1
Tekowaly çopanlaryň biri bolan Amosyň sözleri. Ysraýyl hakyndaky bu sözler Amosa ýertitremeden iki ýyl öň görnüş arkaly aýan bolupdy. Şol günlerde Ýahudada Uzyýa patyşa, Ysraýylda Ýowaşyň ogly Ýarobgam patyşa höküm sürýärdi.2
Amos şeýle diýdi:3
Reb şeýle diýýär:4
Muňa görä Hazaýylyň köşgüne ot ýagdyraryn,
ot Benhadadyň galalaryny ýakyp kül eder.
5
Damaskyň derwezesiniň kiltlerini döwerin,
Awen jülgesiniň hökümdaryny,
Beýtedende eli şa hasaly hökümdary ýok ederin.
Siriýa halky Kir ýurduna ýesir edip äkidiler».
6
Reb şeýle diýýär:7
Muňa görä Gaza diwaryna ot ýagdyraryn,
ot onuň galalaryny ýakyp kül eder.
8
Ýok ederin Aşdodyň ilatyny,
Aşkelonda eli şa hasaly hökümdary.
Golumy Ekronyň garşysyna öwrerin,
heläk ederin piliştlileriň aman galanyny».
9
Reb şeýle diýýär:10
Muňa görä Sur diwaryna ot ýagdyraryn,
ot onuň galalaryny ýakyp kül eder».
11
Reb şeýle diýýär:12
Şu sebäpden Teýmana ot ýagdyraryn,
ot Bosranyň galalaryny ýakyp kül eder».
13
Reb şeýle diýýär:14
Söweş günündäki galmagaldan ýaňa,
harasat günündäki tüweleý içinde
Rabanyň diwaryna ot salaryn,
ot galalaryny ýakyp kül eder.
15
Emeldarlary bilen birlikde
ammon şasy sürgün ediler».
1
Reb şeýle diýýär: «Men Mowaby günä üstüne günä2
Şu sebäpden Mowaba ot ýagdyraryn,
ot Keriýodyň galalaryny ýakyp kül eder.
Gygyryşmakdan we surnaý seslerinden ýaňa,
Mowap halky söweş gykylygynyň içinde öler.
3
Aralaryndaky hökümdaryny ýok ederin,
onuň bilen bile ähli emeldarlaryny öldürerin».
4
Reb şeýle diýýär:5
Şu sebäpden Ýahuda ot ýagdyraryn,
ot Iýerusalimiň galalaryny ýakyp kül eder».
6
Reb şeýle diýýär:7
Pukaralaryň başyny toprak astynda depgiläp,
ezilenleri ýoldan itekläp aýyrýarlar.
Ogly-da, atasy-da bir aýalyňka gidip,
mukaddes adymy harlaýarlar.
8
Her gurbanlyk sypasynyň ýanynda
girew alnan eşikleri ýazyp oturýarlar.
Özleriniň Hudaýynyň öýünde
jerime pula alnan şeraby içýärler.
9
Men bolsa Ysraýylyň öňünden10
Şeýle-de amor ýurduny eýelemegiňiz üçin,
Men sizi Müsürden çykardym,
çölde kyrk ýyllap ýol görkezdim.
11
Ogullaryňyzdan pygamber çykardym,
ýaş ýigitleriňizi nazyr belledim.
Eý, ysraýyl halky, hakykatdan-da, bu şeýle dälmidir?!»
12
«Emma nazyr bolana şerap içirdiňiz,13
Şonuň üçin desseden ýükli araba14
Ýüwrük adam gaçyp bilmez,
güýçli güýç görkezip bilmez,
batyr-da janyny halas edip bilmez.
15
Ýaýçy ornunda berk durup bilmez,
ýüwrük aýakly gaçyp gutulyp bilmez,
atly-da janyny halas edip bilmez.
16
Batyrlaryň iň batyry-da
ol gün ýalaňaç gaçyp gider».
1
Eý, ysraýyl halky, Rebbiň size, Müsürden çykaran kowumyňyza garşy aýdan bu sözüne gulak goýuň:2
«Ýer ýüzündäki ähli halklaryň arasyndan
Men diňe sizi saýladym.
Şu sebäpli ähli etmişiňiz üçin,
Men sizi jezalandyraryn.
3
Heý, belleşmezden iki adam4
Awy oňmadyk şir jeňňelde arlarmy näme?
Hiç zat awlamadyk arslan
süreninde hyrlarmy näme?
5
Ýerde duzak gurulmasa,
guş duzaga düşermi?
Içine bir zat düşmese,
ýerden gapan göçermi?
6
Şäherde surnaý çalnar-da,
halkda gorky bolmazmy?
Rebbiň Özi indermese,
şähere bela gelermi?
7
Hakykatdan-da Hökmürowan Reb
syryny gullary pygamberlere
aýan etmezden hiç zat etmez.
8
Arslan arlar-da,
kim gorkmaz?
Hökmürowan Reb sözlär-de,
kim pygamberlik etmez?»
9
Aşdot we Müsür galalaryna şuny jar ediň:10
«Galalarynda zorluk bilen talan
oljalaryny toplaýarlar,
dogry iş etmegi hiç bilmeýärler.
11
Şonuň üçin duşman ýurduňyzy gabawa salar
sizi güýç-kuwwatdan düşürip,
galalaryňyzy talaňçylyga berer».
12
Reb şeýle diýýär: «Bir çopanyň arslanyň agzyndaky goýnuň diňe toýnaklaryny ýa-da gulagynyň bir bölegini halas edip bilşi ýaly, Samariýada ýaşaýan ysraýyl halky-da şeýle halas ediler. Onda diňe döwük-ýenjik öý goşlaryndan başga hiç zat galmaz».13
Eşidiň we Ýakup nesillerine güwälik beriň,14
«Etmişi üçin Ysraýyly jezalandyran günüm,
Beýteliň gurbanlyk sypalaryny-da ýok ederin.
Gurbanlyk sypalaryň şahlary
kesilip ýere gaçar.
15
Men gyşky hem ýazky köşkleri ýumraryn,
pil süňkünden haşamlanan jaýlary ýok ederin,
beýik jaýlaryň soňuna çykaryn».
1
Eý, Samariýa dagyndaky Başanyň mal heleýleri! Siz pukaralara sütem edip, mätäçleri ezýänler,2
Hökmürowan Reb Öz mukaddesliginden ant içdi:
«Siziň çeňňekler bilen,
iň soňkyňyzyň hem balyk garbaklary bilen
tutuljak günüňiz hökman ýetip geler.
3
Her biriňiz garşyňyzdaky
diwar gädikden çykarylyp,
Hermona taşlanarsyňyz».
4
Baryň, Beýtele gidip, günä ediň,5
Hamyrmaýaly çörekden şükür sadakasyny hödürläň,
meýletin sadakalaryňyzy jar edip mälim ediň,
şeýle etmekden sen lezzet alýaň-a, eý, ysraýyl halky!
6
Ähli şäherleriňizde açlykdan dişiňiziň kirini sordurdym,7
Hasyl ýygnamaga üç aý galanda,8
Agyz suwy üçin şäherden-şähere entediňiz,
emma suwdan ganyp doýmadyňyz,
şonda-da siz Maňa tarap dolanmadyňyz.
9
Men sizi epgekdir heň bilen büräp örtdüm,10
Müsürdäki ýaly araňyza mergi iberdim,11
Men Sodom bilen Gomorany ýumruşym ýaly,12
Şonuň üçin hem, eý, Ysraýyl, saňa şeýle ederin.13
Çünki daglara şekil beren, ýeli ýaradyp,1
Eý, ysraýyl halky, sen hakdaky aýtjak2
Ysraýyl gyzy ýykyldy,
indi ol hiç haçan galmaz,
öz topragynda süýnüp ýatyr,
hiç kim oňa ýardam bermez.
3
Şonuň üçin Hökmürowan Reb şeýle diýýär:
«Bir şäherden Ysraýyl üçin söweşe çykan
müň adamdan ýüz adam aman galar,
beýleki birinden diňe ýüzden onusy aman galar».
4
Reb ysraýyl halkyna şeýle diýýär:
«Meni agtaryň, şonda ýaşarsyňyz!
5
Emma Meni Beýtelden agtarmaň,
Gilgala girmäň,
Beýerşeba geçmäň,
çünki Gilgal hökman sürgün ediler ,
Beýtel hem hiç zat bolup galar».
6
Rebbi agtaryň, şonda ýaşarsyňyz,
ýogsam Ol Ýusup nesline garşy ot kimin lowlar,
Beýtelde ýangyny söndürmäge hiç kim tapylmaz.
7
Adalaty ajylyga öwrenler!
Dogruçyllygy ýere çalanlar!
8
Ülker, Orion ýyldyzlaryny ýaradan,
tüm garaňkylygy daň sähere öwren,
gündizi gijä öwren,
deňiz suwlaryny çagyryp,
olary ýer ýüzüne döken Oldur.
Onuň ady Rebdir.
9
Ol güýçlüleri şol bada heläk eder,
galalaryny-da weýran eder.
10
Olar kazyýetde paş edýäni ýigrenýärler,
hakykaty sözleýäni äsgermezlik edýärler.
11
Garybyň elinden bugdaý hem saman hakyny
zorluk bilen alanyňyz üçin,
daşdan ýonulan jaýlar gursaňyz-da,
siz olarda ýaşamarsyňyz,
gözel üzüm baglaryny oturtsaňyz-da,
olaryň şerabyny içmersiňiz.
12
Çünki Men etmişiňiziň köpdügini,
günäleriňiziň çökderdigini bilýärin.
Dogruçyla ezýet berip, para alýarsyňyz,
kazyýetde mätäji boş gaýtarýarsyňyz.
13
Şonuň üçin akylly ynsan
şeýle pursatda ümsüm bolar,
çünki bu bir erbet zamandyr.
14
Ýamanlygy däl-de, ýagşylygy agtaryň,15
Ýamanlygy ýigrenip, ýagşylygy söýüň,
kazyýetde adalaty berkarar ediň.
Belki şonda Reb Hökmürowan Hudaý
Ýusubyň aman galanlaryna merhemet eder.
16
Hökmürowan Hudaý — Hökmürowan Reb şeýle diýýär:17
Tutuş üzüm baglaryňyzda perýat ederler,
çünki siziň araňyzdan Men geçerin».
18
Dat günüňize, Rebbiň gününi küýseýänler!19
Ol gün bir kişiniň arslandan gaçyp,
aýa duş gelşi kimindir.
Öýüne gelip, elini diwara söýände,
ony ýylanyň çakyşy kimindir.
20
Rebbiň güni ýagtylyk däl-de, garaňkylyk dälmidir?
Ol hiç bir yşyksyz tüm garaňkylyk dälmidir?
21
Men baýramlaryňyzy ýigrenýärin, äsgermeýärin,22
Hatda ýakma gurbanlygyňyzdyr galla sadakaňyzy hödür etseňiz-de,
Men olary kabul etmerin.
Semiz mallaryňyzdan salamatlyk gurbanlygyňyzy berseňiz-de,
Men olara bakmaryn.
23
Ýanymdan nagmalaryň owazyny aýryň!
Men arfalaryňyzyň sazyny diňlemerin.
24
Goý, adalatlyk derýa kimin joşsun,
dogruçyllyk baky çeşme ýaly aksyn.
25
Eý, ysraýyl halky, Maňa çölde kyrk ýyllap26
Siz patyşaňyz Sakudy we ýyldyz hudaýyňyz Kiýuny —27
Munuň üçin sizi Damaskyň aňyrsyna sürgün ederin. Muny Reb aýdýandyr.1
Dat günüňize, eý, Sionda asuda ýaşaýanlar,2
Kalne şäherine geçip görüň,
ol ýerden beýik Hamada gidiň.
Onsoň piliştlileriň Gat şäherine baryň,
olar iki patyşalygyňyzdan gowumyka?
Tutýan meýdanlary siziňkiden giňmikä?
3
Eý, siz bela gününi uzak saýyp,
zorluk tagtyny ýakynlaşdyranlar!
4
Halyňyza waý, eý, pil süňkünden haşamlanan çarpaýada ýatanlar,5
Özlerini Dawut ýaly saýyp,
saz gurallaryny oýlap tapýanlar,
arfanyň owazyna aýdym aýdýanlar,
6
şakäseden şerap içýänler,
üstlerine iň oňat atyr sepýänler,
Ýusubyň weýrançylygyna ýas tutmaýanlar,
halyňyza waý!
7
Munuň üçin olar ilkinji bolup ýesir edip äkidiler,
kürsüde gaýşarýanlaryň meýlisi tamamlanar.
8
Hökmürowan Reb Özünden ant içip, şeýle diýýär:9
Bir öýde on adam galan bolsa, olar-da öler.10 Olaryň biriniň garyndaşy öz kömekçisi bilen hossarynyň jesedini öýden daşary çykaryp ýakmak üçin geler. Ol kömekçisinden: «Başga-da jeset barmy?» diýip soranda, «Ýok» diýip jogap berer. Onsoň garyndaşy: «Sem bol! Rebbiň ady agzalmasyn» diýer.
11
Ine, Reb şeýle buýurýar:12
Atlar gaýanyň üstünde çaparmy?
Öküzler bilen ol ýerde ýer sürlermi?
Emma siz adalaty zähere,
dogrulyk miwesini ajylyga öwürdiňiz.
13
Siz Lodebarda puç zada şatlanyp: „Karnaýymy öz güýjümiz bilen basyp almadykmy näme?“ diýýärsiňiz.
14
Şonuň üçin, eý, ysraýyl halky,
saňa garşy bir milleti aýaga galdyrjak.
Olar Lebohamatdan
Araba düzlügine çenli seni ezerler».
1
Ine, Hökmürowan Reb maňa şuny görkezdi: patyşanyň paýyna düşen bugdaý orlup bolnandan soň, ikinji ekilen ekin gögerip başlan wagtynda, Reb çekirtge sürülerini çozdurdy.2 Çekirtgeler ýurduň ähli gögeren zadyny iýip gutaranda, men şeýle diýdim:
«Ýa Hökmürowan Reb, ýalbarýaryn, Öz halkyňy bagyşla!3
Onsoň Reb muňa gaýtmyşym etdi.
Reb: «Beýle zat bolmaz!» diýdi.
4
Ine, Hökmürowan Reb maňa şuny görkezdi: Hökmürowan Reb halkyny jezalandyrmak üçin alawly ody çagyrdy. Ot düýpsüz çuň suwlary ýakyp ýandyrdy, soňra ekin meýdanyny ýandyrmaga başlady.5 Onsoň men şeýle diýdim:
«Ýa Hökmürowan Reb, ýalbarýaryn, saklan!6
Reb muňa-da gaýtmyşym etdi.
Hökmürowan Reb: «Bu-da bolmaz!» diýdi.
7
Başga bir görnüş arkaly Reb maňa şuny görkezdi: ine, Reb şugul guraly bilen gurlan dim-dik diwaryň ýanynda durdy, elinde bolsa şugul bardy.8 Onsoň Reb menden: «Amos, sen näme görýärsiň?» diýip sorady. Men: «Bir şugul görýärin» diýip jogap berdim. Onsoň Reb şeýle diýdi:
«Ine, halkym Ysraýylyň ortasynda-da,9
Yshagyň butlara seždegähleri weýran ediler,
Ysraýylyň mukaddes öýleri haraba öwrüler,
Ýarobgam kowumyna garşy gylyçly aýaga galaryn».
10
Onsoň Beýteldäki Amazýa ruhany Ysraýylyň patyşasy Ýarobgama şeýle habar ýollady: «Amos ysraýyl halkynyň arasynda saňa garşy dildüwşük gurady. Ýurt onuň munça sözlerini göterip bilmez.11 Amos şeýle diýdi:
„Ýarobgam gylyçdan öler,12
Onsoň Amazýa Amosa şeýle diýdi: «Eý, görgür! Bar, Ýahuda ýurduna git-de, çörek puluňy şol ýerde gazan. Şol ýerde pygamberlik et.13 Emma indi gaýdyp Beýtelde pygamberlik etme, çünki bu patyşanyň mukaddes öýi we patyşalygyň ybadathanasydyr».
14 Onsoň Amos Amazýa şeýle jogap berdi: «Men pygamber hem däl, pygamberler toparyndan hem däl. Men ýöne bir çopan hem injir agaçlaryna gözegçilik edýän.
15 Emma Reb meni süriniň yzyndan aldy-da, maňa: „Bar, git-de, Meniň halkym Ysraýyla pygamberlik et“ diýdi.
16
Indi bolsa Rebbiň sözüne gulak goý.17
Şonuň üçin Reb şeýle diýýär:
„Aýalyň şäherde loluçylyk eder,
ogul-gyzlaryň gylyçdan geçiriler,
ölçeg ýüpi bilen ýeriň paýlanylar,
özüňem haram ýurtda ölersiň,
ysraýyl halky öz ýurdundan
ýesir edilip äkidiler“».
1
Hökmürowan Reb maňa şuny görkezdi: bir sebet injir miwesi bardy.2 Ol menden: «Amos, sen näme görýärsiň?» diýip sorady. Men: «Bir sebet ýetişen miwäni görýärin» diýip jogap berdim. Onsoň Reb maňa şeýle diýdi: «Meniň halkym Ysraýylyň soňy ýetip geldi. Mundan beýläk olary bagyşlamaryn.
3 Şol gün köşk aýdymlary ahy-nala öwrüler.
Ähli ýer taşlanan jesetlerden dolar.4
Eşidiň muny,5
Siz diýersiňiz:
«Täze Aý baýramy geçsedi, gallamyzy satarys;
Sabat güni basym ötsedi,
bugdaýmyzy bazara çykararys.
Ölçegi kiçeldip, bahany ulaldyp,
galp terezi bilen adamlary aldarys.
6
Bugdaý ýerine onuň kepegini satyp,
garyplary kümşe,
mätäji bir jübüt çaryga satyn alarys».
7
Ýakup halkynyň guwanjy bolan Reb şeýle ant içdi:8
Bu işler üçin ýer sarsmajakmy?
Ýerde ýaşaýan her kes ýas tutmajakmy?
Bütin ýer ýüzi Nil derýasy kimin tolkun atar,
Müsürdäki Nil derýasy deý belende galyp pese düşer».
9
Hökmürowan Reb şeýle diýýär:10
Men siziň baýramyňyzy ýasa,
aýdymlaryňyzy ahy-nala öwrerin.
Her bile jul guşagyny guşadaryn,
her başyň saçyny syrdyraryn.
Şol güni ýalňyz ogluň ýas güni kimin ederin,
onuň soňuny ajylyk bilen gutararyn».
11
Hökmürowan Reb ýene-de şeýle diýýär:12
Rebbiň sözüni agtaryp,
ynsanlar deňizden-deňze,
demirgazykdan gündogara entärler.
Olar ol ýerden bu ýere ylgaşarlar,
emma ony tapyp bilmezler.
13
Şol gün gözel gyzlar we ýaş ýigitler14
Samariýanyň günäsinden ant içip:
«Eý, Dan! Seniň hudaýyňdan ant içýän,
Beýerşebanyň tutýan ýolundan ant içýän!» diýýänler
ýykylarlar we hiç haçan ýerlerinden galmazlar.
1
Men gurbanlyk sypasynyň ýanynda Rebbiň duranyny gördüm. Reb şeýle buýruk berdi: «Ybadathana söýeleri sarsýança,2
Gazyp ölüler dünýäsine girseler-de,
elimi uzadyp, olary ondan çykararyn.
Olar göge çyksalar-da,
ol ýerden aşak düşürerin.
3
Karmel dagynyň depesinde gizlenseler-de,
ol ýerden Men olary yzarlap taparyn.
Huzurymdan deňziň düýbünde gizlenseler-de,
deňiz ýylanyna buýruk bererin, ýylan-da olary çakar.
4
Duşmanlarynyň öňüne düşüp, ýesirlige gitseler-de,
ol ýerde gylyja buýruk bererin; ol-da olary öldürer.
Men olardan nazarymy aýyrmaryn,
emma ýagşylyk üçin däl-de, ýamanlyk üçin şeýderin».
5
Gudratygüýçli–Hökmürowan Reb6
Ýokarky otagyny gökde bina edýän,
gümmezini ýeriň ýokarsynda gurýan,
deňziň suwlaryny bir ýere ýygnap,
suwlary ýer ýüzüne dökýän Oldur.
Onuň ady Rebdir.
7
[7-8] Reb şeýle diýýär: «Eý, ysraýyl halky,8
9
Ine, Men buýruk bererin,10
«Bela bize gelmez ýa-da duşmaz» diýýän,
halkymyň ähli günälileri gylyçdan ölerler.
11
Şol gün Men Dawudyň12
Şeýdip, ysraýyl halky Edomyň aman galanlaryna,
Maňa degişli bolan ähli milletlere eýelik eder.
13
[13-15] Ine, şeýle günler geler — Hökmürowan Reb diýýär,