1
Яқып пенен бирге хожалықлары менен Мысырға келген Израил улларының атлары мыналар еди:2 Рубен, Шимон, Лебий, Яҳуда,
3 Иссахар, Зебулон, Бенямин,
4 Дан, Нафталий, Гад ҳәм Ашер.
5 Яқыптың урпағынан шыққанлар барлығы болып жетпис адам еди. Ал Юсуп әлле қашан Мысырда еди.
6
Ўақты келип, Юсуп, оның туўысқанлары ҳәм сол әўладтың ҳәммеси дүньядан өтти.7 Бирақ Израил урпақлары өсип-өнип, барған сайын сансыз көбейип, күшейгени соншелли, Мысыр ели оларға толып кетти.
8
Сол ўақытта Мысыр тахтына Юсупти танымайтуғын жаңа патша отырды.9 Патша өз халқына: «Минекей, Израил халқының саны жүдә көбейип, күшли болып баратыр.
10 Келиңлер, көбейип кетпеўи ушын оларға қарсы ҳийле қолланайық. Болмаса, урыс болған жағдайда, олар душпанларымызға қосылып кетиўи ҳәм бизлерге қарсы урысып, елимизден кетип қалыўы мүмкин», — деди.
11
Солай етип, мысырлылар израиллыларға аўыр жумысларды ислетип, езиў ушын, олардың үстинен қул жумсайтуғын басшыларды тайынлады. Израиллылар фараон ушын Питом ҳәм Рамсес деген телеклери бар қалаларды салды.12 Деген менен, мысырлылар израиллыларды қаншелли езген сайын, олар соншелли көбейип, артып барды. Сонда мысырлылар қорқынышқа түсип,
13 израиллыларды аяўсыз түрде жумыс ислеўге мәжбүрледи.
14 Оларды ҳәр түрли атыз жумысларын, ылай соғыў ҳәм гербиш қуйыўдай аўыр жумысларды ислеўге аяўсыз мәжбүрлеп, турмысын қыйынластырды.
15
Мысыр патшасы Шифра ҳәм Пуўа деген еврейлердиң киндик шешелерине буйырып:16
— Еврей ҳаялларын туўдырып атырғаныңызда, дыққатлы болың: егер ул туўылса, өлтириң, ал егер қыз туўылса, тири қалдырың, — деди.17 Бирақ киндик шешелер Қудайдан қорқатуғын еди. Сонлықтан олар Мысыр патшасының айтқанын ислемей, ул балаларды тири қалдырды.
18 Сонда Мысыр патшасы киндик шешелерди шақыртып алып:
— Неге булай ислеп атырсызлар? Неге ул балаларды тири қалдырып атырсызлар? — деп сорады.19 Киндик шешелер оған жуўап берип:
— Еврей ҳаяллары мысырлы ҳаялларға уқсамайды. Олар жүдә қарыўлы болып, бизлер бармастан алдын-ақ, туўып алады, — деди.20
Бул иси ушын Қудай киндик шешелерге жақсылық иследи. Ал Израил халқы көбейип, барған сайын күши артып барды.21 Өзинен қорққаны ушын, Қудай киндик шешелерге урпақ берди.
22
Соннан кейин, фараон өзиниң пүткил халқына: «Еврейлердиң туўылған ҳәр бир ул баласын Нил дәрьясына таслаңлар, ал қыз балаларын тири қалдырыңлар», — деп буйырды.1
Лебий урыўынан болған бир адам урыўлас қызына үйленди.2 Ҳаял ҳәмиледар болып, ул туўды ҳәм баласының сондай сүйкимли екенин көрип, оны үш ай жасырып жүрди.
3 Бирақ ҳаял баласын артық жасырып жүре алмайтуғын болғанлықтан, қамыстан исленген бир себетти алып, оған шайыр ҳәм қара май жағып шықты. Кейин ишине баланы салды да, Нил дәрьясының жағасындағы қамыслыққа қойды.
4 Ал баланың әжапасы үкесине не болатуғынын көриў ушын, узақтан бақлап турды.
5
Сонда фараонның қызы шомылыў ушын дәрьяға келди. Ал оның шорылары дәрья жағасында жүрген еди. Фараонның қызы қамыслықтың арасында турған себетти көрип қалып, оны әкелиў ушын шорысын жиберди.6 Ол себетти ашып, жылап атырған баланы көрди ҳәм оған жаны ашып: «Бул — бир еврей баласы-ғо», — деди.
7
Сол ўақытта баланың әжапасы фараонның қызына: — Сизге баланы емизип бериўи ушын, мен барып, еврейлерден емизиўли бир ҳаялды шақырып келейин бе? — деди.8
Фараонның қызы оған: — Яқшы, бар, — деп жуўап берди. Қыз барып, баланың анасын шақырып келди.9 Фараонның қызы ҳаялға:
— Мына баланы алып, маған емизип бер, хызмет ҳақыңды төлеймен, — деди. Ҳаял баланы алып, емизди.10 Бала үлкейгенде, ҳаял оны фараонның қызына алып келди. Фараонның қызы баланы асырап алды ҳәм «Оны суўдан шығарып алдым», — деп, баланың атын Муўса қойды.
11
Муўса ержеткеннен соң, бир күни өз халқына барды. Олардың аўыр жумыс ислеп атырғанын ҳәм өз халқынан болған бир еврейди бир мысырлының урып атырғанын көрди.12 Муўса әтирапына нәзер таслап, ҳеш кимниң жоқ екенин көргенде, мысырлыны өлтирип, оны қумға көмип жасырды.
13 Ертеңине ол және шыққанда, еки еврейдиң төбелесип атырғанын көрди. Сонда Муўса наҳақ болған адамнан:
— Неге туўысқаныңды урып атырсаң? — деп сорады.14 Сол адам Муўсаға:
— Ким сени бизлердиң үстимизден басшы ҳәм қазы қылып қойды? Мысырлыны өлтиргениңдей, мени де өлтирмекшимисең? — деди. Сонда Муўса қорқып кетип: «Расында да, бул ис әшкара болып қалған екен-ғо», — деп ойлады.15 Бул ис ҳаққында фараон да еситип, Муўсаны өлтирмекши болды. Бирақ Муўса оннан қашып, Мидян жерине барып жасады.
Бир күни ол бир қудықтың қасында отырғанда,16 мидян руўханийиниң жети қызы келип, әкесиниң қойларын қудықтан суўғарыў ушын, наўаларды толтыра баслады.
17 Бирақ айырым шопанлар келип, оларды қуўып жиберди. Сонда Муўса келип қызларды қорғады ҳәм олардың қойларын суўғарып берди.
18 Қызлар әкеси Реуелдиң жанына қайтып барғанда, әкеси олардан:
— Неге бүгин бунша тез келдиңиз? — деп сорады.19 Қызлары әкесине:
— Мысырлы бир адам бизлерди шопанлардан қорғады. Буның үстине, ол суў алып, қойларымызды да суўғарып берди, — деп жуўап берди.20
Әкеси оларға: — Сол адам қай жерде? Оны неге таслап кеттиңиз? Барыңлар, оны аўқатқа шақырып келиңлер, — деди.21
Муўса Реуелдиң мирәтин қабыл етип, оның үйинде жасап қалыўды шешти. Реуел оған қызы Сиппораны ҳаяллыққа берди.22 Сиппора ул туўды ҳәм Муўса: «Мен — жат елде келгинди адам едим», — деп, балаға Гершом деп ат қойды.
23
Арадан узақ ўақыт өткеннен соң, Мысыр патшасы өлди. Израиллылар еле қулшылықтан нала шегип, дад салып атырған еди. Олардың қулшылық себепли салған дады Қудайға жетип барды.24 Қудай олардың налаларын еситип, Өзиниң Ибрайым, Ысақ ҳәм Яқып пенен дүзген келисимин еске түсирди.
25 Қудай израиллылардың аўҳалын көрип, оларды аяды.
1
Муўса қәйин атасы, Мидян руўханийи Итроның қойларын бағатуғын еди. Бир күни ол сүриўди шөлдиң түпкирине жайып жүрип, Қудайдың таўы Хоребке келип қалды.2 Сонда Жаратқан Ийениң периштеси оған шеңгел путасы арасында жанып турған оттың жалыны ишинде көринди. Муўса путаның жанып турғанын, бирақ жанып жоқ болып кетпегенин көрди.
3 Муўса: «Барып, бул таңқаларлық нәрсени көрейин. Пута неге жанып, жоқ болып кетпей тур екен?» — деп ойлады.
4 Жаратқан Ийе Муўсаның қараў ушын жақынлап киятырғанын көргенде, путаның ишинен:
— Муўса, Муўса! — деп шақырды. — Ләббәй! — деп жуўап берди ол.5
Қудай оған: — Буннан артық жақынласпа. Аяқ кийимиңди шеш, себеби сен турған жер — мухаддес.6 Мен сениң әкеңниң Қудайыман, және де, Ибрайымның, Ысақтың ҳәм Яқыптың Қудайыман, — деди.
Муўса Қудайға қараўға қорққанлықтан, жүзин жапты.7
Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Мен халқымның Мысырда жәбир шегип атырғанын көрдим ҳәм қул жумсаўшылары себепли дад салып атырғанын еситтим. Мен олардың азап шегип атырғанын да билемен.8 Сонлықтан Мен оларды мысырлылардың қолынан қутқарыў ушын келдим. Оларды сол елден шығарып, кең ҳәм өнимдар болған жерге, сүт ҳәм пал ағып турған елге — кенаан, хетт, амор, периз, хиў ҳәм ебус халықларының жерлерине апараман.
9 Мине, израиллылардың дады Маған жетип келди ҳәм мысырлылардың оларды қалай езип атырғанын Өзим де көрдим.
10 Енди Мен сени халқым болған израиллыларды Мысырдан алып шығыў ушын, фараонға жиберемен.
11
Бирақ Муўса Қудайға: — Фараонға барып, израиллыларды Мысырдан алып шығатуғындай, мен ким болыппан, — деп жуўап берди.12
Ал Қудай оған: — Мен сениң менен бирге боламан. Сени Мениң жибергенимниң белгиси мынаў болады: халықты Мысырдан алып шыққаныңнан соң, усы таўда Маған сыйынасызлар, — деди.13
Сонда Муўса Оған: — Мен Израил халқына барып: «Мени сизлерге ата-бабаларыңыздың Қудайы жиберди», — десем, олар меннен: «Оның аты ким?» — деп сораса, мен оларға не деймен? — деди.14
Қудай Муўсаға: — Мен мәңгиге бар Болыўшыман. Сен израиллыларға: «Мени сизлерге мәңгиге бар Болыўшы жиберди», — деп айт, — деди.15 Қудай Муўсаға және былай деди:
— Сен израиллыларға тағы: «Мени сизлерге ата-бабаларыңыздың Қудайы болған Жаратқан Ийе: Ибрайымның Қудайы, Ысақтың Қудайы ҳәм Яқыптың Қудайы болған мәңгиге бар Болыўшы жиберди», — деп айт. Мениң атым мәңгиге усы болады. Әўладтан-әўладқа Мениң атымды усылай шақырсын.16 Сен бар да, Израил ақсақалларын жыйнап, оларға былай де: «Ата-бабаларыңыз Ибрайымның, Ысақтың ҳәм Яқыптың Қудайы болған мәңгиге бар Болыўшы маған көринип, мыналарды айтты: „Мысырда сизлерге нелер исленип атырғанын көрип, сизлерге нәзеримди түсирдим.
17 Сизлерди Мысырдағы езиўшиликтен қутқарып, кенаан, хетт, амор, периз, хиў ҳәм ебус халықларының жерлерине, сүт ҳәм пал аққан жерге апарыўды шештим“».
18 Израилдың ақсақаллары саған қулақ асады. Сен олар менен бирге Мысыр патшасына барып, оған былай деңлер: «Еврейлердиң Қудайы Жаратқан Ийе бизлерге көринди. Енди шөлде үш күнлик жол жүрип барып, Қудайымыз Жаратқан Ийеге қурбанлық бериўге рухсат бер».
19 Бирақ Мен билемен, күшли бир қол мәжбүрлемегенше, Мысыр патшасы кетиўиңизге рухсат бермейди.
20 Сонлықтан Мен қолымды созаман ҳәм олардың арасында кәраматлар ислеп, Мысырды жазалайман. Соннан кейин, ол сизлерди азат қылады.
21 Халықты мысырлыларға унамлы қылып көрсетемен. Сизлер кеткен ўақтыңызда, қуры қол кетпейсиз.
22 Ҳәр бир ҳаял мысырлы қоңсыларынан ҳәм олардың үйинде жасайтуғын мысырлы ҳаялдан гүмис ҳәм алтын безениў буйымларын, кийим-кеншеклер сорап алады. Ул-қызларыңызды олар менен безендиресизлер ҳәм сол тәризде мысырлыларды тонап кетесизлер.
1
Сонда Муўса Қудайға: — Олар маған исенбесе ҳәм сөзлериме қулақ салмай: «Жаратқан Ийе саған көринбеди», — десе, не қыламан? — деди.2
Жаратқан Ийе оннан: — Қолыңдағы не? — деп сорады. — Таяқ, — деп жуўап берди Муўса.3
Жаратқан Ийе Муўсаға: — Оны жерге тасла, — деди. Муўса таяқты жерге таслағанда, таяқ жыланға айланды. Муўса оннан қашты.4 Жаратқан Ийе Муўсаға:
— Қолыңды созып, оның қуйрығынан услап ал, — деди. Муўса қолын созып, жыланның қуйрығынан услап алғанда, ол және таяққа айланды.5 Жаратқан Ийе Муўсаға:
— Ата-бабаларының Қудайы, Ибрайым, Ысақ ҳәм Яқыптың Қудайы болған Жаратқан Ийениң саған көрингенине олардың исениўи ушын, сен оларға усыны көрсет, — деди.6
Соңынан Жаратқан Ийе Муўсаға және: — Қолыңды қойныңа тық, — деди. Муўса қолын қойнына тығып, оны қайтып шығарып алғанда, қолында тери кеселлиги пайда болып, ети қар сыяқлы түлеп кеткен еди.7
Жаратқан Ийе оған тағы: — Қолыңды және қойныңа тық, — деди. Муўса және қолын қойнына тығып, оны қайтып шығарғанда, қолы бурынғы ҳалына қайтты.8 Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:
— Егер олар саған исенбесе ҳәм биринши кәраматлы белгиге итибар аўдармаса, онда екиншисине исенеди.9 Ал егер бул еки белгиге де исенбесе ҳәм сөзиңди тыңламаса, онда Нил дәрьясынан суў алып, жерге төк. Дәрьядан алған суўың жерде қанға айланады.
10
Муўса Жаратқан Ийеге: — О, Ийем! Қулың болған мен бурын да, Өзиң мениң менен сөйлесе баслағаннан бери де шешен адам емеспен. Мен майлы тилли де, сөзге шебер де емеспен, — деди.11
Сонда Жаратқан Ийе оған былай деди: — Адамға тил берип қойған ким? Адамды гүңелек, герең, көретуғын ямаса соқыр қылатуғын ким? Жаратқан Ийең болған Мен емеспен бе?12 Енди бар! Сөйлегениңде Өзим саған жәрдем берип, не айтыў кереклигин үйретип тураман.
13
Муўса Жаратқан Ийеге: — О, Ийем! Өтинемен, мениң орныма басқа биреўди жибере гөр! — деди.14
Жаратқан Ийениң Муўсаға қәҳәри келип былай деди: — Лебий урыўынан болған әжағаң Харон бар емес пе? Билемен, ол сөзге шешен. Мине, ол тап ҳәзир сени қарсы алыўға киятыр. Сени көргенде, ол қуўанады.15 Сен оның менен сөйлесип, не айтыў кереклигин оған билдир. Сөйлегениңизде, Өзим сизлерге жәрдем берип, не ислейтуғыныңызды үйретемен.
16 Сениң орныңа халыққа Харон сөйлейди. Ол сениң аўзың болады, ал сен ол ушын Қудай орнында боласаң.
17 Мына таяғыңды ал, сен оның менен кәраматлы белгилер көрсетесең.
18
Муўса қәйин атасы Итроға қайтып келип, оған: — Мысырдағы туўысқанларымның қасына қайтыўға рухсат бериң. Барып, олардың аманлығын билейин, — деди. Итро оған: — Аман-саў барғайсаң, — деди.19
Жаратқан Ийе Муўсаға Мидян елинде: «Мысырға қайт, себеби жаныңа қаслық етпекши болғанлардың ҳәммеси өлди», — деген еди.20 Солай етип, Муўса ҳаялын ҳәм улларын ешекке миндирип, Қудайдың өзине алыўды буйырған таяғын алып, Мысырға қарай жолға шықты.
21
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Мысырға қайтып барғаныңда, Мен саған берген күш пенен фараонның алдында барлық кәраматларды көрсет. Бирақ Мен оның жүрегин тас қыламан ҳәм ол халқымның кетиўине рухсат етпейди.22 Кейин сен фараонға былай деп айт: «Жаратқан Ийе былай дейди: „Израил Мениң улым, туңғыш улым.
23 Маған сыйыныўы ушын, улымды жибер, деп саған айтқан едим. Бирақ сен оны жибериўден бас тарттың. Сонлықтан Мен сениң улыңды, туңғыш улыңды өлтиремен“».
24
Жолда, олар түнеген жерде, Жаратқан Ийе Муўсаның қасына келип, оны өлтирмекши болды.25 Сонда Сиппора дәрҳал бир тас пышақты алды да, улын сүннет етти. Ол кесип алынған етти Муўсаның аяғына тийгизип:
— Ҳақыйқаттан да, сен усы қан арқалы мениң күйеўимсең, — деди.26 Сонда Жаратқан Ийе Муўсаны аман қалдырды. Ал Сиппора Муўсаға: «Сен қан арқалы мениң күйеўимсең», — деп сүннетке байланыслы айтқан еди.
27
Соңынан Жаратқан Ийе Харонға: — Муўсаны қарсы алыў ушын, далаңлыққа бар, — деди. Харон кетип, Муўса менен Қудайдың таўында ушырасты ҳәм оны сүйди.28 Муўса Жаратқан Ийениң айтыў ушын жиберген ҳәмме сөзлери ҳәм ислеўди буйырған барлық кәраматлы белгилери ҳаққында Харонға айтып берди.
29
Муўса менен Харон барып, Израилдың барлық ақсақалларын жыйнады.30 Харон Жаратқан Ийениң Муўсаға айтқан ҳәмме сөзлерин оларға айтып берди. Муўса да халық алдында кәраматлы белгилер көрсетти.
31 Халық исенди ҳәм Жаратқан Ийениң өзлерине нәзер салып, шегип атырған азапларын көргенин еситкенде, Оған тәжим етип, сыйынды.
1
Соңынан Муўса менен Харон фараонға барып, оған: — Израилдың Қудайы Жаратқан Ийе былай дейди: «Шөлге барып, Маған арнап байрам қылыўы ушын, халқымды жибер», — деди.2
Бирақ фараон оларға: — Мен айтқанын тыңлап, Израил халқын жиберетуғындай, Жаратқан Ийе ким болыпты? Мен Жаратқан Ийени танымайман, израиллылардың кетиўине де рухсат бермеймен, — деди.3
Сонда Муўса менен Харон: — Еврейлердиң Қудайы бизлер менен ушырасты. Үш күнлик жол жүрип, шөлде Қудайымыз Жаратқан Ийеге қурбанлық берип қайтыўға рухсат етсеңиз. Болмаса, Ол бизлерге оба кеселлигин жибереди ямаса қылыш пенен жазалайды, — деди.4
Ал Мысыр патшасы оларға: — Ҳәй, Муўса ҳәм Харон! Неге халықты жумысынан алағада қылып атырсыз? Барың, жумысыңызға қайтың.5 Соншелли көп пуқараларды не ушын жумысынан қалдыражақсыз? — деди.
6
Сол күни фараон қул жумсаўшыларына ҳәм израиллы бақлаўшыларға буйрық берип былай деди:7
— Буннан былай, гербиш ислеў ушын халыққа бурынғыдай сабан бермең. Барып, сабанды өзлери жыйнап алсын.8 Бирақ бурын қанша гербиш қуйған болса, ендигиден былай да, сонша гербиш қуйыўды талап етиң. Гербиш санын азайтпаң. Өйткени олар ериншек адамлар болғанлықтан: «Барып, Қудайымызға қурбанлық беремиз», — деп бақырмақта.
9 Жумысларын соншелли дәрежеде аўырластырың, олар ис пенен бәнт болып, жалған сөзлерге қулақ аспасын.
10
Солай етип, қул жумсаўшылар ҳәм израиллы бақлаўшылар барып, израиллыларға былай деди: — Фараон былай демекте: «Енди сизлерге сабан бермеймен.11 Сабанды қай жерден тапсаңыз, сол жерден табыңлар. Бирақ қуятуғын гербишиңиздиң муғдары азайтылмайды».
12
Солай етип, халық атызлардан сабан жыйнаў ушын пүткил Мысыр бойлап тарап кетти.13 Қул жумсаўшылар оларды қысқыға алып: «Күнделик жумысыңызды сабан берилген күнлердегидей толық орынлаң», — деди.
14 Соңынан олар: «Неге сизлер кеше ҳәм бүгин бурынғыдай муғдарда гербиш қуйдырмадыңыз?» — деп өзлери қойған израиллы бақлаўшыларды урды.
15
Сонлықтан израиллы бақлаўшылар фараонға барып, оған былай деп нала шекти: — Неге қулларыңызға бундай қатнас жасап атырсыз?16 Бизлерге сабан бермесе де, гербиш қуйыўды талап етеди. Минекей, қулларыңыз болған бизлер таяқ жеп атырмыз. Ал буған айыплы — сизиң адамларыңыз.
17
Бирақ фараон оларға: — Сизлер ериншексизлер, ериншек! Сол себептен: «Барып, Жаратқан Ийеге қурбанлық беремиз», — деп атырсызлар.18 Қәнекей, барыңлар жумысларыңызға! Сизлерге сабан берилмейди. Ал гербишти белгиленген муғдарда жеткизесизлер, — деди.
19
«Күнделикли жеткизилетуғын гербиштиң муғдарын азайтпайсызлар», — деген сөзлерди еситкенде, израиллы бақлаўшылар өзлериниң қыйын аўҳалда екенин түсинди.20 Олар фараонның алдынан шыққаннан кейин, өзлерин күтип турған Муўса менен Харонға дусласып,
21 оларға:
— Сизлер бизлерди фараонға ҳәм оның хызметшилерине жаман атлы қылдыңыз. Бизлерди өлтириў ушын, олардың қолларына қылыш услаттыңыз. Бул исиңизди көрип, Жаратқан Ийениң Өзи сизлерди жазаласын, — деди.22
Сонда Муўса ол жерден кетти ҳәм Жаратқан Ийениң алдына барып, былай деди: — Ийем! Не ушын бул халықты бәлеге дуўшар қылдың? Мени не ушын жибердиң?23 Фараонға барып, Сениң атың менен сөйлеген күнимнен бери, фараон бул халықты бәлеге дуўшар қылмақта. Ал Сен Өз халқыңды қутқарыў ушын ҳеш нәрсе ислемедиң.
1
Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға: — Енди сен фараонға не ислейтуғынымды көресең. Ол Мениң қүдиретли қолым себепли Израил халқын азат етеди, ҳәтте, қүдиретли қолым себепли оларды өзи елинен қуўып шығарады, — деди.2
Қудай Муўсаға және былай деди: — Мен — Жаратқан Ийемен.3 Ибрайымға, Ысаққа ҳәм Яқыпқа Қүдирети күшли Қудай болып көриндим. Бирақ Мен оларға Өзимди Жаратқан Ийе деген атым менен танытпадым.
4 Өзлери келгинди болып жасаған Кенаан жерин оларға бериў ушын, Мен олар менен келисим дүздим.
5 Енди болса, мысырлылар қул қылған израиллылардың налаларын еситип, келисимимди еске алдым.
6 Солай етип, израиллыларға былай де: Мен — Жаратқан Ийемен. Сизлерди мысырлылардың аўыр жумысынан азат етип, олардың қуллығынан алып шығаман. Оларды қатаң жазалайман, сизлерди күшли қолымды созып, қутқарып аламан.
7 Сизлерди Өз халқым қыламан ҳәм Өзим сизлердиң Қудайыңыз боламан. Сонда сизлер Мениң өзлериңизди мысырлылардың аўыр жумысынан азат қылған Қудайыңыз Жаратқан Ийе екенимди билип аласызлар.
8 Сизлерди Ибрайым, Ысақ ҳәм Яқыпқа беремен деп Өзим ант ишкен жерге апараман. Ол жерди сизлерге мүлик етип беремен. Мен — Жаратқан Ийемен.
9
Муўса бул сөзлерди израиллыларға айтып берди. Бирақ олар руўхый түскинликте болып, аўыр қулшылықта жүргенликтен, Муўсаны тыңламады.10 Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға:
11
— Мысыр патшасы фараонға барып: Израиллылардың жериңнен кетиўине рухсат бер, — деп айт, — деди.12 Бирақ Муўса Жаратқан Ийеге:
— Мен сөзге шешен емеспен. Сөзимди израиллылар тыңламағанда, фараон қалай тыңласын? — деди.13
Деген менен, Жаратқан Ийе Муўса ҳәм Харон менен сөйлесип, израиллыларды Мысыр жеринен алып шығыў ушын, израиллыларға ҳәм Мысыр патшасы фараонға байланыслы буйрықлар берди.14
Израиллылардың әўлад басшылары мыналар еди: Израилдың туңғыш улы Рубенниң уллары: Ханох, Паллу, Хесрон, Кармий. Булар Рубенниң тийрелери еди.15 Шимонның уллары: Емуел, Ямин, Оҳад, Яхин, Сохар ҳәм кенаанлы бир ҳаялдан туўылған улы Шаул. Булар Шимонның тийрелери еди.
16 Урпақлары бойынша, Лебийдиң улларының атлары мыналар еди: Гершон, Қоҳат ҳәм Мерарий. жыл өмир сүрди.
17 Гершонның уллары: ҳәр бири тийре басшысы болған Либний менен Шимей.
18 Қоҳаттың уллары: Амрам, Исҳар, Хеброн ҳәм Уззиел. Қоҳат 133 жыл өмир сүрди.
19 Мерарийдиң уллары: Махлий ҳәм Муший. Шежиреси бойынша, Лебийдиң тийрелери усылар еди.
20
Амрам әкесиниң қарындасы Иохебедке үйленип, Иохебед оған Харон менен Муўсаны туўып берди. Амрам 137 жыл өмир сүрди.21 Исҳардың уллары: Қорах, Нефег ҳәм Зихрий.
22 Уззиелдиң уллары: Мишаел, Элсафан ҳәм Ситрий.
23 Харон Нахшонның қарындасы, Амминадабтың қызы Элишебаға үйленди. Элишеба оған Надаб, Абиҳу, Элазар ҳәм Итамарды туўып берди.
24 Қорахтың уллары: Ассир, Элқана ҳәм Абиасаф. Булар Қорахтың үрим-путағы еди.
25 Харонның улы Элазар Путиелдиң қызларының бирине үйленди. Ҳаялы оннан Пинехасты туўды. Тийрелерге бөлинген Лебий урыўының әўлад басшылары усылар еди.
26
Усы Муўса менен Харонға Жаратқан Ийе: «Израиллыларды топ-тобы менен Мысырдан алып шығыңлар», — деген еди.27 Израиллыларды Мысырдан алып шығыў ушын, Мысыр патшасы фараон менен сөйлескенлер де усы Муўса менен Харон еди.
28
Жаратқан Ийе Мысырда Муўса менен сөйлескенинде,29 оған: «Мен — Жаратқан Ийемен. Саған айтатуғынларымның ҳәммесин Мысыр патшасы фараонға жеткиз», — деген еди.
30 Сонда Муўса Жаратқан Ийениң алдында Оған: «Мен сөзге шешен емеспен. Мени фараон тыңлайтуғын ба еди?» — деп жуўап берген еди.
1
Бирақ Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Минекей, Мен сени фараон ушын Қудай сыяқлы қылдым, ал әжағаң Харон сениң пайғамбарың болады.2 Саған буйырғанларымның ҳәммесин әжағаңа айт. Ол фараон менен сөйлесип: «Израиллылардың Мысыр жеринен кетиўине рухсат бер», — деп айтсын.
3 Деген менен, Мен фараонның жүрегин қатал қылып, Мысырда көп белгилеримди ҳәм кәраматларымды көрсетемен.
4 Солай болса да, фараон сизлерди тыңламайды. Сонда Мен қолымды Мысырға созып, оларды қатаң жазалайман ҳәм халқым Израилды топ-тобы менен Мысыр жеринен алып шығаман.
5 Мысырға қарсы қолымды көтерип, израиллыларды олардың арасынан алып шыққанымда, мысырлылар Мениң Жаратқан Ийе екенимди билип алады.
6
Муўса менен Харон Жаратқан Ийениң буйырғанындай иследи.7 Фараон менен сөйлескенде, Муўса сексен, ал Харон сексен үш жаста еди.
8
Жаратқан Ийе Муўса менен Харонға былай деди:9
— Фараон сизлерге: «Мени исендириў ушын бир кәрамат көрсетиңлер», — дегенде, сен Харонға: «Таяғыңды фараонның алдына тасла», — деп айт. Сонда таяқ жыланға айланады.10
Солай етип, Муўса менен Харон фараонға барып, Жаратқан Ийениң буйырғанындай иследи. Харон таяғын фараонның ҳәм оның хызметкерлериниң алдына таслады. Таяқ жыланға айланды.11 Сонда фараон өз данышпанларын ҳәм сыйқыршыларын шақырды. Олар да өз сыйқыршылығы менен анық солай иследи.
12 Олардың ҳәр бири таяғын таслап жибергенде, таяқлар жыланға айланды. Бирақ Харонның таяғы олардың таяқларын жутып жиберди.
13 Жаратқан Ийениң айтқанындай, фараонның жүреги қатал болып, Муўса менен Харонды тыңламады.
14
Соңынан Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Фараонның жүреги қатал болып тур. Ол халықты жибериўден бас тартып атыр.15 Ертеңине азанда бар да, фараон Нил дәрьясына қарай шыққанда, жыланға айланған таяғыңды алып, дәрья жағасында оның жолын тосып тур.
16 Кейин фараонға былай де: «„Шөлде Маған сыйыныўы ушын, халқымды жибер“, — деп айтыўым ушын, еврейлердиң Қудайы Жаратқан Ийе мени саған жиберди. Бирақ сен усы ўақытқа шекем қулақ аспадың.
17 Сонлықтан Жаратқан Ийе былай дейди: „Мениң Жаратқан Ийе екенимди мынадан билип аласаң: минекей, қолымдағы таяқ пенен дәрьяның суўына урсам, суў қанға айланады.
18 Дәрьядағы балықлар өлип, дәрья сасып кетеди ҳәм мысырлылар дәрьяның суўын ише алмай қалады“».
19
Кейин Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Харонға айт, ол таяғын алып, оны Мысырдың суўлары үстине — дәрьялары, өзеклери, көллери ҳәм барлық ҳаўызлары үстине созсын. Олардағы, ҳәтте, пүткил Мысырдағы ағаш ҳәм тас ыдыслардағы суўлар да қанға айланады.20
Муўса менен Харон Жаратқан Ийениң буйырғанындай иследи. Харон фараон ҳәм оның хызметшилериниң көз алдында таяқты көтерип, Нил дәрьясының суўына урып жибергенде, ондағы барлық суўлар қанға айланды.21 Дәрьядағы балықлар өлип, дәрья сасый баслады. Мысырлылар дәрьяның суўын ише алмай қалды. Мысырдың ҳәмме жерин қан жайлап кетти.
22 Бирақ мысырлы сыйқыршылар да өз сыйқыршылығы менен анық усылай иследи. Жаратқан Ийениң айтқанындай, фараонның жүреги қатал болып, Муўса менен Харонды тыңламады.
23 Фараон артына бурылып, сарайына қайтып кетти. Бул ўақыя да оған тәсир етпеди.
24 Пүткил мысырлылар ишетуғын суў табыў ушын, дәрья бойын қазыўға киристи. Өйткени олар дәрьяның суўын ише алмайтуғын еди.
25
Жаратқан Ийе Нил дәрьясының суўын қанға айландырғаннан кейин, арадан жети күн өтти.1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Фараонға барып, Мениң мына сөзлеримди жеткиз: «Жаратқан Ийе былай дейди: Маған сыйыныўы ушын, халқымды жибер.2 Егер халқымды жибериўден ўаз кешсең, пүткил елиңди қурбақаларға толтырып, жазалайман.
3 Нил дәрьясы қурбақаларға толып-тасып кетеди. Қурбақалар дәрьядан шығып, сарайыңа, уйықлайтуғын бөлмеңе, төсегиңе, хызметкерлериңниң ҳәм халқыңның үйлерине, ҳәтте, тандырларың менен қамыр табақларыңа да кирип алады.
4 Олар сениң, халқыңның ҳәм пүткил хызметшилериңниң үстинде секирип жүреди».
5
Соңынан Жаратқан Ийе Муўсаға: — Харонға айт, ол қолындағы таяғын дәрьялар, өзеклер ҳәм көллерге қарай созып, қурбақаларды шығарсын ҳәм Мысырды қурбақаларға толтырсын, — деди.6
Солай етип, Харон қолындағы таяғын Мысырдағы суўларға қарай созды. Сонда қурбақалар шығып, Мысырды жайлап кетти.7 Деген менен, сыйқыршылар да өз сыйқыршылығы менен анық усылай ислеп, Мысыр елине қурбақаларды шығарды.
8
Фараон Муўса менен Харонды шақыртып алып: — Жаратқан Ийеге дуўа етиңлер, Ол меннен ҳәм халқымнан қурбақаларды алып тасласын. Сонда мен де Жаратқан Ийеге қурбанлық бериўи ушын, халқыңызды жиберемен, — деди.9
Муўса оған: — Әжеп болады, ўақытты өзиңиз белгилең. Қурбақалар тек Нил дәрьясында қалып, өзиңиз де, үйиңиз де қурбақалардан қутылыўыңыз ушын, мен сиз, хызметкерлериңиз ҳәм халқыңыз ушын қашан дуўа етейин, — деди.10
Фараон Муўсаға: — Ертең, — деди. Муўса оған былай деп жуўап берди: — Яқшы, айтқаныңыздай болсын. Усылайынша, сиз Қудайымыз болған Жаратқан Ийеге тең келетуғыны жоқ екенин билип аласыз.11 Қурбақалар сизден, үйлериңизден, хызметкерлериңиз бенен халқыңыздан кетип, тек дәрьяда ғана қалады.
12
Солай етип, Муўса менен Харон фараонның алдынан кетти. Муўса Жаратқан Ийеге дуўа етип, Оның фараонға жиберген қурбақа бәлеси ушын жалбарынды.13 Жаратқан Ийе Муўсаның тилегин орынлады: үйлердеги, ҳәўлилердеги ҳәм атызлардағы қурбақалар қырылып қалды.
14 Қурбақаларды жыйнап, үйин-үйин етип қойды. Сасық ийис елди жайлап кетти.
15 Деген менен, фараон жағдайдың жеңиллескенин көргенде, Жаратқан Ийениң айтқанындай жүрегин қатал етип, Муўса менен Харонды тыңламады.
16
Жаратқан Ийе Муўсаға: — Харонға айт, ол таяғы менен жерди урсын. Сонда жердиң шаңы ширкейге айланып, пүткил Мысырды қаплайды, — деди.17
Олар солай иследи. Харон таяғы менен жердиң шаңын урып жибергенде, пүткил Мысыр жериндеги шаң ширкейге айланды. Адамлар менен маллардың үстин ширкейлер басып кетти.18 Сыйқыршылар да өз сыйқыршылығы менен ширкейлер пайда етпекши болды, бирақ қолларынан келмеди. Адамлардың ҳәм маллардың үстин ширкей қаплаған еди.
19
Сонда сыйқыршылар фараонға: — Бул исте Қудайдың қолы бар, — деди. Бирақ Жаратқан Ийениң айтқанындай, фараон жүрегин қатал қылып, Муўса менен Харонды тыңламады.20
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Таң азаннан тур да, фараон дәрьяға қарай баратырғанда, оның алдынан шығып тур ҳәм оған Жаратқан Ийениң, яғный Мениң мына сөзлеримди жеткиз: «Маған сыйыныўы ушын, халқымды жибер.21 Егер жибермесең, сениң, хызметшилериңниң, халқыңның ҳәм үйлериңниң үстине ийтшыбын жаўдыраман. Мысырлылардың үйлери ҳәм олар жасап атырған жер ийтшыбынға толып кетеди.
22 Бирақ сол күни халқым жасайтуғын Гошен жерин айырып қояман. Ол жерде ийтшыбын болмайды. Усылай етип, сен Мысыр жеринде Жаратқан Ийениң, яғный Мениң бар екенимди билип аласаң.
23 Мен Өз халқым менен сениң халқыңның арасына айырмашылық қояман. Ертең усы белги әмелге асады».
24
Жаратқан Ийе айтқанын иследи. Фараонның сарайына, хызметкерлериниң үйлерине ҳәм пүткил Мысыр елине быжнаған ийтшыбынлар ушып келди. Ел ийтшыбынның кесиринен ўайран болды.25
Сонда фараон Муўса менен Харонды шақыртып алып, оларға: — Барыңлар, Қудайыңызға усы елде қурбанлық бериңлер, — деди.26
Бирақ Муўса оған былай деп жуўап берди: — Булай ислесек, туўры болмайды. Өйткени мысырлылар Қудайымыз Жаратқан Ийеге қурбанлық бериўимизди жеркенишли деп санайды. Егер олар жеркенишли деп санаған нәрсени көз алдында ислесек, олар бизлерди тас боран қылып өлтирмей ме?27 Қудайымыз Жаратқан Ийеге қурбанлық бериў ушын, бизлер шөлде үш күнлик жол жүрип барыўымыз керек.
28
Сонда фараон: — Шөлде Қудайыңыз Жаратқан Ийеге қурбанлық бериўиңиз ушын, сизлерди жиберемен. Тек жүдә узақлап кетпеңлер. Енди мен ушын дуўа етиңлер, — деди.29
Муўса оған: — Ертең сизден, хызметкерлериңизден ҳәм халқыңыздан ийтшыбынлар кетсин деп, сизиң алдыңыздан шығыўдан-ақ, Жаратқан Ийеге дуўа етемен. Тек сиз Жаратқан Ийеге қурбанлық бериў ушын халықты жибермей қалып, бизлерди және алдамаң, — деди.30
Солай етип, Муўса фараонның алдынан шығып, Жаратқан Ийеге дуўа етти.31 Жаратқан Ийе Муўсаның тилегин орынлап, ийтшыбынларды фараоннан, оның хызметкерлеринен ҳәм халқынан алып таслады. Бирде бир ийтшыбын қалмады.
32 Солай болса да, фараон бул рет те жүрегин қатал қылып, халықты жибермеди.
1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Фараонға барып, оған еврейлердиң Қудайы Жаратқан Ийениң, яғный Мениң мына сөзлеримди жеткиз: «Маған сыйыныўы ушын, халқымды жибер.2 Егер жибериўден бас тартып, оларды иркип тура берсең,
3 онда Жаратқан Ийе, яғный Мен қолымды созып, даладағы малларыңа: атларыңа, ешеклериңе, түйелериңе, ири ҳәм майда малларыңа күшли оба жиберемен.
4 Бирақ израиллылардың малларын мысырлылардың малларынан айырып қояман. Израиллылардың малларының ҳеш бири өлмейди.
5 Жаратқан Ийе ўақытты да белгилеп, ертеңине Өзиниң айтқанларын Мысыр жеринде ислейтуғынын айтты».
6
Ертеңине Жаратқан Ийе айтқанын иследи: мысырлылардың барлық маллары қырылып қалды. Бирақ израиллылардың ҳеш бир малы өлмеди.7 Фараон адам жиберип, израиллылардың бирде бир малының өлмегенин билди. Солай болса да, ол жүрегин қатал қылып, халықты жибермеди.
8
Жаратқан Ийе Муўса менен Харонға былай деди: — Пештен қосыўыслап күл алыңлар, Муўса сол күлди фараонның көз алдында аспанға қарай шашып жиберсин.9 Күл шаңға айланып, пүткил Мысыр ели бойлап көтериледи. Елдиң ҳәмме жериндеги адамлардың ҳәм маллардың үстилерине ириңли шыйқанлар шығады.
10
Солай етип, Муўса менен Харон пештен күл алып, фараонның көз алдында турды. Муўса күлди аспанға қарай шашып жибергенде, адамларға ҳәм малларға ириңли шыйқанлар шықты.11 Сыйқыршылар да шыйқанның кесиринен Муўсаның алдына келе алмады. Себеби пүткил мысырлылар менен бирге оларға да шыйқан шыққан еди.
12 Бирақ Жаратқан Ийе фараонның жүрегин қатал қылды. Жаратқан Ийениң Муўсаға айтқанындай, фараон Муўса менен Харонды тыңламады.
13
Кейин Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Таң азанда фараонның қарсы алдына шығып тур ҳәм оған еврейлердиң Қудайы Жаратқан Ийениң, яғный Мениң мына сөзлеримди жеткиз: «Маған сыйыныўы ушын, халқымды жибер.14 Болмаса, бул рет сениң өзиңе, хызметкерлериңниң ҳәм халқыңның үстине барлық бәлелеримди жаўдыраман. Солай етип, сен бул дүньяда Маған тең келетуғыны жоқ екенин билип аласаң.
15 Өйткени Мен қолымды көтерип, сени ҳәм халқыңды қырғынға дуўшар қылсам, жер жүзинен жоқ болып кеткен болар едиң.
16 Бирақ Өз қүдиретимди саған көрсетиў ушын ҳәм атымды пүткил дүньяға жайыў ушын, Мен сени тири сақладым.
17 Сен еле де халқыма қарсылық көрсетип, оларды жибермей атырсаң.
18 Сонлықтан ертең усындай ўақытта Мысыр пайда болғаннан баслап, ҳәзирге дейин ҳеш қашан болып көрмеген күшли буршақ жаўдыраман.
19 Енди малларыңды ҳәм далада болған ҳәмме нәрсеңди пана жерлерге жыйнаўды буйыр. Буршақ жаўғанда ишке киргизилмей далада қалған барлық адамлар ҳәм маллар өледи».
20
Фараонның хызметкерлери арасында Жаратқан Ийениң айтқан сөзинен қорққанлар қулларын ҳәм малларын тезлик пенен үйлерине алып келди.21 Ал Жаратқан Ийениң айтқан сөзин писент етпегенлер қулларын ҳәм малларын далада қалдырды.
22
Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға: — Қолыңды аспанға қарай соз. Сонда Мысырдың ҳәмме жерине, адамлардың, маллардың ҳәм даладағы барлық өсимликлердиң үстине буршақ жаўады, — деди.23 Муўса таяғын аспанға қарай созғанда, Жаратқан Ийе гүлдирмама ҳәм буршақ жиберди ҳәм жерге жасыл түсти. Солай етип, Жаратқан Ийе Мысырға буршақ жаўдырды.
24 Усылайынша, күшли буршақ қуйып, үзликсиз жарқыраған шақмақ шағып турды. Мысыр Мысыр болғалы, бундай буршақ жаўып көрмеген еди.
25 Буршақ Мысырда далада болғанның ҳәммесин: адамларды, малларды ҳәм пүткил өсимликлерди набыт қылып, барлық тереклерди сындырды.
26 Тек израиллылар жасаған Гошен жерине буршақ жаўмады.
27
Соңынан фараон Муўса менен Харонды шақыртып алып, оларға былай деди: — Бул рет мен айып иследим. Жаратқан Ийе ҳақ, ал мен ҳәм мениң халқым наҳақпыз.28 Жаратқан Ийеге дуўа етиңлер. Гүлдирмама менен буршақтың усы жаўғаны да жетер. Мен сизлерди жиберемен, артық услап турмайман.
29
Муўса оған былай деди: — Қаладан шыға сала, қолларымды жайып, Жаратқан Ийеге дуўа етемен. Сонда гүлдирмама тоқтап, буршақ та жаўмайтуғын болады. Бул арқалы сиз бул дүньяның Жаратқан Ийеге тийисли екенин билип аласыз.30 Бирақ мен сизиң ҳәм хызметкерлериңиздиң Қудайдан, Жаратқан Ийеден еле де қорқпай атырғаныңызды билемен.
31
Солай етип, зығыр ҳәм арпа набыт болған еди. Себеби сол ўақытта арпа масақ байлап, зығыр гүллеп қалған еди.32 Бирақ бийдай туқымлас өсимликлер кеш писетуғын болғанлықтан, зыян көрмеди.
33
Муўса фараонның алдынан кетип, қаладан шықты. Ол қолларын жайып, Жаратқан Ийеге дуўа еткенде, гүлдирмама ҳәм буршақ тоқтап, жаўын тынды.34 Фараон жаўынның, буршақтың ҳәм гүлдирмаманың тоқтағанын көргенде, және гүна ислеўин даўам етти. Оның өзи де, хызметкерлери де жүреклерин қатал қылды.
35 Жаратқан Ийениң Муўса арқалы айтқанындай, фараон жүрегин қатал қылып, израиллыларды жибермеди.
1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Фараонға бар. Олардың арасында кәраматлы белгилеримди көрсетиў ушын, Мен фараонның ҳәм оның хызметкерлериниң жүрегин қатал қылып қойдым.2 Ал сизлер болса, Мениң Жаратқан Ийе екенимди билип алыўыңыз ушын, мысырлыларды қалай масқара еткеним ҳәм олардың арасында көрсеткен нышанларым ҳаққында балаларыңа ҳәм балаларыңның балаларына айтып бериң.
3
Муўса менен Харон фараонға барып, оған былай деди: — Еврейлердиң Қудайы Жаратқан Ийе былай дейди: «Қашанға дейин Маған бас иймейжақсаң? Маған сыйыныўы ушын, халқымды жибер.4 Халқымды жибериўден бас тартсаң, ертең елиңе шегирткелерди жиберемен.
5 Олардың жер бетин қаплайтуғыны соншелли, жер бети көринбей қалады. Олар буршақтан аман қалған өнимлериңизди ҳәм даладағы барлық тереклериңиздиң қалған жапырақларын жеп қояды.
6 Сениң үйлериң, барлық хызметкерлериңниң ҳәм пүткил мысырлылардың үйлери шегирткеге толып кетеди. Ата-бабаларың усы жерге қоныс басқан күннен бүгинге дейин, ҳеш қашан бундай нәрсени көрген емес». Кейин Муўса бурылып, фараонның қасынан шығып кетти.
7
Сонда хызметкерлери фараонға: — Бул адам қашанға дейин бизлерди қыйнайды? Оларды жибериң. Барып, Қудайы Жаратқан Ийеге сыйынсын. Мысырдың набыт болып атырғанын еле түсинбей атырсыз ба? — деди.8
Солай етип, олар Муўса менен Харонды фараонның алдына және шақыртып алды. Фараон оларға: — Барыңлар, Қудайыңыз Жаратқан Ийеге сыйыныңлар. Бирақ, кимлер баражақ? — деди.9
Муўса оған: — Бизлер жас ҳәм ғаррымыз, улларымыз, қызларымыз, майда ҳәм ири малларымыз, ҳәммемиз бирге кетемиз. Өйткени Жаратқан Ийеге арнап байрам қылыўымыз керек, — деди.10
Фараон оларға: — Аўа, сизлерге Жаратқан Ийе яр болсын деп, бала-шағаларыңыз бенен бирге жиберейин бе? Әне, нийетиңиз қара екени көринип тур!11 Бул болмайды. Тек ер адамлар кетип, Жаратқан Ийеге сыйынсын. Сизлердиң сорағаныңыз да сол емес пе? — деди.
Соң Муўса менен Харон фараонның алдынан қуўып шығарылды.12
Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға: — Қолыңды Мысыр елине қарай соз. Елди шегиртке қапласын ҳәм буршақтан аман қалған барлық өсимликлерди жеп қойсын, — деди.13 Солай етип, Муўса таяғын Мысыр елине қарай созды. Жаратқан Ийе сол күни күндиз-түни удайына елде шығыс самалын естирди. Азан болғанда, шығыс самалы шегирткелерди алып келди.
14 Шегирткелер Мысырға ҳүжим жасап, оның ҳәмме жерин жайлап кетти. Олардың көп болғаны соншелли, бундай есап-сансыз шегиртке бурын болмаған да, буннан былай болмайды да.
15 Шегирткелер жер бетин басып кеткенликтен, жер қап-қара болып қалды. Олар барлық өсимликлерди, буршақтан аман қалған тереклердеги мийўелердиң ҳәммесин жеп қойды. Мысырдың ҳеш бир жеринде, я тереклерде болып, я даладағы өсимликлерде болып, жасыл жапырақ қалмады.
16
Фараон тезлик пенен Муўса менен Харонды шақыртты да, оларға былай деди: — Мен Қудайыңыз Жаратқан Ийеге ҳәм сизлерге қарсы гүна иследим.17 Өтинемен, және бир мәртебе гүнамды кеширип, Қудайыңыз Жаратқан Ийеге дуўа етиңлер. Ол мени бул өлим әкелетуғын апаттан қутқарсын.
18
Муўса фараонның алдынан шығып, Жаратқан Ийеге дуўа етти.19 Сонда Жаратқан Ийе самалдың бағытын өзгертип, батыс жақтан күшли самал естирди. Самал шегирткелерди көтерип апарып, Қамыс теңизине төкти. Пүткил Мысыр елинде бирде бир шегиртке қалмады.
20 Деген менен, Жаратқан Ийе фараонның жүрегин қатал етип қойғанлықтан, ол израиллыларды жибермеди.
21
Буннан соң, Жаратқан Ийе Муўсаға: — Қолыңды аспанға қарай соз, Мысыр елин тас түнек қараңғылық қаплайды, — деди.22 Муўса қолын аспанға қарай созғанда, Мысырды үш күн бойы қойыў қараңғылық қаплады.
23 Үш күн даўамында адамлар бир-биреўин көре алмай қалып, ҳеш ким орнынан қозғала алмады. Бирақ израиллылар жасаған жер ғана жақты болды.
24
Сонда фараон Муўсаны шақыртып алып, оған: — Барыңлар, Жаратқан Ийеге сыйыныңлар. Бала-шағаңыз сизлер менен кете берсин. Тек майда ҳәм ири малларыңыз қалсын, — деди.25
Деген менен, Муўса оған былай деди: — Болмайды! Малларымызды да алып кетиўимизге рухсат бериўиңиз керек. Себеби Қудайымыз Жаратқан Ийеге жандырылатуғын қурбанлықлар ҳәм басқа қурбанлықлар беремиз.26 Малларымызды да бирге алып кетемиз. Бул жерде бирде бир туяқ қалмаўы тийис. Себеби Қудайымыз Жаратқан Ийеге сыйыныўымыз ушын, шалынатуғын малды олардың ишинен аламыз. Ол жерге барғанымызша, Жаратқан Ийеге қайсы малларды бериўимиз кереклигин билмеймиз.
27
Бирақ Жаратқан Ийе фараонның жүрегин қатал қылып қойғанлықтан, ол израиллыларды жибергиси келмеди.28 Фараон Муўсаға:
— Қараңды батыр. Енди қайтып көзиме көринбе. Көзиме көринген күни-ақ, өлесең, — деди.29
Муўса оған: — Айтқаныңыздай болсын. Енди қайтып, көзиңизге көринбеймен, — деди.1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Фараонның басына ҳәм Мысыр елине және бир бәле жаўдыраман. Соннан кейин, ол кетиўиңизге рухсат етеди, ҳәтте, сизлерди бул жерден пүткиллей қуўып шығарады.2 Сен израиллыларға айт, ҳәр бир ер адам ҳәм ҳәр бир ҳаял қоңсысынан гүмис ҳәм алтын буйымларды сорап алсын.
3
Жаратқан Ийе Израил халқын мысырлыларға унамлы етип көрсетти. Муўса да Мысырда фараонның хызметкерлериниң ҳәм халқының алдында мәртебели еди.4
Солай етип, Муўса фараонға: — Жаратқан Ийе былай дейди: «Түнниң ярымында Мысырды аралап өтемен.5 Сонда Мысырдағы ҳәмме туңғыш уллар: тахтында отырған фараонның баласынан, дигирман тартатуғын шоры ҳаялдың баласына дейин, сондай-ақ барлық маллардың туңғыш төллери өледи.
6 Пүткил Мысыр ели бурын болмаған ҳәм енди қайтып болмайтуғын дад салып ўай-ўайласқан даўысларға толып кетеди.
7 Ал израиллылардың ҳеш бир адамына, я малына ҳеш қандай зыян тиймейди. Усы арқалы сизлер Мениң, Жаратқан Ийениң израиллылар менен мысырлылар арасына қандай айырмашылық қойғанымды билип аласыз».
8 Сонда мына хызметкерлериңниң ҳәммеси келип, маған тәжим етип: «Сен де кет, сениң изиңе ерген пүткил халық та кетсин», — дейсизлер. Соннан соң, мен кетемен, — деди. Муўса фараонның алдынан қатты қәҳәрленип шығып кетти.
9
Кейин Жаратқан Ийе Муўсаға: — Мысырда Мениң кәраматларым көбейиўи ушын, фараон сизлерди тыңламайды, — деди.10 Солай етип, Муўса менен Харон фараонның алдында усы барлық кәраматларды иследи. Бирақ Жаратқан Ийе фараонның жүрегин қатал қылып қойғанлықтан, ол израиллыларды өз жеринен жибермеди.
1
Жаратқан Ийе Мысыр жеринде Муўса менен Харонға былай деди:2 «Бул ай сизлер ушын биринши ай, жылдың биринши айы болады.
3 Пүткил Израил жәмийетине айтыңлар: усы айдың онында ҳәр бир хожалық басшысы өз хожалығы ушын бир қой ямаса ешки таңлап алсын.
4 Егер бир хожалықтағы адамлар саны усы жанлықтың гөшин жеп таўыса алмайтуғындай аз болса, онда оны жақын қоңсысы менен бөлиссин. Жанлықтың үлкен-кишилигине қарап, оны қанша адамның жей алатуғынын анықлаўыңыз керек.
5 Сизлер таңлап алған қой ямаса ешки минсиз, бир жыллық еркек жанлық болсын.
6 Жанлықты усы айдың он төртине дейин бағып, сол күни кеште Израил жәмийетиниң ҳәр бир шаңарағы өз жанлықларын сойыўы тийис.
7 Олар қанды алып, өзлери гөшти жейтуғын үйлериниң қапысының жақлаўларына ҳәм кесе ағашына жақсын.
8 Сол күни кеште гөшти отқа писирип, оны ашытқысыз нан ҳәм ашшы шөплер менен жесин.
9 Гөшти шийкилей ямаса суўға писирип емес, ал бас-сыйрағы ҳәм ишек-қарны менен бирге отқа писирип жеңлер.
10 Гөш азанға дейин қалмаўы тийис. Егер оннан аўысып қалса, оны отта өртеп жибериңлер.
11 Сизлер гөшти жеп атырған ўақтыңызда, беллериңиз буўыўлы, аяқ кийимиңиз кийиўли, таяғыңыз қолыңызда болсын. Гөшти тез жеңлер. Бул — Жаратқан Ийеге арналған Қутқарылыў асы.
12
Мен сол түни Мысыр жеринен өтемен. Ондағы адамлардың да, маллардың да ҳәр бир туңғышын өлтиремен ҳәм Мысырдың пүткил қудайларын ҳүким етемен. Мен — Жаратқан Ийемен.13 Өзлериңиз турған үйлердиң есигиниң жақлаўларына жағылған қан сизлер ушын нышан болады. Мен қанды көрип, сизлерди шетлеп өтемен. Мысыр елин жазалағанымда, өлим әкелиўши апат сизлерге ҳеш қандай зыян тийгизбейди.
14 Бул күн сизлер ушын еслеў күни болсын. Оны Жаратқан Ийениң байрамы сыпатында байрамлаңлар. Бул байрамды байрамлаў келешек әўладларыңыз ушын мәңги қағыйда болып қалсын».
15
«Жети күн ашытқысыз нан жеңлер. Биринши күни-ақ үйлериңизден ашытқыны жоқ қылыңлар. Ким де ким усы жети күн ишинде ашытқы салынған нан жесе, ол Израил халқы арасынан жоқ қылынады.16 Биринши ҳәм жетинши күнлери мухаддес жыйналысыңыз болсын. Сол күнлери тек өзлериңиз ушын аўқат таярлаўдан тысқары, ҳеш қандай жумыс ислемеңлер.
17 Солай етип, сизлер Ашытқысыз нан байрамын байрамлаңлар! Өйткени анық сол күни Мен сизлерди топ-тобыңыз бенен Мысыр жеринен алып шықтым. Келешек урпақларыңыз бул күнди мәңги қағыйда сыпатында байрамласын.
18 Биринши айдың он төртинши күниниң кешинен жигирма биринши күниниң кешине дейин ашытқысыз нан жеңлер.
19 Сол жети күн даўамында үйлериңизде ашытқы болмасын. Ким де ким ашытқы салынған бир нәрсе жесе, мейли ол келгинди болсын, мейли жергиликли болсын, ол Израил жәмийети арасынан жоқ қылынады.
20 Ашытқы салынған ҳеш нәрсе жемеңлер. Қай жерде жасасаңыз да, ашытқысыз нан жеңлер».
21
Соннан кейин, Муўса Израилдың барлық ақсақалларын шақырып алып, оларға былай деди: — Хожалығыңыз ушын қозы ямаса ылақ таңлап алып, оны Қутқарылыў асы ушын сойыңлар.22 Соң, бир баў майоран шөбин алың да, оны қырмадағы қурбанлықтың қанына батырып, қанды қапыларыңыздың жақлаўларына ҳәм кесе ағашына жағыңлар. Азанға шекем ҳеш ким үйинен шықпасын.
23 Жаратқан Ийе мысырлыларды өлтириў ушын елден өткенде, қапыларыңыздың жақлаўларындағы ҳәм кесе ағашындағы қанды көрип, үйлериңизди шетлеп өтеди. Ол өлим әкелиўшиниң үйлериңизге кирип, сизлерди өлтириўине жол қоймайды.
24 Өзлериңиз де, сизлердиң әўладларыңыз да буны мәңги қағыйда қылып орынлаңлар.
25 Жаратқан Ийе өзлериңизге беремен деп ўәде еткен жерге киргениңизден кейин де, бул рәсимди өткизип барыңлар.
26 Балаларыңыз сизлерден: «Бул рәсимниң мәниси қандай?» — деп сорағанда,
27 оларға: «Бул — Жаратқан Ийеге арналған Қутқарылыў байрамының асы. Себеби Жаратқан Ийемиз мысырлыларды өлтиргенде, үйлеримизди шетлеп өтип, бизлерди аман қалдырды», — деңлер.
Сонда халық тәжим етип, сыйынды.28 Соңынан израиллылар барып, Жаратқан Ийениң Муўса менен Харонға берген буйрығын толық орынлады.
29
Түнниң ярымында Жаратқан Ийе тахтында отырған фараонның туңғыш баласынан, қамақта отырған тутқынның туңғыш баласына дейин, Мысыр елиндеги барлық туңғышларды ҳәм маллардың да туңғыш төллерин өлтирди.30 Сол күни түнде фараон, оның хызметкерлери ҳәм пүткил Мысыр аяққа турды. Мысыр ели дад салып, ўай-ўайласқан даўысларға толып кетти. Өйткени өли болмаған бирде бир үй жоқ еди.
31
Сол күни түнде-ақ фараон Муўса менен Харонды шақырып алып былай деди: — Барыңлар! Сизлер де, израиллылар да халқымның арасынан шығып кетиңлер. Өзлериңиз айтқаныңыздай, Жаратқан Ийеге сыйыныңлар.32 Сондай-ақ майда ҳәм ири малларыңызды да алып кетиңлер. Ал маған пәтия бериңлер.
33
Израиллылардың елден тезирек шығып кетиўи ушын, мысырлылар оларды асықтырды. «Болмаса, ҳәммемиз өлемиз», — дести олар.34 Солай етип, израиллылар еле ашымаған қамырларын табағы менен кийимлерине орады да, ийинлерине көтерип алды.
35 Израиллылар Муўсаның айтқаны бойынша, мысырлылардан гүмис ҳәм алтын буйымлар менен кийимлер сорап алды.
36 Жаратқан Ийе израиллыларды мысырлыларға унамлы қылып көрсеткенликтен, мысырлылар оларға сорағанын берди. Солай етип, израиллылар оларды тонап кетти.
37
Израиллылар Рамсестен Суккотқа қарай жол алды. Бала-шағаларды есапламағанда, шама менен алты жүз мыңдай ер адам пияда жолға шықты.38 Және де, көп санлы басқа миллет адамлары, есап-сансыз майда ҳәм ири маллар да олар менен бирге кетти.
39 Халық өзлери Мысырдан алып шыққан ашымаған қамырдан нан писирди. Себеби олар Мысырдан қуўып шығарылғанлықтан, қамырды ашытыўға да, жолға азық-аўқат таярлаўға да үлгере алмаған еди.
40
Израиллылардың Мысырда жасағанына төрт жүз отыз жыл болған еди.41 Төрт жүз отыз жылдың соңғы күни, анық сол күни Жаратқан Ийениң халқы топ-тобы менен Мысыр жеринен шықты.
42 Сол күни түнде Жаратқан Ийе израиллыларды Мысыр жеринен алып шығыў ушын сергек болды. Израиллылар да әўладлар даўамында сол түнди Жаратқан Ийеге бағышлап, ояў болыўы тийис.
43
Соннан кейин, Жаратқан Ийе Муўса менен Харонға былай деди: «Қутқарылыў асының қағыйдалары мынадай: ҳеш бир жат жерли адам байрам асынан жемесин.44 Бирақ сатып алған қулларыңыз сүннет етилгеннен кейин, оннан жесе болады.
45 Ўақытша қоныс басқанлар ҳәм жалланған жумысшылар оннан жемеўи тийис.
46 Ас таярланған үйде желинсин. Жанлықтың гөши үйдиң сыртына шығарылмасын ҳәм оның ҳеш бир сүйеги сындырылмасын.
47 Пүткил Израил жәмийети Қутқарылыў байрамын байрамлаўы тийис.
48 Араңызда жасап атырған келгинди адам Маған, Жаратқан Ийеге арналған Қутқарылыў байрамын байрамлаўды қәлесе, онда оның үйиндеги ҳәмме еркеклер сүннет етилиўи керек. Соңынан ол жергиликли халық турғыны сыпатында Израил халқына қосылып, байрамды байрамлай алады. Бирақ сүннетсиз адам Қутқарылыў байрамының гөшин жемесин.
49 Жергиликли адам ушын да, араңызда жасайтуғын келгинди адам ушын да бир қағыйда қолланылады».
50
Израиллылар Жаратқан Ийениң Муўса менен Харонға берген буйрығын толық орынлады.51 Сол күнниң өзинде Жаратқан Ийе израиллыларды топ-тобы менен Мысыр жеринен алып шықты.
1
Буннан соң, Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:2 «Барлық биринши туўылғанларды Маған бағышлаңлар. Израил ҳаялларының да, малларының да қарыннан биринши шыққанлары Меники», — деди.
3
Муўса халыққа былай деди: «Мысырдан, өзлериңиз қул болған елден шыққан бүгинги күнди есте сақлаңлар. Өйткени Жаратқан Ийе қүдиретли қолы менен сизлерди ол жерден алып шықты. Ашытқы салынған ҳеш нәрсе жемеңлер.4 Бүгин Абиб айында бул жерден шығып баратырсызлар.
5 Жаратқан Ийе сизлерди кенаан, хетт, амор, хиў ҳәм ебус халықларының жерлерине, ата-бабаларыңызға беремен деп ант ишкен, сүт ҳәм пал аққан елге апарғанда, усы айда мына рәсимди өткизиңлер:
6 жети күн ашытқысыз нан жеп, жетинши күни Жаратқан Ийеге арнап байрам қылыңлар.
7 Сол жети күн ишинде тек ашытқысыз нан жеңлер. Өзиңизде де, жасап атырған пүткил жериңизде де ашытқы салынған нан ямаса ашытқы болмасын.
8 Сол күни балаларыңызға: „Мысырдан шыққанымызда, Жаратқан Ийе бизлер ушын ислеген ислери себепли буларды ислеп атырмыз“, — деп түсиндириңлер.
9 Бул рәсим қолыңызда бир нышан, маңлайыңызда сақланатуғын яднама болсын. Усылайынша, Жаратқан Ийениң нызамы аўзыңызда болсын. Себеби Жаратқан Ийе сизлерди күшли қолы менен Мысырдан алып шықты.
10 Сизлер де ҳәр жылы белгиленген ўақытта бул қағыйданы орынлаңлар.
11
Жаратқан Ийе сизлерге ҳәм ата-бабаларыңызға ант ишкениндей, сизлерди Кенаан жерине апарып, сизлерге сол жерди бергенде,12 қарыннан биринши шыққанлардың ҳәммесин Жаратқан Ийеге бағышлаңлар. Малларыңыздың биринши туўылған барлық еркек төллери Жаратқан Ийеге тийисли.
13 Ешектиң ҳәр бир биринши туўылған төлиниң орнына бир қозы берип, сатып алыңлар. Егер олай етпесеңиз, гүррениң мойнын үзиң. Барлық туңғыш улларыңыздың қунын өтеўиңиз тийис.
14
Келешекте улларыңыз сизлерден: „Буның мәниси қандай?“ — деп сораса, оларға былай деп жуўап бериңлер: „Жаратқан Ийе бизлерди қүдиретли қолы менен Мысырдан, бизлер қул болған елден алып шықты.15 Фараон бизлерди жибермей, қайсарлық көрсеткенде, Жаратқан Ийе Мысырда адамлардың ҳәм маллардың барлық туңғышларын өлтирди. Сонлықтан маллардың туңғыш төллерин Жаратқан Ийеге қурбанлыққа беремиз, ал туңғыш улларымыз ушын қун төлеймиз“.
16 Бул рәсим қолыңызда бир нышан, есиңизде сақланатуғын яднама болсын. Себеби Жаратқан Ийе сизлерди қүдиретли қолы менен Мысырдан алып шықты».
17
Фараон израиллыларды жибергенде, Қудай: халық урысқа дуўшар болатуғынын билгенде өкинип, Мысырға қайтып кетпесин, деп филист халқының жери арқалы өтетуғын жол қысқарақ болса да, оларды ол жер арқалы алып жүрмеди.18 Қудай халықты Қамыс теңизине шөл жолы менен айландырып апарды. Израиллылар Мысырдан қарыў-жарақ пенен шыққан еди.
19 Муўса Юсуптиң сүйеклерин де өзи менен бирге алып шыққан еди. Өйткени Юсуп израиллыларға ант иштирип: «Қудай сизлерге сөзсиз нәзер салады. Сонда сүйеклеримди бул жерден алып кетиңлер», — деп нәсиятлап кеткен еди.
20
Израиллылар Суккоттан шығып, шөл шетиндеги Этамға орналасты.21 Олардың күни-түни жол жүриўи ушын, Жаратқан Ийе күндиз минара сыяқлы булт болып жол көрсетип, түнде минара сыяқлы от болып жолларына жарық түсирип, оларды баслап жүрди.
22 Күндиз булт, түнде от халықтың алдынан бир дем де узақламады.
1
Соңынан Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:2
— Израиллыларға айт, олар изге қайтып, Пий-Ҳахироттың қасына, Мигдол менен теңиз арасына, Баал-Сефонның қарсысындағы теңиз жағасына орналассын.3 Сонда фараон: «Израиллылар ел гезип, адасып кетти, олар шөл қоршаўында қалды», — деп ойлайды.
4 Мен фараонның жүрегин қатал қыламан ҳәм ол израиллылардың изинен қуўады. Солай етип, Мен фараонды ҳәм оның пүткил әскерлерин жеңип, Өз салтанатымды көрсетемен. Сонда мысырлылар Мениң Жаратқан Ийе екенимди билип алады.
Израиллылар айтылғанды иследи.5 «Израил халқы қашып кетипти», — деген хабар Мысыр патшасына жеткенде, ол ҳәм оның хызметкерлери израиллылар туўралы көз қарасларын өзгертип: «Бизлер не ислеп қойдық? Израиллыларды жиберемиз деп, қулларымыздан айырылдық-ғо!» — дести.
6 Фараон өзиниң саўаш арбасын жектирип, ләшкерлерин таярлады.
7 Ол алты жүз сайланды саўаш арбасын, Мысырдың басқа барлық саўаш арбаларын ҳәм олардың басшыларын жанына алды.
8 Жаратқан Ийе Мысыр патшасы фараонның жүрегин қатал қылып қойды. Ол нық қәдем атып баратырған израиллылардың изинен қуўып кетти.
9 Мысырлылар фараонның пүткил атлы саўаш арбалары, атлылары ҳәм әскерлери менен израиллылардың изине түсип, теңиз жағасына, Пий-Ҳахирот жақынына, Баал-Сефонның қарсысына ордасын қурған израиллыларға жетип алды.
10
Фараон жақынласып қалды. Израиллылар артына бурылып қараса, мысырлылардың излеринен қуўып киятырғанын көрди. Сонда олардың зәррелери ушып, Жаратқан Ийеге пәрияд етти.11 Олар Муўсаға былай деди:
— Мысырда қәбир жоқтай, бизлерди шөлде өлиўге алып келдиң бе? Мысырдан алып шығып, бизлерге не қылғаның?12 Мысырда болғанымызда, саған: «Бизлерди тынышымызға қой, мысырлыларға хызмет ете берейик», — деген жоқ па едик? Шөлде өлгеннен гөре, мысырлыларға қул болғанымыз жақсырақ еди-ғо!
13
Бирақ Муўса оларға: — Қорқпаңлар! Орныңызда беккем турып, Жаратқан Ийениң бүгин сизлерди қалай қутқаратуғынын көриңлер. Бүгин өзлериңиз көрип турған мысырлыларды енди ҳеш қашан көрмейсизлер.14 Жаратқан Ийе сизлер ушын урысады. Ал сизлер тыныш турсаңыз болды, — деди.
15
Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Неге Маған пәрияд етип атырсаң? Израиллыларға айт, алға қарай жылжый берсин.16 Ал сен таяғыңды көтерип, оны теңиздиң үстине қарай соз да, суўды қақ айыр. Сонда израиллылар теңиздиң ишинен қурғақ жер арқалы жүрип өтеди.
17 Мен мысырлылардың жүрегин қатал қыламан. Олар израиллылардың изинен қуўады. Мен фараонды, оның барлық әскерлерин, саўаш арбаларын ҳәм атлыларын жеңип, Өз салтанатымды көрсетемен.
18 Фараон, оның саўаш арбалары ҳәм атлылары себепли салтанатқа ерискенимде, мысырлылар Мениң Жаратқан Ийе екенимди билип алады.
19
Израил ордасының алдында баратырған Қудайдың периштеси орнын өзгертип, артқа өтти. Халықтың алдындағы минара сыяқлы булт та орнын өзгертип, артқа,20 Мысыр әскерлериниң ҳәм Израил халқының ортасына барып турды. Булт мысырлылар тәрепте қараңғылық орнатып, израиллылар тәрепти жақты қылып турды. Сол себептен түн бойы еки тәреп бир-бирине жақынласа алмады.
21
Муўса қолын теңиздиң үстине қарай созды. Жаратқан Ийе пүткил түн бойы шығыстан күшли самал естирип, теңиз суўын изге ийтерди ҳәм теңизди қурғақ жерге айландырды. Суў екиге бөлинди.22 Израиллылар қурғақ жерди басып, теңиздиң ортасынан өтти. Теңиз суўы оң ҳәм шеп тәрепте оларға дийўал болып турды.
23 Ал мысырлылар олардың излеринен қуўды, фараонның барлық атлары, саўаш арбалары ҳәм атлылары теңиздиң ишине кирип кетти.
24 Таң атарда Жаратқан Ийе минара сыяқлы от ҳәм булт ишинен Мысыр ордасына нәзер салып, оларды албыратып таслады.
25 Қудай олардың саўаш арбаларының дөңгелеклерин шығарып таслағанда, олар зорға қозғалды. Сонда мысырлылар: «Израиллылардан қашайық. Өйткени олар ушын Жаратқан Ийениң Өзи бизлерге қарсы урысып атыр», — дести.
26
Кейин Жаратқан Ийе Муўсаға: — Қолыңды теңиздиң үстине қарай соз. Суўлар мысырлыларды, олардың саўаш арбаларын ҳәм атлыларын басып кетсин, — деди.27 Солай етип, Муўса қолын теңиздиң үстине қарай созды ҳәм таңға жақын теңиз өз ҳалына қайтты. Сонда қашып атырған мысырлылар суўға дуўшар болып, Жаратқан Ийе оларды теңиздиң ишине батырып жиберди.
28 Өз ҳалына қайтқан суў саўаш арбаларын, атлыларды, яғный израиллылардың изинен теңизге түскен фараонның пүткил ордасын жутып кетти. Олардан бирде бир адам аман қалмады.
29
Деген менен, израиллылар теңиздиң ишинен қурғақ жер арқалы жүрип өткен еди. Суўлар оң ҳәм шеп тәрепте турып, оларға дийўал болған еди.30 Жаратқан Ийе сол күни израиллыларды мысырлылардың қолынан қутқарды. Израиллылар мысырлылардың теңиз жағасында өлип жатырғанын көрди.
31 Жаратқан Ийениң мысырлыларға көрсеткен уллы қүдиретин көрген Израил халқы Жаратқан Ийеден қорқып, Оған ҳәм Оның қулы Муўсаға исенди.
1
Соннан соң, Муўса ҳәм израиллылар Жаратқан Ийеге мына жырды айтты: «Жырлайман Жаратқан Ийени,2
Жаратқан Ийе күш-қүдиретим мениң,3
Жаратқан Ийе жаўынгердур,
Аты Оның — Жаратқан Ийе.
4
Ол фараонның саўаш арбаларын,
Ҳәм ләшкерлерин атты теңизге.
Ғарқ болды Қамыс теңизине,
Оның сайланды ләшкербасылары да.
5
Терең суўлар қаплады оларды,
Батып кетти тас сыяқлы туңғыйыққа.
6
Сениң оң қолың, Жаратқан Ийе,7
Әжайып уллылығың менен,
Саған қарсы шыққанларды,
Жер менен жексен қыласаң,
Жибересең оларға ғәзебиңди,
Сабан сыяқлы күйдирип, күл қыласаң оларды.
8
Мурныңның деминен,
Жыйналды суўлар бир жерге.
Дийўал сыяқлы болып толқынлар,
Теңиз қойнында қатып қалды.
9
Сонда душпан былай деди:
„Услайман оларды изинен қуўып,
Олжаны бөлемен кеўлимди тоқ қылып,
Қыраман оларды қылышымды жалаңашлап“.
10
Демиң менен үплеп едиң,
Қаплады теңиз оларды.
Қорғасындай батты уллы суўларға.
11
Жаратқан Ийе, қудайлар арасында Саған уқсағаны бар ма?12
Созып едиң оң қолыңды,
Жутып кетти жер оларды.
13
Өзиң қутқарған халқыңды,14
Қалтырасар еситип миллетлер,
Қорқыныш бийледи Филистия халқын.
15
Ҳүрейлери ушады Эдом бийлериниң,
Дирилди басар Моаб көсемлерин,
Пүткил Кенаан турғынларының руўхы түсти.
16
Жүреги суўлар ҳәм қорқыў басар оларды,
Сениң халқың өтип кеткенше, Жаратқан Ийе,
Сен ийелик еткен халық өтип кеткенше,
Билегиңниң күши алдында тас болып тилсиз қатып қалар.
17
Жаратқан Ийе! Апарасаң халқыңды Өз таўыңа,
Жайластырасаң Өзиң мәкан қылып алған жерге,
Қолларың менен қурған мухаддес мәканға, Ийе!
18
Ҳүкимдарлық қылар шексиз ҳәм мәңгиге Жаратқан Ийе».
19
Фараонның атлары, саўаш арбалары ҳәм атлылары теңиз ишине киргенде, Жаратқан Ийе суўларды олардың үстине қайтарып әкелди. Ал израиллылар теңиздиң ишинен қурғақ жер арқалы жүрип өтти.20
Харонның әжапасы пайғамбар Мәриям қолына дәп алды. Басқа барлық ҳаяллар да дәп алып, ойнаўы менен оның изине ерди.21 Мәриям нақыратты қайталап былай деп жырлады:
«Жырлаң Жаратқан Ийени,22
Муўса израиллыларды Қамыс теңизинен баслап шыққаннан соң, олар Шур шөлине барды ҳәм шөлде үш күн жүрсе де, суў таба алмады.23 Соңынан олар Мара деген жерге барды. Бирақ Мараның суўы ашшы болғанлықтан, олар ише алмады. Сонлықтан сол жер Мара деп аталды.
24 Сонда халық Муўсаға: «Не ишемиз?» — деп наразы болып, тоңқылдай баслады.
25
Муўса Жаратқан Ийеге жалбарынды. Жаратқан Ийе оған бир ағашты көрсетти. Муўса оны суўға ылақтырып жибергенде, суў душшы болып қалды. Сол жерде Жаратқан Ийе халық ушын қағыйда ҳәм нызам берди ҳәм оларды сынады.26 Жаратқан Ийе оларға былай деди:
— Егер сизлер Қудайыңыз Жаратқан Ийениң, яғный Мениң сөзимди дыққат пенен тыңлап, нәзеримде туўры болған ислерди ислесеңлер, буйрықларыма қулақ асып, ҳәмме қағыйдаларымды орынласаңлар, мысырлыларға берген кеселликтиң ҳеш бирин сизлерге бермеймен. Себеби Мен — сизлерге шыпа бериўши Жаратқан Ийемен.27
Соннан кейин, олар Элимге келди. Сол жерде он еки булақ ҳәм жетпис пальма ағашы бар еди. Солай етип, олар суў жағасына орналасты.1
Израил халқының пүткил жәмийети Элимнен шықты. Олар Мысырдан шыққанынан кейинги екинши айдың он бесинши күни Элим ҳәм Синай арасында жайласқан Син шөлине келди.2 Шөлде ҳәммеси Муўса менен Харонға наразы болып,
3 оларға былай деп тоңқылдады:
— Қәнекей, Мысырда-ақ Жаратқан Ийениң қолынан өлип қоя қойғанда болар еди. Ҳеш болмаса, ол жерде гөш салынған қазанлардың қасында отырып, тойғанымызша нан жер едик. Бирақ сизлер пүткил халықты ашлықтан өлтириў ушын, бизлерди усы шөлге алып келдиңиз.4
Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Мине, Мен сизлерге аспаннан нан жаўдыраман. Халық ҳәр күни шығып, бир күнлик нанын жыйнап алсын. Усылайынша Мен оларды сынап, олардың Мениң көрсетпелерим бойынша жасайтуғынын ямаса жасамайтуғынын көрежақпан.5 Ал алтыншы күни олар ҳәр күни жыйнағанынан еки есе артық қылып топлап, таярлап қойсын.
6
Муўса менен Харон пүткил израиллыларға былай деди: — Сизлерди Мысырдан Жаратқан Ийениң Өзи алып шыққанын бүгин кеште билип аласызлар.7 Ал ертең азанда Жаратқан Ийениң салтанатын көресизлер. Себеби Ол сизлердиң Өзине наразы болып, тоңқылдағаныңызды еситти. Бирақ бизлерге наразы болатуғындай, бизлер ким болыппыз?
8
Кейин Муўса былай деди: — Кешқурын сизлерге жеў ушын гөш, азанда тойғаныңызша нан берилгенде, сизлер Жаратқан Ийениң салтанатын көресизлер. Өйткени Жаратқан Ийе сизлердиң Өзине қарсы наразылық билдиргениңизди еситти. Ал бизлер ким болыппыз? Сизлер бизлерге емес, ал Жаратқан Ийеге наразылық билдирип атырсызлар.9
Кейин Муўса Харонға: — Израил халқының пүткил жәмийетине айт, Жаратқан Ийениң алдына келсин. Себеби Жаратқан Ийе олардың тоңқылдыларын еситти, — деди.10
Харон Израил халқының пүткил жәмийетине усыларды айтып турғанда, олар шөлге қарады. Сонда Жаратқан Ийениң салтанаты булт ишинде көринди.11
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:12
— Мен израиллылардың тоңқылдыларын еситтим. Оларға мынадай деп айт: «Кешқурын гөш жеп, азанда нанға тоятуғын боласызлар. Сонда сизлер Мениң — Қудайыңыз Жаратқан Ийе екенимди билип аласызлар».13
Кешқурын бөденелер ушып келип, орданы басып кетти. Ал азанда орданың әтирапын шық қаплады.14 Шық кепкенде, шөлдеги жердиң бетинде қыраўға уқсаған, майда дән сыяқлы бир нәрсе көринди.
15 Буны көргенде, израиллылар бир-биринен: «Бул не?» — деп сорасты. Себеби олар буның не екенин билмейтуғын еди.
Муўса оларға: — Бул — Жаратқан Ийениң сизлерге жеў ушын берген наны.16 Жаратқан Ийе былай деп буйырады: «Ҳәр бир адам жей алғандайын жыйнап алсын. Шатырыңыздағы ҳәр бир адам ушын бир омерден алыңлар».
17
Израиллылар айтылғанды ислеп, кимиси көп, кимиси аз жыйнады.18 Омер менен өлшегенде, көп жыйнағанның артығы, аз жыйнағанның кемиси болмады. Ҳәр бир адам жей алатуғын муғдарда жыйнаған еди.
19
Муўса оларға: — Ҳеш ким оннан азанға дейин бир түйир қалдырмасын, — деди.20
Деген менен, айырымлар Муўсаны тыңламай, азанға дейин қалдырғанда, ол қуртлап, сасый баслады ҳәм Муўсаның оларға ғәзеби келди.21
Ҳәр күни азанда ҳәр бир адам өзи жей алатуғын муғдарда жыйнайтуғын еди. Ал қуяш қызған ўақытта жерде қалғанлары ерип кететуғын еди.22 Алтыншы күни адам басына еки омерден, яғный еки есе жыйнайтуғын еди. Жәмийет басшылары келип, аўҳалды Муўсаға билдирди.
23 Муўса оларға былай деди:
— Жаратқан Ийениң буйрығы усы. Ертең Жаратқан Ийеге арналған толық дем алатуғын мухаддес Шаббат күни. Соның ушын, бүгин писиретуғыныңызды писирип, қайнататуғыныңызды қайнатып алыңлар. Ал аўысып қалғанын азанға дейин сақлап қойыңлар.24
Муўсаның буйырғанындай, халық аўысып қалғанды азанға дейин сақлап қойғанда, ол сасымады да, қуртлап та кетпеди.25 Сонда Муўса оларға былай деди:
— Аўысып қалғанды бүгин жеңлер. Себеби бүгин Жаратқан Ийе ушын Шаббат күни. Бүгин даладан манна таба алмайсызлар.26 Сизлер оны алты күн жыйнаңлар. Бирақ жетинши күни болған Шаббат күни ол улыўма болмайды.
27
Жетинши күни айырымлар нан жыйнаў ушын сыртқа шыққанда, ҳеш нәрсе таба алмады.28 Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:
— Қашанға шекем буйрықларым ҳәм көрсетпелеримди орынлаўдан мойын таўлайсызлар?29 Минекей, Мен сизлерге Шаббат күнин бердим. Сонлықтан алтыншы күни сизлерге еки күнлик нан берип атырман. Жетинши күни ҳәр бир адам қай жерде жасап атырған болса, сол жерде қалсын, сыртқа шықпасын.
30
Солай етип, халық жетинши күни дем алды.31
Израиллылар сол нанды манна деп атады. Оның көриниси кинза туқымы сыяқлы болып, дәми пал қосылған шөрекке уқсайтуғын еди.32 Муўса халыққа былай деди:
— Жаратқан Ийе былай деп буйырады: «Сизлерди Мысырдан алып шыққанымда, Мениң сизлерге шөлде берген нанымды келешек әўладлардың көриўи ушын, оның бир омерин сақлап қойыңлар».33
Муўса Харонға: — Бир ыдысты алып, ишине бир омер манна сал. Келешек әўладларға сақланып қалыўы ушын, оны Жаратқан Ийениң алдына қой, — деди.34
Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай, Харон маннаны сақлап қойыў ушын, оны Келисим сандығының алдына қойды.35
Израиллылар мәкан етилген Кенаан жерине жетип барғанша, қырық жыл манна жеди.36 Бир омер эфаның оннан бир бөлегине туўры келетуғын еди.
1
Соңынан Израил халқының пүткил жәмийети Жаратқан Ийениң буйрығы бойынша Син шөлинен шықты да, бир жерден екинши жерге көшип-қонып жүрип, Рефидимге орналасты. Деген менен, ол жерде ишетуғын суў жоқ еди.2 Олар Муўсаға:
— Бизлерге ишетуғын суў бер, — деп урысты. — Неге маған урысып атырсызлар? Неге Жаратқан Ийени сынап атырсызлар? — деди оларға Муўса.3
Бирақ халық шөллегенликтен, Муўсаға наразы болып: — Бизлерди не ушын Мысырдан алып шықтың? Бизлерди, балаларымызды ҳәм малларымызды шөлден өлтириў ушын ба? — деп тоңқылдады.4
Муўса Жаратқан Ийеге дад салып: — Бул халыққа не ислейин? Бираздан соң, олар мени тас боран қылып өлтиреди-ғо! — деди.5
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Халықтың алдына өт. Нил дәрьясын урған таяғыңды ал да, Израил ақсақалларының айырымларын изиңе ертип, алға қарай жүр.6 Мине, Мен Хореб таўындағы бир жартастың үстинде, сениң алдыңда тураман. Сен жартасты урғаныңда, суў атлығып шығады ҳәм халық суў ишеди.
Муўса Израил ақсақалларының көз алдында солай иследи.7
Солай етип, сол жер Масса ҳәм Мериба деп атады. Себеби израиллылар сол жерде Муўса менен урысып: «Арамызда Жаратқан Ийе бар ма екен, я жоқ па екен?» — деп Жаратқан Ийени сынаған еди.8
Амалеклер келип, Рефидимде израиллыларға урыс ашты.9 Сонда Муўса Ешуаға:
— Халық ишинен адамларды сайлап ал да, барып, амалеклер менен урыс. Ертең мен қолыма Қудайдың таяғын услап, төбешиктиң басында тураман, — деди.10
Ешуа Муўсаның айтқанын ислеп, амалеклер менен урысты. Сол ўақытта Муўса, Харон ҳәм Хур төбешиктиң басына шықты.11 Муўса қолын көтергенде израиллылар, ал түсиргенде амалеклер үстин келе берди.
12 Бирақ Муўсаның қоллары шаршап қалды. Сонда олар бир тас әкелип, Муўсаның астына қойды. Муўса тастың үстине отырды. Бир жағында Харон, екинши жағында Хур Муўсаның қолларын жоқары көтерип турды. Қуяш батқанша, Муўсаның қоллары беккем көтерилип турды.
13 Солай етип, Ешуа амалеклерди қылыштан өткизип, оларды жеңди.
14
Соңынан Жаратқан Ийе Муўсаға: — Естелик болып қалыўы ушын, буны китапқа жазып қой. Ешуаның қулағына қуйып қой, Мен амалеклердиң атын жер жүзинен пүткиллей жоқ қыламан, — деди.15
Муўса бир қурбанлық орын қурып, оның атын Яҳўе Нисси деп қойды.16 Кейин былай деди: «Жаратқан Ийениң тахтына қарсы қол көтергени ушын, Ол әўладлар даўамында амалеклерге қарсы урысады».
1
Муўсаның қәйин атасы мидянлы руўханий Итро Қудайдың Муўса ушын ҳәм Өз халқы Израил ушын ислеген ҳәмме ислерин, Жаратқан Ийениң израиллыларды Мысырдан қалай алып шыққанын еситти.2
[2-3] Бурын Муўса ҳаялы Сиппораны еки улы менен төркинине қайтарып жибергенде, Итро оларды қабыл еткен еди. Муўса: «Мен — жат елде келгинди адам едим», — деп, улларының бирин Гершом деп атаған еди.3
4 Ал екинши улына: «Ата-бабаларымның Қудайы маған жәрдем етип, мени фараонның қылышынан қутқарды», — деп, Элиезер деп ат қойған еди.
5
Сонда Муўсаның ҳаялын ҳәм улларын ерткен қәйин атасы Итро Қудайдың таўына, Муўса қоныс басқан шөлге келди.6 Ол Муўсаға: «Мен — қәйин атаң Итроман, ҳаялың менен еки улыңды алып саған киятырман», — деп хабар жиберди.
7
Муўса қәйин атасын күтип алып, оның алдында тәжим етти ҳәм оны сүйди. Олар бир-биринен ҳал-аўҳал сорасып болып, шатырға кирди.8 Муўса қәйин атасына Жаратқан Ийениң Израил халқы ушын фараон менен мысырлыларға нелер ислегенин, өзлериниң жолда көрген қыйыншылықларын ҳәм Жаратқан Ийениң оларды қалай қутқарғанын бирме-бир айтып берди.
9
Итро Жаратқан Ийениң израиллыларға ислеген жақсылықларына ҳәм оларды мысырлылардың қолынан қутқарғанына қуўанды.10 Итро былай деди:
— Сизлерди мысырлылардың ҳәм фараонның қолынан қутқарып, халықты мысырлылардың мойынтырығынан азат қылған Жаратқан Ийеге алғыслар болсын.11 Енди мен Жаратқан Ийениң барлық қудайлардан уллы екенин билдим. Өйткени Ол израиллыларға менменлик қатнаста болған мысырлылардан үстин шықты.
12
Итро Қудайға жандырылатуғын қурбанлық ҳәм басқа қурбанлықлар әкелип берди. Харон ҳәм Израилдың пүткил ақсақаллары Муўсаның қәйин атасы менен Қудайдың алдында аўқатланыў ушын келди.13
Ертеңине Муўса халыққа қазылық етиў ушын өз орнына отырды. Халық азаннан кешке шекем оның алдында тик аяқта турды.14
Қәйин атасы Муўсаның халыққа қылған бул исин көрип: — Халыққа бул не ислегениң? Неге жалғыз өзиң қазылық етип отырсаң? Неге ҳәмме азаннан кешке шекем сениң алдыңда тур? — деди.15
Муўса оған былай деди: — Өйткени халық Қудайдың еркин билиў ушын, маған келеди.16 Қашан араларында бир даў шықса, олар маған келеди. Мен еки тәреп арасында қазылық қылып, оларға Қудайдың қағыйдаларын ҳәм көрсетпелерин мәлим етемен.
17
Қәйин атасы оған былай деди: — Бул исиң жақсы емес.18 Сен өзиңди де, жаныңдағы халықты да шаршатып таслайсаң. Бул ис сен ушын жүдә аўырлық етеди, ол бир өзиңниң қолыңнан келмейди.
19 Енди маған қулақ сал. Егер сен мениң кеңесиме әмел қылсаң, Қудай саған яр болады. Сен Қудай алдында халық ушын ўәкил болып, олардың даўлы ислерин Қудайға жеткизип турыўың керек.
20 Ал халыққа Қудайдың қағыйдаларын ҳәм көрсетпелерин үйрет. Қандай жол менен жүрип, не ислеў кереклигин оларға көрсет.
21 Буларға қосымша, халық арасынан Қудайдан қорққан, уқыплы, ҳарам пайданы жек көретуғын исенимли адамларды сайлап ал. Оларды халық үстинен мыңбасылар, жүзбасылар, елиўбасылар ҳәм онбасылар қылып тайынла.
22 Олар бәрқулла халыққа қазылық етсин. Үлкен даўларды саған әкелсин, ал кишилерин өзлери шешсин. Усылай етип, олар аўырманлықты сениң менен бөлиссе, саған жеңил болады.
23 Егер сен Қудайдың буйырғанындай етип, усылай ислесең, онда шыдай аласаң ҳәм ҳәмме тынышлық пенен үйлерине қайтады.
24
Муўса қәйин атасының сөзин тыңлап, оның айтқанларының ҳәммесин орынлады.25 Ол израиллылар арасынан уқыплы адамларды сайлап алып, оларды мыңбасылар, жүзбасылар, елиўбасылар ҳәм онбасылар қылып, халыққа басшы етип тайынлады.
26 Олар халыққа бәрқулла қазылық етип, қыйын мәселелерди Муўсаға алып келди. Ал кишигирим ислерди өзлери шешти.
27 Кейин Муўса қәйин атасын жолға шығарып салды. Итро өз елине қайтып кетти.
1
Израиллылар Мысырдан шыққаннан кейинги үшинши айдың биринши күни Синай шөлине жетип келди.2 Олар Рефидимнен жолға шыққан болып, Синай шөлине жетип келген еди. Олар сол жерде, Синай таўының қарсысына шатырларын тикти.
3
Сонда Муўса таўға, Қудайдың дәргайына шықты. Жаратқан Ийе оған таўдан былай деди: — Яқып нәсилине, Израил халқына былай де:4 «Мысырлыларға не ислегенимди, палапанларын қанатлары менен тасыған бүркит сыяқлы, сизлерди жаныма әкелгенимди көрдиңлер.
5 Ал енди сөзлеримди дыққат пенен тыңлап, келисимиме әмел қылсаңлар, сизлер барлық халықлар ишинде Мениң ғәзийнем боласызлар. Себеби пүткил жер жүзи Маған тийисли.
6 Сизлер Мениң ушын руўханийлер патшалығы ҳәм мухаддес халық боласызлар». Сениң израиллыларға айтатуғын сөзлериң усылар.
7
Муўса келип, халық ақсақалларын шақырып алды да, өзине Жаратқан Ийениң буйырған барлық сөзлерин оларға билдирди.8 Пүткил халық бир аўыздан: «Жаратқан Ийениң айтқанларының ҳәммесин орынлаймыз», — деп жуўап берди. Муўса халықтың жуўабын Жаратқан Ийеге жеткизди.
9
Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға: — Сениң менен сөйлескенимди халықтың еситиўи ҳәм саған мәңгиге исениўи ушын, Мен саған бир қалың булт ишинде келемен, — деди. Муўса халықтың сөзлерин Жаратқан Ийеге жеткизгенде,10 Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:
— Бар, бүгин ҳәм ертең халық пәкленсин. Олар кийимлерин жуўып,11 үшинши күни таяр болсын. Өйткени үшинши күни Мен, Жаратқан Ийе пүткил халықтың көз алдында Синай таўына түсемен.
12 Халық ушын таўдың әтирапына шегара сызып, белгиле ҳәм оларға: «Абайлаңлар, таўға шығыўшы болмаңлар, таўдың етегине де жақынламаңлар! Таўға бир жерин тийгизген ҳәр бир адам сөзсиз өлтириледи.
13 Сол адамға қол тийгизилмей, тас боран қылынып, я болмаса оқ жай менен өлтириледи. Ҳайўан болса да, адам болса да, ол тири қалмайды», — деп айт. Тек кәрнай узақ шертилгенде ғана, олар таўға көтериле алады.
14
Соңынан Муўса таўдан халықтың қасына түсип, оларды пәкледи. Ҳәр бир адам кийимлерин жуўды.15 Муўса халыққа:
— Үшинши күни таяр болыңлар. Бул ўақыт ишинде ҳаялларыңызға жақынламаңлар, — деди.16
Үшинши күни таң атыўдан гүлдирмама гүркиреп, шақмақ шақты. Таўдың үстин қалың булт қаплап, бәлент, күшли даўыслы кәрнай сести еситилди. Ордадағы пүткил халық титирей баслады.17 Муўса халықты Қудай менен ушырастырыў ушын, ордадан баслап шықты. Олар таўдың етегине келип турды.
18 Қудай Синай таўына от ишинде түскенликтен, пүткил таў түтеп турған еди. Таўдан пештен шыққандай түтин шығып, пүткил таў қатты силкинип турған еди.
19 Кәрнай сести барған сайын күшейе берди. Муўса Қудайға сөйледи ҳәм Қудай да оған даўыслап жуўап берди.
20 Жаратқан Ийе Синай таўының төбесине түсип, Муўсаны таўдың төбесине шақырды. Муўса сол жерге шықты.
21 Жаратқан Ийе оған былай деди:
— Төмен түсип, халықты ескерт. Мени көриў ушын, шегарадан шығып кетпесин. Болмаса, көбиси өлип қалады.22 Маған жақынласатуғын руўханийлер де өзлерин пәклесин. Болмаса, оларға қарсы шығаман.
23
Муўса Жаратқан Ийеге: — Халық Синай таўына шыға алмайды. Өйткени Сен: «Таўдың әтирапына шегара сызып, белгиле ҳәм таўды мухаддес қыл», — деп ескерткен едиң, — деди.24
Жаратқан Ийе оған: — Төмен түсип, Харонды өзиң менен бирге алып кел. Бирақ руўханийлер менен халық алдыма келиў ушын, шегарадан өтпесин. Болмаса, оларды қатаң жазалайман, — деди.25 Солай етип, Муўса төмен түсти де, халыққа усыларды айтып берди.
1
Сонда Қудай мына сөзлерди айтты:2
«Мен — сени Мысырдан, қул болған жериңнен алып шыққан Қудайың Жаратқан Ийемен.3
Сениң Меннен басқа қудайларың болмасын.4
Жоқарыдағы аспанда, төмендеги жер жүзинде ҳәм жер астындағы суўларда болған ҳеш бир нәрсениң көринисин соғып, өзиңе бут жасама.5 Оларға табынба ҳәм хызмет қылма. Себеби Мен — сениң Қудайың Жаратқан Ийе, қызғаншақ Қудайман. Мени жек көргенлерди әкесиниң гүнасы ушын балаларын, олардың үшинши, төртинши әўладына шекем жазалайман.
6 Бирақ Мени сүйгенлерге ҳәм буйрықларымды орынлағанларға мыңыншы урпағына дейин жақсылық қыламан.
7
Қудайың болған Жаратқан Ийениң атын жөнсиз тилиңе алма. Өйткени Жаратқан Ийе атын босқа тилге алғанларды жазасыз қалдырмайды.8
Шаббат күнин мухаддес тутыўды есте сақла.9 Алты күн жумыс ислеп, барлық ислериңди исле.
10 Ал жетинши күн Маған, Қудайың Жаратқан Ийеге арналған Шаббат күни. Сол күни ҳеш қандай ис қылма. Улың да, қызың да, қулың да, шорың да, малларың да, араңыздағы келгинди адам да ҳеш қандай ис қылмасын.
11 Себеби Мен — Жаратқан Ийе алты күн ишинде аспанды, жерди, теңизди ҳәм олардағы пүткил барлықты жаратып, жетинши күни дем алдым. Сонлықтан Мен Шаббат күнин жарылқап, оны мухаддес қылып айырдым.
12
Ата-анаңды ҳүрметле. Сонда Қудайың Жаратқан Ийениң саған беретуғын жеринде өмириң узақ болады.13
Адам өлтирме.14
Неке ҳадаллығын бузба.15
Урлық ислеме.16
Ҳеш кимге қарсы жалған гүўалық берме.17
Ҳеш бир адамның үйин күсеме. Оның ҳаялын, қулын, шорысын, өгизин, ешегин, ҳеш бир нәрсесин күсеме».18
Пүткил халық гүлдирмаманы ҳәм кәрнай сестин еситип, шақмақты ҳәм таўдың басындағы түтинди көргенде, қорққанынан қалтырай баслады. Олар узақта турып,19 Муўсаға:
— Бизлер менен өзиң сөйлес. Бизлер сени тыңлаймыз. Бирақ Қудай бизлерге сөйлемесин. Болмаса, өлип қаламыз, — деди.20
Муўса халыққа: — Қорқпаңлар! Себеби Қудай сизлерди сынаў ушын ҳәм Оннан қорқып, гүна ислемеўиңиз ушын келди, — деди.21
Халық узақта тура берди, ал Муўса Қудай турған тас түнек қараңғылыққа жақынласты.22
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Израиллыларға былай деп айт: «Мениң сизлерге аспаннан сөйлегенимди еситтиңлер.23 Меннен басқа қудайларың болмасын. Өзлериңизге гүмистен болса да, алтыннан болса да, ҳеш қандай бутлар соғып алмаңлар.
24 Мениң ушын топырақтан қурбанлық орын ислеңлер. Ол жерде қой ҳәм буғаларыңызды жандырылатуғын қурбанлық ҳәм татыўлық қурбанлығы етип бериңлер. Маған сыйыныўыңыз ушын Өзим таңлаған ҳәр бир жерге келип, сизлерди жарылқайман.
25 Егер Маған тастан қурбанлық орын қуражақ болсаңыз, жонылмаған тасларды қолланыңлар. Өйткени тасқа қашаў тийгизсеңиз, оны ҳарамлайсызлар.
26 Және де, көтерилгениңизде жалаңаш жериңиз көринип қалмаўы ушын, Маған арналған қурбанлық орынға текше қурмаңлар».
1
— Сен халыққа жәриялаўың керек болған нызамлар мыналар:2 егер сен еврей қул сатып алсаң, ол алты жыл хызмет етип, жетинши жылы ешейин азат етилсин.
3 Егер ол келгенде бойдақ болса, жалғыз кетсин. Ал үйленген болса, онда оның ҳаялы да бирге кетсин.
4 Егер хожайыны сол қулды үйлендирген ҳәм ҳаялы оған ул-қыз туўып берген болса, онда ҳаялы ҳәм балалары хожайынында қалып, қулдың бир өзи кетсин.
5
Бирақ қул: «Мен хожайынымды, ҳаялымды ҳәм балаларымды жақсы көремен, азатлыққа шықпайман», — десе,6 онда хожайыны оны қазылардың алдына алып келсин ҳәм оны қапының ямаса қапының кесе ағашының жанында турғызып, қулағын биз бенен тессин. Сонда ол өмир бойы хожайынына қул болып қалады.
7
Егер ким де ким қызын шорылыққа сатса, қыз еркек қуллар сыяқлы азатлыққа шыға алмайды.8 Егер хожайыны сол қызды ҳаяллыққа алыўды нийет қылып болып, оны жақтырмай қалса, онда қыздың әкеси тәрепинен қуны төленип, қыздың азат болыўына рухсат етсин. Бирақ өзи алдағаны ушын, жат адамларға сатыўға ҳақысы жоқ.
9 Егер ол қызды улына некелесе, оны өз қызындай көрсин.
10 Ал егер хожайыны шорысына үйленип болып, және басқа ҳаял алса, онда шоры ҳаялын азық-аўқаттан, кийим-кеншектен ҳәм ерли-зайыплылық ҳуқықларынан маҳрум етпесин.
11 Егер ол усы үш нәрседен шорыны маҳрум қылса, шоры қуны төленбестен азат қылынсын.
12
Ким де ким биреўди урып өлтирсе, оның өзи де сөзсиз өлтирилсин.13 Бирақ егер ол буны абайсызда ислеген болса, Қудайыңыз болған Мен усыған жол қойған болсам, онда сол адамның қашып барып, паналайтуғын жерин Өзим белгилеп беремен.
14 Ал егер ким де ким жанындағы адамды қастан өлтирип, Мениң қурбанлық орныма қашып барса да, оны сол жерден шығарып алып, өлтириңлер.
15
Ким де ким анасын ямаса әкесин урса, ол сөзсиз өлтирилсин.16
Ким де ким биреўди урлап, оны сатса ямаса услап турса, ол сөзсиз өлтирилсин.17
Ким де ким анасын ямаса әкесин ғарғаса, ол сөзсиз өлтирилсин.18
Еки адам жәнжеллесип, биреўи екиншисин тас ямаса муш пенен урса, ол өлмегени менен, төсек тартып жатып қалса,19 кейин орнынан турып, далаға таяқ пенен шыға алатуғын болса, онда урған адам айыпсыз болып есапланады. Тек ол жарақат алған адамға оны жумысынан қалдырғаны ушын ҳәм толық емлениўи ушын пул төлесин.
20
Егер ким де ким қулын ямаса шорысын таяқ пенен урып өлтирсе, ол жазалансын.21 Бирақ егер қул дәрҳал өлмей, ал бир-еки күннен соң өлсе, қулдың хожайыны жазаланбасын. Себеби қул оның өз меншиги.
22
Биреўлер төбелесип атырып, бир ҳәмиледар ҳаялды урып алса ҳәм ҳаял шала туўып қойса, бирақ басқа зыян көрмесе, онда зыян жеткизген адам ҳаялдың күйеўи талап қылған ҳәм қазылар белгилеген муғдарда қун төлесин.23 Ал егер басқа зыян жеткизилген болса, жанға жан,
24 көзге көз, тиске тис, қолға қол, аяққа аяқ алынып,
25 күйик ушын күйдирилип, жарақат ушын жарақат салынып, көгерген ушын көгертилсин.
26
Егер ким де ким қулының ямаса шорысының көзине урып, соқыр қылса, көзи ушын оны азатлыққа шығарсын.27 Ал егер қулының ямаса шорысының тисин сындырса, тиси ушын оны азатлыққа шығарсын.
28
Егер бир ер адамды ямаса бир ҳаялды өгиз сүзип өлтирсе, өгиз тас пенен урып өлтирилсин, ал гөши желинбесин. Өгиздиң ийеси айыпсыз болып есаплансын.29 Бирақ өгиз бурыннан-ақ сүзеўик болып, бул туўралы ескертилгенине қарамай, ийеси өгизине көз-қулақ болмаған болса, өгиз бир ер адамды ямаса бир ҳаялды өлтирсе, онда өгиз тас пенен урып өлтирилсин. Өгиздиң ийеси де өлтирилсин.
30 Егер өгиздиң ийесине өз жанын сақлап қалыўы ушын қун төлеўине рухсат етилсе, ол талап қылынған қунды толығы менен төлеўи тийис.
31 Егер өгиз ул баланы ямаса қыз баланы сүзип өлтирсе, онда да усы нызам қолланылсын.
32 Егер өгиз бир қулды ямаса бир шорыны сүзип өлтирсе, онда олардың хожайынына отыз шекел гүмис берилип, өгиз тас пенен урып өлтирилсин.
33
Егер ким де ким суў сақланатуғын шуқырды ашық қалдырса ямаса таза шуқыр қазып, оның аўзын жаппай кетсе ҳәм сол шуқырға бир өгиз ямаса ешек түсип кетсе,34 онда шуқырдың ийеси малдың қунын төлеўи тийис. Ол малдың ийесине пул төлесин, ал малдың денесин өзине алсын.
35
Егер бир адамның өгизи қоңсысының өгизин сүзип өлтирип қойса, онда олар тири қалған өгизди сатып, ақшасын ҳәм өли өгиздиң гөшин тең бөлисип алсын.36 Егер өгиздиң сүзеўик екени бурыннан-ақ белгили болса да, ийеси оған көз-қулақ болмаған болса, онда ол өгиздиң орнына өгиз берип, өлген малды өзине алсын.
1
Егер ким де ким ири мал ямаса майда мал урлап, оны сойса ямаса сатып жиберсе, бир өгиздиң орнына бес өгиз, бир қойдың орнына төрт қой төлесин.2
Ким де ким түнде үйге урлыққа түсип атырған урыға тап болып, оны урып өлтирсе, төгилген қан оның мойнына жүкленбесин.3 Бирақ егер ўақыя қуяш шыққаннан кейин болса, онда қан төккен адам айыплы болады. Уры урлаған нәрсесиниң қунын толық төлесин. Егер урының төлейтуғын ҳеш нәрсеси болмаса, урлағанларын төлеўи ушын, ол қул қылып сатылсын.
4 Қара мал ма, ешек пе ямаса майда мал ма, не болса да, урланған мал урының қолынан тирилей табылса, онда ол мал ушын еки есе қун төлесин.
5
Егер ким де ким малларын өз атызына ямаса жүзим бағына отлатып қойып, малларының басқа биреўдиң атызына түсиўине жол қойса, онда ол өз атызының ямаса бағының ең жақсы өнимлеринен төлесин.6
Егер биреў от жағып, бул оттан тикенлер алысып кетип, баўланған егинлерди, атыздағы зүрәәтти ямаса пүткил егисликти жандырып жиберсе, онда от жаққан адам шығынды толық төлесин.7
Ким де ким қоңсысына ақшасын ямаса затларын аманат етип берсе, бирақ сол нәрселер қоңсысының үйинен урланып, уры табылса, уры урлаған затларын еки есе етип төлесин.8 Ал егер уры табылмаса, үй ийеси қазылардың алдына барып, аманатқа қыянет етпегенин айтып ант ишсин.
9 Қандай да бир даўлы нәрсе: ири мал, ешек, майда мал, кийим-кеншек, ҳәр қандай жойтылған нәрсе бойынша: «Бул — меники» деген талас болса, онда еки тәреп мәселени қазыларға жеткизсин. Қазылар айыплы деп тапқан адам қоңсысына еки есе төлесин.
10
Ким де ким қоңсысына ешегин, ири малын, майда малын ямаса қандай да бир малын аманат етип берсе, сол мал өлип қалса ямаса жарақат алса, я болмаса урланып, буған гүўа болмаса,11 онда малды аманатқа алған адам қоңсысының малына қол тийгизбегенин айтып, Жаратқан Ийениң аты менен ант ишсин. Малдың ийеси буны қабыл етсин ҳәм қоңсысы ҳеш нәрсе төлемесин.
12 Бирақ алған адамнан сол мал урланған болса, онда ол малдың ийесине қун төлесин.
13 Егер малды бир жыртқыш ҳайўан тилкимлеп таслаған болса, онда баққан адам тилкимленген малды дәлил етип көрсетиўи тийис ҳәм сол мал ушын ҳеш нәрсе төлемесин.
14
Егер ким де ким қоңсысынан бир мал сорап алып турса, ийеси жоқта мал жарақат алса ямаса өлип қалса, алған адам мал ушын толық қун төлеўи тийис.15 Бирақ ийеси малдың қасында болған болса, қарызға мал алған адам ҳеш нәрсе төлемесин. Ал егер мал жаллап алынған болса, онда жалланған баҳасы төлениўи тийис.
16
Егер ким де ким атастырылмаған бир қызды алдап, оның менен жатса, қыз ушын қалың мал берип, оған үйлениўи тийис.17 Егер әкеси қызын сол адамға бериўге ыразы болмаса, онда ол қызларға берилетуғын қалың мал муғдарын төлесин.
18
Сыйқыршы ҳаялды тири қалдырмаңлар.19
Ҳайўан менен жынысый қатнас жасайтуғын адам сөзсиз өлтирилсин.20
Жаратқан Ийеден басқа қудайларға қурбанлық берген адам жоқ қылынсын.21
Келгинди адамға жәбир берип, езиўши болмаңлар. Себеби сизлер де Мысырда келгинди болдыңлар.22
Жесирлер менен жетимлерге жәбир бермеңлер.23 Егер жәбир берсеңиз, олар Маған жалбарынса, олардың налаларын сөзсиз еситемен.
24 Сонда Мениң ғәзебим лаўлап, сизлерди қылыш пенен өлтиремен. Ақыбетинде ҳаялларыңыз жесир, ал балаларыңыз жетим болып қалады.
25
Мениң халқымнан бир кәмбағалға қарызға ақша берсең, өсимге пул бериўши сыяқлы пайыз миндирме.26 Егер қоңсыңның шапанын гиреўге алсаң, оны қуяш батпастан бурын қайтарып бер.
27 Өйткени сол шапан оның жалғыз жамылатуғын нәрсеси. Шапаны болмаса, ол нени жамылып уйықлайды? Солай етип, ол Маған жалбарынса, оны еситемен. Себеби Мен мийрим-шәпәәтлимен.
28
Қудайға тил тийгизбеңлер. Халқыңыздың басшыларын ғарғамаңлар.29
Қырманыңыздың ҳәм жуўазларыңыздың зүрәәтинен аяп, Маған алып келиўди кешиктирмеңлер. Туңғыш улларыңызды да Маған бағышлаңлар.30 Ири мал ҳәм майда малларыңыз бенен де солай ислеңлер. Олар жети күн анасының жанында қалсын, ал сегизинши күни оларды Маған бериңлер.
31
Сизлер Мениң мухаддес халқым боласызлар. Сонлықтан далада тилкимленип тасланған ҳайўанды жемеңлер, оны ийтлерге таслаңлар.1
Мыш-мыш гәп тарқатпаң. Жалған гүўалық бериў арқалы, жаман адамға қол бермең.2
Көпшилик жаўызлық ислегенде, оларға қосылмаң. Даўлы исте гүўалық бергениңизде көпшиликти жақлап, әдилликти бурмаламаң.3 Кәмбағал болса да, даўда оны жақламаң.
4
Егер душпаныңыздың жойтылып кеткен өгизин ямаса ешегин таўып алсаңыз, оны ийесине қайтарып бериң.5 Егер душпаныңыздың ешегиниң жүктиң аўырлығынан жығылып қалғанын көрсеңиз, оны сол ҳалында таслап кетпей, оған жәрдем бериўиңиз тийис.
6
Даўда кәмбағалдың исин шешиўде әдилликти бурмаламаң.7 Жала жабыўдан аўлақ болың, айыпсыз ҳәм ҳақ адамды өлимге ҳүким қылмаң. Өйткени Мен наҳақ адамды ақламайман.
8
Пара алмаң. Себеби пара көретуғын адамды соқыр етип, ҳақ адамды наҳаққа шығарады.9
Келгинди адамға жәбир бермең. Өзлериңиз де Мысыр жеринде келгинди болғаныңыз себепли, келгинди адамның жағдайының қандай екенин билесизлер.10
Алты жыл бойы жериңизге туқым сеўип, зүрәәт жыйнаң.11 Ал жетинши жылы жерге дем бериң. Халқыңыз арасындағы кәмбағаллар ол жерден азық таўып жесин, олардан аўысқанын жабайы ҳайўанлар жесин. Жүзим бағыңыз бенен зәйтүнзарыңызға да солай ислең.
12
Алты күн жумысыңызды ислеп, жетинши күни дем алың. Усылайынша өгизиңиз ҳәм ешегиңиз дем алып, шорыңыздың улы да, келгинди адамыңыз да ҳәлленип алсын.13
Мениң сизлерге айтқанларымның ҳәммесин орынлаң. Басқа қудайлардың атын айтып шақырмаң, оларды тилиңизге де алмаң.14
Жылына үш мәрте Мениң алдыма келип байрам қылың.15 Сизлерге буйырғанымдай, Абиб айының белгиленген күнлеринде жети күн ашытқысыз нан жеп, Ашытқысыз нан байрамын байрамлаң. Себеби сизлер Мысырдан сол айда шықтыңлар.
Ҳеш ким алдыма қуры қол келмесин.16
Атызға еккен бийдайларыңызды жыйнап баслағаныңызда, Зүрәәт байрамын белгилең. Ал гүзде атыздан барлық егинлериңизди жыйнап болғаныңызда, Жыйын-терим байрамын белгилең.17
Барлық ер адамларыңыз жылына үш рет Ийең болған Мениң, яғный Жаратқан Ийениң алдына келиўи керек.18
Маған берилген қурбанлықтың қанын ашытқы салынған нан менен бермең. Байрамда Маған арнап берилген қурбанлықтың майы азанға дейин қалдырылмасын.19
Жериңиздиң дәслепки өниминиң ең жақсысын Қудайыңыз Жаратқан Ийениң Үйине алып келиң. Ылақты өз анасының сүтине писирмең.20
Мине, жолда сизлерди қорғаўы ҳәм сизлерди Мен таярлап қойған жерге апарыўы ушын, алдыңыздан бир периште жиберип атырман.21 Оған дыққатлы болып, сөзине қулақ салың. Оған қарсы шықпаң. Себеби Ол Мениң атымнан ҳәрекет еткенликтен, қарсылық көрсеткениңизге сабыр етпейди.
22 Бирақ оның сөзин дыққат пенен тыңлап, айтқанларымның ҳәммесин орынласаңыз, Мен душпанларыңызға душпан болып, сизлерге қарсы шыққанларға қарсы тураман.
23 Периштем алдыңызда жүрип, сизлерди амор, хетт, периз, кенаан, хиў ҳәм ебуслардың жерлерине алып барғанда, Мен оларды жоқ етемен.
24 Сизлер олардың қудайларына табынып, хызмет қылмаң. Олардың әдетлерин де үйренбең. Керисинше, олардың қудайларын қулатып, кийели тасларын сындырып таслаң.
25 Сизлер Қудайыңыз Жаратқан Ийеге, яғный Маған сыйының. Сонда Мен сизлердиң нан-суўларыңызды жарылқап, араңыздағы кеселликлерди жоқ етемен.
26 Елиңизде түсик түсиретуғын ҳәм бийперзент ҳаял болмайды. Мен сизлерге узақ өмир беремен.
27
Сизлерге қарсы шыққан халықларды Меннен қорқатуғын қыламан ҳәм оларды албыратып таслайман. Душпанларыңыз алдыңыздан қашатуғын болады.28 Хиў, кенаан ҳәм хетт халықларын алдыңыздан қуўыў ушын, ешек ҳәрре жиберемен.
29 Ел қаңырап қалып, сизлерге зыян беретуғын жабайы ҳайўанлардың саны көбейип кетпеўи ушын, оларды бир жыл ишинде қуўып жибермеймен.
30 Сизлер көбейип, сол елди ийелик етемен дегенше, оларды аз-аздан қуўып шығараман.
31
Шегараңызды Қамыс теңизинен филистлер мәкан басқан теңизге дейин, қубладағы шөлден Евфрат дәрьясына дейин орнатаман. Сол елдиң адамларын сизлерге тәслим етемен, сизлер оларды алдыңыздан қуўып шығасызлар.32 Олар ҳәм олардың қудайлары менен келисим дүзбең.
33 Олардың жериңизде жасаўына жол қоймаң. Болмаса олар сизлерди өз қудайларына сыйындырып, Маған қарсы гүна ислеўге баслайды ҳәм сизлерди дузаққа түсиреди.
1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Сен, және де, Харон, Надаб, Абиҳу ҳәм Израил ақсақалларынан жетпис адам таўға көтерилип, Мениң алдыма келиңлер ҳәм узақта турып тәжим етиңлер.2 Тек сен ғана Маған жақынла, басқа ҳеш ким жақын келмесин. Халық сениң менен бирге таўға шықпасын.
3
Муўса барып, Жаратқан Ийениң барлық сөзлерин ҳәм нызамларын халыққа билдирди. Ҳәмме бир аўыздан: — Жаратқан Ийениң айтқанларының ҳәммесин ислеймиз, — деп жуўап берди.4 Соннан кейин Муўса Жаратқан Ийениң барлық сөзлерин жазып қойды.
Ол ертеңине азанда таўдың етегине қурбанлық орын қурды. Израилдың он еки урыўының белгиси ретинде он еки тас сүтин орнатты.5 Соңынан ол Жаратқан Ийеге арнап, жандырылатуғын қурбанлықлар берип, татыўлық қурбанлығы ушын буғаларды сойыўға Израилдың жас жигитлерин жиберди.
6 Муўса қанның ярымын ләгенлерге қуйды. Ал қалған ярымын қурбанлық орынға серпип жиберди.
7 Кейин келисим китабын алып, халыққа оқып берди. Халық: «Жаратқан Ийениң айтқанларының ҳәммесин ислеймиз, Оған қулақ асамыз», — деди.
8
Сонда Муўса ләгенлердеги қанды халыққа сеўип: «Бул — усы айтылған ҳәмме сөзлерге тийкарланып, Жаратқан Ийениң сизлер менен дүзген келисиминиң қаны», — деди.9
Соннан соң, Муўса, Харон, Надаб, Абиҳу ҳәм Израил ақсақалларынан жетписи таўға шығып,10 Израилдың Қудайын көрди. Қудайдың аяқлары астына лазурит тасына уқсас, аспан сыяқлы тынық бир нәрсе төселген еди.
11 Израил басшылары Қудайды көрсе де, Қудай оларға зыян тийгизбеди. Олар сол жерде ишип-жеди.
12
Жаратқан Ийе Муўсаға: — Таўға, Мениң жаныма келип, усы жерде күтип тур. Халыққа үйретиў ушын, тегис еки тасқа жазылған нызам ҳәм буйрықларды беремен, — деди.13
Солай етип, Муўса ҳәм оның жәрдемшиси Ешуа жолға атланды. Муўса Қудайдың таўына шығып баратырып,14 ақсақалларға:
— Бизлер қайтып келгенше, усы жерде күтип турыңлар. Харон менен Хур сизлер менен бирге болады. Кимниң қандай иси болса, соларға айтсын, — деди.15
Муўса таўға шыққанда, таўды булт қаплады.16 Сонда Жаратқан Ийениң салтанаты Синай таўына түсти. Булт таўды алты күн қаплап турды. Жетинши күни Жаратқан Ийе булттың ишинен Муўсаны шақырды.
17 Израиллыларға Жаратқан Ийениң салтанаты таўдың төбесинде жалмап жутатуғын от сыяқлы болып көринди.
18 Муўса булт ишине кирип, таўға шықты. Ол қырық күн ҳәм қырық түн таўда қалды.
1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:2 Израиллыларға айт, Маған садақа алып келсин. Шын жүреги менен берген ҳәр бир адамның садақасын қабыл етиңлер.
3 Олардан қабыл ететуғын садақаларыңыз мыналар: алтын, гүмис, қола,
4 жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жиплер ҳәм ҳасыл зығыр жиби, ешкиниң жүни,
5 қызылға боялған қошқар териси, жумсақ тери ҳәм акация ағашы,
6 шыралар ушын зәйтүн майы, майлаў рәсимине арналған май ушын ҳәм түтетки ушын хош ийисли затлар,
7 бас руўханийдиң эфодына ҳәм қалталы өңиршесине тағылатуғын оникс ҳәм қымбатбаҳа таслар.
8
Арасында жасаўым ушын, израиллылар Маған арнап, Мухаддес мәкан таярласын.9 Мухаддес шатырды ҳәм оның буйымларын Мен саған көрсеткен үлгиге сай қылып ислеңлер.
10
Акация ағашынан сандық ислеңлер. Оның узынлығы еки ярым шығанақ, ени бир ярым шығанақ ҳәм бийиклиги бир ярым шығанақ болсын.11 Сандықтың иши-сыртын сап алтын менен қаплат. Ал ернегине алтын жийек салдыр.
12 Сандық ушын төрт алтын ҳалқа қуйдырып, төрт туяғына орнаттыр: екеўи бир жағында, қалған екеўи екинши жағында болсын.
13 Соңынан акация ағашынан сырықлар ислетип, оларды алтын менен қаплат.
14 Сандықты көтерип жүриў ушын, сырықларды еки тәрепиндеги ҳалқалардан өткиз.
15 Сырықлар ҳалқалардан айырып алынбай, ҳәмме ўақыт ҳалқаларға киргизиўли турсын.
16 Мен саған беретуғын келисим буйрықлары жазылған еки тасты сандықтың ишине салып қой.
17
Сандықтың қақпағын да сап алтыннан ислет. Қақпақтың узынлығы еки ярым шығанақ, ени бир ярым шығанақ болсын.18 Қақпақтың еки шетине алтыннан еки керуб шөккишлеп соқтыр.
19 Керублардың биреўи қақпақтың бир шетинде, ал басқасы екинши шетинде болып, олар қақпақ пенен бир тутас қылып исленсин.
20 Керублардың жоқарыға жайылған қанатлары қақпақты жаўып, жүзлери бир-бирине қарама-қарсы түрде қақпаққа қарап турсын.
21 Қақпақты сандықтың үстине, Мен саған беретуғын тасларды болса, сандықтың ишине қой.
22 Мен сениң менен сол жерде, Келисим сандығының үстиндеги керублар арасында, яғный қақпақтың үстинде ушырасып, израиллылар ушын саған буйрықлар беремен.
23
Акация ағашынан бир стол ислет. Оның узынлығы еки шығанақ, ени бир шығанақ, ал бийиклиги бир ярым шығанақ болсын.24 Столды сап алтын менен қаплатып, ернегине алтын жийек салдыр.
25 Столдың әтирапына төрт ели болған қаптал ислетип, оны алтын жийек пенен қаплат.
26 Стол ушын төрт алтын ҳалқа ислетип, оларды столдың төрт мүйешиндеги төрт туяққа орнат.
27 Столды көтерип алып жүриўге арналған сырықлар өткизилетуғын ҳалқалар қапталларға жақын орнатылсын.
28 Сырықларды акация ағашынан ислетип, оларды сап алтын менен қаплат. Столды усы сырықлар жәрдеминде көтеретуғын болсын.
29 Және де, стол ушын сап алтыннан табақлар, түтетки салатуғын тостағанлар, ишимлик садақалары ушын гүзелер ҳәм кеселер ислет.
30 Мениң алдымдағы столда бәрқулла усынылған нанлар турсын.
31
Сап алтыннан ҳәсте ислет. Оның ултаны, балдағы, шақалары, гүллери ҳәм оның гүлкеселери менен гүлтажлары өзи менен бир тутас болып шөккишлеп исленсин.32 Ҳәстениң еки қапталынан үш-үштен, алты шақа шығып турсын.
33 Шығып турған ҳәр бир шақада бадам гүлине уқсас үш гүл ҳәм оның гүлкеселери менен гүлтажлары болсын.
34 Ҳәстениң балдағында бадам гүлине уқсас төрт гүл ҳәм оның гүлкеселери менен гүлтажлары болсын.
35 Ҳәстеден шығып туратуғын алты шақаның ҳәр бир жубының астында үш гүлкесе изли-изинен дизилип турсын.
36 Ҳәсте гүлкеселери ҳәм шақалары менен бир тутас етип, сап алтыннан шөккишлеп исленсин.
37 Ҳәсте ушын жети шыра ислет. Шыраларды ҳәстениң алды бетине жақты түсирип туратуғындай етип орнат.
38 Пиликлерди тазалайтуғын қысқышлар менен ыдыслар да сап алтыннан болсын.
39 Ҳәсте ҳәм оның барлық буйымлары бир талант сап алтыннан исленсин.
40 Абайлы бол, булардың ҳәммесин саған таўда көрсетилген үлгилер бойынша исле.
1
Ал Мухаддес шатырды он пердеден қур. Перделер ҳасыл зығыр жиптен, жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл ҳәм қырмызы жиплерден исленип, үстине керублардың сүўретлери шеберлик пенен кестеленсин.2 Ҳәр бир пердениң узынлығы жигирма сегиз шығанақ, ени төрт шығанақ болсын. Ҳәмме пердениң өлшеми бирдей болсын.
3 Перделер бесеў-бесеўден бир-бирине қосып тигилсин.
4 Биринши бес пердениң шетине қызғыш көк жиптен илгеклер ислет. Екинши перделерге де солай ислет.
5 Биринши бес пердениң дәслепки пердесине елиў, екинши бес пердениң соңғы пердесине елиў илгек тиктир. Илгеклер бир-бирине қарама-қарсы жайласқан болсын.
6 Және де, елиў алтын илмек ислетип, олар жәрдеминде перделерди бир-бирине бириктир. Сонда шатыр бир тутас болады.
7
Мухаддес шатырдың үстин жабыў ушын, ешки жүнинен он бир перде ислет.8 Ҳәр бир пердениң узынлығы отыз шығанақ, ени төрт шығанақ болсын. Он бир пердениң өлшеми бирдей болсын.
9 Бес пердени бир бөлек, қалған алты пердени бир бөлек қылып, бир-бири менен бириктир. Алтыншы пердени шатырдың алды бетине еки қабатлап бүклеп қойғыз.
10 Солай етип, бириктирилген еки бөлек перделерди бир-бирине қосыў ушын, ҳәр бир бөлектиң шетлерине елиў-елиўден илгек ислет.
11 Тағы да, қоладан елиў илмек ислет. Илгеклерди илмеклер менен илдирип, шатырдың перделерин бир тутас қылып бириктир.
12 Шатырдың перделеринен аўысқан ярым перде шатырдың арт жағына асып қойылсын.
13 Ал перделердиң узынлығынан аўысқан бир шығанақ таўар шатырдың еки жағынан төмен салбырап, шатырды жаўып турсын.
14 Шатыр ушын қызылға боялған қошқар терисинен жапқыш, оның үстине жумсақ териден сыртқы жапқыш ислет.
15
Акация ағашынан шатыр ушын тиккесине туратуғын тахтайлар ислет.16 Ҳәр бир тахтайдың узынлығы он шығанақ, ени бир ярым шығанақ болсын.
17 Ҳәр бир тахтайдың астына бир-бирине қатарластырып, еки туяқтан өзинен шығарып ислет. Шатырдың ҳәмме тахтайларын усылай ислет.
18 Шатырдың қубла тәрепи ушын жигирма тахтай ислет.
19 Усы жигирма тахтайдың астына қойылатуғын қырық гүмис ултан ислет. Ҳәр бир тахтайдың туяғының астында бир ултаннан болыўы ушын, ҳәр бир тахтайға еки ултаннан ислет.
20 Шатырдың арқа тәрепи ушын жигирма тахтай ислет.
21 Ал ҳәр бир тахтайдың астына еки ултаннан қойыў ушын, қырық гүмис ултан ислет.
22 Шатырдың батысқа қараған арт жағы ушын алты тахтай,
23 шатырдың артындағы мүйешлер ушын еки тахтай ислет.
24 Бул мүйешлердеги тахтайлар төменнен жоқарыға дейин жупласып, жоқарыдағы бир ҳалқа менен бириктириледи. Еки мүйеш те усылай исленсин.
25 Солай етип, сегиз тахтай ҳәм ҳәр бир тахтайдың астына еки ултаннан қойыў ушын, он алты гүмис ултан болады.
26
Акация ағашынан шатырдың бир тәрепиндеги тахтайлар ушын бес қада,27 екинши тәрепиндеги тахтайлар ушын бес қада ҳәм артындағы, яғный батыс тәрепиндеги тахтайлар ушын да бес қада ислет.
28 Ал тахтайлардың орта белинен өтетуғын қадаларды шатырдың бир шетинен екинши шетине жететуғын қылып ислет.
29 Тахтайларды ҳәм қадаларды алтын менен қаплатып, қадалар өткерилетуғын ҳалқаларды алтыннан ислет.
30
Мухаддес шатырды таўда өзиңе көрсетилген үлги бойынша ислет.31
Жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жиплерден ҳәм ҳасыл зығыр жиптен бир перде ислет. Оның үстине керублардың сүўретлерин шеберлик пенен кестелет.32 Акация ағашынан төрт баған ислетип, оларды төрт гүмис ултанға орнат. Бағанларды алтын менен қаплатып, оларға алтын айры илдиргишлерге илдир ҳәм усы илмешеклерге пердени қыстыр.
33 Пердени шатырдың жоқарысындағы илмеклердиң төменине, айры илгишлерге илдир ҳәм ишки тәрепине Келисим сандығын киргизип қой. Бул перде Мухаддес бөлме менен Ең мухаддес бөлмени бир-биринен айырып турады.
34 Қақпақты Ең мухаддес бөлмеде болған Келисим сандығының үстине қой.
35 Столды пердениң сыртқы жағына, шатырдың арқаға қараған тәрепине орналастыр. Ҳәстени столдың қарсысына, шатырдың қубла тәрепине қой.
36
Шатырдың кирер аўзына жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жиплерден ҳәм ҳасыл зығыр жиптен нағыслы перде тоқыт.37 Пердени илдириў ушын, акация ағашынан бес баған ислетип, оларды алтын менен қаплат ҳәм үстине алтын айры илдиргишлер орнат. Бағанлар ушын қоладан исленген бес ултан қуйдыр.
1
Акация ағашынан төрт мүйешли қылып, қурбанлық орын дүзет. Орынның узынлығы да, ени де бес шығанақ, ал бийиклиги үш шығанақ болсын.2 Оның төрт мүйешине өзинен шығып туратуғын шақлар ислеп, орынды ҳәм шақларын қола менен қаплат.
3 Орын ушын күлге арналған ыдыслар менен белшелер, қан себетуғын табақлар, шанышқылар ҳәм шоқ салынатуғын ыдыслар ислет. Олардың ҳәммесин қоладан ислет.
4 Қурбанлық орынға қоладан тор сыяқлы нағыс ҳәм оның төрт мүйешине қоладан төрт ҳалқа ислет.
5 Тор нағысты қурбанлық орынның ортасына жететуғындай қылып, жийегиниң астынан ислет.
6 Орын ушын акация ағашынан сырықлар ислетип, оларды қола менен қаплат.
7 Қурбанлық орынды көтерип жүриў ушын, орынның еки жағындағы ҳалқалардан усы сырықларды өткизип қой.
8 Орын тахтайдан исленип, иши бос болсын. Орынды таўда саған көрсетилгендей қылып ислет.
9
Мухаддес шатырдың ҳәўлисин қур. Ҳәўлиниң қубла тәрепине узынлығы жүз шығанақ болған, ҳасыл зығыр жиптен тоқылған перделер тақ.10 Перделер ушын қоладан исленген жигирма ултанға жигирма баған орнат. Ал бағанның айры илдиргишлери менен карнизлери гүмистен болсын.
11 Арқа тәрепи ушын да узынлығы жүз шығанақ болған перделер, жигирма баған ҳәм бағанлар ушын қоладан жигирма ултан исленсин. Бағанлардың айры илдиргишлери менен карнизлери гүмистен болсын.
12
Ҳәўлиниң батыс тәрепи ушын узынлығы елиў шығанақ болған перде, он баған ҳәм оған он ултан исленсин.13 Ҳәўлиниң шығысқа қараған алдынғы тәрепиниң кеңлиги елиў шығанақ болсын.
14 Усы кирер аўыздың бир тәрепинде узынлығы он бес шығанақ перде, үш баған ҳәм үш ултан болсын.
15 Оның екинши тәрепинде де узынлығы он бес шығанақ перде, үш баған ҳәм үш ултан болсын.
16
Ҳәўлиниң кирер аўзына жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл ҳәм қырмызы жиплерден, және де, ҳасыл зығырдан узынлығы жигирма шығанақ болған нағыслы перде тоқыт. Оған төрт баған ҳәм төрт ултан исленсин.17 Ҳәўлиниң әтирапындағы барлық бағанлар гүмис карнизлер ҳәм гүмис айры илдиргишлер менен бириктирилсин. Олардың ултанлары қола болсын.
18 Ҳәўлиниң узынлығы жүз, ени елиў, ал әтирапындағы ҳасыл зығыр жибинен тоқылған перделердиң бийиклиги бес шығанақ болсын. Ултанлар қоладан болсын.
19 Шатырға тийисли барлық затлары, шатырдың ҳәм ҳәўлиниң барлық қазықлары қоладан болсын.
20
Шыралар ҳәр күни түнде жанып турыўы ушын, Израил халқына сапалы зәйтүн майынан әкелиўди буйыр.21 Харон ҳәм оның уллары Ушырасыў шатырында, Келисим сандығының алдындағы пердениң сыртында, кештен таңға дейин шыралардың Мениң алдымда жаныўын тәмийинлесин. Бул израиллылар ушын әўладлар бойы мәңги қағыйда болсын.
1
Руўханий болып, Маған хызмет етиўи ушын, израиллылар арасынан әжағаң Харонды, оның уллары Надаб, Абиҳу, Элазар ҳәм Итамарды жаныңа ал.2 Әжағаң Харонның мәртебели болып, көркем көриниўи ушын, оған мухаддес кийимлерди тиктирип бер.
3 Мен айрықша қәбилет берген адамларға айт, олар Харонның Маған бағышланып, руўханийлик етиўи ушын, оған кийим тиксин.
4 Олар мына кийимлерди тиксин: қалталы өңирше, эфод, баҳалы үст кийим, нағыслы узын көйлек, сәлле ҳәм белбеў. Руўханий болып Маған хызмет қылыўы ушын, олар әжағаң Харонға ҳәм оның улларына бул мухаддес кийимлерди тиксин.
5 Олар алтын, және жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жиплерди ҳәм ҳасыл зығыр жибин қоллансын.
6
Эфодты алтын сабақ, қызғыш көк, шым қызыл ҳәм қырмызы жип пенен ҳасыл зығыр жиптен шеберлик пенен нағыслап ислесин.7 Оның алдынғы ҳәм артқы тәреплерин бир-бири менен бириктириў ушын, ийин арқалы өтетуғын еки баўы болсын.
8 Эфодтың жоқарысына бириктирилген ҳалда белбеў ислет. Бул эфод сыяқлы алтын сабақ, қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығыр жиптен исленсин.
9 Кейин сен еки оникс тас алып, оларға Израил улларының атларын ойып жаздыр.
10 Жасына қарап, алтаўын биринши тасқа, қалған алтаўын екинши тасқа ойып жаздыр.
11 Устаның тасқа мөрди ойып жазғанындай, Израил улларының атларын да еки тасқа ойып жаздыр ҳәм тасларды өрме нағыслы алтын қаснаққа қондыр.
12 Соңынан усы тасларды эфодтың ийин баўларына орнат. Харон Жаратқан Ийениң, яғный Мениң алдыма киргенде, сол таслар Израилдың он еки урыўын еслетип турыў ушын, ол еки ийин баўында бул тасларды алып жүреди.
13
Алтыннан және өрме нағыслы еки қаснақ ислет.14 Сап алтыннан өрилген шынжырлар ислетип, оларды қаснақларға бириктир.
15
Қудайдың еркин билиўде қолланылатуғын қалталы өңирше ислет. Оны да эфод сыяқлы алтын сабақ, қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығыр жиптен шеберлик пенен нағыслап ислет.16 Өңирше төрт мүйешли ҳәм еки қабатлы болып, узынлығы да бир қарыс, ени де бир қарыс болсын.
17 Өңиршеге төрт қатар қылып ҳасыл тасларды қада. Биринши қатарда сердолик, хризолит ҳәм зүмрет,
18 екинши қатарда периўза, лазурит ҳәм гагат,
19 үшинши қатарда яқыт, агат ҳәм аметист,
20 төртинши қатарда сары яқыт, оникс ҳәм яшма болсын. Таслар алтын қаснақларға орнатылыўы тийис.
21 Таслар он еки болып, оларда мөр ойылғандай қылып, Израилдың он еки улының атлары бирме-бир ойылып жазылсын. Бул таслар Израилдың он еки урыўының тымсалы болсын.
22
Қалталы өңирше ушын сап алтыннан өрилген шынжырлар ислет.23 Тағы да, еки алтын ҳалқа да ислетип, оларды өңиршениң үстинги еки мүйешине тақ.
24 Өрилген еки алтын шынжырдың бир ушын өңиршедеги ҳалқаларға илдир.
25 Ал екинши ушын ийин баўлардағы еки қаснаққа беккемлеп, эфодтың алды бетине байла.
26 Және еки алтын ҳалқа ислет. Оларды өңиршениң астынғы еки шетине, эфодқа жақын болған ишки жийегине тақ.
27 Тағы да, еки алтын ҳалқа ислет. Оларды эфодтың алды бетиндеги ийин баўлардың астынан, тигиске жақын қылып, белбеўдиң жоқарысынан тақ.
28 Қалталы өңиршениң ҳалқалары менен эфодтың ҳалқалары қызғыш көк баўлар менен бир-бирине байлансын. Сонда өңирше эфодтан айырылмай, эфодтың белбеўиниң жоқарысында турады.
29
Солай етип, Харон ҳәр сапар Мухаддес орынға киргенде, Жаратқан Ийениң алдында мәңгиге естелик болыўы ушын, Израил улларының атлары жазылған өңиршени жүрегиниң тусында көтерип жүреди.30 Усы қалталы өңиршеге Урим менен Туммимди салып қой. Харон Мениң алдыма келгенде, олар Харонның жүрегиниң тусында болсын. Харон израиллыларға Мениң еркимди билдириў ушын қолланатуғын Урим менен Туммимди Жаратқан Ийениң алдында бәрқулла жүрегиниң тусында алып жүрсин.
31
Эфодтың ишинен кийилетуғын баҳалы кийим толық қызғыш көк жиптен исленсин.32 Онда бас сыятуғын орын болсын. Ол сөтилип кетпеўи ушын, оның жийеклерин айландырып тоқыт.
33 [33-34] Усы кийимниң етегине қызғыш көк, шым қызыл ҳәм қырмызы жиптен исленген анарды ҳәм оның араларына кишкене алтын қоңыраўларды гезекпе-гезек тақтыр.
34
35 Харон хызмет еткенде, усы кийимди кийсин. Ол Мухаддес орынға киргенде ҳәм шыққанда қоңыраў сести еситилсин, сонда ол өлмей аман қалады.
36
Сап алтыннан таж сыяқлы маңлайша ислетип, оған мөр ойғандай қылып: «Жаратқан Ийеге бағышланған» деп жаздыр.37 Маңлайша қызғыш көк баў менен сәллениң алды бетине байлап қой.
38 Солай етип, израиллылар Маған арнап мухаддес сыйларын әкелгенде, қәтеге жол қойса, олардың айыпларын Харон өз мойнына алады. Мениң олардың қурбанлықларын қабыл алыўым ушын, Харон маңлайшаны бәрқулла маңлайына тағып жүриўи тийис.
39
Ҳасыл зығырдан бир узын көйлек нағыслап тоқыт ҳәм ҳасыл зығырдан бир сәлле ислет. Және де, нағыслы белбеў тоқыт.40
Харонның уллары мәртебели болып, көркем көриниўи ушын, оларға узын көйлеклер, белбеўлер ҳәм кишигирим сәллелер тиктир.41 Бул кийимлерди әжағаң Харонға ҳәм оның улларына кийдир. Олардың басларына май қуйып, руўханийлик ўазыйпасына тайынла. Усылай етип, олардың хызмет етиўи ушын, Маған бағышла.
42
Денениң ашық жерлери көринип қалмаўы ушын, оларға зығырдан диз кийимлер тиктир. Бул кийимлер белинен дизесине дейин жаўып турсын.43 Харон ҳәм оның уллары Ушырасыў шатырына киргенде ямаса Мухаддес жерде хызмет етиў ушын қурбанлық орынға жақынлағанда, усы кийимлерди кийиўи тийис. Болмаса, олар айыплы болып, өлип қалады. Харон ҳәм оның урпақлары ушын бул мәңги қағыйда болсын.
1
Харонды ҳәм оның улларын руўханий қылып, Маған хызмет етиўге бағышлаў ушын мыналарды исле: минсиз бир буға ҳәм еки қошқар ал.2 Сапалы бийдай унынан ашытқысыз нанлар, зәйтүн майы қосылған ашытқысыз шөреклер ҳәм үстине зәйтүн майы жағылған пәтирлер жаптыр.
3 Оларды бир себетке салып, буға ҳәм қойлар менен бирге Маған алып кел.
4 Харон ҳәм оның улларын Ушырасыў шатырының кирер аўзының алдына әкелип, оларды жуўындыр.
5 Кейин руўханийлик кийимлерин ал да, Харонға узын көйлек, баҳалы үст кийим ҳәм эфодты кийгизип, қалталы өңиршени тақ. Эфодтың белбеўин белине байла.
6 Харонның басына сәлле орап, алдынғы жағына мухаддес тажды тағып қой.
7 Соңынан майлайтуғын зәйтүн майын алып, оның басына қуйып, оны майла.
8 Кейин Харонның улларын алып келип, оларға узын көйлеклерди кийгиз.
9 Беллерине белбеў байлап, басларына кишигирим сәлле ора. Харон ҳәм оның урпақлары қағыйда бойынша мәңгиге руўханийлер болып қалады. Усылайынша, Харон ҳәм оның улларын хызметке тайынла.
10
Кейин Ушырасыў шатырының алдына буғаны алып келип, Харон ҳәм оның улларының қолларын буғаның басына қойдыр.11 Буғаны Мениң алдымда, Ушырасыў шатырының алдында сой.
12 Оның қанын бармағың менен қурбанлық орынның шақларына жақ. Қалған қанның ҳәммесин орынның түбине төк.
13 Малдың ишеклерин қаплаған шарбы майларын, баўырының төменги ушын, бөтекелерин ҳәм олардың майларын қурбанлық орынның үстинде түтетип жандыр.
14 Ал буғаның гөшин, терисин ҳәм дәрисин ордадан сыртқа шығарып, жағып жибер. Бул — гүна ушын қурбанлық.
15
Соң бир қошқар әкелип, Харон ҳәм оның улларының қолларын қошқардың басына қойдыр.16 Қошқарды өзиң сойып, қанын қурбанлық орынның төрт қапталына серпип жибер.
17 Қошқарды бөлеклеп, оның ишек-қарнын ҳәм туяқларын жуўып, буларды бөлекленген гөш пенен бастың үстине қой.
18 Қошқарды толығы менен қурбанлық орынның үстинде түтетип жандыр. Усы Жаратқан Ийеге арналған жандырылатуғын қурбанлық, Оған хош ийисли сый болады.
19
Кейин екинши қошқарды алып кел. Харон ҳәм оның уллары қошқардың басына қолларын қойғаннан соң,20 қошқарды сойып, қанын Харон ҳәм оның улларының оң қулақларының сырғалығына, оң қол ҳәм оң аяғының бас бармақларына жақ. Аўысқан қанды қурбанлық орынның төрт қапталына серпип жибер.
21 Қурбанлық орынның үстиндеги қанды ҳәм майлайтуғын зәйтүн майын Харонға, оның улларына ҳәм олардың кийимлерине сеп. Сонда Харон ҳәм оның кийимлери, оның уллары ҳәм олардың кийимлери мухаддес болады.
22
Қошқардың майын, яғный қуйрық майын, ишеклерин қаплаған шарбы майларын, баўырының төменги ушын, бөтекелерин майлары менен қоса оң жақ санын ал. Себеби бул — руўханийликке тайынлағанда сойылатуғын қошқар.23 Мениң алдымдағы себеттен ашытқысыз бир шөрек, зәйтүн майы қосылған ашытқысыз бир шөрек ҳәм бир пәтир ал.
24 Олардың ҳәммесин Харонның ҳәм оның улларының қолларына сал. Буларды Мениң алдымда жоқары көтерип усыныңлар.
25 Соңынан сол нәрселерди олардың қолларынан алып, қурбанлық орында жандырылатуғын қурбанлыққа қосып, Маған хош ийисли сый қылып түтетип жандыр. Бул — Жаратқан Ийеге, яғный Маған арналған сый болады.
26 Қошқардың төсин болса, Мениң алдымда жоқары көтерип усын. Бул төс сениң пайың болады.
27
Харон ҳәм оның улларының тайынланыўы ушын сойылған қошқардың жоқары көтерип усынылған төсин ҳәм ажыратылған санын Маған бағышла.28 Бул жиликлер садақа болғаны ушын, израиллылар буларды Харонға ҳәм оның улларына мәңги пай етип берсин. Бул израиллылардың татыўлық қурбанлықларынан Жаратқан Ийеге, яғный Маған усынған садақасы болады.
29
Харонның мухаддес кийимлери өзинен кейин урпақларына қалсын. Олар май қуйылып, хызметке тайынланғанда, сол кийимлерди кийеди.30 Мухаддес орында хызмет етиў ушын, Харонның орнына руўханийликке тайынланатуғын ҳәм Ушырасыў шатырына киретуғын улы жети күн даўамында усы кийимлерди кийип жүриўи тийис.
31
Руўханийликке тайынлаў рәсиминде қурбанлық етип берилген қошқардың гөшин бир мухаддес жерде қайнат.32 Олар сол гөшти ҳәм себеттеги нанды Ушырасыў шатырының кирер аўзының алдында жесин.
33 Оларды руўханийликке тайынлаў рәсиминде гүналардан пәклеў ушын усынылған нан ҳәм гөшти Харон ҳәм оның уллары жесин. Бул нәрселер мухаддес болғаны ушын, олардан басқа адамлардың жеўине болмайды.
34 Бул рәсимде сойылған қурбанлықтың гөшинен ямаса наннан азанға дейин аўысып қалса, оларды жағып жибер. Олар мухаддес болғанлығы себепли, желинбеўи керек.
35
Буларды Харон ҳәм оның уллары ушын Мениң саған буйырғанымдай етип орынла. Оларды руўханийликке тайынлаў рәсими жети күн даўам етсин.36 Гүналардан пәклениў ушын ҳәр күни бир буға әкел. Қурбанлық орынды тазалаў ушын гүна қурбанлығын бер ҳәм оны мухаддес қылыў ушын оған май серп.
37 Жети күн даўамында орынды тазалап, мухаддес қыл. Сол тәризде қурбанлық орын жүдә мухаддес болады. Оған тийип кеткен ҳәр бир нәрсе де мухаддес болады.
38
Ҳәр күни бир жасар еки еркек тоқлы қурбанлық орынның үстинде қурбанлыққа бер.39 Тоқлының биреўин азанда, ал екиншисин кеште бер.
40 Биринши тоқлыға қосып, төрттен бир ҳин сапалы зәйтүн майына араластырылған оннан бир эфа сапалы ун ҳәм ишимлик садақасы ушын төрттен бир ҳин шарап бер.
41 Екинши тоқлыны кеште Маған хош ийисли сый қылып, азанғысындай ғәлле ҳәм ишимлик садақалары менен бирге усын.
42 Бул жандырылатуғын қурбанлық Ушырасыў шатырының кирер аўзының алдында, Жаратқан Ийениң алдында әўладлар даўамында ҳәр күни берилип барылсын. Мен сол жерде сениң менен ушырасып, сөйлесемен.
43 Мен израиллылар менен сол жерде ушырасаман, шатыр салтанатым менен мухаддес болады.
44
Ушырасыў шатырын ҳәм қурбанлық орынды мухаддес қыламан. Харон ҳәм оның улларын да руўханий болып, Маған хызмет етиўи ушын мухаддес қыламан.45 Мен израиллылар арасында жасап, олардың Қудайы боламан.
46 Сонда арасында жасаў ушын, оларды Мысырдан шығарған Қудайы Жаратқан Ийе Мен екенимди олар билип алады. Мен — олардың Қудайы Жаратқан Ийемен.
1
Түтетки түтетиў ушын, акация ағашынан түтетки түтетилетуғын орын ислет.2 Ол төрт мүйешли, узынлығы бир шығанақ, ени бир шығанақ, бийиклиги еки шығанақ болып, өзинен шығып туратуғын шақлары менен бир тутас қылып исленсин.
3 Орынның үстин, қапталларын ҳәм шақларын сап алтын менен қаплап, әтирапына алтын жийек ислет.
4 Еки қапталындағы жийектиң астына еки алтын ҳалқа орнат. Орынды көтерип жүриў ушын, усы ҳалқалардан сырықлар өткизиледи.
5 Сырықларды акация ағашынан ислетип, алтын менен қаплат.
6 Орынды Келисим сандығының, яғный сандықтың үстиндеги төлем төлеў қақпағының алдындағы пердениң сыртына, Мен сениң менен ушырасатуғын жердиң сыртына қой.
7
Харон ҳәр күни азанда шыраларды таярлағанда, орынның үстинде хош ийисли түтетки түтетсин.8 Ал кешқурын шыраларды жаққанда, және түтетки түтетсин. Солай етип, Мениң алдымда әўладлар бойы түтетки үзликсиз жанып турады.
9 Орынның үстинде жат болған түтетки түтетпең ҳәм бунда жандырылатуғын қурбанлық та, ғәлле садақасын да бермең. Оның үстине ишимлик садақасын да қуймаң.
10 Харон жылына бир рет гүналардың кеширилиўи ушын берилген қурбанлықтың қанын түтетки түтетилетуғын орынның шақларына жағып, орынды тазалайды. Бул ҳәр жылы, әўладлар бойы даўам етсин. Орын Маған, Жаратқан Ийеге бағышланған болып, жүдә мухаддесдур.
11
Соңынан Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:12 «Израиллылардың есабын алғаныңда, есаптан өткен ҳәр бир адам өз жаны ушын Маған қун төлесин. Сонда олардың есабын алғаныңда, оларға апат келтирмеймен.
13 Есаптан өтетуғын ҳәр бир адам Маған Мухаддес орын өлшеми менен ярым шекел гүмис нәзир берсин. Бир шекел жигирма герадан ибарат.
14 Жигирма ҳәм оннан жоқары жастағы есаптан өтетуғын адамлар Маған нәзир бериўи тийис.
15 Жаныңыздың қуны сыпатында усы нәзирди бергениңизде, бай адам ярым шекелден артық, ал жарлы адам ярым шекелден кем бермеўи керек.
16 Израиллылардың қун сыпатында берген гүмислерин алып, Ушырасыў шатырының хызметинде қоллан. Бул Жаратқан Ийениң алдында жанларыңыздың қуны төленгенин еслетип турады».
17
Және Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:18 «Жуўыныў ушын, қоладан үлкен ләген ислет. Оның туяқлары да қоладан болсын. Ләгенди Ушырасыў шатыры менен қурбанлық орынның арасына қойып, ишине суў қуй.
19 Харон ҳәм оның уллары аяқ-қолларын оған жуўады.
20 Олар Ушырасыў шатырына кирместен, яғный Жаратқан Ийеге сыйлар түтетип жандырыў ушын қурбанлық орынға жақынламастан алдын, өлип қалмаўы ушын, суўға жуўынып алыўы тийис.
21 Өлип қалмаўы ушын олар аяқ-қолларын жуўсын. Харон ҳәм оның урпақлары ушын бул мәңги қағыйда болып қалады».
22
Жаратқан Ийе Муўсаға тағы былай деди:23 «Мына ең жақсы хош ийисли затларды ал: 500 шекел суйық мирра, оның ярымына тең, 250 шекел корица, 250 шекел ийисли қамыс
24 ҳәм 500 шекел кассия. Ҳәммеси Мухаддес орын өлшеми менен өлшенсин. Бир ҳин зәйтүн майын алып,
25 буларды шеберлик пенен араластырып, хош ийисли мухаддес май исле. Ол майлаў рәсимине арналған мухаддес май болады.
26 Бул майды Ушырасыў шатырына, Келисим сандығына,
27 столға, ҳәстеге ҳәм оларға тийисли ҳәмме буйымларға, түтетки түтетилетуғын орынға,
28 қурбанлық жандырылатуғын орынға ҳәм оның ҳәмме буйымларына, үлкен ләгенге ҳәм оның туяқларына серпип шық.
29 Сол тәризде оларды мухаддес қыл. Сонда олар жүдә мухаддес болады. Оларға тийген ҳәр бир нәрсе де мухаддес болады.
30
Соң, руўханий болып Маған хызмет етиўи ушын, Харон ҳәм оның улларына майлап, оларды бағышла.31 Ал израиллыларға былай деп айт: „Бул майлайтуғын мухаддес май әўладлар даўамында тек Мен ушын қолланылады.
32 Оны басқа адамлардың денесине жағыўға болмайды. Усындай қурамдағы майды өзлериңизге таярламаңлар. Ол мухаддес ҳәм сизлер ушын да мухаддес болыўы керек.
33 Ким де ким усындай майды таярлап, оны руўханий болмаған адамға жақса, ол Израил халқы арасынан жоқ қылынады“».
34
Кейин Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: «Мына хош ийисли затларды: бальзамды, моллюск бақаншағын, галбан шайырын ҳәм таза ливан шайырын ал. Олардың ҳәммеси бирдей мөлшерде болсын.35 Буларды шеберлик пенен араластырып, түтетки исле. Олар дузланған, сап ҳәм мухаддес болады.
36 Оның бир бөлегин алып, майдалап унта ҳәм Мениң сен менен ушырасатуғын Ушырасыў шатырымдағы Келисим сандығының алдына қой. Сизлер ушын ол жүдә мухаддес болады.
37 Өзлериңиз ушын усындай қурамдағы түтетки ислемеңлер. Оны Жаратқан Ийеге арналған мухаддес деп санаңлар.
38 Ким де ким өзи ушын түтетиўге усындай түтетки ислесе, ол халық арасынан жоқ етиледи».
1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:2 «Минекей, Мен Яҳуда урыўынан болған Хурдың ақлығы, Урийдиң улы Бесалелди таңладым.
3 Оны Қудайдың Руўхына толтырып, оған өнерментшиликтиң барлық тараўларында қәбилет, уқып ҳәм шеберлик бердим.
4 Ол алтын, гүмис ҳәм қоладан көркем ислерин ислеўге,
5 ҳасыл тасларды жонып қондырыўға, ағаш усташылығы бойынша ҳәм ҳәр түрли өнерментшилик ислерин ислеўге қәбилетли.
6 Және де, Дан урыўынан болған Ахисамахтың улы Оҳолиабты оған жәрдемши қылып бердим. Саған буйырған ислеримниң ҳәммесин ислей алыўы ушын, Мен оларға жәрдем беретуғын барлық адамларға айрықша қәбилет бердим.
7 Олар Ушырасыў шатырын, Келисим сандығын, сандықтың үстиндеги қақпақты, шатырдағы барлық буйымларды,
8 стол ҳәм оның буйымларын, сап алтын ҳәстени ҳәм оның буйымларын, түтетки түтетилетуғын орынды,
9 қурбанлық жандырылатуғын орынды ҳәм орынның ҳәмме буйымларын, үлкен ләген ҳәм оның туяқларын,
10 сондай-ақ, руўханий Харон ушын әжайып қылып тигилген мухаддес кийимлерди, оның улларының руўханийлик кийимлерин,
11 майлайтуғын зәйтүн майын, Мухаддес орын ушын хош ийисли түтеткини, улыўма ҳәммесин Мениң саған буйырғанымдай қылып ислесин».
12
Соңынан Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:13 «Израиллыларға мыналарды айт: „Маған тийисли болған Шаббат күнине әмел қылыңлар. Себеби бул Мен ҳәм Израил халқы арасындағы әўладлар бойы даўам ететуғын бир нышан болады. Солай етип, Жаратқан Ийе екенимди ҳәм сизлерди Өзиме ажыратып алып, мухаддес қылғанымды билип аласызлар.
14
Шаббат күнине әмел қылыңлар. Өйткени бул сизлер ушын мухаддес. Ким де ким оны хорласа, ол сөзсиз өлтирилсин. Сол күни жумыс ислеген ҳәр бир адам өз халқының арасынан жоқ қылыныўы тийис.15 Алты күн жумыс ислеңлер, бирақ жетинши күн Жаратқан Ийеге арналған толық дем алатуғын мухаддес Шаббат күни. Усы күни жумыс ислеген ҳәр бир адам сөзсиз өлтирилсин.
16 Израиллылар мәңги келисим сыпатында Шаббат күнин, әўладлар даўамында сақласын.
17 Бул Мениң менен израиллылар арасындағы мәңгилик бир нышан болады. Себеби Мен, Жаратқан Ийе аспан ҳәм жерди алты күнде жараттым, ал жетинши күни дем алып, ҳәллендим“».
18
Солай етип, Қудай Синай таўында Муўса менен сөйлесип болып, оған буйрықлар жазылған еки тасты берди. Қудай бул буйрықларды тасларға Өз қолы менен жазған еди.1
Халық Муўсаның таўдан түспей, иркилип атырғанын көргенде, Харонның әтирапына жыйналды да: — Қәне, бизлерге баслап алып жүретуғын қудай соғып бер. Өйткени бизлерди Мысыр жеринен алып шыққан сол Муўса деген адамға не болғанын билмеймиз, — деди.2
Харон оларға: — Ҳаялларыңыз, улларыңыз ҳәм қызларыңыздың қулақларындағы алтын сырғаларды шешип, маған алып келиңлер, — деди.3
Сонда пүткил халық қулақларындағы сырғаларын дәрҳал жулып алды да, оларды Харонға берди.4 Харон сырғаларды алып, олардан тананың мүсинин соқты. Сонда халық: «Ҳәй, Израил! Сизлерди Мысыр жеринен алып шыққан қудайыңыз усы болады», — деди.
5
Харон буны көрип, тананың алдына бир қурбанлық орын қурды да: «Ертең Жаратқан Ийеге арнап байрам болады», — деп жәриялады.6 Ертеңине азанда халық жандырылатуғын қурбанлықлар берди ҳәм татыўлық қурбанлықларын усынды. Олар ишип-жеў ушын отырды ҳәм кейин орынларынан турып, ойынға түсти.
7
Сонда Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Тезирек төмен түс. Сениң Мысыр жеринен алып шыққан халқың жолдан азды.8 Олар Мен буйырған жолдан тез шығып кетти. Өзлерине тананың мүсинин ислеп алып, оған сыйынды ҳәм қурбанлықлар берип: «Ҳәй, Израил! Сизлерди Мысыр жеринен алып шыққан қудайыңыз усы болады», — деди.
9
Жаратқан Ийе Муўсаға тағы да: — Бул халықтың қаншелли қайсар екенин билемен.10 Енди Мени иркпе. Ғәзебим лаўлап, оларды жоқ қыламан ҳәм сеннен уллы халық дөретемен, — деди.
11
Сонда Муўса Қудайы Жаратқан Ийеге жалбарынып былай деди: — Жаратқан Ийе! Неге Өз халқыңа ғәзебиң лаўлайды? Өзиң оларды Мысыр жеринен уллы қүдиретиң ҳәм күшли қолың менен алып шыққан едиң-ғо.12 Егер солай ислесең, онда мысырлылар: «Қудай оларды жаман нийет пенен, таўларда өлтирип, жер жүзинен жоқ қылыў ушын алып шығыпты», — деп айтады. Сонлықтан Өзиңниң лаўлаған ғәзебиңди басып, халқыңды жоқ қылыў нийетиңнен қайт.
13 Қулларың Ибрайым, Ысақ ҳәм Израилды есиңе түсир. Оларға Өз атың менен ант ишип: «Урпақларыңызды аспандағы жулдызлар сыяқлы көбейтемен. Сизлерге беремен деп ўәде еткен усы жердиң ҳәммесин урпақларыңызға беремен. Олар сол жерди мәңгиге ийелик етеди», — деген едиң.
14
Солай етип, Жаратқан Ийе халқына жиберемен деген жаманлықты жибериў нийетинен қайтты.15
Муўса буйрықлар жазылған еки тасты алып, таўдан түсти. Таслардың еки тәрепине де: алдына да, артына да жазылған еди.16 Тасларды Қудай ислеген болып, таслардағы жазыўларды да Ол ойып жазған еди.
17
Ешуа халықтың бақырысқан даўысын еситкенде, Муўсаға: — Ордадан урыс шаўқымы еситилип тур, — деди.18
Муўса оған былай деп жуўап берди: — Бул урыста жеңиске ерискенлердиң қышқырығына да, жеңилиске ушырағанлардың зарлаған даўысына да уқсамайды. Мен олардың даўыслап қосық айтып атырғанын еситип турыппан.19
Муўса ордаға жақынлағанда, тананы ҳәм ойынға түсип атырған адамларды көрди. Сонда оның ғәзеби лаўлады ҳәм қолындағы тасларды ылақтырып жиберип, таў етегинде оларды шыл-пәрше қылды.20 Муўса халық соққан тананы отқа жағып жиберди. Оны езип, унтады да, суўға шашып жиберди ҳәм суўды израиллыларға ишкизди.
21
Муўса Харонға: — Бундай аўыр гүнаға батырғандай, бул халық саған не ислеген еди? — деди.22
Харон Муўсаға былай деп жуўап берди: — Ғәзепленбе, мырзам! Бул халықтың жаманлыққа бейим екенин өзиң билесең.23 Олар маған: «Бизлерди баслап алып жүретуғын қудай соғып бер. Өйткени бизлерди Мысыр жеринен алып шыққан сол Муўса деген адамға не болғанын билмеймиз», — деди.
24 Мен оларға: «Кимде алтын бар болса, оларды шешсин», — дегенимде, олар алтынларын маған берди. Мен оларды отқа таслағанымда, бул тана шыға келди.
25
Муўса Харонның халықты қадағаламай, жүўенсиз жибергенин ҳәм олардың душпанларға масқара болғанын көрди.26 Сонлықтан Муўса орданың кирер аўзында турып: «Ким Жаратқан Ийе тәрепинде болса, мениң жаныма келсин», — деди. Сонда пүткил Лебий урыўы оның әтирапына жыйналды.
27
Муўса оларға: «Израилдың Қудайы Жаратқан Ийе былай дейди: „Ҳәр бир адам қылышын белине асынсын ҳәм орданың арғы аўзынан берги аўзына дейин аралап шығып, туўысқанын, достысын ҳәм жақынларын өлтирсин“», — деди.28 Лебий урыўының адамлары Муўсаның буйрығын орынлады. Сол күни халықтан үш мыңға жақын адам өлди.
29 Муўса Лебий урыўының адамларына: «Бүгин сизлердиң ҳәр бириңиз өз улыңыздың ҳәм өз туўысқаныңыздың жанының қуны менен Жаратқан Ийениң хызметине бағышландыңызлар. Бүгин Жаратқан Ийе сизлерге жарылқаўын жаўдырады», — деди.
30
Ал ертеңине Муўса халыққа: «Сизлер аўыр гүна иследиңлер. Мен ҳәзир Жаратқан Ийениң алдына шығажақпан. Мүмкин, сизлердиң гүналарыңызға кеширим ала аларман», — деди.31
Соннан соң, Муўса Жаратқан Ийениң алдына қайтып барып: — Әттең, бул халық аўыр гүна иследи. Олар өзлерине алтын бут соқты.32 Бирақ, Сен олардың гүналарын кешир. Егер олай ислемесең, Өзиңниң жазған китабыңнан мениң атымды өширип тасла, — деди.
33
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Ким Маған қарсы гүна ислеген болса, соның атын китабымнан өширип таслайман.34 Енди бар, халықты саған айтқан жериме апар. Периштем сени баслап барады. Бирақ, олар жуўапқа тартылатуғын күни, Мен оларды гүнасы ушын жазалайман.
35
Солай етип, Жаратқан Ийе халықты Харонға соқтырған танасы ушын жазалады.1
Соңынан Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Барыңлар, өзиң де, сен Мысыр жеринен алып шыққан халқың да бул жерди тәрк етип, Мен Ибрайымға, Ысаққа ҳәм Яқыпқа: «Бул жерди сениң урпақларыңа беремен», — деп ант ишкен жериме кетиңлер.2 Мен сениң алдыңнан Өз периштемди жиберип, кенаан, амор, хетт, периз, хиў ҳәм ебус халықларын сол жерден қуўып шығараман.
3 Ол сизлерди сүт ҳәм пал аққан жерге баслап барады. Мениң Өзим сизлер менен бармайман, себеби сизлер қайсар халықсыз. Болмаса, сизлерди жолда жоқ қылып жибериўим мүмкин.
4
Халық бул жаман хабарды еситип, қайғыға түсти ҳәм ҳеш ким безениў буйымларын тақпады.5 Өйткени Жаратқан Ийе Муўсаға: «Израиллыларға былай де: „Сизлер қайсар халықсыз. Егер Мен бир сәт-ақ сизлер менен бирге барсам, сизлерди жоқ қылыўым мүмкин. Енди безениў буйымларыңызды шешип қойыңлар. Ал сизлерге не ислейтуғыным ҳаққында бир қарарға келемен“», — деген еди.
6 Сонлықтан израиллылар Хореб таўынан шығып кеткеннен кейин безениў буйымларын шешип таслады.
7
Муўса орданың сыртына, ордадан узағырақ жерге шатыр тигетуғын еди. Ол бул шатырды «Ушырасыў шатыры» деп атаған еди. Жаратқан Ийе менен мәсләҳәтлесиўди қәлеген адам орданың сыртындағы Ушырасыў шатырына келетуғын еди.8 Муўса шатырға қарай кеткенде, пүткил халық орнынан туратуғын еди. Ҳәр бир адам өз шатырының кирер аўзында турып, Муўса ишке киргенше изинен қарап туратуғын еди.
9 Муўса шатырға кирип, Жаратқан Ийе менен сөйлескенде, минара сыяқлы булт төмен түсип, шатырдың кирер аўзының алдында туратуғын еди.
10 Булттың шатырдың алдында турғанын көрген ҳәр бир адам орнынан турып, өз шатырының кирер аўзында сыйынатуғын еди.
11 Жаратқан Ийе Муўса менен жүзбе-жүз, дос сыяқлы сөйлесетуғын еди. Кейин Муўса ордаға қайтып келетуғын еди. Бирақ оның жас жәрдемшиси Нун улы Ешуа шатырды тәрк етпейтуғын еди.
12
Соңынан Муўса Жаратқан Ийеге былай деди: — Сен маған: «Бул халықты баслап алып жүр», — дейсең. Бирақ мениң менен кимди жиберетуғыныңды айтпадың. Маған: «Сени жақыннан таныйман, сен Мениң мийримиме еристиң», — деген едиң.13 Егер мен Сениң мийримиңе ерискен болсам, өтинемен, маған Өз жолыңды көрсет. Сени еле де жақсы билип, мийримиңе ерисип барайын. Бул халықтың Өз халқың екенин умытпа.
14
Жаратқан Ийе Муўсаға: — Өзим Сениң менен бирге бараман ҳәм сени тынышлыққа еристиремен, — деди.15
Ал Муўса Жаратқан Ийеге былай деди: — Егер Сениң Өзиң бизлер менен бирге бармасаң, бизлерди бул жерден шығарма.16 Болмаса, мен ҳәм халқың Сениң мийримиңе ерискенимизди қалай билиўге болады? Сениң бизлерге жолдас болғаныңнан емес пе? Тек усы арқалы ғана мен ҳәм Сениң халқың жер жүзиндеги басқа халықлардан айырылып турамыз.
17
Жаратқан Ийе Муўсаға: — Айтқаныңдай ислеймен. Себеби сен Мениң мийримиме еристиң ҳәм сени атың арқалы таныйман, — деди.18
Сонда Муўса Оған: — Маған салтанатыңды көрсет, — деди.19
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Мен пүткил ийгилигимди сениң алдыңнан алып өтип, алдыңда Өзимниң «Жаратқан Ийе» деген атымды жәриялайман. Кимге мийрим-шәпәәтимди бериўди қәлесем, соған мийрим-шәпәәтимди беремен. Кимге реҳим етиўди қәлесем, соған реҳим етемен.20 Тек Мениң жүзимди көре алмайсаң. Өйткени Мениң жүзимди көрген адам тири қалмайды.
21 Маған жақын жерде жартас бар. Сен сол жартастың үстинде тур.
22 Салтанатым жаныңнан өтип баратырғанда, сени жартастың жарығына турғызып қойып, өтип кеткенимше, сени қолым менен жаўып тураман.
23 Кейин қолымды алғанымда, сен Мени артымнан көресең. Бирақ жүзимди көрмейсең.
1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Бурынғыға уқсаған еки тас жонып ал. Мен сен сындырып таслаған таслардағы сөзлерди усыларға жазаман.2 Азанға дейин таярлан. Азан болғанда, Синай таўына шығып, таўдың төбесинде, Мениң менен ушырасыўға алдыма бар.
3 Сениң менен бирге басқа ҳеш ким таўға шықпасын ҳәм таўдың ҳеш бир жеринде ҳеш ким көринбесин. Таўдың етегинде мал-жанлықлар да отламасын.
4
Муўса бурынғыға уқсаған еки тас жонып алды. Жаратқан Ийениң буйырғанындай, ертеңине азанда тасларды алып, Синай таўына шықты.5 Жаратқан Ийе булт ишинде сол жерге түсип, Муўсаның қасында турды ҳәм Өзиниң «Жаратқан Ийе» деген атын жәриялады.
6 Ол Муўсаның алдынан өтип: «Жаратқан Ийемен, Жаратқан Ийемен. Реҳимли, мийримли, сабыр-тақатлы, сүйиспеншилиги шексиз ҳәм садық Қудайман.
7 Мыңыншы әўладларға дейин сүйиспеншилик көрсетип, айыпларды, жынаятларды ҳәм гүналарды кешириўшимен. Бирақ ҳеш бир айыпты жазасыз қалдырмайман. Ата-бабалардың ислеген айыплары ушын, олардың улларын, ақлықларын, үшинши ҳәм төртинши әўладын жазалайман», — деди.
8
Сонда Муўса дәрҳал жерге жығылып, Жаратқан Ийеге сыйынды да:9
— О, Ийем! Егер мен Сениң мийримиңе ерискен болсам, бизлер менен бирге бар. Бул халық — қайсар халық болса да, Сен бизлердиң айып-гүналарымызды кеширип, бизлерди Өз халқың сыпатында қабыл ет, — деди.10
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди: — Мине, сениң халқың менен келисим дүземен. Олардың алдында дүньяда ҳәм басқа халықлар арасында болып көрилмеген кәраматлар ислеймен. Сен арасында жасап атырған пүткил халық нелер ислейтуғынымды көреди. Мениң сен ушын ислейтуғын ислерим қорқынышлы болады.11 Бүгин сизлерге беретуғын буйрықларыма бойсыныңлар. Амор, кенаан, хетт, периз, хиў ҳәм ебус халықларын сизлердиң алдыңыздан қуўып шығараман.
12 Өзлериңиз киретуғын елдеги адамлар менен келисим жасаўдан аўлақ болың. Себеби бул сизлер ушын дузақ болады.
13 Олардың қурбанлық орынларын қыйратып, кийели тасларын майдалап таслаңлар ҳәм кийели ағашларын шаўып таслаңлар.
14 Басқа қудайларға сыйынбаң. Өйткени Мен қызғаншақ деген аты бар Жаратқан Ийемен, қызғаншақ Қудайман.
15 Сол жердиң халқы менен ҳеш қандай келисим дүзбең. Болмаса, олар опасызлық қылып, өз қудайларына арнап қурбанлық шалғанда, сизлерди де мирәт етеди, сизлер де олардан жейсизлер.
16 Егер олардың қызларын улларыңызға алып берсеңиз, онда сол қызлар өз қудайларына ерип, бузықлық қылғанда, улларыңызды да излерине ертип кетеди.
17
Өзлериңизге бутлардың мүсинлерин соғып алмаң.18
Сизлерге буйырғанымдай, Абиб айының белгиленген күнлеринде жети күн ашытқысыз нан жеп, Ашытқысыз нан байрамын байрамлаң. Себеби сизлер Мысырдан Абиб айында шықтыңлар.19
Қарыннан биринши шыққанлардың ҳәммеси, барлық ири ҳәм майда малларыңыздың туңғыш еркек төллери Маған тийисли.20 Ешектиң биринши туўылған төлиниң орнына бир қозы берип, сатып алыңлар. Егер олай етпесеңиз, гүррениң мойнын үзиң. Барлық туңғыш улларыңыздың қунын өтеўиңиз тийис.
Ҳеш ким алдыма қуры қол келмесин.21
Алты күн жумыс ислеп, жетинши күни дем алың. Егин егиў ҳәм оны орыў ўақтында да дем алың.22
Бийдайдың биринши өнимин жыйнағанда, Ҳәптелер байрамын, ал гүзде Жыйын-терим байрамын өткизиң.23 Барлық ер адамларыңыз жылына үш рет Ийең болған Мениң, яғный Израилдың Қудайы Жаратқан Ийениң алдына келиўи керек.
24 Мен басқа миллетлерди алдыңыздан қуўып жиберип, шегараларыңызды кеңейтемен. Жылына үш рет Қудайыңыз Жаратқан Ийениң алдына келгениңизде, ҳеш ким жериңизди басып алыўды нийет етпейди.
25
Маған берилген қурбанлықтың қанын ашытқы салынған нан менен усынбаң. Қутқарылыў байрамының қурбанлығы азанға дейин қалдырылмасын.26
Жериңиздиң дәслепки өниминиң ең жақсысын Қудайыңыз Жаратқан Ийениң Үйине алып келиң. Ылақты өз анасының сүтине писирмең.27
Соннан соң, Жаратқан Ийе Муўсаға: — Мына сөзлерди жаз. Себеби Мен сениң менен ҳәм израиллылар менен усы сөзлерге тийкарланып, келисим дүземен, — деди.28
Муўса сол жерде қырық күн, қырық түн Жаратқан Ийе менен бирге болды. Ол ҳеш нәрсе ишип-жемеди ҳәм келисим сөзлерин, яғный он буйрықты тасларға жазды.29
Муўса қолына буйрықлар жазылған еки тасты алып, Синай таўынан түсти. Ол Жаратқан Ийе менен сөйлескенликтен, жүзинен нур шашып тур еди. Бирақ буны өзи билмеди.30 Харон ҳәм пүткил израиллылар Муўсаның нур шашқан жүзин көргенде, оған жақынласыўға қорқты.
31 Бирақ Муўса оларды қасына шақырды. Харон ҳәм жәмийеттиң барлық басшылары оның жанына келди. Муўса олар менен сөйлести.
32 Кейин пүткил Израил халқы оған жақын келди. Муўса Жаратқан Ийениң Синай таўында өзине айтқанларының ҳәммесин орынлаўды халыққа буйырды.
33 Муўса олар менен сөйлесип болғаннан соң, жүзин жаўлық пенен жаўды.
34 Муўса сөйлесиў ушын, Жаратқан Ийениң алдына барғанда, сыртқа шыққанша, жүзиндеги жаўлықты алып қоятуғын еди. Қайтып келгеннен кейин, ол өзине айтылған буйрықларды израиллыларға билдиретуғын еди.
35 Сонда израиллылар оның жүзинен нур шашып турғанын көретуғын еди. Ал Муўса ишке кирип, Жаратқан Ийе менен ушырасыўға дейин, жүзин жаўлық пенен жаўып қоятуғын еди.
1
Муўса Израил халқының пүткил жәмийетин шақырып алып, оларға былай деди: «Жаратқан Ийе мына ислерди ислеўиңизди буйырды:2 алты күн жумыс ислең. Бирақ жетинши күн сизлер ушын Жаратқан Ийеге арналған толық дем алатуғын мухаддес Шаббат күни болады. Сол күни жумыс ислеген ҳәр бир адам өлтириледи.
3 Шаббат күни өз шаңарақларыңызда от та жақпаң».
4
Муўса Израил халқының пүткил жәмийетине былай деди: «Жаратқан Ийениң буйрығы мынаў:5 өзлериңизде барынан Жаратқан Ийеге нәзир бериңлер. Оған шын кеўилден бериўди қәлеўшилер мына нәрселерди берсин: алтын, гүмис, қола,
6 жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығыр жиби, ешкиниң жүни,
7 қызылға боялған қошқар териси, жумсақ тери ҳәм акация ағашы,
8 шыралар ушын зәйтүн майы, майлаў рәсими ҳәм хош ийисли түтетки ушын хош ийисли затлар,
9 бас руўханийдиң эфодына ҳәм қалталы өңиршесине тағылатуғын оникс ҳәм қымбатбаҳа таслар.
10
Араңыздағы барлық уқыплы адамлар келип, Жаратқан Ийениң буйырғанларының ҳәммесин ислесин. Олар мыналарды:11 Мухаддес шатырды, оның ишки ҳәм сыртқы жапқышларын, илмеклерин, тахтайларын, қадаларын, бағанларын, ултанларын,
12 Келисим сандығы ҳәм оның сырықларын, қақпақты, бөлмени жаўып туратуғын пердени,
13 стол ҳәм оның сырықларын, столдың барлық буйымларын ҳәм усынылған нанларды,
14 жақты түсириў ушын ҳәстени, оның буйымларын, оның шыраларын ҳәм шыралар ушын зәйтүн майын,
15 түтетки түтетилетуғын орын менен оның сырықларын, майлаў рәсими ушын зәйтүн майын, хош ийисли түтеткини, Мухаддес шатырдың кирер аўзындағы пердени,
16 қурбанлық жандырылатуғын орынды ҳәм оның қола торын, сырықларын ҳәм барлық буйымларын, үлкен ләгенди ҳәм оның туяқларын,
17 ҳәўлиниң перделерин, бағанларын, бағанның ултанларын, ҳәўлиниң кирер аўзындағы пердени,
18 Мухаддес шатырдың қазықларын, ҳәўлиниң қазықларын ҳәм арқанларын,
19 Мухаддес орында хызмет етиўге арналып, әжайып қылып тигилген кийимлерди — руўханий Харонның мухаддес кийимлерин ҳәм оның улларының руўханийлик кийимлерин ислесин».
20
Соңынан Израил халқының пүткил жәмийети Муўсаның қасынан кетти.21 Жүрегинде қәлеў ҳәм тилеги бар адамлар Ушырасыў шатырының қурылысы, ондағы хызмет ҳәм мухаддес кийимлер ушын, Жаратқан Ийеге садақалар алып келди.
22 Солай етип, жүрегинде қәлеўи бар ҳәр бир еркек ҳәм ҳаял ҳәр түрли алтын буйымларды: билезик, сырға, жүзик ҳәм ҳәйкеллерди әкелип, Жаратқан Ийеге бағышлап, усынды.
23 Кимде жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип, ешки жүни, қызылға боялған қошқар териси ҳәм жумсақ тери болса, алып келди.
24 Гүмис ҳәм қоланы садақа қылып бере алғанлар да оларды Жаратқан Ийеге арнады. Кимде акация ағашы болса, оны шатырдың мүтәжликлери ушын алып келди.
25 Жип ийириўге уқыплы барлық ҳаяллар өз қоллары менен ийирген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жиплерди ҳәм ҳасыл зығыр жиплерди алып келди.
26 Жүн ийирип билетуғын, жүрегинде қәлеўи бар барлық ҳаяллар да ешки жүнин ийирди.
27 Басшылар эфодқа ҳәм қалталы өңиршеге тағылатуғын оникс ҳәм қымбатбаҳа таслар,
28 шыралар ушын, майлаў ушын ҳәм хош ийисли түтетки ушын хош ийисли затлар менен зәйтүн майын алып келди.
29 Ҳаял, еркек, жүрегинде қәлеўи бар барлық израиллылар Жаратқан Ийениң Муўса арқалы ислеўди буйырған ислери ушын, Жаратқан Ийеге ықтыярлы садақалар берди.
30
Муўса израиллыларға былай деди: «Қараңлар, Жаратқан Ийе Яҳуда урыўынан болған Хурдың ақлығы, Урийдиң улы Бесалелди таңлап алды.31 Оны Қудайдың Руўхына толтырып, оған өнерментшиликтиң барлық тараўларында қәбилет, уқып ҳәм шеберлик берди.
32 Солай етип, оған алтын, гүмис ҳәм қоладан көркем өнер ислеўге,
33 ҳасыл тасларды жонып қондырыўға, ағаш усташылығы бойынша ҳәм ҳәр қыйлы көркем өнер ислерин ислеўге қәбилет берди.
34 Жаратқан Ийе оған ҳәм Дан урыўынан болған Ахисамах улы Оҳолиабқа басқаларға үйретиў уқыбын да берди.
35 Бул адамлардың ҳәр қандай исти ислей алыўы ушын, оларға усташылық, безеўшилик, қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығырдан тоқымашылық ҳәм ҳәр түрли өнерментшилик ислерин ислеў айрықша қәбилетин берди.
1
Бесалел, Оҳолиаб ҳәм Жаратқан Ийе Мухаддес шатырды қурыў ушын қәбилет, уқып ҳәм шеберлик берген барлық адамлар ҳәр бир нәрсени Жаратқан Ийениң буйырғанындай қылып ислесин».2
Муўса Бесалелди, Оҳолиабты ҳәм Жаратқан Ийе қәбилет берген, ислеўге қәлеўи бар барлық адамларды жумысқа шақырды.3 Келгенлер Мухаддес шатырды қурыў ушын, израиллылар әкелген барлық садақаларды Муўсадан алды. Израиллылар ҳәр күни азанда ықтыярлы садақаларын Муўсаға әкелиўди даўам етти.
4 Сонда Мухаддес шатырды қурыў ислери менен шуғылланып атырған усталар ислерин қалдырып,
5 Муўсаның жанына келди де: «Халық Жаратқан Ийе буйырған ис ушын керегинен зыят алып келмекте», — деди.
6
Сонда Муўса халыққа жәрияланыўы ушын мынадай буйрық берди: «Енди бирде бир еркек те, ҳаял да Мухаддес шатыр ушын ҳеш нәрсе әкелмесин». Солай етип, халық садақа әкелиўди тоқтатты.7 Себеби сол ўақытқа дейин әкелингенлер исти питкериўге жететуғын, ҳәтте, аўысып та қалатуғын еди.
8
Ислеўшилер арасындағы уқыплы адамлар шатырды он пердеден қурды. Оларды ҳасыл зығыр жиптен, жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл ҳәм қырмызы жиплерден ислеп, үстине керублардың сүўретлерин шеберлик пенен кестеледи.9 Ҳәр бир пердениң узынлығы жигирма сегиз шығанақ, ени төрт шығанақ еди. Перделердиң ҳәммеси бир өлшемде болды.
10 Олар перделерди бесеў-бесеўден бир-бирине қосып тикти.
11 Биринши бес пердениң шетине қызғыш көк жиптен илгеклер тикти. Екинши бес пердениң шетине де солай иследи.
12 Биринши бес пердениң дәслепки пердесине елиў, екинши бес пердениң соңғы пердесине елиў илгек тикти. Илгеклер бир-бирине қарама-қарсы жайласқан еди.
13 Соңынан елиў алтын илмек ислеп, олар жәрдеминде перделерди бир-бирине бириктирди. Сол тәризде шатыр бир тутас болды.
14
Және де, Мухаддес шатырдың үстин жабыў ушын, ешки жүнинен он бир перде иследи.15 Ҳәр бир пердениң узынлығы отыз шығанақ, ени төрт шығанақ еди. Он бир перде де бир өлшемде болды.
16 Олар бес пердени бир бөлек, қалған алты пердени бир бөлек қылып, бир-бири менен бириктирди.
17 Усы бириктирилген еки бөлек перделерди бир-бирине қосыў ушын, ҳәр бир бөлектиң шетлерине елиў-елиўден илгек тикти.
18 Шатырдың перделерин бир тутас қылып бириктириў ушын, қоладан елиў илмек иследи.
19 Шатыр ушын қызылға боялған қошқар терисинен бир жапқыш, оның үстине жумсақ териден сыртқы жапқыш иследи.
20
Тағы да, олар акация ағашынан шатыр ушын тиккесине туратуғын тахтайлар иследи.21 Ҳәр бир тахтайдың узынлығы он шығанақ, ени бир ярым шығанақ еди.
22 Ҳәр бир тахтайдың астына бир-бирине қатарластырып, еки туяқтан өзинен шығарып иследи. Шатырдың ҳәмме тахтайларын усылай иследи.
23 Ал шатырдың қубла тәрепи ушын жигирма тахтай иследи.
24 Усы жигирма тахтайдың астына қойылатуғын қырық гүмис ултан иследи. Ҳәр бир тахтайдың туяғының астында бир ултаннан болыўы ушын, ҳәр бир тахтайға еки ултаннан иследи.
25 Шатырдың арқа тәрепи ушын жигирма тахтай
26 ҳәм ҳәр бир тахтайдың астына еки ултаннан қойыў ушын, қырық гүмис ултан иследи.
27 Ал шатырдың батысқа қараған арт жағы ушын алты тахтай
28 ҳәм шатырдың артындағы мүйешлер ушын еки тахтай иследи.
29
Бул мүйешлердеги тахтайлардың алдынғы тәрепи бөлек қалып, жоқарғы тәрепи жупласып, бир ҳалқа менен бириктирилди. Еки мүйеш те усылай исленди.30 Солай етип, сегиз тахтай ҳәм ҳәр бир тахтайдың астына еки ултаннан қойыў ушын, он алты гүмис ултан исленди.
31
Акация ағашынан шатырдың бир тәрепиндеги тахтайлар ушын бес қада,32 екинши тәрепиндеги тахтайлар ушын бес қада ҳәм артындағы, яғный батыс тәрепиндеги тахтайлар ушын бес қада иследи.
33 Және де, тахтайлардың орта белинен өтетуғын қадаларды шатырдың бир шетинен екинши шетине жететуғын қылып иследи.
34
Тахтайларды ҳәм қадаларды алтын менен қаплап, қадалар өткерилетуғын ҳалқаларды алтыннан иследи.35
Жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жиплерден ҳәм ҳасыл зығыр жиптен бир перде иследи. Оның үстине керублардың сүўретлерин шеберлик пенен кестеледи.36 Перде ушын акация ағашынан төрт баған ислеп, оларды алтын менен қаплады. Олардың айры илдиргишлери де алтын еди. Бағанлар ушын төрт гүмис ултан қуйды.
37 Шатырдың кирер аўзына жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жиплерден ҳәм ҳасыл зығыр жиптен нағыслы перде тоқыды.
38 Пердени тағыў ушын айры илдиргиши бар бес баған ислеп, олардың жоқарысын ҳәм карнизлерин алтын менен қаплады. Ал бағанлар ушын қоладан бес ултан иследи.
1
Бесалел акация ағашынан Келисим сандығын иследи. Оның узынлығы еки ярым шығанақ, ени бир ярым шығанақ ҳәм бийиклиги бир ярым шығанақ еди.2 Сандықтың иши-сыртын алтын менен қаплады. Ал ернегине алтыннан жийек салды.
3 Сандық ушын төрт алтын ҳалқа қуйып, оларды төрт туяғына орнатты: екеўин бир жағына, қалған екеўин екинши жағына орнатты.
4 Акация ағашынан сырықлар ислеп, оларды алтын менен қаплады.
5 Сандықты көтерип жүриў ушын, бул сырықларды еки тәрепиндеги ҳалқалардан өткерди.
6 Сандықтың қақпағын сап алтыннан иследи. Қақпақтың узынлығы еки ярым шығанақ, ени бир ярым шығанақ еди.
7 Қақпақтың еки шетине алтыннан еки керубты шөккишлеп соқты.
8 Керублардың биреўи қақпақтың бир шетинде, ал екиншиси екинши шетинде болып, оларды қақпақ пенен бир тутас қылып иследи.
9 Керублардың жоқарыға жайылған қанатлары қақпақты жаўып, жүзлери бир-бирине қарама-қарсы түрде қақпаққа қарап турған еди.
10
Кейин акация ағашынан узынлығы еки шығанақ, ени бир шығанақ, ал бийиклиги бир ярым шығанақ болған бир стол иследи.11 Столды сап алтын менен қаплап, ернегине алтын жийек салды.
12 Столдың әтирапына төрт ели болған қаптал ислеп, оны алтын жийек пенен қаплады.
13 Стол ушын төрт алтын ҳалқа қуйып, оларды столдың төрт мүйешиндеги төрт туяғына беккемледи.
14 Столды көтерип алып жүриўге арналған сырықлар өткизилетуғын ҳалқалар столдың қапталларына жақын еди.
15 Сырықларды акация ағашынан ислеп, алтын менен қаплады.
16 Стол ушын керекли буйымларды — табақлар, түтетки салатуғын тостағанлар, ишимлик садақалары ушын кеселер ҳәм гүзелерди сап алтыннан иследи.
17
Олар сап алтыннан ҳәсте иследи. Оның ултанын, балдағын, шақаларын, шанақларын, гүллерин ҳәм оның гүлкеселери менен гүлтажларын өзи менен бир тутас етип шөккишлеп иследи.18 Ҳәстениң еки қапталынан үш-үштен, алты шақа шығып турды.
19 Шығып турған ҳәр бир шақада бадам гүлине уқсас үш гүл ҳәм оның гүлкеселери менен гүлтажлары бар еди.
20 Ал ҳәстениң балдағында бадам гүлине уқсас төрт гүл ҳәм оның гүлкеселери менен гүлтажлары бар еди.
21 Ҳәстеден шығып турған алты шақаның ҳәр бир жубының астында үш гүлкесе изли-изинен дизилип туратуғын еди.
22 Ҳәстени гүлкеселери ҳәм шақалары менен бир тутас етип, сап алтыннан шөккишлеп иследи.
23 Ҳәсте ушын жети шыра иследи. Пиликлерди тазалайтуғын қысқышлар менен ыдысларды сап алтыннан иследи.
24 Ҳәсте ҳәм оның барлық буйымлары бир талант сап алтыннан исленди.
25
Акация ағашынан төрт мүйешли, узынлығы бир шығанақ, ени бир шығанақ ҳәм бийиклиги еки шығанақ болған түтетки түтетилетуғын орын қурды. Орынның шақлары өзи менен бир тутас исленип, өзинен шығып туратуғын еди.26 Орынның үстин, қапталларын ҳәм шақларын сап алтын менен қаплап, әтирапына алтын жийек иследи.
27 Еки қапталындағы жийектиң астына еки алтын ҳалқа орнатты. Орынды көтерип жүриў ушын, усы ҳалқалардан сырықлар өткизилди.
28 Сырықларды акация ағашынан ислеп, алтын менен қаплады.
29
Тағы да, олар майлаў рәсими ушын мухаддес майды ҳәм таза, хош ийисли түтеткини шеберлик пенен араластырып, таярлады.1
Акация ағашынан жандырылатуғын қурбанлық ушын орын дүзетти. Ол төрт мүйешли болып, оның узынлығы да, ени де бес шығанақ, ал бийиклиги үш шығанақ еди.2 Оның төрт мүйешине өзинен шығып турған шақлар ислеп, орынды ҳәм шақларды қола менен қаплады.
3 Қурбанлық орынның барлық буйымларын: күлге арналған ыдыслар менен белшелер, қан себетуғын табақлар, шанышқылар ҳәм шоқ салынатуғын ыдысларды қоладан иследи.
4 Орынға қоладан тор сыяқлы нағыс иследи. Тор нағыс қурбанлық орынның ортасына жететуғындай қылып, жийегиниң астынан исленди.
5 Қола тордың төрт мүйешине сырықларды өткериў ушын, төрт ҳалқа қуйды.
6 Сырықларды акация ағашынан ислеп, қола менен қаплады.
7 Қурбанлық орынды көтерип жүриў ушын, орынның қапталындағы ҳалқалардан усы сырықларды өткизди. Орынды ағаштан, ишин бос қылып иследи.
8
Ушырасыў шатырының алдында хызмет ететуғын ҳаяллар берген айналардан үлкен қола ләген ҳәм оның туяқларын иследи.9
Мухаддес шатырдың ҳәўлисин иследи. Ҳәўлиниң қубла тәрепине узынлығы жүз шығанақ болған, шебер тоқылған ҳасыл зығыр перделер тақты.10 Перделер ушын қоладан исленген жигирма ултанға жигирма баған орнатты. Бағанның айры илдиргишлери менен карнизлерин гүмистен иследи.
11 Ал арқа тәрепи ушын узынлығы жүз шығанақ болған перделер, жигирма баған, бағанлар ушын қоладан жигирма ултан иследи. Бағанлардың айры илдиргишлери менен карнизлери гүмистен еди.
12 Ҳәўлиниң батыс тәрепи ушын узынлығы елиў шығанақ болған перде, он баған ҳәм он ултан иследи. Бағанлардың айры илдиргишлери менен карнизлери гүмистен еди.
13 Ҳәўлиниң шығысқа қараған алдынғы тәрепиниң кеңлиги елиў шығанақ еди.
14 Усы кирер аўыздың бир тәрепинде узынлығы он бес шығанақ перде, үш баған ҳәм үш ултан бар еди.
15 Оның екинши тәрепинде де узынлығы он бес шығанақ перде, үш баған ҳәм үш ултан бар еди.
16 Ҳәўлиниң ҳәмме тәрепиндеги барлық перделер ҳасыл зығырдан еди.
17 Бағанлардың ултанлары қоладан, ал айры илдиргишлери менен карнизлери гүмистен исленген еди. Бағанлардың жоқарысы да гүмис пенен қапланған еди. Ҳәўлиниң барлық бағанлары гүмис карнизлер менен бириктирилди.
18
Ҳәўлиниң кирер аўзындағы перде қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығырдан нағысланып тоқылған еди. Оның узынлығы жигирма шығанақ, бийиклиги ҳәўлиниң перделери сыяқлы бес шығанақ еди.19 Бул перде ушын төрт қола ултанға орнатылған баған исленди. Бағанлардың айры илдиргишлери ҳәм карнизлери гүмистен исленип, жоқарысы гүмис пенен қапланды.
20 Шатырдың ҳәм шатырды қоршаған ҳәўлиниң барлық қазықлары қоладан исленди.
21
Мухаддес шатырдың, яғный буйрықлар жазылған таслар турған шатырдың қурылысы ушын қолланылған нәрселердиң толық есабы төменде берилген. Есапты Муўсаның буйрығы менен, руўханий Харонның улы Итамардың бақлаўы астында Лебий урыўы алып барды.22
Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырған ҳәмме ислерин Яҳуда урыўынан болған Хурдың ақлығы, Урийдың улы Бесалел иследи.23 Оның менен бирге Дан урыўынан болған Ахисамах улы Оҳолиаб жумыс иследи. Ол уста, безеўши, жүннен ийирилген қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығыр жиптен нағыслап тоқыўшы еди.
24
Мухаддес шатырдың барлық ислерине қолланылған алтынның, халық бағышлап алып келген алтынның муғдары Мухаддес орын өлшеми менен 29 талант 730 шекел еди.25
Есаптан өткен халықтан жыйналған гүмис Мухаддес орын өлшеми менен 100 талант 1775 шекел еди.26 Бул есаптан өткен жигирма ҳәм оннан жоқары жастағы 603 550 адамның ҳәр бирине бир беқадан , яғный Мухаддес орын өлшеми менен ярым шекелден туўры келетуғын еди.
27 Мухаддес шатырдың ҳәм Ең мухаддес бөлмени бөлип турған пердениң ултанларын қуйыў ушын 100 талант гүмис қолланылды. Ҳәр бир ултанға 1 талант, 100 ултанға 100 талант гүмис сарпланды.
28 Бағанлардың жоқарысын қаплаўға, айры илдиргишлерин ҳәм карнизлерин соғыўға 1775 шекел гүмис сарпланды.
29
Халық берген қола 70 талант 2400 шекел еди.30 Оннан Ушырасыў шатырының кирер аўзындағы бағанлар ушын ултанлар, қурбанлық орын, оның торы менен ҳәмме буйымлары,
31 ҳәўлидеги барлық бағанлар ушын ултанлар, ҳәўлиниң дәрўазасының бағанлары ушын ултанлар, шатырдың қазықлары менен ҳәўли әтирапындағы барлық қазықлар исленди.
1
Олар қызғыш көк, шым қызыл ҳәм қырмызы жиптен Мухаддес орында хызмет еткен ўақытта кийиўи ушын, руўханийлерге әжайып қылып кийимлер тикти. Харонға да мухаддес кийимлер тикти. Ҳәммесин Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай етип иследи.2
Эфодты алтын сабақ, қызғыш көк, шым қызыл ҳәм қырмызы жип пенен ҳасыл зығыр жиптен иследи.3 Алтынды жуқалап, жиңишке қылып кесип, қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығырға араластырып, шеберлик пенен кестелеў ушын, жип ийирди.
4 Эфодтың алдынғы ҳәм артқы тәреплерин бир-бири менен бириктириў ушын, ийин арқалы өтетуғын еки баў тикти.
5 Эфодтың жоқарысына бириктирилген ҳалда бир белбеў иследи. Бул эфод сыяқлы алтын сабақ, қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығыр жиптен исленди. Ҳәммесин Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай етип иследи.
6
Кейин Израил улларының атларын еки оникс тасына мөр сыяқлы етип, ойып жазды. Жазылған тасларды өрилген алтын қаснақлардың ишине қойып,7 Израилдың он еки урыўын еслетип турыў ушын, эфодтың ийин баўларына орнатты. Булар да Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай етип исленди.
8
Қалталы өңирше де эфод сыяқлы алтын сабақ, қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығыр жиптен шеберлик пенен нағыслап исленди.9 Ол төрт мүйешли ҳәм еки қабатлы болып, узынлығы да бир қарыс, ени де бир қарыс еди.
10 Өңиршеге төрт қатар қылып ҳасыл таслар қадалды. Биринши қатарда сердолик, хризолит ҳәм зүмрет,
11 екинши қатарда периўза, лазурит ҳәм гагат,
12 үшинши қатарда яқыт, агат ҳәм аметист,
13 төртинши қатарда сары яқыт, оникс ҳәм яшма болды. Таслар өрилген алтын қаснақларға орнатылған еди.
14 Таслар он еки болып, оларда мөр ойылғандай қылып, Израилдың он еки улының атлары бирме-бир ойылып жазылған еди. Бул таслар Израилдың он еки урыўының тымсалы еди.
15
Кейин қалталы өңирше ушын сап алтыннан өрилген шынжырлар иследи.16 Және де, еки өрилген алтын қаснақ ҳәм еки алтын ҳалқа ислеп, ҳалқаларды өңиршениң үстинги еки мүйешине тақты.
17 Өрилген еки алтын шынжырдың бир ушын өңиршедеги ҳалқаларға илдирди.
18 Шынжырлардың екинши ушын еки қаснаққа беккемлеп, эфодтың алды бетине, ийин баўларға байлады.
19 Еки алтын ҳалқа ислеп, өңиршениң астынғы еки шетине, эфодқа жақын болған ишки жийегине тақты.
20 Және еки алтын ҳалқа ислеп, эфодтың алды бетиндеги ийин баўлардың астынан, тигиске жақын қылып, белбеўдиң жоқарысынан тақты.
21 Қалталы өңиршениң ҳалқалары менен эфодтың ҳалқаларын қызғыш көк баўлар менен бир-бирине байлады. Солай етип, өңирше эфодтан айырылмай, эфодтың белбеўиниң жоқарысында туратуғын болды. Ҳәммесин Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай етип иследи.
22
Эфодтың ишинен кийилетуғын баҳалы кийимди толық қызғыш көк жиптен тоқыды.23 Онда бас сыятуғын орын болып, сөтилип кетпеўи ушын, оның жийеклерин айландырып тоқыды.
24 [24-26] Кийимниң етегине қызғыш көк, шым қызыл, қырмызы жип ҳәм ҳасыл зығыр жиптен исленген анарды ҳәм оның араларына сап алтыннан исленген қоңыраўларды айландырып гезекпе-гезек тағып шықты. Харон хызмет еткенде усы кийимди кийетуғын еди. Буларды да Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай етип иследи.
25
26
27
Харон ҳәм оның уллары ушын, ҳасыл зығырдан тоқылған узын көйлеклерди,28 ҳәм ҳасыл зығырдан сәллени, кишигирим сәллелерди ҳәм диз кийимлерди иследи.
29 Белбеўди де ҳасыл зығыр, қызғыш көк, шым қызыл ҳәм қырмызы жиплерден нағыслап тоқыды. Ҳәммесин Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай қылып иследи.
30
Сап алтыннан таж сыяқлы мухаддес маңлайша ислеп, үстине мөр ойғандай қылып: «Жаратқан Ийеге бағышланған» деп жазды.31 Бул маңлайша сәллеге қызғыш көк баў менен байланды. Ҳәммесин Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай етип иследи.
32
Солай етип, Мухаддес шатырдың, яғный Ушырасыў шатырының барлық ислери тамамланды. Израиллылар ҳәр бир нәрсени Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай қылып иследи.33 Соңынан олар Муўсаға шатыр ҳәм оның барлық буйымларын алып келди. Булар мыналардан ибарат еди: шатырдың перделери, илмеклери, тахтайлары, қадалары, бағанлары, ултанлары,
34 қызылға боялған қошқар терисинен ҳәм жумсақ териден исленген жапқышлар, ишки бөлмениң пердеси,
35 Келисим сандығы, оның сырықлары ҳәм қақпағы,
36 стол, оның барлық буйымлары ҳәм усынылған нанлар,
37 сап алтыннан исленген ҳәсте, оның үстине бир қатар етип қойылған шыралар, оның барлық буйымлары ҳәм шыраларға қуйылатуғын зәйтүн майы,
38 түтетки түтетилетуғын алтын орын, майлаў рәсими ушын зәйтүн майы, хош ийисли түтетки, шатырдың кирер аўзы ушын перде,
39 жандырылатуғын қурбанлық ушын қоладан исленген орын, оның қоладан исленген торы, сырықлары ҳәм барлық буйымлары, үлкен ләген ҳәм оның туяқлары,
40 ҳәўлиниң перделери, бағанлары, ултанлары, ҳәўлиниң кирер аўзындағы пердеси, арқанлары, қазықлары, шатырда хызмет еткенде қолланылатуғын барлық нәрселер,
41 Мухаддес орында хызмет етиўге арналып, әжайып қылып тигилген кийимлер — руўханий Харонның мухаддес кийимлери ҳәм оның улларының руўханийлик кийимлери.
42 Усылардың ҳәммесин израиллылар Жаратқан Ийениң Муўсаға буйырғанындай қылып иследи.
43 Муўса барлық ислердиң Жаратқан Ийениң буйырғанындай қылып исленгенин көргенде, оларға ақ пәтиясын берди.
1
Жаратқан Ийе Муўсаға былай деди:2 «Мухаддес шатырды, яғный Ушырасыў шатырын биринши айдың биринши күни қур.
3 Келисим сандығын шатырдың ишине киргизип, оны перде менен тасалап қой.
4 Столды ишке әкелип, оған тийисли ҳәмме нәрсени оның үстине қой. Ҳәстени де әкелип, шыраларын үстине қой.
5 Алтыннан исленген түтетки түтетилетуғын орынды Келисим сандығының алдына қойып, шатырдың кирер аўзына перде тақ.
6 Қурбанлық жандырылатуғын орынды Мухаддес шатырдың, яғный Ушырасыў шатырының кирер аўзының алдына қой.
7 Үлкен ләгенди шатыр менен қурбанлық орынның арасына қойып, ишине суў қуй.
8 Шатырдың әтирапын айландырып, ҳәўли исле ҳәм ҳәўлиниң кирер аўзына перде тақ.
9
Соңынан майлаўға арналған зәйтүн майын алып, шатырды ҳәм оның ишиндеги барлық буйымларды майлап, мухаддес қыл.10 Қурбанлық жандырылатуғын орынды ҳәм оның барлық буйымларын майлап, орынды мухаддес қыл. Сонда орын жүдә мухаддес болады.
11 Үлкен ләгенди ҳәм оның туяқларын майлап, мухаддес қыл.
12
Харонды ҳәм оның улларын Ушырасыў шатырының кирер аўзының алдына әкелип, оларды суў менен жуўындыр.13 Харонға мухаддес кийимлерди кийгиз ҳәм руўханий болып, хызмет етиўи ушын, оның басына май қуйып, Маған бағышла.
14 Оның улларын алып келип, оларға узын көйлек кийгиз.
15 Руўханий болып, Маған хызмет етиўи ушын, оларды да әкеси сыяқлы майла. Бул майлаў олардың әўладлар бойы мәңгиге руўханий болыўын тәмийинлейди».
16
Муўса ҳәмме нәрсени Жаратқан Ийениң буйырғанындай қылып иследи.17 Солай етип, екинши жылдың биринши айының биринши күни Мухаддес шатыр қурылды.
18 Муўса шатырды қурды: ултанларын қойды, тахтайларын орнатты, қадаларын киргизип, бағанларын көтертти.
19 Кейин шатырдың үстине ишки ҳәм сыртқы жабыўларын жапты. Муўса булардың ҳәммесин Жаратқан Ийениң өзине буйырғанындай етип иследи.
20
Кейин буйрықлар жазылған еки тасты алып, сандыққа салды. Сандықтың сырықларын кийгизди ҳәм сандықтың қақпағын сандықтың үстине қойды.21 Келисим сандығын шатырға киргизди де, перде тутып, сандықты көзден тасалап қойды. Муўса ҳәммесин Жаратқан Ийениң өзине буйырғанындай етип иследи.
22
Нанлар туратуғын столды Ушырасыў шатырының ишине, яғный шатырдың арқаға қараған тәрепине, ишки пердениң сыртына қойды.23 Жаратқан Ийениң алдына, столдың үстине нанларды дизип қойды. Муўса буларды Жаратқан Ийениң өзине буйырғанындай етип иследи.
24
Ҳәстени Ушырасыў шатырына, столдың қарсысына, шатырдың қубла тәрепине қойды.25 Жаратқан Ийениң өзине буйырғанындай, ол Жаратқан Ийениң алдына шыраларды қойды.
26
Алтыннан исленген түтетки түтетилетуғын орынды Ушырасыў шатырына, пердениң алдына қойды.27 Орынның үстинде хош ийисли түтетки түтетти. Муўса буларды да Жаратқан Ийениң өзине буйырғанындай етип иследи.
28
Шатырдың кирер аўзына перде тақты.29 Қурбанлық жандырылатуғын орынды Мухаддес шатырдың, яғный Ушырасыў шатырының кирер аўзының алдына қойды. Орынның үстинде жандырылатуғын қурбанлық ҳәм ғәлле садақасын усынды. Муўса ҳәммесин Жаратқан Ийениң өзине буйырғанындай етип иследи.
30
Үлкен ләгенди Ушырасыў шатыры менен қурбанлық орынның арасына қойды ҳәм жуўыныў ушын, ишине суў қуйды.31 Муўса, Харон ҳәм Харонның уллары аяқ-қолларын сол жерде жуўатуғын болды.
32 Олар Ушырасыў шатырына киретуғын яки қурбанлық орынға жақынласатуғын ўақытта, Жаратқан Ийениң буйырғанындай, сол жерде жуўынатуғын еди.
33
Шатырдың ҳәм қурбанлық орынның әтирапындағы ҳәўлини перде менен қоршады ҳәм ҳәўлиниң кирер аўзына да перде тақты. Солай етип, Муўса жумысты тамамлады.34
[34-35] Соннан кейин, Ушырасыў шатырын булт қаплап, Жаратқан Ийениң салтанаты шатырды толтырды. Соның ушын, Муўса Ушырасыў шатырына кире алмады.35
36 Пүткил сапарлары даўамында израиллылар булт шатырдың үстинен көтерилгеннен кейин ғана жыйналып, жолын даўам ететуғын еди.
37 Бирақ олар булт жоқары көтерилмегенше, жолға шықпайтуғын еди.
38 Солай етип, олардың пүткил сапары даўамында, барлық Израил халқының көз алдында Жаратқан Ийениң булты күндиз шатырдың үстинде турды, ал түнде булт ишинде от болып жанып турды.