1

¹ Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię.

² Ziemia była bezładną i pustą. Ciemności zalegały powierzchnię chaosu, a Duch Boży unosił się nad wodami.

³ Wtedy rzekł Bóg: "Niech się stanie światłość". I stała się światłość.

⁴ A widział Bóg, że światłość była dobra, i oddzielił Bóg światłość od ciemności.

⁵ Nazwał zaś Bóg światłość dniem, a ciemności nazwał nocą. Wówczas nastał wieczór, a potem nastał ranek: dzień pierwszy.

⁶ Potem rzekł Bóg: "Niech powstanie sklepienie w pośrodku wód i niech rozdzieli jedne wody od drugich".

⁷ Uczynił więc Bóg sklepienie i oddzielił wody, które są pod sklepieniem, od wód, które są nad sklepieniem. I stało się tak.

⁸ Nazwał zaś Bóg sklepienie niebem. Wówczas nastał wieczór, a potem nastał ranek: dzień drugi.

⁹ Potem rzekł Bóg: "Niech się zbiorą wody spod nieba na jedno miejsce i niech się ukaże suchy ląd". I stało się tak.

¹⁰ Nazwał zaś Bóg suchy ląd ziemią, a zbiorowisko wód nazwał morzem. I widział Bóg, że było dobre.

¹¹ Potem rzekł Bóg: "Niech ziemia wyda trawę, rośliny wytwarzające ziarno w rozmaitych odmianach oraz drzewa rodzące owoce, które mają ziarno w sobie w rozmaitych odmianach". I stało się tak.

¹² Ziemia wydała trawę, rośliny wytwarzające ziarno w rozmaitych odmianach i drzewa rodzące owoce, które mają ziarno w sobie w rozmaitych odmianach. A widział Bóg, że było dobre.

¹³ Wówczas nastał wieczór, a potem nastał ranek: dzień trzeci.

¹⁴ Potem rzekł Bóg: "Niech się staną światła na sklepieniu niebieskim, aby oddzielały dzień od nocy i aby były znakami dla pór, dni i lat,

¹⁵ służąc za światła na sklepieniu niebieskim dla oświetlenia ziemi". I stało się tak.

¹⁶ Uczynił Bóg dwa wielkie światła: światło większe, aby rządziło dniem, i światło mniejsze, aby rządziło nocą, oraz gwiazdy.

¹⁷ I umieścił je na sklepieniu niebieskim, aby oświecały ziemię

¹⁸ i aby rządziły dniem i nocą, i oddzielały światło od ciemności. A widział Bóg, że było dobre.

¹⁹ Wówczas nastał wieczór, a potem ranek: dzień czwarty.

²⁰ Potem rzekł Bóg: "Niech się zaroją wody rojem istot żywych, a istoty skrzydlate niech latają nad ziemią pod sklepieniem niebieskim".

²¹ Stworzył Bóg ogromne potwory morskie i wszelkie istoty żywe w rozmaitych odmianach, wszelkie istoty skrzydlate w rozmaitych odmianach. A widział Bóg, że było dobre.

²² Wtedy pobłogosławił im Bóg, mówiąc: "Bądźcie płodne, rozmnażajcie się i napełniajcie wody w morzach, a istoty skrzydlate niech się mnożą na ziemi".

²³ Wówczas nastał wieczór, a potem ranek: dzień piąty.

²⁴ Potem rzekł Bóg: "Niech wyda ziemia istoty żywe w różnorakich odmianach: bydło, ziemiopłazy i dzikie zwierzęta". I stało się tak.

²⁵ Uczynił Bóg dzikie zwierzęta, bydło i wszelkie ziemiopłazy w różnorakich odmianach. I widział Bóg, że było dobre.

²⁶ Potem rzekł Bóg: "Uczyńmy człowieka na obraz nasz, jako podobieństwo nasze. Niech panują [ludzie] nad istotami morskimi i skrzydlatymi istotami powietrznymi, bydłem, wszystkimi dzikimi zwierzętami oraz nad wszelkim ziemiopłazem".

²⁷ I stworzył Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży stworzył go.

²⁸ Stworzył mężczyznę i niewiastę. Pobłogosławił ich też Bóg, mówiąc: "Bądźcie płodni, rozmnażajcie się, napełniajcie ziemię i ujarzmiajcie ją. Władajcie istotami morskimi, istotami powietrznymi i wszystkimi ziemiopłazami".

²⁹ potem rzekł Bóg: "Oto daję wam wszystkie rośliny wytwarzające ziarno, które rosną po całej ziemi, oraz wszystkie drzewa, których owoce mają w sobie ziarno, aby służyły wam za pokarm.

³⁰ Wszystkim też dzikim zwierzętom i wszystkim istotom powietrznym, i wszystkim ziemiopłazom, co posiadają życie w sobie, daję na pokarm wszelkie rośliny". I stało się tak.

³¹ I widział Bóg, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre. Wówczas nastał wieczór, a potem ranek: dzień szósty.

2

¹ W ten sposób dokonane zostało niebo i ziemia oraz wszelkie ich wojsko.

² Dokonał zaś Bóg w dniu siódmym dzieła swojego, które stworzył. I odpoczął w dniu siódmym po całym dziele dokonanym przez siebie.

³ Błogosławił też Bóg dniowi siódmemu i uświęcił go, albowiem odpoczął weń po całym dziele, które stworzył.

⁴ a Takie są oto dzieje nieba i ziemi, dotyczące ich stworzenia. 4b Gdy Jahwe Bóg uczynił ziemię i niebo,

⁵ jeszcze nie powstał na ziemi żaden krzew polny i żadne ziele polne nie wzeszło,

⁶ Jahwe bowiem nie spuścił deszczu na ziemię i nie było człowieka, który by uprawiał ziemię i dobywał wody kanału i zraszał całą ziemię.

⁷ Wtedy Jahwe Bóg ulepił człowieka z gliny ziemi i tchnął w nozdrza jego dech życia, i stał się człowiek istotą żywą.

⁸ I zasadził Bóg ogród w Edenie na wschodzie i umieścił tam człowieka, którego ulepił.

⁹ I wywiódł Jahwe Bóg z ziemi wszelkie drzewa urocze na wejrzenie, a [których owoce] smaczne w spożywaniu, drzewo też życia w pośrodku ogrodu i drzewo poznania dobrego i złego.

¹⁰ A rzeka wypływała z Edenu i zraszała ogród; rozdzielając się tam stawała się czterema rzekami.

¹¹ Nazwa jednej Piszon, a jest to ta, która okrąża cały kraj Hawilę, gdzie znajduje się złoto.

¹² Złoto zaś tej krainy jest znakomite; tam też znajduje się bdolach i kamień onyksowy.

¹³ A nazwa rzeki drugiej Gihon; a jest to ta, która okrąża całą ziemię Kusz.

¹⁴ Nazwa rzeki trzeciej jest Hiddekel, który płynie ku wschodowi Assuru. Rzeką zaś czwartą jest Eufrat.

¹⁵ I wziął Jahwe Bóg człowieka i umieścił go w ogrodzie w Edenie, aby go uprawiał i strzegł.

¹⁶ I dał rozkaz Jahwe Bóg człowiekowi, mówiąc: "Z każdego drzewa ogrodu możesz spożywać,

¹⁷ ale z drzewa poznania dobrego i złego nie możesz spożywać, bo gdy spożyjesz, na pewno umrzesz".

¹⁸ I rzekł Jahwe Bóg: "Niedobrze jest człowiekowi być samemu, uczynię mu pomoc, która by odpowiadała jemu".

¹⁹ I ulepił Jahwe Bóg z ziemi wszelkie zwierzęta polne i wszelkie ptactwo niebieskie i przyprowadził je do Adama, by zobaczył, jak je nazwie. Wszystko bowiem, czym nazwał istoty żywe, takie winno mieć imię.

²⁰ I nadał Adam imiona wszelkiemu bydłu, ptactwu niebieskiemu, wszelkim zwierzętom polnym, ale dla człowieka nie znalazł pomocy, która by jemu odpowiadała.

²¹ I zesłał Jahwe Bóg głęboki sen na Adama, że zasnął. Wtedy wziął Jahwe jedno żebro jego i zamknął ciałem miejsce jego.

²² Następnie zbudował Bóg Jahwe niewiastą z żebra, które wyjął Adamowi i przyprowadził ją do Adama.

²³ Wówczas zawołał Adam: "Tym razem ta jest kość z kości moich i ciało z ciała mego, a winna się nazywać mężatką, bo z męża jest ona wzięta.

²⁴ Dlatego opuści mężczyzna ojca swego i matkę swoją, a przyłączy się do żony swej i będą jednym ciałem".

²⁵ I byli oboje nadzy, a nie wstydzili się.

3

¹ A wąż był chytrzejszy niż inne zwierzęta polne, które stworzył Jahwe Bóg, i odezwał się do niewiasty: "Czyż naprawdę powiedział Bóg: Nie spożywajcie z żadnego drzewa ogrodu?"

² Odpowiedziała niewiasta wężowi: ,Z owocu drzew ogrodu spożywać możemy.

³ Tylko powiedział Bóg: Nie spożywajcie, a nawet nie dotykajcie drzewa, które jest w środku ogrodu, abyście nie pomarli".

⁴ I znów rzekł wąż do niewiasty: "Na pewno nie umrzecie,

⁵ ale wie Bóg, że skoro tylko spożyjecie z niego [owoc], otworzą się wam oczy i będziecie jako Bóg, znający dobro i zło".

⁶ A niewiasta patrząc, że smaczny był [owoc] drzewa i przyjemny dla oczu, [godny] pożądania, dlatego wzięła owoc z niego i jadła, i dała też mężowi swemu, który był razem z nią, i jadł.

⁷ I otworzyły się oczy obojga i poznali, że są nagimi, i spletli liście figowe i poczynili sobie zasłony.

⁸ A gdy usłyszeli głos Jahwe Boga, który w powiewie dziennym przechodził przez ogród, ukryli się Adam i jego żona przed Jahwe Bogiem między drzewami ogrodu.

⁹ Ale Jahwe Bóg zawołał na Adama, mówiąc doń: "Gdzie jesteś?"

¹⁰ Ten zaś odpowiedział: "Twój głos usłyszałem w ogrodzie i uląkłem się, bo nagi jestem i skryłem się".

¹¹ Teraz zaś zapytał: "Kto ci powiedział, że nagi jesteś? Czy nie jadłeś z drzewa, z którego zakazałem ci spożywać?"

¹² Wtedy rzekł Adam: "Niewiasta, którą umieściłeś ze mną, dała mi [owoc] z drzewa i jadłem".

¹³ Wtedy powiedział Jahwe Bóg do niewiasty: "Dlaczego to uczyniłaś?" A niewiasta odpowiedziała: "Wąż mnie skusił i zjadłam".

¹⁴ I rzekł Jahwe Bóg do węża: "Ponieważ to uczyniłeś, przeklęty będziesz pomiędzy wszelkim bydłem i wszelkim dzikim zwierzem. Na brzuchu twoim czołgać się będziesz i gliną żywić się będziesz przez wszystkie dni życia twego.

¹⁵ Nieprzyjaźń ustanawiam między tobą i niewiastą, między potomstwem twoim, a potomstwem jej, ono zdepcze ci głowę, a ty zranisz mu piętę".

¹⁶ Do niewiasty zaś rzekł: "Wielce pomnożę dolegliwości brzemienności twojej. W bólach rodzić będziesz dzieci, a do męża twego [będzie cię skłaniać] pożądliwość twoja, a on panować będzie nad tobą".

¹⁷ A do Adama rzekł: "Ponieważ usłuchałeś głosu żony twojej i zjadłeś z drzewa, z którego zabroniłem ci spożywać [mówiąc]: Nie będziesz jadł z niego, dlatego niech będzie przeklęta ziemia z powodu ciebie, w utrapieniu będziesz się z niej żywił przez wszystkie dni życia twego.

¹⁸ A ciernie i oset rodzić ci będzie, a żywić się będziesz zielem polnym.

¹⁹ W pocie oblicza twego będziesz spożywał chleb, aż powrócisz do ziemi, bo z niej jesteś wzięty, bo jesteś gliną i w glinę się obrócisz".

²⁰ Nadał Adam żonie swojej imię Ewa, ponieważ jest matką wszystkich żyjących.

²¹ I sprawił Jahwe Bóg Adamowi i żonie jego odzienie ze skóry i przyodział ich.

²² I powiedział Jahwe Bóg: "Oto stał się człowiek jako jeden z nas co do wiedzy dobrego i złego. A teraz może wyciągnie rękę swoją i weźmie też z drzewa życia i spożyje, aby żył na wieki".

²³ Wygnał tedy człowieka z ogrodu i dał mu mieszkanie na wschód od ogrodu w Edenie.

²⁴ I umieścił cherubów i płomienny miecz wirujący, aby strzegli dojścia do drzewa życia.

4

¹ Adam poznał żoną swą Ewą, a ona poczęła i zrodziła Kaina, mówiąc: "Otrzymałam mężczyznę od Jahwe".

² Potem znowu zrodziła brata jego Abla. Abel stał się pasterzem trzód, a Kain uprawiał rolę.

³ I zdarzyło się po pewnym czasie, że Kain ofiarował dla Jahwe z płodów ziemi,

⁴ Abel zaś ofiarował z pierworodnych trzody i ich tłuszcz.

⁵ Jahwe wejrzał na Abla i na jego ofiarę, a na Kaina i jego ofiarę nie spojrzał, dlatego rozgniewał się Kain, a jego twarz pochyliła się [ku ziemi].

⁶ I zapytał Jahwe Kaina: "Czemu się smucisz i czemu pochyliła się twarz twoja [ku ziemi]?

⁷ Jeżeli dobrze będziesz postępował, czyż nie wzniesiesz [twarzy twojej]? Jeśli zaś źle będziesz postępował, to grzech jako demon przy bramie, a jego skłonność będzie przeciw tobie, ale ty winieneś panować nad nim".

⁸ I rzekł Kain do Abla, brata swego: "Wyjdźmy w pole". A gdy byli w polu, Kain rzucił się na Abla, brata swego, i zabił go.

⁹ Wtedy zapytał Jahwe Kaina: "Gdzie jest brat twój, Abel?" I odpowiedział: "Nie wiem. Czyż jestem stróżem brata mego?"

¹⁰ I rzekł do niego [Bóg]: "Co uczyniłeś? Krew brata twego głośno woła do mnie z ziemi.

¹¹ Przeklęty będziesz na ziemi, która otwarła swe wnętrze, aby wchłonąć krew brata twego, [przelaną twoją ręką].

¹² Gdy uprawiać będziesz tę ziemię, nie da tobie plonu. Tułaczem będziesz i zbiegiem na ziemi".

¹³ Kain powiedział do Jahwe: "Mój grzech jest zbyt ciężki do zniesienia.

¹⁴ Oto wypędzasz mnie dzisiaj z tej ziemi daleko od twego oblicza. Tułaczem i zbiegiem będę na ziemi i ktokolwiek mnie spotka, odbierze mi życie".

¹⁵ A Jahwe powiedział mu: "O nie! Ktokolwiek zabiłby Kaina, poniesie siedmiokrotną karę". Dał też Jahwe znak Kainowi, aby ktoś, kto go spotka, nie zabijał go.

¹⁶ Kain odszedł sprzed oblicza Jahwe i zamieszkał w ziemi Nod, na wschód od Edenu.

¹⁷ A Kain poznał żonę swoją i poczęła, i urodziła Henocha. Ten zbudował miasto i dał mu nazwę od [imienia] syna swego.

¹⁸ Henochowi urodził się Irad, a Iradowi Mawiael. Mawiaelowi urodził się Matusael, a Matusaelowi urodził się Lamech.

¹⁹ I pojął sobie Lamech dwie żony, jedna z nich miała imię Ada, a druga Sella.

²⁰ Ada zrodziła Jabela, ojca mieszkających pod namiotem i pasterzy stad.

²¹ Imię zaś jego brata było Jubal, który był znów ojcem tych, którzy grają na cytrze i na flecie.

²² Sella zaś zrodziła Tubal-Kaina, wykuwającego wszelkie przedmioty z miedzi i żelaza. Siostrą Tubal-Kaina była Naama.

²³ Powiedział zaś Lamech do swych żon: "Słuchajcie głosu mego, żony Lamecha, weźcie do uszu mowę moją: Zabiję męża za zranienie mię oraz młodzieńca za pobicie mnie.

²⁴ Jeżeli Kain miał być pomszczony siedem razy, to Lamech aż siedemdziesiąt siedem razy".

²⁵ Adam poznał jeszcze żonę swoją i urodziła mu syna, i nazwała imię jego Set [mówiąc]: "Dał mi potomstwo w miejsce Abla, którego zabił Kain".

²⁶ A Setowi urodził się także syn i dał mu imię Enos. Ten zaś począł wzywać imienia Jahwe.

5

¹ Ten jest spis potomków Adama. Kiedy Bóg stworzył człowieka, uczynił go na podobieństwo Boże.

² Stworzył go mężczyzną i niewiastą, pobłogosławił ich i dał im nazwę "ludzi", kiedy ich stworzył.

³ Adam mając sto trzydzieści lat zrodził [syna] na podobieństwo swoje, jako swój obraz i dał mu imię Set.

⁴ Zrodziwszy zaś Seta żył jeszcze Adam osiemset lat i zrodził synów i córki.

⁵ Żył zatem Adam dziewięćset trzydzieści lat i umarł.

⁶ Set mając sto pięć lat zrodził Enosa.

⁷ Zrodziwszy zaś Enosa, Set żył jeszcze osiemset siedem lat i zrodził synów i córki.

⁸ Żył zatem Set dziewięćset dwanaście lat i umarł.

⁹ Enos mając dziewięćdziesiąt lat zrodził Kainana.

¹⁰ Zrodziwszy zaś Kainana żył jeszcze osiemset piętnaście lat i zrodził synów i córki.

¹¹ Żył zatem Enos dziewięćset pięć lat i umarł.

¹² Kainan mając siedemdziesiąt lat zrodził Malaleela.

¹³ Zrodziwszy zaś Malaleela żył Kainan osiemset czterdzieści lat i zrodził synów i córki.

¹⁴ Żył zatem Kainan dziewięćset dziesięć lat i umarł.

¹⁵ Malaleel mając sześćdziesiąt pięć lat zrodził Jareda.

¹⁶ Zrodziwszy zaś Jareda żył Malaleel osiemset trzydzieści lat i zrodził synów i córki.

¹⁷ Żył zatem Malaleel osiemset dziewięćdziesiąt pięć lat i umarł.

¹⁸ Mając zaś Jared sto sześćdziesiąt dwa lata zrodził Henocha.

¹⁹ Zrodziwszy zaś Henocha Jared żył osiemset lat i zrodził synów i córki.

²⁰ Żył zatem Jared dziewięćset sześćdziesiąt dwa lata i umarł.

²¹ Henoch mając sześćdziesiąt pięć lat zrodził Matuzalema.

²² Zrodziwszy Matuzalema chodził Henoch z Bogiem trzysta lat i zrodził synów i córki,

²³ a dni życia jego były trzysta sześćdziesiąt pięć lat.

²⁴ I chodził Henoch z Bogiem, i znikł, gdyż Bóg go zabrał.

²⁵ Matuzalem zaś żył sto osiemdziesiąt siedem lat i zrodził Lamecha.

²⁶ Zrodziwszy Lamecha żył Matuzalem siedemset osiemdziesiąt dwa lata i zrodził synów i córki.

²⁷ Żył zatem Matuzalem dziewięćset sześćdziesiąt dziewięć lat i umarł.

²⁸ Lamech mając sto osiemdziesiąt dwa lata zrodził syna.

²⁹ I dał mu imię Noe, mówiąc: "Ten nas pocieszy w pracach i trudach rąk naszych na ziemi, którą przeklął Jahwe".

³⁰ Po zrodzeniu Noego żył Lamech pięćset dziewięćdziesiąt pięć lat i zrodził synów i córki.

³¹ Żył zatem Lamech siedemset siedemdziesiąt siedem lat i umarł.

³² Noe mając pięćset lat zrodził Sema, Chama i Jafeta.

6

¹ Gdy zaczęli się ludzie na ziemi rozmnażać i zrodzili córki,

² wówczas widzieli synowie Boży córki ludzkie, że były urodne, wzięli sobie z nich żony, jakie wybrali.

³ Rzekł Bóg: "Nie pozostanie duch mój w człowieku, bo ciałem jest, będą zaś dni jego sto dwadzieścia lat".

⁴ Olbrzymi zaś byli na ziemi w owych dniach, a także potem, gdy pobrali synowie Boży córki ludzkie i zrodziły potężnych, sławnych od wieku mężów.

⁵ Jahwe widział, że złość ludzi była wielka, a wszelkie myśli i dążności serca ich były zawsze złe.

⁶ I żałował Jahwe, że stworzył ludzi na ziemi, i smucił się w sercu swym.

⁷ Powiedział wówczas Jahwe: "Wygubię z powierzchni ziemi ludzi, których stworzyłem, od człowieka aż do bydła, płazów, ptaków niebieskich, gdyż żałuję, że [to wszystko] stworzyłem".

⁸ A Noe znalazł łaskę w oczach Jahwe.

⁹ Oto historia Noego. Noe był człowiekiem sprawiedliwym i nieskazitelnym wśród ludzi swojego pokolenia i chodził Noe z Bogiem.

¹⁰ Noe zrodził trzech synów: Sema, Chama i Jafeta.

¹¹ Wówczas ziemia uległa zepsuciu w oczach Bożych, i była ziemia pełna bezprawia.

¹² Bóg widział ziemię, iż była skażona, ponieważ wszelkie ciało zmieniło swą drogę na ziemi.

¹³ Rzekł wówczas Bóg do Noego: "Koniec wszystkiego ciała. Postanowiłem to, gdyż całą ziemię napełnili bezprawiem. Wygładzę ich przeto z ziemi.

¹⁴ Uczyń sobie arkę z drzewa gofer i podziel ją na przegrody oraz pomaż ją z wewnątrz i z zewnątrz smołą.

¹⁵ Tak ją zaś powinieneś zbudować: długość arki będzie trzysta łokci, jej szerokość pięćdziesiąt łokci, a jej wysokość trzydzieści łokci.

¹⁶ Uczynisz okno w arce, na łokieć uczynisz je od wierzchu jego. Drzwi zaś uczynisz na boku arki i uczynisz pierwsze, drugie i trzecie piętro.

¹⁷ Ja oto ześlę na ziemię potop, aby wyniszczyć pod niebem wszelkie ciało, które posiada dech życia: wszystko, co jest na ziemi, zginie.

¹⁸ Lecz z tobą chcę zawrzeć przymierze. Wejdź do arki razem z twymi synami, z twą żoną i z żonami twych synów.

¹⁹ Ze wszystkich istot żywych, ze wszystkich zwierząt weźmiesz do arki z wszelkiego [gatunku], abym go zachował przy życiu; niech zaś to będzie samiec i samica.

²⁰ Z każdego też gatunku ptactwa i z każdego gatunku bydła, z każdego gatunku płazów ziemi po parze z wszystkiego wejdą z tobą, aby się zachowały przy życiu.

²¹ Weźmiesz z sobą każdej potrawy, którą się spożywa i zgromadź ją przy sobie, aby służyła na pokarm tobie i im".

²² A Noe wykonał wszystko; jak polecił mu Bóg, tak uczynił.

7

¹ Rzekł Jahwe do Noego: "Wejdź do arki ty i cały dom twój, ponieważ widziałem ciebie samego sprawiedliwym wpośród całego pokolenia.

² Ze wszystkich zwierząt czystych weźmiesz po siedmioro, samca i samicę, a ze zwierząt nieczystych weźmiesz po dwoje, samca i samicę.

³ Także z ptactwa niebieskiego weźmiesz po siedmioro, samca i samicę, dla zachowania potomstwa na ziemi.

⁴ Jeszcze bowiem siedem dni, a będę spuszczał deszcz na ziemię przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy i zniszczę z powierzchni ziemi wszystkie byty, które uczyniłem".

⁵ I uczynił Noe wszystko to, co mu rozkazał Jahwe.

⁶ A Noe miał sześćset lat, gdy potop wód był na ziemi.

⁷ I wszedł Noe do arki i synowie jego, i żona jego, i żony synów jego [chroniąc się] przed wodami potopu.

⁸ Ze zwierząt czystych i ze zwierząt, które nie są czystymi, i z ptactwa, i z wszelkiego płazu ziemskiego

⁹ po dwoje weszły za Noem do arki: samiec i samica, jak to rozkazał Bóg Noemu.

¹⁰ A po siedmiu dniach wody potopu były nad ziemią.

¹¹ W sześćsetnym roku życia Noego, w miesiącu drugim, siedemnastym dniu miesiąca wszystkie źródła wielkiego oceanu wytrysły, a okna niebieskie otwarły się.

¹² I padał deszcz na ziemią przez czterdzieści dni i przez czterdzieści nocy,

¹³ w tym to właśnie dniu wszedł Noe do arki a z nim Sem, Cham, Jafet: jego synowie i żona Noego, i żony synów jego.

¹⁴ Oni i wszystkie istoty żywe według gatunku, wszelkie bydło według gatunku i wszelkie płazy pełzające po ziemi według gatunku, i wszystko latające według gatunku, wszelki ptak skrzydlaty.

¹⁵ Weszło do arki za Noem po parze ze wszystkiego bytu, który ma dech życia w sobie.

¹⁶ I weszły samiec i samica ze wszystkich istot żywych, jak to rozkazał Bóg Noemu, a Jahwe zamknął arkę za nimi.

¹⁷ I był potop przez czterdzieści dni na ziemi, a wody wzrastały i unosiły arkę, i wznosiła się ponad ziemią.

¹⁸ I przybrały wody, i bardzo wzrosły na ziemi, a arka unosiła się nad powierzchnią wody.

¹⁹ I wznosiły się wody bardziej i bardziej nad ziemią, najwyższe góry zostały zalane pod całym niebem.

²⁰ Wznosiły się wody piętnaście łokci powyżej i zakryły góry.

²¹ I wyginęło wszelkie ciało, które pełza po ziemi, z ptactwem, ze zwierzętami domowymi, ze zwierzętami dzikimi i ze wszystkimi płazami, które pełzają po ziemi, i ze wszystkimi ludźmi.

²² I wymarło to wszystko, co ma dech życia w nozdrzach.

²³ I wygładził [wszystko], od człowieka aż do zwierząt domowych, od płazów aż do ptactwa niebieskiego. Wszystko zostało zgładzone i nie pozostał nikt, jak tylko Noe i ci, co byli z nim w arce.

²⁴ I zalewały wody ziemię przez sto pięćdziesiąt dni.

8

¹ Pamiętał Bóg o Noem i o wszelkich zwierzętach, i o wszelkim bydle, które było z nim w arce. I zesłał Bóg wiatr na ziemię i obniżyły się wody.

² I zamknęły się usta oceanu dolnego i okna niebieskie, i przestał deszcz padać z niebios.

³ I zaczęły powoli wody ustępować z ziemi, opadając po stu pięćdziesięciu dniach.

⁴ W siódmym miesiącu, siedemnastego dnia miesiąca, zatrzymała się arka na górach Ararat.

⁵ Wody opadały coraz bardziej, aż do dziesiątego miesiąca. W pierwszym dniu tego miesiąca ukazały się szczyty gór.

⁶ Przy końcu czterdziestu dni otwarł Noe okno arki, które uczynił.

⁷ I wypuścił kruka, który wylatywał i wracał, dopóki nie wyschły wody na powierzchni ziemi.

⁸ I wypuścił gołębicą z arki, aby ujrzeć, czy wody ustąpiły z ziemi.

⁹ Gołębica nie znalazła dla siebie miejsca na wypoczynek, toteż wróciła do arki, gdyż woda była na całej powierzchni ziemi. A wyciągnąwszy rękę swą uchwycił ją i wniósł do arki.

¹⁰ I czekał jeszcze siedem dni i znów wypuścił gołębicę z arki.

¹¹ Gołębica wróciła wieczorem, trzymając świeżą gałązkę oliwną w dziobie. Poznał wówczas Noe, że ustąpiły wody z ziemi.

¹² Jednak czekał jeszcze siedem dni następnych i wypuścił gołębicę, ale tym razem nie powróciła do niego.

¹³ W sześćset pierwszym roku, w pierwszym [dniu] miesiąca pierwszego wyschły wody na ziemi. Noe usunął przykrycie arki i ujrzał, że ziemia obeschła.

¹⁴ W drugim miesiącu, w dwudziestym siódmym dniu miesiąca ziemia [całkowicie] stała się sucha.

¹⁵ Wtedy Bóg powiedział do Noego, mówiąc:

¹⁶ "Wyjdź z arki ty i żona twoja, i synowie twoi, i żony synów twoich z tobą.

¹⁷ I zwierzęta wszelkiego gatunku, które są z tobą, ptaki i bydło, i płazy pełzające po ziemi, i niech się rozradzają i mnożą na ziemi".

¹⁸ Noe wyszedł, a z nim synowie jego, jego żona i żony jego synów.

¹⁹ Wyszły też z arki wszystkie zwierzęta, wszystkie płazy i wszystkie ptaki, i wszystko, co się porusza na ziemi, jeden gatunek po drugim.

²⁰ Wówczas Noe zbudował ołtarz dla Jahwe, a wziąwszy ze wszystkiego bydła czystego i ze wszystkiego ptactwa czystego ofiarował je na ołtarzu.

²¹ A Jahwe wdychał woń przyjemną, i powiedział Jahwe do siebie: "Nie przeklnę już więcej ziemi po raz drugi z powodu człowieka, gdyż myśl serca ludzkiego jest zła od jego młodości, i nie ukarzę już po raz drugi istot żyjących, jak to uczyniłem:

²² Dopóki ziemia będzie trwała, zimno i gorąco, lato i zima, dzień i noc, nie ustaną".

9

¹ Pobłogosławił Bóg Noego i jego synów, mówiąc: "Bądźcie płodni i mnóżcie się, i napełniajcie ziemię.

² Niech mają lęk i strach przed wami wszystkie zwierzęta dzikie i wszystkie ptaki niebieskie, z wszystkim, co się rusza na ziemi, z wszystkimi rybami morskimi; są oddane w ręce wasze.

³ Wszystko, co się rusza i co żyje, niech wam służy za pokarm. Oddaję wam to wszystko tak samo, jak [dałem] zieloną trawę.

⁴ Jednak nie będziecie z nich [tj. ze zwierząt] jedli mięsa z jego życiem [tj. z jego krwią].

⁵ Ale i o waszą krew ze względu na wasze dusze będę się o nią dopytywał. Będę się o nią dopytywał od każdego zwierzęcia, a tym bardziej od człowieka. Z ręki męża, brata jego, będę się dopytywał o duszę człowieka.

⁶ Kto przeleje krew człowieka, tego krew musi być przelana przez człowieka, bo na obraz Boży stworzyłem [człowieka].

⁷ A wy bądźcie płodni i mnóżcie się, i napełniajcie ziemię, i panujcie nad nią".

⁸ Bóg rzekł do Noego i jego synów:

⁹ "Chcę zawrzeć przymierze moje z wami i z waszym potomstwem po was

¹⁰ oraz ze wszystkimi istotami żywymi, które są z wami, i między ptakami, między zwierzętami domowymi i między zwierzętami dzikimi; z wami wszystkimi i ze wszystkimi dzikimi zwierzętami.

¹¹ Zawrę przymierze z wami i żadne ciało nie będzie już nigdy zniszczone przez wody potopu, i nie będzie już nigdy potopu, który by spustoszył ziemię".

¹² Rzekł potem Bóg: "Taki znak będzie przymierza, które ustanawiam między mną a wami, które jest z wami i wszystkimi istotami żyjącymi na wieczne pokolenia.

¹³ Kładę łuk mój na obłoku i będzie znakiem przymierza pomiędzy mną i pomiędzy ziemią.

¹⁴ Gdy zbiorę obłok nad ziemią, łuk ukaże się na obłoku.

¹⁵ I będę pamiętał o moim przymierzu między mną a między wami i wszelką istotą żyjącą. Wody potopu nie zniszczą już żadnego ciała.

¹⁶ Łuk będzie na obłoku i gdy spojrzę na niego, przypomnę sobie przymierze wieczne, jakie jest między Bogiem a istotami żyjącymi, jakie są na ziemi".

¹⁷ I rzekł Bóg do Noego: ,Taki jest znak przymierza, jakie zawarłem pomiędzy mną a wszelkim ciałem, które jest na ziemi".

¹⁸ Synami Noego, którzy wyszli z arki, byli Sem, Cham i Jafet. Cham był ojcem Kanaana.

¹⁹ Ci trzej byli synami Noego, i oni napełnili całą ziemię.

²⁰ Noe, będąc rolnikiem, zaczął uprawiać winnicę.

²¹ Gdy potem napił się wina, stracił przytomność i leżał nagi w swym namiocie.

²² Cham, ojciec Kanaana, ujrzawszy nagość ojca swego, powiedział o tym swym braciom, którzy byli poza [namiotem].

²³ Wtedy Sem i Jafet wzięli płaszcz, a rozciągnąwszy na swych ramionach, weszli tyłem [do namiotu] i przykryli nagość swego ojca. Nie odwracali zaś swej twarzy, aby nie widzieć nagości ojca swego.

²⁴ Kiedy Noe po wytrzeźwieniu [z wina] obudził się i dowiedział się, co mu uczynił jego młodszy syn,

²⁵ rzekł: "Niechaj będzie przeklęty Kanaan! Niechaj będzie sługą sług swych braci".

²⁶ A nadto rzekł: "Niech będzie błogosławiony Jahwe, Bóg Sema! Niech będzie Kanaan sługą Sema!

²⁷ Niech da Bóg Jafetowi dużą przestrzeń i niech on zamieszka w namiotach Sema, a Kanaan niech będzie mu sługą!"

²⁸ Noe żył po potopie trzysta pięćdziesiąt lat.

²⁹ I umarł Noe, gdy miał dziewięćset pięćdziesiąt lat.

10

¹ Oto potomkowie synów Noego: Sema, Chama i Jafeta, którym narodzili się po potopie synowie:

² Synowie Jafeta: Gomer, Magog, Madaj, Jawan, Tubal, Mosoch, Tiras.

³ Synowie Gomera: Askanaz, Rifat, Togarma.

⁴ Synowie Jawana: Elisa, Tarsis, Kittim, Rodanim.

⁵ Od nich odłączyły się wyspy narodów. [To są synowie Jafeta] w krainach swoich, każdy według języka swego, według rodów swoich w narodach swoich.

⁶ Synowie Chama: Kusz, Misrajim, Put i Kanaan.

⁷ Synowie Kusza: Seba, Hawila, Sabta, Raama, Sabteka. Synowie Raamy: Seba i Dedan.

⁸ Kusz zrodził Nimroda, który stał się możnym na ziemi.

⁹ Był on mężnym myśliwym przed Jahwe, dlatego mówi się: "Jako Nimrod dzielny myśliwy przed Jahwe".

¹⁰ Początkiem królestwa jego był Babel, Erech, Akkad i Kalne w ziemi Sinear.

¹¹ Z tej ziemi wyszedł Assur i zbudował Niniwę, Rechobot-ir i Kalach,

¹² potem Resen pomiędzy Niniwą i Kalach, które było wielkim miastem.

¹³ Misrajim zrodził Ludima, Anamima, Lehabima, Naftuchima,

¹⁴ Patrusima, Kasluchima, od którego pochodzą Filistyni i Kaftorim.

¹⁵ Kanaan zrodził Sydona, pierworodnego swego, i Heta

¹⁶ oraz Jebuzytów, Amorytów, Girgazytów,

¹⁷ Hiwwitów, Arkitów i Synitów,

¹⁸ Arwadytów, Semarytów, Hamatytów; potem rozproszyły się szczepy kananejskie.

¹⁹ A taka była granica bojim aż do Lesy.

²⁰ To są synowie Chama według swoich rodów i według swoich języków, w swoich krajach i wśród swoich narodów.

²¹ A Semowi narodzili się również synowie. Jest on ojcem wszystkich synów Hebera i starszym bratem Jafeta.

²² Synowie Sema: Elam, Assur, Arfaksad, Lud i Aram.

²³ Synowie Arama: Us, Hul, Geter i Mes.

²⁴ Arfaksad zrodził Salacha, a Salach zrodził Hebera.

²⁵ Heberowi narodziło się dwóch synów: imię jednego Peleg, gdyż za jego życia podzielono ziemię, imię zaś brata jego Joktan.

²⁶ A Joktan zrodził Almodada, Salafa, Hasarmaweta i Jaracha,

²⁷ oraz Hadorama, Uzela i Diklę,

²⁸ Hobala, Abimaela i Sebę,

²⁹ Ofira, Hawilę i Jobaba. Oto wszyscy synowie Joktana.

³⁰ A siedziba ich rozciągała się od Mesy w kierunku Safara do góry wschodniej.

³¹ To są synowie Sema według rodów ich, według języków ich, w krajach swoich według narodów ich.

³² Oto rody synów Noego według pokoleń ich w narodach swoich. A z nich rozproszyły się po potopie narody na ziemi.

11

¹ Wszyscy ludzie byli jednego języka i jednej mowy.

² Gdy zaś przyszli ku wschodowi, napotkali równinę w ziemi Sinear i na niej zamieszkali.

³ I powiedzieli do siebie: "Weźmy się do wyrobu i wypalania cegieł". A cegła ta winna im zastąpić kamień, smoła ziemna winna im zastąpić wapno.

⁴ I powiedzieli jeszcze do siebie: "Zbudujmy miasto i wieżę, której szczyt będzie w niebiosach, i uczyńmy sobie sławę, abyśmy się nie mogli rozproszyć po całej ziemi".

⁵ Jahwe zstąpił, aby zobaczyć miasto i wieżę, którą budowali synowie ludzcy.

⁶ I rzekł Jahwe: "Oto wszyscy są jednym ludem i mają jedną mowę. Jeśli wykonają to rozpoczęte dzieło, to nic nie będzie później dla nich niemożliwe wykonać, cokolwiek postanowią.

⁷ Zstąpmy przeto zaraz i pomieszajmy im języki, aby sie nie mogli porozumiewać wzajemnie".

⁸ I rozproszył ich Jahwe po całej ziemi, i zaprzestali budowy miasta.

⁹ Dlatego miejsce to otrzymało nazwę Babel, gdyż pomieszał tu Jahwe mowę wszystkich ludzi, i rozproszył ich Jahwe z tego miejsca po całej ziemi.

¹⁰ Ten jest spis potomków Noego: Sem miał sto lat, gdy zrodził Arfaksada, dwa lata po potopie.

¹¹ Zrodziwszy zaś Arfaksada, żył jeszcze Sem pięćset lat i zrodził synów i córki.

¹² Arfaksad mając trzydzieści piąć lat, zrodził Salacha.

¹³ Zrodziwszy zaś Salacha, żył Arfaksad trzysta trzy lata i zrodził synów i córki.

¹⁴ Salach mając trzydzieści lat zrodził Hebera.

¹⁵ Zrodziwszy zaś Hebera, żył Salach czterysta trzy lata i zrodził synów i córki.

¹⁶ Heber mając trzydzieści cztery lata zrodził Pelega.

¹⁷ Zrodziwszy zaś Pelega, żył Heber czterysta trzydzieści lat i zrodził synów i córki.

¹⁸ Peleg mając trzydzieści lat zrodził Rewa.

¹⁹ Zrodziwszy zaś Rewa, żył Peleg dwieście i dziewięć lat i zrodził synów i córki.

²⁰ Rew mając trzydzieści dwa lata zrodził Saruga.

²¹ Zrodziwszy zaś Saruga, żył Rew dwieście siedem lat i zrodził synów i córki.

²² Sarug mając trzydzieści lat zrodził Nachora.

²³ Zrodziwszy zaś Nachora, żył Sarug dwieście lat i zrodził synów i córki.

²⁴ Nachor mając dwadzieścia dziewięć lat zrodził Tarego.

²⁵ Zrodziwszy zaś Tarego, żył Nachor sto dziewiętnaście lat i zrodził synów i córki.

²⁶ Tare mając siedemdziesiąt lat zrodził Abrama, Nachora i Harana.

²⁷ oto pokolenia Tarego: Tare zrodził Abrama, Nachora i Harana. Haran zrodził Lota.

²⁸ Później umarł Haran w obecności Tarego, swego ojca, w swym miejscu rodzinnym w Ur Chaldejczyków.

²⁹ Abram zaś i Nachor pojęli żony. Imię żony Abrama było Saraj, zaś imię żony Nachora było Melcha, córka Harana, ojca Melchy i Jeschy.

³⁰ Saraj zaś była niepłodną i nie miała dzieci.

³¹ Tare wziął Abrama, syna swego, i Lota, syna Harana, swego wnuka i Saraj, synową swoją, żoną Abrama, swego syna, i wyprowadził ich z Ur Chaldejczyków, aby ich zaprowadzić do ziemi Kanaan. Przyszedłszy zaś do Haranu, zamieszkali w tej miejscowości.

³² A dni życia Tarego było dwieście pięć lat, i umarł Tare w Haranie.

12

¹ I rzekł Jahwe do Abrama: "Wyjdź z ziemi twojej, z plemienia twojego, i z domu twego [i idź] do ziemi, którą ci ukażę.

² Uczynię cię ludem wielkim, będą błogosławił tobie i wywyższę imię twoje i staniesz się błogosławieństwem.

³ Będę [bowiem] błogosławił tym, którzy ciebie będą błogosławić, a będę przeklinał tych, którzy tobie będą złorzeczyć i będą błogosławione w tobie wszystkie ludy ziemi".

⁴ I poszedł Abram, jak mu rozkazał Jahwe, a z nim poszedł i Lot, Abram miał siedemdziesiąt pięć lat, gdy wyszedł z Haranu.

⁵ Abram zabrał Saraj, żonę swoją, i swego bratanka Lota oraz całą majętność, jaką posiadał, wraz ze służbą, jaką nabył w Haranie, i wyruszył do ziemi kananejskiej. I przybył do Kanaanu.

⁶ Abram przeszedł przez całą tę ziemię aż do Sychem i aż do dębu More; a Kananejczycy mieszkali w tej ziemi.

⁷ Wtedy ukazał się Abramowi Jahwe i powiedział: "Dam tę ziemię twemu potomstwu". I zbudował ołtarz dla Jahwe, który mu się ukazał.

⁸ A przeniósłszy się stamtąd na wzgórze na wschód pod Betel, rozbił namiot między Betel od zachodu a między Haj od wschodu, a zbudowawszy [też] ołtarz, wzywał imienia Jahwe.

⁹ Potem Abram zwinął namiot i poszedł do Negebu.

¹⁰ Kiedy [zaś] nastał głód w tym. kraju, udał się Abram do Egiptu, aby tam pozostać przez jakiś czas, gdyż panował wielki głód w kraju.

¹¹ Kiedy zbliżał się do granic Egiptu, powiedział Abram do Saraj, swej żony: "Wiem, że jesteś bardzo piękną niewiastą.

¹² Gdy cię zobaczą Egipcjanie, powiedzą: oto jego żona. Potem zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu.

¹³ Mów przeto, że jesteś moją siostrą, abym ze względu na ciebie zachował życie".

¹⁴ Gdy przybyli do Egiptu, spostrzegli Egipcjanie, że niewiasta była bardzo piękna.

¹⁵ Ujrzeli również Saraj dworzanie faraona i wychwalali jej piękność przed faraonem. Zabrane przeto niewiastę do pałacu faraona.

¹⁶ I dobrze się powodziło Abramowi ze względu na [Saraj]. Otrzymał bowiem owce, woły, osły, niewolników i niewolnice, oślice i wielbłądy.

¹⁷ Jahwe zaczął zsyłać na faraona i na dom jego dotkliwe klęski ze względu na Saraj, żonę Abrama.

¹⁸ Wezwał przeto faraon Abrama i rzekł: "Dlaczego to uczyniłeś, i czemu nie powiedziałeś mi, że ona jest żoną twoją?

¹⁹ Dlaczego mówiłeś: to moja siostra, tak że wziąłem ją sobie za żonę? A teraz - oto twoja żona, zabierz ją i idź!"

²⁰ Dał też faraon rozkaz swoim dworzanom, a oni go odprowadzili wraz z żoną i wszystkim jego dobytkiem.

13

¹ Abram opuścił Egipt z żoną swoją, zabierając majętność swoją i Lota [i poszedł] do Negebu.

² Abram był bardzo bogaty [mając] trzody, złoto i srebro.

³ A wędrując od Negebu aż do Betel, zatrzymał się w miejscu, gdzie poprzednio rozbił namiot między Betel a Haj.

⁴ Tutaj, gdzie zbudował przedtem ołtarz, wzywał imienia Jahwe.

⁵ Także i Lot, podróżujący z Abramem, miał trzodę, bydło i namioty.

⁶ Nie mogli znaleźć pastwisk w tej ziemi, gdyż mieli liczne stada, toteż nie mogli przebywać razem.

⁷ Powstał tedy spór między pasterzami trzód Abrama a pasterzami trzód Lota. Kananejczycy i Ferezejczycy mieszkali wtedy w tej ziemi.

⁸ Wówczas tak się odezwał Abram do Lota: "Niech nie będzie sporu między mną a tobą oraz między moimi pasterzami a twoimi, gdyż jesteśmy krewnymi.

⁹ Czyż nie cała ziemia jest przed nami? Odłącz się przeto ode mnie. Jeśli pójdziesz w lewo, ja pójdę w prawo, a jeśli ty pójdziesz w prawo, ja w lewo pójdę".

¹⁰ Lot podniósł swe oczy i ujrzał, że cała okolica Jordanu aż do Soaru była dobrze nawodniona, jak ogród Jahwe i ziemia egipska. [Była zaś taka], zanim nie zniszczył jeszcze Jahwe Sodomy i Gomory.

¹¹ Lot wybrał okolicę Jordanu i poszedł na wschód. W ten sposób rozłączyli się jeden od drugiego.

¹² Abram przebywał w ziemi Kanaan, Lot zaś wędrował w okolicach Jordanu i zamieszkał potem w Sodomie.

¹³ Mieszkańcy Sodomy byli źli, grzesząc bardzo ciężko przeciw Jahwe.

¹⁴ Po odejściu Lota powiedział Jahwe do Abrama: "Spojrzyj w dal i popatrz z tego miejsca, na którym stoisz, na północ, na południe, na wschód i na zachód.

¹⁵ Całą tę ziemią, jaką widzisz, dam tobie i potomstwu twemu na wieki.

¹⁶ I rozmnożę potomstwo twoje jako proch ziemi. Jak nie można zliczyć prochu ziemi, tak niezliczone będzie potomstwo twoje.

¹⁷ Wstań tedy i obejdź tę ziemię wzdłuż i wszerz, gdyż oddam ją tobie".

¹⁸ Abram zwinął namiot i udał się do dębów Mamre, które są koło Hebronu. Tutaj zbudował ołtarz dla Jahwe.

14

¹ W czasach Amrafela, króla Sinearu, Ariocha, króla Ellassaru, Kedorlaomera, króla Elamu, i Tideala, króla ludów, zdarzyło się,

² że wszczęli wojnę z Berą, królem Sodomy, z Birszą, królem Gomory, z Szinabem, królem Adamy, i z Szemeberem, królem Sebojimu, i z królem [miasta] Bali, czyli Soaru.

³ Ci wszyscy złączyli się na dolinie Siddim, gdzie jest morze Słone.

⁴ Przez dwanaście lat byli ulegli Kedorlaomerowi, lecz w trzynastym roku odmówili mu posłuszeństwa.

⁵ Toteż w czternastym roku przybył Kedorlaomer wraz z innymi królami. Pokonali Refaimów w Astarot-Karnaim, Zuzimów w Ham i Emimów w Szawe-Kirjataim,

⁶ a Horytów w ich górach od Seiru aż do dębu Faran, który jest w pobliżu pustyni.

⁷ Następnie zawróciwszy, przybyli do źródła Mispat, czyli do Kadesz, i pobili książąt Amalecytów i Amorytów mieszkających w Haseson-Tamar.

⁸ Wyruszywszy wtedy król Sodomy, król Gomory, król Adamy, król Sebojimu i król Bali, czyli Soaru, ustawili się do walki na dolinie Siddim,

⁹ z Kedorlaomerem, królem Elamu, Tidealem, królem ludów, Amrafelem, królem Sinearu, i Ariochem, królem Ellassaru: czterej królowie [walczyli] z pięcioma [królami],

¹⁰ A na dolinie Siddim było wiele kopalni smoły, gdzie wpadli podczas ucieczki królowie Sodomy i Gomory, a inni uciekli w góry.

¹¹ [Nieprzyjaciele] zabrali całe mienie [mieszkańców] Sodomy i Gomory oraz wszelką ich żywność i odeszli.

¹² Zabrali także ze sobą Lota i jego mienie i odeszli. Był to bratanek Abrama, a mieszkał w Sodomie.

¹³ Pewien zbieg doniósł o tym Abramowi Hebrajczykowi, mieszkającemu w pobliżu dębu Amorejczyka Mamre, brata Eszkola i Anera, sprzymierzeńca Abrama.

¹⁴ Gdy Abram dowiedział się, że jego bratanek został uprowadzony, kazał zgromadzić się wyćwiczonym ludziom swego domu w [liczbie] trzystu osiemnastu mężczyzn i urządził pościg aż do Dan.

¹⁵ Rozdzieliwszy się następnie nocą, uderzył na nich ze swymi ludźmi, pokonał ich i ścigał aż do Hoby, która leży na północ od Damaszku.

¹⁶ Odzyskał z powrotem zabrany dobytek, a także Lota, bratanka swego, z jego majątkiem oraz niewiastami i sługami.

¹⁷ Kiedy [Abram] wracał po zwycięstwie nad Kedorlaomerem i królami, którzy z nim byli, wyszedł naprzeciw niego król Sodomy na nizinę Szawe, czyli na nizinę królewską.

¹⁸ Melchizedech, król Salem, przyniósł chleb i wino, a był on kapłanem Boga Najwyższego.

¹⁹ Pobłogosławił Abrama i powiedział: "Niech będzie błogosławiony Abram przez Najwyższego Boga, który stworzył niebo i ziemię.

²⁰ Niech będzie błogosławiony Najwyższy Bóg, który dał w twe ręce twoich nieprzyjaciół". Abram dał mu dziesięcinę ze wszystkiego.

²¹ Król Sodomy rzekł do Abrama: "Daj mi ludzi, mienie weź dla siebie".

²² Abram powiedział do króla Sodomy: "Podnoszę moje ręce do Jahwe, Najwyższego Boga, który stworzył niebo i ziemię,

²³ że ani nitki, ani rzemienia do sandałów nie wezmę, abyś nie mógł powiedzieć: ja wzbogaciłem Abrama.

²⁴ Nic dla mnie! Jedynie to, co zjedli moi ludzie i tę część, która się należy mężom, którzy ze mną byli na wyprawie, Aner, Eszkol i Mamre winni sobie zabrać.

15

¹ Po tych wypadkach rzekł Jahwe do Abrama w widzeniu: "Nie bój się, Abramie. Jam jest dla ciebie tarczą, a zapłata twoja będzie bardzo wielka".

² I rzekł Abram: "Panie Boże, dlaczegoż dopuszczasz na mnie, że żyję bezdzietny, a skutkiem tego mojego domu spadkobiercą będzie ten Damasceńczyk Eliezer?"

³ I mówił dalej Abram: "Oto nie dałeś mi potomstwa i dlatego sługa mój będzie spadkobiercą moim".

⁴ A Jahwe mu rzekł: "Nie tamten będzie twoim spadkobiercą, lecz [ten], który z ciebie się narodzi, ten weźmie spadek po tobie".

⁵ Potem wyprowadził go na dwór i rzekł: "Spójrz w górę na niebo i policz gwiazdy, jeśli zdołasz je zliczyć. Tak będzie liczne potomstwo twoje".

⁶ I uwierzył w Jahwe, i uważał to za swoją sprawiedliwość.

⁷ I rzekł do niego: "Ja jestem Jahwe, który cię wywiodłem z Ur Chaldejczyków, aby ci dać ziemią tę w posiadanie".

⁸ A [on] odrzekł: "O Panie Boże, w jaki sposób poznam, że ją posiędę?"

⁹ I rzekł do niego: "Weź mi jałówką trzechletnią, kozą i barana trzechletniego, i synogarlicą, i gołąbką".

¹⁰ I wziął to wszystko, i rozciął przez środek, i położył jedną część naprzeciw drugiej, ale ptactwa nie rozcinał.

¹¹ Potem ptactwo drapieżne rzuciło się na zabite ofiary i odpędzał je Abram.

¹² O zachodzie słońca Abram zasnął i spadł na niego strach i ciemność wielka.

¹³ I rzekł [Bóg] do Abrama: "Wiedz, że gośćmi będą potomkowie twoi w kraju, który będzie należał do nich i zrobią z nich niewolników i będą ich uciskać przez czterysta lat.

¹⁴ Ale ja także będę sądził ten lud, któremu będą służyli, a potem wyjdą z wielkim dobytkiem.

¹⁵ A ty odejdziesz do ojców swoich, zejdziesz do grobu w późnej starości.

¹⁶ [Twoi potomkowie] czwartego pokolenia powrócą tu dopiero, ponieważ w tym czasie dopełni się nieprawość Amorytów".

¹⁷ Gdy słońce zaszło, nastała ogromna ciemność i ukazał się słup dymu i pochodnie ognia, który wydobywał się między owymi częściami ofiarnymi.

¹⁸ Tegoż samego dnia zawarł Jahwe przymierze z Abramem mówiąc: "Potomstwu twojemu dam tę ziemię, od rzeki Egiptu aż po rzekę wielką, rzekę Eufrat:

¹⁹ Kenitów, Kenizytów i Kadmonitów,

²⁰ Hetytów i Ferezejczyków, Refaimów.

²¹ Amorejczyków i Kananejczyków, Gergezejczyków i Jebuzytów".

16

¹ A Saraj, żona Abrama, nie zrodziła mu potomstwa. Miała za służącą Egipcjanką imieniem Hagar.

² I rzekła Saraj do Abrama: "Skoro Jahwe nie pozwolił mi zostać matką, dlatego żyj z moją służącą, a może w ten sposób otrzymam dziecię". I posłuchał Abram głosu Saraj.

³ Saraj, żona Abrama, wzięła Hagar, Egipcjankę, swoją służącą, przy końcu dziesiątego roku pobytu Abrama w ziemi kananejskiej i dała ją Abramowi, mężowi swojemu, za żonę.

⁴ I żył z Hagar, i poczęła, a gdy poznała, że poczęła, wzgardziła swą panią.

⁵ Wtedy Saraj rzekła do Abrama: "Krzywda uczyniona mnie, ciebie [dotyka]. Przecież to ja dałam ci służącą moją za żonę, a gdy poznała, że poczęła, wzgardziła mną. Niechaj Jahwe rozsądzi między mną a tobą".

⁶ Abram rzekł do Saraj: "Oto twoja służąca jest w twoich rękach; uczyń z nią, co ci się wydaje słuszne". Wtedy Saraj upokarzała ją, i uciekła daleko od niej.

⁷ Anioł Jahwe znalazł ją na pustyni przy źródle [znajdującym się] przy drodze do Sur.

⁸ I rzekł: "Hagar, sługo Saraj, skąd to przyszłaś i dokąd idziesz?" I odrzekła: "Uciekłam od swojej pani Saraj".

⁹ Anioł Jahwe powiedział jej: "Powróć do pani swojej i znoś jej upokorzenia".

¹⁰ Anioł Jahwe powiedział jej też: "Rozmnożę wielce potomstwo twoje, iż nie będzie go można zliczyć, gdyż będzie tak liczne".

¹¹ I powiedział jej jeszcze anioł Jahwe: "Oto poczęłaś i porodzisz syna i dasz mu imię Ismael, ponieważ wejrzał Jahwe na twoje upokorzenia.

¹² I będzie on człowiekiem żyjącym na stepie, a jego ręka przeciw każdemu, a ręka wszystkich przeciwko niemu. Zamieszka zaś naprzeciw wszystkich swoich braci".

¹³ I dała nazwę [Bogu], który do niej przemawiał: "Tyś El-roj!", gdyż powiedziała: "Tutaj patrzałam na widzącego mnie".

¹⁴ I dlatego temu źródłu dała nazwę "Beer Lahaj-Roj". Znajduje się ono między Kadesz a Bered.

¹⁵ I porodziła Hagar Abramowi syna i dał Abram swemu synowi imię Ismael.

¹⁶ Abram zaś miał osiemdziesiąt sześć lat, gdy urodziła mu Hagar Ismaela.

17

¹ Gdy Abram miał dziewięćdziesiąt dziewięć lat, objawił mu się Jahwe i rzekł do niego: "Ja jestem Bóg twój, chodź przed obliczem moim i bądź doskonałym,

² a [ja] ustanowię przymierze moje między mną i między tobą, i rozmnożą cię bardzo".

³ Wtedy upadł Abram na twarz i rozmawiał z nim Bóg mówiąc:

⁴ "Oto [zawrę] przymierze moje z tobą i będziesz ojcem wielu narodów.

⁵ Dlatego imię twoje odtąd nie będzie Abram, lecz będziesz się nazywał Abraham, ponieważ cię ustanowiłem ojcem wielu narodów.

⁶ I rozmnożę cię bardzo, i postanawiam cię [ojcem] dla narodów, i królowie od ciebie pochodzić będą.

⁷ ? utwierdzę przymierze moje między mną, a między tobą i potomstwem twym po tobie w pokoleniach jego i [sprawię], że będzie ono przymierzem wiecznym, i będę ci ojcem i potomstwu twemu po tobie.

⁸ I dam ci i potomstwu twemu po tobie ziemię, w której teraz jesteś przybyszem, całą ziemię Kanaan w posiadanie wieczne, i będę im Bogiem".

⁹ I rzekł Bóg do Abrahama: "Strzeż przymierza mego ty i potomkowie twoi w ich pokoleniu.

¹⁰ A to jest przymierze moje, które macie zachować między mną a między wami i między potomkami twoimi po tobie, że musi się poddać obrzezaniu każdy mężczyzna z was.

¹¹ A obrzeżcie ciało z napletka waszego, co będzie znakiem przymierza mojego między mną a między wami.

¹² Dlatego każde dziecię ośmiodniowe rodzaju męskiego będzie obrzezane u was w pokoleniach waszych: tak dziecko z domu waszego, jak i niewolnicy kupieni od jakiegokolwiek cudzoziemca, który nie jest z tego narodu.

¹³ Musi być obrzezany urodzony w domu twoim i kupiony za pieniądze twoje, i będzie przymierze moje przymierzem wiecznym w ciałach waszych.

¹⁴ A gdyby ktoś nieobrzezany nie chciał wypełnić przykazania tego na ciele swoim, taki człowiek ma być odłączony od ludu swego jako gwałciciel mojego przymierza".

¹⁵ I rzekł jeszcze Bóg do Abrahama: "Żony twojej nie nazywaj Saraj, ponieważ Sara jest imię jej.

¹⁶ Albowiem pobłogosławię ją i z niej także dam ci syna i pobłogosławią ją, że rozkrzewi się w narody i królowie od niej pochodzić będą".

¹⁷ Wtedy Abraham upadł na twarz, śmiał się i myślał w sercu swoim: "Czyż człowiekowi stuletniemu urodzi się syn, albo czy Sara dziewięćdziesięcioletnia urodzi?"

¹⁸ Dlatego odezwał się Abraham do Boga: "Oby tylko Ismael żył przed obliczem twoim".

¹⁹ A Bóg odrzekł: "Jednak Sara będzie matką twojego syna i nazwiesz imię jego Izaak, i zawrę przymierze z nim, i będzie [ono] przymierzem wiecznym jego potomków po nim.

²⁰ A co się [tyczy] Ismaela również wysłucham cię: Oto pobłogosławiłem go i uczynię go płodnym i rozmnożę go bardzo. Dwunastu książąt będzie pochodziło od niego i rozkrzewię go w naród wielki.

²¹ Ale przymierze moje zawrę z Izaakiem, którego urodzi ci Sara następnego roku o tym czasie".

²² Gdy Bóg skończył mówić do Abrahama, wtedy oddalił się od niego.

²³ Abraham zaś wziął Ismaela, syna swego, i wszystkie sługi swoje i każdego niewolnika kupionego rodzaju męskiego z mężów domu swego, i obrzezał ich tego samego dnia, w którym rozmawiał z nim Bóg.

²⁴ Miał wtedy Abraham dziewięćdziesiąt dziewięć lat, gdy się obrzezał.

²⁵ Tego samego dnia został obrzezany Abraham i Ismael, syn jego.

²⁶ A Ismael, syn jego, miał wtedy trzynaście lat. gdy poddano go obrzezaniu.

²⁷ I każdy mężczyzna z domu jego, sługa czy niewolnik kupiony od cudzoziemca, zostali obrzezani z nim.

18

¹ Potem ukazał się [Abrahamowi] Jahwe w pobliżu dębu Mamre. [Abraham] siedział przed wejściem do namiotu podczas [największego] żaru dziennego.

² Podniósł oczy swe i ujrzał trzech mężów, stojących naprzeciwko niego. Ledwo ich spostrzegł, pobiegł szybko naprzeciw nich od wejścia do namiotu i skłonił się przed nimi ku ziemi.

³ I powie(dział: "Panie mój! Jeśli znalazłem łaskę w oczach twoich, nie omijaj sługi twego.

⁴ Każę przynieść trochę wody, abyście obmyli nogi swoje i odpoczęli pod drzewem.

⁵ Przyniosę wam kawał chleba; pokrzepcie serca swoje, skoro przechodzicie koło sługi waszego i dopiero potem pójdziecie dalej". Odrzekli: "Uczyń, jak powiedziałeś".

⁶ Wówczas Abraham udał się spiesznie do namiotu Sary i rzekł: "Prędko rozczyń trzy miary pszennej mąki i upiecz placków".

⁷ Następnie pobiegł Abraham do trzody i wybrał tłuste i piękne cielę i kazał słudze swemu zaraz je przyprowadzić.

⁸ Po czym wziąwszy masło, mleko i cielę już przyrządzone, postawił jedzenie przed nimi. Stał zaś przy nich pod drzewem, a oni jedli.

⁹ I rzekli doń: ,A gdzież to jest Sara, małżonka twoja?" Odpowiedział [Abraham]: ,W tym to namiocie".

¹⁰ Wówczas [jeden z nich] powiedział: "Od dziś za rok przyjdę znów do ciebie. Twoja żona Sara będzie miała wtedy syna". Sara podsłuchiwała tego [za zasłoną] u wejścia do namiotu, gdyż była za jego plecami.

¹¹ A Abraham i Sara byli już starzy i w bardzo podeszłym wieku. Sara nie miewała już tego, co zdarza się niewiastom.

¹² Toteż Sara zaśmiała się cicho i pomyślała sobie: "Teraz po zestarzeniu się będę zażywała rozkoszy, gdy mój pan jest już starcem?"

¹³ A Jahwe rzekł do Abrahama: "Dlaczegoż to Sara zaśmiała się i pomyślała: "Czyż rzeczywiście mogę ja jeszcze być matką, gdy się już zestarzałam?"

¹⁴ Czyż jest coś niemożliwego dla Jahwe? Tak o tej samej porze za rok przyjdę do ciebie, a Sara będzie miała wówczas syna".

¹⁵ Wtedy Sara zaprzeczyła: "Nie śmiałam się", gdyż była przerażona. Lecz [on] powiedział: "Śmiałaś się".

¹⁶ Odchodząc zaś mężowie zwrócili się w kierunku Sodomy. Abraham odprowadzając ich szedł z nimi.

¹⁷ A Jahwe rzekł: "Czyż mogę zataić przed Abrahamem to, co mam uczynić?

¹⁸ Przecież Abraham ma się stać [ojcem] wielkiego i potężnego narodu. W nim będą błogosławione wszystkie narody ziemi.

¹⁹ Jego wybrałem, ażeby nakazał synom swoim, oraz domowi swojemu po sobie strzec drogi Jahwe przez pełnienie sprawiedliwości i sądu, ażeby spełnił Jahwe to, co obiecał Abrahamowi".

²⁰ Potem Jahwe powiedział: ,Jakże są liczne skargi na Sodomę i Gomorę! I jakże ciężkie są ich grzechy!

²¹ Chcę iść a zobaczyć, czy rzeczywiście tak postępują, jak brzmi skarga, która do nieba przyszła. A jeśli nie [postępują], to się przekonam".

²² Mężowie zwrócili się i poszli do Sodomy, a Jahwe stał jeszcze przed Abrahamem.

²³ Abraham zbliżył się i zapytał: "Czy gniew twój zgładzi niewinnego razem z winnym?

²⁴ A jeśli jest w mieście pięćdziesięciu sprawiedliwych, czy ich zgładzisz? Czy nie przebaczysz tej miejscowości ze względu na pięćdziesięciu niewinnych, którzy się w niej znajdują?

²⁵ Precz z postępowaniem w ten sposób, aby ginął niewinny wraz z winnym i aby był ten sam koniec niewinnego jak i winnego. Precz z takim działaniem! Czyż jest możliwe, aby sędzia całej ziemi nie wykonywał sprawiedliwości?"

²⁶ Odpowiedział Jahwe: ,Jeśli znajdę w Sodomie pięćdziesięciu sprawiedliwych mieszkańców, to przebaczę całej tej miejscowości ze względu na nich".

²⁷ Abraham odpowiedział: "Odważyłem się przemawiać do mojego Pana, ja proch i popiół.

²⁸ Ale jeśli braknie do pięćdziesięciu sprawiedliwych pięciu, czy dla braku pięciu [sprawiedliwych] zniszczysz całe miasto?" On odpowiedział: "Nie zniszczę, jeśli znajdę czterdziestu pięciu".

²⁹ Abraham pytał dalej: "Ale jeśli znajdzie się tylko czterdziestu?" Odpowiedział: "Nie zniszczę, jeśli znajdę czterdziestu".

³⁰ I znów powiedział: "Nie chciej się gniewać, Panie, że postawię pytanie. A jeśli znajdzie się trzydziestu?" I odpowiedział: "Nie zniszczę, jeśli znajdę trzydziestu".

³¹ I rzekł znów Abraham: "Odważyłem się jeszcze przemawiać do mojego Pana, ale jeśli znajdzie się tam dwudziestu?" Odpowiedział: "Nie zniszczę dla dwudziestu".

³² I rzekł: "Niech się nie gniewa mój Pan, a jeszcze raz zapytam: A jeśli się znajdzie dziesięciu?" Odpowiedział: "Nie zniszczę i dla dziesięciu".

³³ Jahwe odszedł po zakończeniu rozmowy z Abrahamem, a Abraham powrócił do siebie.

19

¹ I przybyli dwaj aniołowie do Sodomy, gdy Lot siedział w bramie Sodomy. Gdy Lot ujrzał [ich], powstał, wyszedł na ich spotkanie i skłonił się twarzą ku ziemi.

² I rzekł: "Moi panowie, bardzo proszę, wejdźcie do domu swego sługi, przenocujcie i umyjcie nogi swoje, a wcześnie rano pójdziecie w drogę swoją". Ale oni odrzekli: "Nie. Przenocujemy się na ulicy".

³ Ale znów tak bardzo nalegał na nich, że poszli z nim i weszli do jego domu. Tu kazał przygotować im posiłek i napiec placków niekwaszonych, a oni jedli.

⁴ Jeszcze zaś nie położyli się spać, gdy ludzie miasta, ludzie Sodomy, otoczyli dom od młodzieńca do starca, wszyscy ludzie, aż do ostatniego.

⁵ I zawołali Lota i rzekli mu: "Gdzie są mężowie, którzy weszli do ciebie na nocleg? Wyprowadź ich do nas, abyśmy ich poznali!"

⁶ Lot wyszedł do nich przed drzwi i zamknął drzwi za sobą.

⁷ I rzekł: "Moi bracia, proszę was, nie czyńcie nic złego!

⁸ Mam dwie córki, które nie poznały męża, wyprowadzę je do was i uczynicie z nimi, co się wam spodoba. Nie czyńcie jednak nic złego tym, którzy [weszli] pod cień dachu mojego".

⁹ Oni krzyczeli: "Usuń się stąd!" I mówili: "Przyszedł tutaj jako cudzoziemiec, a teraz chciałby być rozjemcą. Teraz tobie uczynimy większe zło aniżeli im. I targnęli się na męża [mianowicie] na Lota i zbliżyli się, aby drzwi wyłamać.

¹⁰ Wówczas dwaj mężowie wyciągnęli ręce i wciągnęli Lota do domu, i zamknęli drzwi.

¹¹ Mężów zaś stojących u wejścia domu dotknęli taką ślepotą, od najmłodszego do najstarszego, iż trudzili się na próżno, aby znaleźć wejście.

¹² I rzekli mężowie do Lota: "Kogo masz tutaj jeszcze? Zięcia? Wyprowadź z tego miejsca synów twoich i córki twoje, i kogokolwiek masz ze swoich w mieście.

¹³ Idziemy bowiem zniszczyć tę miejscowość, gdyż wielki krzyk [przyszedł] do Jahwe przeciwko niej, i wysłał nas Jahwe, aby ją zniszczyć".

¹⁴ Wyszedł tedy Lot i powiedział do swoich zięciów, którzy mieli pojąć jego córki: "Wstawajcie, wyjdźcie z tego miasta, gdyż ma zniszczyć Jahwe to miasto". Lecz zięciom jego wydało się, iż żartuje.

¹⁵ Skoro nastał świt, przynaglali aniołowie Lota, mówiąc: "Wstań, weźmij żonę swoją i dwie córki swoje, które tutaj są, byś czasem nie zginął z powodu grzechu miasta".

¹⁶ Gdy się wahał, uchwycili mężowie jego rękę, rękę jego żony i rękę obu jego córek przez życzliwość dla niego i wyprowadzili za miasto.

¹⁷ A gdy ich wywiedli za miasto, rzekli: "Zachowaj swe życie, nie oglądaj się wstecz za siebie i nie zatrzymuj się w całej okolicy, ratuj się na górze, abyś nie zginął".

¹⁸ Lot rzekł do nich: "Ależ nie, panie,

¹⁹ oto sługa twój znalazł łaskę w oczach twoich i okazałeś mi wielkie miłosierdzie pozwalając mi żyć. Lecz ja nie mogę szukać zbawienia na górze, aby nieszczęście nie dotknęło mnie i abym nie umarł.

²⁰ Oto miasto bliskie jest, aby tam uciekać. Jest ono tak małe! Tam chciałbym uciekać! To jest tak małe! Chciałbym pozostać przy życiu".

²¹ I rzekł do niego: "I w tej sprawie okazuję ci łaskę, gdyż nie będzie zniszczone to miasto, o którym wspomniałeś.

²² Spiesz się, ratuj się tam, gdyż nie mogę nic uczynić, dopóki tam nie wejdziesz". Oto dlaczego nazwano to miasto imieniem Soar.

²³ Słońce wzeszło nad ziemią, gdy Lot przybył do Soaru.

²⁴ Wtedy Jahwe zesłał na Sodomę i Gomorę deszcz siarki i ognia od Jahwe z nieba.

²⁵ Zniszczył On miasto i całą okolicę, wszystkich mieszkańców miast i roślinność ziemi.

²⁶ A żona Lota obejrzała się za siebie i stała się słupem soli.

²⁷ I udał się Abraham na miejsce, gdzie stał przed Jahwe.

²⁸ A gdy spojrzał na Sodomę i Gomorę i gdy spojrzał na całą okolicę dookoła, wtedy zobaczył, jak podnosi się dym z ziemi, jakby dym z pieca.

²⁹ Gdy zniszczył Bóg miasta okoliczne, wspomniał Bóg na Abrahama i wybawił Lota od zguby, gdy zniszczył miasta, w których mieszkał Lot.

³⁰ Jednak Lot potem opuścił Soar i zamieszkał w górach z dwoma swoimi córkami, ponieważ lękał się pozostawać w tym mieście. I zamieszkał w grocie on i jego dwie córki.

³¹ Wtedy rzekła starsza do młodszej: ,Ojciec nasz jest stary i nie ma innego mężczyzny na ziemi, który by żył z nami według zwyczaju istniejącego na całej ziemi.

³² Pójdźmy, upijmy winem swojego ojca, śpijmy z nim i będziemy mieć potomstwo z ojca naszego".

³³ Upiły przeto swego ojca winem na noc, a starsza położyła się przy ojcu swoim. On nie wiedział, kiedy się kładła ani kiedy wstała.

³⁴ Nazajutrz starsza rzekła do młodszej: "Wczoraj ja spałam z moim ojcem. Upijmy go znów winem na noc i położysz się przy nim, abyśmy miały potomstwo choć z ojca naszego".

³⁵ Upiły znów ojca winem na noc, a młodsza położyła się przy swoim ojcu. On zaś nie wiedział, kiedy się kładła i kiedy wstała.

³⁶ Obie córki Lota poczęły ze swego ojca.

³⁷ Starsza porodziła syna i dała mu imię Moab. Ten jest ojcem Moabitów, żyjących do obecnego dnia.

³⁸ A młodsza porodziła syna i dała mu imię Ben-Ammi. To jest ojciec synów Ammona, żyjących do obecnego dnia.

20

¹ Wyruszył Abraham stamtąd na południe kraju i zamieszkał między Kadesz i Sur, a potem przybył do Gerary.

² Abraham opowiadał [tu] o swej żonie Sarze: "To jest moja siostra", i [dlatego] posłał [po nią] Abimelech, król Gerary, każąc przyprowadzić sobie Sarę.

³ Ale Bóg przyszedł do Abimelecha we śnie podczas nocy i rzekł doń: "Oto umrzesz z powodu niewiasty zabranej, gdyż jest zamężną".

⁴ A Abimelech nie zbliżył się do niej, [dlatego] rzekł: "Panie mój, czyż wygubisz również i [mój] lud niewinny?

⁵ Czyż to on nie powiedział mi: "To siostra moja?" A czyż i ona nie mówiła: "To jest brat mój?" Uczyniłem to tedy w niewinności serca mego i czystymi rękoma".

⁶ I powiedział mu jeszcze we śnie Bóg: "Ja wiem, że uczyniłeś to w niewinności serca swego, i dlatego strzegłem cię przed grzechem przeciwko mnie i nie pozwoliłem ci dotknąć się jej.

⁷ A teraz zwróć tę niewiastę mężowi, ponieważ jest prorokiem, i będzie się modlił za ciebie, abyś żył. A jeślibyś nie chciał jej zwrócić, wiedz, że umrzesz ty i twoi bliscy".

⁸ A natychmiast ze świtem Abimelech zwołał zebranie wszystkich swoich sług i opowiedział wszystkie słowa Boga w ich obecności, i przerazili się bardzo mężowie.

⁹ I wezwał Abimelech Abrahama i powiedział doń: "Co uczyniłeś nam? Czym uchybiłem przeciwko tobie, że sprowadziłeś na mnie i na moje królestwo wielki grzech? Postąpiłeś ze mną tak, jak nie powinieneś postąpić".

¹⁰ I zapytał Abimelech Abrahama: "Co zamierzałeś przez takie postępowanie?"

¹¹ Abraham odpowiedział: "Myślałem, że nie mają ludzie tutaj bojaźni Boga, dlatego zabiją mnie z powodu mojej żony.

¹² Zresztą jest ona rzeczywiście siostrą moją, gdyż jest córką ojca mojego, choć nie jest córką mojej matki, a mimo to jest i moją żoną.

¹³ Gdy zaś Bóg kazał mi wyruszyć z domu ojca mojego na wędrówkę, to powiedziałem do niej: "Bądź tak dobra i mów tam o mnie, dokąd przyjdziemy: Ten jest bratem moim"".

¹⁴ Wtedy dał Abimelech Abrahamowi owce, woły, sługi i służebnice, oraz zwrócił mu Sarę, żonę jego.

¹⁵ Potem rzekł Abimelech: ,Oto ziemia moja przed tobą, zamieszkaj, gdzie ci się podoba".

¹⁶ A do Sary zaś rzekł: "Oto dałem bratu twemu tysiąc srebrników, to niech będzie zasłoną oczu dla wszystkich, którzy są z tobą, że jesteś w całej tej sprawie usprawiedliwioną".

¹⁷ I modlił się Abraham do Boga, a Bóg uzdrowił Abimelecha, żonę jego i służebnice jego, aby mogły rodzić.

¹⁸ Bóg bowiem uczynił niepłodnymi wszystkich w domu Abimelecha za [zabranie] Sary, żony Abrahama.

21

¹ Jahwe łaskawie wejrzał na Sarę, jak to zapowiedział, i uczynił Sarze to, co obiecał.

² Poczęła przeto Sara i porodziła Sara sędziwemu Abrahamowi dziecię w oznaczonym przez Boga czasie.

³ Abraham nadał swemu synowi, którego mu zrodziła Sara, imię Izaak.

⁴ Gdy Izaak miał osiem dni, obrzezał go Abraham według rozkazu Bożego.

⁵ Abraham miał sto lat, gdy mu się urodził syn jego Izaak.

⁶ Sara rzekła: "Bóg dał mi powód do śmiechu i każdy, kto o tym usłyszy, śmiać się będzie ze mnie".

⁷ Potem dodała: ,Któż mógłby powiedzieć Abrahamowi, że Sara będzie karmiła dziecię? I oto porodziłam syna w swojej starości".

⁸ Dziecię podrosło i zostało odłączone od piersi. Abraham wyprawił wielką ucztę w dniu, gdy został odłączony od piersi Izaak.

⁹ Sara ujrzała syna Hagar, Egipcjanki, którego zrodziła Abrahamowi, że naśmiewa się z jej syna Izaaka.

¹⁰ I powiedziała do Abrahama: "Wyrzuć tę służącą i jej syna, gdyż nie będzie syn tej służącej dziedzicem razem z moim synem Izaakiem".

¹¹ Abrahamowi zaś nie podobało się to, co powiedziała o jego synu.

¹² Lecz Bóg rzekł do Abrahama: "Niechaj nie będzie w oczach twych złe, co dotyczy tego chłopca i tej służącej. Posłuchaj tego, co Sara ci powiedziała, gdyż tylko od Izaaka zwać się będzie potomstwo twoje.

¹³ Z syna twojej służącej wyprowadzą lud, bo i on jest twoim potomkiem".

¹⁴ Abraham wstał rano i wziął chleb i bukłak wody i dał Hagar, a wkładając na barki dziecię, wydalił ją. Ona odeszła i błąkała się po pustyni Beerseba.

¹⁵ Gdy wyczerpała się woda w bukłaku, położyła dziecię pod jednym krzewem,

¹⁶ a sama poszła usiąść naprzeciw w odległości rzutu łuku, mówiąc: "Nie mogę patrzeć na śmierć dziecięcia". A gdy ona siedziała naprzeciwko, podniosła głos i płakała.

¹⁷ A Bóg wysłuchał głosu dziecięcia, a anioł Boży zawołał na Hagar z nieba, mówiąc doń: "Co ci, Hagar? Nie bój się, gdyż Bóg wysłuchał głosu dziecka tam leżącego.

¹⁸ Powstań, podnieś chłopca, weźmij go za rękę, gdyż wyprowadzę z niego wielki lud".

¹⁹ Potem otworzył jej oczy i ujrzała studnię z wodą. Poszła do niej i napełniła bukłak wodą, dając pić chłopcu.

²⁰ Był zaś Bóg z chłopcem, toteż rósł, a mieszkając na pustyni stał się łucznikiem.

²¹ Mieszkał zaś na pustyni Faran, a matka dała mu żonę z ziemi egipskiej.

²² I zdarzyło się w owym czasie, że Abimelech i Pikol, dowódca jego wojska, powiedzieli w ten sposób do Abrahama: "Bóg jest z tobą w tym wszystkim, co czynisz.

²³ Przeto przysięgnij mi na Boga, że nie zdradzisz ani mnie, ani mego potomstwa, lecz tak samo życzliwie będziesz się odnosił do mnie i do tej ziemi, na którą przybyłeś, jak ja odniosłem się do ciebie".

²⁴ Abraham rzekł: "Przysięgam".

²⁵ Abraham zrobił wymówki Abimelechowi z powodu studni z wodą, którą zabrali słudzy Abimelecha.

²⁶ Abimelech rzekł: "Nie wiem, kto to uczynił, gdyż ty nie powiadomiłeś mnie o tym, a ja nic o tym nie słyszałem do tej chwili".

²⁷ Potem Abraham wziął owce, woły i podarował je Abimelechowi i obaj zawarli przymierze.

²⁸ Abraham odłączył z owiec siedem jagniąt,

²⁹ a Abimelech zapytał Abrahama: "Co oznaczają te siedem jagniąt, które odłączyłeś?"

³⁰ Odpowiedział: "Te siedem jagniąt musisz przyjąć ode mnie, abym miał dowód, że ja wykopałem tę studnię".

³¹ Dlatego nazwano to miejsce Beerseba, gdyż tutaj obaj złożyli przysięgę.

³² Zawarli tedy przymierze w Beersebie. Później Abimelech i Pikol, dowódca, wrócili do ziemi filistyńskiej.

³³ Abraham zasadził drzewo tamaryszkowe w Beersebie i wzywał imienia Jahwe, Boga wiecznego.

³⁴ Abraham przebywał przez dłuższy czas w ziemi filistyńskiej.

22

¹ Po tych wydarzeniach wystawił Bóg Abrahama na próbą. Rzekł [bowiem] do niego: "Abrahamie!" On rzekł: "Oto jestem".

² I rzekł [Bóg]: "Weź swego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, i idź do ziemi Moria i tam złóż go na ofiarę na jednym z pagórków, jaki ci wskażę".

³ Nazajutrz wczesnym rankiem wstał Abraham, osiodłał swego osiołka, zabrał ze sobą dwóch służących i Izaaka, swego syna, zabrał drzewa do [spalenia] ofiary, a następnie wybrał się w drogę do miejscowości, którą mu Bóg wskazał.

⁴ Trzeciego dnia Abraham podniósłszy swe oczy, ujrzał tę miejscowość z daleka.

⁵ I rzekł wtedy do swych służących: "Pozostańcie tutaj z osiołkiem! Ja zaś i syn [mój] pójdziemy tam, aby się pokłonić [Bogu], a potem wrócimy do was".

⁶ Abraham wziąwszy drwa [do spalenia] ofiary, włożył je na syna swego Izaaka. Wziął zaś do swej ręki ogień i nóż, po czym oddalili się obaj.

⁷ W czasie drogi Izaak rzekł do Abrahama, swego ojca: "Ojcze mój". On rzekł: "Słucham, synu mój!" On rzekł: "Oto ogień i drwa, ale gdzie jest baranek [na spalenie go] w ofierze?"

⁸ Abraham odpowiedział: "Synu mój! [Sam] Bóg upatrzy sobie baranka [na spalenie go] w ofierze". I szli dalej obaj.

⁹ A gdy przyszli na to miejsce, które Bóg wskazał, Abraham postawił tam ołtarz. Złożył na nim drwa, związał Izaaka i położył go na ołtarzu na drwach.

¹⁰ Później Abraham wyciągnął rękę i wziął nóż, ażeby zabić swego własnego syna.

¹¹ Lecz anioł Jahwe zawołał nań z nieba, mówiąc. "Abrahamie! Abrahamie!" On rzekł: "Oto jestem".

¹² Powiedział [mu]: "Nie wyciągaj ręki na chłopca i nie czyń mu nic [złego]! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś mu swego syna jedynego".

¹³ Abraham podniósł oczy i ujrzał baranka uwikłanego rogami w krzaku. Podszedł tedy i wziął go, i złożył na ofiarę całopalną zamiast swego syna.

¹⁴ Abraham dał temu miejscu nazwę: Jahwe Jireh. Stąd mówi się po dziś dzień: "Na wzgórzu ukaże się Jahwe".

¹⁵ Anioł Jahwe zawołał znów na Abrahama z nieba

¹⁶ mówiąc: "Przysięgam na samego siebie, wyrocznia to Jahwe, ponieważ uczyniłeś to, iż nie odmówiłeś, mi twego syna jedynego,

¹⁷ dlatego będę ci błogosławił i rozmnożę potomstwo twoje, jak gwiazdy na niebie i jak piasek, który jest na brzegu morza. Potomstwo twoje zdobędzie bramę swych nieprzyjaciół.

¹⁸ Wszystkie narody będą błogosławione w twoim potomstwie, dlatego że usłuchałeś mego głosu".

¹⁹ Potem Abraham powrócił do swoich służących, a zabrawszy ich wrócił do Beerseby.

²⁰ Po tych wypadkach doniesiono Abrahamowi: "Oto również Milka porodziła synów Nachorowi, bratu twemu:

²¹ Usa, pierworodnego, Buza, jego brata, Kemuela, ojca Arama,

²² Keseda, Azawa, Pildasza, Jedlafa i Batuela.

²³ A Batuel był ojcem Rebeki. Tych to ośmiu synów zrodziła Milka Nachorowi, bratu Abrahama.

²⁴ Jego zaś druga żona, Reuma, zrodziła mu jeszcze Telecha, Gahama, Tahasa i Maachę.

23

¹ Życie Sary dobiegło stu dwudziestu siedmiu lat

² i zmarła Sara w Kirjat-Arba, czyli w Hebronie, w ziemi Kanaan. Abraham przyszedł opłakiwać Sarą i nad nią łzy ronić.

³ Potem Abraham odszedł od swej zmarłej [żony] i tak powiedział do synów Heta:

⁴ "Jestem cudzoziemcem przebywającym wśród was. Dajcie mi na własność grób pośrodku was, abym mógł pochować moją zmarłą [żonę] przede mną".

⁵ Synowie Heta tak odpowiedzieli Abrahamowi:

⁶ "Posłuchaj nas, panie! Uchodzisz wśród nas za księcia Boga. Pochowaj swą zmarłą [żonę] w jednym z naszych grobów wybranym przez ciebie. Nikt bowiem z nas nie odmówi ci swego grobu, abyś mógł pochować swą zmarłą".

⁷ Abraham powstał i skłonił się ku ziemi przed ludnością miejscową, synami Heta.

⁸ I tak do nich przemówił: "Jeśli takie jest wasze życzenie, abym złożył do grobu moją zmarłą, to posłuchajcie mnie i wstawcie się u Efrona, syna Sochara,

⁹ ażeby dał mi swą grotę Makpela, która się znajduje na krańcu jego pola, i aby mi ją sprzedał na własność za dobrą cenę na grób pośrodku was".

¹⁰ Efron siedział wśród synów Heta.

¹¹ Efron Hetyta odpowiedział Abrahamowi wobec tych, którzy wchodzili przez bramy do miasta: "Nie, panie. Posłuchaj mnie. Całe pole ci daję, a i grotę, która znajduje się na nim, również ci daję, na oczach synów mojego ludu daję ci ją, pochowaj w niej swą zmarłą".

¹² I znów pokłonił się Abraham ludowi ku ziemi.

¹³ I tak odpowiedział Efronowi wobec ludności miejscowej: "Obyś chciał mię posłuchać. Dam ci pieniądze za pole, przyjmij je ode mnie, a ja dopiero wtedy pochowam moją zmarłą".

¹⁴ Efron odpowiedział Abrahamowi:

¹⁵ "Słuchaj, panie! Ziemia [warta jest] czterysta sykli srebra. Cóż to jest dla mnie i dla ciebie? Pochowaj swoją zmarłą".

¹⁶ Abraham słuchał Efrona i odważył Abraham Efronowi tyle srebra, ile zażądał wobec synów Heta, czterysta syklów srebra, jakie były w zwyczajnym obiegu.

¹⁷ Tak pole Efrona i grota, jaka się na nim znajduje wraz ze wszystkimi drzewami, jakie są na polu dookoła wszystkich jego granic,

¹⁸ stały się własnością Abrahama w obecności synów Heta i wobec wszystkich wchodzących przez bramę do miasta.

¹⁹ Potem pochował Abraham swoją żonę Sarę w grocie na polu Makpela w kierunku Mamre, czyli w Hebronie w ziemi Kanaan.

²⁰ Tak to pole wraz z grotą, która się na nim znajduje, przeszło od synów Heta do Abrahama, jako jego posiadłość dla chowania [zmarłych].

24

¹ Abraham stał się starcem sędziwego wieku, a Jahwe błogosławił Abrahamowi we wszystkim.

² Abraham rzekł do swego sługi, najstarszego w swoim domu, który zarządzał tym, co posiadał: "Włóż rękę twoją pod biodro moje,

³ a ja cię zaprzysięgnę na Jahwe, Boga nieba i Boga ziemi, że nie weźmiesz niewiasty dla syna mojego z córek kananejskich, wśród których mieszkam,

⁴ ale pójdziesz do mojego kraju, do mojej rodziny, aby przywieść żonę dla mojego syna Izaaka".

⁵ Sługa zaś powiedział doń: ,A może żadna niewiasta nie zechce ze mną przyjechać do tego kraju. Czy winienem wtedy zawieść syna twego do tego kraju, który opuściłeś?"

⁶ Abraham na to odpowiedział: ,Strzeż się powrócić tam z synem moim.

⁷ Jahwe, Bóg nieba, który wywiódł mnie z domu mojego ojca i z kraju mojej rodziny, powiedział do mnie i przysiągł: "Dam tę ziemię potomstwu twemu". On przeto pośle swego anioła przed tobą, abyś mógł stamtąd przywieźć żonę dla syna mojego.

⁸ Jeśliby zaś żadna niewiasta nie chciała przyjechać z tobą, będziesz zwolniony z tej składanej przysięgi, ale jedynie nie waż się tam wracać z moim synem".

⁹ Położył sługa rękę pod biodro Abrahama, swojego pana i przysiągł mu na te słowa.

¹⁰ Później wziął sługa dziesięć wielbłądów spośród wielbłądów swego pana i wybrał się w drogę, wioząc różne kosztowności swego pana. Pojechał zaś do Aram-Naharajim, do miasta Nachora.

¹¹ Pozwolił wielbłądom uklęknąć przy studni poza miastem, gdy nastała pora wieczorna i czas czerpania wody.

¹² I rzekł: "Jahwe, Boże mojego pana Abrahama. Spraw to dzisiaj i okaż łaskawość mojemu panu Abrahamowi.

¹³ Oto stoję obok źródła wody, a córki mieszkańców miasta wychodzą, aby zaczerpnąć wody.

¹⁴ Niechaj się to zdarzy, że młoda dziewczyna, do której powiem: "Nachylże twój dzban, abym mógł się napić!" A ona zaś odpowie: "Pij ty, i wielbłądy twoje napoję", to będzie ta, którą przeznaczasz słudze twemu Izaakowi. Ja zaś przez to poznam, że okazałeś łaskę mojemu panu".

¹⁵ Nie skończył jeszcze modlić się, a oto nadeszła Rebeka, córka Batuela, syna Milki, żony Nachora, brata Abrahama. Miała dzban na swoim ramieniu.

¹⁶ Była zaś bardzo piękną dziewczyną i żaden mężczyzna jej jeszcze nie poznał. Ona to zeszła do studni, napełniła swój dzban i powracała.

¹⁷ Zabiegł jej szybko drogę sługa i rzekł do niej: "Daj mi trochę wody z twego dzbana".

¹⁸ A ona odpowiedziała: "Pij, panie mój!" I śpiesznie zdjęła swój dzban na rękę i dała mu pić.

¹⁹ Gdy zaś skończył pić, rzekła doń: "Dla twoich wielbłądów naczerpię również, aż się napiją".

²⁰ Następnie szybko pochyliła swój dzban i wylała wodę do koryta. Pobiegła następnie czerpać wodę i czerpała dla wszystkich jego wielbłądów.

²¹ Ten zaś człowiek patrzył na nią w milczeniu, pragnąc poznać, czy Jahwe uczyni skuteczną jego podróż, czy też nie.

²² Gdy zaś wielbłądy przestały pić, wyjął ten człowiek złoty kolczyk wartości pół sykla i dwie złote bransolety na rękę wartości dziesięciu sykli.

²³ Potem zaś zapytał: "Czyją jesteś córką? Racz mi to powiedzieć! Czy jest w domu ojca twego miejsce, gdzie byśmy mogli zatrzymać się na noc?"

²⁴ A ona odpowiedziała: "Jestem córką Batuela, syna Milki, którego zrodziła Nachorowi"

²⁵ i dodała: "Wiele jest u nas słomy i paszy i jest też miejsce do przenocowania".

²⁶ Wtedy człowiek ten upadł na kolana i oddał pokłon Jahwe.

²⁷ I rzekł: "Bądź błogosławiony Jahwe, Boże mojego pana Abrahama, który nie odmówiłeś mi łaski i swej wierności mojemu panu. To Jahwe prowadził mnie aż do domu brata mojego pana!"

²⁸ Dziewczyna zaś pobiegła do domu i opowiedziała matce swej o tych zdarzeniach.

²⁹ Rebeka miała brata imieniem Laban. Ten to Laban pobiegł do tego człowieka [który znajdował się] za miastem przy studni.

³⁰ Widział bowiem kolczyk i bransolety na rękach swej siostry i słyszał słowa, które opowiadała Rebeka, mówiąc: ,Tak mi powiedział ten człowiek!" Zbliżył się do tego człowieka stojącego z wielbłądami przy studni.

³¹ I rzekł doń: "Pójdź, błogosławiony przez Jahwe! Czemu to stoisz tu na drodze? Oto przygotowałem dom i miejsce dla twych wielbłądów".

³² Poszedł więc ten człowiek do domu [Labana] i rozjuczył wielbłądy. I dano słomy i paszy wielbłądom, a wody do obmycia nóg jego i do obmycia nóg jego ludzi, którzy byli z nim.

³³ Gdy później postawiono przed tym człowiekiem posiłek, rzekł: "Nie będę spożywał, aż nie powiem tego, co mam powiedzieć!" Rzekł [Laban]: "Mów!"

³⁴ I zaczął mówić: "Jestem sługą Abrahama.

³⁵ Jahwe obficie pobłogosławił mojemu panu, i stał się zamożny. Jahwe dał mu owce i woły, srebro, złoto, sługi i służące, wielbłądy i osły.

³⁶ Sara zaś, żona mego pana, urodziła mu w podeszłym wieku syna, któremu oddał wszystko, co posiadał.

³⁷ Mój pan zaprzysiągł mnie, mówiąc: "Nie weźmiesz żony dla syna mojego spośród córek Kananejczyków, w których kraju przebywam.

³⁸ Musisz udać się do kraju ojca mojego, i z mojej rodziny weźmiesz żonę dla syna mojego".

³⁹ Powiedziałem wtedy panu mojemu: Może żadna niewiasta nie będzie chciała jechać ze mną.

⁴⁰ On zaś rzekł: "Jahwe, któremu służyłem, pośle swojego anioła z tobą i uczyni skuteczną twoją podróż, i weźmiesz żonę dla mojego syna spośród mojej rodziny i z domu mojego ojca.

⁴¹ Wtedy będziesz zwolniony od tej przysięgi, jeśli przybędziesz do mojej rodziny. I jeśliby ci nie dali [żony dla Izaaka], wtedy będziesz zwolniony od tej przysięgi".

⁴² Przyszedłszy zaś do studni modliłem się: Jahwe, Boże mojego pana Abrahama, racz uczynić skuteczną moją podróż, jaką odbywam.

⁴³ Oto stoję obok źródła wody, niechaj się mi zdarzy, że młoda dziewczyna, do której powiem: Nachylże dzban, abym mógł się napić,

⁴⁴ a ona zaś odpowie: Pij ty, i wielbłądy twoje napoję, to będzie ta, którą Jahwe przeznacza słudze, synowi mego pana.

⁴⁵ Nie skończyłem jeszcze modlić się serdecznie, a oto nadeszła Rebeka. Miała zaś dzban na ramieniu. Ona to zeszła do studni i zaczerpnęła [wody]. I rzekłem jej: Zechciej mi dać pić!

⁴⁶ Ona szybko pochyliła swój dzban i rzekła: "Pij! Napoję też i twe wielbłądy!" Piłem i napoiła także moje wielbłądy.

⁴⁷ Potem zapytałem: "Czyją jesteś córką?" Ona zaś odpowiedziała: "Jestem córką Batuela, syna Nachora, którego urodziła mu Milka". Wtedy podarowałem kolczyk do jej nosa i bransolety na jej ręce.

⁴⁸ Następnie upadłem na kolana, oddałem pokłon Jahwe i błogosławiłem Jahwe, Boga mojego pana Abrahama, który prowadził mnie dobrą drogą, abym mógł wziąć za żonę córkę brata pana mojego, dla jego syna.

⁴⁹ Dlatego teraz powiedzcie mi, czy zechcecie okazać łaskę i wierność mojemu panu. Jeśli zaś nie, to powiedzcie mi, a ja się zwrócę na prawo albo na lewo".

⁵⁰ Na to Laban i Batuel tak odpowiedzieli: ,Skoro Jahwe tak pokierował tą sprawą, my nie możemy powiedzieć tak lub nie.

⁵¹ Oto masz przed sobą Rebekę. Weź ją z sobą i wracaj! Niechaj będzie żoną syna twojego pana, jak to postanowił Jahwe!"

⁵² Skoro usłyszał sługa Abrahama te słowa, rzucił się na ziemię przed Jahwe.

⁵³ Później wyjął sługa przedmioty srebrne i przedmioty złote oraz różne szaty i dał je Rebece. Dał też bogate dary jej bratu oraz matce.

⁵⁴ I jedli i pili, on i jego ludzie, a później udali się na spoczynek. Gdy zaś powstali rano, tak powiedział [sługa]: "Pozwólcie mi jechać do mojego pana!"

⁵⁵ Lecz brat i matka rzekli: "Niechaj dziewczyna pozostanie z nami przez jakiś czas, choćby przez dziesięć dni, zanim odjedzie".

⁵⁶ Wtedy znów odpowiedział [sługa]: "Nie zatrzymujcie mię! Jahwe uczynił skuteczną moją podróż. Pozwólcie mi odjechać i powrócić do mojego pana".

⁵⁷ Wtedy oni rzekli: "Zawołamy dziewczynę i zapytamy ją o zgodę".

⁵⁸ I zawołali Rebekę, i zapytali: "Czy chcesz jechać z tym mężem?" Ona zaś rzekła: "Pojadę".

⁵⁹ Pozwolili przeto jechać Rebece, siostrze swej i jej piastunce ze sługą Abrahama i jego ludźmi.

⁶⁰ I błogosławili Rebece w ten sposób: "Siostro nasza, niechaj potomstwo twoje będzie niezliczone i niechaj posiądzie bramy nieprzyjaciół".

⁶¹ Rebeka powstała ze swymi służącymi, wsiadły na wielbłądy i ruszyły w drogę za owym mężem. Tak to sługa zabrał Rebekę i odjechał.

⁶² A Izaak przyszedł na pustynię do studni Lahaj-Roj. Mieszkał wówczas w ziemi Negeb.

⁶³ Gdy wyszedł Izaak, aby się przejść przed wieczorem, podniósł oczy swoje i ujrzał, że zbliżają się wielbłądy.

⁶⁴ Rebeka podniósłszy swe oczy zobaczyła Izaaka i zsiadła z wielbłąda.

⁶⁵ I zapytała sługę: "Kto jest ten człowiek, który idzie przez pole na nasze spotkanie?" Sługa odrzekł: "To jest mój pan". Wówczas wziąwszy zasłonę zakryła się nią.

⁶⁶ Sługa opowiedział Izaakowi wszystkie sprawy, jakich dokonał.

⁶⁷ Izaak wprowadził Rebekę do swego namiotu i pojął Rebekę za żonę. A umiłowawszy ją pocieszył się Izaak po śmierci swej matki.

25

¹ Abraham pojął znowu żonę, która miała imię Ketura.

² Ona mu zrodziła Zimrana, Joksana, Medana, Madiana, Jisbaka i Suacha.

³ Joksan był ojcem Seby i Dedana. Synami Dedana byli Assurim, Letusim i Leummim.

⁴ Synami zaś Madiana byli Efa, Efer, Henoch, Abidach i Eldaa. To są wszyscy synowie Ketury.

⁵ Abraham oddał wszystko co miał Izaakowi.

⁶ A synom innych żon, jakie miał Abraham, dał jeszcze za swojego życia podarki i kazał im jechać na wschód, daleko od Izaaka, swego syna, na wschód [od Kanaanu].

⁷ Liczba zaś lat, jakie przeżył Abraham, wynosiła sto siedemdziesiąt pięć lat.

⁸ I zachorował Abraham i umarł w szczęśliwej starości, już stary i syt [życia], i został dołączony do swych przodków.

⁹ Jego synowie, Izaak i Ismael, złożyli go do grobu w grocie Makpela na polu Efrona, syna Sochara, Hetejczyka, które leży naprzeciw Mamre.

¹⁰ Pole to kupił Abraham od synów Heta. Tutaj zostali pochowani Abraham i Sara, jego małżonka.

¹¹ Po śmierci Abrahama Bóg błogosławił Izaaka, jego syna; a zamieszkał Izaak obok studni Lahaj-Roj.

¹² Oto potomkowie Ismaela, syna Abrahama, którego zrodziła Abrahamowi Hagar, Egipcjanka, służąca Sary.

¹³ Oto imiona synów Ismaela, czyli imiona ich potomków: Nebajot, pierworodny syn Ismaela, Kedar, Adbeel, Mibsam,

¹⁴ Misma, Duma, Massa,

¹⁵ Hadad, Teima, Jetur, Nafisz i Kedma.

¹⁶ To są synowie Ismaela i te są imiona ich zagród i ich ogrodzeń.

¹⁷ Liczba zaś lat Ismaela, jaką przeżył, wynosiła sto trzydzieści siedem lat. Potem zachorował i umarł, i został dołączony do swoich przodków.

¹⁸ Jego potomkowie zamieszkali w okolicy od Hawila do Sur, które leży naprzeciw Egiptu, na drodze do Assur. Rozprzestrzeniali się mimo sprzeciwu wszystkich innych spokrewnionych plemion.

¹⁹ A oto dzieje Izaaka, syna Abrahama. Abrahamowi urodził się Izaak.

²⁰ Izaak miał czterdzieści lat, gdy pojął za żonę Rebekę, córkę Batuela Aramejczyka z Paddan-Aram, siostrę Labana Aramejczyka.

²¹ Izaak modlił się do Jahwe za swoją żonę, ponieważ była niepłodna. I wysłuchał go Jahwe, i poczęła jego żona Rebeka.

²² I poruszyły się niemowlęta w łonie jej, i rzekła: "Jeżeli tak, to po co [ja żyję]?" I poszła radzić się Jahwe.

²³ Wtedy powiedział Jahwe do niej : "Dwa narody są w łonie twoim. I dwa plemiona we wnętrzu twoim. Jeden naród przewyższy drugi, Starszy służyć będzie młodszemu".

²⁴ Gdy nadeszły dni porodu, miała bliźnięta w swoim łonie.

²⁵ I narodził się pierwszy, a był czerwony [pokryty] cały jakby płaszczem z uwłosienia. A dano mu imię Ezaw.

²⁶ Wnet potem narodził się jego brat, trzymając ręką piętę Ezawa, a dano mu imię Jakub. W czasie ich urodzenia miał Izaak sześćdziesiąt lat.

²⁷ I wyrosły dzieci. Ezaw stał się człowiekiem znającym się na myślistwie, człowiekiem stepu, a Jakub stał się człowiekiem spokojnym i mieszkał pod namiotem.

²⁸ Izaak kochał Ezawa, gdyż upolowana [przezeń] zwierzyna była smaczną, a Rebeka kochała Jakuba.

²⁹ Gdy Jakub gotował potrawę z soczewicy, przyszedł Ezaw z pola, a był bardzo głodny.

³⁰ I powiedział Ezaw do Jakuba: "Daj mi trochę z tej potrawy czerwonej, ponieważ jestem bardzo głodny". Z tej to przyczyny nadano mu imię Edom.

³¹ Jakub odpowiedział mu: "Sprzedaj mi więc twoje prawo do pierworodztwa!"

³² Ezaw rzekł: "Oto umieram! Po co mi prawo do pierworodztwa?"

³³ I powiedział Jakub: "Przysięgnij mi teraz!" I złożył mu przysięgę i sprzedał Jakubowi uprawnienia pierworodztwa.

³⁴ Jakub dał Ezawowi chleba i ugotowaną potrawę, a Ezaw najadł się, napił, a potem wstał i odszedł. W ten sposób utracił uprawnienia pierworodztwa.

26

¹ I nastał głód na ziemi, podobny do tego poprzedniego, jaki miał miejsce za dni Abrahama, i poszedł Izaak do Gerary do Abimelecha, króla Filistynów.

² I ukazał się mu Jahwe, mówiąc: "Nie chodź do Egiptu, pozostań w ziemi, jaką ci wskażę.

³ Przebywaj w tej ziemi, a ja będę z tobą i błogosławić ci będę, gdyż tobie i potomstwu twemu dam całą tę ziemię i dotrzymam przysięgi, jaką złożyłem Abrahamowi, twojemu ojcu.

⁴ Rozmnożę potomstwo twoje jako gwiazdy na niebie i dam potomstwu twojemu całą tę ziemię, a w potomstwie twoim będą błogosławione wszystkie narody ziemi,

⁵ gdyż Abraham usłuchał głosu mojego i strzegł zleceń moich, rozkazów moich i praw moich".

⁶ Izaak mieszkał w Gerarze.

⁷ Gdy ludzie tej okolicy pytali go o niewiastę, odpowiadał: "To jest moja siostra!" Bał się zaś powiedzieć: "To jest moja żona". Lękał się, żeby ludzie tej okolicy nie zabili go z powodu Rebeki, gdyż była piękną.

⁸ Gdy przebywał tam przez dłuższy czas, zdarzyło się, że Abimelech, król Filistynów, patrząc przez okno, dojrzał Izaaka uśmiechającego się do Rebeki jako do żony.

⁹ I wezwał Abimelech Izaaka, i powiedział mu: "Bez wątpienia to jest twoja żona! Jak mogłeś powiedzieć: "To jest moja siostra"?" Odpowiedział Izaak: "Powiedziałem w ten sposób z obawy, abym nie umarł z powodu niej".

¹⁰ I powiedział Abimelech: "Cóżeś nam uczynił? Mało [brakowało], a ktoś z ludu żyłby z twoją żoną i sprowadziłbyś na nas przestępstwo".

¹¹ I wydał Abimelech rozporządzenie, mówiąc: "Ktokolwiek odważyłby się dotknąć tego męża i jego żony, poniesie śmierć".

¹² Izaak zasiał zboże na tej ziemi i zebrał w tym roku stokrotny plon, gdyż błogosławił mu Jahwe.

¹³ I stawał się bogaty ten mąż, i stał się w końcu bardzo bogaty.

¹⁴ Miał wielkie stado owiec i wielkie stado bydła oraz wielką liczbę sług. I zazdrościli mu Filistyni.

¹⁵ Wszystkie studnie, które wykopali słudzy jego ojca za dni Abrahama, jego ojca, zamknęli Filistyni i zasypali ziemią.

¹⁶ I rzekł Abimelech do Izaaka: "Odejdź od nas, gdyż stałeś się bogatszy od nas!"

¹⁷ I odszedł Izaak stamtąd, i rozbił namiot nad potokiem Gerar, i tu się zatrzymał.

¹⁸ I zabrał się Izaak do odkopania studzien z wodą, jakie wykopano za dni Abrahama, jego ojca, a które po śmierci Abrahama pozasypywali Filistyni. I nadał im te same nazwy, jakie im nadał jego ojciec.

¹⁹ Potem kopali słudzy Izaaka nad potokiem i znaleźli tam studnię wody źródlanej.

²⁰ Pasterze z Gerary wszczęli wtedy kłótnię z pasterzami Izaaka i mówili: "To nasza woda!" Nadał przeto [Izaak] tej studni nazwę Esek, ponieważ kłócili się z nim o nią.

²¹ Następnie wykopał inną studnię i o nią wiedli również spór. I nadał jej nazwę Sitna.

²² Potem odszedł stąd i znów wykopał studnię, i nie wszczęli już z nim kłótni o nią. I dał jej nazwę Rehobot, i powiedział: ,Teraz Jahwe dał nam wiele przestrzeni, abyśmy się mogli rozmnożyć w tej ziemi".

²³ I udał się stąd do Beerseby.

²⁴ A Jahwe ukazał się mu w tej nocy mówiąc: "Jestem Bogiem Abrahama, twego ojca! Nie bój się, gdyż ja jestem z tobą, będę udzielał ci błogosławieństwa i rozmnożę potomstwo twoje z powodu Abrahama, mojego sługi".

²⁵ I zbudował tam ołtarz, i wzywał imienia Jahwe. Rozbił tu swój namiot, a słudzy Izaaka wykopali tu studnię.

²⁶ I przybył Abimelech z Gerary do niego a wraz z nim Ahuzzat, przyjaciel jego, i Pikol, dowódca jego wojska.

²⁷ Izaak zapytał ich: "Po co przyszliście do mnie? Przecież nienawidziliście mnie i zmusiliście mię do odejścia od was".

²⁸ Odrzekli: "Poznaliśmy, że Jahwe był z tobą, i powiedzieliśmy: Niech będzie zgoda między nami, czyli między tobą i nami. Chcemy przeto zawrzeć przymierze z tobą!

²⁹ Nie czyń nam nic złego, jak i my nie wyrządziliśmy tobie zła, ale jedynie wyświadczaliśmy ci dobro i odesłaliśmy cię w pokoju. Teraz bądź błogosławiony przez Jahwe!"

³⁰ Wówczas Izaak wyprawił im ucztę, a oni jedli i pili.

³¹ Wczesnym zaś rankiem powstali i złożyli sobie nawzajem przysięgę, później pożegnał ich Izaak, i rozstali się w zgodzie.

³² W tym samym dniu słudzy Izaaka przyszli doń z wiadomością, że wykopali studnię, mówiąc: "Znaleźliśmy wodę!"

³³ I dał studni nazwę Szibea. Miasto zaś nosi po dzień dzisiejszy nazwę Beer-Seba.

³⁴ Ezaw, mając lat czterdzieści, pojął za żonę Judytę, córkę Beeri, Hetyty, i Basemat, córkę Elona, Hetyty.

³⁵ Były one powodem zmartwień Izaaka i Rebeki.

27

¹ Gdy się Izaak zestarzał, a oczy jego osłabiły się tak bardzo, że nie mógł widzieć, wezwał starszego swego syna Ezawa i powiedział mu: , Synu mój!" A on odrzekł mu: "Oto jestem!"

² I rzekł do niego [Izaak]: "Oto zestarzałem się i nie znam dnia śmierci mojej.

³ Weźże teraz twoją broń, twój kołczan i twój łuk i wyjdź w pole, i upoluj mi zwierzynę.

⁴ Potem sporządzisz mi z niej potrawę, jaką ja lubię, i przyniesiesz mi ją, i będę ją jadł, aby cię dusza moja pobłogosławiła, zanim umrę".

⁵ A Rebeka posłyszała, co mówił Izaak do Ezawa, syna swego. Ezaw odszedł w pole, aby upolować zwierzynę i przynieść ją [ojcu].

⁶ I rzekła Rebeka do syna swego Jakuba, mówiąc: "Oto słyszałam słowa, z jakimi się zwrócił do Ezawa, brata twego:

⁷ "Przynieś mi zwierzynę i przygotuj mi z niej potrawę, i będę ją jadł, aby cię dusza moja pobłogosławiła przed Jahwe, zanim umrę".

⁸ Teraz, synu, posłuchaj tego, co ci mówię:

⁹ Idź do trzody i przynieś mi stamtąd dwa tłuste koziołki, a uczynię z nich potrawę dla ojca twojego, którą lubi.

¹⁰ Zaniesiesz ją ojcu twemu i będzie jadł, i pobłogosławi ci, zanim umrze".

¹¹ Wtedy powiedział Jakub Rebece, matce swej: "Oto Ezaw, mój brat, jest człowiekiem owłosionym, ja natomiast jestem człowiekiem nieowłosionym.

¹² Jeśli dotknie mnie ojciec, to będę w oczach jego uchodził za oszusta i sprowadzę na siebie przekleństwo, a nie błogosławieństwo".

¹³ I odrzekła mu matka jego: "Na mnie [niech spadnie] przekleństwo twoje, synu mój! Posłuchaj głosu mojego, idź i przynieś mi [koziołki]".

¹⁴ Poszedł tedy i przyniósł je matce swej, a matka jego przygotowała potrawy, które lubił ojciec jego.

¹⁵ Potem Rebeka wzięła najkosztowniejsze szaty swego starszego syna Ezawa, jakie były w domu, i ubrała w nie Jakuba, młodszego syna swego.

¹⁶ I owinęła kozimi skórami ręce jego i nieowłosioną szyję jego.

¹⁷ Następnie dała w ręce Jakuba, syna swego, przygotowaną potrawę i chleb.

¹⁸ A [Jakub] wszedłszy do ojca swego, powiedział: "Ojcze mój!" A on odpowiedział: "Oto jestem! Ktoś ty, synu mój?"

¹⁹ Odpowiedział Jakub ojcu swojemu: "Jam jest Ezaw, twój syn pierworodny. Wykonałem twoje polecenie. Podnieś się przeto, usiądź i spożywaj [potrawę] ze zwierzyny, aby mi pobłogosławiła dusza twoja".

²⁰ I powiedział Izaak do swojego syna: "W jakiż sposób tak szybko znalazłeś [zwierzynę], synu mój?" A on odpowiedział: "To Jahwe, twój Bóg, pozwolił mi ją napotkać!"

²¹ Wówczas rzekł Izaak do Jakuba: "Zbliż się, abym cię mógł dotknąć, synu mój [i poznać], czy to ty jesteś syn mój Ezaw, czy też nie!"

²² Jakub zbliżył się do Izaaka, ojca swego, a ten go dotknął i powiedział: "Głos [twój] jest głosem Jakuba, ale ręce [twe] są rękami Ezawa".

²³ I nie rozpoznał go, gdyż ręce jego były owłosione jak ręce Ezawa, jego brata, i udzielił mu błogosławieństwa.

²⁴ Później zapytał: "Czyś to ty, mój syn Ezaw?" A on odrzekł: "Tak, to ja!"

²⁵ I rzekł: "Podaj mi, synu, bym spożył potrawę ze zwierzyny i aby cię błogosławiła dusza moja". I podał mu, i jadł, i przyniósł mu też wino, i pił.

²⁶ Wówczas powiedział do niego Izaak, ojciec jego: "Przybliż się do mnie i ucałuj mnie, synu mój".

²⁷ I zbliżył się, i ucałował go, a gdy poczuł zapach szat jego, pobłogosławił go i powiedział: "Oto zapach syna mego jako zapach pola, które pobłogosławił Jahwe.

²⁸ Niech ci Bóg użycza rosy z nieba i żyzności ziemi oraz obfitości zboża i wina!

²⁹ Niech ci służą ludy i padają przed tobą narody! Bądź panem twoich braci, i niech padają przed tobą synowie matki twojej. Niech będą przeklęci, którzy cię przeklinają, i niech będą błogosławieni, którzy cię błogosławią!"

³⁰ Gdy Izaak skończył błogosławić Jakuba, i zaledwie Jakub odszedł od Izaaka, ojca swego, wrócił Ezaw, brat jego, z polowania.

³¹ Przygotował również potrawę i przyniósł ją ojcu swemu, i powiedział do niego: "Niechże wstanie mój ojciec i spożyje [potrawę] ze zwierzyny syna swego, aby mi pobłogosławiła dusza twoja!"

³² I powiedział doń ojciec jego: "Kto ty jesteś?" A on odpowiedział: "Jam jest syn twój pierworodny Ezaw".

³³ Przeraził się niezwykle Izaak, mówiąc: "Któż był ten, który ułowił zwierzynę i przyniósł [potrawę] z niej? Zjadłem ją, zanim przyszedłeś, i udzieliłem mu błogosławieństwa, aby był błogosławiony!"

³⁴ Gdy usłyszał Ezaw te słowa ojca swego, krzyknął krzykiem wielkim i gorzkim, mówiąc ojcu swemu: "Pobłogosław także i mnie, mój ojcze!"

³⁵ A on rzekł: "Twój brat przyszedł podstępnie i wziął błogosławieństwo twoje".

³⁶ I rzekł [Ezaw]: "Czyż nie słusznie dano mu imię Jakub, gdyż oszukał mię już dwa razy! Odebrał mi pierworodztwo, a teraz zabrał mi błogosławieństwo!" I dodał [Ezaw]: "Czyż nie zachowałeś dla mnie błogosławieństwa?"

³⁷ Odpowiadając Izaak Ezawowi, powiedział: "Oto ustanowiłem go panem nad tobą i dałem mu wszystkich braci za sługi, zaopatrzyłem go w zboże i wino! Cóż mogę uczynić dla ciebie, mój synu?"

³⁸ Wtedy odpowiedział Ezaw do ojca swego, mówiąc: "Czyż tylko jedno błogosławieństwo masz, mój ojcze? Pobłogosław również i mnie, mój ojcze!" Potem Ezaw podniósł głos swój i zapłakał.

³⁹ Wtedy Izaak, ojciec jego, odpowiedział mówiąc:

⁴⁰ "Oto mieszkanie twoje będzie bardzo daleko od żyznej ziemi, i daleko od rosy niebieskiej [spadającej] z góry, z miecza twego żyć będziesz i bratu twemu służyć będziesz. Później jednak, gdy zapragniesz, zrzucisz jarzmo z twojej szyi".

⁴¹ Znienawidził Ezaw Jakuba z powodu błogosławieństwa, którego mu udzielił ojciec jego, i powiedział Ezaw w sercu swoim: "Zbliżają się dni żałoby ojca mego i zabiję wtedy Jakuba, brata mojego".

⁴² Gdy doniesiono Rebece słowa Ezawa, jej syna pierworodnego, wezwała Jakuba, swego syna młodszego, i powiedziała do niego: "Oto Ezaw, brat twój, pragnie się zemścić na tobie i zabić cię.

⁴³ Teraz, synu mój, posłuchaj głosu, wstań i uciekaj do Labana, brata mojego, do Haranu.

⁴⁴ Pozostaniesz u niego przez jakiś czas, aż przeminie gniew brata twego.

⁴⁵ A gdy się odwróci gniew brata twego od ciebie i gdy zapomni, co mu uczyniłeś, poślę i wezwę cię stamtąd. Czemu to mam was tracić obydwu w jednym dniu?"

⁴⁶ Powiedziała Rebeka do Izaaka: "Zbrzydło mi życie z powodu córek Heta. Jeśli Jakub weźmie również żonę z córek Heta, z córek tej ziemi, to nie mam po co żyć".

28

¹ Izaak wezwał Jakuba, pobłogosławił go i dał mu rozkaz, mówiąc: "Nie bierz sobie za żonę żadnej z córek Kananejczyków.

² Wstań i idź do Paddan-Aram, do domu Batuela, ojca twojej matki, i weź sobie za żonę jedną z córek Labana, brata twojej matki.

³ A Bóg wszechmogący niech cię obsypie swoimi błogosławieństwami i uczyni cię płodnym i licznym, abyś stał się [ojcem] licznych narodów.

⁴ I niech tobie użyczy błogosławieństwa Abrahamowego, i potomstwu twemu, byś posiadł ziemię twoich wędrówek, którą przyrzekł Bóg Abrahamowi".

⁵ Tak to Izaak wysłał Jakuba, i odszedł do Paddan-Aram do Labana, syna Batuela, Aramejczyka, brata Rebeki, matki Jakuba.

⁶ Ezaw wiedział, że Izaak pobłogosławił Jakubowi i wysłał go do Paddan-Aram, aby wziął sobie tam żonę, a błogosławiąc go, dał mu rozkaz, mówiąc: "Nie bierz sobie za żonę żadnej z córek Kananejczyków".

⁷ [Wiedział też], że Jakub usłuchał swego ojca i swej matki i poszedł do Paddan-Aram.

⁸ I to wiedział Ezaw, że niemiłe są córki Kananejczyków w oczach Izaaka, ojca jego.

⁹ I poszedł Ezaw do Ismaela, i wziął sobie za żonę, poza swoimi żonami, Mahalatę, córkę Ismaela, syna Abrahama, siostrę Nebajota.

¹⁰ Jakub wyszedł z Beerseby i udał się do Haranu.

¹¹ Przybył na pewne miejsce i pozostał tu na noc, gdyż słońce już zaszło. Wziął zaś jeden z kamieni tego miejsca i położył sobie pod głowę, i położył się spać.

¹² Miał wtedy taki sen: Oto drabina stała na ziemi, a wierzchołkiem sięgała nieba, i oto aniołowie Boży wstępowali i zstępowali po niej.

¹³ I oto Jahwe stanął przed nim i powiedział: "Jestem Jahwe, Bóg ojca twego Abrahama i Bóg Izaaka. Ziemię, na której leżysz, dam tobie i potomstwu twemu.

¹⁴ Potomstwo twoje stanie się liczne jak proch ziemi i rozprzestrzenisz się na zachód i na wschód, na północ i na południe; w potomstwie twoim będą błogosławione wszystkie pokolenia ziemi.

¹⁵ Oto ja będę z tobą i będę cię strzegł wszędzie, gdziekolwiek pójdziesz, i sprowadzę cię do tej ziemi, gdyż cię nie opuszczę, aż nie uczynię tego, co ci przyrzekłem".

¹⁶ Jakub obudził się ze snu i rzekł: "Prawdziwie Jahwe jest na tym miejscu, a ja nie wiedziałem".

¹⁷ I zląkł się [Jakub], i powiedział: "O, jak straszne jest to miejsce. To nic innego, jak dom Boga i brama niebios".

¹⁸ Jakub powstał wczesnym rankiem, wziął kamień, który miał pod głową, postawił go jako stele i wylał oliwę na jego wierzch.

¹⁹ I dał imię miejscu temu Betel, lecz poprzednio miasto nosiło imię Luz.

²⁰ I uczynił Jakub ślub, mówiąc: "Jeśli będzie Bóg ze mną i będzie mię strzegł w czasie podróży, którą odbywam, i da mi chleb do jedzenia i szaty do ubrania się,

²¹ i jeśli wrócę w pokoju do domu mego ojca, będzie mi Jahwe Bogiem moim.

²² A kamień ten, który postawiłem jako stelę, będzie domem Boga, i z tego wszystkiego, co mi dasz, złożę dziesięcinę dla ciebie".

29

¹ Jakub wybrał się w drogę i przybył do ziemi synów Wschodu.

² I ujrzał studnię na polu, a przy niej leżące trzy stada owiec. Z tej studni pojono trzodę, a kamień wielki zamykał otwór studni.

³ Gdy się zeszły wszystkie trzody, odsuwano kamień znad otworu studni i pojono owce, a potem przesuwano kamień z powrotem na otwór studni, na jego miejsce.

⁴ Powiedział do nich Jakub: "Bracia moi, skąd wy jesteście?" Odrzekli: "Jesteśmy z Haranu".

⁵ I rzekł im: "Znacie Labana, syna Nachora?" Odpowiedzieli mu: "Znamy!"

⁶ Potem zapytał: "Czy zdrowy?" Odpowiedzieli mu: "Zdrowy. A oto nadchodzi Rachela, córka jego, z owcami".

⁷ Wtedy rzekł [Jakub]: "Jeszcze dużo dnia i nie pora przeto na spędzanie trzód, napójcie tedy owce i wypędźcie je na pastwiska!"

⁸ Odrzekli: "Nie możemy ich [poić], dopóki nie zbiorą się wszystkie trzody, wtedy odsunie się kamień znad otworu studni, i wówczas napoimy owce".

⁹ Gdy jeszcze z nimi rozmawiał, nadeszła Rachela z owcami, należącymi do jej ojca. Była bowiem pasterką.

¹⁰ Zaledwie Jakub ujrzał Rachelę, córkę Labana, brata swej matki, i owce Labana, brata swej matki, pobiegł, odsunął kamień i napoił owce Labana, brata swoje] matki.

¹¹ Potem ucałował Rachelę, podniósł głos i zapłakał.

¹² Gdy Jakub powiedział Racheli, że jest krewnym jej ojca i synem Rebeki, pobiegła donieść o tym swojemu ojcu.

¹³ Gdy Laban usłyszał tę wiadomość o Jakubie, synu swojej siostry, wybiegł na jego spotkanie, wziął go w ramiona i zabrał do swego mieszkania. Jakub opowiedział Labanowi wszystkie swe sprawy.

¹⁴ A Laban mówił do niego: "Zaiste jesteś kością moją i ciałem moim!" Zamieszkał u niego Jakub cały miesiąc.

¹⁵ Potem rzekł Laban do Jakuba: "Czyż dlatego, że jesteś moim krewnym, będziesz mi służył za darmo? Powiedz mi, jaka ci się należy zapłata?"

¹⁶ Laban miał dwie córki: starsza miała imię Lia, a młodsza [nazywała się] Rachela.

¹⁷ Lia miała oczy bez blasku, a Rachela była pięknej postaci i powabnego wyglądu.

¹⁸ Jakub pokochał Rachelę i rzekł: "Będę służył ci siedem lat za Rachelę, młodszą córkę twoją".

¹⁹ Laban rzekł: "Wolę dać ją tobie niż komu innemu: pozostań tedy u mnie!"

²⁰ I służył Jakub za Rachelę przez siedem lat, a wydawały mu się jako dni kilka, gdyż ją miłował.

²¹ I rzekł Jakub do Labana: "Już czas upłynął, daj mi przeto żonę moją, abym z nią żył razem".

²² Wtedy zaprosił Laban wszystkich ludzi z okolicy i wyprawił ucztę.

²³ Wieczorem zaś wziął Lię, córkę swą, i zaprowadził ją do Jakuba, który żył z nią.

²⁴ Dał zaś Laban swej córce Lii jej własną służącą Zilpę.

²⁵ Rano zobaczył Jakub, że ma [za żonę] Lię. Rzekł przeto do Labana: "Cóż to uczyniłeś? Czyż nie służyłem u ciebie za Rachelę? Dlaczego mię oszukałeś?"

²⁶ Na to odpowiedział Laban: "Nie ma takiego zwyczaju u nas, aby wydawać za mąż młodszą przed starszą!

²⁷ Mieszkaj z tą przez tydzień, a potem dam ci także i tamtą, ale będziesz za nią służył u mnie jeszcze przez siedem lat".

²⁸ Jakub zgodził się na to i mieszkał przez tydzień z tamtą, a Laban dał mu Rachelę, swoją córkę, za żonę.

²⁹ Racheli zaś, swej córce, dał Laban jej własną służącą Bilhę, aby jej służyła.

³⁰ Jakub żył także z Rachelą i miłował Rachelę więcej niż Lię. I służył u Labana jeszcze przez siedem lat.

³¹ Jahwe widział, że Lia była znienawidzoną, otworzył przeto jej łono, a Rachela była niepłodna.

³² Poczęła Lia i urodziła syna, i nazwała imię jego Ruben, mówiąc: "Wejrzał Jahwe na moje upokorzenie, teraz mój mąż będzie mnie miłował".

³³ I poczęła znowu, i porodziła syna, mówiąc: "Wysłuchał mnie Jahwe, ponieważ byłam odsuniętą i dał mi jeszcze to [dziecię]". I dała mu imię Symeon.

³⁴ Potem znów poczęła i porodziła syna, mówiąc: "Tym razem mój mąż przywiąże się do mnie, gdyż mu dałam trzech synów". I dlatego dała mu imię Lewi.

³⁵ I jeszcze raz poczęła, i zrodziła syna, mówiąc: "Tym razem będę sławić Jahwe". I dała mu dlatego imię Juda. Wtedy przestała rodzić.

30

¹ Rachela, widząc że nie może dać Jakubowi potomstwa, zazdrościła swej siostrze i mówiła do Jakuba: "Daj mi dzieci, bo inaczej umrę".

² Jakub wybuchnął gniewem i rzekł do Racheli: "Czyż ja jestem na miejscu Boga i czy ja obdarzam cię potomstwem?"

³ Wtedy rzekła: "Mam służącą Bilhę, żyj z nią, a porodzi na moich kolanach i przynajmniej w ten sposób będę miała syna".

⁴ Oddała mu tedy Bilhę za żonę i Jakub żył z nią.

⁵ Bilha poczęła i porodziła syna Jakubowi.

⁶ Rachela rzekła: "Bóg rozsądził moją sprawę, gdyż wysłuchał mojego głosu i dał mi syna". I nadała mu imię Dan.

⁷ ? znowu poczęła Bilha, służąca Racheli, i urodziła Jakubowi drugiego syna.

⁸ Rachela rzekła: "Wiodłam nadludzką walkę z siostrą moją i odniosłam nad nią zwycięstwo!" I nadała mu imię Neftali.

⁹ Ale i Lia, widząc że przestała rodzić, wzięła służącą swą Zilpę i dała ja Jakubowi za żonę.

¹⁰ Zilpa, służąca Lii, zrodziła Jakubowi syna.

¹¹ Lia rzekła: "Na szczęście!" I nadała mu imię Gad.

¹² Zilpa, służąca Lii, porodziła drugiego syna Jakubowi.

¹³ Lia rzekła: ,Na moje błogosławieństwo, gdyż niewiasty będą mię zwać błogosławioną!" I nadała mu imię Aser.

¹⁴ W czasie żniw, kiedy zbierano zboże, wyszedł Ruben na pole i znalazł mandragory, i przyniósł je matce swojej Lii. Wtedy Rachela rzekła: "Daj mi mandragory syna twego".

¹⁵ Ona jej odrzekła: "Czy ci jeszcze mało, że mi zabrałaś mego męża i chcesz mi jeszcze zabrać mandragory syna mego?" Wtedy Rachela rzekła: "Niech więc spocznie z tobą tej nocy za mandragory twego syna".

¹⁶ A gdy Jakub wracał wieczorem z pola, wyszła Lia na jego spotkanie i rzekła mu: "Do mnie przyjdź, bo nabyłam cię za mandragory mego syna". I spoczął z nią tej nocy.

¹⁷ Bóg zaś wysłuchał pragnienia Lii, gdyż poczęła i urodziła Jakubowi piątego syna.

¹⁸ I rzekła Lia: "Dał mi Bóg nagrodę za to, że oddałam moją służącą mężowi". I nadała synowi imię Issachar.

¹⁹ I znowu Lia poczęła, i zrodziła Jakubowi szóstego syna.

²⁰ I rzekła Lia: "Obdarzył mię Bóg pięknym darem". Teraz będzie już mieszkał mój mąż ze mną, bo mu zrodziłam sześciu synów". I nadała synowi imię Zabulon.

²¹ A później zrodziła jeszcze córkę, i nadała jej imię Dyna.

²² Ale Bóg wspomniał i na Rachelę i wysłuchał ją Bóg, i otworzył jej łono.

²³ I ona poczęła, i zrodziła syna, mówiąc: "Zdjął Bóg ze mnie hańbę".

²⁴ I nadała synowi imię Józef, prosząc: "Oby Bóg dodał mi jeszcze jednego syna!"

²⁵ W tym czasie, gdy Rachela zrodziła Józefa, rzekł Jakub do Labana: "Pozwól mi odejść i wrócić do ziemi rodzinnej.

²⁶ Daj mi też moje żony i moje dzieci, za które ci służyłem, i odejdę. Wiesz dobrze, jak ci służyłem".

²⁷ Laban powiedział: "Jeśli znalazłem łaskę u ciebie [zostań]. Przekonałem się bowiem, że Jahwe błogosławił mi dzięki tobie".

²⁸ Potem powiedział: "Powiedz, jakiej chciałbyś zapłaty ode mnie, a ja ci ją dam".

²⁹ Jakub odrzekł: "Wiesz dobrze, jak ci służyłem i jak wzrósł dobytek twój dzięki mnie.

³⁰ Miałeś niewiele, gdy przybyłem do ciebie. Odkąd zaś jestem u ciebie, pomnożył się [twój dobytek] znacznie, gdyż Jahwe ci błogosławił. Jednak teraz wypada również, abym myślał o swojej rodzinie".

³¹ Wtedy Laban rzekł: "Cóż mam ci dać?" A Jakub odrzekł: "Nic nie musisz mi dawać, ale spełnij jedynie moją prośbę, a będę pasł dalej twoją trzodę i będę się nią opiekował.

³² Chciałbym dziś obejść całą twą trzodę i wybrać z niej wszystkie jagnięta cętkowane, pstre i wszystkie jagnięta czarne wśród baranów oraz wszystkie [jagnięta] pstre i cętkowane pośród kóz. Taka byłaby moja zapłata.

³³ Moje prawo przemówi za mną wtedy, gdy przyjdziesz, abyś obliczył moją zapłatę. Wszystkie [jagnięta], które nie są pstre i cętkowane między kozami i nie są czarne między baranami, będą rzeczą ukradzioną w moim posiadaniu".

³⁴ Laban rzekł: "Dobrze, niechaj będzie według twego słowa!"

³⁵ I jeszcze w tym samym dniu oddzielił kozły pocętkowane i pstre oraz wszystkie kozy cętkowane i pstre, czyli wszystkie, które miały cokolwiek białego, i wszystkie czarne barany, i dał je swoim synom.

³⁶ I wyznaczył drogę trzech dni między tą [trzodą] a między [trzodą] Jakuba, i pasł Jakub resztę trzody Labana.

³⁷ I nazbierał Jakub gałązek topolowych, migdałowych i klonowych, i obdarł je z kory, tak że ukazała się białość na gałązkach.

³⁸ I położył obdarte gałązki w korytach z wodą, gdzie pojono i gdzie przychodziła trzoda pić, aby je miała trzoda przed oczyma, gdy przyszła do wodopoju.

³⁹ Gdy zaś trzody poczynały przed tymi gałązkami, to później rodziły potomstwo pstre i cętkowane.

⁴⁰ Owce zaś [białe] oddzielił . Jakub w trzodzie Labana i umieścił je na przedzie trzody prążkowanej i czarnej, swoje natomiast stada trzymał osobno i nie łączył z trzodą Labana.

⁴¹ Kiedy poczynały trzody najmocniejsze, wówczas kładł Jakub gałązki w korytach przed oczyma trzody, aby poczynały przed tymi gałązkami.

⁴² Nie kładł zaś owych gałązek, ilekroć trzoda była wątła. Tak to wątłe trzody przypadły Labanowi, a mocne Jakubowi.

⁴³ W taki sposób człowiek ten wzbogacił się bardzo i miał dużo trzody, sług i służących, wielbłądów i oślic.

31

¹ Jakub słyszał, jak synowie Labana mówili: "Jakub zabrał wszystko, co było naszego ojca, i z tego, co było naszego ojca, dorobił się całego tego majątku".

² I widział Jakub po twarzy Labana, że nie był on już teraz wobec niego taki, jak dawniej.

³ Wtedy to Jahwe rzekł do Jakuba: "Wracaj do ziemi twych ojców i do rodziny twojej, a ja będę z tobą".

⁴ A Jakub kazał przyjść Racheli i Lii w pole do swoich trzód.

⁵ I powiedział do nich: "Widzę po twarzy ojca waszego, że nie jest on teraz wobec mnie taki, jak dawniej, lecz Bóg mojego ojca jest ze mną.

⁶ Wy wiecie, że ze wszystkich sił służyłem waszemu ojcu.

⁷ Ojciec wasz oszukiwał mnie i zmieniał mi dziesięć razy zapłatę, ale Bóg nie pozwolił wyrządzić mi krzywdy.

⁸ Gdy bowiem powiedział w ten sposób: "Pstre [owce] będą twoją zapłatą", to cała trzoda rodziła pstre.

⁹ W taki sposób Jahwe zabrał ojcu waszemu trzodę i dał ją mnie.

¹⁰ W czasie gdy trzoda miała począć, podnosiłem oczy moje i widziałem we śnie barany pstre, cętkowane i krasę, które wskakiwały na owce.

¹¹ A anioł Boży mówił do mnie we śnie: "Jakubie" - i powiedziałem: "Jestem".

¹² A on mówił: "Podnieś oczy twoje i przypatrz się, jak wszystkie barany, które wskakiwały na owce, są pstre, cętkowane i krasę, gdyż widzę, jak z tobą postępują!

¹³ Ja jestem Bóg [który ukazałem ci się] w Betel, gdzie namaściłeś stelę i gdzie złożyłeś mi ślub. Teraz wstań, opuść tę ziemię i wracaj do swej ziemi rodzinnej"".

¹⁴ Rachela i Lia odpowiadając, rzekły: "Czyż mamy jeszcze jakiś udział i jakieś dziedzictwo w majętności naszego ojca?

¹⁵ Czyż nie potraktował nas jako obce, gdy nas sprzedał i użył dla siebie to, co otrzymał za nas?

¹⁶ Toteż wszelkie mienie, które Bóg zabrał ojcu naszemu, należy do nas i do naszych synów. Czyń tedy to, co ci rozkazał uczynić Bóg!"

¹⁷ Wstał tedy Jakub i kazał siąść swym dzieciom i swym żonom na wielbłądy.

¹⁸ Zabrał z sobą także swoją trzodę i całą majętność, jaką nabył, a mianowicie [trzodę, jaką nabył w Paddan-Aram], wracając do Izaaka, ojca swego w ziemi Kanaan.

¹⁹ Laban wyszedł zaś strzyc swe owce, a Rachela zabrała terafim, należące do jej ojca.

²⁰ Jakub zwiódł Labana Aramejczyka, nie oznajmiając mu o swej ucieczce.

²¹ Uciekł tedy ze wszystkim, co należało do niego, a przeprawiwszy się przez rzekę [Eufrat] zdążał ku górze Galaad.

²² Trzeciego dnia doniesiono Labanowi, że Jakub uciekł.

²³ Wziął tedy [Laban] swych braci, czyniąc pościg za nim przez siedem dni, i dosięgnął go na górze Galaad.

²⁴ I przybył Bóg do Labana Aramejczyka we śnie nocnym, mówiąc doń: "Strzeż się, abyś nie powiedział przeciw Jakubowi ani dobrze, ani źle".

²⁵ Laban dosięgnął Jakuba. Jakub rozbił namiot na jednej górze, a Laban ze swymi braćmi rozbił namiot na drugiej górze Galaad.

²⁶ Laban rzekł do Jakuba: "Cóż uczyniłeś? Zwiodłeś mię i uprowadziłeś moje córki, jakoby mieczem pojmane!

²⁷ Czemu skrycie uciekłeś i czemu oszukałeś mię? Czemu nie oznajmiłeś mi, a odesłałbym cię z weselem i ze śpiewem, z bębnami i z cytrami.

²⁸ Nie pozwoliłeś mi okryć pocałunkami moich synów i moich córek. Nieroztropnie postąpiłeś!

²⁹ A teraz jest w mojej mocy uczynić ci zło, ale Bóg ojca twego powiedział do mnie wczoraj, mówiąc: "Strzeż się, abyś nie powiedział przeciw Jakubowi nic przykrego".

³⁰ A teraz, jeśli chciałeś odejść, tęskniąc za domem ojca twego, to czemu zabrałeś moje bogi?"

³¹ Jakub odpowiedział, mówiąc: "Miałem lęk, gdyż myślałem, że mi zechcesz może odebrać twoje córki!

³² U kogo zaś znajdziesz bogi twe, nie będzie żył! Wobec braci naszych szukaj, co jest u mnie twego i zabierz to sobie". Jakub nie wiedział, że Rachela skryła [bogi].

³³ Laban wszedł do namiotu Jakuba, później do namiotu Lii i do namiotu dwóch służących i nie znalazł nic. Wyszedł tedy z namiotu Lii i wszedł do namiotu Racheli.

³⁴ Rachela wzięła bogów i włożyła je do siodła wielbłąda i usiadła na nich. Laban przeszukał cały namiot, ale nie znalazł nic.

³⁵ Ona rzekła do swego ojca: "Niechaj się nie gniewa mój pan, że nie mogę przed tobą powstać, gdyż przyszło na mnie to, co się przydarza niewiastom!" Przeszukał i nie znalazł bogów.

³⁶ Wówczas Jakub rozgniewał się na Labana, mówiąc doń: "Jakiż to mój występek i jaki to mój grzech, że z taką zapalczywością goniłeś za mną?

³⁷ Przeszukując wszystkie moje sprzęty, cóżeś to znalazł z twoich rzeczy? Połóż tu przed braćmi moimi i przed braćmi twoimi, aby rozsądzili między nami dwoma!

³⁸ Oto dwadzieścia lat byłem u ciebie, twoje owce i twoje kozy nie były bezpłodne, nie jadłem baranów z trzody twojej.

³⁹ Nie przynosiłem ci poszarpanych od zwierząt, ale sam nagradzałem wszelką szkodę, gdyż domagałeś się [wynagrodzenia] z mojej ręki czy to za skradzione we dnie, czy skradzione w nocy.

⁴⁰ Mnie to pożerało gorąco dnia oraz zimno nocy, a sen uciekał daleko od moich oczu.

⁴¹ Przez dwadzieścia lat byłem w twoim domu; służyłem ci czternaście lat za dwie twoje córki, a sześć lat za trzodę, zmieniałeś dziesięć razy moją zapłatę.

⁴² Jeśliby Bóg ojca mojego, Bóg Abrahama i Bóg Izaaka nie był ze mną, to byś wypuścił mię teraz z próżnymi rękoma. Bóg wejrzał na moją nędzę i na utrudzenie rąk moich i zganił cię w ostatnią noc".

⁴³ Laban odpowiedział tak Jakubowi: "Córki twoje są moimi córkami, a synowie twoi są moimi synami, trzoda twoja jest moją trzodą. Cóż więc mogę uczynić dzisiaj córkom moim oraz ich dzieciom, które zrodziły?

⁴⁴ Zawrzyjmy raczej przymierze: ja i ty, aby było świadectwem między mną a tobą!"

⁴⁵ Jakub wziął jeden z kamieni i postawił stelę.

⁴⁶ I rzekł Laban: "Kopiec ten jest dzisiaj świadectwem między mną a tobą!" I dlatego to dano mu imię Galaad

⁴⁷ I nazwał go Laban Jagar-Sahaduta, a Jakub nazwał go Galaad.

⁴⁸ - - -

⁴⁹ oraz Mispa, gdyż powiedział: "Niech Jahwe sądzi między mną a tobą, gdy będziemy ukryci jeden przed drugim.

⁵⁰ Jeśli będziesz trapił moje córki i jeśli pojmiesz inne żony oprócz moich córek, nie będzie nikogo oprócz nas, ale wiedz, że Bóg będzie świadkiem między mną a tobą!"

⁵¹ Potem Laban rzekł do Jakuba: "Oto kopiec ten i stela ta, którą postawiłem między mną a tobą.

⁵² Świadkiem będzie ten kopiec i świadkiem będzie ta stela, że nie przejdę obok ciebie i obok tego kopca, i obok tej steli, oraz że i ty nie przejdziesz obok mnie i obok tego kopca, i obok tej steli, aby uczynić zło.

⁵³ Niech Bóg Abrahama i Bóg Nachora [Bóg ojców ich] rozsądzi między nami". Wówczas Jakub złożył przysięgę na Lęk swego ojca Izaaka.

⁵⁴ Później Jakub złożył ofiarę na górze i zaprosił braci do spożycia chleba. I spożywali chleb i spędzili noc na górze.

⁵⁵ - - -

32

¹ Laban wstał wczesnym rankiem i ucałował swoich synów i swe córki, pobłogosławił je i odszedł. I powrócił Laban do siebie.

² Jakub zaś poszedł swoją drogą i napotkali go posłańcy Boży.

³ A ujrzawszy ich, Jakub rzekł: "To jest pole Boga". I dał tej okolicy nazwę Mahanajim.

⁴ Później Jakub posłał wysłańców przed sobą do Ezawa, swego brata, do ziemi Seir, do kraju Edom.

⁵ I dał rozkaz, mówiąc: "Tak powiecie mojemu panu Ezawowi: Tak mówi twój sługa Jakub: "U Labana przebywałem i pozostawałem u niego aż dotąd.

⁶ Mam woły, osły, trzodę, sługi i służące. Wysyłam poselstwo przed moim panem, aby znaleźć łaską w oczach twoich"".

⁷ Wysłańcy powróciwszy do Jakuba, rzekli mu: "Przyszliśmy do twojego brata Ezawa, lecz on idzie naprzeciw ciebie, a ma przy sobie czterystu ludzi".

⁸ Jakub zląkł się bardzo i przestraszył. Później podzielił ludzi swych na dwa hufce oraz trzodę i bydło, tudzież wielbłądy,

⁹ mówiąc: Jeśli Ezaw napotka jeden hufiec i pobije go, to hufiec pozostały może ocaleć.

¹⁰ Wówczas rzekł Jakub: "Boże mojego ojca Abrahama i Boże mojego ojca Izaaka, Jahwe, któryś powiedział: "Powróć do swej ziemi ojczystej i uczynię ci dobrze!"

¹¹ Mniejszy jestem niż wszelkie zmiłowanie twoje i wierność twoja, której dochowałeś słudze twemu, gdyż przekroczyłem ten Jordan mając jedynie laskę, a teraz mam dwa hufce.

¹² Uwolnij mię z ręki mojego brata Ezawa, gdyż mam lęk przed nim, aby przyszedłszy nie pobił mię, nie oszczędzając ani matki, ani dzieci.

¹³ Oto tyś powiedział: "Ja ci uczynię dobrze i rozmnożę potomstwo twoje jako piasek morski, którego nie można policzyć, gdyż jest nieprzeliczony!""

¹⁴ Tutaj spędził noc, a potem wziął z tego, co nadeszło z jego mienia, na podarek dla Ezawa, swego brata:

¹⁵ dwieście kóz, dwadzieścia kozłów, dwieście owiec i dwieście baranków,

¹⁶ trzydzieści wielbłądzic karmiących z ich młodymi, czterdzieści krów i dziesięć wołów, dwadzieścia oślic i dziesięć osłów.

¹⁷ A powierzając w ręce swych sług każdą trzodę z osobna, rzekł do swych sług: "Idźcie przede mną i zachowajcie odstęp między każdą trzodą".

¹⁸ Potem dał rozkaz pierwszemu, mówiąc: "Gdy Ezaw, mój brat, spotka cię i zapyta, mówiąc: "Od kogo jesteś i dokąd idziesz? Do kogo należy to, co jest przed tobą?"

¹⁹ Odpowiesz: "Sługi twego Jakuba. To jest podarek, który posyła mojemu panu Ezawowi, i oto on sam idzie za nami"".

²⁰ Dał też rozkaz drugiemu, później trzeciemu, czyli wszystkim, którzy szli za trzodą, mówiąc im:

²¹ "Tak powiecie: "Oto sługa twój, Jakub, idzie za nami!"" Mówił bowiem: "Uspokoję go darami, które mię uprzedzają. Toteż, gdy ujrzę jego twarz, może podniesie moją twarz"

²² Uprzedzały go te dary, a sam spędził noc w polu.

²³ I powstał [Jakub] podczas owej nocy i wziął obydwie swe żony i obydwie [ich] służące i jedenastu swych synów, i przekroczył bród Jabboku.

²⁴ Wziął ich i przeprowadził przez potok, oraz wszystko, co było jego.

²⁵ I pozostał w tyle Jakub, i mocował się z nim mąż aż do wzejścia jutrzenki.

²⁶ I ujrzał, że nie przezwyciężył go, i uderzył w jego staw biodrowy, i rozluźnił się staw biodrowy Jakuba w mocowaniu się z nim.

²⁷ I rzekł: "Nie zatrzymuj mię, ponieważ wschodzi jutrzenka". I odpowiedział mu: "Nie będę cię zatrzymywał, o ile tylko mi pobłogosławisz".

²⁸ I rzekł do niego: "Jakie jest imię twoje?" Odpowiedział: ,Jakub".

²⁹ I rzekł: "Nie będziesz się więcej nazywał Jakub, lecz Izrael, ponieważ walczyłeś z Bogiem i z ludźmi i zwyciężyłeś".

³⁰ I zapytał się Jakub, mówiąc: "Wyjaw imię twoje". I rzekł mu: "Dlaczego pytasz o imię moje?" I pobłogosławił mu tamże.

³¹ I dał Jakub miejscu temu nazwę Penuel [mówiąc]: "Zobaczyłem Boga twarzą w twarz, a ocalała dusza moja".

³² Wzeszło słońce, gdy odszedł Penuel, a on sam utykał na nogę w biodrze.

33

¹ Jakub podniósł swe oczy i ujrzał, że Ezaw przybył z czterystu ludźmi. Rozdzielił swe dzieci między Lię, Rachelą i obie służące.

² Ustawił na przedzie służące i ich dzieci, potem Lię i jej dzieci, a na końcu Rachelę i Józefa.

³ Sam zaś wyszedł przed nich i upadł siedem razy na ziemię, aż się zbliżył do swego brata.

⁴ Ezaw wybiegł naprzeciw niego, objął go, a rzucając się mu na szyję, ucałował go, i rozpłakali się.

⁵ A podniósłszy oczy swe, ujrzał niewiasty i dzieci i zapytał: "Któż to są ci twoi [ludzie]?" A on odpowiedział: "To są dzieci, które dał Bóg słudze twemu".

⁶ Zbliżyły się tedy służące i ich dzieci i skłoniły się.

⁷ Zbliżyła się też Lia i jej dzieci, a na końcu zbliżył się Józef i Rachela i oddali pokłon.

⁸ I rzekł Ezaw: "Dla kogo są te wszystkie stada, które spotkałem?" Odpowiedział: "Chciałem znaleźć łaskę w oczach mojego pana".

⁹ Ezaw odpowiedział: "Mam dość, mój bracie! Zatrzymaj to, co należy do ciebie".

¹⁰ Na to powiedział Jakub: "Ależ nie! Jeśli tylko znalazłem łaskę w oczach twoich, weź, proszę, ten dar dla siebie, gdyż widziałem oblicze twoje, jak się patrzy na oblicze Boga, i odniosłeś się do mnie przyjaźnie.

¹¹ Przyjmijże podarunek mój, jaki posłałem, gdyż Bóg jest łaskaw dla mnie, i jestem zamożny". Tak długo nalegał na niego, aż przyjął.

¹² [Ezaw] rzekł: "Pozwól, że odejdziemy stąd i powędrujemy, a ja pójdę przed tobą".

¹³ [Jakub] odpowiedział: "Mój pan widzi, że dzieci moje są jeszcze wątłe i że mam owce i krowy, które karmią. Jeśli przez jeden dzień pędziłbym je zbyt szybko, to wyginie cała trzoda.

¹⁴ Niechże mój pan jedzie przed sługą swoim, a ja będę powoli jechał za trzodą idącą przede mną i za krokiem dzieci moich, aż przyjdę do mojego pana, do Seiru.

¹⁵ A Ezaw rzekł: "Pozwól, że pozostawię tobie kilku moich ludzi". [Jakub] zaś odpowiedział: "Na co? Obym znalazł jedynie łaskę w oczach mojego pana!"

¹⁶ Ezaw w tym samym dniu odjechał do Seiru.

¹⁷ Jakub powędrował do Sukkot, gdzie zbudował sobie mieszkanie oraz szałas dla swej trzody, i dlatego miejscu temu nadano nazwę Sukkot.

¹⁸ Jakub przybył szczęśliwie do miasta Sychem w ziemi Kanaan po swoim powrocie z Paddan-Aram i zatrzymał się w pobliżu miasta.

¹⁹ Potem nabył trochę ziemi od synów Hemora, ojca Sychema, za sto kesitów i rozbił na niej swój namiot.

²⁰ Zbudował też na niej ołtarz i wzywał Boga, Boga Izraela.

34

¹ Wyszła Dyna, córka Lii, którą [Lia] urodziła Jakubowi, aby zobaczyć córki tej ziemi.

² Wówczas ujrzał ją Sychem, syn Hemora Hiwwity, księcia tej ziemi, porwał ją, położył się z nią i dokonał gwałtu.

³ I przylgnęła dusza jego do Dyny, córki Jakuba, i rozmiłowawszy się w dziewczęciu, mówił czule do tegoż dziewczęcia.

⁴ Potem rzekł Sychem do Hemora, ojca swojego: "Weźmij mi to dziewczę za żoną".

⁵ Jakub dowiedział się o zgwałceniu swej córki Dyny. Jego synowie przebywali na polu z trzodą, toteż milczał Jakub aż do ich powrotu.

⁶ Wówczas przyszedł do Jakuba Hemor, ojciec Sychema, aby z nim porozmawiać.

⁷ Synowie Jakuba wrócili z pola, i słysząc o tym, zasmucili się i rozgniewali bardzo, że tę nikczemność uczynił [Sychem] wobec Izraela, leżąc z córką Jakuba, jak się nie postępuje.

⁸ Wówczas Hemor rzekł do nich: "Sychem, syn mój, przylgnął swą duszą ku siostrze waszej. Dajcie mu ją za żonę.

⁹ I spowinowaćcie się z nami: córki wasze będziecie wydawać za nas, a pojmijcie sobie nasze córki.

¹⁰ I będziecie mieszkać z nami, a ziemia ta będzie należała do was; pozostańcie tu, poruszajcie się swobodnie i osiadajcie na niej".

¹¹ Rzekł też Sychem do ojca jej i braci: "Obym mógł znaleźć łaskę w oczach waszych! Dam wam, czego zażądacie.

¹² Nałóżcie wysokość wiana i upominku, a dam wam, cokolwiek zechcecie, dajcie mi [tylko] to dziewczę za żonę".

¹³ Synowie Jakuba odpowiedzieli podstępnie Sychemowi i Hemorowi, ojcu jego, dlatego że zgwałcił ich siostrę Dynę.

¹⁴ Rzekli im: "Nie możemy spełnić tej prośby i nie możemy dać siostry naszej mężowi nieobrzezanemu, bo to obelżywa rzecz u nas.

¹⁵ Tylko pod tym warunkiem zgodzimy się, jeśli chcecie być do nas podobni, i obrzezany zostanie wśród was każdy mężczyzna.

¹⁶ Wówczas będziemy dawać wam córki nasze, a pojmiemy córki wasze; będziemy mieszkać z wami i będziemy jednym ludem.

¹⁷ A jeśli nie usłuchacie nas, byście się obrzezali, zabierzemy córkę naszą i odejdziemy".

¹⁸ I spodobała się mowa ich Hemorowi i Sychemowi, synowi Hemora.

¹⁹ Nie odkładał tedy młodzieniec wypełnienia tego warunku, bo rozmiłował się w córce Jakuba i był bardzo szanowany w całym domu ojca swego.

²⁰ Wówczas przyszedł Hemor i Sychem, syn jego, do bramy swego miasta, i rzekli do mężów miasta swego:

²¹ "Ludzie ci miłują pokój, niechże więc mieszkają w tej ziemi i niech wędrują po niej, gdyż ziemia nasza jest dość przestronna dla nich; córki ich pojmiemy sobie za żony, a córki nasze wydamy za nich.

²² Ale tylko pod tym warunkiem zgadzają się ci ludzie mieszkać z nami, byśmy byli jednym ludem, że zostanie obrzezany wśród nas każdy mężczyzna, podobnie jak i oni są obrzezani.

²³ Trzoda ich, majętność ich i wszystko bydło czyż nie [będzie] nasze? Na to tylko [zgódźmy się], a będą mieszkać z nami".

²⁴ I usłuchali Hemora i Sychema, syna jego, wszyscy wychodzący z bramy miasta swego, i obrzezali się wszyscy mężczyźni wychodzący z bramy miasta swego.

²⁵ I stało się dnia trzeciego, gdy cierpieli [największy] ból, wzięli dwaj synowie Jakuba, Symeon i Lewi, bracia Dyny, każdy miecz swój i weszli śmiało do miasta, i zamordowali wszystkich mężczyzn.

²⁶ Również Hemora i Sychema, syna jego, zabili ostrzem miecza, a wziąwszy Dynę, odeszli.

²⁷ [Inni] synowie Jakuba przyszli do pobitych i ograbili miasto, dlatego że zgwałcono siostrę ich.

²⁸ Owce ich, woły i osły ich oraz wszystko, co było w mieście i na polu, zabrali.

²⁹ I cały ich majątek oraz dzieci ich i żony wzięli [do niewoli] i doszczętnie ograbili domy.

³⁰ Wówczas rzekł Jakub do Symeona i Lewiego: ,Zasmuciliście mnie i przynieśliście mi wstyd wobec mieszkańców tej ziemi: wobec Kananejczyków i Ferezejczyków. Mamy [tylko] niewielką liczbę ludzi, toteż gdy wystąpią przeciwko mnie i uderzą na mnie, zginę ja i ród mój".

³¹ I rzekli: ,Czyż jako wszetecznicy mieli nadużywać siostry naszej?"

35

¹ Rzekł Bóg do Jakuba: "Wstąp do Betel i tam zamieszkaj. Wznieś tam ołtarz Bogu, który ci się ukazał, gdy uciekałeś przed twoim bratem, Ezawem".

² Rzekł wówczas Jakub do swoich domowników i do wszystkich, którzy byli z nim: "Porzućcie bogi cudze, które macie; oczyśćcie się i zmieńcie szaty.

³ Pójdziemy bowiem do Betel i tam zbuduję ołtarz Bogu, który mnie wysłuchał w czasie mej niedoli i wspomagał w czasie podróży, gdziekolwiek byłem".

⁴ Oddali więc Jakubowi wszystkie cudze bogi, które posiadali, oraz kolczyki, które nosili w uszach, i Jakub zakopał je pod dębem w pobliżu Sychem.

⁵ A gdy wyruszyli w drogę, padł wielki strach na okoliczne miasta, tak że nikt nie ścigał synów Jakuba.

⁶ Jakub, przybywszy do Luz w ziemi Kanaan, czyli do Betel, wraz ze wszystkimi ludźmi,

⁷ zbudował tam ołtarz i nazwał to miejsce ,Bóg z Betel"; tu bowiem ukazał się mu Bóg, kiedy uciekał przed swym bratem.

⁸ Wtedy to zmarła Debora, piastunka Rebeki i pochowano ją w pobliżu Betel pod dębem, który dlatego otrzymał nazwę: Dąb Płaczu.

⁹ Bóg ukazał się znów Jakubowi po jego powrocie z Paddan-Aram i udzielił mu błogosławieństwa.

¹⁰ I rzekł Bóg do niego: "Imię twe jest Jakub! Odtąd nie będą cię zwać Jakubem, dlatego że będziesz miał imię Izrael". I tak to otrzymał imię Izrael.

¹¹ Potem Bóg rzekł do niego: "Ja jestem Bóg Wszechmogący. Bądź płodny i rozmnażaj się. Niechaj powstanie z ciebie wiele narodów i niechaj królowie zrodzą się z ciebie.

¹² Ziemię, którą dałem Abrahamowi i Izaakowi, daję tobie; daję ją również twemu przyszłemu potomstwu".

¹³ Potem Bóg oddalił się od niego z tego miejsca, na którym do niego przemawiał.

¹⁴ A Jakub postawił stelę na tym miejscu, gdzie Bóg do niego mówił. I złożył na nim ofiarę z płynów, wylewając nań oliwę.

¹⁵ Jakub dał więc temu miejscu nazwę Betel, gdzie Bóg przemawiał do niego.

¹⁶ Po wyruszeniu z Betel, gdy mieli jeszcze sporo drogi do miasta Efrata, Rachela zaczęła rodzić. Miała zaś poród bardzo ciężki.

¹⁷ I kiedy urodziła w wielkich bólach, rzekła do niej położna: ,Już się nie lękaj, bo oto masz syna!"

¹⁸ Ona umierając, w ostatniej chwili swego życia, nazwała swego syna Ben-oni, lecz ojciec dał mu imię Beniamin.

¹⁹ Rachela umarła i została pochowana na drodze do Efrata, czyli Betlejem.

²⁰ Jakub ustawił kamień pamiątkowy na jej grobie. Kamień ten stoi na grobie Racheli po dziś dzień.

²¹ Izrael wyruszył w drogę i rozbił namioty poza Migdal-Eder.

²² A gdy przebywał w tej okolicy, zdarzyło się, że Ruben zbliżył się do Bilhy, do żony ojca swego, i obcował z nią; Izrael dowiedział się o tym. Synów Jakuba było dwunastu.

²³ Synowie Lii: pierworodny syn Jakuba Ruben, Symeon, Lewi, Juda, Issachar i Zabulon.

²⁴ Synowie Racheli: Józef i Beniamin.

²⁵ Synowie Bilhy, służącej Racheli: Dan i Neftali.

²⁶ Synowie Zilpy, służącej Lii: Gad i Aser. Są to synowie Jakuba, którzy mu się narodzili w Paddan-Aram.

²⁷ A potem Jakub przybył do swego ojca Izaaka, do Mamre, do Kirjat-Arba, czyli Hebronu, gdzie [niegdyś] mieszkał Abraham, a potem również Izaak.

²⁸ Izaak miał wtedy sto osiemdziesiąt lat.

²⁹ Izaak, będąc już starym i sytym życia, został przyłączony do swego ludu. I pochowali go jego synowie Ezaw i Jakub.

36

¹ Te są pokolenia Ezawa, czyli Edoma.

² Ezaw pojął żony swoje z córek kananejskich: Adę, córkę Elona Hetejczyka, i Oholibamę, córkę Any, syna Sibeona Huryty,

³ i Basemat, córkę Ismaela, siostrę Nebajota.

⁴ I urodziła Ada Ezawowi Elifaza, a Basemat urodziła Raguela.

⁵ Oholibama urodziła Jehusa, Jahelama i Korego. Ci są synowie Ezawa, którzy urodzili się jemu w ziemi kananejskiej.

⁶ Potem wziął Ezaw żony swoje i swoich synów i córki, i wszystkich ludzi z domu swego, i wszystko, co posiadał, i zwierzęta, i wszystek nabytek, który zdobył w ziemi Kanaan, i poszedł do ziemi Seir od oblicza Jakuba, brata swego.

⁷ Mieli bowiem posiadłości dużo i nie mogli z sobą mieszkać, i nie mogła ziemia pomieścić ich razem z powodu ich trzód.

⁸ I zamieszkał Ezaw na górze Seir [Ezaw to Edom].

⁹ Te są pokolenia Ezawa, ojca Edomitów, na górze Seir.

¹⁰ I te są imiona synów Ezawa: Elifaz, syn Ady, żony Ezawa, Raguel, syn Basemat, żony Ezawa.

¹¹ I byli synowie Elifaza: Teman, Omar, Sefo, Gatam i Kenaz.

¹² A Temna była konkubiną Elifaza, syna Ezawa, i urodziła Elifazowi Amaleka. Oto synowie Ady, żony Ezawa.

¹³ A oto synowie Raguela: Nahat i Zera, Samma i Miza. Ci byli synowie Basemat, żony Ezawa.

¹⁴ A byli ci synowie Oholibamy, córki Any, córki Sibeona, żony Ezawa. Urodziła ona Ezawowi Jehusa, Jahelama i Korego.

¹⁵ Ci są książęta synów Ezawowych; synowie Elifaza, pierworodnego Ezawowego: książę Teman, książę Omar, książę Sefo, książę Kenaz,

¹⁶ książę Kore, książę Gatam, książę Amalek. Oto są książęta Elifaza w ziemi Edom, oto są synowie Ady.

¹⁷ I oto synowie Raguela, syna Ezawa: książę Nahat, książę Zera, książę Samma, książę Miza. Oto są książęta Raguela w ziemi Edom, oto są synowie Basemat, żony Ezawa.

¹⁸ I oto synowie Oholibamy, żony Ezawa: książę Jehus, książę Jahelam, książę Kore. Oto są książęta Oholibamy, córki Any, żony Ezawa.

¹⁹ Ci są synowie Ezawa i ci ich książęta, czyli Edom.

²⁰ Oto synowie Seira Huryty, mieszkańcy ziemi: Lotan i Sobal, i Sibeon, i Ana,

²¹ i Dison, i Ezer, i Disan. Ci są książęta Hurytów, synowie na ziemi Edom.

²² Byli synowie Lotana: Hori i Haman i siostra Lotana, Temna.

²³ A oto synowie Sobala: Alwan i Manahat, i Ebal, Sefo i Onam.

²⁴ A oto synowie Sibeona: Aja i Ana. Ten [to jest] Ana, który znalazł wody ciepłe na pustyni, gdy pasł osły Sibeona, ojca swojego.

²⁵ A oto synowie Any: Dison i Oholibama, córka Any.

²⁶ - - -

²⁷ Ci są synowie Ezera: Bilean i Zawan, i Akan.

²⁸ Ci synowie Disana: Hus i Aram.

²⁹ Oto książęta Hurytów: książę Lotan, książę Sobal, książę Sibeon, książę Ana,

³⁰ książę Dison, książę Ezer, książę Disan, książęta Hurytów, książęta w swojej ziemi Seir.

³¹ A oto królowie, którzy królowali w ziemi Edom, przed panowaniem króla nad synami Izraela.

³² Królował w Edomie Bela, syn Beora, a imię miasta jego Denaba.

³³ Umarł Bela, i królował na jego miejsce Jobab, syn Zery z Bosry.

³⁴ I umarł Jobab, i królował na jego miejsce Husam z ziemi Temańczyków.

³⁵ Umarł Husam, i królował na jego miejsce Adad, syn Bedada, [który] pokonał Madianitów na polu Moab, a imię miasta jego Awit.

³⁶ I umarł Adad, i królował na jego miejsce Samla z Masreki.

³⁷ Umarł Samla, i królował na jego miejsce Saul znad rzeki Rehobot.

³⁸ Umarł Saul, i królował na jego miejsce Balanan, syn Akbora.

³⁹ I umarł Balanan, syn Akbora, i królował na jego miejsce Adar, a imię miasta jego Fau i imię żony jego Meetabel, córka Matredy, [syna] Mezaaba.

⁴⁰ A oto imiona książąt Ezawa według ich pokoleń, według ich miejsc i według ich imion: książę Tamna, książę Alwa, książę Jetet,

⁴¹ książę Oholibama, książę Ela, książę Finon,

⁴² książę Kenaz, książę Teman, książę Mibsar,

⁴³ książę Magdiel, książę Hiram. Oto książęta z mieszkających w ziemi ich własności. Ten Ezaw jest ojcem Edomitów.

37

¹ Jakub zaś mieszkał w krainie wędrówek swego ojca, w kraju Kanaan.

² Oto historia Jakuba. Józef będąc młodzieńcem osiemnastoletnim pasał trzodę ze swymi braćmi, a synami Bilhy i Zilpy, które były żonami jego ojca. I doniósł Józef ojcu swemu o złej opinii, jaką posiadali.

³ Izrael miłował bardziej Józefa niż innych swych synów, bo mu się urodził w jego starości, i dlatego sprawił mu tunikę z rękawami.

⁴ A jego bracia widząc, że ich ojciec miłuje go więcej niż innych swych synów, znienawidzili go tak dalece, że nie mogli nawet rozmawiać z nim spokojnie.

⁵ Józef miał sen i opowiadał go braciom swoim, a oni znienawidzili go jeszcze bardziej.

⁶ Powiedział do nich: "Słuchajcie, jaki miałem sen:

⁷ oto gdyśmy byli zajęci wiązaniem snopów na polu, podniósł się mój snop i powstał. A wówczas odwróciły się snopy wasze i składały hołd snopowi mojemu".

⁸ I rzekli doń bracia jego: "Czyż będziesz królował nad nami i rządził nami?" ? znienawidzili go jeszcze bardziej z powodu tych jego snów.

⁹ Miał jeszcze inny sen i opowiedział także o nim braciom swoim. "Śniło mi się jeszcze, że słońce, księżyc, jedenaście gwiazd hołd mi składało".

¹⁰ Gdy opowiedział o tym ojcu swemu i braciom swoim, zganił go ojciec, mówiąc: "Cóż to za sen, który miałeś? Czyż to ja, matka twoja i bracia twoi przyjdziemy do ciebie i upadniemy na ziemię w hołdzie dla ciebie?"

¹¹ Gdy bracia płonęli ku niemu zazdrością, to ojciec zachowywał w pamięci jego opowiadanie.

¹² Jego bracia poszli paść trzodę swego ojca do Sychem.

¹³ Izrael rzekł do Józefa: "Wiesz, że bracia twoi pasą trzodę w Sychem. Chodźże, gdyż chcę cię posłać do nich". A on odrzekł: "Jestem gotów".

¹⁴ I powiedział: "Idź, proszę cię, zobacz, jak się powodzi braciom twoim i jak się chowa trzoda i przynieś mi o tym wiadomość".

¹⁵ A gdy błąkał się na polu, spotkawszy go jakiś człowiek, zapytał: "Kogo szukasz?"

¹⁶ Odpowiedział mu: "Szukam braci moich! Powiedz mi, proszę cię, gdzie oni pasą".

¹⁷ I odpowiedział ten człowiek: "Oni odeszli stąd, gdyż ich słyszałem, jak mówili: "Pójdziemy do Dotain"". Poszedł Józef za braćmi i znalazł ich w Dotain.

¹⁸ I ujrzeli go z daleka, i zanim się zbliżył do nich, postanowili go zabić.

¹⁹ Mówili zaś jeden do drugiego: "Oto nadchodzi marzyciel.

²⁰ Zabijmy go i wrzućmy do studni, a powiemy, że dzikie zwierzę pożarło go, i ujrzymy, że bez znaczenia są jego sny".

²¹ Słysząc to Ruben, usiłował wyratować go z ich rąk, mówiąc: "Nie pozbawiajmy go życia".

²² Następnie powiedział do nich Ruben: ,Nie rozlewajcie krwi, ale wrzućcie go do tej studni, która jest na pustyni, a nie podnoście na niego swej ręki. [Mówił zaś dlatego], aby wyratować go z ich ręki i oddać go ojcu.

²³ Zaledwie zbliżył się Józef do swoich braci, ściągnęli z Józefa tunikę z rękawami, którą miał na sobie.

²⁴ Potem rzuciwszy się na niego, wrzucili go do studni. Studnia zaś była pusta i nie było w niej wody.

²⁵ Potem usiedli, aby spożyć posiłek. Podniósłszy zaś swe oczy, ujrzeli karawanę Ismaelitów, nadchodzącą z Galaadu. Wielbłądy zaś ich były obładowane wonnościami, balsamem, gumą pachnącą. Jechali oni do Egiptu.

²⁶ Juda rzekł wówczas do swych braci: "Co za zysk będziemy mieli, jeśli zabijemy brata naszego, a jego krew ukryjemy.

²⁷ Sprzedajmy go raczej Ismaelitom i nie podnośmy rąk naszych przeciwko niemu, gdyż jest naszym bratem i naszym ciałem". I usłuchali go bracia jego.

²⁸ Wtedy nadeszli madianiccy kupcy, a [bracia] wyciągnąwszy Józefa ze studni, sprzedali go Ismaelitom za dwadzieścia srebrników, a ci zawieźli go do Egiptu.

²⁹ Gdy Ruben przyszedł do studni, nie było już Józefa w studni. Rozdarł przeto szaty swoje.

³⁰ Wróciwszy zaś do braci swoich, powiedział do nich: "Chłopca już nie ma, a ja dokąd się udam?"

³¹ A oni wzięli tunikę Józefa, i zabiwszy koziołka, zanurzyli ją w jego krwi.

³² Potem kazali posłańcowi zanieść tę tunikę z rękawami swojemu ojcu i powiedzieć mu: "Znaleźliśmy to, zobacz, prosimy cię, czy to jest tunika twego syna, czy też nie".

³³ Oglądnąwszy ją [Jakub] zawołał: "Ach to jest tunika mojego syna. Pożarł go dziki zwierz, Józef poszarpany na kawałki".

³⁴ I rozdarł szaty swoje Jakub i przywdział potem szaty żałobne, opłakując syna swego przez wiele dni.

³⁵ Na próżno trudzili się wszyscy synowie jego i wszystkie córki pocieszyć go, ale nie mógł się uspokoić, lecz nieustannie powtarzał: "Już niepocieszony pójdę do grobu za moim synem". Płakał za nim jego ojciec.

³⁶ A Madianici sprzedali go w Egipcie Putyfarowi, urzędnikowi faraona, pierwszemu kucharzowi.

38

¹ Zdarzyło się zaś w tym to czasie, że Juda odłączył się od swych braci i udał się do pewnego człowieka z Odollam, który nazywał się Hira.

² Tam Juda ujrzał córkę pewnego Kananejczyka, który nazywał się Sua. Pojął ją za żonę i mieszkał z nią.

³ Poczęła i porodziła syna, i dała mu imię Her.

⁴ Poczęła potem znowu i porodziła syna, i dała mu imię Onan.

⁵ I znowu porodziła syna, i dała mu imię Sela. Przebywała zaś w Achzib, gdzie go porodziła.

⁶ Juda dał Herowi, swemu synowi pierworodnemu, żonę, która miała imię Tamar.

⁷ Lecz Her, pierworodny syn Judy, był zły w oczach Jahwe, toteż Jahwe zesłał na niego śmierć.

⁸ Wówczas Juda rzekł do Onana: "Mieszkaj z żoną twego brata i spełniaj z nią obowiązek małżeński, oraz daj potomstwo bratu twemu".

⁹ Lecz Onan wiedział, że to potomstwo nie będzie należało do niego, toteż ilekroć obcował z żoną brata swego, wypuszczał na ziemię nasienie, aby nie dać potomstwa bratu swemu.

¹⁰ To zaś, co czynił, było złym w oczach Jahwe, więc zesłał na niego śmierć.

¹¹ Wówczas Juda rzekł do Tamar, swej synowej: "Pozostań jako wdowa w domu ojca twego, aż syn mój, Sela, urośnie". Mówił zaś dlatego, iż się lękał, aby nie umarł także i on, jak i jego bracia. I odeszła Tamar, i zamieszkała w domu ojca swego.

¹² Po upływie dłuższego czasu umarła córka Suy, żona Judy. Gdy Juda pocieszył się [po tej stracie], poszedł ze swoim przyjacielem Hirą z Odollam do strzygących jego owce w Tamna.

¹³ Doniesiono o tym Tamar, mówiąc jej: "Oto twój teść udaje się do Tamny na strzyżenie owiec".

¹⁴ Zdjęła ona wówczas swe wdowie szaty i zakryła się zasłoną, a zakrywszy się, usiadła przy wejściu do Enaim, przy drodze do Tamny. Widziała bowiem, że Sela już dorósł, i nie otrzymała go za męża.

¹⁵ Juda, ujrzawszy ją, sądził, że to nierządnica, gdyż zakryła twarz swoją.

¹⁶ Pochylił się do niej na drodze i rzekł: "Pozwól, proszę cię, abym żył z tobą". Nie wiedział, że to była jego synowa. Ona zaś odpowiedziała mu: "Cóż dasz mi za to, że ci zezwolę, abyś mógł obcować ze mną?"

¹⁷ On jej na to powiedział: "Poślę ci koziołka z mej trzody". Ona na to rzekła: "Dobrze, ale musisz dać najpierw zastaw do tego czasu, aż mi go [koziołka] przyślesz".

¹⁸ Na to on powiedział: "Jakiż zastaw mam ci dać?" Ona zaś odpowiedziała: "Pierścień, wstęgę i laskę, która jest w ręku twoim". Dał jej to, aby mógł obcować z nią. Poczęła wówczas z niego.

¹⁹ Potem wstała i odeszła, a odsłoniwszy twarz swoją, ubrała się w szaty wdowie.

²⁰ Juda posłał jej koziołka przez przyjaciela z Odolam, aby odebrał zastaw od tej niewiasty, ale nie odnalazł jej.

²¹ Pytał się on ludzi okolicznych: "Gdzie jest nierządnica, która siedziała przy drodze do Enaim". A oni odpowiedzieli mu: "Nie było tam nierządnicy".

²² Powrócił wtedy do Judy i rzekł: "Nie znalazłem nierządnicy, a także ludzie okoliczni powiedzieli mi, że nie ma w tamtej okolicy nierządnicy".

²³ Juda na to powiedział: "Niechże ma mój zastaw. Nie będę przedmiotem jej wzgardy. Posłałem jej koziołka, i nie mogłeś jej odszukać".

²⁴ Po trzech miesiącach doniesiono Judzie: "Tamar, twoja synowa, dopuściła się nierządu i przez to zaszła w ciążę". Na to Juda powiedział: "Wyprowadźcie ją na spalenie".

²⁵ Gdy ją zaś prowadzono, posłała do swego teścia wiadomość: "Zaszłam w ciążą od tego człowieka, którego własnością są te przedmioty". I dodała: "Zbadaj przeto, do kogo należy pierścień, wstęga i laska".

²⁶ Kiedy zaś Juda rozpoznał [swoje rzeczy], zawołał: "Sprawiedliwsza jest ona ode mnie, gdyż nie dałem jej Seli, mojemu synowi, za żonę". Odtąd już nie obcował z nią więcej.

²⁷ A gdy nadszedł czas porodu, okazało się, że miała bliźnięta w swym łonie.

²⁸ Gdy zaczęła rodzić, wyciągnęło rękę jedno dziecię, wówczas położna przywiązała nitkę czerwoną do jego ręki mówiąc: "To urodzi się pierwsze".

²⁹ Gdy jednak to [dziecię] cofnęło swą rękę, wówczas urodził się jego brat. I rzekła: "Czemu uczyniłeś przejście?". I dano mu imię Fares.

³⁰ Gdy po nim urodził się jego brat, na którego ręce była czerwona nitka, dano mu imię Zarach.

39

¹ Gdy Józef został przywieziony do Egiptu, kupił go Putyfar, urzędnik faraona, pierwszy kucharz, Egipcjanin, od Ismaelitów, którzy go tutaj przywieźli.

² Jahwe zaś był z Józefem, toteż sprowadził szczęście na dom swego pana, Egipcjanina.

³ Widział zaś jego pan, że Jahwe był z nim i Jahwe pomagał mu we wszystkim, cokolwiek by czynił, aby się powiodło.

⁴ Znalazł przeto łaskę u niego i był do jego usług, ustanawiając go przełożonym nad całym swym domem, i powierzył mu wszystko, co posiadał.

⁵ Odkąd zaś ustanowił go przełożonym nad domem swoim i nad wszystkim, co posiadał, błogosławił Jahwe domowi Egipcjanina z powodu Józefa, a błogosławieństwo Jahwe rozciągało się na to wszystko, co posiadał w domu i na polu.

⁶ Oddał w ręce Józefa wszystko, co posiadał, nie zajmując się żadną inną sprawą, jak tylko pokarmem, który się spożywa. Miał zaś Józef piękną postać i piękny wygląd.

⁷ Potem zdarzyło się, iż żona pana jego zwróciła swe oczy na Józefa i powiedziała doń: ,Połóż się ze mną".

⁸ Lecz on odmówił i powiedział do żony swego pana: "Oto pan mój nie zajmuje się żadną sprawą w swoim domu, ale powierzył mi wszystko, co posiada.

⁹ Nie ma nikogo innego w tym domu, kto by był większy ode mnie, gdyż niczego mi nie zabrania, jak tylko ciebie, ponieważ jesteś jego żoną. Jakże bym mógł uczynić tak wielkie zło i zgrzeszyć przeciw Bogu?"

¹⁰ Mimo że w ten sposób mówiła do Józefa dzień po dniu, nie zgodził się, aby się położyć z nią i aby żyć z nią razem.

¹¹ I zdarzyło się pewnego dnia, że wszedł do domu, aby wykonywać swą pracę, i że nie było żadnej osoby w tym domu.

¹² Pochwyciła go za suknię, mówiąc: "Połóż się ze mną". Lecz on pozostawił suknię swoją w jej ręku, a sam uciekł i wyszedł z domu.

¹³ Gdy zaś ona ujrzała, że pozostawił swą suknię i wyszedł z domu,

¹⁴ zawołała wszystkich domowników i tak im powiedziała: "Patrzcie, oto sprowadzono tu nam Hebrajczyka, aby swawolił ze mną. Przyszedł do mnie, aby się położyć ze mną, ale ja krzyczałam głośno.

¹⁵ Gdy słyszał, że ja podniosłam głos i krzyczałam, zostawił suknię swą przy mnie, a sam uciekł i wyszedł z domu".

¹⁶ Zatrzymała zaś u siebie szaty Józefa aż do czasu, gdy jej pan wrócił do domu.

¹⁷ Wówczas opowiedziała o tej sprawie w ten sposób: "Niewolnik, Hebrajczyk, którego sprowadziłeś, przyszedł do mnie, aby poswawolić ze mną.

¹⁸ Ale gdy podniosłam swój głos i krzyczałam, pozostawił suknię swoją przy mnie, a sam uciekł".

¹⁹ Gdy jego pan usłyszał te słowa, jakie powiedziała doń jego żona, mówiąc: "Tak to postąpił ze mną twój niewolnik", zapłonął wielkim gniewem.

²⁰ I kazał pan Józefa pochwycić i wrzucić go do więzienia, gdzie przebywali więźniowie króla. Józef znalazł się w więzieniu.

²¹ Lecz Jahwe był i tu z Józefem i roztaczał nad nim swą łaskawość, czyniąc go miłym w oczach przełożonego więzienia.

²² Przełożony więzienia bowiem zlecił Józefowi wszystkich więźniów, którzy byli w więzieniu. Wszystko, co tam wykonywano, wykonywało się z jego rozkazu.

²³ Przełożony więzienia nie wglądał w to, co było w jego rękach, gdyż Jahwe był z nim i Jahwe sprawił, że wszystko, cokolwiek czynił, miało pomyślny skutek.

40

¹ Potem zdarzyło się, że podczaszy i piekarz króla Egiptu dopuścili się przewiny przeciwko swemu panu, królowi Egiptu.

² Faraon rozgniewał się na tych swoich urzędników i na pierwszego podczaszego, i na pierwszego piekarza.

³ Oddał ich przeto pod nadzór do domu pierwszego kucharza, do więzienia, w którym przebywał jako więzień i Józef.

⁴ Pierwszy kucharz polecił Józefowi, aby im usługiwał, gdyż mieli być przez pewien czas pod nadzorem.

⁵ Obaj ci [dworzanie] mieli sen, ale każdy z nich miał inny sen tej samej nocy. Inne też znaczenie miał sen podczaszego, a inne - piekarza króla Egiptu, przebywających w więzieniu.

⁶ Gdy Józef przyszedł do nich rano i ujrzał, że byli przygnębieni, zapytał urzędników faraona, którzy wraz z nim przebywali w więzieniu:

⁷ "Dlaczego tak zasępione są wasze oblicza?"

⁸ Odrzekli mu: "Mieliśmy sen, a nie ma tu nikogo, kto by nam go mógł wyjaśnić". A na to rzekł Józef: "Czyż nie jedynie do Boga należą takie wyjaśnienia? Opowiedzcie mi przeto [wasze sny]".

⁹ Wtedy pierwszy podczaszy opowiedział swój sen Józefowi. "W czasie mojego snu widziałem krzew winny.

¹⁰ A krzew ten miał trzy gałązki, które skoro tylko wypuściły pączki, okryły się kwieciem i [wydały] grona dojrzałych winnych jagód.

¹¹ I znów miałem w ręku moim puchar faraona, a wziąwszy winne jagody, wyciskałem je do pucharu faraona i podałem puchar faraonowi.

¹² Józef w ten sposób odezwał się: "Takie jest znaczenie twego snu: Trzy gałązki oznaczają trzy dni.

¹³ Za trzy dni zaś faraon podniesie twoją głowę i przywróci cię na dawne stanowisko, abyś podawał puchar faraonowi swoją ręką tak, jak dawniej, gdy byłeś jego podczaszym.

¹⁴ Jeśli zaś przypomnisz sobie o mnie, gdy ci się będzie dobrze powodziło i jeśli raczysz zachować dla mnie życzliwość, to wspomnij o mnie faraonowi i dopomóż mi wyjść z tego miejsca.

¹⁵ Skrycie bowiem zabrano mnie z kraju Hebrajczyków, a nie uczyniłem nic takiego, iż należało mnie wtrącić do tego więzienia".

¹⁶ Widząc zaś pierwszy piekarz, że dał pomyślne wyjaśnienie, powiedział do Józefa: "Także i ja we śnie moim [widziałem] trzy kosze białego chleba na mojej głowie.

¹⁷ A w koszu, który był na samym wierzchu, znajdowało się wszelkiego rodzaju pieczywo, przygotowane przez piekarza dla faraona, a ptactwo wyjadało je z kosza, który był na mojej głowie".

¹⁸ W odpowiedzi rzekł Józef: "Takie jest jego znaczenie: Trzy kosze oznaczają trzy dni.

¹⁹ Za trzy dni zaś faraon podniesie głowę twoją do góry i powiesi cię na drzewie, a ptaki będą pożerać twe ciało".

²⁰ Po trzech dniach obchodzono dzień narodzin faraona. Urządził on ucztę dla całego dworu i podniósł głowę swego pierwszego podczaszego i głowę swego pierwszego piekarza pośrodku swych dworzan.

²¹ Potem przywrócił pierwszemu swemu podczaszemu jego dawne stanowisko, aby podawał puchar do ręki faraona;

²² natomiast pierwszego piekarza kazał powiesić, jak to zapowiedział Józef.

²³ Jednakże pierwszy podczaszy nie wspomniał o Józefie, bo zapomniał o nim.

41

¹ Po upływie dwóch lat zdarzyło się, że faraon miał sen. Oto stał nad Nilem.

² I oto z Nilu wyszło siedem pięknych i tłustych krów i wypasały się w sitowiu.

³ I oto znów wyszło siedem innych krów z Nilu, brzydkich i chudych, i zatrzymały się obok tamtych krów nad brzegiem Nilu.

⁴ I pożarły krowy brzydkie i chude siedem krów pięknych i tłustych. Wtedy przebudził się faraon.

⁵ I zasnął i miał drugi sen. Oto siedem kłosów wyszło z jednego źdźbła, pełnych i zdrowych.

⁶ I oto potem wyrosło siedem kłosów pustych i spalonych przez wschodni wiatr.

⁷ I połknęły te puste kłosy siedem kłosów zdrowych i pełnych. I przebudził się faraon i oto [poznał], że to był sen.

⁸ I było jego serce zaniepokojone rano, dlatego wezwał przez posłańców wszystkich wróżbiarzy egipskich i wszystkich mędrców i opowiedział im faraon swoje sny, a nie było nikogo, kto by mógł je wytłumaczyć faraonowi.

⁹ Wtedy pierwszy podczaszy powiedział faraonowi: "Muszę dzisiaj wyznać moje przekroczenia.

¹⁰ Faraon rozgniewał się na swoje sługi i oddał mnie i pierwszego piekarza pod nadzór do domu pierwszego kucharza.

¹¹ Oto w tej samej nocy mieliśmy sen, ja i on, obaj mieliśmy sen, który zawierał dla każdego inne znaczenie.

¹² A był tam z nami młody Hebrajczyk, niewolnik pierwszego kucharza, i opowiedzieliśmy mu [nasze sny], i dał nam obydwom wytłumaczenie naszych snów, jakie mieliśmy.

¹³ Jakie nam dał tłumaczenie, tak się też stało: mnie przywrócono na dawne stanowisko, a jego powieszono".

¹⁴ Faraon przez posłańca wezwał do siebie Józefa. Wypuszczono go natychmiast z więzienia, ogolono i zmieniono jego szaty. Potem udał się do faraona.

¹⁵ Faraon powiedział do Józefa: "Miałem sen i nie ma nikogo, kto by mi mógł dać jego wytłumaczenie. Ale słyszałem, jak mówiono o tobie, że skoro tylko usłyszysz sen, to zaraz umiesz dać jego wytłumaczenie".

¹⁶ Józef odpowiedział na to faraonowi: "Nie ja, ale Bóg da odpowiedź, która będzie zbawienną dla ciebie, faraonie".

¹⁷ Tak zaś opowiedział faraon Józefowi: "Oto we śnie moim stałem nad brzegiem Nilu.

¹⁸ I oto z Nilu wyszło siedem krów tłustych i pięknych i wypasały się w sitowiu.

¹⁹ A siedem innych krów wyszło za nimi, i były nędzne, bardzo brzydkie i chude, jakich nie widziałem w całym kraju egipskim.

²⁰ I pożarły krowy chude i brzydkie siedem pierwszych krów tłustych.

²¹ A chociaż weszły do ich brzucha, to nie można było poznać, że weszły do ich brzucha, gdyż wygląd ich był taki sam, jak poprzednio. Wtedy się przebudziłem.

²² I znów ujrzałem we śnie, że siedem kłosów wyrosło z jednego źdźbła i były pełne i zdrowe.

²³ Oto po nich wyrosło siedem kłosów zeschniętych, pustych i spalonych przez wiatr wschodni.

²⁴ I połknęły puste kłosy siedem kłosów pełnych. Opowiedziałem o tym wróżbiarzom, ale nikt nie zdołał dać mi wytłumaczenia".

²⁵ Józef rzekł do faraona: "Sen faraona jest jednym [snem]. Oznajmił przez nie Bóg faraonowi, co uczyni.

²⁶ Siedem tłustych krów to siedem lat, a siedem kłosów pełnych to też siedem łat. Jest to bowiem jeden i ten sam sen.

²⁷ Siedem krów brzydkich i chudych, które wyszły po tamtych, są siedmioma latami, a siedem kłosów pustych i spalonych przez wiatr wschodni to też siedem lat głodu.

²⁸ Oto słowo, które oznajmiłem faraonowi: To, co Bóg uczyni, ukazał faraonowi.

²⁹ Oto przyjdzie siedem lat wielkiego urodzaju w całym kraju egipskim.

³⁰ Po nich zaś nadejdzie siedem lat głodu i zapomni się zupełnie o urodzaju w kraju egipskim, gdyż głód będzie niszczył kraj.

³¹ Nie będzie się już wiedziało o urodzajach w kraju z powodu głodu, który nadejdzie, gdyż będzie on bardzo dotkliwy.

³² Ponieważ zaś sen powtórzył się faraonowi dwa razy, to [znaczy], że Bóg już to postanowił i wnet to Bóg wykona.

³³ Teraz przeto winien sobie faraon upatrzyć męża zdolnego i mądrego i postawić go nad krajem egipskim.

³⁴ Winien też faraon ustanowić przełożonych nad tym krajem, którzy będą pobierać piątą część zbiorów kraju egipskiego podczas siedmiu lat urodzaju.

³⁵ I nagromadzą wszelaką żywność podczas tych lat urodzajnych, które przyjdą, i na zlecenie faraona pozbierają zboże w miastach dla ich wyżywienia, i będą go strzec.

³⁶ W ten sposób winna być przechowana żywność dla kraju na siedem lat głodu, które przyjdą na Egipt, aby kraj nie wyginął z głodu".

³⁷ I spodobały się te słowa faraonowi i wszystkim jego dworzanom.

³⁸ Faraon w ten sposób powiedział do swych dworzan: "Czyż znajdzie się mąż taki jak ten, który by miał w sobie ducha Bożego?"

³⁹ Potem powiedział faraon do Józefa: ,Ponieważ Bóg pouczył cię o tym wszystkim, dlatego nie ma mądrzejszego i roztropniejszego od ciebie.

⁴⁰ Ty będziesz przeto [przełożonym] nad domem moim, a na mój rozkaz złoży ci hołd cały mój lud. Przewyższę cię jedynie ja sam przez mój tron".

⁴¹ I powiedział jeszcze faraon do Józefa: "Ustanawiam cię przełożonym nad całą ziemią egipską".

⁴² Wtedy zdjął faraon pierścień ze swej ręki i włożył go na rękę Józefa, i kazał go przybrać w bisiory i włożyć na jego szyję łańcuch złoty.

⁴³ I kazał mu zasiąść na najlepszy rydwan, jaki miał po swoim [rydwanie], i polecił wołać przed nim: "Abrek". W ten sposób został [Józef] ustanowiony przełożonym nad całą ziemią egipską.

⁴⁴ Potem powiedział faraon do Józefa: ,Ja jestem faraonem, ale bez twego pozwolenia nikt nie podniesie ani ręki, ani nogi w całej tej ziemi egipskiej".

⁴⁵ Faraon nadał też Józefowi imię Safenat-Paneach. I dał mu za żonę Asenat, córkę Potifera, kapłana z On. Wtedy to Józef zaczął objeżdżać całą ziemię egipską.

⁴⁶ Józef miał trzydzieści lat, gdy stanął przed faraonem, królem Egiptu. Wyszedłszy Józef od faraona zwiedził całą ziemią egipską.

⁴⁷ Podczas siedmiu lat pomyślnych ziemia obrodziła obficie.

⁴⁸ Gromadził przeto żywność przez siedem lat pomyślnych, jakie miała ziemia egipska, i składał żywność w miastach, gromadząc w każdym mieście żywność z pól okolicznych.

⁴⁹ Józef nagromadził tyle zboża, ile jest piasku w morzu, aż przestano je zliczać, gdyż było bez liczby.

⁵⁰ Przed nadejściem lat głodu urodziło się Józefowi dwóch synów, których mu porodziła Asenat, córka Potifera, kapłana z On.

⁵¹ Józef nadał starszemu imię Manasses: "Gdyż Bóg pozwolił mi zapomnieć o moim nieszczęściu i o wszystkim w domu ojca mojego".

⁵² Synowi zaś młodszemu dał imię Efraim: "Bóg uczynił mnie płodnym w kraju mego utrapienia".

⁵³ Gdy zaś skończyło się siedem lat urodzaju w ziemi egipskiej,

⁵⁴ wówczas nadeszło siedem lat głodu, jak to zapowiedział Józef. I był głód na całej ziemi, ale w całej ziemi egipskiej był chleb.

⁵⁵ Gdy potem w całej ziemi egipskiej nastał głód, wówczas wołał lud do faraona o chleb, a faraon mówił do całego Egiptu: "Idźcie do Józefa, a co wam powie, to czyńcie".

⁵⁶ Głód ogarnął całą ziemię, i otwarł Józef wszystkie spichrze, sprzedając zboże Egipcjanom, w miarę jak głód wzrastał w ziemi egipskiej.

⁵⁷ Przychodzili ludzie z całej ziemi do Egiptu, aby kupować zboże od Józefa, gdyż wzmagał się głód na całej ziemi.

42

¹ Gdy Jakub dowiedział się, że jest zboże w Egipcie, powiedział do synów swoich: "Czego wypatrujecie?"

² Potem powiedział: ,Słyszałem, że jest zboże w Egipcie. Jedźcież tam i zakupcie zboża dla nas, abyśmy żyli, a nie pomarli".

³ I pojechało dziesięciu braci Józefa po zakup zboża w Egipcie.

⁴ Nie posłał zaś Jakub Beniamina, brata Józefa, z innymi jego braćmi, gdyż myślał sobie: ,Może mu się przydarzyć jakieś nieszczęście".

⁵ Przybyli tedy synowie Izraela po zakup zboża razem z innymi, gdyż głód srożył się w ziemi kananejskiej.

⁶ Józef rządził krajem [egipskim] i sprzedawał zboże wszystkim mieszkańcom tego kraju. Gdy także przybyli bracia Józefa, padli przed nim twarzą na ziemię.

⁷ Józef, zobaczywszy braci swoich, poznał ich, ale sam nie dał się im poznać. Zapytał ich surowo: "Skąd przybywacie?" Oni odpowiedzieli: "Z ziemi kananejskiej po zakup zboża".

⁸ Tak tedy Józef poznał swych braci, choć oni go nie poznali.

⁹ Wtedy Józef przypomniał sobie sny, jakie miał o nich, i rzekł do nich: "Jesteście szpiegami. Przybyliście po to, aby wypatrzyć tajemnice kraju".

¹⁰ Odpowiedzieli mu: "Nie, panie, twoi słudzy przybyli po zakup żywności.

¹¹ Wszyscy jesteśmy synami tego samego męża i jesteśmy uczciwymi ludźmi. Twoi słudzy nie są szpiegami".

¹² On tedy im rzekł: "Nie. Przyszliście wypatrzyć tajemnice naszego kraju".

¹³ Na to rzekli: "Twoi słudzy byli dwunastoma braćmi. Byliśmy synami jednego męża z Kanaanu, najmłodszy pozostał przy ojcu, a jednego już nie ma".

¹⁴ Józef znów rzekł: "A jednak jest tak, jak wam powiedziałem, jesteście szpiegami.

¹⁵ Oto próba, jakiej się was podda. Na życie faraona! Nie wyjedziecie stąd, aż przyjedzie tu wasz brat najmłodszy.

¹⁶ Wyślijcie przeto jednego z was, aby przywiózł brata waszego, a was wtrącę do więzienia. W ten sposób wyjaśni się, czy zawierały prawdę wasze słowa. A jeśli nie, to na życie faraona [przysięgam], jesteście szpiegami".

¹⁷ Następnie kazał ich zamknąć na trzy dni do więzienia.

¹⁸ Po trzech dniach w ten znów sposób powiedział Józef do nich: ,Uczyńcie to, a pozostaniecie przy życiu. Boję się Boga.

¹⁹ Jeśli jesteście uczciwi, to jeden z was pozostanie w więzieniu, a wy zabierzcie zboże, aby zapobiec głodowi waszych rodzin.

²⁰ Potem przywiedźcie do mnie najmłodszego brata, aby się okazało, że zawierały prawdę wasze słowa. Nie umrzecie, jeśli to uczynicie".

²¹ Wtedy zaczęli mówić jeden do drugiego: ,Zaiste, wyrządziliśmy krzywdę naszemu bratu, gdyż patrząc na jego utrapienie, gdy wołał o litość, nie wysłuchaliśmy go".

²² Wtedy Ruben tak się odezwał: "Czyż nie mówiłem wam, aby nie popełniać tej zbrodni przeciw temu młodzieńcowi? Lecz nie chcieliście mnie słuchać. Teraz domaga się zapłaty jego krew".

²³ Nie wiedzieli zaś oni, że Józef ich rozumiał, gdyż [dotąd] rozmawiali przez tłumacza.

²⁴ [Józef] oddalił się od nich i wypłakał się, później zaś, powróciwszy do nich, rozmawiał z nimi. A wziąwszy Symeona spośród nich, kazał go związać na ich oczach.

²⁵ Następnie Józef rozkazał, aby napełniono zbożem ich wory, aby włożono do wora każdego z nich pieniądze i aby dano im na drogę żywność. I wykonano ten rozkaz.

²⁶ A oni włożyli zboże na swe osły i odjechali stamtąd.

²⁷ Gdy jeden z nich otworzył w gospodzie swój wór, ażeby dać pożywienie swojemu osłu, ujrzał pieniądze swe na wierzchu wora [ze zbożem].

²⁸ Powiedział wtedy do braci swoich: "Zwrócono mi moje pieniądze. Oto znajdują się one w moim worze ze zbożem". Wówczas przestało im bić serce, gdyż tak się przerazili. Mówili zaś do siebie: "Oto, co nam uczynił Bóg".

²⁹ Po powrocie do swego ojca Jakuba, do ziemi Kanaan, opowiedzieli wszystko, co się im przydarzyło, mówiąc mu:

³⁰ "Człowiek, który jest rządcą tego kraju, przemawiał do nas surowo i wziął nas za szpiegów kraju.

³¹ Powiedzieliśmy mu: Jesteśmy uczciwi i nie jesteśmy szpiegami.

³² Było nas dwunastu braci, synów naszego ojca, jednego nie ma, a najmłodszy jest obecnie przy ojcu w ziemi Kanaan.

³³ Wtedy odpowiedział nam człowiek, który jest rządcą tego kraju: "Przez to poznam, że jesteście uczciwi: Zostawcie jednego brata waszego u mnie, a sami jedźcie, zabierając z sobą zboże potrzebne do ochrony przed głodem rodzin waszych.

³⁴ Przyprowadźcie zaś do mnie najmłodszego brata, abym poznał, że nie jesteście szpiegami, ale uczciwymi ludźmi. Wtedy uwolnią waszego brata i wrócicie do waszej ziemi"".

³⁵ Gdy zaczęli opróżniać swe wory, każdy znalazł w worze swoim sakiewkę z pieniędzmi. Gdy zaś ujrzeli oni i ich ojciec swoje sakiewki, przerazili się bardzo.

³⁶ Powiedział do nich wtedy Jakub, ich ojciec: "Pozbawiacie mię dzieci. Józefa już nie ma, nie ma też i Symeona, a teraz pragniecie zabrać Beniamina. Tak to spadają na mnie wszystkie te sprawy".

³⁷ Ruben powiedział wtedy do swego ojca: "Możesz kazać zabić obu moich synów, jeśli nie przywiozę go tobie. Oddaj go w moje ręce, a ja go wrócę tobie".

³⁸ Odpowiedział [Jakub]: "Nie może pojechać syn mój z wami, ponieważ brat jego nie żyje i on sam pozostał przy życiu. Gdyby jego spotkało nieszczęście w czasie podróży, na którą się wybieracie, to sprawicie, że ja, starzec, wstąpię w smutku do grobu".

43

¹ W ziemi [kananejskiej] panował ciężki głód.

² A gdy wyczerpały się zapasy zboża, które przywieźli z Egiptu, rzekł do nich ich ojciec: "Jedźcie jeszcze raz i zakupcie trochę żywności".

³ Wtedy tak odezwał się Juda: "Ten mąż oświadczył nam surowo i uroczyście: "Nie będziecie mogli oglądać mojego oblicza bez waszego brata".

⁴ Jeśli jesteś gotów wysłać naszego brata z nami, to pojedziemy, aby zakupić żywności.

⁵ Jeśli zaś nie jesteś gotów wysłać, to nie możemy jechać, ponieważ ten mąż powiedział do nas: "Nie będziecie mogli oglądać mojego oblicza bez waszego brata"".

⁶ Na to powiedział Izrael: "Czemu postąpiliście tak źle, mówiąc temu mężowi, że macie brata".

⁷ Powiedzieli mu: "Sam ten mąż dopytywał się dokładnie o nas, o rodziny nasze, pytając: "Czy żyje jeszcze ojciec wasz? Czy macie brata?" Dawaliśmy zaś odpowiedzi na jego pytania. Bo czyż mogliśmy przypuszczać, że powie: "Przywiedźcie z sobą brata waszego"".

⁸ Potem powtórnie rzekł Juda do swego ojca Izraela: "Poślij ze mną młodzieńca tego, a zaraz pojedziemy, abyśmy uratowali życie i nie pomarli my, ty oraz nasze dzieci.

⁹ Ja ręczę za niego. Ode mnie możesz domagać się odpowiedzialności. Jeśli nie przywiózłbym go do ciebie z powrotem i nie stawił go przed twoim obliczem, to gotów jestem być obwiniony przez całe moje życie.

¹⁰ Jeślibyśmy nie zwlekali, to już wrócilibyśmy tu dwa razy".

¹¹ Wówczas powiedział do nich ich ojciec Izrael: "Jeśli się tak sprawa przedstawia, uczyńcie w ten sposób: Zabierzcie do worów waszych najcenniejsze płody tej ziemi. Zanieście w darze temu człowiekowi trochę wonnej żywicy, trochę miodu, balsamu, gumy pachnącej, owoców i migdałów.

¹² Weźcie z sobą podwójną sumę pieniędzy, zabierając z sobą także i te pieniądze, jakie włożono na wierzch do worów waszych; być może, była to pomyłka.

¹³ Zabierzcie też waszego brata i wyjeżdżajcie zaraz do tego męża.

¹⁴ Bóg wszechmogący niechaj dopomoże wam znaleźć łaskawość u tego męża, aby wam pozwolił powrócić z bratem waszym i Beniaminem, a ja pozostanę zupełnie pozbawiony dzieci".

¹⁵ Wzięli tedy mężowie dary i podwójną sumę pieniędzy, oraz Beniamina i śpiesznie pojechali do Egiptu, i stanęli przed obliczem Józefa.

¹⁶ Gdy Józef zobaczył, że Beniamin był z nimi, powiedział do przełożonego nad swoim domem: "Wprowadź tych mężów do mojego domu, każ zabić jakąś zwierzynę i przygotować ją, gdyż ci mężowie spożyją ze mną posiłek w południe".

¹⁷ Uczynił ten mąż, jak mu zlecił Józef i wprowadził [przybyłych] mężów do domu Józefa.

¹⁸ Przerazili się wielce ci mężowie, gdy ich wprowadzono do domu Józefa i mówili [do siebie]: ,Zapewne z powodu pieniędzy, jakie włożono do naszych worów poprzednim razem, teraz nas prowadzą. Rzucą się na nas i napadną na nas, aby wziąć nas do niewoli razem z naszym dobytkiem".

¹⁹ A zbliżywszy się do męża, który był przełożonym [w domu] Józefa, rzekli doń przy wejściu do domu:

²⁰ "Łaskawy panie! Myśmy tu już raz byli po zakup żywności.

²¹ Gdyśmy przybyli do gospody i otwarli nasze wory, każdy z nas znalazł pieniądze na wierzchu naszego wora. A były to nasze pieniądze, dobrze odważone, i przynieśliśmy je z powrotem z sobą.

²² I przynieśliśmy również z sobą i inne pieniądze, aby zakupić pożywienia. My nie wiemy, kto nam pieniądze włożył do naszych worów".

²³ On zaś rzekł: "Bądźcie spokojni, nie lękajcie się, to Bóg wasz, Bóg ojca waszego dał wam skarb do worów waszych. Wasze pieniądze wróciły do mnie". Potem kazał przywieść do nich Symeona.

²⁴ Wprowadził zaś ten mąż [przybyłych] mężów do domu Józefa i dał im wody, aby obmyli nogi swoje, następnie dał też paszę dla ich osłów.

²⁵ Oni zaś przygotowali podarki, oczekując przybycia Józefa w południe, gdyż dowiedzieli się, że mieli razem z nim spożyć posiłek.

²⁶ Gdy Józef wrócił do domu, złożyli mu swe podarki, jakie mieli w swych rękach, i upadli przed nim na ziemię.

²⁷ On pytał o zdrowie, a potem rzekł: "Czy zdrowy jest wasz stary ojciec, o którym wspominaliście mi? Czy jeszcze żyje?"

²⁸ Oni odrzekli: "Twój sługa, nasz ojciec, cieszy się dobrym zdrowiem i dotąd żyje". Potem poklękali i rzucili się [na ziemię].

²⁹ Podniósł swe oczy [Józef] i ujrzał Beniamina, swego brata, syna swej matki. I powiedział: "Czy to brat wasz najmłodszy, o którym wspominaliście mi?" Potem powiedział: "Oby Bóg otaczał cię swoją łaską, mój synu".

³⁰ Przerwał nagle rozmowę Józef, gdyż się wzruszyło serce jego na widok brata. Zaczynając zaś łzy ronić, poszedł do swego pokoju i tam się wypłakał.

³¹ Potem obmył twarz swoją i wrócił. A opanowując się, powiedział: "Podajcie posiłek".

³² I podano dla niego osobno, a osobno dla nich, również osobno dla Egipcjan, którzy jedli z nim. Egipcjanie bowiem nie mogą jeść razem z Hebrajczykami, albowiem byłoby to wstrętem dla Egipcjan.

³³ Usiedli zaś naprzeciw niego pierworodny na podstawie prawa pierworodztwa, najmłodszy na podstawie znów swej młodości, a patrząc jeden na drugiego, zdumieli się ci mężowie.

³⁴ Potem kazał im zanieść dania, które były przed nim. Danie dla Beniamina było pięć razy większe od dań innych [jego braci]. Ucztowali wtedy i pili z nim.

44

¹ Później [Józef] dał rozkaz przełożonemu domu swego: "Napełnij wory tych mężów żywnością, ile jej tylko zdołają zabrać, i włóż każdemu na wierzch jego wora pieniądze.

² Mój zaś puchar, srebrny puchar, włóż na wierzch wora najmłodszego [z tych mężów] razem z pieniędzmi za zboże". I uczynił według poleceń Józefa.

³ Jak tylko zaświtał poranek, odesłano tych mężów z osłami.

⁴ Po ich wyjściu z miasta, gdy nie odjechali jeszcze daleko, rzekł Józef do przełożonego swego domu: "Wstań, biegnij za tymi mężami, a gdy ich dobiegniesz, powiedz" im: "Dlaczego oddajecie mi złem za dobro.

⁵ Dlaczego skradliście mi srebrny puchar, z którego mój pan pije i dokonuje wróżby. Czyniąc to, postąpiliście niegodziwie"".

⁶ On ich dobiegł i powiedział im te słowa.

⁷ Oni mu odrzekli: ,.Dlaczego pan mówi w ten sposób. Dalekie to jest od nas, sług twoich, byśmy mieli dokonać takiego czynu.

⁸ Wszak pieniądze, które znaleźliśmy w naszych worach, przywieźliśmy do ciebie z ziemi Kanaan. Jakżeż przeto moglibyśmy się dopuścić kradzieży złota albo srebra z domu swego pana.

⁹ Ten przeto z twoich sług, u którego odnajdzie się ta rzecz, poniesie śmierć, a my staniemy się niewolnikami pana".

¹⁰ I odpowiedział: "Dobrze, stanie się według waszych słów. Jedynie ten, u którego znajdzie się [puchar], stanie się moim niewolnikiem, wy zaś wszyscy nie poniesiecie kary".

¹¹ Wszyscy śpiesznie zdjęli na ziemię swe wory i otworzyli je.

¹² On zaś przeszukiwał [wory], zaczynając od najstarszego z nich, a kończąc na najmłodszym. I znalazł wreszcie puchar w worze Beniamina.

¹³ Wówczas rozdarli swe szaty, a objuczywszy swe osły, wrócili do miasta.

¹⁴ Juda i jego bracia weszli do domu Józefa. Ten tu jeszcze przebywał. I padli wszyscy przed nim na twarz.

¹⁵ I powiedział do nich Józef: "Coście uczynili, czy nie wiecie, że taki człowiek jak ja zna się na wróżbie?"

¹⁶ Wówczas Juda powiedział: "Cóż powiemy, mój panie? Cóż powiemy, aby się usprawiedliwić. To Bóg dopatrzył się winy u sług twoich. I oto będziemy wszyscy niewolnikami naszego pana. My i ten, u którego znaleziono puchar".

¹⁷ Lecz ten rzekł: "Dalekie jest to ode mnie, abym miał tak postąpić. Jedynie ten, u którego znaleziono puchar, będzie moim niewolnikiem. Wy zaś wszyscy wracajcie w pokoju do waszego ojca".

¹⁸ Wówczas Juda zbliżył się do niego: "Pozwól, panie, że sługa twój powie słowo do uszu mojego pana. I niech się nie zapala gniew twój przeciw słudze twemu, aczkolwiek jesteś naprawdę jako faraon.

¹⁹ Postawił mój pan pytania sługom twoim: "Czy macie ojca lub brata".

²⁰ Powiedzieliśmy panu: "Mamy ojca staruszka i najmłodszego brata, który urodził się w jego starości. Brat zaś jego umarł, toteż pozostał on sam jeden po tej samej matce i dlatego jest ulubieńcem swojego ojca".

²¹ Ponadto rzekłeś do swych sług: "Przyprowadźcie go do mnie, abym go ujrzał".

²² Odpowiedzieliśmy panu mojemu, iż nie może chłopiec opuścić ojca swojego, gdyż jeśliby opuścił swojego ojca, ten umarłby niechybnie.

²³ Wtedy to powiedziałeś do swych sług: "Jeśli nie przyjedzie z wami wasz najmłodszy brat, nie ujrzycie więcej mojego oblicza".

²⁴ Gdyśmy powrócili do sługi twojego, naszego ojca, i gdyśmy mu powiedzieli słowa pana mojego,

²⁵ wówczas nam ojciec powiedział: "Wracajcie i zakupcie trochę żywności".

²⁶ - - -

²⁷ Wówczas rzekł do nas sługa twój, nasz ojciec: "Wy wiecie, że moja żona zrodziła dwóch synów.

²⁸ Jeden odszedł ode mnie, i myślę, że został poszarpany na kawałki, i aż dotąd nie widziałem go.

²⁹ Jeśli weźmiecie mi i tego, i spotka go nieszczęście, spowodujecie, że ja, starzec, zejdę ze smutkiem do grobu".

³⁰ Jeślibym teraz powrócił do twojego sługi, naszego ojca, a nie byłoby wśród nas młodzieńca, z którego duszą jest złączona jego dusza,

³¹ i nie widziałby go z nami, umrze niechybnie. Twoi zaś słudzy spowodują, że starzec, sługa twój, zejdzie ze smutkiem do grobu.

³² Ponieważ ja, sługa twój, poręczyłem za tego młodzieńca u mojego ojca, mówiąc: Jeśli nie przywiozę go do ciebie z powrotem, to będę winny na zawsze wobec mojego ojca.

³³ Dlatego teraz, ja, twój sługa, chcę być niewolnikiem mojego pana, aby młodzieniec mógł wrócić ze swoimi braćmi.

³⁴ Jakże bowiem mógłbym przybyć do mojego ojca, gdyby młodzieńca nie było ze mną. Czyż mógłbym patrzeć na nieszczęście, jakie spotkało mojego ojca?"

45

¹ Wtedy Józef, nie mogąc się opanować wobec stojących około niego, zawołał: "Wyjdźcie stąd wszyscy!" A gdy już nie było nikogo, Józef dał się poznać swym braciom.

² Później wybuchnął tak głośnym płaczem, że słyszeli go nawet nie tylko Egipcjanie, ale i domownicy faraona.

³ Józef rzekł do braci: "Ja jestem Józef. Czy żyje jeszcze ojciec mój?" A bracia jego nie mogli dać mu odpowiedzi, gdyż się przerazili jego widokiem.

⁴ Józef rzekł do swych braci: "Zbliżcie się do mnie". A gdy się przybliżyli, rzekł: ,Ja jestem Józef, brat wasz, któregoście sprzedali Egipcjanom.

⁵ Teraz jednak nie smućcie się. Niech zniknie gniew w oczach waszych, że sprzedaliście mię tutaj. Dla zachowania was przy życiu posłał mnie Bóg przed wami.

⁶ Oto już dwa lata trwa głód na ziemi, a jeszcze przez pięć lat nie będzie orki i żniwa.

⁷ Przeto Bóg mię wysłał przed wami, gdyż chciał was uczynić tą resztą, która by się zachowała przy życiu na ziemi dla wielkiego wybawienia.

⁸ Przeto nie wy, ale Bóg wysłał mię tutaj, abym się stał ojcem faraona, rządcą całego jego domu i kraju egipskiego.

⁹ Spiesznie wracajcie do mojego ojca i powiedzcie mu: "Bóg ustanowił mię rządcą całego kraju. Bezzwłocznie przyjeżdżaj do mnie.

¹⁰ Zamieszkasz w ziemi Gessen, w pobliżu mnie, ty sam, twoje dzieci, wnuki, twoje trzody, twoje bydło oraz wszystko, co posiadasz.

¹¹ Tam cię będę żywił [bo jeszcze pięć lat będzie trwał głód], abyś nie zubożał ani ty, ani twój dom, ani żadna rzecz, która przynależy do ciebie".

¹² Oto oczy wasze i oczy brata mojego Beniamina widzą, że to usta moje przemawiają do was.

¹³ Opowiedzcie też ojcu mojemu o wszelkiej chwale, jakiej zażywam w Egipcie, i o wszystkim, coście widzieli, i spiesznie przywiedźcie ojca mojego tutaj".

¹⁴ I rzucił się na szyję brata swego Beniamina, i płakał Beniamin także na szyi jego.

¹⁵ Później całował wszystkich swych braci i płakał z nimi. Potem zaś bracia jego rozmawiali z nim.

¹⁶ Wieść rozeszła się po domu faraona i mówiono: "Bracia Józefa przyjechali". I sprawiła ona radość faraonowi i jego sługom.

¹⁷ Faraon rzekł do Józefa: "Powiedz braciom twoim: "Uczyńcie tak: Objuczcie zwierzęta wasze i jedźcie do ziemi Kanaan.

¹⁸ I zabierzcie ojca waszego i rodziny wasze, i przyjeżdżajcie do mnie, a dam wam dobrą ziemię w Egipcie, i będziecie się żywić płodami tej ziemi".

¹⁹ A ty daj im takie zlecenie: "Uczyńcie tak: Weźcie sobie z egipskiego kraju wozy dla dzieci waszych i dla żon waszych. Zabierzcie ojca waszego i przybywajcie.

²⁰ Oczy zaś wasze niech nie żałują sprzętów, gdyż wszystko, co jest najlepsze w egipskim kraju, będzie należało do was"".

²¹ I uczynili tak synowie. Izraela. Józef dał im wozy według zlecenia faraona i dał im też żywność na drogę.

²² Ponadto każdemu z nich dał odświętne ubranie, a Beniaminowi dał trzysta sykli srebrnych i pięć odświętnych ubrań.

²³ Dla ojca swego posłał dziesięć osłów objuczonych najlepszymi płodami Egiptu i dziesięć oślic objuczonych zbożem, chlebem i żywnością na drogę dla ojca.

²⁴ A odsyłając braci swych rzekł do nich: "Nie lękajcie się niczego podczas drogi".

²⁵ I wyjechali z Egiptu i przybyli do ziemi Kanaan do ojca Jakuba.

²⁶ I oznajmili mu: "Józef żyje i rządzi całym krajem egipskim". Serce jego pozostawało nieczułe, gdyż im nie chciał wierzyć.

²⁷ Gdy mu jednak powtórzyli wszystkie słowa Józefa, jakie do nich wypowiedział, i gdy mu pokazali wozy, jakie Józef przysłał dla przewiezienia go, ożył powoli Jakub, ich ojciec.

²⁸ Izrael rzekł: "Dosyć! Mój syn Józef żyje! Pójdą i zobaczę go, zanim umrę!"

46

¹ Izrael wyruszył z tym wszystkim, co posiadał, i przybył do Beerseby, gdzie złożył ofiary Bogu swojego ojca Izaaka.

² W nocnym widzeniu przemówił Bóg do Izraela, wołając: "Jakubie, Jakubie!" A on rzekł: "Oto jestem".

³ I znów rzekł do niego: "Jestem Bogiem twojego ojca, nie bój się jechać do Egiptu, gdyż tam uczynię cię wielkim ludem.

⁴ Zstąpię bowiem do Egiptu z tobą i wyprowadzę cię stamtąd, a Józef położy rękę swoją na twoje oczy".

⁵ Potem opuścił Jakub Beersebę, a synowie Izraela powieźli Jakuba, ojca swojego, z dziećmi swoimi i żonami swoimi, na wozach przysłanych przez faraona dla ich przewiezienia.

⁶ Zabrali z sobą bydło swoje i wszelkie swoje mienie, jakie nabyli w ziemi Kanaan. Tak wybrali się do Egiptu Jakub i cała jego rodzina z nim.

⁷ Jego synowie i synowie jego synów, jego córki i córki jego córek, i całe potomstwo jego wybrało się z nim do Egiptu.

⁸ A takie są imiona synów Izraela, którzy przybyli do Egiptu, a mianowicie Jakuba i jego synów: Ruben, najstarszy syn Jakuba.

⁹ Synowie Rubena: Henoch, Pallu, Hesron, Karmi.

¹⁰ Synowie Symeona: Jemuel, Jamin, Ohad, Jakin, Sokar, Saul, syn Kananejki.

¹¹ Synowie Lewiego: Gerson, Kehat, Merari.

¹² Synowie Judy: Her, Onan, Sela, Fares i Zarach. Her i Onan umarli w ziemi Kanaan. Synami Faresa byli: Hesron i Hamul.

¹³ Synowie Issachara: Tola, Puwa, Job, Szimron.

¹⁴ Synowie Zabulona: Sered, Elon i Jahlel.

¹⁵ Oto synowie Lii, których urodziła Jakubowi w Paddan-Aram wraz z Dyną, córką jego. Wszystkich jego synów i jego córek było trzydzieści trzy osoby.

¹⁶ Synowie Gada: Sifion, Haggi, Suni, Esebon, Eri, Arodi i Areli.

¹⁷ Synowie Asera: Imna, Iswa, Iswi, Beria i Serach, ich siostra. Synowie Berii: Heber i Malkiel.

¹⁸ Tacy są synowie Zilpy, którą podarował Laban Lii, swej córce. Zrodziła ona Jakubowi szesnaście osób.

¹⁹ Synowie Racheli, żony Jakuba: Józef i Beniamin.

²⁰ I urodzili się Józefowi synowie w kraju egipskim, synowie, których zrodziła mu Asenat, córka Potifera, kapłana z On: Manasses i Efraim.

²¹ Synowie Beniamina: Bela, Bekier, Asbel, Gera, Naaman, Echi, Rosz, Muppim, Huppim i Ared.

²² To są synowie Racheli, których urodziła Jakubowi: wszystkich osób czternaście.

²³ Synowie Dana: Husim.

²⁴ Synowie Neftalego: Jahseel, Guni, Jeser, Salem.

²⁵ Tacy są synowie Bilhy, którą podarował Laban Racheli, swej córce. Zrodziła ona Jakubowi siedem osób.

²⁶ Wszystkich osób, które przybyły do Egiptu z Jakubem i były jego potomstwem, nie licząc żon synów Jakuba, było sześćdziesięciu sześciu mężczyzn.

²⁷ A synów Józefa, którzy mu się urodzili w Egipcie, było dwóch. Wszystkich tedy osób z rodziny przybyłych do Egiptu było siedemdziesiąt osób.

²⁸ A Judę posłał [Jakub] przed sobą do Józefa, aby mu wskazał [drogę] do Gessen. A potem przybyli do ziemi Gessen.

²⁹ A Józef zaprzągł swój rydwan i wyjechał na powitanie swojego ojca Izraela w Gessen. A gdy mu się ukazał, rzucił się na szyję jego i płakał długo na jego szyi.

³⁰ Izrael rzekł do Józefa: "Teraz mogę już umrzeć, gdyż widziałem cię, że żyjesz".

³¹ Józef rzekł do braci swoich i do domu swojego ojca: "Pójdę, doniosę faraonowi i powiem mu: "Moi bracia i rodzina mojego ojca, która mieszkała w Kanaanie, przybyli do mnie.

³² A ludzie ci są pasterzami trzód i hodowcami bydła, i przywiedli z sobą swoją trzodę i swoje bydło".

³³ Gdy was wezwie faraon i zapyta: "Jakie jest wasze zajęcie?" powiecie: "Twoi słudzy byli hodowcami bydła od młodości aż dotąd. Takimi my jesteśmy, i takimi byli ojcowie nasi".

³⁴ A [powiecie tak], abyście mogli mieszkać w ziemi Gessen, gdyż obrzydzeniem dla Egipcjan są wszyscy pasterze trzód".

47

¹ Józef, przyszedłszy powiadomić faraona, powiedział: "Ojciec mój i bracia moi z trzodami swoimi, bydłem swoim oraz z tym, co posiadają, przybyli z ziemi Kanaan i są w ziemi Gessen".

² Później wybrał pięciu spośród braci swoich i przedstawił ich faraonowi.

³ Faraon rzekł do braci: ,Jakie wasze zatrudnienie?" Oni zaś rzekli faraonowi: "Twoi słudzy są pasterzami trzody. Tym my jesteśmy, czym byli i nasi ojcowie".

⁴ I powiedzieli jeszcze faraonowi: "Przybyliśmy na pobyt w tym kraju, gdyż nie ma [u nas] paszy dla trzody sług twoich, bo jest ciężki głód w ziemi Kanaan. A teraz chcieliby słudzy twoi zamieszkać w Gessen".

⁵ Faraon rzekł do Józefa: "Ojciec twój i bracia twoi przybyli do ciebie.

⁶ Kraj Egiptu masz do dyspozycji i w najlepszej części [kraju] osadź ojca twego i braci twoich. Niech zamieszkają w ziemi Gessen, a jeśli wiesz, że są między nimi ludzie dzielni, to ich ustanów nadzorcami trzody mojej".

⁷ I sprowadził Józef Jakuba, ojca swego, i przedstawił go faraonowi. Jakub błogosławił faraona.

⁸ Faraon rzekł Jakubowi: "Ile lat liczy twoje życie?"

⁹ A Jakub odpowiedział faraonowi: "Czas mojego pielgrzymowania wynosi sto trzydzieści lat. Krótkie i smutne były lata mojego życia i nie osiągnęły jeszcze lat życia ojców moich i długości ich pielgrzymowania".

¹⁰ Później Jakub błogosławił faraonowi i odszedł sprzed oblicza faraona.

¹¹ Józef osiedlił przeto ojca swojego i braci swoich, dając im na własność ziemię Ramzes, najlepszą część w kraju egipskim, jak to polecił uczynić faraon.

¹² Józef zaopatrywał ojca swojego i braci swoich oraz cały dom ojca swojego w chleb stosownie do liczby dzieci.

¹³ Nie było chleba na całej ziemi i głód był dotkliwy. I kraj egipski, i cała ziemia Kanaan były dotknięte głodem.

¹⁴ Wówczas to Józef pozbierał za sprzedane zboże wszelkie pieniądze, jakie były w kraju egipskim i w ziemi kananejskiej i złożył je w skarbcu faraona.

¹⁵ Gdy zaś zabrakło pieniędzy w kraju egipskim i w ziemi kananejskiej, wówczas przychodzili wszyscy Egipcjanie i mówili: "Daj nam chleba, dlaczego mamy ginąć przed tobą z braku pieniędzy".

¹⁶ Odpowiedział Józef: "Oddajcie mi swoje trzody, a ja dam wam w zamian chleb, choć nie macie pieniędzy".

¹⁷ I przyprowadzili swoje trzody do Józefa, a Józef dawał im chleb w zamian za konie, trzodę, bydło i osły.

¹⁸ Po skończeniu zaś tego roku przychodzili do niego i roku następnego i mówili: "Nie jest tajne naszemu panu, że wyczerpały się nasze pieniądze, a bydło [przeszło] do naszego pana. Mamy jeszcze dla ciebie samych siebie i ziemię naszą.

¹⁹ Dlaczego mamy ginąć przed tobą my i nasze ziemie. Kup tedy nas i nasze ziemie za chleb i będziemy zarówno my, jak i nasze ziemie niewolnikami faraona. Daj nam zboża, abyśmy mogli zachować się przy życiu i nie umrzeć i aby ziemia nie zamieniła się w pustynię".

²⁰ Tak to Józef nabył wszystką ziemię egipską dla faraona, gdyż Egipcjanie sprzedawali swe pola, ponieważ głód zmusił ich do tego. Cała tedy ziemia [egipska] przeszła na własność faraona.

²¹ A lud przeniósł on do miast z jednego do drugiego krańca.

²² Jedynie ziemi przynależnej do kapłanów nie nabył [Józef], gdyż faraon dał przywilej kapłanom, żeby się żywili na podstawie tego przywileju, jaki otrzymali od faraona. Toteż nie sprzedali swoich posiadłości.

²³ Józef mówił do ludu: "Oto nabyłem was dzisiaj i waszą ziemią dla faraona. Oto jest zboże na zasiew. Zasiejcie je w ziemię.

²⁴ Gdy nadejdzie czas żniwa, dajcie piątą część faraonowi, a cztery części będą dla was na obsianie pola, na pożywienie dla was oraz tych, którzy są w domach waszych, oraz na pożywienie waszych dzieci".

²⁵ I odrzekli mu: "Ocaliłeś nasze życie, gdyż znaleźliśmy łaskę w oczach naszego pana. Zostaniemy [chętnie] niewolnikami faraona".

²⁶ A Józef ustanowił prawo, które trwa aż po obecny dzień w kraju egipskim, że [daje się] faraonowi piątą część. Jedynie bowiem ziemia kapłańska nie jest własnością faraona.

²⁷ A Izrael mieszkał w kraju egipskim, w ziemi Gessen. I wzięli ją w posiadanie, rozmnożyli się i stali się bardzo liczni.

²⁸ Jakub żył siedemnaście lat w kraju egipskim, a długość życia Jakuba wynosiła sto czterdzieści siedem lat.

²⁹ A Izrael był bliski śmierci, wezwał swego syna Józefa i powiedział do niego: "Jeśli znalazłem łaskę w oczach twoich, połóż rękę swoją pod biodro moje i oświadcz mi życzliwość i wierność, że mnie nie pochowasz w Egipcie.

³⁰ Lecz jeśli zasnę z moimi ojcami, przeniesiesz mnie do Kanaanu i pochowasz mnie w ich grobie". I rzekł [Józef]: "Uczynię według słowa twego".

³¹ A [Izrael] rzekł: "Przysięgnij mi!" I przysiągł mu, a Izrael rzucił się twarzą na wezgłowie swego łoża.

48

¹ Potem zdarzyło się, że doniesiono Józefowi: "Oto ojciec twój jest chory". I przywiódł z sobą dwóch synów, Manassesa i Efraima.

² Oznajmiono Jakubowi i powiedziano mu: "Oto syn twój przybył do ciebie". Izrael zebrawszy swe siły usiadł na łożu.

³ Jakub powiedział do Józefa: "Bóg Wszechmocny ukazał mi się w Luz, w ziemi Kanaan i pobłogosławił mi,

⁴ i powiedział do mnie: "Oto ja cię uczynię płodnym i rozmnożę, i uczynię cię licznym narodem, i dam ten kraj potomstwu twemu na wiekuistą własność".

⁵ A teraz obaj twoi synowie, zrodzeni w Egipcie przed moim tu przyjściem, moimi będą. Tak Efraim i Manasses, jak i Ruben czy Symeon, moimi będą.

⁶ Te zaś dzieci, które ci się urodziły po nich, będą twoimi i zwać się będą imionami swych braci w ich dziedzictwie.

⁷ Co do mnie, gdy wracałem z Paddan, Rachela umarła w ziemi Kanaan przy drodze do Efraty. I tam złożyłem ją przy drodze do Efraty, tj. w Betlejem".

⁸ Izrael ujrzał znów synów Józefa i powiedział: ,Co to za jedni?"

⁹ A Józef rzekł ojcu: "To są moi synowie, których dał mi tu Bóg". Wówczas powiedział [Jakub]: "Przybliż ich do mnie, proszą cię, abym im mógł pobłogosławić".

¹⁰ A oczy Izraela osłabiły sie z powodu starości tak bardzo, iż nie mógł już dobrze widzieć. Józef tedy zbliżył ich do niego, a on ich ucałował i uściskał.

¹¹ Izrael rzekł potem do Józefa: "Nie sądziłem, abym cię miał jeszcze widzieć, a oto teraz Bóg pozwala mi oglądać także twoje potomstwo".

¹² Wówczas Józef odsunął ich spomiędzy jego kolan i upadli twarzą swoją na ziemię.

¹³ Później Józef wziął obu: Efraima po swej prawicy, czyli po lewicy Izraela, a Manassesa po swej lewicy, czyli po prawicy Izraela, zbliżając ich do niego.

¹⁴ Izrael wyciągnął swą rękę prawą i umieścił ją na głowie Efraima, który był młodszym, i umieścił swą lewą rękę na głowie Manassesa, krzyżując swoje ręce, choć Manasses był starszy.

¹⁵ Potem pobłogosławił ich, mówiąc: "Boże, przed którym chodzili nasi ojcowie Abraham i Izaak, Boże, któryś był moim pasterzem od urodzenia aż po dzień obecny,

¹⁶ Aniele, któryś mnie uchronił od wszelkiego złego, pobłogosław tych młodzieńców. Niech będą nazwani moim imieniem jako i imieniem moich ojców Abrahama i Izaaka, i oby się stali licznymi i rozmnożyli się pośrodku tego kraju".

¹⁷ Józef widząc, że ojciec jego położył swą prawą rękę na głowie Efraima, co się mu nie podobało, wziął tedy rękę ojca swego, aby ją podnieść z głowy Efraima na głowę Manassesa.

¹⁸ Józef rzekł do swego ojca: "Nie tak, mój ojcze, gdyż ten jest pierworodny, połóż przeto swą prawą rękę na jego głowie".

¹⁹ Jednakże ojciec sprzeciwił się temu, mówiąc: "Ja wiem, mój synu, ja wiem dobrze, on także stanie się pokoleniem i stanie się potężny, ale brat jego młodszy stanie się potężniejszym od niego, a potomstwo jego stanie się pokoleniem jeszcze liczniejszym".

²⁰ A błogosławiąc ich wówczas, mówił: "Przez was Izrael będzie się błogosławił: "Oby Bóg uczynił ci jako Efraimowi i jako Manassesowi"". Tak to postawił Efraima przed Manassesem.

²¹ Później Izrael rzekł do Józefa: "Oto ja już wnet umrę. Bóg będzie z wami i On wam dopomoże powrócić do kraju waszych ojców.

²² Tobie zaś dam [wówczas] więcej niż braciom twoim, okolicę górzystą, którą zabiorę z ręki Amorejczyka mieczem moim i łukiem moim".

49

¹ Jakub, wezwawszy swych synów, powiedział: "Zbliżcie się, a opowiem wam, co się wam przydarzy w ostatnich czasach.

² Zbierzcie się i słuchajcie, synowie Jakuba, posłuchajcie Izraela, ojca waszego!

³ Ruben, tyś moim pierworodnym, siłą moją i pierwociną mojej mocy, wybijający się godnością i odznaczający siłą.

⁴ Kipisz, jak woda, nie wywyższysz się, gdyż wszedłeś do łoża ojca swego, znieważyłeś moje łoże przez swe wejście doń.

⁵ Symeon i Lewi są [naprawdę] braćmi, narzędzia przemocy [są] ich bronią.

⁶ Dusza moja nie będzie uczestniczyła w ich zebraniach, serce zaś moje nie przyłączy się do ich zgromadzeń, gdyż w gniewie swoim pozabijali ludzi,

⁷ Przeklęty jest ich gniew, gdyż jest gwałtowny, i ich szał, gdyż jest okrutny. Rozdzielę ich w Jakubie i rozproszę w Izraelu.

⁸ Judo, ciebie wychwalać będą bracia twoi. Ręka twoja na karku twoich nieprzyjaciół, synowie ojca twego kłaniać się będą tobie.

⁹ Juda jest szczenięciem lwa! Od łupu, synu mój, odszedłeś. Położył się, odpoczywa jak lew, i jako lwica. Któż go podrażni?

¹⁰ Nie będzie odjęte berło od Judy, ani laska spośród nóg jego, dopóki nie nadejdzie Šîloh, który posłuch mieć będzie pośród narodów.

¹¹ Przywiąże osiołka do winnej latorośli, a źrebię oślicy do winnej gałązki. Wypierze w winie szaty swoje, a we krwi jagód winnych ubranie swoje.

¹² Oczy twoje czarniejsze są od wina, a zęby twoje bielsze od mleka.

¹³ Zabulon zamieszka nad brzegami morza, i rozłoży się nad przystaniami okrętów, a granica jego aż do Sydonu.

¹⁴ Issachar to osioł kościsty, który wylęga sie pomiędzy zagrodami.

¹⁵ I ujrzał, że odpoczynek jest miły, a ziemia przyjemna, wyciągnął barki swe do dźwigania, i poddał się ciężarowi robotnika.

¹⁶ Dan będzie bronił praw swego ludu, jak żadne inne pokolenie Izraela.

¹⁷ Niech będzie Dan wężem na drodze, żmiją na ścieżce, co kąsa stopy konia, że pada jeździec z niego na plecy.

¹⁸ Ufam w twoją pomoc, o Jahwe!

¹⁹ Gada będą napadać najeźdźcy, ale on napadnie na ich piętę.

²⁰ Od Asera [pójdą] tłuste pokarmy, i dostawy przysmaków królewskich.

²¹ Neftali jest łanią na wolności, rodzącą piękne jelonki.

²² Józef jest gałązką urodzajną, gałązką urodzajną nad źródłami, gałęzie jego przechylają się poza mur.

²³ Walczą z nim strzelcy i prześladują go łucznicy,

²⁴ lecz ich łuk został złamany przez mocarza, a mięśnie ich ramion nadwyrężone przez ręce mocarza Jakuba, przez imię Skały Izraela.

²⁵ Dzięki Bogu ojca twego, który ci też pomoże, dzięki Bogu Wszechmocnemu, który ci pobłogosławi: błogosławieństwami niebios z góry, błogosławieństwami głębin morskich, błogosławieństwami piersi i żywota,

²⁶ błogosławieństwami kłosów i kwiatów, błogosławieństwami gór odwiecznych. Urodzaje pagórków wiecznych, niech one zstąpią na głowę Józefa, i na czoło księcia braci swoich.

²⁷ Beniamin, wilk drapieżny, rano pożarł łup, wieczorem rozdziela łup".

²⁸ To są wszystkie dwanaście pokoleń Izraela. Oto, co powiedział im ojciec ich, gdy ich błogosławił, a błogosławił ich każdego oddzielnym błogosławieństwem.

²⁹ Później dał im zlecenie, mówiąc: "Chciałbym być przyłączony do moich przodków, pochowajcie mnie przeto przy ojcach moich, w grocie na polu Efrona Hetejczyka,

³⁰ w grocie znajdującej się na polu Makpela, naprzeciw Mamre, w ziemi Kanaan, na polu, które kupił Abraham od Efrona Hetejczyka na rodzinny grób.

³¹ Tam pochowano Abrahama i Sarę, żonę jego, tam pochowano Izaaka i Rebekę, żonę jego, tam też pochowałem i Lię.

³² Kupno pola i groty, która się tam znajduje, zostało dokonane u synów Heta".

³³ Gdy Jakub skończył dawać synom zlecenia, złożył swe nogi na łożu i skonał, i został dołączon do ojców.

50

¹ Józef padł na oblicze swego ojca i płakał nad nim, i całował go.

² Potem Józef polecił swym sługom i lekarzom namaścić ojca wonnościami, i namaścili lekarze Izraela.

³ Po upływie czterdziestu dni, gdyż tyle dni trwało namaszczenie, opłakiwali go Egipcjanie przez dni siedemdziesiąt.

⁴ Gdy przeminęły dni żałoby po nim, rzekł Józef w ten sposób do domowników faraona: ,Jeśli znalazłem łaskę w waszych oczach, to powiedzcie tak do uszu faraona:

⁵ "Ojciec mój powiedział w ten sposób, zaprzysięgając mnie: oto umieram, pochowaj mnie w grobie moim, który wykopałem w ziemi Kanaan". Chciałbym tedy pojechać [do Kanaanu] i pochować mojego ojca. Po wykonaniu tego zaraz powrócę".

⁶ Faraon rzekł: "Jedź i pochowaj swego ojca, jak cię zaprzysiągł".

⁷ I pojechał Józef pochować swojego ojca, i pojechali z nim wszyscy słudzy faraona, starsi domu jego i wszyscy starsi ziemi egipskiej.

⁸ Cały dom Józefa, bracia jego i dom ojca jego. Pozostały w ziemi Gessen jedynie dzieci, trzody i bydło.

⁹ Pojechali z nim i jeźdźcy i rydwany, toteż był liczny kondukt pogrzebowy.

¹⁰ I przybyli do Goren Atad, który się znajduje po drugiej stronie Jordanu. Tutaj urządzili wielką i uroczystą lamentację, a [Józef] obchodził potem przez siedem dni żałobę po swoim ojcu.

¹¹ Mieszkający w tej okolicy Kananejczycy widzieli tę uroczystość żałobną w Goren Atad i mówili: "Uroczystość żałobna u Egipcjan". Przeto nazwano miejscowość tę Abel Misraim, a znajduje się ona po drugiej stronie Jordanu.

¹² A uczynili z nim synowie tak, jak im rzekł.

¹³ Ponieśli go synowie jego do Kanaanu i pochowali w grocie Makpela, którą kupił Abraham wraz z polem od Efrona Hetejczyka na grób rodzinny, naprzeciw Mamre.

¹⁴ Po złożeniu swego ojca do grobu powrócił Józef do Egiptu ze swoimi braćmi i ze wszystkimi, którzy pojechali z nim na pogrzeb swego ojca.

¹⁵ Bracia Józefa widząc, że umarł ich ojciec, rzekli: "Na pewno Józef z nieprzyjaźnią odniesie się do nas i zechce postąpić z nami tak, jak my jemu uczyniliśmy".

¹⁶ I posłali do Józefa ze słowami: "Twój ojciec przed śmiercią dał nam takie zlecenie:

¹⁷ "Powiedzcie Józefowi: Daruj swoim braciom zbrodnię i grzech, jakich się dopuścili przeciw tobie". Teraz przeto daruj występek nam, którzy czcimy Boga ojca twego". A Józef rozpłakał się [gdy zwrócono się] doń z takimi słowami.

¹⁸ Jego bracia rzucili się przed nim i powiedzieli: "Oto jesteśmy twoimi niewolnikami".

¹⁹ Lecz Józef im rzekł: "Nie lękajcie się! Czyż ja jestem na miejscu Boga?

²⁰ Wyście zamierzali zło przeciwko mnie, a Bóg postanowił uczynić z tego dobro, aby dokonać tego, co się zdarzyło w tym dniu: zachować przy życiu liczny lud.

²¹ Nie obawiajcie się, ja będę żywił was i wasze dzieci". Potem ich pocieszał i rozmawiał z nimi serdecznie.

²² Józef mieszkał w Egipcie razem z rodziną swego ojca. Józef żył sto dziesięć lat.

²³ Widział zaś Józef u Efraima dzieci trzeciego pokolenia, dzieci Makira, syna Manassesa, [które] zrodziły się na kolanach Józefa.

²⁴ Potem rzekł Józef braciom swoim: "Umieram, ale nawiedzi was Bóg i wyprowadzi was z tego kraju do ziemi, którą obiecał pod przysięgą Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi".

²⁵ Józef zobowiązał wówczas braci pod przysięgą: "Gdy Bóg was nawiedzi, to zabierzcie stąd moje kości".

²⁶ Józef umarł mając sto dziesięć lat, i namaszczono go wonnościami, i złożono go do trumny w Egipcie.