1

1

Израилды бийлер басқарған дәўирде елде ашаршылық болды. Яҳуданың Бейтлеҳем қаласынан бир адам ҳаялы ҳәм еки улы менен бирге бир қанша ўақыт жасап турыў ушын Моаб елине көшип кетти.

2 Ол адамның аты Элимелех, ҳаялының аты Нағыйма, улларының атлары болса Махлон ҳәм Килйон еди. Эфратлы болған бул адамлар Яҳуданың Бейтлеҳем қаласының турғынлары еди. Олар Моаб елине жетип келип, сол жерде жасап қалды.

3

Арадан бир қанша ўақыт өткеннен кейин, Нағыйманың күйеўи Элимелех қайтыс болды. Ол еки улы менен жесир болып қалды.

4 Оның еки улы моаблы қызларға үйленди: биринши келининиң аты Орпа, ал екинши келининиң аты Рут еди. Моабта жасағанына он жылдай болғанда,

5 Махлон да, Килйон да бул дүньядан көз жумды. Солай етип, Нағыйма күйеўинен ҳәм еки улынан айырылып, жалғыз қалды.

6

Моаб елинде жүрген Нағыйма: «Жаратқан Ийе Өз халқына нәзерин түсирип, оларға нан берди», — деген гәпти еситип, келинлери менен бирге өз елине қайтыўға бел байлады.

7 Олар жасаған жерин — Моаб елин таслап, Яҳудаға қарай жолға шықты.

8

Жолда киятырып, Нағыйма келинлерине:

— Барыңлар, екеўиңиз де төркиниңизге қайтыңлар. Сизлер марҳум күйеўлериңизге ҳәм маған қандай жақсылық қылған болсаңыз, Жаратқан Ийе де сизлерге сондай жақсылық қайтарсын.

9 Жаратқан Ийе сизлердиң ҳәр бириңизге күйеў берип, үйли-жайлы болып кеткейсиз! — деп, олардың бетлеринен сүйди. Бирақ олар зар жыласып:

10

— Яқ, бизлер сениң менен бирге сениң халқыңа баражақпыз, — деди.

11

Сонда Нағыйма келинлерине былай деди:

— Қызларым, үйлериңизге қайтыңлар! Мениң менен кеткениңизден не пайда? Сизлерге күйеў болғандай, қурсағымда балам бар ма еди?

12 Барыңлар, кейниңизге қайтыңлар, қызларым! Мен енди қартайдым, күйеўге шыға алмайман. Егер де мен еле де үмит қылсам болады, деп усы түни күйеўим менен қосылып уллар туўсам да,

13 олар ержеткенше сизлер күтип отырар ма едиңиз? Соларға қарап, турмысқа шықпай жүрер ме едиңиз? Яқ, қызларым, Жаратқан Ийе мени соншама бахытсызлықларға дуўшар етти. Мениң қайғы-ҳәсиретим сизлердикинен де күшлирек.

14

Келинлер және зар жыласты. Ақыры Орпа енеси менен сүйисип хошласты. Ал Рут болса енесинен айырылғысы келмей, оның менен бирге қалды.

15

Нағыйма Рутқа:

— Мине, абысының өз халқына ҳәм өз қудайына қайтып баратыр. Сен де оның изине ерип кете бер! — деди.

16

Бирақ Рут былай деди:

— Сени таслап кетиўге мени мәжбүр етпе! Сен қай жерге барсаң, мен де сол жерге бараман, сен қай жерде болсаң, мен де сол жерде боламан. Сениң халқың мениң халқым, сениң Қудайың мениң Қудайым болады.

17 Сен қай жерде дүньядан көз жумсаң, мен де сол жерде өлип, жерленемен. Егер де мен өлимнен басқа бир себеп пенен сеннен айырылсам, Жаратқан Ийе мени жазалаған үстине жазаласын.

18

Нағыйма Руттың өзи менен бирге кетиўге қатаң қарар еткенин көрип, оны қайтып үгитлемеди.

19

Солай етип, екеўи Бейтлеҳемге қарай жүрип кетти. Олар Бейтлеҳемге жетип келгенде, барлық қала халқы жанланып кетип, ҳаяллар:

— Ҳаў, бул Нағыйма емес пе? — дести.

20

Нағыйма оларға былай деди:

— Мени енди Нағыйма деп емес, ал Мара деп атаңлар. Себеби Қүдирети күшли Қудай мениң басыма көп қайғы-ҳәсирет салды.

21 Бул жерден кеткенимде мен ҳәммесине ийе едим, бирақ Жаратқан Ийе мени қуры қол қайтарды. Неге мени Нағыйма деп атап атырсызлар? Қүдирети күшли Қудай мени азап-ақыретлерге дуўшар қылып, бахытсыз етти-ғо.

22

Солай етип, Нағыйма Моаб елинен келини болған моаблы Рут пенен бирге қайтты. Олар Бейтлеҳемге келген ўақытта арпа орағы басланған еди.

2

1

Нағыйманың күйеўи Элимелехтиң Боаз деген тийрелес ағайини бар еди. Ол абырайлы ҳәм бай адам еди.

2 Бир күни моаблы Рут Нағыймаға:

— Мен атызға барайын. Мийримли биреўди ушыратсам, соның атызынан масақ терип келейин , — деди.

— Яқшы, қызым, бара ғой, — деди Нағыйма.

3

Рут атызға барды да, орақшылардың изинен жүрип, масақ тере баслады. Бул егислик майдан Элимелехтиң тийрелес ағайини Боаздың меншик жери болып шықты.

4

Сол ўақытта Бейтлеҳемнен Боаз келип, орақшыларға:

— Ҳармаңлар, Жаратқан Ийе сизлерге күш-қуўат берсин! — деди.

Орақшылар оған:

— Бар болың, сизди Жаратқан Ийе жарылқасын! — деди.

5

Боаз олардың басқарыўшысынан:

— Бул жас келиншек ким? — деп сорады.

6

Орақшылардың басқарыўшысы былай деп жуўап берди:

— Бул Моаб елинен Нағыйма менен бирге келген моаблы жас келиншек.

7 Ол маған: «Орақшылардың изинен жүрип, баўлардың арасына түскен масақты териўиме рухсат етиң», — деген еди. Шертекте азғантай ғана дем алғаны болмаса, ерте азаннан усы ўақытқа дейин тынбай атызда ислеп атыр.

8

Боаз Рутқа қарап:

— Қызым, сөзиме қулақ сал. Масақ териў ушын басқа атызға бармай-ақ қой. Усы жерде, мениң хызметши қызларымның қасында жүрип, тере бер.

9 Орақшылар қайсы атызды орса, нәзериң сол жерде болып, қызлардың кейнинен жүре бер. Жигитлерге саған тиймеўге буйрық бердим. Егер шөллесең барып, жигитлер толтырып қойған ыдыстан суў ише бер, — деди.

10

Рут Боаздың алдында ет-бетинен жығылып, тәжим етти де:

— Мен бир жат жерли адам болсам да, неге сиз маған нәзер аўдарып, мийримлилик көрсетип атырсыз? — деди.

11

Боаз оған былай деп жуўап берди:

— Күйеўиң қайтыс болғаннан кейин, енеңе нелерди ислегениңниң ҳәммесин еситтим. Сен ата-анаңды ҳәм өз ўатаныңды таслап, бурын өзиң танымаған халық арасына жасаўға келдиң.

12 Бул жақсы ислериң Жаратқан Ийеден қайтсын! Сен Израилдың Қудайы Жаратқан Ийениң қолы астынан пана излеген екенсең, Оның Өзи сени мол-мол етип сыйлықласын.

13

Сонда Рут:

— Ендигиден былай да, маған деген мийримлилигиңиз таўысылмасын, мырзам! Мен сизиң шорыларыңыздың бирине де арзымайман. Бирақ сиз мендей қулыңызға жубаныш бердиңиз ҳәм жыллы сөйледиңиз, — деди.

14

Түслик ўақты келгенде, Боаз оған:

— Берман кел, наннан алып, сирке суўына батырып же, — деди.

Рут орақшылардың жанына барып отырды. Боаз оған қуўырмаштан узатты. Рут жеп тойып алды ҳәм жегенинен аўыстырып алып қойды.

15

Соннан кейин Рут масақ териў ушын орнынан турып кеткенде, Боаз жигитлерге былай деп буйырды: «Рут баўлар қасынан да масақ тере берсин, оны қапа қылыўшы болмаңлар.

16 Ҳәттеки, оған дәстелерден шашып қалдырып кетиңлер. Ол терип алсын, оның кеўлине тиймеңлер».

17

Солай етип, Рут кешке дейин атызда масақ терди ҳәм тергенлерин түйип, суўырғанда бир эфаға шамалас бийдай алды .

18 Рут дәнди көтерип қалаға қарай жүрип кетти. Ол терип келген дәнин енесине көрсетти ҳәм түсте өзи жеген азығынан аўыстырып қалдырғанын оған берди.

19 Енеси Рутқа:

— Бүгин қай жерде масақ тердиң, қай жерде иследиң? Саған нәзерин аўдарған адамды Қудай жарылқасын! — деди.

Рут кимниң атызында жумыс ислегенин енесине айтып:

— Бүгин мен ислеген егислик жердиң ийеси Боаз деген адам, — деди.

20

Нағыйма келинине:

— Тирилерден ҳәм марҳумлардан Өз мийрим-шәпәәтин аямаған Жаратқан Ийе сол адамды жарылқасын, — деди. Нағыйма және даўам етип: — Ол киси бизлерге жақын адам, әменгерлеримиздиң бири болады, — деди.

21

Моаблы Рут былай деди:

— Аўа, ҳәттеки, ол маған: «Хызметшилерим жыйын-терим ислерин тамамлағанша, олар менен бирге жүре бер», — деген еди.

22

Нағыйма өз келини Рутқа:

— Жүдә жақсы, қызым, сол адамның хызметши қызлары менен бирге жүре бергениң жақсырақ. Басқаның атызына барсаң, саған азар бериўи мүмкин, — деди.

23

Солай етип, Рут арпа ҳәм бийдай орағының ақырына дейин Боаздың хызметши қызларынан айырылмады. Ол масақ терип, енеси менен бирге жасай берди.

3

1

Бир күни қәйин енеси Нағыйма Рутқа былай деди:

— Қызым, өзиңе жақсы болыўы ушын, сениң үйли-жайлы болып кетиўиңе мен жәрдем бериўим керек емес пе екен?

2 Айтпақшы, сен өзиң хызметшилери менен бирге жумыс ислеген сол Боаз бизлердиң жақын ағайинимиз-ғо. Минекей, бүгин түнде ол қырманда арпасын суўырады.

3 Енди сен жуўынып, үстиңе әтир сеўип, шырайлы кийимиңди кийип ал, соннан кейин қырманға бар. Бирақ Боаз қашан ишип-жеп болмағанша, оған көринбе.

4 Ол уйықлаўға жатқанда, жатқан жайын билип ал. Соннан кейин бар да, оның аяқ уш бетин ашып, сол жерде жат . Ол саған не ислеўиң кереклигин өзи айтады.

5

Рут енесине:

— Маған айтқанларыңның ҳәммесин орынлайман, — деди.

6

Соннан кейин Рут қырман басына барып, енесиниң тапсырғанларының ҳәммесин орынлады.

7 Боаз ишип-жеп, кеўли көтерилди ҳәм гүдиниң қасына барып, уйықлаўға жатты. Рут әстен сездирмей келди де, оның аяқ уш бетин ашыңқырап жатты.

8

Түнниң ортасында Боаз шоршып оянып кетти. Ол бурылып қарап, аяқ уш бетинде бир ҳаялдың жатырғанын көрди ҳәм оннан:

9

— Сен кимсең? — деп сорады.

Рут оған:

— Мен сизиң шорыңыз Рутпан. Шорыңызды өз панаңызға алсаңыз, себеби сиз әменгеримиз боласыз, — деди.

10

Боаз оған былай деди:

— Қызым, сени Жаратқан Ийе жарылқасын! Сениң бул соңғы жақсылығың алдынғысынан да уллы. Себеби сен я кәмбағал болсын, я бай болсын, жас жигитлер арасынан өзиңе күйеў излемедиң.

11 Енди қәўетерленбе, қызым. Айтқанларыңның ҳәммесин орынлайман. Пүткил қала халқы сениң адамгершиликли ҳаял екениңди биледи.

12 Мениң сизлерге әменгер екенлигим дурыс, бирақ меннен де жақынырақ әменгериңиз бар.

13 Бүгин түнде усы жерде қонып қал. Ертең азанда сол ағайиниң әменгерлик ўазыйпасын орынлаўға ыразы болса, онда жүдә жақсы. Егер де ол әменгерлик ўазыйпасын орынлаўды қәлемесе, тири Жаратқан Ийе ҳақы ант ишемен, бул ўазыйпаны мен орынлайман. Енди таңға дейин жата тур.

14

Солай етип, Рут Боаздың аяқ уш бетинде таң атқанша жатып қалды. Бирақ ол таң саз берип, адамлар бир-бирин танымайтуғын ўақытта турды. Өйткени Боаз: «Қырманға ҳаял адамның келгенин ҳеш ким билмесин», — деген еди.

15

Боаз Рутқа:

— Жаўлығыңды жайып, услап тур, — деди.

Рут жаўлығын жайып, услап турды. Боаз жаўлыққа алты өлшем арпаны өлшеп салып, ийнине арқалатып жиберди. Кейин өзи де қалаға қарай жүрип кетти.

16

Рут үйине қайтып келгенде, енеси оннан:

— Қызым, не болды? — деп сорады.

Рут өзине Боаздың не ислегениниң ҳәммесин айтып берди.

17 Соңынан Рут: «Ол маған: „Қәйин енеңниң алдына қуры қол барма“, — деп мына алты өлшем арпаны берип жиберди», — деди.

18

Енеси оған:

— Қызым, усы истиң ақыры не болатуғынын билгениңше күтип тур. Себеби ол адам бул исти бүгин ақырына жеткермегенше тыным таппайды, — деди.

4

1

Боаз қала дәрўазасының жанына барып отырды. Қараса, өзи айтқан әменгери қасынан өтип баратыр екен. Боаз оны шақырып: «Туўысқаным, берман келип, мына жерге отыр», — деди. Сол адам келип отырды.

2 Соңынан Боаз қала ақсақалларынан он адамды жыйнап алып, оларға: «Келиңлер, сизлер де усы жерде отырыңлар!» — деди. Олар келип отырды.

3 Сонда Боаз сол әменгерге былай деди:

— Моаб елинен қайтып келген Нағыйма ағайинимиз Элимелехке тийисли жер үлесин сатпақшы.

4 Мен саған мынаны мәлим етпекшимен: усы жерде отырғанлар ҳәм халқымның ақсақаллары алдында сен сол жерди сатып ал. Егер сен әменгерлик ўазыйпасын орынламақшы болсаң, орынла. Егер де орынлаўды қәлемесең, онда маған айт, мен билейин. Себеби бул ўазыйпаны орынлаў биринши гезекте сениң мойныңда. Ал сеннен кейинги нәўбет меники.

Сол адам:

— Мен әменгерлик ўазыйпамды орынлайман, — деди.

5

Боаз оған:

— Егер сен Нағыймадан жерди сатып алатуғын болсаң, онда марҳумның мүлкин өз атында қалдырыў ушын, оның моаблы жесир ҳаялы Рутты да ҳаяллыққа алыўың керек, — деди.

6

Сол әменгери Боазға:

— Олай болса, мен әменгерлик ўазыйпамды орынлай алмайман. Себеби өз мүлкимди жоғалтып алыўым мүмкин . Жақсысы, бул ўазыйпаны сен орынла, өйткени мен орынлай алмайман, — деди.

7

Әййемги Израилда мынадай дәстүр бар еди: егер биреў әменгерлик ўазыйпасын орынлайтуғын ямаса мал-мүликлерин алыс-берис қылатуғын болса, онда буның дәлили сыпатында биреўи аяқ кийимин шешип, екиншисине беретуғын еди. Мине, бул Израилда тастыйықланған гүўалықтың орнын басатуғын еди.

8

Солай етип, сол әменгер Боазға:

— Өзиң сатып ала бер, — деди де, аяқ кийимин шешип, оған берди.

9

Боаз ақсақалларға ҳәм барлық халыққа қарап былай деди:

— Бүгин сизлер мынаған гүўасызлар: мен Нағыймадан марҳум Элимелех, Килйон ҳәм де Махлонның барлық мүлкин сатып алып атырман.

10 Және де, мен марҳумның мүлкин өз атында қалдырыў ушын, Махлонның жесири, моаблы Рутты ҳаяллыққа аламан. Марҳумның туўысқанлары арасында ҳәм өзи жасаған қалада аты өшпесин. Бүгин сизлер усыған гүўасызлар.

11

Дәрўаза жанында болған пүткил халық ҳәм ақсақаллар:

— Бизлер гүўамыз. Сениң үйиңе киретуғын ҳаялды Жаратқан Ийе Израил халқының еки түпки анасы Раҳила ҳәм Леадай қылғай. Эфратада байлықлар ийеси болғайсаң, Бейтлеҳемде атың уллы болғай.

12 Жаратқан Ийениң усы жас ҳаялдан саған беретуғын балалары арқалы сениң урпағың Тамараның Яҳудаға туўып берген улы Перестиң урпағындай болғай, — деди.

13

Солай етип, Боаз Рутты ҳаяллыққа алып, оған үйленди. Боаз Рут пенен қосылды ҳәм Жаратқан Ийе Руттың қурсағына бала берип, ол ул туўды.

14

Ҳаяллар Нағыймаға: «Жаратқан Ийеге алғыслар болсын! Ол бүгин сени әменгерсиз қалдырмады. Баланың аты Израилда даңқ-атаққа ийе болсын!

15 Ол сениң өмириңди жаңартады, қартайғанда бағыўшың болады. Себеби оны сени жақсы көретуғын келиниң туўып берди. Усы келиниң сениң ушын жети улдан да артығырақ», — деди.

16

Нағыйма баланы қолына алып, баўырына басты ҳәм өзи бағып тәрбиялады.

17 Қоңсы ҳаяллар: «Нағыйма уллы болды», — деп, балаға ат қойып, оны Обид деп атады. Обид Ишайдың әкеси, Ишай Даўыттың әкеси болды.

18

Перестиң шежиреси мынадай:

Перестен Хесрон туўылды,

19
Хесроннан Рам туўылды,
Рамнан Амминадаб туўылды,

20
Амминадабтан Нахшон туўылды,
Нахшоннан Салмон туўылды,

21
Салмоннан Боаз туўылды,
Боаздан Обид туўылды,

22
Обидтен Ишай туўылды,
Ишайдан Даўыт туўылды.