňa sagdynlyk,9
Rebbi bütin baýlygyň hem10
Şonda seniň ammaryň dolup-daşar,11
Rebbiň terbiýesini terk etme, oglum.12
Çünki atanyň eý görýän ogluna temmi berşi ýaly,13
Danalyk tapan, düşünje gazanan adam bagtlydyr.14
Çünki onuň girdejisi kümüşden,15
Danalyk jöwherden gymmat,16
Uzak ömür onuň sag elinde,17
Onuň ýollary ýakymly ýoldur,18
Ýapyşanlar üçin ol durmuş daragtydyr.19
Reb danalyk bilen jahany bina etdi;20
Onuň biliminden çuňluklar böwsüldi,21
Oglum, danalygy, akyllylygy gorap sakla,22
Şeýle etseň, olar janyňa ýaşaýyş,23
Onsoň aman-esen gezersiň,24
Otursaň arkaýyn bolarsyň,25
Duýdansyz gelýän howpdan,26
Çünki Reb seniň ähtibaryň bolar,27
Eliňden gelýärkä,28
Eliňde barka, ýakynyňa:29
Saňa ynanyp, arkaýyn ýaşaýan ýakynyňa garşy30
Ýamanlyk etmedik adam bilen31
Zalyma gözüň gitmesin,32
Reb azgyn adamlary ýigrenýär,33
Reb erbetleriň öýüni näletleýär,34
Reb ýaňsylaýjylary ýaňsylaýandyr,35
Akyllylar şöhrata eýe bolarlar,1
Ogullarym, diňläň ataňyzyň öwüt-terbiýelerini,2
Çünki size gowy bilim berýärin,3
Menem atamyň perzendidim,4
Atam maňa şeýle öwretdi:5
Danalyk al, paýhasa eýe bol.6
Danalykdan aýrylma, ol seni gorar;7
Danalygyň başy şudur — oňa eýe bol.8
Oňa hormat goý, ol seni göge göterer;9
Başyňa güllerden boglan ajaýyp täç geýdirer;10
Diňle, oglum, aýdanlarymy kabul et,11
Saňa danalyk ýollaryny öwretdim,12
Ýöräniňde aýagyňa päsgelçilik bolmaz;13
Terbiýä berk ýapyş.14
Erbediň ýodasyna gadam basma,15
Daş dur şol ýoldan.16
Çünki ýamanlyk etmeseler uklap bilmeýärler;17
Olar erbetlik nanyny iýýärler,18
Ýöne dogruçyllaryň ýodasy daň şapagy ýalydyr,19
Erbetleriň ýoly tüm-garaňkylyk ýalydyr,20
Oglum, sözlerime üns ber,21
Olary gözüňden salma,22
Çünki olary tapana ýaşaýyş,23
Bar güýjüň bilen ýüregiňi gora,24
Agzyňdan egriligi,25
Gözleriň dogry öňe seretsin,26
Aýak basjak ýodaňy dogrula,27
Saga-sola sowulma,1
[1-2] Oglum, akyllylygy gorar ýaly,2
3
Çünki bozuk aýalyň dodagyndan bal damýandyr,4
Emma soňunda ýowşan ýaly ajydyr,5
Onuň aýaklary ölüme,6
Ol ýaşaýşa barýan ýol barada oýlanmaýar;7
Şonuň üçin, ogullarym, meni diňläň,8
Ol aýaldan gaça duruň,9
Ýogsa abraýdan düşersiň,10
Çeken azabyň hözirini başgalar görer,11
Ah çekip nalarsyň ömrüň soňunda,12
Diýersiň şonda: «Men näme üçin terbiýäni ýigrendim,13
Mugallymlarymy diňlemedim,14
Jemlenen jemagatyň öňünde,15
Suwy diňe öz guýyňdan,16
Çeşmeleriň köçelere,17
Olary özge bilen paýlaşma,18
Bulagyň suwlary ak pataly bolsun,19
Ol bir söýgüli jeren, näzik maral ýalydyr,20
Oglum, seni näme üçin başga aýal joşdurmaly?21
Ynsanyň ýollary Rebbiň gözüniň alnyndadyr,22
Erbetler öz etmişinde tutulyp,23
Olar terbiýesizlikden ölerler,1
Oglum, karz aljaga kepil geçip,2
öz diliňden duzaga düşensiň,3
Ondan halas bolmak üçin şeýle etmeli, oglum.4
Gözüňe uky berme,5
Awçydan gaçan jeren kimin,6
Eý, ýalta, garynjanyň ýanyna bar;7
Olaryň ne baştutany, ne gözegçisi,8
Tomusda öz iýmitini toplaýarlar,9
Eý, ýalta kişi, sen haçana çenli ýatjak?10
[10-11] Birazajyk uklamak, biraz irkilmek üçin,11
12
Deýýus bilen ýamanyň13
Ol gözlerini gypýar, aýaklary bilen yşarat edýär,14
Ýüreginde mekir niýet bar,15
Şonuň üçin oňa betbagtçylyk duýdansyz iner;16
Reb alty zady,17
tekepbir gözi, ýalançy dili,18
ýaman niýetli ýüregi,19
ýalan ýagdyrýan galp şaýady,20
Oglum, ataň buýrugyny berjaý et,21
Olary mydam ýüregiňde sakla,22
Ýolbelet bolarlar saňa ýörän mahalyň;23
[23-24] Ýaman aýaldan, süýji dilli zynahor aýaldan goramak üçin,24
25
Onuň gözelligine ýüregiňden höwes etme,26
Lolynyň bahasy bir döwüm çörege dursa-da,27
Kim eteginde ot göterer-de,28
Kim közüň üstünden ýörär-de,29
Ýakynynyň aýalyna ýanaşan hem şeýle bolýar;30
Açka garnyny doýurmak üçin ogurlan31
Ýöne ol tutulsa, ýedi esse edip gaýtarar,32
Zyna edýän adam kemakyldyr,33
Ol tenine ýara alar, biabraýçylyga uçrar,34
Çünki gabanjaňlyk erkek kişini gazaplandyrýar,35
Ol seniň para-peşgeşiňe bakmaz,1
Oglum, meniň sözlerimi sakla,2
Buýruklarymy sakla, şonda ýaşarsyň,3
Olary barmaklaryňa dak,4
[4-5] Özüňi zynahor aýaldan saklar ýaly,5
6
Bir gezek men öz öýümiň penjiresinden,7
Nadan jahyllaryň arasynda8
[8-9] Alagaraňkyda, agşamara, gije aralaşyp, garaňky düşende,9
10
Seret, bir aýal öňünden çykdy,11
Ol şermendedir hem hötjetdir,12
Bir görseň köçede, bir görseň bazarda,13
Aýal ýigidi gujagyna garbap, ony ogşaýar,14
«Men şu gün wadamy ýerine ýetirdim,15
Şonuň üçin seni garşylamaga çykdym,16
Dürli gülli müsür matasyndan düşek ýazdym.17
Düşegime hoşboý ysly mür,18
Gel, ertire çenli yşkdan doýup-ganýançak,19
Çünki ärim öýde ýok;20
Ýanyna kümüşli horjunyny aldy.21
Ençeme söz bilen özüne maýyl edýär,22
[22-23] Ýigit öldürilmäge alnyp barylýan öküz ýaly,23
24
Şol sebäpli, ogullarym, maňa gulak goýuň,25
Ýüregiňiz onuň ýoluna yrylmasyn,26
Çünki ol köpleri ýaralap ýykdy,27
Onuň öýi ölüler dünýäsiniň ýoludyr,1
Danalyk çagyrmaýarmy eýsem?2
Danalyk ýol ýakasyndaky belentligiň üstünde,3
Ol şäher derwezeleriniň agzynda,4
«Eý, adamlar, men sizi çagyrýaryn,5
Nadanlar, akylly boluň!6
Diňläň, men möhüm zatlary aýdýaryn,7
Çünki dilim şeksiz hakykaty gepleýär,8
Bar sözüm dogrudyr,9
Düşünýäne olaryň ählisi aýdyňdyr,10
Kümşi däl, nesihatymy al,11
Çünki danalyk jöwherden gowudyr,12
Men danalykdyryn, pähim-paýhas bilen ýaşaýaryn,13
Rebden gorkmak ýamanlygy ýigrenmekdir.14
Öwüt hem sagdyn çözgüt mendedir.15
Men arkaly patyşalar şalyk edýärler,16
Serdarlar, emeldarlar, barça dogruçyl höküm ýöredýänler17
Meni söýýänleri söýýärin,18
Baýlyk, şöhrat, tükenmez mal-mülk19
Meniň miwäm tylladan, sap altyndan gowudyr,20
[20-21] Özümi söýýänlere baýlygy miras berýän,21
22
Reb owal başda meni emele getirdi,23
Gadymyýetde,24
Düýpsüz suwlar ýokka,25
[25-26] Daglary ýerde dikeltmänkä,26
27
Hudaý gökleri berkarar eden mahaly,28
Gökde bulutlary berkidip,29
suwlar buýrugymdan çykmasyn diýip,30
bir ussa ýaly men Onuň ýanyndadym.31
Onuň tutuş dünýäsinden şatlandym,32
Indi, ogullarym, meni diňläň!33
Öwüt-nesihatyma gulak goýup, akyl-paýhasly boluň,34
Her gün derwezämi garawullap,35
Çünki meni tapan ýaşaýşy tapar36
Kim meni tutmasa, öz janyna zyýan edýär.1
Danalyk özüne jaý gurdy,2
Gurbanlyk soýdy,3
Kenizlerini ýollap,4
«Kim nadan bolsa, bärik sowulsyn!»5
«Gel, meniň nanymdan iý,6
Nadanlykdan çyk, şonda ýaşarsyň.7
Masgaralaýja käýän özüne uýat getirer,8
Masgaralaýja käýeme, ýogsa seni ýigrener.9
Akyldara öwretseň, akyldarlygy artar,10
Danalygyň başlangyjy Rebden gorkmakdyr.11
Çünki meniň üstümden seniň günleriň uzalar,12
Akylly bolsaň, özüňe peýda.13
Akmak aýal şermendedir,14
[14-15] Öýüniň gapysynyň alnynda,15
16
«Kim nadan bolsa, bärik sowulsyn!»17
«Ogurlyk suw süýjüdir,18
Emma ol ýerde ölümiň bardygyny,1
Süleýmanyň pähimleri. Akylly ogul atasyna şatlykdyr,2
Erbetlik bilen gazanylan baýlygyň peýdasy ýokdur,3
Reb dogruçyly aç goýýan däldir,4
Ýalta el garyplyk getirýär,5
Tomusda ýygnaýan parasatly oguldyr,6
Dogrularyň başyna bereket ýagýar,7
Dogrularyň ýatlanmagy ýalkanyşdyr,8
Kalbynda danalyk bolan öwüdi kabul eder,9
Sadyklykda gezen aman gezýändir,10
Göz gypýan gam-gussa duçar bolar,11
Dogrularyň agzy ýaşaýyş bulagydyr,12
Ýigrenç gahar-gazaby oýarýar,13
Düşünjeli adamyň dilinden danalyk dökülýär,14
Akyllylar bilimi goraýarlar,15
Baýyň galasy onuň baýlygydyr,16
Dogrynyň gazanjy ýaşaýşa getirýär,17
Terbiýäni saklaýan ýaşaýyş ýolundadyr,18
Ýigrenji ýaşyrýan kişi — ýalançy,19
Gepi köpüň ýazygy bardyr,20
Dogruçylyň dili saýlama kümüşdir,21
Dogruçylyň agzy köpleri bakýar,22
Rebbiň berekedi baýlyk getirýär,23
Akmak ýamanlyga şatlanar,24
Erbediň gorkusy başyna geler,25
Tupan geçýär, erbetler ýok bolýar,26
Işýakmaza iş buýurmak,27
Rebden gorkmak ömri uzaldýandyr,28
Dogruçylyň umydy şatlyk getirýär,29
Rebbiň ýoly dogrulara penadyr,30
Dogruçyl hiç haçan ornundan sarsmaz,31
Dogruçylyň dilinden danalyk ýaýraýandyr,32
Dogruçylyň agzy mynasyp sözi bilýär,1
Rebbiň ýigreneni galp terezidir,2
Tekepbirlik gelse, masgaraçylyk gelýändir,3
Dogry adamyň dogruçyllygy oňa ýol görkezýändir,4
Gazap gününde mal-mülk haýyr berýän däldir,5
Sadyk adamyň dogrulygy onuň ýoluny gönelder,6
Dogry adamlary dogruçyllygy halas edýär,7
Erbet adam ölse, onuň umyt-niýetem ölýär,8
Dogry adam muşakgatdan gutulýar,9
Imansyz ýakynyny dili bilen heläkleýär,10
Dogrularyň işi rowaç alanda, şäher begenýär,11
Dogruçyllaryň dileginden şäher belende galýar,12
Ýakynyny kemsidýän kemakyldyr,13
Gybatkeş başganyň syryny paş edýändir,14
Maslahatsyz millet heläk bolýandyr,15
Nätanşa kepil bolan köp zyýan çeker,16
Mylakatly aýal hormat,17
Merhemetli özüne peýda getirýär,18
Erbediň gazanjy galplykdyr,19
Ýürekden dogruçyl ynsan — ýaşaýşa,20
Gara ýürekliler Rebbe nejisdir,21
Men söz berýän, elbetde, ýaman jezasyz galmaz,22
Salykatlylykdan ýüz öwren görmegeý aýalyň ýagdaýy23
Dogrular diňe ýagşylygy arzuwlar,24
Biri bar paýlaýandyr, baýlygy bolsa artýar.25
Sahy adamyň berekedi artar,26
Gallasyny gizleýäne halk gargaýar,27
Ýagşylyk gözleýän merhemet gazanýar,28
Baýlygyna baýrynýan ýykylar,29
Hojalygyna betbagtlyk getiren ýel gysymlan ýaly bolar,30
Dogrynyň miwesi ýaşaýyş daragtydyr,31
Dünýäde dogry adam jezalandyrylsa,1
Terbiýäni söýýän bilimi söýýändir,2
Ýagşy adam Rebbiň merhemetini gazanýandyr,3
Adam erbetlik bilen berkäp bilmez,4
Mynasyp aýal äriniň başynyň täjidir,5
Dogruçylyň pikiri adyldyr,6
Erbetleriň gep-gürrüňi gan dökmäge teşnedir,7
Erbetler düňderilip ýok bolýandyr,8
Ynsan akyl-paýhasyna görä öwülýär,9
Özüni ulumsy tutup, nana zar bolan adamdan,10
Dogruçyl kişi malynyň janyny hem gaýgyrýar,11
Ýerini bejerýän adamyň nany bol bolar,12
Erbetler ýamanlaryň oljasyny isleýär,13
Ýamanlar ýazykly gürrüňinden duzaga düşýär,14
Ynsan diliniň miwesinden ýagşylyk tapar,15
Akmagyň ýoly öz gözüne dogrudyr,16
Akmagyň gahary derrew bildirýändir,17
Hakykaty aýdýan adyl gepleýändir,18
Oýlanman gepleýän dil gylyç ýaly sanjylýandyr,19
Çyn dil ebedilikdir,20
Ýaman niýetliniň ýüreginde hile bardyr,21
Dogruçyl adama hiç bela gelmez,22
Ýalan dil Reb üçin nejislikdir,23
Seresaplylar bilimi özi üçin saklaýar,24
Janypkeşiň eli höküm sürer,25
Gaýgyly ýürek adamy çökerýär,26
Dogruçyl adam ýakynyna ýol görkezýändir,27
Ýaltanyň eli tutan awuny bişirmez,28
Dogrulyk ýolunda ýaşaýyş bardyr,1
Akylly ogul atasynyň öwredenini diňleýär,2
Ýagşylar agzynyň miwesinden hasyl alar,3
Diline berk janyny goraýandyr,4
Ýaltanyň göwni isleýär, ýöne hiç zat gazanmaýar,5
Dogruçyl ýalan sözi ýigrenýär,6
Dogruçyllyk dogrularyň ýoluny goraýar,7
Biri bardyr, özüni baý görkezýändir, ýöne hiç zady ýok.8
Adamyň baýlygy janyna töleg bolýar,9
Dogruçylyň nury şöhle saçýar,10
Tekepbirlikden diňe jedel döreýär,11
Duýdansyz gelen baýlyk barha azalar,12
Uzaga çeken tama ýürek derdidir,13
Öwüdi äsgermeýän özüni heläk edýär,14
Akyldaryň öwüdi15
Sagdyn pikir merhemet gazanýar,16
Seresaplylar bilim bilen iş edýändirler,17
Erbet ilçi başa bela getirýär,18
Öwüt-nesihaty ret eden garyplyk hem biabraýlyk alar,19
Amala aşan arzuw jana rahatlyk berýär,20
Akyldarlar bilen ýöreýän akylly bolar,21
Günäkäri betbagtlyk kowalaýar,22
Ýagşy adam agtyk-çowluklaryna-da miras galdyrýar,23
Garybyň ýeri bol hasyl berýär,24
Taýagyny gaýgyrýan adam ogluny ýigrenýändir,25
Dogruçylyň doýýança iýjegi bardyr,1
Akyldar zenan jaý gurýandyr,2
Dogrulykda ýöreýän Rebden gorkýandyr,3
Tekepbiriň sözi — özüne gamçy,4
Öküzler ýok wagty ahyr arassa,5
Sadyk şaýat ýalan sözlemez,6
Masgaralaýjy danalyk agtarsa-da, ony tapýan däldir,7
Akmagyň ýanyndan çekil,8
Paýhasly adamyň danalygy öz ýoluna düşünmegi üçindir,9
Akmaklar günä gülýändirler,10
Ýürek öz derdini özi bilýändir,11
Erbetleriň öýi weýrana dönýär,12
Ýol bardyr, adama dogry ýaly görünýär,13
Käte gülki içinde-de ýüregiň gamgyn,14
Wyždansyz öz ýollaryndan,15
Nadan her söze ynanýandyr,16
Akylly adam ýamanlykdan gorkup gaça durýandyr,17
Gaharjaň adam akmaklyk edýändir,18
Nadanlar akmaklygy miras alýar,19
Ýamanlar ýagşylaryň öňünde,20
Garyby öz ýakynlary-da ýigrenýändir,21
Öz ýakynyny ýigrenýänler günä edýändir,22
Ýamanlygy niýet edýänler ýalňyşmaýarlarmy?23
Her bir zähmetden haýyr geler,24
Danalygyň baýlygy hormat täjidir,25
Çyn şaýat adamy halas edýändir,26
Rebden gorkýana güýçli gorag bardyr,27
Ynsany ölüm duzagyndan sowar ýaly,28
Patyşanyň şöhraty halkyň köplügindedir,29
Giň göwünli adamyň düşünjesi köpdür,30
Asuda paýhas bedene ýaşaýyş berýär,31
Ejizi ezýän ony Ýaradany ynjadýandyr,32
Erbet öz ýamanlygyndan ýykylýar,33
Danalyk düşünjeli ýürekde ýaşaýar,34
Dogrulyk milleti beýgeldýän bolsa,35
Paýhasly iş edýän hyzmatkär patyşanyň merhemetini gazanýar,1
Mylaýym jogap gahary sowýar,2
Danalygyň dilinden bilim ýaýraýar,3
Rebbiň gözi hemme ýerdedir,4
Mylaýym dil ýaşaýyş daragtydyr,5
Akmak atasynyň öwüdini ret edýändir,6
Dogrynyň öýünde baýlyk köpdür,7
Dananyň dili bilim ýaýradýar,8
Erbetleriň gurbanlygy Rebbe ýigrenjidir,9
Erbetleriň ýoly Rebbe ýigrenjidir,10
Dogry ýoly terk edýän berk jeza alar,11
Ölüler dünýäsi we heläkçilik ýeri Rebbe açyk bolsa,12
Masgaralaýjy adam käýinji halaýan däldir,13
Ýürek şatlygy ýüzi ýagtyldýar,14
Düşünjeli adamyň ýüregi bilim agtarýandyr,15
Garyplaryň hemme güni muşakgat,16
Köp baýlyk bilen kynçylykda ýaşanyňdan,17
Ýigrenç bilen iýlen göle etinden,18
Gaharjaň dawa turuzýandyr,19
Ýaltanyň ýoly tikenli aýmança meňzeýär,20
Akylly ogul atasyny guwandyrýar,21
Akmaklyk kemakyllara şatlykdyr,22
Maslahat bolmasa maksatlar puçdur,23
Ynsana şatlyk gowy jogapdan gelýändir,24
Akyldara ýokardaky durmuş ýolundan ýöremegi25
Reb tekepbirleriň öýüni ýykýandyr,26
Ýaman niýet Rebbe ýigrenjidir,27
Nebsine çapýan öýüne alada getirýär,28
Dogruçylyň aňy jogap berende oýlanýandyr,29
Reb erbetlerden daşdadyr,30
Gözüň nury ýüregi begendirýär,31
Ýaşaýyş öwüdini diňleýän gulak32
Öwüt-nesihaty tutmaýan öz janyny ýigrenýändir,33
Rebden gorkmaklyk danalygy öwredýändir,1
Ýüregiň pikirleri ynsandan,2
Adamyň ähli ýollary öz gözüne sapdyr,3
Işleriňi Rebbe tabşyr,4
Reb ähli zady bir maksadyna döretdi,5
Ähli tekepbir Rebbe ýigrenjidir.6
Sadyk söýgi etmişden saplaýar,7
Adamyň işleri Rebbiň göwnünden turanda,8
Haramlykdan gelen uly gazançdan,9
Adam ýüreginden niýet edýär,10
Ruhubelent çözgüt patyşanyň dilindedir,11
Dogry terezi we gapan Rebbiňkidir,12
Patyşanyň erbetlik etmegi ýigrençlikdir,13
Dogry söz patyşanyň göwnünden turýar,14
Patyşanyň gazaby ölüm çaparydyr,15
Patyşanyň ýüzündäki nurda ýaşaýyş bardyr,16
Danalyk almak altyndan gowudyr,17
Dogruçyllygyň şaýoly ýamanlykdan sowulýar,18
Heläkçilikden öň tekepbirlik,19
Tekepbirler bilen olja paýlaşandan,20
Söze üns berýän rowaç tapar,21
Ýüregi parasatla paýhasly diýilýär,22
Akyl-paýhas eýesi üçin ýaşaýyş çeşmesidir,23
Danalygyň ýüregi dile paýhas berýär,24
Ýakymly sözleýiş bal ýaly süýjüdir,25
Ýol bardyr, adama dogry ýaly görünýär,26
Zähmet çekdirýän onuň işdäsidir,27
Ýamanlar erbetligi gazýandyr,28
Egri adam dawa ýaýradýar,29
Zulum edýän ýakynyny aldap,30
Gözüni gyrpýan egri işleri niýet edýär,31
Dogrulyk ýolunda agaran saç hormat täjidir.32
Giň göwünli adam güýçlülerden üstündir,33
Bije etege atylýar,1
Rahatlykdaky bir döwüm gury nan2
Masgara ogluň üstünden paýhasly gul höküm sürer3
Kümüş göweçde, altyn kürede synalýan bolsa,4
Ýamanlyk edýän erbet dodaklara üns berýändir,5
Garyby ýaňsylaýan Ýaradany kemsidýändir,6
Agtyklar garry adamlaryň täjidir,7
Dürdäne söz akmaga ýaraşmasa,8
Para ony berýäniň gözüne bir tumar kimindir,9
Ýazygy geçýäni söýgi höweslendirýändir,10
Düşünjeli adama bir käýinç11
Ýamanlar diňe bulagaýlyk turuzýandyr,12
Akmagyň akylsyzlygyna duş bolanyňdan,13
Ýagşylyga ýamanlyk gaýtarýanyň14
Dawa-jenjeliň başy böwsülen böwet ýalydyr,15
Erbedi aklaýan bilen dogruçyl adamy ýazgarýanyň ikisini-de16
Näme üçin akmagyň elinde danalyk almaga pul bolsun?17
Ýakynyň seni hemme wagt söýýändir,18
Düşünjesi kemlik edýän kemakyl19
Ýazygy söýýän dawany söýýändir,20
Egri ýürek ýagşylyk tapmaýar,21
Akmagyň atasy hasrat çeker,22
Şadyýan ýürek oňat şypadyr,23
Adalat ýodalaryny ýoýmak üçin,24
Düşünjeli adam danalyga seredýändir,25
Akmak ogul atasyna hasrat,26
Ýazyksyza jerime salmak nädürsdir,27
Sözüni jylawlaýan bilimlidir,28
Akmak hem dymanda akylly,1
Üzňelikde ýaşaýan öz islänini edýändir,2
Akmak adam düşünjeden däl-de,3
Erbetlik bilen ýigrenç gelýändir,4
Ynsanyň agzyndan çykýan sözler düýpsüz suwlar kimindir,5
Hökümde erbediň tarapynda bolup,6
Akmagyň dili jenjel turuzýar,7
Akmaga dilinden bela gelýändir,8
Gybatkeşiň sözleri datly lukma ýalydyr,9
Işinde ýaltalyk edýän10
Rebbiň ady berk galadyr,11
Baýlaryň baýlygy — olaryň berk galasy,12
Heläkçilikden öň adamyň ýüregi tekepbir bolýandyr,13
Diňlemän jogap bermek14
Adamyň derdini ruhy çekip bilýär,15
Paýhasly adam bilim alýandyr,16
Sowgat gapylary açýar,17
Başga biri gelip, oňa sorag berýänçä,18
Bije dawany togtadýandyr,19
Öýkeli dogan içine aralaşyp bolmaýan berk galadyr,20
Adam agzynyň miwesinden kanagatlanýar,21
Ölümem, ýaşaýyşam diliň ygtyýarynda,22
Gowy aýala gowşan gowulyk tapýandyr23
Garyp ýalbaryp gepleýändir,24
Dosty köp bolanyň heläkçiligi-de bolar,1
Egri dilli akmakdan,2
Bilimsiz gaýrat ýagşy däldir,3
Adamy öz akmaklygy ýykýar,4
Baýlyk tanyşlary beter köpeldýär,5
Galp şaýat jezasyz galmaz,6
Jomardyň ýüzüni küýseýänler köp,7
Garyby hemme doganlary ýigrenýän bolsa,8
Pähim-paýhas gazanýan özüni söýýär,9
Galp şaýat jezasyz galmaz,10
Akmaga aýşy-eşretde ýaşamagyň gelişmeýşi ýaly,11
Paýhasly adam giň göwünli bolar,12
Patyşanyň gazaby arslan nagrasy kimindir,13
Akmak ogul atasyna beladyr,14
Öý we mal-mülk atalardan miras,15
Ýaltalyk gaflat ukusyna batyrýar,16
Hudaýyň buýrugyny amal edýän öz janyny goraýar,17
Kim garyba merhemet edýän bolsa, Rebbe karz berýär,18
Umyt barka ogluňa temmi ber,19
Gaty gaharjaň adam jeza çeker,20
Ahyr akylly bolaryň ýaly,21
Adamyň ýüreginde niýet köpdür,22
Adamdan garaşylýany wepalylykdyr,23
Kim Rebden gorkýan bolsa ýaşar!24
Ýalta tabaga uzadan elini25
Masgaralaýjyny ur, nadanlar paýhaslylyk öwrener,26
Atasyna zulum edýän we enesini kowýan ogul27
Oglum, eger bilimli sözlerden azaşsaň,28
Nämynasyp şaýat adalatyň üstünden gülýär,29
Masgaralaýjy üçin jeza,1
Şerap biabraý edýändir, çakyr dawa-jenjel turuzýandyr.2
Patyşanyň gazaby arslanyň nagrasy kimindir,3
Dawadan gaçmak adama abraý getirýär,4
Ýalta ýer sürmän,5
Ynsanyň ýüregindäki pikir çuň suw kimindir,6
Köp adam özüne «Men wepaly» diýýändir,7
Dogruçyl sadyklykda ýöreýär,8
Hökmürowan tagtynda oturýan patyşa9
«Ýüregimi tämizledim,10
Iki dürli terezi daşynyň,11
Hatda çaga hem eden işiniň päkdigini12
Diňleýän gulagy, görýän gözi —13
Garyp bolmazyň ýaly, ukyny söýme,14
Satyn alýan: «Erbet, erbet» diýýändir,15
Altyn bar, jöwherem köpdür,16
Nätanşa kepil bolanyň geýimini al,17
Hile bilen gazanylan nan süýjüdir,18
Maksatlar maslahat bilen berkarar bolýandyr;19
Gybatkeş syry paş edýändir,20
Ata-enesini näletleýäniň21
Başda basym alnan miras22
«Ýamanlygy ýerine salaryn» diýme, Rebbe garaş,23
Galp terezi daşy Rebbe ýigrenjidir,24
Adamyň her ätjek ädimi Rebdendir.25
Zadyny pähimsiz bagyş edýän adam duzaga düşer,26
Akylly patyşa erbetleri sowrup,27
Adamyň ruhy Rebbiň çyrasydyr,28
Sadyklyk we ynamdarlyk patyşany goraýar,29
Ýigitlik kuwwaty olaryň şöhratydyr,30
Yz galdyrýan urgy ýamanlykdan tämizleýär,1
Patyşanyň ýüregi Rebbiň elinde akar ýap ýalydyr,2
Adamyň ähli ýoly öz gözüne dogrudyr,3
Dogrulyk we adalatlylyk etmek4
Ulumsy nazar, tekepbir ýürek,5
Janypkeşiň maksady diňe bolçulyga getirýär,6
Ýalan söz bilen toplanan hazyna7
Erbetleriň zorlugy özlerini süpürip äkidýändir,8
Ýazyklynyň ýoly egridir,9
Igenjeň aýal bilen öýde ýaşandan,10
Erbediň göwni ýamanlyk küýseýär,11
Masgaralaýja jeza berlende, nadan akylly bolýandyr,12
Dogruçyl erbediň öýüni synlaýar,13
Garybyň dady-perýadyna gulak asmadygyň14
Gizlin berlen sowgat gahary,15
Adalaty berjaý etmek dogruçyl adama şatlykdyr,16
Düşünje ýolundan sowlan17
Hezilligi söýýän mätäçdir,18
Erbetler dogruçyl üçin,19
Igenjeň hem gaharjaň aýal bilen ýaşandan,20
Arzyly hazyna hem ýag dananyň jaýyndadyr,21
Dogruçyllyk hem sadyklyk yzlaýan adam22
Akyldar adam güýçlüleriň şäherine baryp,23
Agzyna we diline berk24
Çendenaşa bihaýa iş edýän25
Ýaltany öz höwesi öldürýär,26
Ol uzak gün açgözlük bilen isleýär,27
Erbetleriň gurbanlygy ýigrenjidir,28
Galp şaýat heläk bolar,29
Erbet adam ýüzüni galňadýandyr,30
Rebbe garşy durup biljek hiç bir danalyk,31
At söweş güni üçin seýislenýändir,1
Ýagşy at-abraý köp baýlykdan artyk,2
Baý bilen garybyň bir meňzeşligi bar,3
Paýhasly adam howpy görüp gizlenýändir,4
Kiçigöwünliligiň, Rebden gorkmagyň5
Egri adamyň ýolunda tikenler we duzaklar bardyr.6
Çagany dogry ýol bilen terbiýele,7
Baýlar garyplaryň üstünden höküm sürýändir,8
Adalatsyzlyk ekýän bela-beter orar,9
Sahy adam ýalkanýandyr,10
Masgaralaýjyny kow, şonda jenjel ýok bolar,11
Päk ýürekliligi söýýän,12
Rebbiň gözleri bilimi goraýandyr,13
Ýalta diýýär: «Daşarda arslan bar,14
Azgyn aýalyň agzy düýpsüz gorpdur,15
Çaganyň ýüreginde akmaklyk kök urýandyr,16
Baý bolmak üçin garyplary ezýän hem-de17
Gulak as-da, akyldarlaryň sözüni diňle,18
Sen olary kalbyňda saklasaň,19
Seniň Rebbe ynanjyň bolary ýaly,20
[20-21] Gaýdanyňda seni ýollanlara21
22
Garyby garyplygy sebäpli talama,23
Çünki olaryň tarapyny Reb tutar,24
[24-25] Olaryň ýollaryna öwrenişip,25
26
Biri bilen el berişme,27
Tölemäge zadyň bolmasa,28
Ata-babaň goýan29
Işine ökde adamlary görýäňmi?1
Hökümdar bilen nahar iýmäge oturanyňda,2
Horan bolsaň,3
Onuň näz-nygmatyna höwes etme,4
Baýajak bolup agyr zähmet çekme,5
Seniň gözüň baýlyga kaklyşanda, şol baýlyk gidýändir,6
Gysganç adamyň çöregini iýme,7
Çünki ol içinden peýdasyny hasaplaýan ýalydyr,8
Iýen lukmaňy gusarsyň,9
Akmaga söz aýtma,10
Gadymy araçäk daşyny süýşürme,11
Çünki olaryň Hossary güýçli,12
Kalbyňy öwüt-nesihata,13
Terbiýäni çagalaryňdan gaýgyrma;14
Eger sen olary taýak bilen ursaň,15
Oglum, seniň ýüregiň akylly bolsa,16
Sen dogry sözläniňde,17
Günäkärlere gözüň gitmesin,18
Çünki seniň geljegiň bolar ahyryn,19
Oglum, diňle, sen akylly bol,20
Şerap içegenleriň ýa-da21
Çünki içegen we iýegen har düşer,22
Ataňy diňle, ol seni dünýä inderdi,23
Hakykaty satyn al, ony satma.24
Dogruçylyň atasy köp begener,25
Ata-eneň guwansyn,26
Oglum, ýüregiňi maňa bagla,27
Çünki loly düýpsüz gorpdur,28
Ol garakçy kimin ýolda peýläp durup,29
Ah çekýän kim? Wah çekýän kim? Jenjel kimiňki? Nala kimiňki?30
Şerabyň başynda uzak oturýanlaryňky,31
Şerabyň alyna, pyýalada öwşün atyşyna,32
Soňunda ýylan kimin çakýandyr,33
Gözleriň geň-taň zatlary görer,34
Sen kä deňiz ortasynda ýatan ýaly,35
«Meni urdular, agyry duýmadym; meni ýençdiler, ony bilmedim.1
Ýamanlara gözüň gitmesin,2
Çünki olaryň göwni zorluk barada pikir edýändir,3
Öý danalyk bilen gurulýandyr,4
Bilim bilen öýüň içi5
Parasatly adam güýçlülerden güýçlüdir,6
Çünki sen urşuňy sagdyn maslahat bilen alyp barýarsyň,7
Akmak üçin danalyk örän belentdedir,8
Niýetini ýamana dikýäne9
Akmaklygy niýetlemek günädir,10
Agyr günde tapdan düşseň,11
Ölüme alnyp barylýanlary halas et,12
Eger sen: «Biz bilmedik» diýseň,13
Oglum, bal iý, çünki ol ýakymlydyr,14
Danalyk hem seniň janyňa bal ýalydyr,15
Erbet adam ýaly dogruçylyň mesgenine garşy bukuda ýatma,16
Çünki dogruçyl adam ýedi gezek ýykylsa-da, ýerden galýandyr,17
Duşmanyň ýykylanda şatlanma,18
Ýogsa ony Reb görüp, Ol senden närazy bolar,19
Ýamanlyk edýänler üçin gaharyňy getirme,20
Çünki olaryň geljegi bolmaz,21
Oglum, Rebden hem patyşadan gork.22
Çünki olaryň betbagtlygy duýdansyz geler,23
Şular hem akyldarlaryň sözleridir:24
Erbede: «Sen dogrusyň» diýeni halklar näletlär,25
Karar çykarýanlaryň şähdi şat bolar,26
Dogry jogap27
Daşardaky işleriňi bitir,28
Ýakynyňa sebäpsiz ýere şaýatlyk etme,29
«Maňa näme eden bolsa, menem şony ederin,30
Men ýalta adamyň meýdanyndan,31
Ine, bar ýeri haşal ot basan eken,32
Nazar saldym hem oýa batdym,33
[33-34] Birazajyk uklamak, biraz irkilmek üçin,1
Bular hem Süleýmanyň pähimleridir. Olary Ýahuda patyşasy Hizkiýanyň emeldarlary göçürip alypdyrlar.2
Ýaşyryn iş Hudaýyň şöhratydyr,3
Asman belent, ýeriň aşagy çuň;4
Kümüşden hapany aýyr,5
Erbet adamy patyşanyň huzuryndan aýyr,6
Patyşanyň huzurynda özüňi ýokary tutma,7
Çünki asylzadalaryň öňünde kiçelmegiňden,8
derrew kaza getirme.
Soňra ýakynyň seni utandyranda näme edersiň?
9
Dawany ýakynyň özi bilen et,10
Ýogsa eşiden adam seni uýada goýar,11
Ýerinde aýdylan söz kümüş mejimäniň içinde goýlan12
Diňleýän gulaga akyldaryň käýinji13
Sadyk ilçi özüni iberenler üçin,14
Berilmedik sowgat bilen öwünýän adam15
Hökümdar sabyr bilen yrylýandyr,16
Bal tapdyňmy? Ýeterlik iý,17
Ýakynyň öýüne ýygy-ýygy barmakdan aýagyňy kes,18
Ýakynyna garşy galp şaýatlyk edýän adam19
Aladaly günde wepasyz adama ynanmak,20
Gamly ýürege aýdym aýtmak21
Eger duşmanyň aç bolsa, oňa nan ber,22
Şonda onuň başyna köz goýarsyň,23
Demirgazyk ýeli ýagyş getirýändir,24
Igenjeň aýal bilen öýde ýaşandan,25
Uzak ýurtdan gelen hoş habar26
Erbetleriň öňünde ýan beren dogruçyl adam27
Baly köp iýmek ýagşy däldir,28
Özüne buýrup bilmeýän kişi1
Tomusda gar we orak döwründe ýagyn ýaly,2
Serçäniň eýläk-beýläk uçuşy ýaly, garlawajyň uçup gidişi kimin,3
Ata gamçy, eşege nogta,4
Akylsyzyň akmaklygyna görä jogap berme,5
Akylsyza akmaklygyna görä jogap ber,6
Akmagyň üsti bilen habar ýollaýan7
Ysmazyň aýagy nähili salparýan bolsa,8
Daşy sapana berk daňyp goýan adam nähili bolsa,9
Serhoşuň eline batan tiken nähili bolsa,10
Duş geleni ýaralaýan kemançy nähili bolsa,11
Öz gusugyna öwrülip gelýän it nähili bolsa,12
Öz gözüne akyldar görünýän adamy gördüňmi?13
Ýalta: «Köçede arslan,14
Gapy öz petlelerinde nähili aýlanýan bolsa,15
Ýalta elini tabaga uzadyp,16
Ýalta öz gözüne17
Özüne degişli bolmadyk dawa goşulýan18
[18-19] Öz ýakynyny aldap:19
20
Odun gutaranda, ot sönýändir,21
Kömür köz üçin, odun ot üçin,22
Gybatkeşiň sözleri datly lukma kimindir,23
Süýji dilli hem ýaman ýürekli adam24
Ýigrenjini dili bilen örtýändir,25
onuň mylaýym gepleýşine ynanma,26
Ýigrenjini hile bilen örtse-de,27
Kim gorp gazsa, oňa özi ýykylar,28
Ýalançy dil ynjydýan adamlaryny ýigrenýändir,1
Ertirki günüň barada öwünme,2
Seni öz agzyň däl, başgalar öwsün,3
Daş agyrdyr, çäge ýükdür,4
Gazap zabundyr, gahar sil kimindir,5
Açyk käýinç6
Dostuň salan ýarasy wepalylykdandyr,7
Dok adam baly ýigrenýändir,8
Höwürtgesinden daş giden guş nähili bolsa,9
Hoşboý ýag we atyr ýüregi şatlandyrýandyr,10
Öz ýakynyňy, ataň ýakynyny terk etme,11
Oglum, akylly bol, meniň ýüregimi şatlandyr,12
Paýhasly adam bela-beteri görüp gizlenýändir,13
Nätanşa kepil bolanyň geýimini al,14
Biri daň-säher turup,15
[15-16] Igenjeň aýal hem üznüksiz damýan damjalar16
17
Demir demri,18
Injir agajyna seredýän onuň miwesini iýer,19
Suwuň ýüzünde ýüzüň görnüşi ýaly,20
Ölüler dünýäsiniň we heläkçilik ýeriniň doýmaýşy ýaly,21
Kümüş göweçde, altyn kürede synalýan bolsa,22
Akmagy sokuda galla garyp, sokudaşy bilen döwseň-de,23
Öz sürüleriň ýagdaýyny ýagşy bil,24
Çünki baýlyk ebedi däldir,25
Otlar orlup, maýsa görnende,26
toklular seni geýindirer,27
Geçileriň süýdi seniň iýjegiň,1
Erbet adam hiç kim kowalamasa-da gaçýandyr,2
Ýurt gozgalaň etse, serdary köpelýändir,3
Ejizleri ezýän garyp4
Kanuny bozýanlar erbetleri öwýändir,5
Ýaman adamlar adalata düşünýän däldir,6
Sadyk ýolda gezýän garyp7
Düşünjeli ogul kanuny saklaýar,8
Peýda we göterim bilen baýlygyny artdyrýan9
Kim kanuny diňlemezlik üçin gulagyny dykýan bolsa,10
Kim dogruçyllary ýaman ýola çekýän bolsa,11
Baý öz gözüne akyllydyr,12
Dogrular üstün çykanda, uly dabara bolýandyr,13
Ýazyklaryny ýaşyran üstünlik gazanmaz,14
Mydama Rebden gorkýan adam nähili bagtly!15
Ejiz halkyň erbet hökümdary16
Düşünjesiz hökümdar juda zalymdyr,17
Biriniň ganyna galan adam18
Sadyk gezýänler halas bolar,19
Öz ýerini bejerýäniň nany bol bolar,20
Sadyk adamyň ýalkawy köp bolar,21
Tarapgöý bolmak ýagşy däldir,22
Gysganç adam baýlygyň yzynda hars urup,23
Dili bilen ýaranjaňlyk edýänden,24
Ata-enesini talap, ýene «Bu ýazyk däldir» diýýän25
Açgöz adam jenjelçidir,26
Özüne ynanýan akmakdyr,27
Ýoksula ýardam edýän mätäç bolmaz,28
Erbetler güýje eýe bolanda, adamlar bukulýandyr,1
Köp gezek käýelse-de boýnuýogynlyk edýän2
Dogruçyllar güýçlenende, halk begenýändir.3
Danalygy söýýän ogul atasyny şatlandyrýandyr,4
Patyşa ýurdy adalat bilen berkidýändir,5
Ýakynyna ýaranjaňlyk edýän adam6
Ýaman adamyň ýazygy özüne gapandyr,7
Dogruçyl adam ejizleriň hakyna üns berýändir,8
Masgaralaýjy adamlar şäherde ot gorsaýandyrlar,9
Akylly adam akmak bilen kazyýetde dawalaşanda,10
Ganhor aýypsyz adamlary ýigrenýändir,11
Akmak bar gaharyny daşyna çykarýandyr,12
Hökümdar ýalan söze gulak salsa,13
Garyp bilen zalymyň bir meňzeşligi bar,14
Patyşa ejizlere adalatly höküm çykarsa,15
Taýak we käýinç danalyk getirýändir,16
Erbetler güýçlenende, ýazyk hem köpelýändir,17
Ogluňy terbiýele, ol saňa rahatlyk berer,18
Gökden aýanlyk bolmasa, halk jylawsyz bolýandyr.19
Gul diňe söz bilen terbiýelenýän däldir,20
Oýlanman gepleýän adamy gördüňmi?21
Kim guluny ýaşlykdan läliksireden bolsa,22
Gaharjaň adam jenjel turuzýandyr,23
Adamyň tekepbirligi ony peseldýändir,24
Ogry bilen şärik bolýan özüni ýigrenýändir,25
Adamdan gorkmak duzakdyr,26
Hökümdaryň gözüne ilmek isleýän köpdür,27
Adalatsyz adam dogruçyllara ýigrenjidir,1
Massaly Ýakeniň ogly Aguryň wajyp sözleri. Şol adam Itiýele sargaýar,2
Men adam bolardan samsyk,3
Ne danalygy öwrendim,4
Kim göge çykyp, aşak indi?5
Hudaýyň her bir sözi sap hakykatdyr.6
Onuň sözlerine hiç zat goşma,7
Men Senden iki zat diledim,8
[8-9] Galplygy, ýalan sözlüligi menden daş et,9
10
Hyzmatkäri hojaýynyna ýamanlama,11
Şeýle adamlar bar, atasyna gargaýandyr,12
Şeýle adamlar bar, özüni tämiz saýýandyr,13
Adamlar bar, bakyşy şeýle tekepbir,14
Şeýle adamlar bar,15
Sülügiň iki gyzy bar:16
Ölüler dünýäsi, önelgesiz ýatgy,17
Atasyny masgaralap,18
Meni haýran galdyrýan üç zat bar,19
Gökde bürgüdiň ýoly,20
Zyna edýän aýalyň ýoly-da şeýledir:21
Üç zatdan ýer sarsýandyr,22
Gul patyşa bolanda,23
Halanmaýan garry gyz äre çykanda,24
Dünýäde dört maýda zat bar.25
Garynjalar güýçli jandar däldirler,26
Gaýa torsuklary kuwwatsyz jandardyr,27
Çekirtgeleriň patyşasy ýokdur,28
Kelpezäni el bilen tutup bolýandyr,29
Gadamy owadan üç zat,30
Haýwanlaryň iň batyry,31
Magtanyp ýöreýän horaz we teke,32
Eger sen akmak bolup özüňi öwseň33
Çünki süýdi gysmakdan ýag,1
Massa patyşasy Lemuwala ejesiniň öwreden wajyp sözleri.2
Näme, oglum? Göwrämden önen zürýadym!3
Güýjüňi hem ýollaryňy4
Eý, Lemuwal, şerap içmek patyşalara ýaraşmaz,5
Olar içip, düzgüni unudaýmasynlar,6
Çakyry heläk bolup barýana,7
Olar içip, garyplygyny unutsyn,8
Agzyňy dilsizler üçin,9
Geple, dogruçyllyk bilen höküm çykar,10
Başarjaň aýaly kim tapyp bilýär?11
Äri oňa ýürekden bil baglaýandyr,12
Ol ärine ýamanlyk däl-de,13
Ýüňi we zygyry saýlaýandyr,14
Ol söwda gämileri ýaly,15
Entek garaňkyka turup,16
Oýlanyp, ekin meýdanyny satyn alýandyr,17
Bilini berk guşap,18
Harydynyň peýdasyny bilýändir,19
Elini çarha goýýandyr,20
Garyba eli açykdyr,21
Içerisi üçin gardan gorkýan däldir,22
Özi ýorgan köpeýändir,23
Äri şäher derwezesiniň alnynda tanalýar,24
Keteniden lybaslar tikip satýandyr,25
Güýç hem hormat onuň lybasydyr.26
Danalyk bilen sözleýändir,27
Içerisiniň işlerine oňat seredýändir,28
Çagalary turup, oňa alkyş aýdýandyr,29
«Başarjaňlyk bilen işleýän zenan köpdür,30
Görmegeýlik aldawçydyr, owadanlyk puçdur,31
Elleriniň miwesini oňa beriň,