1
Яҳуда патшалары Уззия, Иотам, Ахаз ҳәм Хизкия ҳүкимдарлық қылған дәўирде Амос улы Ийшаяның Яҳуда ҳәм Ерусалим туўралы көрген аяны:2
Ҳәй көклер, тыңлаң! Ҳәй жер, қулақ түр!3
Мал өз ийесин,
Ешек ийеси қойған ақырды таныйды.
Бирақ Израил Мени танымайды,
Халқым Мени түсинбейди».
4
Ўаҳ, гүналы миллет,5
Не ушын сизлер еле жазалана бересиз?6
Аяғыңыздың ушынан басыңызға шекем саў жериңиз жоқ,
Тек жарақатлар, кесиклер, ашық жаралар.
Жуўылмаған, байланбаған, май жағылмаған.
7
Елиңиз ўайран болған,8
Қыз Сион жалғызланып, жүзим бағындағы саяман,
Палыз атызындағы шертек,
Қамалдағы қала сыяқлы болып қалар.
9
Егер Әлемниң Жаратқан Ийеси,
Бизлер ушын бир қанша адамды аман қалдырмағанда,
Бизлер Содомдай болар,
Гомораға мегзер едик.
10
Ҳәй, Содом басшылары,11
Жаратқан Ийе былай дейди:
«Қурбанлықларыңыздың көп болғанынан Маған не пайда?!
Жандырылатуғын қурбанлыққа берген қошқарларыңызға,
Семиртилген малларыңыздың майларына әбден тойдым.
Буға, тоқлы ҳәм ешкилердиң қанынан ләззет алмайман.
12
Алдыма хызмет етиў ушын келгениңизде,
Ким сизлерден булардың ҳәммесин алып келиўди сорады?
Мениң ҳәўлимди басқыламаң,
13
Артық мәниссиз садақаларыңызды усынбаң!
Хош ийисли түтеткилериңиз де Маған жеркенишли.
Жаңа ай байрамларыңыздағы, Шаббат күнлериңиздеги ҳәм басқа да жыйналысларыңыздағы жаўызлықларға тақатым жоқ.
14
Жаңа ай байрамыңызды ҳәм белгиленген байрам күнлериңизди,
Жаным жек көреди.
Олар Мен ушын жүк болды,
Оларды көтерип жүриўден шаршадым.
15
Сизлер қол жайып, Маған жалбарынғаныңызда,16
Жуўының, тазаланың.
Ислеген жаўыз ислериңизди көзимнен жоқ қылың,
Жаманлық қылыўды тоқтатып,
17
Жақсылық ислеўди үйрениң!
Әдалатлықты излең,
Езиўшини жолға салың,
Жетимди қорғаң,
Жесирди жақлаң».
18
Жаратқан Ийе былай дейди:19
Егер бойсынып, тыңласаңыз,
Жер өндирген жақсы нәрселерди жейсиз.
20
Ал егер қасарысып, бас көтерсеңиз,
Сизлерди қылыш жалмайды».
Булар Жаратқан Ийениң аўзынан шыққан сөзлер.
21
Ерусалим! Қалайынша садық қала бузық ҳаялға айланды?22
Гүмистей едиң ғаўажаққа айландың,
Жақсы шараптай едиң енди суў араласты.
23
Ҳүкимдарларың қулақсызлық етти,
Урыларға шерик болды.
Олардың ҳәммеси параны жақсы көреди,
Саўға дәме етеди.
Олар жетимлерди қорғамайды,
Жесирлердиң арзын тыңламайды.
24
Сонлықтан Ийе, Әлемниң Жаратқан Ийеси,25
Қолымды саған қарсы көтерип,
Ғаўажағыңды силтидей тазартаман,
Барлық қосымталарды сеннен алып таслайман.
26
Бурынғыдай, бийлериңди қайта тиклеп,
Басында болғанындай, мәсләҳәтшилериңди қайта қояман.
Сонда сени „Әдиллик қаласы,
Садық пайтахт“ деп атайды».
27
Сион әдалатлық пенен,28
Бирақ өшегискенлери ҳәм гүнакарлары бирге қырып тасланып,
Жаратқан Ийени тәрк еткенлер жоқ қылынады.
29
Заўықланып сыйынған кийели теребинф ағашларыңыз ушын уятқа қалып,30
Сизлер жапырағы төгилген теребинф ағашына,
Суўсыз қалған бағқа уқсайсыз.
31
Күшлилер қаўыққа,
Олардың ислери ушқынға айланады.
Күшлилер ислери менен бирге жанады,
Бул отты ҳеш ким өширмейди.
1
Амос улы Ийшаяға Яҳуда ҳәм Ерусалим ҳаққында аян арқалы билдирилген сөз мынаў:2
Ақырғы күнлерде Жаратқан Ийениң Ибадатханасы турған таў,3
Көплеген халықлар келип, былай дейди:
«Жүриңлер, Жаратқан Ийениң таўына,
Яқыптың Қудайының Ибадатханасына көтерилейик.
Ол бизлерге Өз жолларын үйретсин,
Бизлер де Оның соқпақларынан жүрейик».
Өйткени Нызам Сионнан,
Жаратқан Ийениң сөзи Ерусалимнен шығады.
4
Жаратқан Ийе миллетлер арасында қазылық етип,
Көплеген халықлардың арызын шешер.
Енди олар қылышларынан пазна,
Найзаларынан орақ соғар.
Миллет миллетке қарсы қылыш көтермес,
Артық урысыўды да үйренбес.
5
Яқыптың урпақлары,
Келиң, Жаратқан Ийениң нурында жүрейик!
6
Сен Өз халқыңды, Яқыптың урпақларын тәрк еттиң,7
Жери болса, гүмис ҳәм алтынға толы,
Ғәзийнесиниң есап-саны жоқ.
Ели атларға толы,
Арбаларының есап-саны жоқ.
8
Олардың жери бутларға толы,
Олар өз қолларының исине,
Бармақлары менен соққан нәрсеге тәжим етеди.
9
Инсан аяқ-асты болды,
Ҳәр бири диз шөкти,
Қудай, оларды кеширме!
10
Жаратқан Ийениң қорқынышлы қәҳәринен,11
Адамның менмен нәзери төмен қаратылып,
Тәкаббирлиги жерге урылады.
Тек жалғыз Жаратқан Ийе сол күни жоқарылатылады.
12
Әлемниң Жаратқан Ийесиниң бир күни бар,
Сол күни Ол барлық менменлерге, тәкаббирлерге ҳәм барлық мақтаншақларға қарсы шығып,
Оларды жерге урады.
13
Лебанонның барлық бийик ҳәм асқынлаған кедр ағашларына,
Башанның барлық еменлерине,
14
Барлық бийик таўларға,
Барлық бәлент төбешиклерге,
15
Ҳәр бир бийик минараға,
Ҳәр бир беккем дийўалға,
16
Барлық үлкен саўда кемелерине,
Олар ҳәўес қылған барлық әжайыбатларға қарсы турылады.
17
Адамзат менменлиги қулатылып,
Инсан мақтанышы жерге урылады.
Тек жалғыз Жаратқан Ийе сол күни жоқарылатылады.
18
Бутлар биротала жоқ болады.
19
Жаратқан Ийе жерди ләрзеге келтириў ушын турғанда,
Оның қорқынышлы қәҳәринен,
Салтанатының уллылығынан,
Адамлар жартаслардың жарықларына,
Жердиң тесиклерине кирип кетеди.
20
Сол күни адамлар өзлериниң сыйыныў ушын ислеген,
Гүмис ҳәм алтын бутларын,
Гөр тышқан ҳәм жарғанатларға таслайды.
21
Жаратқан Ийе жерди ләрзеге келтириў ушын турғанда,
Оның қорқынышлы қәҳәринен,
Салтанатының уллылығынан қашып,
Жартаслардың жарықларына,
Таўлардың тесиклерине кириў ушын солай ислейди.
22
Деми мурнында болған адамзаттан үмит етиўди тоқтатың!
Ол ким болыпты?
1
Мине, Ийе, Әлемниң Жаратқан Ийеси,2
Батырларын ҳәм жаўынгерлерин,
Бийлерин ҳәм пайғамбарларын,
Палкерлерин ҳәм ақсақалларын,
3
Елиўбасыларын ҳәм абырайлы адамларын,
Мәсләҳәтшилерин, шебер усталарын ҳәм көзбайлаўшыларын тартып алады.
4
Ол былай дейди:
«Мен өспиримлерди оларға басшы етип қояман,
Оларға гөдеклер ҳүкимдарлық етеди.
5
Адамлар бир-бирине қысым жасап,
Қоңсы қоңсысын жәбирлейди.
Жаслар жасы үлкенлерди,
Қарапайымлар абырайлыларды сыйламай қояды.
6
Сонда адамлар өз әкесиниң хожалығындағы,
Туўысқанына жабысып:
— Сениң үстиңде кийимиң бар екен,
Сен бизлерге басшы болып,
Мына ўайран болған үйиндилерди қол астыңа ал! — дейди.
7
Бирақ сол күни ол бақырып:
— Мен жараңызды таңа алмайман!
Үйимде аўқат та, кийим де жоқ.
Мени басшы қылып қоймаңлар, — дейди».
8
Ерусалим қыйрады,9
Жүз көринислери өзлерине қарсы гүўалық береди,
Содом сыяқлы гүналарын ашық айтады, ҳеш жасырмайды.
Олар ҳәсирет шегеди!
Себеби олар өз басына өзлери апат келтирди.
10
Әдиллерге айтың, олар жақсылық көрер,
Олар өз ислериниң мийўесин татар.
11
Залымлар ҳәсирет шегеди!
Олар жақсылық көрмес,
Қолы менен ислеген исиниң есесин алар.
12
Жас балалары езер халқымды,
Ҳаяллары оларға ҳүкимдарлық етер,
Халқым, жетекшилериң сизлерди жолдан урды,
Жүрер жолыңыздан адастырды.
13
Жаратқан Ийе даўа ашыў ушын орнынан қозғалып,14
Жаратқан Ийе Өз халқының ақсақалларын ҳәм басшыларын ҳүким етиўге кирисип:
«Сизлер жүзимзарларымды ўайран еттиңиз,
Үйлериңиз жарлылардан талап алған олжаға толы.
15
Сизлер неге Мениң халқымды езип,
Жарлыларды қысқыға ала бересиз? — дейди»
Буны Қудай, Әлемниң Ийеси айтады.
16
Жаратқан Ийе былай дейди:17
Сонлықтан Жаратқан Ийе Сион қызларының бас кийимлерин жулып алып,
Еңбегин ашып таслайды.
18
Сол күни Жаратқан Ийе олардың аяқларындағы ҳалқаларды,
Шашбаўларын, ярым ай көринисиндеги безениў буйымларын,
19
Сырғаларын, билезиклерин, орамалларын,
Орайпеклерин, тобығындағы шынжырларды, ийин жапқышларын,
Әтир шийшелерин, тумарларын,
20
Мөр жүзиклерин, әребеклерин,
21
Сәнли кийимлерин, жегделерин, шекпенлерин, шыжланларын,
22
Сийледей жуқа кийимлерин, зығыр кийимлерин, түрмелерин, жаўлықларын,
Ҳәммесин тартып алады.
23
Сонда әтирдиң орнын сасық ийис,
Белбеўдиң орнын жип,
Әшекөйленген шаштың орнын тақыр бас,
Сәнли кийимниң орнын аза кийими,
Сулыўлықтың орнын шерменделик тамғасы басады.
24
Еркеклериңиз қылыштан өледи,
Жаўынгерлериңиз саўаш майданында қаза табады.
25
Сионның дәрўазалары жылап, аза тутады,
Босап қалып, пайтахт тақыр жерде отырып қалады.
1
Сол күни жети ҳаял бир еркекке жабысып, оған:2
Сол күни Жаратқан Ийе отырғызған нәл гөззал ҳәм салтанатлы болады. Жердиң мийўеси де Израилдың аман қалғанларына мақтаныш ҳәм даңқ болады.3 Сионда қалғанлар, Ерусалимде аман қалғанлар — Ерусалимде тири қалыў тәғдирине жазылған ҳәр бир адам «мухаддес» деп аталады.
4 Ийемиз Сион қызларының напәклигин жуўып таслағанда, Ерусалимде төгилген қанды да ҳүким руўхы ҳәм от руўхы менен тазалайды.
5 Соңынан Жаратқан Ийе Сион таўының ҳәмме тәрепиниң үстине ҳәм ол жерге жыйналғанлардың үстине күндиз булт ҳәм түтин, түнде жалынлаған оттың жақтысын жаратады. Пүткил салтанат үсти қапланған болып,
6 ол күндизги ыссыда шатыр, даўыл ҳәм жаўында пана ҳәм қорғаныш болады.
1
Мен сүйиклимниң жүзимзары туўралы жыр айтып берейин:2
Ол жерди аўдарып, тастан тазалап,
Сайланды нәллерди екти.
Оның ортасына гүзет минарасын орнатып,
Жүзим сығатуғын шуқыр қазды.
Ол бағынан жақсы жүзим күтти,
Бирақ бағ жабайы жүзим берди.
3
Сонлықтан сүйиклим былай дейди:4
Жүзимзарым ушын және не қылайын?
Мен оған ислемеген не қалды?
Мен жақсы жүзим күткен едим,
Ол неге жабайы жүзим берди?
5
Ал енди мен сизлерге,
Жүзим бағыма не қылатуғынымды айтайын:
Оның қорғанларын алып таслайман,
Бағ жалмап жеп қойылсын,
Дийўалларын бузып таслайман,
Ол басқылап таслансын.
6
Мен бағды ўайран қыламан,
Ол путалмайды, топырағы аўдарылмайды,
Оны шат тикен ҳәм жантақ басып кетеди.
Үстине жаўын жаўмасын деп, бултқа буйрық беремен».
7
Әлемниң Жаратқан Ийесиниң жүзимзары — Израил халқы,8
Үй үстине үй, атыз үстине атыз қосып атырғанлар, ҳәсирет шегесизлер!9
Әлемниң Жаратқан Ийесиниң мына сөзлери қулағыма шалынды:
«Сөзсиз, көп үйлер ўайран қылынады,
Зәўлим ҳәм көркем жайлар ийесиз қалады.
10
Он сүрим жердеги жүзимзардан тек бир бат шарап шығады,
Бир хомер туқым тек бир эфа өним береди».
11
Ерте таңда турып, өткир ишимлик изинен қуўғанлар,12
Олардың зыяпатларында лира ҳәм арфа,
Дәп ҳәм сырнай шертилип, шарап ишиледи,
Бирақ олар Жаратқан Ийениң ислерине кеўил бөлмейди,
Оның қоллары менен жаратылғанларға итибар бермейди.
13
Сонлықтан халқым наданлығы себепли сүргин қылынады;
Абырайлы адамлары ашлықтан өлип,
Қарапайым халық шөлден қырылады.
14
Буған қоса, өлилер мәканының иштейи ашылып,
Аўзын қатты керип ашады,
Ерусалимниң абырайлылары ҳәм қарапайым халқы,
Олардың шаўқым-сүренлери ҳәм шадлығы сол жерге киреди.
15
Адамзат бойсындырылып, ҳәр бир адам дизе бүгеди,
Менменниң көзи төмен қарайды.
16
Бирақ Әлемниң Жаратқан Ийеси әдалатлықта мәртебеге ерисип,
Мухаддес Қудай әдилликте Өз мухаддеслигин көрсетеди.
17
Сонда қойлар өз жайлаўларындағыдай жайылып жүреди,
Қозылар байлар таслап кеткен қарабақаналар арасында отлайды.
18
Қылмысын жалған қосып есилген арқан менен тартып жүрген,19
Ҳәтте, олар: «Қудай асықсын, исин тезирек ислесин,
Биз де көрейик,
Израилдың Мухаддесиниң мақсети тезирек әмелге ассын,
Биз де оны билейик», — дейди.
20
Жаманды жақсы, жақсыны жаман,21
Өзин дана деп санап,
Өзин ақыллы билгенлер, ҳәсирет шегеди!
22
Шарап ишиўде қаҳарман болғанлар,
Өткир ишимликти араластырып ишиўде батырлар,
23
Пара алып, айыплыны ақлағанлар,
Ҳақты ҳуқықынан айырғанлар ҳәсирет шегеди!
24
Оттың сабанды жалмағаны,
Жалынның пишенди өртегени сыяқлы,
Олардың тамыры да ширип кетер,
Гүллери шаң-тозаң киби көкке суўырылар.
Себеби олар Әлемниң Жаратқан Ийесиниң Нызамынан жүз бурып,
Израилдың Мухаддесиниң сөзин нәзерге илмеди.
25
Сол себепли Жаратқан Ийениң ғәзеби,
Өз халқына қарсы лаўлады,
Қолын оларға қарсы созып, жазалайды.
Сонда таўлар титиресер,
Олардың өли денелери тасланды сыяқлы көшелерде жатар.
Сонда да Оның ғәзеби басылмас,
Қолы созылыўын даўам етер.
26
Ол алыслардағы миллетлерге белги берер,27
Бирде биреўи шаршамайды, сүрникпейди,
Мүлгимейди, уйқыламайды,
Белинен белбеўи шешилмейди,
Аяқ кийиминиң баўы үзилмейди.
28
Олардың оқлары ушқырланған,
Оқ жайлары тартылған,
Атларының туяқлары шақмақ тасқа,
Арбаларының дөңгелеклери қуйынға мегзер.
29
Олардың ақырыўы арысланға уқсайды,
Олар жыртқыш арыслан киби ақырар,
Ырылдап, олжасын тутып, алып кетер,
Ҳеш ким оны қутқара алмас.
30
Сол күни олар олжа үстинде,
Теңиз туўлаўы киби ырылдасар.
Егер биреў жерге нәзер салса,
Әне, қара түнек пенен азапты көреди,
Нур қара бултлар менен қапланған болады.
1
Патша Уззия өлген жылы мен бийик ҳәм салтанатлы тахт үстинде отырған Ийемизди көрдим. Оның кийиминиң етеклери Ибадатхананы толтырып турған еди.2 Оның жоқарысында серафлар турған болып, ҳәр бириниң алты қанаты бар еди. Олар еки қанаты менен жүзин, еки қанаты менен аяқларын жаўып, ал қалған екеўи менен ушып турар еди.
3 Олар бир-бирине даўыслап былай деп айтар еди:
«Әлемниң Жаратқан Ийеси,4
Олардың даўысынан қапының жақлаўлары қозғалып, Ибадатхана түтинге толды.5
Сонда мен: «Сорым қурысын! Қурып қалдым! Өйткени мен аўзы ҳарам адамман ҳәм аўзы ҳарам адамлар арасында жасап атырман. Деген менен, Патшаны — Әлемниң Жаратқан Ийесин көзлерим көрди», — дедим.6
Буннан соң, серафлардың бири маған қарай ушты. Оның қолында түтетки түтетилетуғын орыннан әтөшкир менен алынған қоз бар еди.7 Ол қозды аўзыма тийгизип: «Мине, бул қоз еринлериңе тийди. Енди қылмысларың алып тасланды, гүналарың кеширилди», — деди.
8 Соңынан Ийемиздиң:
— Кимди жиберейин, Бизлер ушын ким барады? — деген даўысын еситтим. — Мине, мени жибер, мен бараман, — дедим мен.9
Ол былай деди: — Барып, бул халыққа: «Еситиўге еситесиз, бирақ түсинбейсиз,10
Солай етип, бул халықтың жүрегин сезимсиз қатал қыл,
Қулақларын аўырластыр,
Көзлерин гүңгиртлестир.
Олар көзлери менен көрмесин,
Қулақлары менен еситпесин,
Жүреклери менен сезбесин,
Маған жүз бурып, шыпа таппасын.
11
Мен Оннан:
12
Мен, Жаратқан Ийе ҳәммесин узақларға қуўып жиберип,
Елде таслап кетилген жерлер көбейгенше.
13
Егер де елде халықтың оннан бири қалса да,
Оны қайтадан жоқ қыламан.
Бирақ кесип тасланғанда түбири қалған,
Теребинф ямаса емен ағашы сыяқлы,
Мухаддес туқым да түбирден қайта шығады.
1
Уззияның ақлығы Иотамның улы Ахаз Яҳудаға патшалық қылған дәўирде Арам патшасы Ресин менен Израил патшасы Ремалия улы Пеқах Ерусалимге урыс ашты, бирақ басып ала алмады.2
Даўыттың урпағы Арамның Эфрайым менен бирлескенин еситкенде, Ахаздың ҳәм оның халқының жүреги тоғайдағы даўыл тербеткен тереклер киби шайқалып, дирилдеди.3 Сол арада Жаратқан Ийе Ийшаяға былай деди:
— Улың Шеар-Яшуб пенен бирге кир жуўыўшының атызына баратуғын жолдағы, Жоқарғы ҳаўызға суў қуйылатуғын жерге барып, Ахазды қарсы ал.4 Оған былай деп айт: «Абайлы бол, тынышлық сақла, қорқпа! Пысқып, шала жанып турған еки отын қалдығынан — Арам патшасы Ресинниң ҳәм Ремалияның улының лаўлаған ғәзебинен руўхың түспесин.
5 Арам Эфрайым ҳәм Ремалияның улы менен саған қарсы жаман жоба дүзип:
6 „Келиң, Яҳудаға шабыўыл жасайық, оны қорқытып, басып алайық ҳәм Табеелдиң улын патша етип қояйық“, — дейди.
7 Бирақ Қудай Ийе былай дейди:
„Бул әмелге аспайды,8
Дамаск тек Арамның пайтахты,
Ресин болса тек ғана Дамасктиң басы.
Эфрайым алпыс бес жыл ишинде халық болыўдан қалады.
9
Самария тек Эфрайымның пайтахты,
Ал Ремалияның улы болса тек ғана Самарияның басы.
Егер исенимиңизде беккем турмасаңыз,
Сизлер де ҳеш қашан беккем тура алмайсыз“».
10
Жаратқан Ийе Ахазға қайтадан:11 «Қудайың Жаратқан Ийеден белги сора. Белги өлилер мәканынан тереңде, аспаннан бийикте болса да сорай бер», — деди.
12 Бирақ Ахаз: «Мен сорамайман, Жаратқан Ийени сынамайман», — деди.
13 Сонда Ийшая былай деди: «Онда тыңлаң, ҳәй Даўыттың урпақлары! Адамлардың шыдамын сынағаныңыз аз болғандай, енди Қудайымның да шыдамын сынамақшымысыз?
14 Солай етип, Ийениң Өзи сизлерге белги береди: Мине, қыз ҳәмиледар болып ул туўады ҳәм оның атын Иммануел деп қояды.
15 Ол жаманнан қашып, жақсыны таңлай билемен дегенше, қатық ишип, пал жейди.
16 Себеби бала жаманнан қашып, жақсыны таңлай билемен дегенше, сени қорқытқан сол еки патшаның жери шөлге айландырылады.
17 Бирақ Жаратқан Ийе Ассирия патшасы арқалы сениң, халқыңның ҳәм ата-бабаларыңның урпақларының басына Эфрайымның Яҳудадан айырылған күнинен бери болып көрилмеген аўыр күнлерди салады.
18
Сол күни Жаратқан Ийе Мысыр дәрьяларының аяқ ушларындағы шыбынларды ҳәм Ассирия жерлериндеги ҳәррелерди ысқырып шақырады.19 Олар ушып келип, дәрья жағасындағы ойпатлықларға, жартаслардың жарықларына, барлық тикенекли путаларға ҳәм барлық жайлаўларға орналасып алады.
20
Сол күни Ийемиз Евфрат дәрьясының арғы жағынан жаллап алынған пәки — Ассирия патшасы арқалы шашыңызды, аяқларыңыздағы түклерди, ҳәтте, сақалларыңызды да алып таслайды.21 Сол күн келгенде ким де ким бир қашар ҳәм еки қойды сақлап қала алса,
22 олар берген мол сүттен, сол адам қатық ишеди. Елде қалған ҳәр бир адам қатық ишип, пал жейди.
23
Сол күни баҳасы мың гүмис шекел болған мың жүзим нәли отырғызылған ҳәр бир бағды шат тикен ҳәм жантақ қаплап кетеди.24 Пүткил елди тикен ҳәм жантақ қаплап кеткенликтен, адамлар ол жерге оқ жай ҳәм оқлары менен аңға келеди.
25 Бир ўақытлары ислеў берип пайдаланған төбешиклердиң ҳеш бирине енди тикен ҳәм жантақлардан қорқып, бара алмайсызлар. Ол жерлер сыйыр бағылып, қой басқылайтуғын жерге айланады».
1
Жаратқан Ийе маған: «Үлкен бир тахта ал да, оған анық етип: „Маҳер-Шалал-Хаш-Баз“ деп жаз.2 Мен руўханий Урия менен Еберехия улы Зехарияны исенимли гүўалар етип тайынлайман», — деди.
3
Кейин мен пайғамбар ҳаялым менен жаттым. Ол ҳәмиледар болып, ул туўды. Сонда Жаратқан Ийе маған: «Атын Маҳер-Шалал-Хаш-Баз қой.4 Бала „аға, апа“ деп айтып үлгерместен алдын, Ассирия патшасы Дамасктиң байлығын ҳәм Самариядан тартып алған олжаларын алып кетеди», — деди.
5
Жаратқан Ийе сөзин даўам етип маған былай деди:6 «Бул халық тыныш ағып турған Шилоах суўларынан ўаз кешип, Ресин ҳәм Ремалияның улына қуўанды.
7 Сонлықтан, Ийеңиз болған Мен Евфраттың мол ҳәм бурқасынлаған суўын — Ассирия патшасын ҳәм оның пүткил қүдиретин үстиңизге баслап келмектемен. Ол барлық кәнарларынан шығып, пүткил жағаны басып кетеди.
8 Суў тасқыны Яҳуданы басып, алқымына келеди. Иммануел, оның жайылған қанатлары пүткил елиңди қаплайды!»
9
Ҳәй халықлар, жыйналыңлар, набыт боласызлар! Қулақ түриңлер, ҳәй узақтағы еллердиң ҳәммеси! Беллериңизди буўыңлар, бирақ набыт боласызлар! Беллериңизди буўыңлар, бирақ набыт боласызлар!10 Бирге мәсләҳәт қурың, бирақ ол пушқа шығады. Сөз сөйлейсиз, бирақ ол әмелге аспайды. Себеби Қудай бизлер менен бирге!
11
Жаратқан Ийениң күшли қолы үстимде болып, бул халықтың жолынан жүрмеўди қатаң ескертип, маған былай деди:12
«Бул халықтың тил бириктириў деп атағанының ҳеш қайсысын,13
Әлемниң Жаратқан Ийесин мухаддес деп ҳүрмет қылың.
Оннан қорқың,
Оннан зәрреңиз ушсын,
14
Ол мухаддесхана болады.
Бирақ Израилдың еки патшалығы ушын,
Ол сүрниктиретуғын тас, жығылтатуғын жартас,
Ал Ерусалим турғынлары ушын,
Дузақ ҳәм тор болады.
15
Олардың көпшилиги сүрнигип, жығылып, мылжа-мылжа болады,
Дузаққа түсип, тутқын болады».
16
Бул хабарды жазып, орап байлансын ҳәм шәкиртлерим арасында тәлиймат мөрленип алып қойылсын.
17
Мен жүзин Яқыптың урпақларынан жасырған Жаратқан Ийени күтемен,18
Мине, мен ҳәм Жаратқан Ийе маған берген перзентлер Сион таўында мәкан қурған Әлемниң Жаратқан Ийесиниң Израилдағы нышаны ҳәм белгиси.19
Биреўлер сизлерге: «Сыбырлап ҳәм сандырақлап әрўақларды ҳәм руўхларды шақырыўшылардан сораң. Халық өз қудайларынан сораўы керек емес пе? Тирилер ушын өлилерден сораў керек емес пе?» — дейди.20 Қудайдың тәлийматына ҳәм хабарына жүз бурың! Егер ким де ким буларға сай сөйлемесе, ол жерде таң нуры болмайды.
21 Ол аш ҳәм әбигер болып бул жер бойлап, посып жүреди. Олар аш болғанда, ғәзепленип, өз патшасын ҳәм өз Қудайын нәлетлейди. Олар жоқарыға қараса да,
22 жерге қараса да, тилекке қарсы, тек қайғы-ҳәсирет, қараңғылық ҳәм қорқынышлы түнекти көреди ҳәм қойыў қараңғылыққа шүмип кетеди.
1
Деген менен, қайғы ишиндегилер қойыў қараңғылықта болмайды. Бурын Ийемиз Зебулон ҳәм Нафталий жерлерин масқара қылған еди, ал келешекте Иорданның арғы тәрепиндеги теңизге баратуғын жол бойындағы басқа миллетлер жасайтуғын Галиланы даңққа бөлейди.2
Түнекте жүрген бул халық,3
Жаратқан Ийе, Сен миллетлерди көбейттиң,
Олардың қуўанышын арттырдың.
Олар жыйын-терим ўақтында қуўанғандай,
Олжа бөлисип атырғанда шадланғандай,
Сениң алдыңда қуўанышқа бөленеди.
4
Мидянларды жеңген күндеги сыяқлы,
Сен олардың аўыр мойынтырығын,
Жаўырынына тийетуғын жуўан таяқты,
Езиўшилердиң қолындағы қамшыны сындырдың.
5
Әскерлердиң саўашта кийген етиклери,
Қанға былғанған барлық кийимлери,
Жағып жиберилип, отқа жем болады.
6
Себеби бизлер ушын бир нәресте туўылды,
Бир ул инам етилди!
Ҳүкимдарлық оның желкесине жүкленеди,
Оның аты: Әжайып Мәсләҳәтши, Күшли Қудай,
Мәңгилик Әке, Парахатшылық Шаҳзадасы болады.
7
Оның ҳүкимдарлығы тынымсыз өсип,
Тынышлық шексиз ҳүким сүреди.
Ол Даўыттың тахтына отырып,
Оның патшалығында ҳүкимдарлық етеди.
Ҳәзирден баслап мәңгиге,
Әдалатлық ҳәм туўрылық пенен,
Патшалықты тастыйықлап, беккемлейди,
Әлемниң Жаратқан Ийеси жан күйдирип,
Буны иске асырады.
8
Ийемиз Яқыпқа қарсы сөз жиберди,9
Пүткил халық — Эфрайым ҳәм Самария турғынлары буны билди.
Бирақ олар менменлик ҳәм тәкаббирлик пенен былай дейди:
10
«Гербиш пенен салынған үйлер қулады,
Орнына жонылған таслардан үй қурамыз,
Жабайы әнжир ағашлары кесип тасланды,
Орнына кедр ағашларын тигемиз».
11
Солай етип, Жаратқан Ийе Ресинниң душпанларын,
Оларға қарсы қозғап,
Душпанларды ҳәрекетке келтирди.
12
Шығыстан арамлар, батыстан филистлер,
Аўзын ашып, Израилды жутып жиберди.
Бирақ, сонда да Жаратқан Ийениң ғәзеби басылмас,
Қолы созылыўын даўам етер.
13
Халық өзлерин жазалағанға жүз бурмады,14
Сонлықтан Жаратқан Ийе Израилдың басын да, қуйрығын да,
Пальма ағашларының шақаларын да, қамысын да,
Бир күнде кесип таслайды.
15
Ақсақаллар ҳәм абырайлы адамлар — бул бас,
Жалған пайғамбарлар — бул қуйрық.
16
Жол көрсеткенлер бул халықты адастырды,
Оларға ергенлер басы берик көшеге кирип қалды.
17
Сонлықтан Ийемиз олардың жаслары ушын қуўанбас,
Жетим ҳәм жесирине жаны ашымас.
Себеби ҳәр бири қудайсыз ҳәм жаўыз,
Ҳәммесиниң аўзынан ақмақ сөз шығар.
Бирақ, сонда да, Жаратқан Ийениң ғәзеби басылмас,
Қолы созылыўын даўам етер.
18
Жаўызлық от киби жанып,19
Әлемниң Жаратқан Ийесиниң ғәзебинен жер жанар,
Адамлар от ушын отын болып,
Ҳеш ким туўысқанын аямас.
20
Олар оң тәрептен тутып жер, бирақ ашлығы басылмас,
Шеп тәрептен алып жер, бирақ қарны тоймас.
Ҳәр ким өз жақынының етин жер.
21
Менашше Эфрайымның,
Эфрайым Менашшениң етин жер,
Кейин екеўи биригип, Яҳудаға ҳүжим етер.
Бирақ, сонда да Жаратқан Ийениң ғәзеби басылмас,
Қолы созылыўын даўам етер.
1
Әдалатсыз нызамлар шығарып, Жәбирлеўши пәрманлар жазғанлар, ҳәсирет шегесизлер!2
Сизлер жарлыларды ҳуқықынан айырып,
Халқымның ҳәлсизлерин әдалаттан маҳрум етесиз,
Жесирлерди тонап,
Жетимлерди олжаға айландырасыз.
3
Сизлер жаза күни,
Узақтан апат келгенде не қыласыз?
Жәрдем сорап кимге жуўырасыз?
Байлығыңызды қаяққа қалдырасыз?
4
Тутқынлар арасында дизе бүгиўден,
Ямаса саўашта өлип кетиўден басқа шараңыз жоқ.
Бәри бир, Жаратқан Ийениң ғәзеби басылмас,
Қолы созылыўын даўам етер.
5
Ашыўымның таяғы болған Ассирия, ҳәсирет шегеди!6
Оны қудайсыз халыққа,
Ғәзебим келген халыққа қарсы жиберемен.
Оны талан-тараж қылып, олжалаўды,
Көшедеги ылай сыяқлы, аяқ-асты қылыўды буйыраман.
7
Бирақ Ассирия патшасы булай нийет етип,
Булай ойламайды да.
Оның ойы көплеген миллетлерди қырып, жоқ қылыў.
8
Ол былай дейди: «Мениң ләшкербасыларымның ҳәммеси патшалар емес пе?
9
Кално қаласы Каркемиш сыяқлы,
Хамат қаласы Арпад сыяқлы,
Самария Дамаск сыяқлы жоқ болған емес пе?
10
Бутлары Ерусалим менен Самарияникинен де үлкен болған,
Бутқа исениўши патшалықларға қолым жетти.
11
Самария ҳәм оның бутларына ислегенимди,
Ерусалим ҳәм оның бутларына да ислемеймен бе?»
12
Ийемиз Сион таўына ҳәм Ерусалимге қарсы барлық ислерин тамамлап болып, былай дейди: «Ассирия патшасын мақтанып көкирек көтергени ҳәм тәкаббир нәзер таслап жүргени ушын жазалайман.13
Себеби Ассирия патшасы былай дейди:14
Уя тапқан сыяқлы,
Миллетлердиң байлығын таптым,
Жойтылған мәйеклерди жыйнағандай,
Пүткил дүньяны жыйнадым.
Қанат қағып, аўзын ашып,
Айбат еткен болмады“».
15
Балта өзи менен шаўып атырғанға мақтана ма?16
Сонлықтан Ийе, Әлемниң Жаратқан Ийеси,
Ассирияның мықлы жаўынгерлерине,
Жүдететуғын кеселлик жибереди.
Оның салтанаты астында алысып атырған өрт киби,
Жалын тутанар.
17
Израилдың нуры отқа,
Оның Мухаддеси жалынға айланып,
Ассирияның тикензар ҳәм жантақларын,
Бир күнде жандырып, жалмап жиберер.
18
Оның саўлатлы тоғайлары менен өнимдар жерлерин,
Пүткиллей жоқ қылар Жаратқан Ийе,
Жаны да, тәни де набыт болар,
Аўыр дәртке жолыққан адам киби.
19
Тоғайдағы тереклердиң аз қалғаны соншелли,
Ҳәтте, жас балалар да оларды санап, жаза алады.
20
Сол күни Израилдың қалғанлары,21
Аман қалғанлар, Яқыптың урпағының аман қалғанлары,
Күшли Қудайға қайтып келеди.
22
Израил, сениң халқың теңиздиң қумындай көп санлы болған болса да,
Тек олардан аман қалғанлары ғана қайтады.
Жоқ қылыныў қарар етилген,
Ол әдиллик пенен иске асырылады.
23
Қарар қылынғанындай, Әлемниң Ийеси болған Қудай,
Пүткил жер жүзинде жоқ қылыныўды әмелге асырады.
24
Сонлықтан Ийе, Әлемниң Жаратқан Ийеси былай дейди:25
Көп өтпей, Мениң сизлерге деген ғәзебим басылып,
Қәҳәрим ассириялыларды жоқ қылыўға қарай дөнеди.
26
Мен, Әлемниң Жаратқан Ийеси,
Мидянларды Ореб жартасында қырғаным сыяқлы,
Оларға қарсы қамшымды көтеремен.
Мысырда қылғаным сыяқлы,
Ҳасамды суўлар үстине созаман.
27
Сол күни ассириялылардың жүги еңсеңизден түсип,
Мойынтырығы мойныңыздан алып тасланады.
Күшке толғаныңыз себепли, мойынтырық сындырылады».
28
Ассириялылар Айят қаласына жүрис қылды,29
Қыйын жолдан асып өтип, Гебада түнеди,
Рама қаласы ләрзеге келди,
Гибада жасайтуғын Шаулдың халқы қашып кетти.
30
Пәрияд қыл, ҳәй, Галлим қызы!
Қулақ түр, ҳәй, Лайша!
Жуўап бер, ҳәй, Анатот!
31
Мадмена халқы қашып кетти,
Гебим турғынлары пана излеп, ушты.
32
Бул күни душпанлар Нобта тоқтайды,
Қыз Сионның таўына,
Ерусалимниң төбешигине муш көтереди.
33
Мине, Ийе, Әлемниң Жаратқан Ийеси,34
Тоғайдағы қалың жерлерди Ол балта менен шаўып таслайды,
Лебанонның қалың тоғайлары да қулайды.
1
Ишайдың түбиринен бир путақ өсип шығып,2
Жаратқан Ийениң Руўхы:
Даналық ҳәм ақыл-парасат руўхы,
Мәсләҳәт ҳәм күш-қүдирет руўхы,
Жаратқан Ийени билиў ҳәм Оннан қорқыў руўхы,
Оның үстинде болар.
3
Ол Жаратқан Ийеден қорқыўдан ләззет алар.
Ол көзи көргенине қарап, ҳүким қылмас,
Қулағы еситкенине қарап, шешим қабылламас.
4
Ол жарлыларды әдиллик пенен ҳүким қылып,
Жер бетиндеги кәмбағаллар ушын туўры қарар шығарар.
Бир аўыз сөзи менен дүньяны жазалап,
Деми менен залымды өлтирер.
5
Әдиллик Оның белиндеги,
Садықлық Оның белдемесиндеги қайыс болар.
6
Сонда қозы қасқыр менен жасар,7
Сыйыр айыў менен бирге отлар,
Олардың төллери бирге жатар,
Арыслан буға сыяқлы сабан жер.
8
Бөпе жылан уясының үстинде ойнар,
Нәресте қолын уўлы жыланның инине тығар.
9
Мухаддес таўымның ҳеш бир жеринде,
Олар зыян келтирмес ямаса өлтирмес.
Себеби теңиз суўға толғаны сыяқлы,
Жер бети де Жаратқан Ийениң билимине толар.
10
Сол күни Ишайдың тамыры халықлар ушын белги болады. Миллетлер Оны излеп келеди, Оның мәканы салтанатлы болады.11 Сол күни Ийемиз Өз халқынан аман қалғанларды қайтарыў ушын екинши рет қолын созады. Ол Ассириядан, Мысырдан, Патрустан, Куштан , Эламнан, Шынардан , Хаматтан ҳәм теңиздеги атаўлардан оларды қайтарып алып келеди.
12
Ол миллетлерге белги етип байрақ көтерип,13
Эфрайымның қызғаншақлығы тоқтар,
Яҳуданың душпанлығы жоқ қылынар,
Эфрайым Яҳуданы күнлемес,
Яҳуда Эфрайымға душпанлық етпес.
14
Олар батыста филистлерге ҳүжим етер,
Шығыстағы халықларды бирге талар,
Эдомға ҳәм Моабқа қарсы қол көтерер,
Аммонлар бойсынар оларға.
15
Мысыр теңизиниң қолтығын,
Бөлеклеп таслар Жаратқан Ийе.
Ол Евфрат дәрьясы үстине қолын созып,
Күйдиретуғын самал жиберер,
Оны жети арнаға бөлер,
Сандал менен өтер адамлар оннан.
16
Мысырдан шыққан күни,
Израиллыларға шығыў жолы болғаны киби,
Жаратқан Ийениң халқының Ассирияда аман қалғанлары ушын,
Үлкен бир шығыў жолы болады.
1
Сол күни сен былай дейсең:2
Ҳақыйқаттан да, Қудай мениң қутқарыўшым,
Оған үмит байлайман, енди қорқпайман,
Себеби Жаратқан Ийе болған Қудай мениң күш-қүдиретим,
Ол мени қутқарыўға келди».
3
Қутқарылыў булақларынан қуўаныш пенен суў аласызлар.4
Сол күни былай дейсизлер:
«Жаратқан Ийеге миннетдаршылық билдирип,
Оның атын айтып шақырыңлар,
Халықларға Оның ислерин билдирип,
Атының уллылығын жәриялаңлар.
5
Жаратқан Ийеге саз шертип, алғыс айтыңлар,
Себеби Ол уллы ислер иследи,
Буны пүткил дүнья билсин!
6
Сион халқы, қуўаныштан шадланып, бақыр,
Өйткени араңыздағы Израилдың Мухаддеси уллы!»
1
Амос улы Ийшая көрген аянда Бабилон туўралы айтылған пайғамбаршылық сөз:2
Тақыр төбе басына байрақ тигиң,3
Мен Өзимниң таңлап алғанларыма буйрық бердим.
Ғәзебимди шашыў ушын, жаўынгерлеримди шақырдым.
Мениң жеңисиме қуўанатуғынларды топладым.
4
Таўлардағы аламанның бақырысқан даўысын тыңлаң,5
Жаратқан Ийе ҳәм Оның ғәзеп қураллары,
Пүткил жерди жоқ қылыў ушын,
Узақ жерлерден, аспанның шетинен киятыр олар.
6
Пәрияд етиң! Жаратқан Ийениң ҳүким күни жақын қалды!
Ол келеди Қүдирети күшли Қудайдың апатшылығы киби.
7
Сол себепли қолларда дәрман қалмас,
Ҳәр бир адамның руўхы түсер.
8
Оларды қорқыныш бийлеп,
Дәрт ҳәм қайғы басар,
Толғақ тутқан ҳаялдай азап шегер,
Бир-бирине ҳайран болып қарар,
Жүзлери оттай лаўлап жанар.
9
Мине, Жаратқан Ийениң ҳүким күни киятыр!10
Көктеги жулдызлар, олардың топары,
Жарықлық таратпас,
Шыққан қуяш қараўытып,
Ай да нурын шашпас.
11
Мен дүньяны жаўызлығы ушын,12
Мен адамларды сап алтыннан да,
Офир алтынынан да сийрек ушырайтуғын қыламан.
13
Сонлықтан Мениң, Әлемниң Жаратқан Ийесиниң отлы қәҳәри лаўлаған күни,
Мен көклерди титиретемен,
Ғәзебимнен жер орнынан қозғалар.
14
Сонда аңшы қуўған жейрандай,15
Ҳәр бир тутылған адам найзаға шаншылар,
Ҳәр бир қолға түскен адам қылыштан өткерилер.
16
Балалары көз алдында мылжа-мылжа қылынар,
Үйлери тоналып, ҳаялларының намысы аяқ асты қылынар.
17
Мине, Мен гүмисти қәдирлемейтуғын,18
Олардың оқ жайлары жас жигитлерди өлтирер,
Бөпелерге реҳим етпес,
Балаларға да аяныш пенен қарамас.
19
Мен, Қудай патшалықлардың ең салтанатлысы,
Калдейлердиң жарқын мақтанышы болған Бабилонды,
Содом ҳәм Гомора сыяқлы,
Жер менен жексен етемен.
20
Ол жерде ҳеш қашан адам жасамас,
Әўладтан-әўладқа мәкан басқан адам болмас,
Көшпели араблар ол жерге шатырын тикпес,
Шопанлар да сүриўин ол жерге жаймас.
21
Бирақ жабайы ҳайўанлар ол жерге мәкан басар,
Ол жердеги үйлерди жабайы аңлар ийелер,
Ол жерде үкилер жасар,
Текелер секирип жүрер.
22
Қорған қалаларында сыртланлар,
Көркем сарайларында сағаллар улыр.
Бабилонның соңы жақын қалды,
Оның күнлери узақ болмас.
1
Жаратқан Ийе Яқыптың урпақларына реҳим етер,2
Халықлар оларды өз жерлерине алып келер,
Израил халқы болса, оларды басып алып,
Жаратқан Ийениң жеринде қул ҳәм шоры қылар.
Өзлерин тутқын қылғанды тутқын қылып,
Өзлерин езгенлерге ҳүкимдарлық қылар.
3
Жаратқан Ийе сизлерди азаптан, қайғыдан ҳәм қуллықтың аўыр жүгинен қутқарған күни,4 Бабилон патшасын мазақ қылып, мына қосықты айтып берерсиз:
«Мине, езиўшиниң ақыры келди!5
Жаратқан Ийе залымның таяғын,
Ҳүкимдардың ҳасасын сындырды.
6
Ол ғәзепленип, халықларды үзликсиз сабап,
Аяўсыз езип, миллетлерди қәҳәр менен басқарған еди.
7
Енди пүткил дүнья тынышлық ҳәм парахатшылық ишинде,
Шадланып қосық айтады.
8
Ҳәтте, Лебанонның сәрўи ҳәм кедр ағашлары,
Шадланып, езиўшилер үстинен былай дейди:
„Сен жерге қулағаннан бери,
Ҳеш ким бизди шабыўға келмейди“.
9
Сени күтип алыў ушын,10
Олардың ҳәммеси саған:
„Сен де бизлердей ҳәлсиз болдың,
Бизлерге уқсадың“, — дейди.
11
Салтанатың да, арфаңның сести де,
Өлилер мәканына кирди.
Шыбын қуртлары астыңа төселип,
Жаўын қуртлары көрпең болды.
12
Ҳәй, жарқын жулдыз, таң улы,13
Сен ишиңнен былай дедиң:
„Көклерге көтерилемен,
Тахтымды Қудайдың жулдызларынан,
Жоқарыға қояман.
Қудайлар жыйналатуғын таўға,
Сафон таўында отыраман.
14
Бултлардың үстине шығаман,
Өзимди Қудай Тааладай қыламан“.
15
Бирақ сен өлилер мәканына,
Туңғыйықтың түбине ылақтырыласаң.
16
Сени көргенлер тигилип қарап,17
Дүньяны шөлистанға айландырып,
Ондағы қалаларды қыйратқан,
Тутқынларды үйлерине қайтармаған адам усы ма?“
18
Миллетлердиң патшалары салтанатлы жерленип,
Ҳәр бири өз қәбиринде жатыр.
19
Ал сен керексиз путақ киби,
Қәбириңнен сыртқа ылақтырылдың.
Сен қылыш пенен шабылған,
Таслы туңғыйыққа тасланған,
Өлилер арасында жатырсаң.
Аяқ астында қалған өли денеге уқсайсаң.
20
Сен басқа патшалар киби жерленбейсең.
Себеби сен жериңди ўайран еттиң,
Халқыңды қырдың.
Жаўызлық қылғанлардың нәсили ҳасла еске алынбасын!
21
Ата-бабалары ислеген айып ушын,22
Әлемниң Жаратқан Ийеси былай дейди:23
Әлемниң Жаратқан Ийеси және былай дейди:
«Мен оны кирпитикенлер ийелигине,
Батпақлыққа айландырып,
Жоқ қылыў сипсеси менен сыпырып таслайман».
24
Әлемниң Жаратқан Ийеси былай деп ант ишти:25
Ассириялыларды Өзимниң елимде сындыраман,
Таўларымда оларды аяқ асты қыламан.
Олардың мойынтырығы халқымнан,
Жүклери халқымның ийнинен алып тасланады.
26
Пүткил дүнья ушын қабыл етилген қарар бул,
Пүткил миллетлерге созылған қол бул.
27
Әлемниң Жаратқан Ийеси қарар етти,
Оны ким бийкар қыла алады?
Ол қолын созды,
Оны ким изге қайтара алады?»
28
Патша Ахаз өлген жылы усы пайғамбаршылық сөз түсти:29
«Өзлериңизди урған таяқ сынды деп,30
Жарлының туңғышы тояды,
Мүтәжлер қәўипсизликте болады,
Бирақ сениң туқымыңды ашлықтан қуртаман,
Аман қалғанларыңызды да өлтиремен.
31
Пәрияд қыл, ҳәй дәрўаза! Дад сал, ҳәй, қала!
Филистия, қорқыныштан руўхыңыз түссин!
Арқадан шаң-тозаң булты киятыр,
Душпан әскерлери сап тартып киятыр».
32
Миллеттиң хабаршыларына не деп жуўап беремиз?
Оларға: «Жаратқан Ийе Сионды қурды,
Халқының жарлылары сол жерден пана табады», — деймиз.
1
Моаб туўралы пайғамбаршылық сөзи: Моабтың Ар қаласы,2
Дибон халқы жылаў ушын ибадатханаға,
Сыйыныў орынларына шықты.
Моаб халқы Небо ҳәм Медеба ушын жоқлаў айтар,
Ҳәр бири шаш-сақалын алдырар.
3
Көшелерде халық аза кийимин кийер,
Үйдиң төбелеринде, майданларда,
Ҳәмме пәрияд етип, зар еңиреп жылар.
4
Хешбон менен Элале бақырып жылар,
Олардың даўысы Яҳасқа дейин еситилер.
Сонлықтан Моабтың әскерлери де зар жылар,
Қорқыныштан жүреклери қалтырар.
5
Жүрегим Моаб ушын жылайды,6
Нимрим суўлары қурып, шөплер солады,
Таза шөп көгермеди, ҳасла көк шөп қалмады.
7
Жыйнап-терип, сақлаған байлығын,
Олар Арабим дәрьясы арқалы алып кетер.
8
Моаб жери жылаған даўысқа толды,
Олардың еңиреўи Эглайымға,
Наласы Беер-Элимге жетти.
9
Дибонның суўлары қанға толған.
Бирақ Мен Дибонның басына,
Буннан бетерин жаўдыраман,
Моабтан қашқанлардың,
Елде қалғанлардың үстине,
Арыслан жиберемен.
1
Шөл жолы арқалы Селадан,2
Моаб ҳаяллары уяларынан ылақтырып тасланған,
Қалтырап қанат қаққан қуслардай,
Арнон сайының өткелинде жүрер.
3
Олар Яҳуда халқына былай дейди:4
Моабтан қуўылғанлар,
Мәкан бассын араңызда,
Қырғын қылыўшылардан,
Жасырынатуғын пана бол!»
5
Тахт сүйиспеншилик пенен бекитилер,
Онда садықлық пенен отырар ҳүкимдар,
Ол Даўыттың хожалығынан келип шығар,
Әдалатлықты излер, әдилликти жүзеге асырыўға асығар.
6
Моабтың тәкаббирлиги,7
Соның ушын моаблылар зар жыласын,
Ҳәммеси бирге Моаб ушын нала шексин.
Кир-Харесеттиң кишмишлерин қумартып,
Қайғырып, жоқлаў айтың.
8
Хешбонның егин майданлары,
Сибманың жүзимзарлары қурып қалды,
Миллетлердиң көсемлери,
Жақсы жүзим ағашлары басқыланды,
Бул ағашлар Язерге жетип,
Шөлге дейин жайылды.
Шақалары узайып,
Теңизден де асқан еди.
9
Сонлықтан Сибманың жүзимзарлары ушын,
Язер жылағандай, мен де жылайман.
Хешбон ҳәм Элале!
Сизлерди көз жасым менен суўғараман.
Себеби мийўе пискен ўақыттағы,
Дән орағы ўақтындағы ойын-күлкиңиз тоқтады.
10
Шадлық ҳәм қуўаныш бағларды тәрк етти,
Жүзимзарларда ҳеш ким шаўқымласпас,
Қосық та айтпас,
Жүзим сығылатуғын шуқырларда жүзим сығылмас,
Қуўанышлы шаўқымларға шек қойдым.
11
Жүрегим Моаб ушын,
Жаным Кир-Херес ушын лира сыяқлы нала шегер.
12
Егер Моаб өзлериниң сыйыныў орнында пайда болып,
Өзлерин талықтырса да,
Олар дуўа етиў ушын өзлериниң мухаддес орынларына келсе де,
Бул ҳеш қандай пайда бермес.
13
Бул Жаратқан Ийениң Моаб ҳаққында әлле қашан айтқан сөзи еди.14 Бирақ енди Жаратқан Ийе былай дейди: «Жалланған исшиниң мүддети киби, үш жылдан кейин, Моабтың салтанатының ҳәм көп санлы халқының абырайы төгиледи. Халқының аман қалғанлары жүдә аз ҳәм ҳәлсиз болады».
1
Дамаск туўралы пайғамбаршылық сөз: Мине, Дамаск енди қала деп саналмас,2
Ароер қалалары тәрк етиледи,3
Эфрайымда қорғанлы қала қалмас,
Дамаскте патшалық болмас,
Арамның аман қалғанлары,
Израилдың салтанаты киби болар,
Дейди Әлемниң Жаратқан Ийеси.
4
Сол күни Яқыптың даңқы өшер,
Майлы денеси азып-тозар.
5
Орақшылардың дәнди жыйнап алғанындай,
Өз қоллары менен масақты терип алғанындай болады.
Ол Рефаим ойпатлығында биреўдиң масақларды жыйнап алғанына уқсайды.
6
Зәйтүн ағашының мийўеси қағып алынғаннан соң,
Ең төбесинде еки-үш зәйтүн,
Өнимдар шақасында төрт-бес зәйтүн қалғаны сыяқлы,
Тек бир неше адам ғана аман қалады.
Буны Израилдың Қудайы Жаратқан Ийе айтады.
7
Сол күни халық Жаратқанға нәзерин тигеди,8
Артық олар өзлери ислеген қурбанлық орынға қарамайды.
Қоллары менен соққан кийели ағашларына,
Түтетки түтетилетуғын орынларға нәзер салмайды.
9
Сол күни олардың бекинисли қалалары,
Израиллылардан қашқан хиўлер менен аморлардың,
Тәрк еткен қалалары сыяқлы шөлге айланады.
10
Сен Өз Қутқарыўшы Қудайыңды умыттың,
Өз Қорғаның болған Жартасты еске алмадың.
Сонлықтан унамлы өсимликлер ексең де,
Басқа жақтан алып келип, жүзим нәллерин отырғызсаң да,
11
Оларды еккен күни өсирсең де,
Отырғызып баслаған күни азанда гүллетсең де,
Ҳәстелик ҳәм дәрт күни келгенде,
Жыйнап алар дақыл болмас.
12
Көп миллетлердиң шуўылдысы,13
Миллетлер күшли толқынлардың гүўилдиси киби гүўилдесин,
Бирақ Қудай оларды әшкаралағанда,
Төбелерде самал ушырған қаўық киби,
Узақларға қашып кетеди.
Дүбелей ушырған қаңбақтай айланады.
14
Кешки ўақыт, мине, қорқыныш!
Азанға таман олар жоқ болып кетер!
Бизлерди тонағанлардың пайы,
Бизлерди талан-тараж қылғанлардың тәғдири усындай болады.
1
Куш дәрьяларының арғы жағында жасайтуғын,2
Сол ел қамыстан исленген қайық пенен,
Нил дәрьясы арқалы өз елшилерин жибереди.
Ҳәй, жүйрик хабаршылар!
Жерлери дәрьялар менен бөлинген,
Узын бойлы, тегис терили миллетке,
Жақын-алысқа қорқыў салған халыққа,
Күшли ҳәм басқыншы миллетке қайтыңлар.
3
Ҳәй сизлер, пүткил дүнья турғынлары,4
Жаратқан Ийе маған былай деди:
«Күнниң ҳәўирли ыссысы сыяқлы,
Жыйын-терим ўақтындағы шықлы булт сыяқлы,
Мен Өз мәканымнан тыныш қарап тураман».
5
Ҳасыл жыйналмастан алдын,
Гүллеп болып, гүл жүзимге айланғанда,
Ол бағ қайшысы менен путақларды кесип,
Жайылған шақаларды шаўып, ылақтырады.
6
Ҳәммеси таўлардағы жыртқыш қусларға,
Жердеги жабайы ҳайўанларға қалады.
Олар жазда жыртқыш қусларға,
Қыста жабайы ҳайўанларға жем болады.
7
Сол ўақытта жерлери дәрьялар менен бөлинген,1
Мысыр туўралы пайғамбаршылық сөз: Мине, Жаратқан Ийе ушқыр бултқа минип алып,2
Жаратқан Ийе былай дейди:
«Мен мысырлыны мысырлыға қарсы көтеремен,
Туўысқан туўысқанға, қоңсы қоңсыға, қала қалаға,
Патшалық патшалыққа қарсы урысады.
3
Мысырлылардың руўхы түседи,
Нийетлерин пушқа шығараман.
Олар бутларынан, өли руўхларынан,
Әрўақларды ҳәм руўхларды шақырыўшылардан мәсләҳәт сорайды.
4
Мен мысырлыларды залым хожайынлардың қолына беремен,
Олардың үстинен реҳимсиз патша ҳүким сүреди».
Буны Ийе, Әлемниң Жаратқан Ийеси айтады.
5
Нилдиң суўы қурып,6
Оның каналлары патасланар.
Мысырдағы Нилдиң тармақлары қурып, кеўип қалар,
Жекенлер ҳәм қамыслар ширип кетер.
7
Нилдиң жағасындағы басқа өсимликлер,
Нил дөгерегиндеги атызлардағы егинлер қуўрап,
Самал менен ушып, жоқ болар.
8
Балықшылар дад салып, зар жылар,
Нилге қармақ салып, күн көрип отырғанлар,
Суўға аў таслағанлар түскинликке түсер.
9
Зығырдың қабығына ислеў бериўшилер,
Жақсы зығыр таўар тоқыўшылар уятқа қалар.
10
Кийим тоқыўшылар қайғыға батып,
Жалланба жумысшылар түскинликке түсер.
11
Соанның ҳүкимдарлары қандай ақылсыз?12
Ҳәй фараон, қәне сол дана адамларың?
Әлемниң Жаратқан Ийеси Мысырға қарсы нени мақсет қылғанын,
Олар саған айтып берсин, билдирсин.
13
Соан ҳүкимдарлары ақылдан адасты!
Ноф ҳүкимдарлары алданды!
Мысырды өз урыў басшылары жолдан адастырды.
14
Жаратқан Ийе оларға ақылынан адастырыў руўхын жиберди,
Өз қусығына тайып жығылған мәскүнем қандай болса,
Олар да Мысырды ҳәмме исинде адастырды.
15
Бас та, қуйрық та, пальма шақасы да, қамыс та,
Мысыр ушын ҳеш нәрсе қыла алмады.
16
Сол күни мысырлылар ҳаял адамға уқсап қалып, Әлемниң Жаратқан Ийеси өзлерине қарсы қол көтермей атырып, қорқып, титиреседи.17 Яҳуда ели мысырлыларға қәўип туўдырады. Яҳуданың аты аталғанда, Әлемниң Жаратқан Ийесиниң Мысырға қарсы шығарған қарарынан ҳәр бир мысырлы қорқатуғын болады.
18
Сол күни Мысырда бес қала кенаан тилинде сөйлеп, Әлемниң Жаратқан Ийесине садық болыўға ант ишеди. Олардың бири Қуяш қаласы деп аталады.19
Сол күни Мысырдың ортасына Жаратқан Ийеге арнап қурбанлық орын қурылып, елдиң шегарасына Оған арналған естелик тас қойылады.20 Бул Әлемниң Жаратқан Ийеси ушын Мысырда бир белги ҳәм гүўалық болады. Олар езиўшилер себепли Жаратқан Ийеге жалбарынғанда, Жаратқан Ийе мысырлыларға қутқарыўшы жиберип, ғамхорлық қылады ҳәм азат етеди.
21 Жаратқан Ийе Өзин мысырлыларға танытады ҳәм сол күни мысырлылар Жаратқан Ийени таныйды. Олар қурбанлықлар ҳәм ғәлле садақалары менен Жаратқан Ийеге сыйынады, Оған ўәделер берип, оларды орынлайды.
22 Жаратқан Ийе Мысырды жазалайды ҳәм жазалағаннан кейин Өзи оларға шыпа береди. Мысырлылар Жаратқан Ийеге жүз бурады, Жаратқан Ийе де олардың жалбарыныўларына қулақ салып, оларға шыпа береди.
23
Сол күни Мысырдан Ассирияға кең жол ашылады. Ассириялылар Мысырға, мысырлылар Ассирияға барады. Мысырлылар ассириялылар менен бирге сыйынады.24
Сол күни Израил Мысыр менен Ассирия қасындағы үшинши ел болып, олар арқалы дүнья жарылқанады.25 Әлемниң Жаратқан Ийеси: «Халқым Мысыр, Өз қолымның иси болған Ассирия ҳәм мийрасым Израил жарылқансын», — деп оларға ақ пәтиясын береди.
1
Ассирия бас сәркәрдасы Ассирия патшасы Саргонның буйрығы менен Ашдодқа ҳүжим жасап, қаланы қолға киргизген жылы,2 Жаратқан Ийе Амос улы Ийшая арқалы сөйледи. Ол Ийшаяға: «Барып, үстиңдеги аза кийимин ҳәм аяғыңдағы сандалды шешип тасла», — деди. Ол солай ислеп, жалаңаш ҳәм жалаң аяқ жүрди.
3
Сонда Жаратқан Ийе былай деди: «Қулым Ийшаяның үш жыл жалаңаш ҳәм жалаң аяқ жүргени Мысыр ҳәм Куш ушын белги ҳәм нышан болады.4 Мысырды шерменде қылыў ушын Ассирия патшасы Мысыр тутқынларын, Куштан сүргин болғанларды, олардың жасын ҳәм ғаррысын жалаңаш, жалаң аяқ, уятлы жерлери ашық ҳалда айдап кетеди.
5 Кушқа үмит байлап, Мысыр менен мақтанғанлар қорқып, уятқа қалады.
6 Сол күни бул теңиз жағасының турғынлары былай дейди: „Қара, Ассирия патшасынан қутылыў ушын жәрдем күтип, үмит байлағанымыз не болды?! Енди бизлер қалай қашып қутыламыз?“»
1
Теңиз жағасындағы шөл туўралы пайғамбаршылық сөз: Қубладан дүбелейлердиң дүбегени киби,2
Маған бир қорқынышлы аян түсти:3
Сол себепли белим шаншып,4
Жүрегим ҳәўлирип, қорқыныш бийлеп алды мени,
Ымырт жабылыўын күткен едим,
Бирақ ол мени қорқынышқа салды.
5
Гилемлер төселип, дастурхан жайылып,6
Ийе маған былай деди:7
Ол саўаш арбаларын, қос ат жегилген арбаға мингенлерди,
Ешекке, түйеге мингенлерди көрсе,
Оларға муқыятлы түрде дыққат қойсын!»
8
Гүзетши былай деп бақырды:9
Әне, олар қос атқа жегилген арбада киятыр».
Кейин гүзетши жуўап берип былай деди:
«Қулады Бабилон, қулады!
Оның қудайларының барлық мүсинлери,
Қыйрап жерде жатыр».
10
Қырманда бийдай киби женшилген халқым!11
Дума туўралы пайғамбаршылық сөз: Биреў мени Сеирден шақырады:12
Гүзетши былай дейди:13
Арабстан туўралы пайғамбаршылық сөз: Деданлылардың кәрўанлары!14
Тема жериниң турғынлары!
Шөллегенге суў бериңлер,
Қашқынларға аўқат бериңлер.
15
Олар қылыштан, жалаңашланған қылыштан,
Керилген оқ жайдан, ғыжлаған урыстан қашып келеди.
16
Ийе маған былай деди: «Бир жылдан кейин, жалланған исшиниң мүддети киби, Кедардың пүткил салтанаты ақырына жетеди.17 Кедардың сарыжайшы жаўынгерлеринен азғантайы ғана аман қалады». Израилдың Қудайы Жаратқан Ийе усылай деди.
1
Аян ойпатлығы туўралы пайғамбаршылық сөз: Не болды сизлерге?2
Ҳәй, шаўқым-сүренге толы,
Ғалмағаллы ҳәм шадлы қала!
Өлгенлериңиз қылыштан да өлмеди,
Саўашта да өлмеди.
3
Ҳүкимдарларың биргеликте қашып кетти,
Бирақ оқ жайларынан бир оқ атпай-ақ тутқынға түсти.
Олар узаққа қашып кеткен еди,
Табылғанлардың ҳәммеси тутқынға алынды.
4
Сонда мен былай дедим:
«Мени жалғыз қалдырың, өкирип жылап алайын.
Халқымның қырғынға ушырағаны ушын,
Тәселле бермең маған».
5
Себеби Ийем, Әлемниң Жаратқан Ийесиниң,6
Элам оқ жай ҳәм оғын алып,
Саўаш арбалары ҳәм атлылары менен келди.
Кир әскерлери қалқанларын таярлады.
7
Сениң сайланды ойпатлықларың саўаш арбаларына толды,
Атлылар қала дәрўазасы жанында сап тартып тур.
8
Жаратқан Ийе Яҳуданың бекинислерин күл-талқан қылды.
9
Сизлер Даўыттың қаласының дийўалларында көп жарықларды көрдиңиз.
Төменги ҳаўызға суў сақлап қойдыңыз.
10
Сизлер Ерусалимдеги үйлерди қарап шығып,
Дийўалды питеў ушын, үйлерди буздыңыз.
11
Ески ҳаўыздың суўлары ушын,
Еки дийўал арасына суў сақлағыш қурдыңыз.
Бирақ буны Кимниң ойлап қойғанына нәзер салмадыңыз,
Буны Кимниң әзелден жоба қылғанына итибар бермедиңиз.
12
Сол күни Қудай, Әлемниң Ийеси,13
Бирақ сизлер: «Келиң, жеп-ишейик, ертең өлемиз», — деп,
Өгиз сойып, қой шалып,
Гөш жеп, шарап ишип,
Кейпи-сапа қурып атырсыз.
14
Сонда Әлемниң Жаратқан Ийеси қулағыма:
«Бул гүна өлгениңизше кеширилмейди», — деди.
Буны Қудай, Әлемниң Ийеси айтты.
15
Ийем, Әлемниң Жаратқан Ийеси былай дейди: «Қәне, патшаның оң қолы, сарай басқарыўшысы сол Шебнаға барып, былай деп айт:16 „Бул жерде не жумысың бар? Өзиңе қәбир оятуғындай, бул жерде кимиң бар? Жоқарыда өзиңе қәбир қазып, жартасқа жасаў ушын үңгир ойыпсаң.
17 Ҳәй, күшли адам! Жаратқан Ийе сени ылақтырып жибереди. Ол сени беккем услап алып,
18 айландырып-айландырып, топ киби кең бир елге ылақтырып жибереди. Сен сол жерде өлесең. Әжайып саўаш арбаларың сол жерде қалады ҳәм сен мырзаңның үйин шерменде қыласаң.
19 Мен сени өз лаўазымыңнан түсирип, орныңнан алып таслайман.
20
Сол күни Мен қулым Хилкия улы Элякимди шақыраман.21 Сениң кийимлериңди оған кийгизип, белине белбеўиңди байлайман ҳәм ҳәкимшилигиңди оған беремен. Ол Ерусалим турғынларының ҳәм Яҳуда халқының әкеси болады.
22 Даўыттың үйиниң гилтин оның мойнына асаман. Оның ашқанын ҳеш ким жаба алмайды, оның жапқанын ҳеш ким аша алмайды.
23 Мен оны қатты жерге қағылған қазықтай етип қағаман. Ол өз нәсили ушын салтанат тахты болады.
24 Оның хожалығының пүткил абырайы: оның урпақлары ҳәм шақалары — оның кеседен гүзеге шекемги барлық ыдыслары оған жүкленеди“».
25 Әлемниң Жаратқан Ийеси былай дейди: «Сол күни қатты жерге қағылған қазық босап, суўырылып, қулап түседи. Оған илинген барлық жүк те алып тасланады». Буны Жаратқан Ийе айтты.
1
Тир туўралы пайғамбаршылық сөз: Үлкен саўда кемелери, жылаңлар!2
Теңизден жүзип өткенлер арқалы байыған,
Атаў халқы ҳәм Сидон саўдагерлери, үндемең!
3
Мол суў жолы арқалы,
Шихордың дәни, Нилдиң зүрәәти пайдаңыз еди.
Миллетлердиң саўда орайы едиңиз.
4
Уял, ҳәй, Сидон, теңиз жағасындағы қорған!5
Хабар Мысырға жеткенде,6
Таршишке қарай жүзиң,
Ҳәй, атаў турғынлары, пәрияд етиң!
7
Ҳаслында әзелден бар болған,
Узақ үлкелерге аяғы жетип, қоныс басқан,
Шадлыққа бөленген қалаңыз усы ма?
8
Патшаларға таж кийдиретуғын,9
Менменлигиниң негизи болған пүткил даңқ-атағын хорлаў,
Дүньяның барлық абырайлы адамларын жер қылыў ушын,
Әлемниң Жаратқан Ийеси усылай қарар шығарды.
10
Ҳәй, Таршиш қызы!11
Жаратқан Ийе қолын теңиз үстине созып,
Патшалықларды титиретти.
Кенаан қорғанларын қыйратыўды буйырды.
12
Ол былай деди:
«Ҳәй, езилген пәк қыз Сидон!
Сен енди шадланбайсаң.
Тур, Кипрға бар,
Ол жерде де рәҳәт көрмейсең».
13
Калдейлердиң жерине қара!
Бул халық жоқ енди.
Ассириялылар оны жабайы ҳайўанларға берди.
Олар қалаға қарсы ағаш минара тиклеп,
Сарайларын қыйратты,
Қаланы қарабақанаға айландырды.
14
Жылаңлар, үлкен саўда кемелери,
Қорғаныңыз ўайран болды!
15
Сол күннен баслап Тир жетпис жылға, бир патшаның өмириндей ўақытқа умытылады. Усы жетпис жыл тамамланғанда, бузық ҳаял ҳаққында айтылған мына қосықтағылар Тирдиң басына түседи:16
«Ҳәй, умытылған бузық ҳаял!17
Жетпис жылдан соң, Жаратқан Ийе Тирге жақсылық қылады. Қала өз саўдасына қайтып, жер бетиндеги барлық патшалықлар менен бузықшылық қылады.18 Бирақ оның саўдадан ҳәм хызметтен алған дәраматлары Жаратқан Ийеге бағышланады. Дәраматлар сақланбайды да, жыйналмайды да. Саўдадан алынғанлар тойғанша жеў, сулыў кийиниў ушын Жаратқан Ийениң дәргайында жасайтуғынларға бериледи.
1
Мине, Жаратқан Ийе дүньяны ўайран етип, қарабақанаға айландырады,2
Халыққа не болса, руўханийге де сол болады,
Қулға не болса, хожайынға да сол болады,
Шорыға не болса, бийкеге де сол болады,
Қарыйдарға не болса, сатыўшыға да сол болады,
Қарыз алыўшыға не болса, қарыз бериўшиге де сол болады,
Қарыздарға не болса, пайда алыўшыға да сол болады.
3
Жер бети толық ўайран етилип, толық талан-тараж қылынады.
Бул сөзди Жаратқан Ийе айтты.
4
Жер жүзи кеўип, қурғап қалады,5
Дүньяда жасайтуғынлар жерди ҳарамлады,
Олар нызамларға бойсынбады, парызларды аяқ асты қылды,
Мәңгилик келисимди бузды.
6
Сол себепли дүньяға нәлет жаўады,
Турғынлары гүнасының жазасына тартылады.
Жер бетинде жасаўшылар отқа жағылып,
Тек азғантай адам қалады.
7
Таза шарап азаяды, жүзим путалары солыйды,
Шадланып жүриўшилер аҳ урады.
8
Дәптиң шадлы ҳаўазы басылды,
Қуўанғанлардың сести тынды,
Лираның шадлы ҳаўазы да сөнди.
9
Енди қосық айтып шарап ишпес,
Өткир ишимлик дәми де ишкенлерге ашшы түйилер.
10
Ўайран болған қала қарабақанаға айланған,
Ҳәр бир үй жабылған, ҳеш ким кире алмас.
11
Көшелерде шарап ушын нала шегер,
Шадлық қайғыға айланған,
Қуўаныш жер бетин тәрк етти.
12
Қала қарабақанаға айланған,
Қала дәрўазалары күл-талқан болған.
13
Зәйтүн ағашы қағылғанда,
Яки жүзим жыйнап алынғаннан кейин,
Қалған мийўелерге не болса,
Дүньядағы миллетлерге де сол болады.
14
Аман қалғанлар даўысларын көтерип,15
Сонлықтан шығыста Жаратқан Ийени,
Теңиз жағасында Израилдың Қудайы Жаратқан Ийениң атын даңққа бөлең.
16
Жердиң шетинен алғыс-мақтаў қосықларын еситемиз:
«Әдил Болғанға даңқ-атақ болсын!»
Бирақ мен былай дедим:
«Сорым қурыды, сорым қурыды!
Ҳәсирет шегемен!
Сатқынлар сатқынлық қылмақта,
Сатқынлығы шексиз олардың».
17
Ҳәй дүньяда жасаўшылар!
Қорқыў, шуқыр ҳәм дузақ басыңызға түседи.
18
Сонда қорқыў даўысынан қашқан шуқырға түседи,
Шуқырдан шыққан дузаққа түседи.
Көклердиң қапылары ашылып,
Жердиң тийкары титирейди.
19
Жер бөлек-бөлек болып,
Майдаланып кетеди,
Ол күшли силкинеди.
20
Жер мәс адамдай сүрнигеди,
Даўылдағы шертектей шайқалады,
Қылмыслары оған аўыр жүк болады,
Жығылады, қайтып тура алмайды.
21
Сол күни Жаратқан Ийе жоқарыдағы, көклердеги күшлерди,22
Олар зиндандағы тутқынлар киби, бир жерге жыйналып,
Зинданға қамалады ҳәм бир қанша ўақыттан кейин, жазаланады.
23
Сонда ай уялып, қуяш шерменде болады.
Әлемниң Жаратқан Ийеси Сион таўында,
Ерусалимде патшалық етип,
Халық ақсақаллары алдында Өз салтанатын көрсетеди.
1
Жаратқан Ийе, Сен мениң Қудайымсаң!2
Сен қаланы тас үйиндисине,
Қорған қаланы қарабақанаға айландырдың.
Жат жерлилердиң сарайы болған қаланы жоқ қылдың,
Ол енди ҳеш қашан қайта қурылмас.
3
Сонлықтан күшли халықлар даңққа бөлер Сени,
Реҳимсиз халықлар қорқар Сеннен.
4
Сен жарлыларға,
Апатқа ушырағанда, кәмбағалларға пана болдың.
Боранда баспана, жәзийрамада сая болдың.
Реҳимсизлердиң қәҳәрли деми, дийўалға урылған даўылға,
5
Қурғақ жердеги ыссыға уқсар.
Сен жат жерлилердиң шаўқымын,
Ыссыны булт саясы менен бастырғандай бастырдың,
Реҳимсизлердиң қосығы да сөнди.
6
Сион таўында Әлемниң Жаратқан Ийеси,7
Бул таўда Ол барлық халықларға жабылған пәренжелерди,
Барлық миллетлерге жабылған жапқышларды жоқ қылады.
8
Ол өлимди мәңгиге жутып жибереди.
Қудай Ийе ҳәммениң көз жасын сүртип қояды,
Өз халқының шерменделигин пүткил жер жүзинен алып таслайды.
Буны Жаратқан Ийе айтты.
9
Сол күни адамлар былай дейди:10
Жаратқан Ийениң қолы Сион таўын қорғайды,
Дәрис тасланған шуқырда сабанның езилгени киби,
Моаб та өз елинде аяқ асты болар.
11
Жүзиўши қолын жүзиў ушын сермегени сыяқлы,
Моаб та дәрис ишинде қолларын сермер.
Бирақ қанша ҳәрекет етсе де,
Жаратқан Ийе оның менменлигин басып қояр.
12
Бийик ҳәм беккем дийўалларын жығып, қулатып,
Жер менен жексен қылар.
1
Сол күни Яҳуда жеринде мына жыр айтылады: «Бизде күшли қала бар,2
Дәрўазаларды ашыңлар!
Садықлықты сақлаған әдил миллет ишке кирсин.
3
Саған үмит артқаны ушын,
Пикирин Саған бағышлағанды,
Толық тынышлықта сақлайсаң.
4
Жаратқан Ийеге мәңгиге үмит байла,
Өйткени Ол мәңгилик сүйеўши жартас.
5
Ол тәкаббирлерди жерге урар,
Бийик қаланы қулатар,
Жер менен жексен қылып, топыраққа айландырар.
6
Ол қала аяқ-асты болып,
Жарлылардың аяғы,
Кәмбағаллардың табаны менен басқыланар».
7
Әдилдиң жолы тегис,8
Жаратқан Ийе! Ҳүкимлериңе әмел қылып,9
Түнде жаным Сени аңсайды,
Ишимдеги руўхым Сени излейди.
Жерде ҳүким жүргизгениңде,
Дүньяда жасаўшылар әдилликти үйренеди.
10
Залымға реҳим көрсетилсе де,
Олар әдилликти үйренбес.
Ҳәтте, ҳақыйқатшыллардың жеринде наҳақлық етер.
Жаратқан Ийениң уллылығын көрмес.
11
Жаратқан Ийе, қолың көтерилген,
Бирақ олар көрмес.
Олар Сениң халқыңа деген ықласыңды көрип, уялсын.
Душпанларыңа нийетлеген от оларды жалмасын.
12
Жаратқан Ийе! Сен бизлерге тынышлық бересең.13
Қудайымыз Жаратқан Ийе,
Сеннен басқа ийелер бизлерге ҳүкимдарлық қылды.
Бирақ бизлер тек Сениң атыңды ҳүрмет етемиз.
14
Сол ийелер дүньядан өтти,
Өлилердиң руўхлары енди орнынан турмайды.
Сен оларды жазалап, жоқ қылдың,
Енди оларды ҳеш ким ядқа алмас.
15
Жаратқан Ийе, сен миллетимизди көбейттиң,
Миллетимизди көбейтип, даңқ қазандың,
Елимиздиң шегарасын кеңейттиң.
16
Жаратқан Ийе, халқымыз қайғы ишинде Сени изледи.17
Жаратқан Ийе, бизлер де Сениң алдыңда,
Ҳәмиледар ҳаялдың толғақ азабынан қыйналып,
Бақырғаны сыяқлы қыйналдық.
18
Бизлер ҳәмиледар болып, толғаттық,
Бирақ самалдан басқа ҳеш нәрсе туўмадық.
Жер бетине қутқарылыў алып келмедик,
Әўладларды да дүньяға келтирмедик.
19
Бирақ өлилериң жасар, денелер тирилер.20
Келиң, ҳәй халқым, бөлмелериңизге кирип,
Иштен қапыны жаўып алың!
Оның ғәзеби өтип кеткенше, аз-маз жасырынып турың.
21
Мине, дүнья турғынларын ислеген айыбына бола жазалаў ушын,
Жаратқан Ийе Өз мәканынан шығып киятыр.
Жер өзине төгилген қанды әшкара етер,
Өлтирилгенлерди артық жасырмас.
1
Сол күни Жаратқан Ийе ғәзепли, уллы ҳәм қүдиретли қылышы менен,2
Сол күни әжайып жүзимзар туўралы қосық айтың:3
«Мен — Жаратқан Ийе оның қараўылыман,
Бәрқулла оны суўғарып,
Ҳеш ким зыян тийгизбесин деп,
Күни-түни оны қараўыллайман.
4
Мен ғәзепленбеймен.
Егер тикен ҳәм жантақлар Маған қарсы шықса,
Мен олар менен урысып,
Оларды толық жағып жиберемен.
5
Ямаса олар Меннен пана излеп келсин,
Мениң менен келисим дүзсин,
Аўа, Мениң менен келисим дүзсин».
6
Келешекте Яқыптың урпағы тамыр жаяды,7
Жаратқан Ийе израиллыларды,8
Жаратқан Ийе оларды ҳүким етти,
Қуўып, сүргин қылды.
Оларды шығыс самалы киби,
Ғәзепли деми менен қуўып шығарды.
9
Солай етип, Яқыптың урпақларының айыбы алып тасланып,
Гүнасының өтелиўиниң мийўеси мынаў болады:
Қурбанлық орынның барлық тасларын,
Ҳәк таслары киби сындырғанда,
Кийели ағашлары да, түтетки түтетилетуғын орынлары да қалмайды.
10
Қорған қала қаңырап босап,
Шөлге уқсап тәрк етилип,
Тасланды журтқа айланады.
Ол жерде баспақлар отлар,
Ағаш шақаларын сып-сыйдам етип, сол жерде жатар.
11
Шақалары қуўрап сынар,
Ҳаяллар келип, оларды жағар.
Бул халық ес-ақылынан айырылған,
Сонлықтан Жаратқаны да оларға реҳим етпес,
Жаратыўшысы да оларға меҳир көрсетпес.
12
Сол күни Жаратқан Ийе Евфрат дәрьясынан Мысыр шегарасындағы дәрьяға дейин дәнди қаўығынан айырып, Израил халқын бирме-бир жыйнап алады.13 Сол күни уллы кәрнай шалынады. Ассирияда жоқ болғанлар ҳәм Мысырға сүргин етилгенлер келип, Ерусалимдеги мухаддес таўда Жаратқан Ийеге сыйынады.
1
Эфрайым мәскүнемлериниң мақтанған тажы, ҳәсирет шегесең! Өнимдар ойпатлықтың ең жақсы жериндеги шарапқа тойғанлардың қаласы,2
Мине, Ийениң қүдиретли ҳәм күшли адамы бар,
Ол буршақлы даўылдай, қыйратыўшы қуйындай,
Зуўлаған топан суўы киби,
Өз қолы менен қаланы жерге қулатады.
3
Эфрайым мәскүнемлериниң мақтанышы болған тажы,
Аяқ астында қалады.
4
Өнимдар ойпатлықтың ең жақсы жерде жайласқан,
Салтанатлы гөззаллығы солып баратырған гүл,
Ерте пискен әнжир киби болады.
Оны көрген, дәрриў үзип алып, жеп қояды.
5
Сол күни Әлемниң Жаратқан Ийеси халқынан аман қалғанлар ушын салтанат тажы, гөззаллық шеңбери болады.6 Ол ҳүким гүрсисинде отырғанлар ушын әдалатлық руўхы, дәрўазаны душпаннан қорғағанлар ушын мәдет болады.
7
Мыналар да шарап ишип тентиреклеп, өткир ишимлик ишип теңселип жүреди: руўханийлер ҳәм пайғамбарлар өткир ишимлик ишип тентиреклеп, шарап ишип естен айырылды. Олар өткир ишимликтен теңселип, аян көргенде шатастырады, шешим қабыллағанда алжасады.8 Пүткил дастурханлары қусыққа толған, ҳеш бир таза жери жоқ.
9
Олар былай дейди: «Қудай кимге билим үйретпекши? Хабарды кимге түсиндирмекши? Енди емшектен шыққанларға ма ямаса жақында емиўди тоқтатқанларға ма?10 „Ба-ба-ба, да-да-да“, — деп, олай-былай быдырлайды».
11
Енди Жаратқан Ийе бул халыққа шет еллилердиң аўзы менен, түсиниксиз тиллерде сөйлейди.12 Бурын оларға: «Бул — тынышлық жери, шаршағанлар дем алсын. Бул — дем алыў орны», — деген еди. Бирақ олар тыңламады.
13 Жаратқан Ийениң сөзи олар ушын: «„Ба-ба-ба, да-да-да“, — деп, олай-былай быдырлайды» болды. Солай етип, олар кетип, шалқасына қулап жарақатланады, дузаққа түсип, алып кетиледи.
14
Сонлықтан, Ерусалимде бул халыққа ҳүкимдарлық етип отырған сурбетлер, Жаратқан Ийениң сөзин тыңлаңлар!15 Сизлер: «Бизлер өлим менен келисим дүздик, өлилер мәканы менен питим дүздик. Апатшылық келсе, бизге тиймей, өтип кетеди. Себеби бизлер өтирикти пана, жалғанды жасырынатуғын орын қылып алғанбыз», — дейсизлер.
16 Соның ушын Қудай Ийе былай дейди: «Мине, Мен Сионға тийкар тасын, сыналған тасты, қымбатбаҳа мүйеш тасын, исенимли тийкар қояман. Оған исенгенлер ҳеш қашан қәўетерге түспейди.
17 Мен әдилликти өлшеў жиби, әдалатлықты тәрези қыламан. Буршақ жаўып, өтириктиң панасын сыпырып алып кетеди, жасырынған орныңызды сел басады.
18 Сизлердиң өлим менен дүзген келисимиңиз бузылады, өлилер мәканы менен дүзген питимиңиз өз күшин жойтады. Уллы апат келгенде, жер менен жексен боласыз.
19 Апат ҳәр келгенинде, сизлерди сыпырып алып кетеди. Ол ҳәр күни азанда, күндиз-түни келеди».
Бул хабарды түсингениңизде, сизлерди қорқыныш бийлейди.20 Созылыўға төсегиңиз дым қысқа, ораныўға көрпеңиз дым енсиз болады.
21 Жаратқан Ийе Перасим таўындағы сыяқлы қозғалажақ, Гибон ойпатлығындағы сыяқлы ғәзепке минежақ. Ол Өз исин, әдеттен тыс исин, Өз ҳәрекетин, таң қаларлық ҳәрекетин жүзеге асырады.
22 Егер кисенлериң және де беккемирек болмасын десеңиз, артық сурбетликти тоқтатың. Пүткил дүньяны жоқ қылыўды шешкени туўралы Қудай, Әлемниң Ийесинен еситтим.
23
Қулақ түрип, даўысымды еситиң, дыққат қойып, сөзимди тыңлаң!24 Дийхан егин егиў ушын тек жер айдай бере ме? Ямаса тек кесек езип, малалай бере ме?
25 Ол жерди тегислеп болып, анис егип, зире сеппей ме? Бийдайды қатарлап, арпаны өз танабына, жазлық бийдайды шетине айландырып егип тасламай ма?
26 Қудайы оған нәсият берип, усындай тәртипке үйретеди.
27 Анис түйекке айдалмайды, зире арбаның дөңгелеги менен басылмайды. Анис таяқ пенен, ал зире шыбық пенен сабаланады.
28 Нанға арналған бийдай түйекленеди, бирақ ол мәңгиге езиле бермейди. Арбаның дөңгелеги менен үстинен түйекти айдаса да, атлар бийдайды майдалап езип тасламайды.
29 Бул да Әлемниң Жаратқан Ийесинен берилген. Оның мәсләҳәти әжайып, даналығы уллы.
1
Даўыттың мәкан басқан қаласы Ариел , Ариел, ҳәсирет шегесең!2
Мен Ариелге азап шектиремен.
Ол жылап, пәрияд етеди,
Мен ушын қурбанлық ошағы киби болады.
3
Сени айланып, орда қураман,
Ләшкерлерди орнатып, қамал қыламан.
Қарсыңа минаралар тиклеймен.
4
Сен қулатылып, жердиң астынан сөйлерсең,
Сөзлериң топырақ ишинен еситилер,
Даўысың әрўақ даўысындай болып, жерден шығар,
Сөзлериң топырақтан сыбырлап еситилер.
5
Бирақ сансыз душпанларың орпаң шаңғыт киби,6
Әлемниң Жаратқан Ийеси гүлдирмама,
Жер қозғалыўы, уллы шаўқым,
Боран, даўыл ҳәм жалмайтуғын от жалыны менен келеди.
7
Ариелге қарсы урысқан барлық миллетлер,
Оған ҳәм оның қорғанлы қалаларына ҳүжим қылып,
Оны езгенлер,
Түндеги түс киби, түнги көринис киби болады.
8
Аш адам түсинде аўқат жесе де,
Оянғанда аш болады,
Түсинде суў ишкен адамның да,
Оңында шөли басылмайды.
Сион таўына қарсы урысқан,
Ҳәмме миллетлердиң сансыз ордасы да усы аўҳалға түседи.
9
Ҳайран болып, таң қалың,10
Жаратқан Ийе сизлерге терең уйқы берди,
Көзлериңизди жаўып қойды, ҳәй, пайғамбарлар,
Басларыңызды орап қойды, ҳәй, ўәлийлер.
11
Бул аянлардың ҳәммеси сизлер ушын мөрленген орама қағаздағы сөзлердей болып қалды. Егер оқып билетуғын адамға орама қағазды берип: «Мынаны оқып бер», — десеңиз, ол: «Оқый алмайман, бул мөрленген-ғо», — дейди.12 Егер орама қағазды оқып билмейтуғын адамға берип: «Мынаны оқып бер», — десең, ол: «Мен оқый алмайман», — деп жуўап береди.
13
Ийемиз былай дейди:14
Сонлықтан Мен бул халықтың арасында және бир қүдиретли ис,
Таң қаларлық қүдиретли ис ислеймен.
Даналары даналықтан маҳрум болады,
Ақыллылары ақылынан айырылады».
15
Өз нийетлерин Жаратқан Ийеден жасырыўға тырысып,16
Сизлер ҳәммесин надурыс түсинип атырсыз!
Гүлалшыны ылай менен теңлестирип бола ма?
Исленген зат өзин ислегенге:
«Ол мени ислемеди», — дей ме?
Пишими келтирилген зат өзиниң пишимин ислеп шыққанға:
«Ол ҳеш нәрсени түсинбейди», — деп айта ма?
17
Тез арада әжайып Лебанон бир жыңғыллыққа,18
Сол күни гереңлер орама қағаздың сөзлерин еситер,
Қойыў қараңғылық ишинде соқырлардың көзлери көрер.
19
Кишипейиллер Жаратқан Ийеден жаңадан қуўаныш табар,
Жарлылар Израилдың Мухаддесинде шадланар.
20
Залымлар жоқ болар,
Сурбетлер ғайып болар,
Жаманлық тәрепдарлары жоқ қылынар.
21
Дөҳмет қылып, адамларды гиналағанлар,
Қала дәрўазасындағы қазыға дузақ қурар,
Ҳақты жалған гүўалықлар менен ҳуқықынан маҳрум етер.
22
Сонлықтан Ибрайымды қутқарған Жаратқан Ийе,23
Өз қолым менен жаратқан балаларын өз араларында көргенде,
Атымды мухаддес санайды.
Яқыптың Мухаддесин мухаддес санап,
Израилдың Қудайынан қорқатуғын болады.
24
Жолдан адасқанлар түсинеди,
Шағым етип налыйтуғынлар тәлимди қабыл етеди».
1
Жаратқан Ийе былай дейди: «Қозғалаңшы балалар, ҳәсирет шегеди!2
Меннен кеңес сорамай,
Фараонның панасында паналаў,
Мысырдың саясына тығылыў ушын, Мысырға барады.
3
Фараонның панасы сизлерди уятқа қалдырады,
Мысырдың қорғаўшы саясы сизлерди бийабырай қылады.
4
Басшылары Соанда болып,
Елшилери Ханеске жеткен болса да,
5
Өзлерине пайдасы болмаған халық себепли олар уятқа қалады.
Сол халық жәрдем де, пайда да бермейди.
Тек оларды уятқа қалдырып, шерменде қылады».
6
Негеб ҳайўанлары туўралы пайғамбаршылық сөз:7
Мысырдың жәрдеми пайдасыз ҳәм үмитсиз.
Сонлықтан Мен оны: «Бийкаршы Раҳаб » деп атадым.
8
Енди барып, буны бир тас тахтаға жазып,9
Бул қозғалаңшы халық, ҳийлекер балалар,
Жаратқан Ийениң тәлиминен бас тартатуғын перзентлер.
10
Олар көзи ашықларға: «Аян көриўди қысқартың!»
Ал ўәлийлерге: «Ҳақыйқатты айтып, пайғамбаршылық қылмаң,
Бизлерге жағымлы сөзлерди айтып,
Қыялый пайғамбаршылық етиң,
11
Жолдан шығың, қайтың бул жолдан,
Израилдың Мухаддесин көзимизден жоқ қылың!» — дейди.
12
Сонлықтан Израилдың Мухаддеси былай дейди:13
Бул қылмысыңыз сизлер ушын,
Бийик дийўалдағы опырылып атырған тесик киби болады.
Дийўал тосаттан, бир сәтте қулап, қыйрайды.
14
Ол ылай ыдыс яңлы қыйрап қалады.
Майдаланғаны соншелли,
Ошақтан күл алыўға да, қуйыдан суў алыўға да,
Жарағандай сынығы қалмайды».
15
Сонлықтан Қудай Ийе, Израилдың Мухаддеси былай дейди:16
Сизлер: «Яқ, бизлер атқа минип қашамыз», — дедиңиз.
Соның ушын қашасыз-дә!
Сизлер: «Бизлер жүйрик атқа минип шабамыз», — дедиңиз.
Соның ушын қуўыўшылар да жүйрик болады!
17
Бир адамның айбатынан мың адам қашады,
Бесеўиниң айбатынан ҳәммеңиз қашасыз.
Қалғанларыңыз таў төбесиндеги байрақ шыбығы,
Төбешиктеги байрақ киби боласыз.
18
Жаратқан Ийе сизлерге мийрим-шәпәәт көрсетиў ушын күтип турады,19
Ҳәй, Ерусалимде жасайтуғын Сион халқы,20
Ийемиз сизлерге азап шөрегин берип,
Апат суўын ишкизген болса да,
Муғаллимиңиз енди жасырынбас,
Көзиңиз бенен Оны көресиз.
21
Қулағыңыз арт беттен: «Мынаў дурыс жол, соннан жүр», — деген даўысты еситеди.
Сонда оңға бурылыў керек пе, шепке бурылыў керек пе билесиз.
22
Сонда гүмисиң менен қапланған бутларды,
Алтының менен қапланған ҳәйкеллерди,
Ҳарам деп санап, ҳарам нәрседей көрип, ылақтырып таслайсыз.
Оларға: «Жоқ болыңлар!» — дейсиз.
23
Ийемиз жерге еккен туқымың ушын жаўын жаўдырады,
Жердиң зүрәәти мол ҳәм берекетли болады.
Сол күни малларың кең жайлаўда жайылып жүреди.
24
Жер айдайтуғын өгиз ҳәм ешеклер,
Гүрек ҳәм жаба менен самалға суўырылған,
Сайланды жем жейди.
25
Уллы қырғын күни, минаралар қулағанда,
Ҳәр бир бийик таўда, ҳәр бир бийик төбеде суўлар ағып турады.
26
Жаратқан Ийе Өз халқының жараларын таңып,
Өзи берген жарақатты жазған күни,
Айдың нуры күн нурындай,
Күнниң нуры жети күнниң нурындай,
Жети есе жақты болады.
27
Мине, Жаратқан Ийениң Өзи узақтан,28
Деми мойынға дейин көтерилетуғын тасқынға уқсар.
Ол миллетлерди набыт болыў елегинен өткереди.
Халықлардың аўзына оларды жолдан азғыратуғын жүўен салады.
29
Бирақ сизлер мухаддес байрамды нышанлаған түндегидей,
Қосық айтасыз.
Жаратқан Ийениң таўына, Израилдың қорғаўшы жартасына,
Сырнай сазы астында шыққаныңыздай,
Жүрегиңиз шадланады.
30
Жаратқан Ийе айбатлы даўысын еситтирип,31
Жаратқан Ийениң даўысы Ассирияны қорқытып, титиретеди,
Ол ҳасасы менен Ассирияны урады.
32
Жаратқан Ийениң жаза ҳасасы менен,
Оларды урған ҳәр бир соққысы,
Дәп ҳәм лира намасы астында әмелге асады.
Жаратқан Ийе қол жумсап, олар менен урысады.
33
Денелер жағылатуғын орын әлле қашан тайынланды,
Аўа, Ассирия патшасы ушын тайын қылып қойылды.
Ол жер терең ҳәм кең болып,
Отын қалап толтырылған.
Ағып турған күкирт киби,
Жаратқан Ийениң деми оны жандырады.
1
Жәрдем сорап Мысырға кеткенлер,2
Бирақ Жаратқан Ийе де дана.
Ол бахытсызлық жаўдырар, Өз сөзин қайтарып алмас.
Жаўызлық ислеўшилердиң үйине қарсы көтерилип,
Қылмыскерлерге жәрдем бериўшилерге қарсы шығар.
3
Мысырлылар — Қудай емес, адам,
Олардың атлары — руўх емес, денеден ибарат.
Жаратқан Ийе қолын созса, жәрдем бериўши сүрнигип,
Жәрдем алыўшы қулап, екеўи де набыт болады.
4
Себеби Жаратқан Ийе маған былай деди:5
Қуслардың қанат жайып,
Өз палапанларын қорғағаны сыяқлы,
Әлемниң Жаратқан Ийеси де,
Ерусалимди қорғайды.
Ол оны қорғайды, қутқарады,
Реҳим етип, азат қылады».
6
Ҳәй израиллылар, өзлериңиз өжетленип бас тартқан,7
Себеби сол күни ҳәр бириңиз,
Гүнаға батып, өз қолларыңыз бенен ислеген,
Гүмис ҳәм алтын бутларыңыздан жүз бурасыз.
8
«Ассириялылар адамдики болмаған қылыштан қулайды,9
Қорқыўдан жығылар олардың жартасы,
Сәркәрдалары байрақты көрип, титиресер».
Оты Сионда,
Ошағы Ерусалимде болған Жаратқан Ийе усылай дейди.
1
Мине, патша әдиллик пенен патшалық етип,2
Олардың ҳәр бири самалдан қорғайтуғын бастырмадай,
Даўылдан бас саўғалайтуғын панадай болады.
Олар шөлдеги ағын суўға,
Кеўип шөллеген жердеги үлкен жартастың саясына уқсайды.
3
Енди көретуғынлардың көзлери жумылмайды,
Еситетуғынлар қулақ қояды.
4
Ойсызлар түсиниўди үйренеди,
Сақаўлар тутлықпай, анық сөйлей алады.
5
Буннан былай, ақмақ ҳасылзада, деп шақырылмас,
Ҳийлекер ҳүрметке ылайықлы, деп айтылмас.
6
Ақмақ бийәдеплик пенен сөйлейди,
Нийети жаманлық ислеўден ибарат.
Ол зорлық ислейди,
Жаратқан Ийеге тил тийгизеди,
Ашларды аш қалдырып,
Шөллегенге суў бериўден бас тартады.
7
Ҳийлекердиң усылы жаўыз,
Жарлының даўасы ҳақ болса да,
Оны жалған сөзлер менен жоқ етиў ушын,
Жаўыз жобалар дүзеди.
8
Ал ҳасылзадалар ҳасыл жобалар дүзип,
Ҳасыл ислер ушын беккем турады.
9
Ҳәй, еркин жасап атырған ҳаяллар,10
Ҳәй, бийғам ҳаяллар,
Бираз жылдан кейин титиресесиз,
Себеби жүзим ҳасыл бермес,
Мийўе жыйын-терими болмас.
11
Ҳәй, еркин жасап атырған ҳаяллар, титиресерсиз!
Ҳәй, бийғам қызлар, қалтырасасыз!
Кийимлериңизди шешип таслап,
Азалап, белиңизди буўып алың.
12
Өнимдар атызлар ушын,
Ҳасылы мол жүзим шақалары ушын,
Көкирегиңизди мушлап урып, аза тутың.
13
Тикен ҳәм жантақлар басып кететуғын,
Халқымның жери ушын,
Қуўанышқа толы үйлер,
Шадлыққа толы қалалар ушын жылаңлар.
14
Өйткени сарайлар таслап кетилип,
Шаўқымлы қала бос қалады.
Қорған ҳәм минаралар мәңгиге қыйралып,
Қуланлардың қуўанышына,
Маллардың жайлаўына айланады.
15
Үстимизге жоқарыдан Руўх төгилгенше,
Шөл өнимдар атызға айланғанша,
Өнимдар атыз әжайып бағ деп саналғанша усылай болады.
16
Кейин шөлде әдалат мәкан басып,
Әдиллик өнимдар атызда жасайды.
17
Әдилликтиң мийўеси тынышлық,
Нәтийжеси аманлық ҳәм мәңгилик қәўипсизлик болады.
18
Халқым тыныш орынларда,
Қәўипсиз үйлерде,
Рәҳәт бағышлайтуғын жерлерде жасайды.
19
Тоғай пүткиллей жоқ болса да,
Қала жер менен жексен етилсе де,
20
Ҳәр бир дәрья жағасында егин еккен,
Өгиз ҳәм ешеклерди бос жиберген,
Сизлер бахытлы боласызлар!
1
Ҳәй, өзи ўайран етилмеген,2
Жаратқан Ийе, бизлерге реҳим ет!3
Қүдиретли даўысыңнан халықлар қашып кетер,
Орныңнан турғаныңда, миллетлер пытырап қашар.
4
Олжаңыз шегирткелер жеп таслағандай жоқ болар,
Адамлар үлкен шегирткелер топарының топылғанындай олжаға бас салар.
5
Жоқарыда мәкан қурған Жаратқан Ийе уллы!6
Ол сениң дәўириңниң беккем тийкары болып,
Мол етип қутқарылыў, даналық ҳәм билим берер.
Жаратқан Ийеден қорқыў — бул ғәзийне.
7
Мине, батырлары көшелерде пәрияд етер,8
Үлкен жоллар босап қалар,
Жолаўшылар ол жолдан жүрмес.
Питимлер бузылып, ишкен антларынан таяр,
Адамлар қәдирин жойтар.
9
Жер қурғап, кеўип барар,
Лебанон тоғайлары уяттан қуўрап қалар,
Шарон тегислиги шөлге уқсап қалып,
Башан ҳәм Кармелдеги ағашлар жапырақларын төгер.
10
Жаратқан Ийе былай дейди:11
Сизлер пишенге ҳәмиледар болып,
Сабан туўасыз.
Демиңиз өзлериңизди жалмап жутатуғын отқа айланады.
12
Халықлар жанып күл болады,
Кесилип, отқа жағылған тикендей болады.
13
Ҳәй узақтағылар, не ислегенимди еситиң!
Ҳәй жақындағылар, қүдиретимди билиң!»
14
Сиондағы гүнакарлар қорқыўға түсип,15
Ҳадал жасап, туўры сөйлеген,
Зорлық пенен алынған пайдадан жеркенген,
Қолын пара алыўдан тыйған,
Қанхорға қулақ түрмеген,
Жаманды көрмеў ушын көзлерин жумған,
16
Бундай адам бийикликлерде жасайды.
Жартаслардағы қорғанлар оның панасы болар,
Оның наны мол болып, ҳеш қашан суўсыз қалмас.
17
Көзиңиз патшаны пүткил гөззаллығы ишинде көрип,18
Өткен қорқынышлы күнлер ҳаққында ойлап:
«Салық жыйнаған қай жерде?
Салықты өлшеп алған қай жерде?
Минараларды санаған қай жерде?» — дейсең.
19
Буннан былай, гәпине түсинбейтуғын,
Басқа тилде сөйлейтуғын,
Сол тәкаббир халықты көрмейсиз.
20
Байрамларымыз белгиленетуғын Сион қаласына қара!
Көзлериң тыныш мәканды,
Беккем шатыр болған Ерусалимди көреди.
Оның қазықлары ҳеш қашан орнынан суўырылмайды,
Бирде бир жиби үзилмейди.
21
Кең дәрьялар ҳәм сайлар ағып турған жерде,
Қүдиретли Жаратқан Ийе бизлер менен бирге болады.
Олардан ескекли кемелер де,
Желқомлы кемелер де өте алмайды.
22
Жаратқан Ийе бизиң қазымыз,
Ол бизлердиң нызам шығарыўшымыз.
Жаратқан Ийе бизиң патшамыз,
Ол бизлерди қутқарады.
23
Ҳәзир кемелериңиздеги жиплер жуқарып,
Олар өрликти услап тура алмайтуғын,
Желқомды да аша алмайтуғын болса да,
Ўақты келгенде үлкен олжа бөлинеди,
Ҳәтте, ақсақлар да олжасын алады.
24
Сион турғынларының ҳеш бири: «Мен кеселмен» — демейди,
Ол жерде жасаған халықтың гүнасы кешириледи.
1
Ҳәй миллетлер, жақынырақ келип, қулақ салың!2
Жаратқан Ийениң пүткил миллетлерге қәҳәри келип,
Олардың пүткил ләшкерлерине қарсы ғәзеби лаўлады.
Ол оларды пүткиллей жоқ қылып,
Баўызлаў ушын тапсырды.
3
Олардың өликлери далаға ылақтырып тасланып,
Ширип, сасып жатар,
Таўлар олардың қанына былғанар.
4
Пүткил аспан денелери ширип кетер,
Аспан орама қағаздай шыйырылар.
Жүзим ағашының жапырағындай,
Әнжир ағашының жапырағындай болып,
Ондағы пүткил барлық солып төгилер.
5
Жаратқан Ийе былай дейди:6
Жаратқан Ийениң қылышы қанға тойынып ҳәм майға былғанып,
Қозы менен текениң қанына,
Қошқардың бөтеке майына тойған.
Жаратқан Ийениң Босрада қурбанлығы бар,
Эдом жеринде уллы қырғын болады.
7
Жабайы буғалар, таналар ҳәм күшли буғалар да,
Олар менен бирге қулайды.
Олардың жери қанға суўғарылады,
Топырағы майға тояды.
8
Себеби бул күн Жаратқан Ийениң өш алыў күни, Сионның даўасы ушын өш алатуғын жыл болады.9
Сонда Эдомның дәрьялары қара майға, топырағы күкиртке, жери жанып турған қара майға айланады.10 Ол күни-түни өшпей, түтини мәңгиге көтерилип турады. Сол жер әўладтан-әўладқа қаңырап, бос қалады. Енди ҳеш қашан ол жерден ҳеш ким өтпейди.
11 Узақша ҳәм кирпитикенлер ол жерди ийелеп алып, қулақлы жапалақ ҳәм ғарғалар мәкан басады. Жаратқан Ийе оның үстинен тәртипсизлик жибин, ўайран болыў аспа режесин тартады.
12 Ақсүйеклери сол жерде патшалық жоқлығын айтады, пүткил ҳүкимдарлары жоқ болып кетеди.
13 Оның сарайларына тикенлер, қорғанларына жантақ ҳәм ошағанлар өсип, сағаллардың мәканына, үкилердиң баспанасына айланады.
14 Ол жерде жабайы ҳайўанлар сыртланларға дус келеди, теке мәңиреп бир бирин шақырады. Түнде жанзатлар сол жерде дем алып, тыным табады.
15 Байыўлылар сол жерге уя салып, мәйек басып шығарып, палапанларын қанаты астына жыйнайды. Лашынлар да сол жерде жуп-жубы менен топланады.
16
Жаратқан Ийениң китабынан оқып, излең: Булардан ҳеш бири жоғалмайды, ҳеш бири жупсыз қалмайды. Себеби бул буйрық Жаратқан Ийениң аўзынан шықты, Оның Руўхы оларды жыйнайды.17 Жаратқан Ийе олар ушын шек таслады, Өз қолы менен жерди өлшеп берди. Олар сол жерди мәңгиге ийелеп, әўладтан-әўладқа сол жерде жасайды.
1
Шөл ҳәм қурғақ аймақ қуўанады,2
Жайнап гүллеп, қуўаныштан қосық айтады.
Оған Лебанонның даңқы,
Кармел ҳәм Шаронның салтанаты бериледи.
Олар Жаратқан Ийениң даңқын,
Қудайымыздың салтанатын көреди.
3
Ҳәлсиз қолларға күш берип,
Қалтыраған дизелерге қуўат бериң.
4
Қоянжүреклерге былай деңлер:
«Мәрт болың, қорқпаң!
Қудайыңыз өш алыўға,
Есесин қайтарыўға келип,
Сизлерди қутқарады».
5
Сонда соқырлардың көзлери,6
Ақсақлар кийиктей секирип,
Гүңелек қуўаныштан қосық айтады.
Шөлден қайнар булақлар шығып,
Қула дүзде сайлар ағады.
7
Қайнаған шөл көлге айланып,
Шөллеген дала булақларға толады.
Сағаллар мәкан басқан жерлерде,
Көк шөп, қамыс ҳәм жекен өседи.
8
Сол жерде дәрбент жол болып,9
Ол жерде арыслан болмайды,
Ҳеш қандай жабайы аңлар да ол жолға шықпайды,
Олар ол жерден табылмайды.
Ол жолдан қутқарылғанлар ғана жүреди.
10
Жаратқан Ийениң азат еткенлери изге қайтады,
Қосық айтып Сионға қайтып келеди.
Олар мәңгилик қуўаныш тажын басларына кийеди.
Қуўаныш ҳәм шадлыққа толып-тасып,
Қайғы ҳәм ғам-тәшиўиш қашып кетеди.
1
Хизкияның патшалығының он төртинши жылында, Ассирия патшасы Санхериб Яҳуданың барлық қорғанлы қалаларына ҳүжим жасап, оларды басып алды.2 Соңынан Ассирия патшасы бас ўәзирин үлкен армия менен Лахиштен Ерусалимге, патша Хизкияға жиберди. Ол келип, кир жуўыўшының атызына баратуғын жолдағы, Жоқарғы ҳаўызға суў қуйылатуғын жерде тоқтады.
3 Сарай басқарыўшысы Хилкия улы Эляким, хаткер Шебна ҳәм жылнамашы Асаф улы Иоах оны қарсы алыўға шықты.
4 Сонда Ассирия патшасының бас ўәзири оларға былай деди:
— Уллы патша, Ассирия патшасының мына сөзлерин Хизкияға жеткизиң: «Неңе үмит артып турсаң?5 Урыс ушын жоба ҳәм күш бар деп айтасаң, бирақ сен тек бос сөзлерди айтып турсаң. Сен кимге үмит артып, маған қарсы бас көтерип турсаң?
6 Мине, сен өзине сүйенгенниң алақанына киретуғын сынық қамыс ҳасаға уқсаған Мысырға сүйенип турсаң. Мысыр патшасы фараон өзине исенгенлердиң ҳәммесине усындай.
7 Бәлким маған: Бизлер Қудайымыз Жаратқан Ийеге үмит артамыз, — дерсизлер. Яҳуда ҳәм Ерусалим халқына: Тек мына қурбанлық орында сыйыныңлар, — деп сыйыныў орынларын ҳәм қурбанлық орынларын жоқ қылған Хизкия емес пе еди?»
8 Енди сен, мениң мырзам Ассирия патшасы менен маўасаға кел. Егер мен саған еки мың бас ат берсем, оларға минетуғын сонша адам таба алар ма едиң?
9 Солай екен, мырзамның ең ҳәлсиз әскербасысын да жеңе алмайсаң-ғо. Ямаса Мысырдың саўаш арбалары менен атлыларына исенип турсаң ба?
10 «Қала берсе, мен бул жерди ўайран етиў ушын Жаратқан Ийениң еркисиз келдим бе? Жаратқан Ийе маған: Сол үлкеге ҳүжим қылып, оны ўайран ет, — деди».
11
Хилкия улы Эляким, Шебна ҳәм Иоах бас ўәзирге былай деп жуўап берди: «Бул қулларыңыз бенен арамейше сөйлесе бериң, түсинемиз. Дийўал үстиндеги халыққа еситтирип, бизлер менен еврей тилинде сөйлеспеңиз».12 Бас ўәзир оларға: «Мырзам мени бул сөзлерди тек мырзаңа ҳәм саған айтыў ушын емес, ал сизлер менен бирге өз дәретин жеп, сидигин ишиўге дуўшар болатуғын дийўал үстинде отырған адамларға да жеткериў ушын жиберди», — деди.
13 Соңынан бас ўәзир орнынан турып, еврей тилинде былай деп бақырды: «Уллы патшаның, Ассирия патшасының сөзлерине қулақ салыңлар!
14 Патша былай дейди: „Хизкия сизлерди алдамай-ақ қойсын. Ол сизлерди қутқара алмайды.
15 Ол: Жаратқан Ийе бизлерди қутқарады, қала Ассирия патшасының қолына берилмейди, — деп сизлерди Жаратқан Ийеден үмитлендирмесин“.
16 Хизкияға қулақ салмаңлар. Себеби Ассирия патшасы былай дейди: „Мениң менен жарасып, маған келиңлер. Сонда ҳәр бир адам өз жүзиминиң ҳәм әнжир ағашының мийўесинен жеп, өз суў сақлағышынан суў ишеди.
17 Соңынан мен келип, сизлерди бийдайы, шарабы, наны, жүзимзарлары мол болған, өз үлкеңизге уқсаған бир үлкеге көширемен.
18
Хизкия: Жаратқан Ийе бизлерди қутқарады, — деп алдамасын! Қайсы халықтың қудайы өз үлкесин Ассирия патшасының қолынан қутқара алған?19 Хамат ҳәм Арпадтың қудайлары қайда? Сефарўайымның қудайлары қайда? Самарияның қудайлары Самарияны мениң қолымнан қутқара алды ма?
20 Усы еллердиң қудайларының қайсы бири өз жерин мениң қолымнан қутқара алды? Солай екен, Жаратқан Ийе Ерусалимди мениң қолымнан қалай қутқарады?“»
21
Халық үндемеди, жуўап та қайтармады. Өйткени патша Хизкия халыққа оған жуўап бермеўди буйырған еди.22 Сарай басқарыўшысы Хилкия улы Эляким, хаткер Шебна ҳәм жылнамашы Асаф улы Иоах кийимлерин жыртып, Хизкияның алдына келди ҳәм Ассирия патшасының бас ўәзириниң сөзлерин оған айтып берди.
1
Патша Хизкия буларды еситкенде, кийимлерин жыртты ҳәм аза кийимлерин кийип, Жаратқан Ийениң Ибадатханасына барды.2 Ол аза кийимин кийген сарай басқарыўшысы Элякимди, хаткер Шебнаны ҳәм жасы үлкен руўханийлерди Амос улы пайғамбар Ийшаяға жиберди.
3 Олар Ийшаяға былай деди: «Хизкия былай дейди: „Бүгинги күн азап, жаза ҳәм масқарашылық күни. Себеби бала шығайын деп аўызға тақалып турғаны менен, туўыўға күши жоқ ҳаялға уқсаймыз.
4 Бәлким, тири Қудайды хорлаў ушын мырзасы, Ассирия патшасы жиберген бас ўәзирдиң барлық сөзлерин Қудайың Жаратқан Ийе еситкен шығар ҳәм усы еситкен сөзлери ушын оларды жазалар. Сонлықтан тири қалғанлар ушын дуўа ет“».
5 Патша Хизкияның хызметкерлери патшаның сөзлерин Ийшаяға жеткизгенде,
6 Ийшая оларға былай деди: «Мырзаңызға былай деп айтыңлар: Жаратқан Ийе былай дейди: „Ассирия патшасының хызметкерлериниң Мени масқаралап айтқан сөзлеринен, яғный өзиң еситкен сөзлерден қорқпа.
7 Мине, Мен оған бир руўх жиберемен. Сонда ол бир хабар еситип, өз елине қайтып кетеди. Мен оны өз елинде қылыш пенен өлтиртемен“».
8
Ассирия патшасының бас ўәзири изине қайтып, өз патшасын Либна қаласына қарсы урысып атырған жеринен тапты. Себеби ол Ассирия патшасының Лахиштен шегингенин еситкен еди.9 Ассирия патшасы Куш патшасы Тирҳақаның өзине қарсы урысқа атланғанын еситип, Хизкияға және елшилерин жиберип былай деди:
10 «Яҳуда патшасы Хизкияға былай деп айтыңлар: „Сүйенген Қудайың сени: „Ерусалим Ассирия патшасына тәслим болмайды“, — деп алдамасын.
11 Ассирия патшаларының барлық еллерди жер менен жексен етип, нелер ислегенин еситкен шығарсаң?! Енди сен қутылып қалмақшымысаң?
12 Ата-бабаларым ўайран еткен Гозан, Харан, Ресеф ҳәм Телассардағы Эденде жасаған халықлардың қудайлары оларды қутқара алды ма?
13 Хамат ҳәм Арпад патшалары қәне? Сефарўайым, Ҳена ҳәм Иўўа қалаларының патшалары қәне?“»
14
Хизкия хатты елшилердиң қолынан алып оқығаннан соң, Жаратқан Ийениң Ибадатханасына барды ҳәм хатты Жаратқан Ийениң алдына жайып қойды.15 Кейин Жаратқан Ийениң алдында дуўа етип, былай деди:
16 «Керублар ортасындағы тахтта отырған Израилдың Қудайы болған Әлемниң Жаратқан Ийеси! Сен пүткил дүнья патшалықларының жалғыз Қудайысаң! Аспан ҳәм жерди Сен жаратқансаң.
17 Жаратқан Ийе, қулақ салып, есит, көзлериңди ашып, көр. Тири Қудайды масқаралаў ушын Санхерибтиң айтып жиберген сөзлерин есит.
18 Жаратқан Ийе, ырасында да, Ассирия патшалары халықларды ҳәм олардың жерлерин ўайранлады.
19 Олардың қудайларын отқа таслап, жоқ қылды. Бирақ олар ҳақыйқатында қудайлар емес, ал ағаштан ҳәм тастан адам қолы менен исленген нәрселер еди.
20 Қудайымыз Жаратқан Ийе, бизлерди Санхерибтиң қолынан қутқара гөр. Сонда пүткил дүнья патшалықлары Сениң жалғыз Қудай екениңди биледи».
21
Соңынан Амос улы Ийшая пайғамбар Хизкияға мынадай хабар жиберди: «Израилдың Қудайы Жаратқан Ийе былай дейди: — Ассирия патшасы Санхериб ҳаққында Маған еткен дуўаңды еситтим.22 Ол туўралы Мен — Жаратқан Ийе былай деймен:
Пәк қыз Сион сени кемситип, үстиңнен күлер,23
Сен кимди хорлап, кимди мазақладың?
Кимге даўыс көтерип сөйлеп, кимге менменсип қарадың?
Маған — Израилдың Мухаддесине!
24
Елшилериң арқалы Мени хорлап былай дедиң:
„Сансыз саўаш арбаларым менен таўлардың бийик шыңына,
Лебанон таўларының узақ жанбаўырларына шықтым,
Бийик кедр ағашларын, жақсы сәрўи ағашларын кестим.
Оның ең төрине, ең қалың тоғайына бардым.
25
Мен қудықлар қаздым ҳәм жат еллердиң суўларын иштим,
Мысырдың барлық дәрьяларын табаным менен қурыттым“.
26
Бирақ буның ҳәммесин бурыннан жобаластырып, әййемги күнлерден ойлап қойғанымды еситпеген бе едиң?
Ҳәзир Мен соны орынладым. Сонлықтан сен қорғанлы қалаларды қарабақанаға айландыра алдың.
27
Сонда езилди қала халқы,
Қорқып, уятқа қалды.
Олар даладағы көк шөпке, жаңа шыққан нәзик шөпке ҳәм тамның басындағы, шықпай атырып, өрт шалған шөпке уқсап қалды.
28
Мен сениң отырыс-турысыңды, қашан келип-кететуғыныңды, Маған деген ғәзебиңди, ҳәммесин билемен.
29
Маған деген ғәзебиң ушын ҳәм тәкаббирлигиң қулағыма жетип келгени ушын,
Ҳалқамды мурныңнан өткизип, суўлығымды аўзыңа тағаман.
Сени келген жолың менен изиңе қайтараман.
30
Ҳәй, Хизкия! Сен ушын белги мынаў болады:31
Яҳуда халқының қутылып қалғанлары жерге тамыр жайып, жоқарыда мийўе береди.
32
Себеби тири қалғанлар Ерусалимнен, қутылғанлар Сион таўынан келип шығады.
Буны Әлемниң Жаратқан Ийеси Өз қызғаншақлығы менен жүзеге асырады».
33
Сонлықтан Жаратқан Ийе Ассирия патшасы туўралы былай дейди:
«Ол бул қалаға кирмейди, оқ та атпайды,
Қалаға жақынламас қалқаны менен,
Қала дийўалына топырақ та үйдирмейди.
34
Келген жолы менен қайтады, қалаға кирмейди. Бул — Жаратқан Ийениң айтқаны!
35
Мен Өзим ушын ҳәм қулым Даўыттың ҳүрмети ушын бул қаланы қорғап, қутқараман».
36
Сол күни түнде Жаратқан Ийениң периштеси ассириялылардың ордасына барып, бир жүз сексен бес мың адамды қырып таслады. Азанда оянып қарағанлар ҳәмме жердиң өликлерге толып кеткенин көрди.37 Сонда Ассирия патшасы Санхериб орданы таслап, изине қайтты. Ол Ниневияға қайтып келип, сол жерде жасап қалды.
38 Бир күни ол өз қудайы Нисрохтың бутханасында табынып атырғанда, уллары Адраммелех пенен Саресер оны қылыш пенен өлтирди ҳәм өзлери Арарат үлкесине қашып кетти. Санхерибтиң орнына улы Эсар-Хаддон патша болды.
1
Сол күнлери Хизкия аўырып, өлим төсегинде жатты. Сонда Амос улы Ийшая пайғамбар оған келип былай деди: «Жаратқан Ийе былай дейди: „Үй-ишиңе ўәсиятнамаңды қалдырып, ырзаласа бер, себеби тәўир болмайсаң, өлесең“».2
Хизкия жүзин дийўалға қаратып, Жаратқан Ийеге дуўа етип:3 «О, Жаратқан Ийе! Алдыңда мениң шын жүректен садықлық пенен жасағанымды ҳәм нәзериңде туўры ислерди ислеп жүргенимди еслей гөр!» — деди ҳәм өксип-өксип жылады.
4
Сонда Ийшаяға Жаратқан Ийеден мынадай сөз түсти:5 «Изиңе қайтып, Хизкияға мына хабарды жеткиз: „Бабаң Даўыттың Қудайы Жаратқан Ийе былай дейди: Дуўаңды еситтим, көз жасларыңды көрдим. Өмириңди он бес жылға узайтаман.
6 Өзиңди де, бул қаланы да Ассирия патшасының қолынан қутқарып, бул қаланы қорғайман.
7
Жаратқан Ийениң, яғный Мениң саған Өз сөзимди орынлайтуғынымды билдиретуғын белги мынаў:8 Ахаз соқтырған текшениң үстине түсип турған саяны он адым артқа жылжытаман“».
Сонда текшениң үстине түсип турған сая он адым артқа жылжыды.9
Яҳуда патшасы Хизкия аўырып турғаннан кейин, мына жырды жазды:10
Мен: «Өмиримниң гүлленген шағында,11
Және: «Тирилер әлеминде Жаратқан Ийени көрмеймен,
Буннан былай, инсан затына көзим түспес,
Бул дүньяда жасағанлардың жанында да болмаспан», — дедим.
12
Үйим шопанның шатыры киби,
Суўырылып, қолымнан алынды.
Өмиримди тоқыўшы сыяқлы өткердим,
Жаратқан Ийе мени тоқыў үскенесинен кесип алып таслады.
Бир күн ишинде өмиримди ақырына жеткердиң.
13
Азанға шекем төзим берип шыдадым,
Ол арыслан киби, барлық сүйеклеримди сындырды.
Бир күн ишинде өмиримди ақырына жеткердиң.
14
Мен қарлығаш яки тырна киби бақырдым,
Кептер киби зарладым.
Жоқарыға қараўдан көзлерим талды,
Мен зулымлыққа ушырадым, жәрдем бер, Ийе!
15
Не дейин? Мениң менен сөйлескен де, оны әмелге асырған да Өзи.16
Ийе, Сениң қарарың адамларға өмир бере алады,
Мениң өмир жылларым да маған қайта берилди,
Денсаўлығымды тиклеп, өмиримди сақлап қала гөр!
17
Мине, шеккен азабым мен ушын жақсылыққа болды,
Өмиримди набыт болыў шуқырынан қутқардың.
Барлық гүналарымды артыңа ылақтырдың.
18
Өлилер мәканы Сени алғысламас,
Өлим Саған мақтаў айтпас,
Туңғыйыққа түскенлер Сениң садықлығыңа үмит байламас.
19
Бүгин мениң ислегеним сыяқлы,
Тирилер, тек тирилер ғана Саған алғыс айтар,
Әкелер балаларына Сениң садықлығың туўралы айтып берер.
20
Жаратқан Ийе мени қутқарар,
Пүткил өмиримиз бойы, Жаратқан Ийениң Ибадатханасында,
Тарлы саз әсбаплары менен қосық айтамыз.
21
Ийшая патшаның адамларына: «Кептирип нығызланған әнжир алып келип, оны жараға қойың, ол саўалып кетеди», — деген еди.22 Сонда Хизкия Ийшаядан: «Жаратқан Ийениң Ибадатханасына баратуғынымды қандай белги арқалы билемен?» — деп сораған еди.
1
Сол арада Хизкияның аўырып, кейин тәўир болғанын еситкен Бабилон патшасы Баладан улы Меродах-Баладан Хизкияға хатлар ҳәм саўғалар жиберди.2 Хизкия елшилерди қабыл етти ҳәм оларға өз қазнасындағы затлардың ҳәммесин: гүмис ҳәм алтынларын, хош ийисли затларын, қымбатбаҳа майларын, қурал-жарақ сақланатуғын бөлмесин көрсетти. Хизкияның сарайында да, патшалығында да оларға көрсетилмеген ҳеш нәрсе қалмады.
3
Сонда пайғамбар Ийшая патша Хизкияның жанына келип, оған: — Бул адамлар сизге не деди? Олар қай жақтан келипти? — деп сорады. Хизкия оған: — Олар узақ елден, Бабилоннан келген, — деп жуўап берди.4
Ийшая: — Олар сарайыңызда не көрди? — деп сорады. Хизкия: — Сарайымдағы ҳәмме нәрсени көрди. Қазнамда оларға көрсетпеген ҳеш нәрсем қалмады, — деп жуўап берди.5 Сонда Ийшая Хизкияға былай деди:
— Онда Әлемниң Жаратқан Ийесиниң сөзин еситиң:6 «Жаратқан Ийе былай дейди: „Сарайыңдағы ҳәмме нәрсе ҳәм ата-бабаларыңның усы күнге шекем жыйнаған ҳәмме нәрсеси Бабилонға алып кетилетуғын күн келеди, ҳеш нәрсе қалмайды.
7 Сениң нәсилиңнен болған айырым урпақларың да алып кетилип, Бабилон патшасының сарайында хызметкер болады“».
8 Хизкия Ийшаяға:
— Жаратқан Ийениң сиз арқалы айтқан сөзлери жақсы сөзлер, — деди. Себеби ол ишинен: «Ҳеш болмағанда, мениң заманымда тынышлық ҳәм абаданшылық болады», — деп ойлады.1
Қудайыңыз былай дейди:2
Ерусалимге жумсақ сөзлер айтың,
Саўаш мүддетиниң таўысылғанын,
Қылмысларының кеширилгенин,
Барлық гүналарының жазасын Жаратқан Ийениң қолынан,
Еки есе етип алғанын жәриялаң.
3
Бақырған бир даўыс еситиледи:
„Шөлде Жаратқан Ийеге жол таярлаң,
Қула далада Қудайымыз ушын дүзиў ҳәм үлкен бир жол ашың!
4
Барлық ойпатлықлар толтырылсын,
Таў-төбелер пәске шөксин,
Қыйсық жерлер дүзетилсин,
Будыр жерлер тегисленсин.
5
Сонда Жаратқан Ийениң салтанаты аян болып,
Пүткил адамзат буны биргеликте көреди.
Буны Жаратқан Ийе айтады“».
6
Даўыс: «Бақыр», — дейди.7
Жаратқан Ийе демин үплегенде,
Шөп қуўрайды, гүл солыйды.
Ҳақыйқаттан да, халық — бул шөп.
8
Шөп қуўрайды, гүл солыйды.
Бирақ Қудайымыздың сөзи мәңги турады.
9
Ҳәй, Сионға хош хабар алып келиўши,10
Мине, Қудай Ийе қүдирет пенен келип,
Ҳүкимдарлықты қолына алар.
Оның сыйы Өзи менен бирге,
Мийнеттиң есесин қайтарыў Оның қолында.
11
Ол Өз сүриўин шопан киби бағар,
Қозыларды қолына алып,
Оларды көтерип, баўырына басар,
Емизиўли қойларға ғамхорлық пенен жол көрсетер.
12
Ким суўларды алақаны менен,13
Жаратқан Ийениң Руўхына кимниң ақылы жеткен,
Ямаса ким Оған кеңес берген?
14
Ақыл алыў ушын Ол кимнен мәсләҳәт сорады,
Ямаса Оған ким әдалат жолын үйретти?
Оған билим берип,
Түсиник жолын көрсеткен ким?
15
Мине халықлар шелектеги суў тамшысындай,16
Лебанонның отыны қурбанлықты жағыўға,
Маллары жандырылатуғын қурбанлыққа азлық етеди.
17
Пүткил миллетлер Оның алдында ҳеш нәрсе емес,
Олар Ол ушын жоқтан да, бослықтан да пәс саналады.
18
Онда Қудайды кимге уқсатасыз?19
Бутқа ма? Оны өнермент қуйып,
Зергер оны алтынға қаплар,
Оның ушын гүмис шынжыр соғылар.
20
Егер буған қурбы жетпесе,
Ширимейтуғын бир ағашты сайлап алар.
Сөйтип қозғалмайтуғын бут соқтырыў ушын,
Шебер өнерментти излейди.
21
Билмейсизлер ме, еситпедиңлер ме?22
Қудай жер шарының үстинде отыр,
Жерде жасайтуғынлар шегирткелерге мегзер.
Ол көклерди перде киби жайып,
Жасаў ушын оларды шатыр киби тигеди.
23
Ол шаҳзадаларды түкке турғысыз етип,
Дүньяның ҳүкимдарларын күшинен айырады.
24
Олар зорға егилип, зорға себилип,
Зорға тамыр жайған гезинде,
Жаратқан Ийе демин үплейди, олар қуўрап,
Даўыл оларды қаўық киби ушырып кетеди.
25
«Мени кимге уқсатасыз,26
Басыңызды жоқары көтерип, аспанға қараң,
Буларды ким жаратқан?
Қудай жулдызларды бирме-бир шақырып,
Атпа-ат атайды.
Оның қүдиретли күши ҳәм уллы қүдиретине гөре,
Олардың ҳеш бири орнынан шықпай қалмайды.
27
Ҳәй, Яқып, ҳәй, Израил, қалайынша сен:28
Билмейсизлер ме? Еситпедиңиз бе?
Жаратқан Ийе — мәңгилик Қудай,
Пүткил дүньяның Жаратыўшысы.
Ол шаршамайды да, талықпайды да,
Оның даналығына ақыл жетпес.
29
Ол ҳалдан тайғанды ҳәллендирип,
Мәдетсизлердиң күшин көбейтеди.
30
Ҳәтте, жаслар да шаршап, талығады,
Жас жигитлер де сүрнигип, жығылады.
31
Бирақ Жаратқан Ийеге үмит байлағанлар,
Жаңадан күш алады.
Олар бүркит киби қанат жаяды.
Жуўырса да, шаршамайды,
Жортса да, ҳеш талықпайды.
1
Жаратқан Ийе былай дейди:2
Шығыстан азат етиўшини ҳәрекетке келтирген ким?3
Ол оларды қуўдалайды,
Аяқ басылмаған жолдан аман-есен жүрип өтеди.
4
Буларды орынлап, жүзеге асыратуғын ким?
Әўел бастан әўладларды шақырған ким?
Мен — Жаратқан Ийе, басыман,
Ақырында да Мен боламан.
5
Атаўлар буны көрип, қорқады,6
Ҳәмме бир-бирине жәрдем берип:
„Мәрт бол“, — дейди.
7
Өнермент зергерге,
Урып тегислеўши төс урыўшыға кепсери туўралы:
„Жақсы қурастырылды“, — деп жигер береди.
Кейин орнынан қозғалмаўы ушын бутты шегелейди.
8
Бирақ сен, ҳәй, қулым Израил,9
Сени дүньяның төрт тәрепинен жыйнадым,
Узақ жерлерден шақырып:
„Сен Мениң қулымсаң,
Сени таңладым, тәрк етпедим“, — дедим.
10
Қорқпа, Мен сениң менен биргемен.
Қәўетерленбе, Мен сениң Қудайыңман.
Саған күш берип, жәрдемлесемен.
Азат етиўши оң қолым менен сүйеймен.
11
Саған ғәзепленгенлердиң ҳәммеси,12
Душпанларыңды излесең де таппассаң,
Сениң менен урысқанлар да ҳеш болмағандай жоқ болып кетер.
13
Мен, Қудайың Жаратқан Ийе,
Оң қолыңнан услап, сүйеп:
„Қорқпа, саған жәрдем беремен“, — деймен.
14
„Ҳәй, қурт сыяқлы болған Яқып,15
Мине, Мен сени таза, өткир тисли,
Түйек айдайтуғын тахта қыламан.
Сен таўларды бастырып, талқанлап,
Төбешиклерди қаўыққа айландырасаң.
16
Сен оларды суўырасаң,
Самал ушырып, алып кетер,
Дүбелей айландырып, ушырып кетер.
Сен Жаратқан Ийеде шадланарсаң,
Израилдың Мухаддеси менен мақтанарсаң.
17
Жарлы ҳәм кәмбағал суў излейди,18
Мен тақыр төбешиклерден дәрьялар,
Ойпатлықлардың ортасынан булақлар ағызаман.
Шөлди көлге, қурғақ даланы суўлы булақларға айландыраман.
19
Шөлге кедр, акация, мирта путаларын ҳәм зәйтүн ағашларын,
Қуў далаға сәрўи, шынар ҳәм қарағай ағашларын бирге отырғызаман.
20
Сонда адамлар буны Жаратқан Ийениң ислегенин,
Израилдың Мухаддесиниң жаратқанын,
Көреди, биледи, ақыл жуўыртып, түсинеди».
21
«Даўаңызды айтың», — дейди Жаратқан Ийе,22
«Бутларыңызды алып келиң,
Олар не болатуғынын айтып берсин.
Ойланып, ақыбетин түсиниўимиз ушын,
Өтмиште болғанлардың мәнисин аян етсин,
Ямаса келешекте болатуғынларды бизге билдирсин.
23
Сизлердиң қудай екениңизди билиўимиз ушын,
Буннан кейин не болатуғынын билдириң.
Көрип, ҳайран қалыўымыз ушын,
Жақсы яки жаман бир нәрсе қылың.
24
Сизлер де, ислериңиз де ҳеш нәрсе емес.
Сизлерди таңлағанлар жеркенишли.
25
Мен арқадан биреўди ҳәрекетке келтирдим, ол киятыр.26
Билиўимиз ушын, ким буны әўел бастан жәрия етти?
„Ҳақсыз“ деп айтыўымыз ушын, ким алдын ала хабар берди?
Ҳеш ким хабар бермеди, ҳеш ким жәрия етпеди,
Ҳеш ким сөзлериңди еситпеди.
27
Мен биринши болып Сионға:
„Олар киятыр“, — деп билдирдим,
Ерусалимге хабаршы жибердим.
28
Көз салып қарасам, арасында кеңес беретуғын да,
Мен сорағанда, жуўап беретуғын да бирде биреўи жоқ.
29
Мине, олардың ҳәммеси жалған!
Ислери ҳеш нәрсеге турғысыз,
Мүсинлери самал ҳәм бослықтан ибарат».
1
Мине, Мен қоллаған қулым,2
Ол бақырмайды, даўысын көтермейди,
Көшелерде Оның сести еситилмейди.
3
Ол майысқан қамысты сындырмас,
Пысқыған пиликти де өширмес,
Садықлық пенен әдалатты иске асырар.
4
Жер бетинде әдалатты орнатпағанша,
Ҳәлсиремес, руўхы да түспес.
Атаўлар Оның тәлимине үмит байлар.
5
Көклерди жаратып, оны жайған,6
«Мен, Жаратқан Ийе сени қутқарыўымды көрсетиў ушын шақырдым,
Сениң қолыңнан услап, қорғайман,
Халқым менен дүзген келисимимди,
Сен арқалы әмелге асыраман.
Сени миллетлерге нур қыламан.
7
Сен соқыр көзлерди ашып,
Тутқынларды қамақханадан шығарып,
Қараңғылықтағыны зинданнан азат етесең.
8
Мен — Жаратқан Ийемен. Мениң атым усы.9
Мине, бурын болжап айтылғанлар әмелге асты.
Мен таза нәрселерди жәриялайман,
Олар жүзеге аспай турып,
Алдын ала сизлерге аян етемен».
10
Теңизде жүзип жүргенлер ҳәм оны толтырып турғанлардың ҳәммеси,11
Шөл ҳәм ондағы қалалар,
Кедар халқы жасайтуғын аўыллар даўысын көтерсин!
Села турғынлары қуўаныштан қосық айтып,
Таўлардың төбелеринен бақырсын!
12
Олар Жаратқан Ийени уллыласын,
Атаўларда Оған алғыс-мақтаўлар айтсын!
13
Жаратқан Ийе баҳадыр жигиттей болып,
Батырдай ғәзебин шашар,
Әскерий уран салып, бақырып,
Душпанлардан үстинлигин көрсетер.
14
«Мен узақ ўақыт үндемедим,15
Мен таўларды ҳәм төбешиклерди ўайран етемен,
Пүткил от-шөплерди қырып таслайман.
Дәрьяларды атаўларға айландырып,
Ҳаўызларды қурытаман.
16
Соқырларды билмеген жолларынан алып жүремен,
Оларды таныс болмаған соқпақлардан жетелеймен,
Алдында қараңғылықты жақтылыққа,
Ойлы-бийик жерлерди тегис жерге айландыраман.
Мен буларды ислеймен,
Оларды тәрк етпеймен».
17
Ойма бутларға исенгенлер,
Қуйма бутларға: «Сизлер қудайымызсыз», — дейтуғынлар,
Шерменде болып, олардан жүз бурады.
18
«Ҳәй, гереңлер, еситиңлер,19
Мениң қулымдай соқыр болған бар ма?
Мен жиберетуғын хабаршыдай, герең болған бар ма?
Маған бағышланған биреўдей, соқыр,
Ямаса Мениң, Жаратқан Ийениң қулындай, соқыр болған бар ма?
20
Сен көп нәрсени көрдиң, бирақ дыққат аўдармадың,
Қулақларың ашық еди, бирақ еситпедиң».
21
Өз әдалаты ҳақы,22
Бирақ бул халық талан-тараж қылынған,
Ҳәммеси зинданға тасланып, қамақханаға қамалған.
Олар олжаға айланды, қутқаратуғын ҳеш ким жоқ.
Таланды, «Қайтарып бер», дейтуғын ҳеш ким жоқ.
23
Араңызда буған қулақ түретуғын,24
Яқыпты таланшыларға,
Израилды қарақшыларға берген ким?
Бул Жаратқан Ийе емес пе?
Оған қарсы гүна ислемедик пе?
Олар Оның жолынан жүрмеди,
Нызамына қулақ аспады.
25
Сонлықтан Ол лаўлаған ғәзебин,
Ғыжлаған урысты үстине дөндирди.
Дөгерегин от пенен қапласа да, түсинбеди,
Күйдирсе де, жүрекке алмады.
1
Бирақ енди, Яқып сени жаратқан,2
Суўлардан өткениңде, сениң менен бирге боламан,
Дәрьялардан өткениңде, олар сени ығызып кетпейди.
От ишинен жүргениңде жанбайсаң,
Жалын сени жалмамайды.
3
Мен сениң Қудайың Жаратқан Ийе,
Израилдың Мухаддеси, сениң Қутқарыўшыңман.
Сениң төлемиң сыпатында Мысырды,
Сениң орныңа Куш пенен Себаны бердим.
4
Нәзеримде қымбатбаҳа ҳәм қәдирли болып,
Сени сүйгеним ушын,
Сениң орныңа адамларды,
Сениң өмириң ушын халықларды беремен.
5
Қорқпа, Мен сениң менен биргемен,
Урпақларыңды шығыстан алып келемен,
Өзиңди батыстан жыйнап аламан.
6
Арқаға: „Оларды бер“,
„Оларды услама,
Улларымды узақтан,
Қызларымды жердиң түпкирлеринен,
7
Маған тийисли болған ҳәр бир адамды,
Өз даңқым ушын жаратқанларымды,
Пишим берип, дөреткенлеримди қайтар“, — деймен».
8
Көзи болса да, көрмейтуғын соқырларды,9
Пүткил миллетлер бир жерге жыйналсын,
Халықлар топлансын.
Олардың арасында қайсысы буларды жәриялап,
Өткен ўақыяларды алдын ала бизлерге билдире алды?
Гүўаларды алып келип, өзлерин ақласын,
Басқалар еситип: «Бул дурыс», — десин.
10
Жаратқан Ийе былай дейди:11
Мен, тек жалғыз Мен — Жаратқан Ийемен.
Меннен басқа Қутқарыўшы жоқ».
12
Мен алдын ала билдирдим, қутқардым ҳәм жәрияладым.
Араңызда басқа қудай жоқ.
Сизлер Мениң гүўаларымсыз, — дейди Жаратқан Ийе. — Мен Қудайман.
13
Әўел бастан бери, Мен Солман.
Мен услағанды ҳеш ким жаздыра алмайды.
Мен қылғанды ким бийкарлай алады?»
14
Әменгериңиз, Израилдың Мухаддеси,15
Сизлердиң Мухаддесиңиз, Израилдың Жаратыўшысы,
Сизлердиң Патшаңыз Жаратқан Ийе Мен боламан».
16
Теңизден жол,17
Саўаш арбаларын, атлыларды,
Күшли әскерлерди ордасы менен алып шыққан Ол былай дейди:
«Олар жығылып, тура алмас,
Өширилди, шырадай сөнди.
18
Өткенлерди умытың,
Бурынғыларды еске алмаң.
19
Мине, Мен жаңа нәрсе қыламан!
Ол басланды, неге түсинбейсиз?
Мен шөлде жол, саҳрада дәрьялар саламан.
20
Жабайы ҳайўанлар, сағал ҳәм үкилер,
Мени ҳүрмет қылады.
Себеби таңлап алған халқым ишиўи ушын,
Шөлде суў, саҳрада дәрьялар ағыздым.
21
Маған алғыс-мақтаў айтыўы ушын,
Өзим ушын жараттым бул халықты.
22
Бирақ сен, ҳәй, Яқып, Мени шақырмадың,23
Жандырылатуғын қурбанлық ушын қойларыңды алып келмедиң,
Қурбанлықларың менен Мени сыйламадың.
Мен садақалар талап етип, сени қыйнамадым,
Хош ийисли түтеткилер талап етип, аўырманлық салмадым.
24
Сен Маған арнап, хош ийисли қамыс сатып алмадың,
Мени қурбанлықтың майына тойдырмадың.
Керисинше, гүналарың менен Маған жүк болдың,
Қылмысларың менен Мени шаршаттың.
25
Өзим ушын қылмысларыңды өширетуғын Менмен,
Артық гүналарыңды еслемеймен.
26
Мениң ядыма сал, даўласайық,27
Түп атаң гүна ислеген еди,
Дәлдалшыларың Маған қарсы бас көтерди.
28
Сонлықтан Ибадатхана басшыларының абырайын төктим,
Яқыпты пүткиллей жоқ қылыўға,
Израилды ғарғысқа ҳүким еттим».
1
«Бирақ, енди, ҳәй, қулым Яқып,2
Сени жаратқан, қурсақта сени қәлиплестирген,
Саған жәрдем беретуғын Жаратқан Ийе былай дейди:
Қорқпа, қулым Яқып,
Сайлап алғаным Ешурун !
3
Кеўип қалған жерге суў жиберип,4
Олар жасыл жайлаўдағы отлар,
Ағын суў жағасындағы таллар сыяқлы өсип-өнеди.
5
Биреўи: „Мен Жаратқан Ийеге тийислимен“, — дейди,
Екиншиси өзин Яқыптың аты менен атар,
Басқасы: „Жаратқан Ийеге тийислимен“, — деп қолына жазып,
Өзин Израил деп атар».
6
Израилдың Патшасы ҳәм Әменгери Жаратқан Ийе,7
Маған уқсағаны бар ма? Ол хабар берсин.
Әййемги халқымды жаратқан күннен баслап болып өткенлерди,
Келешекте не болатуғынын билдирип, баянласын.
Енди болатуғын нәрселерден хабар берсин.
8
Қалтырамаң, қорқпаң!
Сизлерге әўел бастан айтып, билдирмедим бе?
Сизлер Мениң гүўаларымсыз.
Меннен басқа қудай бар ма?
Басқа Жартас жоқ, басқа бирде биреўин де билмеймен».
9
Бут соққанлардың ҳәммеси — ҳеш ким емес,10
Пайда бермейтуғын қудайды ким соғады?
Бутты ким қуяды?
11
Қара, соған шерик болғанлардың ҳәммеси уятқа қалады.
Өнерментлер — бары-жоғы тек адамлар.
Олардың ҳәммеси жыйналып, ҳәммеси бир жерде турсын.
Олар қорқып, уятқа қалады.
12
Темирши қуралын алып,
Көмир шоғында таплайды,
Шөккиш пенен ислеў берип,
Билегиниң күши менен пишим береди.
Темирши аш болып, ҳәлсирейди,
Суў ишпей, ҳалдан таяды.
13
Ағаш устасы ағашты жип пенен өлшеп,
Ушлы қурал менен сызып алады.
Қашаў менен пишим берип,
Аша таяқ пенен тамғалап,
Адам қәлпине келтиреди.
Оны бутханаға қойыў ушын,
Пүткил адам гөззаллығын береди.
14
Ол кедр ағашын кесип алады.
Сәрўи яки емен ағашын таңлап алып,
Өсиў ушын тоғайдағы тереклер арасында қалдырады.
Ямаса кедр ағашын отырғызады,
Жаўын оны өсиреди.
15
Кейин ағаш отын болады,
Адам отынның бир бөлегин жағып ысынса,
Басқа бөлеги менен нан писиреди.
Ал қалғанынан өзине бир қудай соғып алып, табынады,
Бут соғып алып, алдына жығылып, тәжим етеди.
16
Отынның ярымын жағып, аўқат таярлайды,
Кәбап писирип, тойғанша жейди.
Ол жылынып, былай дейди:
«Мен жылындым, оттың ҳәўирин сездим».
17
Аўысқан отыннан ол қудай, яғный өзине бут ислеп алып,
Оның алдында тәжим етеди, оған сыйынады.
Оған дуўа етип, былай дейди:
«Мени қутқар, өйткени сен қудайымсаң».
18
Бундай адамлар ҳеш нәрсени билмейди, түсинбейди де.
Өйткени көрмесин деп көзлери,
Түсинбесин деп жүреклери жабылған.
19
Ҳеш ким ойланып көрмейди:
«Отынның ярымын жақтым,
Қозына нан писирдим,
Гөштен кәбап писирип жедим,
Енди қалғанынан жеркенишли нәрсе соғайын ба?
Бир бөлек ағашқа табынайын ба?» —
Деп айтыўға ақыл-парасаты жетпейди.
20
Ол күлдиң изинен қуўады,
Алданған жүреги оны жолдан адастырады.
Ол өз жанын қутқара алмайды,
«Оң қолымдағы нәрсе жалған нәрсе емес пе?» — дей алмайды.
21
«Яқып, буларды есте тут,22
Сениң қылмысларыңды булт киби,
Гүналарыңды азанғы думан киби, таратып жиберемен.
Маған қайт, Мен сен ушын төлем төледим».
23
Ҳәй көклер, қуўаныш пенен қосық айтың,24
Сени қурсақта қәлиплестирген Әменгериң,25
Жалған пайғамбарлардың белгилерин пушқа шығарған,
Палкерлерди ақмақ қылған,
Даналарға соққы берип,
Билимлерин наданлыққа айландырған,
26
Қулының сөзин тастыйықлаған,
Хабаршыларының айтқанларын әмелге асырған,
Ерусалимге: „Ишинде және адам жасайды“, — деп айтқан,
Яҳуда қалаларына: „Олар қайтадан қурылады,
Қарабақаналарын тиклеймен“, — деген,
27
Шуқыр суўларға: „Қурып кет, дәрьяларыңды қурытаман“, — деген,
28
Кирге : „Мениң шопаным, барлық мақсетлеримди ол әмелге асырады“, — деген,
Ерусалимге: „Жаңадан қурылады“,
Ибадатханаға: „Қайта тикленеди“, — деген,
Жаратқан Ийе Мен боламан».
1
Жаратқан Ийе майлағанына,2
Мен алдыңда жүрип, таўларды тегислеймен,
Қола дәрўазаларды бузып, темир тәмбилерди сындыраман.
3
Саған қараңғылықта жасырынған ғәзийнелерди,
Жасырын жерлерде сақланған байлықларды беремен.
Усы арқалы атыңды айтып шақырған Мен — Жаратқан Ийе,
Израилдың Қудайы екенимди билесең.
4
Сен Мени танымасаң да,
Қулым Яқып, таңлағаным Израил ҳақы,
Сени атыңды айтып шақырдым,
Саған ҳүрметли ат қойдым.
5
Мен — Жаратқан Ийемен, басқасы жоқ.
Меннен басқа қудай жоқ.
Мени танымасаң да, саған күш беремен.
6
Шығыстан батысқа дейинги адамлар,
Меннен басқасының жоқ екенин билип қойсын.
Мен — Жаратқан Ийемен, басқасы жоқ.
7
Нурды дөреткен, қараңғылықты жаратқан Мен боламан,
Абаданлықты беретуғын, апатшылықты жиберетуғын да Менмен.
Булардың ҳәммесин ислейтуғын Мен — Жаратқан Ийемен.
8
Көклер, сен жоқарыдан қутқарылыўды төк,
Бултлар оны төменге жаўдырсын.
Жер ашылып, қутқарылыў өсип шықсын,
Оның менен бирге әдиллик те өссин.
Буны Мен — Жаратқан Ийе жараттым».
9
Жаратыўшысы менен даўласатуғынлар, сорыңыз қурысын!10
Әкесине: «Мени неге дүньяға келтирдиң?»
Анасына: «Мени неге туўдың?» — дейтуғынлар,
Ҳәсирет шегесиз!
11
Израилдың Мухаддеси ҳәм
Оның Жаратыўшысы, Жаратқан Ийе былай дейди:
«Балаларымның келешеги ҳаққында сораўға тутпақшымысыз?
Қолымның ислери туўралы буйрық бермекшимисиз?
12
Мен жерди дөретип,
Оның үстине адамды жараттым,
Өз қолларым менен көклерди кердим,
Аспан денелерине буйрық бердим.
13
Кирди әдил нийетимди әмелге асырыў ушын ҳәрекетке келтирдим,
Оның пүткил жолларын тегислеймен.
Ол Мениң қаламды қайта қурады,
Тутқын болған халқымды төлемсиз ҳәм парасыз азат етеди».
Буны айтқан Әлемниң Жаратқан Ийеси болады.
14
Жаратқан Ийе Израилға былай дейди:15
Израилдың Қудайы — Қутқарыўшы,16
Бут соғатуғынлардың ҳәммеси уятқа қалып, масқара болады,
Ҳәммеси бирге шерменде болады.
17
Бирақ Израил Жаратқан Ийе тәрепинен мәңгиге қутқарылады:
Сизлер мәңгиге уятқа қалмайсыз,
Масқара болмайсыз.
18
Көклерди жаратқан — Ол Қудай.19
Мен жасырын да, қараңғылықта да сөйлемедим.
Мен Яқыптың урпақларына:
„Мени ҳеш нәрсе жоқ жерден излең“, — демедим.
Мен Жаратқан Ийемен, ҳақыйқатты айтаман,
Мен шынлықты баян етемен».
20
«Миллетлерден қашып қутылғанлар,21
Айтың, даўаңызды баян етиң,
Олар бирге мәсләҳәтлессин!
Буны әзелден айтқан ким?
Өтмиште аян еткен ким?
Жаратқан Ийе болған Мен емеспен бе?
Меннен басқа қудай жоқ,
Мен әдил Қудайман ҳәм Қутқарыўшыман,
Меннен басқасы жоқ.
22
Пүткил дүнья,23
Мен Өзим ҳақы ант иштим,
Аўзымнан шыққан сөз туўры,
Ол босқа шықпас:
„Ҳәр бир дизе алдымда ийилип,
Ҳәр бир тил Маған ант ишеди“.
24
Олар Мен туўралы: „Әдалат ҳәм күш,25
Бирақ Израилдың пүткил нәсили,
Жаратқан Ийеде ақланып, Оның менен мақтанады.
1
Бел деген қудай дизе бүкти,2
Олардың қудайлары бүгилип, дизе бүкти,
Олар жүклерди қутқара алмас,
Өзлери сүргин етилип атыр.
3
«Яқып урпақлары,4
Қартайғаныңызда да, Мен солай ислеймен,
Шашыңыз ағарғанда да, сизлерди көтеремен.
Мен сизлерди жараттым, Өзим қоллайман,
Сизлерди көтерип жүремен, қутқараман.
5
Мени кимге уқсатып, кимге теңлестирежақсыз?6
Адамлар алтынды шыжланынан шығарып төлеп,
Гүмисти тәрезиде өлшеп,
Бир зергерди жаллап алады.
Зергер олардан бир қудай соғып береди,
Адамлар жерге жығылып, оған табынады.
7
Қудайын ийнинде көтерип алып жүреди,
Орнына қояды, ол сол жерде тура береди.
Орнынан қозғала алмайды.
Оған жалбарынса, жуўап бермейди,
Ҳеш бир апаттан да қутқармайды.
8
Ҳәй, гүнакарлар, буны умытпаң,9
Әййемги болып өткен ислерди еслең.
Мен Қудайман, басқасы жоқ,
Мен Қудайман, Маған уқсағаны жоқ.
10
Мен ақырғы болатуғынларды әўел бастан,
Келешекте болатуғынларды әййемнен билдирип келемен.
Мен: „Мақсетлеримди иске асырып,
Өзиме унаған нәрселердиң ҳәммесин ислеймен“, — деймен.
11
Шығыстан жыртқыш қусты,
Мақсетимди орынлайтуғын бир адамды,
Узақ журттан шақыраман.
Мен айтқанымды орынлайман,
Жобаластырғанымды әмелге асыраман.
12
Жүреги қайсарлар,13
Жеңисим жақын,
Ол узақ емес,
Қутқарыўым кешикпейди.
Мен Сионға қутқарылыў,
Израилға даңқымды сыйлайман».
1
«Ҳәй, пәк қыз Бабилон,2
Дигирманды алып, ун тарт,
Пәренжеңди алып тасла, етегиңди түрип,
Балтырыңды көрсетип, дәрьяларды кешип өт.
3
Денең ашылып, уятлы жериң көринсин.
Мен өш аламан, ҳеш кимди аямайман».
4
Әменгеримиз — Израилдың Мухаддеси,5
«Ҳәй, калдейлердиң қызы,6
Халқыма қәҳәрлендим,
Мийрасымды қорлап,
Сениң қолыңа бердим,
Сен де оларға реҳим етпедиң.
Ҳәтте, ғаррыларға да,
Жүдә аўыр мойынтырық тақтың.
7
Сен: „Мен мәңгиге ханым боламан“, — дедиң.
Буларға дыққат бермедиң,
Ақыбетиниң не болатуғынын ойламадың.
8
Ҳәй, рәҳәтти сүйетуғын,9
Булардың екеўи де бир күнде,
Тосаттан басыңа түсер:
Перзентлериңнен айырыларсаң, жесир қаларсаң.
Сыйқыршылықтың көплигине,
Дуўаханлықтың уллы күшине қарамастан,
Олар бәри бир басыңа түседи.
10
Сен өз жаўызлығыңа исендиң,
„Мени ҳеш ким көрмейди“, — деп ойладың.
Даналығың ҳәм билимиң сени жолдан адастырды.
Ишиңнен: „Мине мен, маған тең келетуғыны жоқ“, — дедиң.
11
Сонлықтан апатшылыққа ушырайсаң,
Сыйқыршылық пенен оннан қутыла алмайсаң.
Басыңа бахытсызлық түседи,
Төлем менен оны қайтара алмайсаң.
Ойламаған ўайраншылық,
Тосаттан үстиңе келеди.
12
Жаслығыңнан бери шуғылланып келген,
Дуўаханлығың ҳәм сансыз сыйқыршылығыңды даўам ет.
Бәлким, олардан саған пайда тийер,
Яки олар менен биреўди қорқытарсаң.
13
Мәсләҳәтлердиң көплиги сени шаршатты.
Жулдызларды изертлеўшилер,
Жаңа айдың басында не болатуғынын айтатуғынлар,
Басыңа түсетуғын нәрселерден сени қутқарсын.
14
Әне, олар сабанға уқсайды,15
Усылайынша сениң менен мийнет етип,
Жаслығыңнан алды-сатты ислегенлердиң ҳәр бири,
Басы аўған тәрепке раўана болады,
Сени ҳеш ким де қутқармайды».
1
«Тыңла, ҳәй, Яқыптың урпақлары!2
Сонда да, өзлериңизди мухаддес қаладанбыз деп,
Израилдың Қудайына сүйендиңиз.
Оның аты — Әлемниң Жаратқан Ийеси.
3
Болып өткенлерди Мен алдын ала айттым,
Мениң аўзымнан шықты, Мен оларды билдирдим.
Кейин тосаттан оларды иследим,
Олар орынланды.
4
Себеби сениң қайсарлығыңды билемен,
Желке тамырың темирдей,
Маңлайың қоладай қатты.
5
Буларды саған алдын ала баян еттим,
„Буларды мениң бутларым иследи,
Ағаш мүсинлерим ҳәм қуйма қудайларым,
Буларды буйырды“, — деп айтпаўың ушын,
Орынланбастан алдын, оларды саған билдирдим.
6
Буларды еситтиң, енди ҳәммесин көр.7
Булар тап ҳәзир жаратылды, өтмиште емес,
Бүгинге дейин, сен булар туўралы еситпедиң,
Болмаса: „Буларды билетуғын едим“, — дейсең.
8
Сен еситпедиң де, билмейсең де,
Әзелден қулағың ашық емес еди.
Мен сениң сатқын екениңди билемен,
Туўылғаныңнан бери, қозғалаңшы деп аталасаң.
9
Өз атым ҳақы ғәзебимди тутып,
Өз даңқым ҳақы оны тыйдым.
Болмаса, сени жоқ қылар едим.
10
Мине, гүмистей етип болмаса да, сени тазаладым,
Азап ошағында сынадым.
11
Буны Өзим ҳақы, Өзим ушын ислеймен.
Неге атыма дақ түсиўи керек?
Даңқымды басқаға бермеймен.
12
Ҳәй, Яқып, шақырғаным Израил, Мени тыңла!13
Қолым жердиң тийкарын қойды,
Оң қолым көклерди жайды.
Мен оларды шақырсам,
Ҳәммеси бирге алдымда турады.
14
Ҳәммеңиз жыйналып, тыңлаң!15
Мен, аўа, Мен оған айттым,
Оны Мен шақырдым, Мен алып келдим,
Ол өз исинде табысқа ериседи.
16
Маған жақынлап, мынаны тыңлаңлар!17
Әменгериң, Израилдың Мухаддеси,
Жаратқан Ийе былай дейди:
«Саған пайдалы нәрселерди үйрететуғын,
Жүриўиң керек болған жолдан жетеклейтуғын,
Қудайың Жаратқан Ийе Мен боламан.
18
Егер Мениң буйрықларыма қулақ асқаныңда еди!
Абаданшылығың дәрьядай,
Әдиллигиң теңиз толқынларындай болар еди.
19
Урпақларың теңиз қумындай көп,
Нәсиллериң қум қыйыршықларындай сансыз болар еди.
Атлары да өширилмес,
Мениң алдымда жоқ болмас еди».
20
Бабилоннан шығып, калдейлерден қашың!21
Оларды шөлден алып өткенде де, шөллемеди,
Олар ушын жартастан суў ағызды,
Ол жартасты жарды, суў атылып шықты.
22
«Жаўызлар ушын тынышлық жоқ», — дейди Жаратқан Ийе.
1
Атаўлар, Мени тыңлаң!2
Ол сөзимди қылыштай өткир қылды,
Мени қолының саясына жасырды.
Мени ушқыр оқ қылды,
Өзиниң оқ қабында сақлады.
3
Ол маған: «Мениң қулымсаң,
Израил, Мен сен арқалы даңққа ерисемен», — деди.
4
Бирақ мен: «Мийнетим зая кетти,5
Яқыптың урпақларын Оған қайтарыўым,6
Ол былай деди: «Яқыптың тийрелерин қайта тиклеў,
Израилдың тири қалғанларын қайтарыў ушын,
Қулым болыўың жетерли емес,
Сени миллетлерге нур қыламан,
Мениң қутқарыўым жердиң шетине дейин жетип барсын».
7
Инсанлар кемситип, халық жек көргенге,8
Жаратқан Ийе былай дейди:9
Тутқынларға: „Шығыңлар!“,
Қараңғылықта болғанға: „Азатсаң!“, — дейсең.
Олар жол жағаларында отлайды,
Тап-тақыр төбешиклерде жайлаў табады.
10
Олар аш та болмайды, шөллемейди де,
Қуўратыўшы самал да, қуяш та оларға зыян тийгизбейди.
Мийрим көрсетиўши оларды жетеклейди,
Суў көзлерине алып барады.
11
Ҳәмме таўларымды жолға айландыраман,
Дәрбент жолларымды бийиклетемен.
12
Мине, олар алыстан,
Кимиси арқадан, кимиси батыстан,
Кимиси Синим жерлеринен киятыр.
13
Көклер, қуўаныш пенен бақырың!14
Бирақ Сион былай дейди:15
Ана емизиўли баласын умыта ма?
Өзи туўған баласына реҳими түспей ме?
Ҳәтте, ана өз баласын умытса да,
Мен сени умытпайман.
16
Қара, атыңды алақанларыма жаздым,
Қыйралған дийўалларың бәрқулла көз алдымда.
17
Улларың асығып келеди,
Сени қырып, ўайран еткенлер шығып кетеди.
18
Басыңды көтерип, айланаға қара,
Ҳәммеси жыйналып, саған киятыр».
Жаратқан Ийе былай дейди:
«Тирилигим ҳақы ант ишемен:
Олардың ҳәммеси сен ушын безениў буйымындай болады,
Келиншектей оларды тағып аларсаң.
19
Аўа, жериң ўайранланып, босап қалып,20
Тутқын болған ўақытта туўылған балаларың,
Еле саған былай дейди:
„Бул жер бизлерге тарлық етип атыр,
Жасаў ушын көбирек жер бер“.
21
Сонда сен ишиңнен былай дерсең:
„Буларды маған ким туўып берди?
Мен балаларымды жойтып, нәсилсиз болып қалған едим,
Сүргин етилип, қор болған едим.
Буларды ким өсирди?
Мен жалғыз өзим қалған едим,
Булар қайдан пайда болды?“»
22
Қудай Ийе былай дейди:23
Патшалар саған әкелик қылып,
Ханшалар саған сүт бериўши ана болады.
Олар алдыңда бети жерге тийгенше ийилип тәжим етеди,
Аяқларыңдағы шаңды артады.
Сонда сен Мениң Жаратқан Ийе екенимди,
Маған үмит байлағанлар уятқа қалмайтуғынын билесең».
24
Күшлиден олжасын тартып алыў мүмкин бе?25
Бирақ Жаратқан Ийе былай дейди:
«Аўа, күшлиниң қолынан олжасы тартып алынады,
Залымның олжалары қайтарылады.
Саған қарсы шыққанға,
Мен қарсы тураман,
Балаларыңды қутқараман.
26
Сени езгенлерге өз денесин жегиземен,
Шарап ишкендей, өз қанларын ишип мәс болады.
Сонда пүткил адамзат Мениң Жаратқан Ийе екенимди,
Сениң Қутқарыўшың ҳәм Әменгериң екенимди,
Яқыптың Күшли Қудайы екенимди биледи».
1
Жаратқан Ийе былай дейди:2
Келгенимде, не ушын ҳеш ким жоқ еди?
Шақырғанымда, не ушын ҳеш ким жуўап бермеди.
Сизлерди азат етиў ушын қолым сондай-ақ қысқа ма еди?
Ямаса сизлерди қутқарыўға Менде күш жоқ па?
Бир айбат етсем, теңиз қурыйды,
Дәрьяларды шөлге айландыраман.
Балықлар суўсызлықтан сасып, шөлден өледи.
3
Көклерге қара кийдиремен,
Аза кийимин олардың жапқышы қыламан».
4
Шаршағанға сөз бенен мәдет берсин деп,5
Қудай Ийе қулағымды ашты,
Мен қарсы шықпадым, жүз бурып кетпедим.
6
Мен өзимди урғанларға арқамды,
Сақалымды жулғанларға жүзимди туттым.
Масқаралағанда да, түпиргенде де жүзимди жасырмадым.
7
Қудай Ийе маған жәрдем бергенликтен,
Мен уятқа қалмадым.
Өзимди мийтиндей беккем туттым,
Билемен, шерменде болмайман.
8
Мени ақлаўшы жанымда,
Мениң менен ким даўласады?
Кел, жүзлесейик,
Мени ким айыплай алады?
Ол жаныма келсин!
9
Маған жәрдем бериўши — Қудай Ийе,
Ким мени гүналыға шығара алады?
Олардың ҳәммеси кийимдей тозар,
Оларды күйе жеп қояр.
10
Араңызда Жаратқан Ийеден қорқып,11
Бирақ от жағып, шыра услаған сизлер, ҳәммеңиз,
Өз отыңыздың жарығында,
Жаққан шыраларыңыздың жақтысында жүре бериң.
Мениң қолым сизлерге мынаны қылады:
Азап ишинде жатасыз.
1
«Азатлыққа умтылып,2
Әкеңиз Ибрайымға,
Өзиңизди туўған Сараға нәзер салың.
Мен оны шақырғанымда, ол жалғыз еди,
Мен оны жарылқап, көбейттим.
3
Жаратқан Ийе болған Мен Сионға,
Оның ҳәмме қарабақаналарына тәселле беремен.
Мен Сионның шөллерин Эдендей,
Далаңлықларын Жаратқан Ийениң бағындай қыламан.
Онда шадлық ҳәм қуўаныш,
Миннетдаршылық ҳәм қосық даўыслары еситиледи.
4
Халқым, Маған дыққат аўдарың,5
Азат етиўим тез жақынласпақта,
Қутқарыўым жолға шықты.
Қолларым халықларды басқарады,
Атаўлар Мени күтпекте,
Қолымның күшине үмит байламақта.
6
Басыңызды көтерип, көклерге көз тигиң,
Төменде болған жерге қараң,
Көклер түтиндей тарқап кетер,
Жер кийим киби тозар,
Ондағы жасайтуғынлар шыбындай өлип кетер.
Бирақ Мениң қутқарыўым мәңги болар,
Мениң азат етиўим ҳеш қашан тамам болмас.
7
Әдилликти билген,8
Күйе оларды кийим киби,
Қуртлар оларды жүн киби жейди.
Бирақ Мениң азат етиўим мәңгиге болады,
Мениң қутқарыўым әўладтан-әўладқа даўам етеди».
9
Оян, оян, күшке тол, Жаратқан Ийениң қолы!10
Теңизди, терең туңғыйықтың суўларын қурытқан Сен емес пе едиң?
Қутқарылғанлар өтсин деп,
Теңиз түбин жол қылған Сен емес пе едиң?
11
Жаратқан Ийениң азат еткенлери изге қайтады,
Қосық айтып, Сионға қайтып келеди.
Олар мәңгилик қуўаныш тажын басларына кийеди.
Қуўаныш ҳәм шадлыққа толып-тасып,
Қайғы ҳәм ғам-тәшиўиш қашып кетеди.
12
Жаратқан Ийе былай дейди:13
Сен өзиңди жаратқан, көклерди жайған,
Жердиң тийкарын қойған,
Жаратқан Ийени, Жаратыўшыңды неге умыттың?
Сени жоқ қылыў нийетинде болған,
Езиўшиниң ғәзебинен неге күни бойы қорқасаң?
Қәне, езиўшиниң ғәзеби қайда?
14
Тез арада тутқынлар азат етиледи,
Олар өлмейди, қәбирге де түспейди,
Нанға да зар болмайды.
15
Толқынлары шуўылдасын деп, теңизди шайқаған,
Қудайың Жаратқан Ийе Мен боламан.
Мениң атым Әлемниң Жаратқан Ийеси.
16
Сөзлеримди аўзыңа салдым,
Сени қолымның саясында жасырдым.
Көклерди орнатқан,
Жердиң тийкарын қойған,
Сионға: „Сен Мениң халқымсаң“ деген Мен боламан».
17
Оян, ҳәй, Ерусалим, оян, аяққа тур!18
Өзиң туўған улларыңның ишинде,
Сени жетеклейтуғын биреўи де жоқ.
Өзиң өсирген улларыңның ишинде,
Қолыңнан услап, сүйейтуғын биреўи де жоқ.
19
Басыңа қос апат түсти,
Ким саған тәселле береди?
Набыт болыў, ўайраншылық, ашлық ҳәм қылыш,
Ким сени жубата алады?
20
Улларың естен танып,
Торға түскен антилопадай болып,
Ҳәр көшениң басында жатыр.
Олар Жаратқан Ийениң ғәзебине,
Қудайыңның қәҳәрине ушыраған.
21
Сонлықтан азап шеккен,22
Ийең, Өз халқын қорғайтуғын Қудайың Жаратқан Ийе былай дейди:
«Мине, Мен сени тентиреклететуғын кесени қолыңнан алдым,
Буннан былай, Мениң ғәзеп кесемнен ишпейсең.
23
Оны сени жәбирлегенлердиң қолына беремен.
Олар саған: „Жерге жат, үстиңнен басып өтейик“, — деди,
Сонда сен арқаңды тутып, жердей,
Олар өтетуғын көшедей қылдың».
1
Оян Сион, оян, күшке тол!2
Үстиңдеги топырақты қағып таслап,
Тур, Ерусалим, тахтқа отыр.
Мойныңдағы шынжырды үзип тасла,
Ҳәй, тутқын қыз Сион!
3
Жаратқан Ийе былай дейди:4
Қудай Ийе былай дейди:
«Халқым жасап турыў ушын, дәслеп Мысырға барды,
Кейин ассириялылар себепсиз оларды жәбирледи».
5
«Бул не аўҳал? — дейди Жаратқан Ийе.
— Халқым қурыдан-қуры басып алынды,
Ҳүкимдарлары пәрияд етпекте, — дейди Жаратқан Ийе.
— Күни бойы атыма тил тиймекте.
6
Бирақ халқым Мениң атымды билип алады.
Сол күни олар Мениң сөйлегенимди,
„Мине, Мен“ дегенниң Мен екенин биледи».
7
Таўлар асып киятырған,8
Тыңлаң! Гүзетшилериң даўысын көтермекте,
Бирге олар қуўанып бақырмақта.
Жаратқан Ийениң Сионға қайтып келгенин,
Олар өз көзлери менен көреди.
9
Ҳәй, Ерусалимниң қарабақаналары!10
Пүткил миллетлердиң көз алдында,
Жаратқан Ийе мухаддес билегин түрди.
Пүткил дүнья,
Қудайымыздың қутқарыўын көреди.
11
Кетиң, кетиң, ол жерден шығың!12
Бирақ асығыс шығып кетпең,
Қашып та жүрмең.
Себеби Жаратқан Ийе алдыңызда жүреди,
Израилдың Қудайы изиңизден қорғап барады.
13
«Мине, қулым табысқа ериседи,14
Көплер оған ҳайран қалды.
Оның түр-түси адамға уқсамайтуғын сықылсыз,
Көриниси де адам улына уқсамайтуғын еди.
15
Ол көп миллетлерди лал қалдырады,
Патшалар оның алдында аўзын жумады.
Себеби олар айтылмаған нәрселерди көрип,
Еситпеген нәрселерин түсинеди».
1
Бизлерге жиберилген хабарға ким исенди?2
Жаратқан Ийениң қулы Оның алдында нәлдей,
Қурғақ жердеги тамырдай өсип шықты.
Бизлер оған қарағандай,
Онда сын-сымбат та, уллылық та болмады,
Өзине тартқандай көринис те жоқ еди.
3
Ол адамлар тәрепинен кемситилди, оннан жүз бурылды.
Ол қайғының, азап-ақыреттиң не екенин билетуғын еди.
Адамлар оннан бетин жасыратуғындай дәрежеде ол кемситилди,
Оны биз адам қатарында көрмедик.
4
Ҳақыйқатында ол, бизлердиң кеселликлеримизди өзине алды,5
Ал ол бизлердиң қылмысларымыз ушын жарақатланды,
Бизлердиң жынаятымыз ушын азап шекти.
Тынышлық алыўымыз ушын берилетуғын жазаны ол алды,
Оның жаралары бизлерге шыпа берди.
6
Бизлердиң ҳәммемиз қойлардай жолдан адастық,
Ҳәр биримиз өз жолымыздан кеттик.
Жаратқан Ийе оған ҳәммемиздиң қылмысымызды жүкледи.
7
Ол езилип, азап шексе де, аўзын ашпады,8
Ол наҳақ ҳүким менен алып кетилди.
Халқымның жынаяты ушын азапланып,
Тирилер әлеминен шығарып тасланды.
Оның заманласларынан қайсы бири буны билди?
9
Ол залым да болмаған,
Аўзынан жалған сөз де шықпаған болса да,
Оның қәбири залымлар жанынан белгиленди,
Бай адамның қасына қойылды.
10
Оның жәбирленип, азап шегиўи Жаратқан Ийениң қәлеўи еди.11
Жан азабынан соң ол нурды көреди,
Өз билими арқалы қанаатланады.
Мениң әдил қулым көплерди ақлайды,
Олардың қылмысларын өзине алады.
12
Сонлықтан уллылар қатарында оған пай беремен,
Күшлилер менен олжа бөлиседи.
Өйткени ол жанын қурбан етти,
Жынаятшылар қатарында саналды,
Көплердиң гүнасын өзине алды,
Қылмысшылар ушын араға түсти.
1
«Шадлан, ҳәй, бала көрмеген нәсилсиз ҳаял!2
— Шатырыңның орнын кеңейт,
Мәкан жайыңның перделерин аямай созып,
Жиплерин узын етип ал, қазықларын беккемле.
3
Сен оңға, солға жайыласаң,
Урпақларың миллетлердиң жерлерин ийелеп,
Бос қалған қалаларға орналасып алады.
4
Қорқпа, уятқа қалмайсаң,5
Себеби сениң күйеўиң — сениң Жаратыўшың,
Оның аты — Әлемниң Жаратқан Ийеси.
Израилдың Мухаддеси — Әменгериң,
Ол пүткил дүньяның Қудайы деп аталады.
6
Сен күйеўи таслап кетип,
Қәлби жарақатланған ҳаялға уқсайсаң.
Бирақ Жаратқан Ийе сени шақырады, дейди Қудайың.
7
— Мен сени бир мәўрит тәрк еттим,
Бирақ уллы меҳир менен сени жыйнайман.
8
Қәҳәрленгенимде, сеннен бир мәўрит жүзимди жасырған едим,
Бирақ мәңгилик сүйиспеншилигим менен,
Саған реҳим етемен, — дейди Әменгериң Жаратқан Ийе.
9
— Бул Мен ушын Нухтың дәўирине уқсайды.10
Таўлар орнынан қозғалып, төбелер шайқалса да,
Мениң саған деген сүйиспеншилигим тербелмейди,
Тынышлық келисимим де қозғалмас, — дейди саған реҳим еткен Жаратқан Ийе.
11
— Азап шегип, даўыл дүбеп, жубаныш таппаған қала!12
Минараларыңды рубиннен,
Дәрўазаларыңды гәўҳардан,
Дийўалларыңды қымбатбаҳа таслардан ислеймен.
13
Балаларыңның ҳәммеси Жаратқан Ийеден тәлим алады,
Олар уллы тынышлыққа бөленеди.
14
Сен әдалатлық пенен негиз қурасаң,
Езилиўден аўлақ боласаң, қорқпассаң.
Қәўип-қәтерден жырақ боласаң, ол саған жақынламас.
15
Егер биреў саған топылса,
Бул Меннен емес,
Саған ҳүжим қылғанның ҳәр бири саған бас ийер.
16
Қара, көмир шоғын үплеп,17
Саған қарсы қолланыў ушын жаратылған,
Ҳеш қандай қурал-жарақ табысқа ериспес,
Ҳүкимде сени айыпламақшы болған ҳәр бир тилди,
Сен айыпларсаң.
Жаратқан Ийениң қулларының мийрасы — усы,
Мен оларды ақлайман, — дейди Жаратқан Ийе».
1
«Шөллегенлердиң ҳәммеси, суў көзлерине келиңлер!2
Не ушын ақшаңызды нан болмаған нәрсеге,
Мийнетиңизди өзлериңизди қанықтырмайтуғын нәрсеге сарплайсызлар?
Мени қунт пенен тыңлап, жақсы нәрсени жеңлер,
Жаныңыз тойымлы аўқатлардан ләззет алсын!
3
Қулақ түриңлер ҳәм Маған келиңлер,
Тыңлаңлар, сонда жасайсыз.
Даўытқа болған садық сүйиспеншилигим ҳақы,
Сизлер менен мәңгилик келисим дүзбекшимен.
4
Мине, Мен оны халықларға гүўа,
Көсем ҳәм сәрдар қылдым.
5
Сен танымаған халықларды шақырасаң,
Сени танымаған халықлар саған келиўге асығады.
Себеби Израилдың Мухаддеси,
Қудайың Жаратқан Ийе болған Мен,
Сени уллылыққа бөлегенмен».
6
Табыўға пурсат барда, Жаратқан Ийени излең,7
Залым өз жолынан,
Жаўыз адам өз нийетинен қайтсын.
Жаратқан Ийеге жүз бурсын,
Жаратқан Ийе реҳим етер,
Қудайымызға қайтсын,
Оның кеширими шексиз!
8
«Мениң пикирлерим сизлердикинен өзгеше,
Мениң жолым сизлердикинен басқа, — дейди Жаратқан Ийе.
9
— Аспан жерден қанша жоқары болса,
Мениң жолларым да сизлердикинен сонша жоқары,
Мениң ой-пикирлерим де сизлердикинен жүдә бийик.
10
Аспаннан жаўған жаўын менен қар,
Аспанға қайтпайды.
Ал жерди суўғарып, өсимлик көгертип өсиреди,
Егиў ушын дән, жеў ушын нан береди.
11
Мениң аўзымнан шыққан сөз де соған уқсайды:
Ол орынланбай, Маған қайтпайды.
Ол Мениң еркимди орынлайды,
Неге жиберген болсам, сол әмелге асады.
12
Сонлықтан сизлер қуўаныш пенен шығасызлар,13
Тикенли пута орнына сәрўи ағашы,
Тикенектиң орнына мирта ағашы өседи.
Бул Жаратқан Ийениң даңқын асыратуғын,
Сөнбейтуғын мәңги белги болады».
1
Жаратқан Ийе былай дейди:2
Мыналарды беккем устанатуғын адам, қандай бахытлы!
Бундай адам Шаббат күнине әмел қылады, оны қорламайды,
Қолын жаўыз ислерден тыяды.
3
Жаратқан Ийеге бағышланған жат жерлилердиң ҳеш бири:4
Себеби Жаратқан Ийе былай дейди:
«Шаббат күниме әмел қылыўшы,
Маған унаған нәрселерди таңлаўшы,
Келисимиме садық болған ақталарға,
5
Ибадатханамда, дийўалларымның ишинде,
Улларым менен қызларымнан да гөре жақсырақ,
Естелик белги ҳәм ат беремен.
Мен оларға жоғалмайтуғын, мәңгилик бир ат беремен.
6
Жаратқан Ийеге хызмет етиў,7
Мухаддес таўыма алып келемен.
Дуўа ететуғын Ибадатханамда оларды қуўанышқа бөлеймен.
Олардың жандырылатуғын қурбанлықлары ҳәм басқа қурбанлықлары,
Қурбанлық орнымда қабыл етиледи.
Мениң Үйим барлық халықлар ушын,
Дуўа етилетуғын үй деп аталады».
8
Израилдың қуўғын болғанларын жыйнап алатуғын,
Қудай Ийе былай дейди:
«Мен жыйнағанларыма қоса,
Басқаларды да жыйнайман».
9
Ҳәй, даладағы жабайы ҳайўанлар,10
Израилдың гүзетшилери соқыр,
Олардың ҳәммеси надан,
Барлығы үрмейтуғын тилсиз ийтлер,
Олар жатып алып, түс көреди,
Уйқыны жақсы көреди.
11
Олар тойғанын билмейтуғын ашкөз ийтлер.
Ақылсыз шопанлардың ҳәр бири,
Өз пайдасын гөзлеп,
Өз жолынан кетеди.
12
Олар: «Келиң, шарап ишейик!
Өткир ишимликке тояйық!
Ертең де бүгингидей болады,
Ҳәтте, буннан да жақсырақ болар», — дейди.
1
«Әдил адам өлип кетип атыр,2
Ол тыныш жерге киреди.
Туўры жолдан жүргенлер өз қәбиринде тынығады.
3
Сизлер болсаңыз, ҳәй, палкерлердиң балалары,4
Сизлер кимниң үстинен күлип турсыз?
Кимди мазақлап,
Кимге тилиңизди шығарып турсыз?
Сизлер қозғалаңшылардың балалары,
Жалғаншылардың зүряды емессиз бе?
5
Сизлер кийели теребинфлердиң арасында,
Ҳәр бир қойыў саялы терек астында,
Қуштарлық отында өртендиңиз.
Сайларда ҳәм жартастың қуўысларында,
Балаларыңызды қурбанлыққа усындыңыз.
6
Сениң пайың — дәрьяның сыйпақ таслары арасындағы бутлар,
Несийбең — солар болады.
Оларға ишимлик садақаларын қуйдың,
Ғәлле садақасын бердиң.
Булардан кейин де, сени жазасыз қалдырайын ба?
7
Бийик ҳәм уллы таў үстине төсегиңди салып,
Қурбанлық бериў ушын сол жерге шықтың.
8
Қапы ҳәм жақлаўыңның арғы жағына,
Өз бутларыңның мүсинлерин қойдың.
Мени таслап кетип, жалаңашланып, төсегиңе кирдиң.
Төсегиңди кең жайдың.
Ким менен төсекте жақсы болса,
Соның менен питим дүздиң.
Олардың жалаңаш денесине тигилип қалдың.
9
Хош ийисли май алып, Молохқа бардың,
Әтирлериңди көбейттиң.
Елшилериңди узақларға жолладың,
Ҳәтте, өлилер мәканына жибердиң.
10
Узақ сапар сени талықтырды,
Бирақ сонда да үмитиңди үзбедиң.
Күшиңди қайта тикледиң,
Сол себепли ҳалдан таймадың.
11
Мени алдап, есиңнен шығаратуғындай,12
Жалған әдиллигиңди, ислериңди әшкара қыламан,
Булардан саған пайда болмайды.
13
Пәрияд еткениңде,
Жыйнап қойған бутларың қутқарсын!
Оларды самал ушырып алып кетеди,
Үплеген жел оларды көтерип кетеди.
Бирақ Мени паналаған адам жерди ийелейди,
Мениң мухаддес таўымды мийрасқа алады».
14
Жаратқан Ийе былай дейди:15
Бийик ҳәм бәлент Болған,
Мәңги жасайтуғын,
Аты Мухаддес Болған былай дейди:
«Мен бийик, мухаддес жерде жасайман,
Сондай болса да, руўхы түскенлердиң руўхын көтериў,
Езилгенлердиң жүрегин жанландырыў ушын,
Езилгенлер ҳәм руўхы түскенлер менен биргемен.
16
Мен адамларды бәрқулла айыплап,
Мәңгиге ғәзепленбеймен.
Болмаса, Мен жаратқан инсанлардың руўхы,
Жаны алдымда тура алмас еди.
17
Гүналы сықмарлықлары ушын ғәзепленип,
Мен оларды жазаладым,
Қәҳәрленип, жүзимди жасырдым,
Бирақ олар қайтыўдан бас тартып,
Жүреги қәлеген жолдан кетти.
18
Мен олардың жолларын көрдим,19
Аўызларына алғыс-мақтаў сөзлерин саламан».
Узақтағыларға да, жақындағыларға да тынышлық болсын!
Мен оларды шыпалайман!
Буларды Жаратқан Ийе айтады.
20
«Бирақ жаўызлар толқынланған теңизге уқсайды,
Ол тыныш тура алмайды,
Суўлары ылай менен балшықты шығара береди,
21
Жаўызлар ушын тынышлық жоқ», — дейди Қудайым.
1
«Даўысыңды қыспай, қатты бақыр!2
Олар ҳәр күни Мени излер,
Жолларымды билиўден заўық алмақшымыш!
Туўры ис ислеген,
Қудайдың көрсетпелеринен жүз бурмаған халық киби,
Меннен әдил қарар сорайды,
Қудайға жақын болыўды әрман етеди.
3
Олар: „Бизлер ораза туттық,
Сен неге көрмедиң?
Өзимизди бойсындырдық,
Неге итибар бермедиң?“ — дейди.
4
Қараң, ораза тутып атырып даў-жәнжел қыласыз,
Зорлық пенен муш көтересиз.
Бүгингидей ораза менен,
Даўысыңызды жоқарыға еситтире алмайсыз.
5
Мен қәлеген ораза,
Адам өзин бойсындырған күн усындай бола ма?
Қамыс киби басыңызды ийип,
Аза кийимин кийип, күлге жатыўды,
Ораза, яғный Жаратқан Ийеге унайтуғын күн деп атайсыз ба?
6
Мен қәлеген ораза,
Әдалатсызлық шынжырларын шешиў,
Мойынтырық жиплерин үзиў,
Езилгенлерди азат етиў,
Ҳәр қандай мойынтырықты сындырыў емес пе?
7
Наныңды аш пенен бөлисип жеп,
Үйсиз жарлыларға үйиңнен орын бериў емес пе?
Жалаңашты көргенде кийим берип,
Жақынларыңнан жәрдемиңди аямаў емес пе?
8
Сонда нурың шуғла киби жарқырап,
Тез шыпа табасаң.
Әдиллигиң алдыңда жүрип,
Жаратқан Ийениң салтанаты изиңде қорғаның болады.
9
Кейин шақырсаң, Жаратқан Ийе жуўап береди,
Пәрияд етсең, Ол: „Мен мындаман“, — дейди.
10
Ашлар ушын жаныңды пидә етсең,
Қыйналғанларды мүтәж заты менен тәмийинлесең,
Онда қараңғылықта нурың сәўле шашып,
Тас түнегиң түски ўақыттай болады.
11
Жаратқан Ийе сени бәрқулла жетеклейди,
Қурғақ жерде де керегиң менен тәмийинлейди.
Сүйегиңе қуўат береди.
Сен суўғарылған бағ киби,
Суўы қурымайтуғын булақ киби боласаң.
12
Ески қарабақаналарың қайта тикленер,
Көп урпақлардан қалған,
Қарабақаналардың тийкарын қайта тиклейсең.
Сен: „Қыйраған дийўалларды оңлайтуғын,
Жасаў ушын көшелерди қайта тиклейтуғын“, — деп аталасаң.
13
Шаббат күнин аяқ асты қылыўдан,14
Сонда Жаратқан Ийеден заўық аласаң.
Мен сени дүньяның бәлентликлерине шығарып,
Әкең Яқыптың мийрасын саған беремен».
Буны Жаратқан Ийе айтады.
1
Билип қойың, Жаратқан Ийениң қолы қутқара алмайтуғындай қысқа емес,2
Қылмысларыңыз Қудайыңыз бенен араңызға суўықлық салды,
Гүналарыңыз Оның жүзин сизлерден жасырды,
Сонлықтан Ол сизлерди еситпейди.
3
Қолларыңыз қан менен,
Бармақларыңыз қылмыс пенен ҳарамланды.
Аўзыңыз жалған айтып,
Тилиңиз өтирик сөзлер сөйлейди.
4
Ҳеш ким әдилликке шақырмайды,
Ҳеш ким ҳадал даўласпайды.
Өзлериниң бос сөзлерине сүйенип, жалған сөйлейди,
Бузғынлыққа ҳәмиледар болып, жаўызлық туўады.
5
Олар уўлы жыланның мәйегин қурық басады,
Өрмекшиниң аўын тоқыйды.
Олардың мәйегин жеген өледи,
Сынған мәйектен зәҳәрли жылан шығады.
6
Аў тоқыған менен ҳеш нәрсеге ериспейди,
Дүзген жобалары пайдасыз.
Олардың ислери жарамас ислер,
Қоллары зорлық қылар.
7
Аяқлары жаманлыққа жуўырар,
Бийгүна қан төгиўге асығар.
Ойлары жаўызлыққа толы,
Талан-тараж ҳәм қырғын бар жолларында.
8
Сол жоллардан жүретуғынлар,
Тынышлықтың не екенин билмейди.
Әдалат жоқ жолларында,
Өзлерине қыйсық жоллар иследи,
Тынышлықтың не екенин билмейтуғынлар,
Сол жоллардан жүреди.
9
Сонлықтан әдалат бизден узақта,10
Соқырдың дийўалды сыйпалағанына уқсап,
Көзли киби қармаланамыз,
Күпә-күндиз ымырт жабылғандай сүрнигемиз,
Күшлилер арасында өлидеймиз.
11
Ҳәммемиз айыўлар киби бақырамыз,
Кептерлер киби шырылдаймыз.
Әдалатты күттик, бирақ ол жоқ,
Қутқарылыўды күттик, бирақ ол бизден алыста.
12
Алдыңда қылмысларымыз көп,
Гүналарымыз бизге қарсы гүўалық бермекте.
Қылмысларымыз көз алдымызда,
Айыпларымызды өзимиз билемиз.
13
Бойсынбай, Жаратқан Ийени тәрк еттик,
Қудайымыздан жүз бурдық,
Зулымлық пенен сөйледик, бас көтердик,
Жүрегимиз ҳәмиледар болған жалғанды сөйледик.
14
Әдалат шегинди, әдиллик узақта қалды.
Ҳақыйқат қала майданында қулады,
Ҳадаллық арамызға кире алмайды.
15
Ҳеш жерде ҳақыйқат жоқ,
Зулымлықтан бас тартқан таланады.
16
Жаратқан Ийе ҳеш кимниң жоқлығын көрди,
Араласатуғын ҳеш кимниң жоқлығына ҳайран қалды.
Өз қолы Оны жеңиске еристирди,
Әдиллиги Оған сүйениш болды.
17
Ол әдилликти саўыт киби кийди,
Қутқарылыў дуўлығасын басына кийди.
Өш алыўды Ол кийим киби кийип алып,
Ғәзепти шапан киби жамылды.
18
Ол ҳәр кимге исине жараса жаза береди.
Душпанларына қәҳәрин төгип,
Жаўларына жазасын тартқызады.
Ҳәтте, шетки атаўларға да есесин қайтарады.
19
Батыстағылар Жаратқан Ийениң атынан,20
Жаратқан Ийе былай дейди:21
«Маған келсек, олар менен дүзетуғын келисимим мынаў: Саған берген Руўхым ҳәм аўзыңа салған сөзим бүгиннен баслап мәңгиге сениң де, балаларыңның да, балаларыңның балаларының да аўзынан түспейди», — дейди Жаратқан Ийе.1
«Тур, жарқыра, сениң нурың келди,2
Мине, жер жүзин қараңғылық,
Халықларды тас түнек қаплады.
Бирақ сениң үстиңде Жаратқан Ийе жарқырап,
Оның уллылығы көринеди.
3
Миллетлер сениң нурыңа,
Патшалар таң нурыңның шуғласына келеди.
4
Басыңды көтерип, айланаға қара,5
Сонда оларды көрип, жүзиң жарқырар,
Шадлықтан жүрегиң ҳәўлирер.
Себеби теңиз арқалы келетуғын байлықлар саған несип етер,
Халықлардың байлықлары саған келер.
6
Түйе кәрўаны жериңди қаплап кетер,
Мидян ҳәм Эфадан келген жас түйелер кәрўанына толарсаң.
Олардың ҳәммеси Шебадан келер,
Алтын ҳәм хош ийисли затлар алып келип,
Жаратқан Ийеге алғыслар айтар.
7
Кедардың барлық сүриўлери сенде жыйналар,
Небайоттың қошқарлары саған хызмет етер,
Олар қурбанлық орнымда қурбанлыққа қабыл етилер,
Мен салтанатлы үйимди даңққа бөлеймен.
8
Бултқа уқсап,9
Атаўлар мени күтеди.
Қудайың Жаратқан Ийе,
Израилдың Мухаддеси ҳүрмети,
Таршиш кемелери бириншилерден болып,
Улларыңды алыслардан,
Гүмис ҳәм алтыны менен бирге алып келеди.
Себеби Жаратқан Ийе сени даңққа бөледи.
10
Жат жерлилер дийўалларыңды қурар,
Патшалары саған хызмет етер.
Ғәзепленгенимде, сени жазалаған болсам да,
Мийримим түскенде, реҳим етемен.
11
Дәрўазаларың мудамы ашық болар,
Олар күни-түни жабылмас.
Миллетлер өз патшалары менен сүргин қылынып,
Байлықларын саған алып келе береди.
12
Саған хызмет етпеген миллет ҳәм патшалық жоқ болар,
Бундай халықлар пүткиллей ўайран қылынар.
13
Мухаддес үйимди безеў ушын,14
Саған жәбир қылғанлардың балалары келип,
Саған тәжим етеди.
Сени кемситкенлердиң ҳәммеси аяғыңа жығылады.
Сени Жаратқан Ийениң қаласы,
Израилдың Мухаддесиниң Сионы деп атайды.
15
Тәрк етилип, жек көринши болдың,16
Миллетлер сени ана киби емизер,
Патшалар саған көкирек сүтин берер.
Сонда сен Мениң Жаратқан Ийе — Қутқарыўшың,
Әменгериң, Яқыптың Күшли Қудайы екенимди билесең.
17
Саған қола орнына алтын,
Темир орнына гүмис,
Ағаш орнына қола,
Тас орнына темир беремен.
Парахатшылықты ҳәкимиң,
Әдилликти ҳүкимдарың қыламан.
18
Жериңде буннан былай зорлық-зомбылық,
Шегараң ишинде қырғын ҳәм ўайраншылық еситилмейди.
Дийўалларыңды „Қутқарылыў“,
Дәрўазаларыңды „Алғыс“ деп атайсаң.
19
Саған күндиз қуяш нуры,20
Буннан былай, қуяшың батпас,
Айыңның да сәўлеси өшпес.
Өйткени Жаратқан Ийе сениң мәңги нурың болар,
Қайғылы күнлериң тамам болар.
21
Пүткил халқың әдил болып,
Жерди мәңги ийелер.
Уллылығымды аян қылыў ушын,
Мен оларды ектим, олар Мениң қолларымның иси.
22
Олардың ең азы — мың адамға,
Ең кишкенеси — күшли миллетке айланар.
Мен — Жаратқан Ийемен.
Өз ўақтында, буны тез әмелге асыраман».
1
Қудай Ийениң Руўхы мениң үстимде.2
Жаратқан Ийениң мийрим жылын,
Қудайымыздың өш алатуғын күнин жәриялаўға,
Барлық қайғыға батқанларға жубаныш бериўге,
3
Сионда қайғы басқанларға ғамхорлық қылыўға,
Күл орнына сәнли таж,
Қайғы орнына шадлық майын,
Ғамлы руўх орнына алғыс тонын бериўге жиберди.
Олар Жаратқан Ийениң даңқын көрсетиў ушын егилген,
Әдиллик теребинфлери деп аталады.
4
Олар әййемги қарабақаналарды қайта қурып,
Ески қыйраған орынларды қайта тиклейди.
Әўладтан-әўладқа ўайран болып,
Қыйрап қалған қалаларды абат қылады.
5
Жат жерлилер сизлердиң сүриўлериңизди бағып,6
Сизлер болса, Жаратқан Ийениң руўханийлери,
Қудайымыздың хызметшилери деп аталасыз.
Сизлер миллетлердиң байлығынан ләззет алып,
Олардан алған қазналарға мақтанасыз.
7
Бурын уятқа қалғаныңыз ушын есесин аласыз,
Қорлық орнына алған жер үлесиңиз ушын шадланасыз.
Өз жериңизден еки есе үлес аласыз,
Мәңгилик қуўаныш сизлердики болады.
8
«Мен, Жаратқан Ийе әдалатты сүйемен,9
Олардың әўладлары миллетлер арасында,
Урпақлары халықлар арасында танымалы болады,
Оларды көргенлердиң ҳәр бири,
Жаратқан Ийе жарылқаған халық екенин аңлайды».
10
Мен Жаратқан Ийеде шадланаман,11
Топырақтың өсимликти шығарғаны киби,
Бағдың егилген нәрселерди өсиргени сыяқлы,
Қудай Ийе де әдиллик ҳәм алғысты,
Пүткил миллетлердиң көз алдында өсирди.
1
Әдиллиги нур киби,2
Миллетлер әдиллигиңди,
Барлық патшалар уллылығыңды көреди.
Сен Жаратқан Ийе Өз аўзы менен қоятуғын,
Таза ат пенен аталасаң.
3
Сен Жаратқан Ийениң қолындағы гөззаллық гүлтажы,
Қудайыңның қолындағы патшалық тажы боласаң.
4
Енди саған «Тәрк етилген» , деп айтпас,5
Жигиттиң қызға үйленгениндей,
Улларың да саған ийелик етеди.
Күйеўдиң келин ушын қуўанғаны сыяқлы,
Қудайың да сен ушын қуўанады.
6
Ҳәй Ерусалим, дийўалларыңа гүзетшилер қойдым,7
Ерусалимди беккемлеп,
Оны жер жүзиниң даңқы қылмағанша,
Жаратқан Ийеге тынышлық бермең.
8
Жаратқан Ийе оң қолы,9
Зүрәәтин жыйнағанлар жеп,
Жаратқан Ийеге алғыс айтады,
Жүзимин жыйнағанлар,
Мухаддес ҳәўлилеримде шарабын ишеди».
10
Келиңлер, келиңлер, дәрўазалардан шығыңлар!11
Жаратқан Ийе жердиң төрт тәрепине жәриялады:
«Қыз Сионға былай деп айтыңлар:
„Мине, Қутқарыўшың киятыр!
Оның сыйы жанында, инамы алдында!“»
12
Турғынларың «Жаратқан Ийе қутқарған мухаддес халық», деп аталады.
Өзиң «Қудай излеп тапқан, тәрк етилмеген қала», деп аталасаң.
1
— Эдомнан киятырған,2
— Искенжеде жүзим сығып атырған адамдики киби,3
— Мен жалғыз өзим искенжеде жүзим сықтым,4
Мен халқымды қутқаратуғын жыл,
Душпанларынан өш алатуғын күним келди деп уйғардым.
5
Мен нәзер салдым, көмекши жоқ еди,
Сүйениш болатуғын ҳеш кимниң жоқлығына ҳайран қалдым.
Сонда Өз қолым Маған жеңис сыйлады,
Өз ғәзебим Мени қоллады.
6
Қәҳәрленип, халықларды аяққа бастым,
Ғәзебим менен оларды мәс қылып,
Қанын жерге төктим.
7
Жаратқан Ийениң сүйиспеншилигин,8
Жаратқан Ийе: «Ҳаслында, олар Мениң халқым,
Алдамайтуғын балаларым», — деп,
Олардың Қутқарыўшысы болды.
9
Олар азап шеккенде, Ол қосылып қыйналды,
Оннан келген периште оларды азат етти.
Оларды Ол сүйиспеншилиги ҳәм мийрими менен қутқарды.
Әзелден оларды қолына көтерип келди.
10
Бирақ олар бас көтерип,11
Сонда Оның халқы әййемги күнлерин,
Оның қулы Муўсаның күнлерин еследи:
«Оларды Өз сүриўиниң шопанлары менен бирге,
Теңизден өткерген қайда?
Оларға Мухаддес Руўхын берген қайда?
12
Уллы қолын Муўсаның оң қолына берген,
Өзиниң атын мәңги даңққа еристириў ушын,
Олардың алдындағы суўды екиге айырған қайда?
13
Халқын теңиз түбинен алып өткен қайда?»
Қуў далада шапқылаған ат киби,
Сүрникпестен өткен еди олар.
14
Отлы ойпатлыққа түсип атырған пада киби,
Олар Жаратқан Ийениң Руўхынан рәҳәтленди.
Өз атыңды даңққа еристириў ушын,
Өз халқыңды усылай жетеклеп жүрдиң.
15
Жаратқан Ийе, көклерден қарап,16
Сен бизлердиң Әкемизсең ғой!
Ибрайым бизлерди тән алмаса да,
Израил бизлерди қабыл алмаса да,
Жаратқан Ийе, Сен бизлердиң Әкемизсең,
Әзелден атың «Әменгеримиз» болды.
17
Жаратқан Ийе, не ушын Сен бизлерди Өз жолыңнан узақластырып,
Өзиңнен қорқпаўымыз ушын, жүреклеримизди қаталластырдың?
Өз қулларың ҳақы,
Мийрасың болған урпақлар ҳақы изге қайта гөр!
18
Мухаддес халқың аз ўақыт мухаддес орныңды ийелик етти,
Бирақ душпанларымыз Ибадатханаңды аяқ асты қылды.
19
Бизлер Сен ҳеш қашан ҳүкимдарлық қылмаған,
Сениң атың менен аталмаған,
Халыққа уқсап қалдық.
1
Жаратқан Ийе, көклерди жарып, төменге түскениңде еди!2
Атыңды душпанларға таныт.
Жалынның отынды жандырып, суўды қайнатқанындай,
Миллетлерди алдыңда қалтырат!
3
Бизлер күтпеген таң қаларлық ислерди ислегениңде,
Жерге түстиң, алдыңда таўлар титиреди!
4
Өзинен үмит еткенлер ушын,
Сондай ислерди ислеген жалғыз Қудай Сенсең.
Сеннен басқа қудайды әзелден қулақ та еситпеген, көз де көрмеген.
5
Туўры ислерди шадлық пенен ислеп,
Сениң жолларыңды ядында тутқанларды қарсы аласаң.
Бирақ бизлер гүна иследик, Сен ғәзеплендиң.
Бизлер әзелден гүнаға батқанбыз,
Енди қалай бизлер қутқарыла аламыз?
6
Ҳәммемиз ҳарам адамдай болдық,
Туўры ислеримиз де патасланған кийимге уқсайды.
Ҳәммемиз жапырақ киби солып атырмыз,
Гүналарымыз бизди самалдай ушырып әкетип баратыр.
7
Сениң атыңды айтып шақырған,
Саған өзин толық бағышлаған ҳеш ким жоқ.
Сонлықтан Сен бизлерден жүзиңди жасырып,
Бизлерди гүналарымыз ҳүкимине тапсырдың.
8
Сонда да, Жаратқан Ийе, Сен бизлердиң Әкемизсең-ғо!
Бизлер ылай, Сен — гүлалшымызсаң.
Ҳәммемиз Сениң қолыңнан шыққанбыз.
9
Жаратқан Ийе, бизге қатты ғәзепленбе,
Қылмысларымызды бәрқулла ядта сақлама.
Бизге нәзер сала гөр, жалбарынаман,
Ҳәммемиз Сениң халқыңбыз.
10
Мухаддес қалаларың шөлге айланды,
Ҳәтте, Сион да шөлге айланды,
Ерусалим қаңырап босап қалды.
11
Мухаддес ҳәм даңқлы Ибадатханамыз,
Ата-бабаларымыз Саған мақтаў айтқан орын,
Өртеп жиберилди.
Биз қәдирлеген нәрселер,
Ўайран болды.
12
Жаратқан Ийе, сонда да,
Өзиңди тутып тура бересең бе?
Үндемей, бизлерге шексиз азап бере бересең бе?
1
«Мен сорамағанларға Өзимди аян еттим,2
Өз қәлеўлерине ерип,
Надурыс жолдан жүрген,
Қайсар бир халыққа,
Күни бойы қушағымды ашып турдым.
3
Ол халық бағларда бутларға қурбанлық берип,
Гербиштиң үстинде түтетки түтетип,
Жүзиме тик қарап турып,
Үзликсиз ғәзебимди келтиреди.
4
Олар қәбирлер арасында отырып,
Түнди сырлы жерлерде өткереди.
Шошқа гөшин жеп,
Қазанларында ҳарам гөш қайнатады.
5
Олар: „Ары тур, жақынлама,
Мен сен ушын жүдә мухаддеспен“, — дейди.
Олар мурныма ашшы түтиндей болып,
Күни бойы пысқып жанып турған отқа мегзейди.
6
Мине, алдымда былай деп жазылған:7
Оларды өзлериниң ҳәм ата-бабаларының гүналары ушын жазалайман.
Олар таўларда түтетки түтетти,
Төбелерде Мени хорлады.
Олардың ислеген ислерин өлшеп, есесин қайтараман“».
Жаратқан Ийе усылай дейди.
8
Жаратқан Ийе және былай дейди:9
Мен Яқыптан жаңа әўлад,
Яҳудадан таўларымның мийрасхорларын өрбитемен.
Таңлағанларым оларды мийрас етип,
Қулларым сол жерде жасайды.
10
Мени излеген халық ушын,
Шарон сүриўлерине жайлаў,
Ахор ойпатлығы малларына тынығатуғын орын болады.
11
Бирақ сизлер, Жаратқан Ийени тәрк еткенлер,12
Мен сизлердиң тәғдириңизге қылышты жазаман.
Ҳәммеңиз қылыштан қырыласыз.
Себеби шақырғанымда, жуўап бермедиңиз,
Сөйлегенимде, қулақ салмадыңыз.
Көз алдымда жаўызлық ислеп,
Маған унамаған ислерди таңлап иследиңиз».
13
Сол себепли Қудай Ийе былай дейди:14
Мине, қулларымның жүреги шадланып, қосық айтады,
Сизлер жүрек дәртинен дад салып,
Руўхый азап пенен пәрияд етесиз.
15
Мениң таңлап алғанларым ушын,
Атыңызды ғарғыс сыпатында қалдырасыз.
Қудай Ийе сизлерди өлимге ҳүким етип,
Өз қулларына басқа ат береди.
16
Елде пәтия берген ҳәр бир адам,
Ҳақыйқат Қудайының аты менен пәтия береди,
Елде ант ишкен ҳәр бир адам,
Ҳақыйқат Қудайы менен ант ишеди.
Бурынғы қапашылық умытылып,
Қайтып көзиме түспейтуғын болады».
17
«Мине, Мен жаңа аспан ҳәм жаңа жер жаратаман.18
Жаратқанларыма мәңгиге қуўанып, шадланың.
Өйткени Мен Ерусалимди шадлық ушын,
Халқын қуўанышқа толтырыў ушын жаратаман.
19
Өзим де Ерусалим ушын қуўанып,
Халқым ушын шадланаман.
Енди ол жерде жылаған да, дад салған да сес еситилмес.
20
Артық онда нәрестелер қаза таппас,
Узақ өмир сүрмеген ғарры да болмас.
Жүз жаста өлген жас саналар,
Жүз жасқа жетпей өлген ғарғыс урған есапланар.
21
Олар үйлер қурып, онда жасар,
Жүзимзарлар отырғызып, мийўесин жер.
22
Енди олар қурған үйде, басқалар жасамас,
Енди олар отырғызған нәлдиң мийўесин басқалар жемес.
Халқымның өмири тереклердиң өмириндей узақ болар,
Таңлап алғанларым өз мийнетиниң жемисинен ләззет алар.
23
Олар бийҳудаға мийнет етпес,
Апат ушын бала туўмас.
Олардың өзлери де, урпақлары да,
Жаратқан Ийе жарылқаған халық болар.
24
Мени шақырмастан-ақ, оларға жуўап беремен,
Айтпай атырып, еситемен.
25
Қасқыр ҳәм қозы бирге отлар,
Арыслан өгиз сыяқлы от жер,
Ал жылан ушын топырақ азық болар.
Мениң мухаддес таўымның барлық жеринде,
Ҳеш кимге зыян келтирилмес,
Ҳеш ким жоқ қылынбас», — дейди Жаратқан Ийе.
1
Жаратқан Ийе былай дейди:2
Ҳәммеси Мениң қолым менен жаратылған,
Ҳәммеси Меники.
Буны Жаратқан Ийе айтады.
3
Буғаны қурбанлыққа шалған адам,
Солай ислеп турып, адамды да қурбанлыққа береди,
Тоқлыны қурбанлыққа шалған адам,
Солай ислеп турып, ийттиң де мойнын үзеди,
Ғәлле садақасын берген адам,
Солай ислеп турып, шошқа қанын да усынады,
Хош ийисли түтетки түтеткен адам,
Солай ислеп турып, бутқа да сыйынады.
Олар өз жолларын өзлери таңлап алды,
Жексурын ислеринен ләззет алады.
4
Мен де олар ушын қатал жаза таңлайман,
Өзлери қорққан нәрсесин басына саламан.
Өйткени Мен шақырғанда, ҳеш ким жуўап бермеди,
Мен сөйлегенде, ҳеш ким тыңламады.
Олар Мениң көз алдымда жаўызлық ислеп,
Маған ләззет бағышламайтуғын нәрселерди таңлап алды».
5
Жаратқан Ийениң сөзинен қалтырайтуғынлар,6
Мине, қаладан шаўқым еситиледи.
Ибадатханадан даўыс еситиледи.
Душпанларына исине ылайықлы жаза берип атырған,
Жаратқан Ийениң даўысы бул!
7
«Ҳаял толғатпай-ақ, босанып,8
Усындайды еситкен бар ма?
Усындайды көрген бар ма?
Ел бир күнде туўыла ма?
Миллет бир мәўритте дүньяға келе ме?
Бирақ Сион қызы толғата баслағаннан-ақ,
Улларын туўып алады.
9
Туўыў ўақтына дейин әкелип,
Туўдырмай қояман ба? — дейди Жаратқан Ийе.
Туўыўға күш берип болып,
Қурсақты бекитип қояман ба? — дейди Қудайың.
10
— Ерусалим менен бирге шадланың,
Оны сүйгенлердиң ҳәммеси ол ушын қуўаның,
Ол ушын аза тутқанлар,
Оның менен бирге шадланып, қуўанышқа бөлениң.
11
Оның жубаныш бериўши емшеклерин емип, тоясыз,
Қанып ишип, оның мол дәўлетинен ләззет аласыз».
12
Жаратқан Ийе былай дейди:13
Ана баласын жубатқандай, Мен сизлерди жубатаман.
Сизлер Ерусалимде жубаныш табасыз».
14
Буны көргенде, жүрегиңиз қуўанышқа толып,15
Қараң, Жаратқан Ийе от ишинде киятыр,
Оның саўаш арбалары қуйындай,
Күшли ғәзебин қәҳәр менен,
Ашыўын лаўлаған жалындай төгежақ.
16
Жаратқан Ийе пүткил адамзатты,
От ҳәм қылыш пенен ҳүким қылады.
Жаратқан Ийе тәрепинен өлтирилетуғынлар көп болады.
17
«Өзлерин пәклеп ҳәм тазалап, басшыларына ерип бутлардың бағларына киргенлер, шошқа, тышқан ҳәм сол сыяқлы ҳарам нәрселердиң гөшин жегенлер жоқ етиледи, — дейди Жаратқан Ийе.18
— Мен олардың ислерин де, нийетлерин де билемен. Пүткил миллетлерди ҳәм барлық тиллерди бир жерге жыйнаў ушын Мен келемен. Олар келип, уллылығымды көреди.19 Мен олардың арасында бир белги көрсетип, аман қалғанларының айырымларын миллетлерге хызмет етиўге жиберемен. Олар Таршишке, Пулға, садақшылардың ели болған Лудқа, Тубалға, Яўанға, Мен туўралы еситпеген ҳәм уллылығымды көрмеген алыстағы атаўларға барып, уллылығымды миллетлерге жәриялайды.
20 Израил улларының ғәлле садақаларын ҳадал ыдысларда Жаратқан Ийениң Ибадатханасына алып келгени сыяқлы, олар да барлық миллетлер арасынан туўысқанларыңыздың ҳәммесин топлап, атларға, ҳәр қыйлы арбаларға, ғашырларға ҳәм түйелерге мингизип, — дейди Жаратқан Ийе, — Мениң мухаддес таўыма, Ерусалимге, Жаратқан Ийеге сый ретинде алып келеди.
21 Олардың айырымларын руўханий ҳәм айырымларын лебийли хызметкер етип тайынлайман, — дейди Жаратқан Ийе.
22
Мен жарататуғын жаңа аспан ҳәм жаңа жер алдымда қанша турса, — дейди Жаратқан Ийе, — сизлердиң нәсиллериңиз бенен атыңыз да сонша турады.23 Жаңа айдан Жаңа айға, Шаббаттан Шаббатқа пүткил адамлар алдыма келип, Маған сыйынады, — дейди Жаратқан Ийе.
24 Сыртқа шыққанда, Маған қарсы бас көтергенлердиң өли денелерин көреди. Олардың денелерин жеп атырған қуртлар өлмес, оларды жаққан от сөнбес. Пүткил адамзат олардан жеркенеди».