1

1 Jó rekokue oĩa Jó heko porã haꞌe mbaꞌemo oguerekopaa re ijayvua Oiko peteĩ ava Uz yvy pygua, Jó hery vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ava ma anhetẽ rupi ipyꞌa haꞌe heko porã vaꞌe. Nhanderuete renonde ojererokyjea rupi vy mbaꞌemo vai gui ojepeꞌa kuerei vaꞌe.

2 Sete guaꞌy haꞌe mboapy guajy kuery oguereko.

3 Hymba kuery ma sete mil vexaꞌi, três mil camelo, quinhentos toro meme haꞌe quinhentos mburikaꞌi. Ixupe ombaꞌeapo vaꞌe kuery voi mbovy rei eꞌỹ ikuai. Haꞌe rami vy kuaray oua katy ikuai vaꞌe gui oguerekopave vaꞌe oiko.

4 Taꞌy kuery ma peteĩ-teĩ ro rupi ojeꞌoi ꞌrã jorire-rire ngaru ojapo aguã. Haꞌe rami vy mboapy gueindy kuery oenoĩ kuerei ꞌrã haꞌe kuery reve okaru haꞌe oyꞌu aguã.

5 Haꞌe kuery okarupa ma nhavõ Jó guaꞌy kuery oenoĩmba kuerei vy oikyꞌaꞌo ukapa ꞌrã teko vai gui. Haꞌe rami vy koꞌẽ ramove opuꞌã vy mymba oapy reve omeꞌẽ ꞌrã Nhanderuete pe haꞌe kuery mbovy pa ikuaia rami vy, mbaꞌeta aipoeꞌi: “Xapyꞌa rei ma xeraꞌy kuery ojejavy raꞌe, opyꞌa py nguuete rovai ijayvu vai vy”, heꞌi vy. Haꞌe ramigua ae Jó ojapo riae oikovy.

6 Haꞌe gui peteĩ ára Nhanderuete raꞌy kuery ou okuapy Senhor renonde ojexa uka aguã. Haꞌe kuery reve anha voi ou. “Nhanderuete raꞌy kuery” heꞌia ma hembiguai anjo kuery re ijayvu vy.

7 Haꞌe ramo Senhor oporandu anha pe: — Magui tu reju? Anha ombovai Senhor: — Yvy haꞌe javi rupi aikoague gui aju — heꞌi.

8 Senhor oporanduve ju anha pe: — Rexa pota pa xerembiguai Jó re? Mbaꞌeta yvy re jipoi avave rei haꞌe vaꞌe ramigua anhetẽ rupi ipyꞌa haꞌe heko porã vaꞌe, Nguuete renonde ojererokyjea rupi vy mbaꞌemo vai gui ojepeꞌa vaꞌe — heꞌi.

9 Haꞌe ramo anha aipoeꞌi Senhor pe: — Jó ndaꞌu rive teve nguuete renonde ojererokyjea rupi oiko?

10 Mbaꞌeta ndee ma repena porã hexe, hoo re haꞌe opa mbaꞌe oguereko vaꞌe re guive. Haꞌe rami vy opo py ojapo vaꞌe rei remoingo porã, haꞌe rejapo mbaꞌemo yvy re oguereko vaꞌe hetave ovy aguã rami.

11 Haꞌe rami teĩ emokuaveꞌẽ ndepo, haꞌe ixugui eipeꞌapa opa mbaꞌe oguereko vaꞌe. Haꞌe rami vy rexa ꞌrã nerenonde py ijayvu vai rã nderovai — heꞌi.

12 Haꞌe rã Senhor aipoeꞌi anha pe: — Maꞌẽ, Jó oguereko vaꞌe haꞌe javi ma ndepoꞌakaa py oĩ, haꞌe rã hexe anho taꞌvy emoĩ eme ndepo — heꞌi. Haꞌe ramo Senhor renonde gui anha oo ju.

13 Jó ojexavaia py teĩ ndojejavyiague Peteĩ ára, taꞌy kuery guykeꞌy jypygua ro py okaru haꞌe vinho oyꞌu okuapy.

14 Haꞌe gui Jó-a py ou peteĩ hembiguai aipoeꞌi vaꞌe: — Vaka kuery reve yvy roikaraĩ, haꞌe kuery katyꞌi rupi mburika kuery avi okaru jave

15 ore kuery re sabeu kuery ou xapyꞌa vy ogueraapa. Haꞌe rami vy nerembiguai kuery ikuai vaꞌekue ojukapa kyxe py. Xee anhoꞌi aa jepe, ndevy pe amombeꞌu vy aju — heꞌi.

16 Haꞌe vaꞌe ijayvu teri reve ou amboae ju. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Tata Nhanderuete-a guigua yva gui hoꞌa vy oapypa raꞌe vexaꞌi haꞌe nerembiguai kuery ikuai vaꞌekue. Haꞌe vy omomba. Xee anhoꞌi aa jepe, ndevy pe amombeꞌu vy aju — heꞌi.

17 Haꞌe vaꞌe ijayvu teri reve ou amboae ju. Haꞌe vy haꞌe vaꞌe aipoeꞌi: — Caldeu kuery mboapy henda rupi nhombojaꞌo vy camelo kuery re ou vy ogueraapa raꞌe. Haꞌe vy ojukapa nerembiguai kuery kyxe py. Xee anhoꞌi aa jepe, ndevy pe amombeꞌu vy aju — heꞌi.

18 Haꞌe vaꞌe voi ijayvu teri reve ou amboae. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Nderaꞌy haꞌe nderajy kuery tujave vaꞌe ro py okaru haꞌe vinho oyꞌu okuapy jave

19 tekoa eꞌỹa katy gui yvytu atã opuꞌã ouvy vy oo re ojeapi jova-jovai katy gui. Haꞌe ramo haꞌe kuery áry hoꞌa ramo omanomba. Xee anhoꞌi aa jepe, ndevy pe amombeꞌu vy aju — heꞌi.

20 Haꞌe ramo Jó opuꞌã vy omondoro oao, onhopĩ oakã haꞌe ipukupa oupy yvy rupi. Nhanderuete omboete vy

21 aipoeꞌi: — Xepire rei reve aikoꞌi vaꞌekue haꞌi rye gui, haꞌe xepire rei reve ju ꞌrã aa. Senhor ma mbaꞌemo meꞌẽa, haꞌe oipeꞌa vaꞌerã avi oiko. Taꞌimaꞌenduꞌa porãa Senhor rery re! — heꞌi.

22 Haꞌe nunga haꞌe javi py Jó ndojejavyi, neĩ ndaꞌijayvui Nhanderuete haꞌeveꞌỹa rami joguerekoa rami.

2

1 Peteĩ ára Nhanderuete raꞌy kuery ou ju Senhor renonde ojexa uka aguã, haꞌe anha voi haꞌe kuery reve ou henonde ojexa uka avi aguã.

2 Haꞌe ramo Senhor aipoeꞌi anha pe: — Magui tu reju? Anha ombovai Senhor: — Yvy haꞌe javi rupi aikoague gui aju — heꞌi.

3 Senhor oporandu anha pe: — Rexa pota pa xerembiguai Jó re? Mbaꞌeta yvy re jipoi avave rei haꞌe vaꞌe ramigua anhetẽ rupi ipyꞌa haꞌe heko porã vaꞌe, Nguuete renonde ojererokyjea rupi vy mbaꞌemo vai gui ojepeꞌa vaꞌe. Haꞌe ma oĩ atã haꞌevea rami oikoa py, hovai apuꞌã vy amomba rive aguã rami ndee xeapoxe teĩ — heꞌi.

4 Haꞌe ramo anha aipoeꞌi Senhor pe: — Opire haꞌe javiꞌi haꞌvy tomeꞌẽ, mbaꞌeta avakue opa mbaꞌe oguereko vaꞌe omeꞌẽ ꞌrã guekove rekovia.

5 Ekuaveꞌẽve ju haꞌvy, ikãgue haꞌe hoꞌo re epoko. Haꞌe rami vy rexa ꞌrã nerenonde py nderovai ijayvu vai rã — heꞌi.

6 Senhor aipoeꞌi anha pe: — Maꞌẽ, ndepoꞌakaa py amboaxa, vaꞌeri ejuka eme taꞌvy — heꞌi.

7 Haꞌe gui Senhor-a gui anha oo vy omombaꞌeaxy Jó ai vaikue py, ipy mbyte guive ijapyte peve.

8 Haꞌe ramo Jó oguapy oiny tanhimbu áry, haꞌe vy ojopy peteĩ nhaeꞌũ raꞌykue onhekaraĩ aguã.

9 Haꞌe gui taꞌyxy ou vy aipoeꞌi ixupe: — Reĩ atã teri vaꞌe tyꞌy haꞌevea rami reikoa py? Ndeayvu vai na Nhanderuete re, haꞌe gui emano.

10 Ombovai: — Oikuaa veꞌỹ rei vaꞌe rami ndeayvu. Nhanderuete gui iporã vaꞌe anho ri tyꞌy jajopy ꞌrã, haꞌe rã iporã eꞌỹ vaꞌe ma ndajajopyi avi ꞌrã teve? — heꞌi. Haꞌe ramia haꞌe javi py Jó ndojejavyi oayvu py.

11 Haꞌe gui ma mboapy Jó irũ kuery mbaꞌemo vai hexe oikoague oendu vy peteĩ-teĩ ou guekoa gui: Temã pygua Elifaz, Sua pygua Bildade haꞌe Naamá pygua Zofar. Haꞌe vaꞌe kuery jogueroayvu vy Jó oĩa katy jogueru omombaraete haꞌe ombopyꞌa porã aguã.

12 Mombyry rupi teri haꞌe kuery omaꞌẽ jogueru vy ndoexa kuaai okuapy. Haꞌe rami vy onhendu ratã haꞌe ojaeꞌo okuapy. Haꞌe vy peteĩ-teĩ oao puku omondoro, haꞌe yvate rami oakã áry rupi omombo-mombo yvy kuꞌi.

13 Haꞌe rami vy hexeve oguapy okuapy yvy py. Sete ára haꞌe sete pytũ re ikuai vaꞌeri peteĩve hexeve ndaꞌijayvui peteĩ ayvu py ma voi, haxy ete vaꞌe oendua oexa vy.

3

1 Jó otuiꞌiague ára re ijayvu vaiague Haꞌe vaꞌe rire Jó ae ijayvu. Haꞌe vy ijayvu vai otuiꞌiague ára re.

2 Haꞌe vy aipoeꞌi:

3 — Xetuiꞌiague ára ndoikoi ma voi vaꞌe rire, haꞌe vaꞌe pytũ “Ixy oguereko peteĩ avaꞌi”, ꞌea vaꞌe avi.

4 Haꞌe vaꞌe ára pytũmba vaꞌe rire, Nhanderuete yvate gui nopenai ramo, yvate oĩa gui omoexakã eꞌỹ vaꞌe rire.

5 Pytũ reia haꞌe kuarayꞌã manoa anho oĩ vaꞌe rire, hiꞌáry rupi araipa vaꞌe rire guive. Haꞌe vaꞌe ára omoũmba vaꞌe rire opa marã rei.

6 Haꞌe vaꞌe pyávy re ma pytũ ete vaꞌe omoꞌã vaꞌe rire. Maꞌetỹ re ára mboae ikuai vaꞌe rami toguerovyꞌaave eme. Haꞌe vaꞌe jaxy pe “Jaxy ikuai vaꞌe regua” taꞌeave eme.

7 Haꞌe vaꞌe pytũ imemby eꞌỹa vaꞌe rire, haꞌe vaꞌe py nonhenduai vaꞌe rire ovyꞌa vaꞌe.

8 Ijayvu vai kuaa vaꞌe kuery ma haꞌe vaꞌe ára re ijayvu vai ma vaꞌe rire, vixo vaikue yeꞌẽ rupigua momyĩ kuaa kuery ae.

9 Tá, haꞌe vaꞌe pytũ jaxy-tata koꞌẽ mbijarã ndojekuaai vaꞌe rire, haꞌe hendy vaꞌe oarõmby ndojekuaai vaꞌe rire. Koꞌẽ rai jave koꞌẽ oexaxe vaꞌe kuery ndoexai ma voi vaꞌe rire.

10 Mbaꞌeta haꞌe jave py nombotyi rakaꞌe haꞌi ryepy rokẽ, xerexa py ajexavaia aexa eꞌỹ aguã.

11 — Mbaꞌe re tu xee namanoi rakaꞌe xeryruꞌi pyve? Mbaꞌe re tu haꞌe vaꞌe gui aikoꞌi vy ndaxeayvuẽvei?

12 Mbaꞌe re tu oiko rakaꞌe oꞌu áry xekuavãarã? Mbaꞌe re tu oĩ ikã xemokambuarã?

13 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ndoikoi vaꞌe rire aỹ apytuꞌu porã rei ꞌrãgue. Ake ramo xevy oĩ ꞌrãgue apytuꞌu aguã,

14 huvixave haꞌe nhomongeta vaꞌety yvy re ikuai vaꞌekue onhono porãa aguã ojapo ma voi vaꞌekue py itui vaꞌe rami,

15 haꞌe rami eꞌỹ vy yvatekueve ouro haꞌe prata oguereko vaꞌekue py ngoo omonyẽ vaꞌekue itui vaꞌe rami,

16 haꞌe rami eꞌỹ vy hyruꞌi py oĩ vaꞌe ojuka nhemi vaꞌe rami xee ndaikoi ma voi vaꞌe rire, kyrĩꞌi vaꞌe hexakãa peteĩgueve oexa eꞌỹ vaꞌe rami.

17 Haꞌe py ma haꞌeveꞌỹa rami ikuai vaꞌekue nanhomoangekovei ma ꞌrã. Ikaneꞌõ vaꞌekue guive ikaneꞌõgua nho ꞌrã haꞌe py.

18 Haꞌe py ma escravo-rã ogueraa pyre ikaneꞌõgua ꞌrã okuapy, herekoa kuery ayvu nonhenduvei ramo.

19 Haꞌe py yvyĩgueve haꞌe yvatekueve ikuai vaꞌekue itui pavẽ ꞌrã, tembiguai ikuai vaꞌekue voi opatõ pe veꞌỹ ma ꞌrã ikuai.

20 — Mbaꞌerã tu iporiaukue ojapoa ri hendy vaꞌe oexa riae aguã rami? Mbaꞌerã tu ikuerai vaꞌe okuave aguã rami ojapoa?

21 Haꞌe kuery ma omano aguã anho oarõ okuapy, haꞌe rã novaẽi. Haꞌe kuery omano aguã oekave ꞌrã okuapy hepyve vaꞌe onhomi mbyre oekaa rupi yvy ojoꞌo vaꞌe gui.

22 Haꞌe kuery ma onhono porãa rã ovyꞌa ꞌrã okuapy, oguerovyꞌa rei ꞌrã yvykua py ovaẽ vy.

23 Mbaꞌerã tu avakue pe oexa ukaa ꞌrã hexakã vaꞌe haperã oikuaa uka eꞌỹ re? Mbaꞌeta Nhanderuete ojoko ꞌrã joa katy gui eꞌỹ-eꞌỹ.

24 Mbaꞌe re tu xee haꞌu vaꞌerã ꞌrãgue py ajou xepytuẽ atã aguã, haꞌe yy onhoẽ vaꞌe rami ajaeꞌo ete aguã?

25 Mbaꞌeta akyjea ou ma xeꞌáry, aexaꞌãa oiko ma xere.

26 Ndapytuꞌuvei, naĩ rivevei, neĩ naxekaneꞌõgua kuaavei, xepyꞌa reta rei aguã anho ou ramo — heꞌi. Jó ndoikuaai rakaꞌe mbaꞌe re pa ojexavaia. Haꞌe rami vy ndovyꞌaia rupi ijayvu Nhanderuete re. Haꞌe gui opaa py Nhanderuete ijayvu ixupe omoꞌarandua rupi, capítulo 38 guive 40 peve, haꞌe rã Jó ma ndaꞌevei ramo haꞌe rami ijayvuague re.

4

1 Jó pe Elifaz ijayvu eteague Haꞌe ramo Temã pygua Elifaz ombovai. Haꞌe vy aipoeꞌi Jó pe:

2 — Xapyꞌa rei amongue ndevy ijayvu ramo nerendui ꞌrã ri tyꞌy? Haꞌe rami avi mavaꞌe tu ojejoko ꞌrã ijayvu eꞌỹ aguã?

3 Maꞌẽ, ndee ma mbovy eꞌỹ rei rekomboꞌe vaꞌekue, haꞌe ipo kangy vaꞌe remombaraete kuerei vaꞌekue.

4 Ndeayvua py reipytyvõ vaꞌekue onhepyxanga vaꞌe kuery, haꞌe remombaraete ju vaꞌekue henapyꞌã kangy vaꞌe.

5 Haꞌe rã aỹ ma ndere ju haꞌe nunga ou ramo ndee nerenduxei ꞌrã. Ndee rejexavai vy nanderekorãvei.

6 Nhanderuete renonde rejererokyjea rupi veꞌỹ ri tyꞌy rejerovia, rearõ reikovya haꞌe ndereko porãa rupi veꞌỹ ri tyꞌy reiko?

7 — Nemaꞌenduꞌa pota ke: Ojejavy eꞌỹ vaꞌe pa okanhy ꞌrã? Mamo tu heko porã vaꞌe omombaague?

8 Xee aexaa rami, mbaꞌemo vai nhotỹare kuery ma haꞌe nungakue ae ju ꞌrã omonoꞌõ.

9 Nhanderuete ipytuẽ ramo rive haꞌe kuery ikuai axy ꞌrã. Opoxya rupi oipeju rã okanhymba ꞌrã.

10 Haꞌe ramo guary kuery voi inharõ teĩ okyrirĩ ꞌrã okororõa gui, guary raꞌy kuery raĩ guive opẽmba ꞌrã.

11 Haꞌe rami vy guary kuery ikangy ꞌrã ojeꞌoivy mbaꞌeve ndojukavei vy. Guary kunha raꞌy kuery voi opa rupi ꞌrã oaĩmba.

12 — Peteĩ ayvu aendu xee aeꞌia py omombeꞌua rã. Haxyꞌi py aendu kuaa xeapyxa py ijayvua mbegue rã.

13 Pyávy, ajexa raꞌua re aikuaa pota ete reve, avakue oke vaipa jave

14 ou karamboae xemondyi haꞌe xemboryryipaarã. Xekãgue eteve voi oryryipa.

15 Haꞌe ramo peteĩ nheꞌẽ oaxa xerenonde rupi. Haꞌe rami vy ojapo xeꞌa xerete rupi ikuai vaꞌe opuꞌãmba aguã rami.

16 Haꞌe vaꞌe opyta hoꞌamy vaꞌeri ndaexa kuaai hova. Peteĩ mbaꞌe rive ojekuaa aexaa py. Jypy nonhendui mbaꞌeve. Haꞌe gui ma aendu peteĩ aipoeꞌi vaꞌe:

17 “Imarã vaꞌe kuery ndaꞌu heko porã ꞌrã Nhanderuete renonde? Avakue ndaꞌu ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ꞌrã oiko imoingoare renonde?

18 Maꞌẽ, Nhanderuete ma guembiguai kuery re ndojeroviai ꞌrã. Mbaꞌeta guembiguai anjo kuery re eteve voi oikuaa teko vai oĩa.

19 Haꞌe rã yapo guigua py hoo vaꞌe re katuve ma. Haꞌe kuery ma yvykuꞌi gui rive ojapo pyre, haꞌe tanambi rami rive ju ꞌrã omouꞌũa.

20 Ajeꞌive haꞌe kuery ituiꞌi ꞌrã, haꞌe gui kaꞌarukue ju omombaa ꞌrã. Okanhy ꞌrã rakaꞌe rã peve guarã, avave rei oikuaa pota eꞌỹ re.

21 Haꞌe kuery rekove oipeꞌaa ramo omano ꞌrã ꞌarandua oupity eꞌỹ re”, heꞌi.

5

1 Jó Nhanderuete oeka aguã re Elifaz ijayvuague — Ejapukai aỹ! Haꞌe rami teĩ oiko ri ndaꞌu nerenduarã? Mavaꞌe anjo ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe pe tu renhepytyvõ uka ta?

2 Mbaꞌeta hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ipoxya ae ombovaipa ꞌrã. Inhakã porã eꞌỹ vaꞌe ivaia rive ꞌrã ojuka.

3 Xee ma aexa porã hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe onhemoingo porã merami ramo. Haꞌe rami teĩ areꞌỹꞌi re aikuaa hoo oĩa ayvu vaipy oikoa.

4 Taꞌy kuery voi mombyry ikuai ipytyvoarã gui. Tetã kora rokẽ py haꞌe kuery ojexa uka rã ombopagaa, heraa jepearã ndoikoi ramo.

5 Haꞌe kuery onhotỹ vaꞌekue ma ijajupa rã ikaruai vaꞌe kuery hoꞌupa rive ꞌrã, juu mbyte rupi henhoĩ vaꞌekue voi oipeꞌapa ꞌrã. Haꞌe mbaꞌemo oguereko vaꞌekue ma oikuaa pota rei vaꞌe kuery omokanhymba ꞌrã.

6 Mbaꞌeta teko axy ma yvykuꞌi gui rive ndoikoi, yvy gui eꞌỹ henhoĩ jajexavai aguã.

7 Haꞌe rami ꞌrãgue py avakue ojexavai aguã rami ae ꞌrã ituiꞌi, tapyĩ gui tata raviju yvate katy ae ꞌrã ovevea rami.

8 — Haꞌe gui xee vaꞌe rire ma aeka ꞌrãgue Nhanderuete, ixupe anho amboaxa ꞌrãgue xereko.

9 Mbaꞌeta haꞌe ma ojapo ꞌrã mbaꞌemo tuvixa vaꞌe oikuaa pyrã eꞌỹ, haꞌe nhomondyipaarã omombeꞌu kuaa pyrã eꞌỹ.

10 Omboꞌoky ꞌrã yvy áry rupi, omoakỹ ꞌrã mbaꞌety ikuai vaꞌe.

11 Haꞌe rami vy ogueraa jepe ꞌrã yvyĩgueꞌi peteĩ henda yvatea py, ojaeꞌo vaꞌekue oiko porãa rupi ovyꞌa nho aguã.

12 Haꞌe rã jokorea kuery onhembopyꞌaa ma haꞌe ombovaipa ꞌrã, opo py ojapoxe vaꞌekue ndojapo kuaai aguã.

13 Omboꞌa ꞌrã oikuaapave vaꞌe nhombotavya py ae. Haꞌe ramo oikuaapa vaꞌe onhembopyꞌaague opa rive ꞌrã.

14 Haꞌe kuery ma ara py teĩ ojou ꞌrã pytũa anho, kuaray mbyte jave teĩ pytũ rupi merami ikuai, opovyvy ꞌrã ojeꞌoivy.

15 Nhanderuete ma jogueraa jepe ꞌrã haꞌe kuery juru gui kyxe oẽ vaꞌe gui, ipoꞌakave vaꞌe po gui ogueraa jepe ꞌrã ojexavai vaꞌe.

16 Haꞌe rami rã oĩ ꞌrã iporiaukueꞌi oarõ okuapy aguã, haꞌe rã joapo vaia kuery ma okyrirĩmba ꞌrã.

17 — Ovyꞌa ete ꞌrã avakue Nhanderuete omoꞌarandu vaꞌe. Haꞌe nunga rupi endu rive eme Ipoꞌakapave vaꞌe nemoꞌarandu rã.

18 Mbaꞌeta haꞌe ma nhomboai ꞌrã, haꞌe gui haꞌe ae ju oipoano ꞌrã. Nhomombaꞌeaxy ꞌrã, haꞌe gui opo py ae ju ꞌrã omonguera.

19 Seis-kue rejexavaia gui haꞌe ndereraa jepe ꞌrã, haꞌe sete-a py voi mbaꞌemo vai nanderupityi ꞌrã.

20 Karuai py teĩ ndereraa jepe ꞌrã remano aguã gui, joe opuꞌãa py guive ndereraa jepe ꞌrã kyxe poꞌakaa gui.

21 Nderepy ꞌrã ayvu vai gui, haꞌe ramo mbaꞌemo mbovaipaarã ovaẽ rã rexa teĩ nderekyjei ꞌrã.

22 Mbaꞌemo mbovaipaa haꞌe karuai oiko rã repuka ꞌrã, vixo kaꞌaguy regua gui guive nderekyjei ꞌrã.

23 Mbaꞌeta yvy rupi ita ikuai vaꞌe reve voi rejapo ꞌrã peteĩ rami ikuai porã aguã, mymba yvy regua voi ndereve ikuai ꞌrã peteĩ rami.

24 Reikuaa ꞌrã ndero py mbyꞌa porã oĩa, haꞌe mbaꞌemo rereko vaꞌe ikuaia rupi reikuaa pota reovy rã ndoatai ꞌrã mbaꞌeve.

25 Reikuaa avi ꞌrã neramymino kuery heta ꞌrãa, ndeguigua kuery yvy re jai rogue ikuai vaꞌe rami ꞌrã heta.

26 Ndetujaꞌi jave teĩ nembaraete reve ꞌrã reo yvyra rupa py, trigo ojokua pyre hiꞌára py porã omonoꞌõa rami.

27 — Maꞌẽ, haꞌe nunga re roikuaa pota rã haꞌe rami ae. Ejapyxaka ndee voi, haꞌe nunga re eikuaa pota avi reiko porã aguã — heꞌi.

6

1 Jó onhemboeko porãa rupi ijayvuague Haꞌe ramo Jó ombovai:

2 — Ai! Xeayvua re anhetẽ oikuaa potaa vaꞌe rire, haꞌe mbaꞌemo opejaa py xeporiaua opejaa vaꞌe rire

3 haꞌe vaꞌe ma anhetẽ ita kuꞌi yeꞌẽ rembe rupi ikuai vaꞌe gui ipoyive ꞌrãgue. Haꞌe nunga rupi ae xevai reve xeayvu vaꞌekue.

4 Mbaꞌeta Ipoꞌakapave vaꞌe ma guembiporu huꞌy py xenhyvõmba, haꞌe ramo xenheꞌẽ py aendu veneno ramigua. Xerovai meme Nhanderuete ombou xemongyjearã.

5 Mburikaꞌi yvyꞌãa rupigua ndaꞌu nhuũ re okaru reve onheꞌẽ ꞌrã teve? Vaka kuery ndaꞌu onheꞌẽ ꞌrã okaru porãa py?

6 Juky eꞌỹ re teve jaꞌu ꞌrã heꞌẽ eꞌỹ vaꞌe? Tyrã uru rupiꞌa xiĩa re oĩ ꞌrã teve heea?

7 Xenheꞌẽ py ndaꞌuxei vaꞌekue aỹ ajeguaru reve teĩ haꞌu. Apy tembiꞌu hee eꞌỹ vaꞌe re Jó ombojoja, ojexavaia re ijayvu vy.

8 — Nhanderuete ajerurea ojapo vaꞌe rire, aipota vaꞌe haꞌe omoingo vaꞌe rire!

9 Nhanderuete pe haꞌeve vaꞌe rire xemokanhy voi aguã, opo oupi vy xejuka ete aguã!

10 Haꞌe nunga oiko ma vaꞌe rire xepyꞌa guaxu ꞌrãgue, haxy aendu temaa py teĩ apo-apo ꞌrãgue avy. Mbaꞌeta xee ma Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ayvu rovai xeayvu vaꞌeꞌỹ.

11 — Mbaꞌe tu arõve ta, xembaraete vy eꞌỹ? Mbaꞌerã tu aikove riae ta, amano aguã rami tema aiko vy?

12 Xembaraetea ndaꞌu ita rami hatã vaꞌe? Xeroꞌo ndaꞌu overa vaꞌe guigua rami hatã vaꞌe?

13 Any! Naendui ae xepytyvõarã. Xegui oipeꞌapaa ma xembaraeterã vaꞌekue.

14 — Ojexavai vaꞌe pe irũ kuery omboaxyaꞌi oexa uka vaꞌe rire, Nhanderuete renonde ojererokyjea gui ojepeꞌa eꞌỹ rã.

15 Haꞌe rã xeryvy kuery ma anhetẽ rupi eꞌỹ xerereko. Haꞌe kuery ikuai peteĩ yakã oxyry atã vy hembe rupi oĩa rami

16 yroꞌy ogueroxyry reve, yroꞌy apĩ hyku ovy jave,

17 haꞌe rami teĩ haku jave oxyry atã vaꞌekue typa rive vaꞌe rami, ndaevovovei haꞌe oxyryague rupi ndoxyryvei vaꞌe rami.

18 Haꞌe ramo oguata vaꞌe kuery yy rekaa rupi ojepekuavo ꞌrã jogueravy tape oo aguã vaꞌekue gui, haꞌe vy tekoa eꞌỹa katy ojeꞌoi vy omanomba ꞌrã haꞌe py.

19 Temá yvy gui oguata vaꞌe kuery oeka teĩ yy oxyry atã vaꞌe, Sabá gui oguata vaꞌe kuery voi iporiaupa ꞌrã yy re.

20 Yy oĩ aguã re ojerovia vaꞌekue oxĩmba ꞌrã okuapy. Oxyryague py ovaẽ vy ndoikuaavei rei ꞌrã okuapy.

21 Haꞌe rami ae peẽ kuery voi xevy pe mbaꞌeverã ovare eꞌỹ vaꞌe pendekuai. Mbaꞌeta ajexavai rã pexa vy penhemondyipa rive.

22 Xee ndaꞌu aipoaꞌe: “Pemeꞌẽ ke mbaꞌemo xevy”, haꞌe teve? Tyrã pa “Pemeꞌẽ mbaꞌemo pereko vaꞌe xepytyvõ aguã”, haꞌe teve?

23 “Xereraa jepe ke xemoingo axya poꞌakaa gui”, eꞌỹ vy “Xerepy ke porayvu eꞌỹ vaꞌe kuery po gui”, haꞌe teve pẽvy?

24 — Xerekomboꞌe na, haꞌe rã xee akyrirĩ ꞌrã. Pemombeꞌu porãve na mbaꞌe nunga py pa ajejavyague.

25 Anhetẽ ayvu haꞌevea ramigua ma oenduxe vai pyrã meme! Haꞌe rã peẽ kuery ma mbaꞌerã tu pendeayvu ete xevy?

26 Peẽ kuery xemongetaxe ri tyꞌy xeayvua re, peteĩ ndaekorãvei vaꞌe yvytu pe rive ijayvu vaꞌe rami xeayvu rire?

27 Tyreꞌỹ kuery re teve pexa ꞌrã xortea, haꞌe pejogueroayvu ꞌrã teve peneirũ repyrã re? Apy Jó ijayvu oirũ kuery nomboaxyia re.

28 Haꞌe gui aỹ peẽ kuery xemboaxyꞌi ri vy pemaꞌẽ porã xere, haꞌe pexa penerenonde ndaxeapuia.

29 Peikuaa pota ju ke, ajerure pẽvy, haꞌeveꞌỹa rami xekuaa eꞌỹ aguã. Peikuaa pota ju, haꞌe vy peikuaa ꞌrã haꞌevea rami aikoa.

30 Xeayvua py teve haꞌeveꞌỹa ramigua pendu? Xejuru py haꞌeveꞌỹ vaꞌe re xeayvu vaꞌe rire ndaꞌu xee voi ndaikuaai ꞌrãgue teve?

7

1 Nhanderuete pe Jó ijayvuague — Yvy re avakue ojexavai aguã rami eꞌỹ teve ikuai? Oikovea ára ombaꞌeapo vaꞌe rami eꞌỹ teve ojexavai?

2 Escravo kuarayꞌã oeka teĩ vaꞌe rami, haꞌe ombaꞌeapo vaꞌe opagaa aguã oarõ vaꞌe rami,

3 xevy pe haꞌe rami ae avi omeꞌẽa mbaꞌerã eꞌỹ aiko aguã jaxy nhavõ re, haꞌe pytũ aiko axy aguã omeꞌẽa avi.

4 Anheno vy aipoaꞌe: “Mbovy hora ndaꞌu haꞌeve ꞌrã avy ju aguã?” Haꞌe rami teĩ pytũ ipuku ramo xerupa rupi ajere-jere tema ajupy koꞌẽ peve.

5 Xeroꞌo re oĩ taxo haꞌe pekue vaikue. Xepire re ipekue oĩ vaꞌe gui ipeu jepi.

6 Xeꞌára ma mbaꞌemo mbovyvya gui ipojavave, haꞌe vy opa ꞌrã arõ eꞌỹkue re.

7 Nemaꞌenduꞌa ke xerekovea yvytu rami rive oaxapa vyvoia re. Xerexa ndoexavei ma ꞌrã iporã vaꞌe.

8 Aỹ xerexa okuapy vaꞌe ma ndaxerexavei ma ꞌrã. Haꞌe kuery rexa oxareko rei teĩ xee ndajekuaavei ma ꞌrã.

9 Arai ivaipa reve oaxa vaꞌe rami avi onhono porã mbyre noẽvei ꞌrã.

10 Haꞌe kuery ndojevyvei ꞌrã ngoo katy, ikuaiague py ae teĩ haꞌe kuery re naꞌimaꞌenduꞌaavei ma ꞌrã.

11 — Haꞌe nunga rupi ae xee ndajokoi xejuru. Haꞌe rami vy xeayvu ꞌrã xenheꞌẽ py ajexavaia aendu vaꞌe re, anhemombeꞌu ꞌrã xerekove re ajexavaia rupi.

12 Xee ndaꞌu yeꞌẽ, eꞌỹ vy vixo yeꞌẽ rupigua teve, ndee xerarõ uka aguã?

13 Xee aipoaꞌe: “Xerupa py aĩa py avyꞌa ꞌrã, xerupa py apytuꞌu ꞌrã ajexavaia re xeayvua gui”, haꞌe.

14 Haꞌe rami teĩ ndee xemondyi ꞌrã mbaꞌemo aexa raꞌu vaꞌe gui, xemongyje aexa merami vaꞌe gui.

15 Haꞌe nunga rupi xenheꞌẽ pe haꞌeveve ꞌrãgue xejyryvipya vaꞌe rire. Aiko axy ꞌrãgue py haꞌeveve amano aguã.

16 Xevy pe haꞌeve ma aikovea. Rakaꞌe rã peve xee ndaikovexei. Xereja haꞌvy, mbaꞌeta xeꞌára ma yvytu rami rive oaxapa vyvoi.

17 Mbaꞌe nunga tu avakue ikuai rejou porã aguã, haꞌe kuery re repena aguã?

18 Mbaꞌeta ára nhavõ reju reikuaa pota aguã, haꞌe hora nhavõ ꞌrã rexa pota.

19 Rakaꞌe peve tu ndereipeꞌai ꞌrã nderexa xegui? Rakaꞌe peve ꞌrã ndaꞌevei xerendyry amokõ aguã?

20 Xapyꞌa rei ajejavy vy mbaꞌe nunga haꞌeveꞌỹ vaꞌe tu ajapo ndevy, ndee avakue re reikuaa pota vaꞌe? Mbaꞌe re tu xeapo huꞌy reaꞌanga aguã, xejeupe ae ipoyi vaꞌe apyta aguã rami?

21 Mbaꞌe re tu neremboguei xereko vaia, haꞌe ndereipeꞌai ajejavyague? Mbaꞌeta aỹ haꞌa ta ma yvy rupi. Haꞌe vaꞌe rire ndee xereka vy ndaxejouvei ma ꞌrã — heꞌi.

8

1 Nhanderuete reko porãa re Bildade ijayvuague Haꞌe ramo Sua pygua Bildade ombovai:

2 — Rakaꞌe peve ꞌrã tu povaꞌe nunga re ndeayvu? Rakaꞌe peve ꞌrã tu ndejuru gui ndeayvuẽ yvytu atã vaꞌe rami rive?

3 Nhanderuete ndaꞌu haꞌeveꞌỹa rami ꞌrã oikuaa pota? Ipoꞌakapa vaꞌe ndaꞌu gueko porãa rupi eꞌỹ ꞌrã nhanderereko?

4 Hovai nderaꞌy kuery ojejavy rire omombo ma ojejavyague re opaga aguã py.

5 Haꞌe rami avi xapyꞌa rei ndee Nhanderuete reka rã, haꞌe Ipoꞌakapa vaꞌe pe nemboaxy aguã re rejerure rã,

6 xapyꞌa rei nandekyꞌaia haꞌe ndereko porãa rupi ri reiko ramo, areꞌỹ re haꞌe onhemoĩ ꞌrã nepytyvõ aguã, haꞌe vy nemoĩ ju ꞌrã ndereko porãa ojekuaa porã aguã py.

7 Jypy reikoague py ma anhetẽ neꞌyvyĩꞌi vaꞌekue, haꞌe rã opaa py ma ndeyvate ete ꞌrã.

8 — Haꞌe gui aỹ ma xee ajerure ndevy, eporandu na ymagua kuery rekokue re, eikuaa pota neramoĩ kuery ikuaiague re.

9 Mbaꞌeta nhande ma kueꞌive guare jaiko vy mbaꞌeve ndajaikuaai. Haꞌe nhandeꞌára yvy re jaikoa ma kuarayꞌã rami oaxa ovy vaꞌe.

10 Neramoĩ kuery nanemboꞌei ri tyꞌy, haꞌe kuery nanemongetai ri tyꞌy? Haꞌe vy haꞌe kuery ae oꞌarandua rupi nomombeꞌui ri tyꞌy po rami?

11 Mbaꞌeta papiro renhoĩ ma yapo py anho ꞌrã yvate, junco renhoĩ guive yy py anho ꞌrã oiko porã.

12 Haꞌe vaꞌe nunga ipyau teri reve ojayaa eꞌỹ re teĩ amboae jai rogue gui ipiru voive ꞌrã.

13 Haꞌe rami ae avi ikuai Nhanderuete gui hexarai vaꞌe kuery haꞌe javi. Mbaꞌeta heko vai vaꞌe kuery mbaꞌemo oarõ okuapy vaꞌe opa rive ꞌrã.

14 Haꞌe kuery oĩ atã merami teĩ opa xapyꞌa ꞌrã, haꞌe kuery ojeroviaa ma nhandu kya rami rive ꞌrã ivaipa.

15 Ikya re amongue ojeko rã oxopa ꞌrã. Haꞌe vaꞌe re amongue ojopy rã ivaipa rive ꞌrã.

16 Haꞌe kuery ma ikuai kuaray py mbaꞌemo rogue oiko porã vy yvotyty haꞌe javi rupi hoky pojava vaꞌe rami.

17 Hapo ma onhemamamba ꞌrã ovy ita ijaty oupy vaꞌe áry rupi, henhoĩ vy oike ꞌrã kora hiꞌaĩ vaꞌe re voi.

18 Haꞌe rami teĩ xapyꞌa rei oĩague gui Nhanderuete omondoro ramo oĩague py ae teĩ hexe naꞌimaꞌenduꞌaavei ma ꞌrã.

19 Haꞌe rami rire hekove mbaꞌeverã ndovarei! Haꞌe gui yvy kuꞌi py henhoĩague gui amboae ju ꞌrã henhoĩ.

20 — Haꞌe rã anhetẽ rupi ipyꞌa vaꞌe kuery ma Nhanderuete ndoejai ꞌrã, nomboaxai ꞌrã guive heko vai vaꞌe kuery po py.

21 Haꞌe ma ndejuru py omoĩ ꞌrã nderory nho aguã, nerembe re omoĩ ꞌrã revyꞌa aguã.

22 Haꞌe rã ndejojai reiare kuery ma ojee ae omoĩ ꞌrã oxĩmba reia. Heko vai vaꞌe kuery ro okanhymba ꞌrã — heꞌi.

9

1 Nhanderuete pe Jó nombovai kuaaia rami ijayvuague Haꞌe ramo Jó ombovai vy aipoeꞌi:

2 — Anhetẽ, xee voi aikuaa rã haꞌe rami ae. Haꞌe rami teĩ marã rami vy ꞌrã tu avakue onhemboeko porã Nhanderuete renonde?

3 Mbaꞌeta xapyꞌa rei hexeve avakue nhombojovake ramo mil-kue oporandua regua neĩ peteĩve ma nombovai kuaai ꞌrã.

4 Haꞌe ma opyꞌa py oikuaapa haꞌe ipoꞌakapave vaꞌe. Mavaꞌe tu hexe opuꞌã reiague gui oo porã ju ꞌrã?

5 Haꞌe ma oipeꞌa ꞌrã yvyty ikuai vaꞌe oikuaa okuapy eꞌỹ re. Opoxya py ombovaipa ꞌrã.

6 Haꞌe ma yvy omomyĩ vy oguerova ꞌrã oĩa gui, haꞌe ramo ijyta oĩ vaꞌe oryryipa ꞌrã.

7 Kuaray pe haꞌe ijayvu rã ndojopevei ꞌrã. Omoꞌã ꞌrã guive jaxy-tata ikuai vaꞌe.

8 Haꞌe aeꞌi oipyo vaꞌekue yva, haꞌe yeꞌẽ áry rupi oguata ꞌrã oikovy.

9 Haꞌe ma jaxy-tata apoare: Ursa, Hendy guaxu vaꞌe, Eixu, jaxy-tata kuaray ijapuꞌaꞌia katy ikuai vaꞌe guive.

10 Haꞌe ma mbaꞌemo tuvixa vaꞌe oikuaapy eꞌỹ apoa, mbaꞌemo porã omombeꞌu kuaapy eꞌỹ guive.

11 Maꞌẽ, xapyꞌa rei xeyvyꞌiry rupi haꞌe oaxa rã xee ndaexai ꞌrã. Xerenonde rupi ete oiko teĩ xee ndaikuaai ꞌrã.

12 Mbaꞌemo haꞌe oipeꞌa ta ramo mavaꞌe tu ojoko ꞌrã? Mavaꞌe tu aipoeꞌi ꞌrã ixupe: “Mbaꞌe tu rejapo?”

13 — Nhanderuete ma nomboaxa rivei ꞌrã opoxya. Haꞌe ramo henonde rupi ojeroꞌa ꞌrã okuapy Egito pygua pytyvõa kuery.

14 Haꞌe ramo mbaꞌexa tu xee ambovai ta? Mbaꞌexa tu aikuaa ꞌrã xeayvurã, hexeve ajogueroayvu aguã?

15 Xee xereko porã vaꞌe rire teĩ ixupe ma ndaxeayvu kuaai ꞌrãgue. Haꞌe rami ꞌrãgue py xemboayvuarã pe ajerure ꞌrãgue xemboaxy aguã re.

16 Hery rupi ajapukai rã ombovai teĩ xee aikuaa rã noendui ꞌrã ajerurea.

17 Mbaꞌeta xemouꞌũ yvytu atã vaꞌe py, haꞌe mbaꞌe reꞌỹ xemoingo axyve tema.

18 Haꞌe ndoejai xepytuẽ aguã rive. Haꞌe rami ꞌrãgue py xere ombou xereko axyarã.

19 Xapyꞌa rei ipoꞌakaa re aikuaa potaxe ramo ma haꞌe aipoeꞌi ꞌrã: “Apy ma aĩ.” Haꞌe gui anhemboeko porãxe ri ramo “Mavaꞌe tu xerenoĩ?” heꞌi ꞌrã.

20 Xee ma heko porã vaꞌe aiko vaꞌe rire teĩ xeayvu py ae rive ꞌrãgue aexa uka xereko vaia. Anhetẽ rupi xepyꞌa teĩ ae ma haꞌe xekuaa ꞌrã otekoavy vaꞌe rami.

21 — Haꞌe rami avi xee ma anhetẽ rupi xepyꞌa vaꞌe, xenheꞌẽ py ndajeayvuveikue py aiko, neĩ xerekove re ae ma voi napenai.

22 Xevy pe ma opa mbaꞌe peteĩꞌi rami meme merami. Haꞌe rami vy aipoaꞌe: “Haꞌe ma joo rami ꞌrã omomba anhetẽ rupi ipyꞌa vaꞌe haꞌe heko vai vaꞌe”, haꞌe.

23 Mbaꞌemo vai jojuka xapyꞌa ramo haꞌe ojojai ꞌrã ojejavy eꞌỹ vaꞌe ojexavai rã.

24 Heko vai vaꞌe kuery po py omboaxaa ma yvy teĩ Nhanderuete omoꞌã joguerekoa kuery rova. Haꞌeꞌỹ ri haꞌe nunga moingoa oiko ramo mavaꞌe tu omoingo?

25 — Xeꞌára aikoa ma onha vaꞌe gui oaxa pojavave. Oaxa vyvoi, haꞌe rã ndaexai xembovyꞌaarã vaꞌekue.

26 Oaxa pojava ovy kanoã jai rogue gui ojapo pyre rami, haꞌe taguato vixoꞌi re oguejy xapyꞌa vaꞌe rami.

27 Xapyꞌa rei xee aipoaꞌe ꞌrã: “Xee xerexarai ꞌrã ajexavaia re, ajepeꞌa ꞌrã xeporiaua gui, haꞌe vy avyꞌa ꞌrã”, haꞌe.

28 Haꞌe rami vaꞌe rire teĩ haxy aendu vaꞌe xemongyje teri ꞌrãgue, mbaꞌeta aikuaa porã ndee xekuaa ꞌrã heko porã vaꞌe rami eꞌỹ.

29 Haꞌe rami vy xembopaga ꞌrãe. Haꞌe ramo mbaꞌerã tu anheaꞌãve ta?

30 Xapyꞌa rei yroꞌy rykukue py ajau, haꞌe kavõ py xepo aikyꞌaꞌo

31 teĩ ndee yapo py ju ꞌrã xemombo. Haꞌe ramo xeao ae voi ojapo ꞌrã xegui ojeguarua aguã rami.

32 Mbaꞌeta Nhanderuete ma xee ramigua ava eꞌỹ oiko. Haꞌe rami eꞌỹ vaꞌe rire xee ambovai ꞌrãgue oremboayvu aguã katy rojoguerua rupi ma voi.

33 Ndoikoi orembyte ore mokoĩve re opo omoĩ vaꞌerã.

34 Xeꞌáry rupi gui yvyra poꞌiꞌi haꞌe oipeꞌa, haꞌe naxemongyjevei ma vaꞌe rire

35 haꞌeve ꞌrãgue akyje eꞌỹ re xeayvu aguã. Haꞌe rami eꞌỹ rã ndaꞌevei xevy.

10

1 Nhanderuete rovai Jó ijayvuague — Xenheꞌẽ py ndarovyꞌavei ma xerekove. Xeayvu ꞌrã ndavyꞌaia haꞌe javi re, xenheꞌẽ py ajexavaia aendu reve ꞌrã xeayvu.

2 Aipoaꞌe ꞌrã Nhanderuete pe: “Xembopagave eme. Eikuaa uka porã ke mbaꞌemo vai xere rejou vaꞌe.

3 Ndee ndaꞌu xembojexavaixe vai ri? Mbaꞌeta reja merami neremimoingo ndepo py ae rejapo vaꞌekue. Tyrã pa heko vai vaꞌe kuery onhembopyꞌaa rive rejou porãve?

4 Ndee voi teve toꞌo guigua nderexa vaꞌe? Avakue oexaa rami ae avi teve ndee voi rejoexa?

5 Imarã vaꞌe kuery oikoa ára rami teve ndeꞌára voi oĩ? Haꞌe ndee reikoa maꞌetỹ teve avakue oikoa maꞌetỹ rami,

6 xereko vaia re reikuaa pota aguã, haꞌe ajejavya re rexa pota aguã?

7 Ndee ma reikuaa porã ojejavy vaꞌety eꞌỹ aikoa. Haꞌe rami teĩ ndoikoi ndepo gui xereraa jepearã.

8 Ndepo py ae xemboypy haꞌe xeapopa vaꞌekue. Aỹ ma xemombaxe ju.

9 Nemaꞌenduꞌa ke yapo gui rive xeapoague re. Haꞌe rã aỹ taꞌvy yvy kuꞌi ju xemoingoxe?

10 Kamby rami eꞌỹ teve renhoẽ xerekove, haꞌe kamby kekue rami rive teve xeapo?

11 Xepire haꞌe xeroꞌorã py xemonhemonde, haꞌe gui xekãgue haꞌe xerajyrã reipopẽ vaꞌekue.

12 Xerekoverã remeꞌẽ vaꞌekue ndeporayvua rupi, haꞌe xere repenaa rupi xerarõ vaꞌekue.

13 Haꞌe nunga renhomi nekuraxõ py. Vaꞌeri aikuaa porã po rami renhembopyꞌaa.

14 Xapyꞌa rei ajejavy ramo ndee reikuaa pota ꞌrã. Haꞌe rami vy neremboguei ꞌrã xereko vaiague.

15 Xapyꞌa rei xereko vai ramo ndaꞌevei ete ꞌrã xevy! Haꞌe rami avi xereko porã vy ma ndaꞌevei avi xeakã amopuꞌã aguã, mbaꞌeta axĩmba reve anho aexa xeporiaukuea.

16 Mbaꞌeta xeakã amopuꞌã ramo ndee xemboꞌa ꞌrã guary inharõ vaꞌe rami. Haꞌe vy xerovai rexa uka ju ꞌrã ndepoꞌakapaa.

17 Rembou ju ꞌrã xerovai ijayvu vaꞌerã, haꞌe remboeta ꞌrã xerovai ndevaia. Mbaꞌemo vai anho rembou ꞌrã xere opuꞌã vaꞌerã.

18 Mbaꞌerã tu haꞌvy xerenoẽ rakaꞌe haꞌi rye gui? Ai! Avave xerexa eꞌỹ re amano ma voi vaꞌe rire

19 xee ndaikoi ma voiague rami ꞌrãgue aĩ, haꞌe xeryruꞌi py aĩa guive xereraa ꞌrãgue xenhono porãa aguã katy.

20 Mbovyꞌi eꞌỹ teve oĩ xeꞌára? Epytuꞌu ke haꞌvy, xereja, xapyꞌaꞌi ri jepe xekaneꞌõgua aguã,

21 haꞌe xee aa eꞌỹ mbove peteĩ henda haꞌe gui ajevy ju eꞌỹa katy, yvy pytũa haꞌe manoaꞌã oĩa py,

22 yvy huũ reia, pytũ etea, yvy manoaꞌã haꞌeveꞌỹa ramigua anho oĩa, hendy vaꞌe eteve voi pytũa py”, heꞌi.

11

1 Jó ojejavya rami Zofar ijayvuague Haꞌe ramo Naamá pygua Zofar ju ombovai:

2 — Nanembovaiai ꞌrã ri tyꞌy po rami ndeayvu reta rei rã? Haꞌevea rami teve reiko ndeayvu kuaa etea py?

3 Ndeayvu reta rivea gui teve avakue okyrirĩ ꞌrã? Haꞌe rã ndee rejojai ꞌrã teve avave rei nemoxĩmbaa ju eꞌỹ re?

4 Mbaꞌeta aipoꞌre: “Xee ma anhetẽgua meme aikuaa vaꞌe, haꞌe nerenonde ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe aiko”, ꞌre vaꞌekue.

5 Ai! Nhanderuete ijayvu ma vaꞌe rire, nderovai ojuru oipeꞌa vaꞌe rire,

6 omombeꞌu porãve ꞌrãgue ꞌarandua ndoikuaa ukai teri vaꞌe, mbaꞌeta hiꞌarandua ma anhetẽ vaꞌe meme, joo rami eꞌỹ-eꞌỹ oikuaa uka teĩ. Haꞌe rami teĩ reikuaa pota povaꞌe re: Amongue henda py Nhanderuete neĩ ndoikuaa potai rejejavya haꞌe javi re.

7 — Ndee teve reikuaa ꞌrã Nhanderuete mbaꞌemo oikuaa uka eꞌỹ vaꞌe? Reikuaa pota ta teve Ipoꞌakapa vaꞌe re oĩ vaꞌe haꞌe javi re?

8 Mbaꞌeta hiꞌarandua ma yvatea rupi peve oo. Mbaꞌe tu ndee rejapo kuaa ta? Hiꞌarandua ma yvykua vaikue gui ipy pukuve vaꞌe. Mbaꞌe tu ndee reikuaa ta?

9 Ko yvy gui eteve voi ipukuve vaꞌe, haꞌe yeꞌẽ gui ipyve vaꞌe.

10 Xapyꞌa rei haꞌe oaxaa rupi amongue omboꞌa vy omboayvu aguã katy ogueraa ta ramo mavaꞌe ꞌrã tu ojoko?

11 Mbaꞌeta haꞌe ma oikuaa avakue ovare eꞌỹ vaꞌe haꞌe javi, oexa pota eꞌỹ re oexa ma voi ꞌrã heko vaia.

12 Haꞌe gui ava hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe onhemoingo kuaa ꞌrã teve hiꞌarandu vaꞌe? Mburikaꞌi yvyꞌã rupigua raꞌy ava ojeapo kuaa ramo mae haꞌe nunga haꞌeve.

13 — Xapyꞌa rei nekuraxõ rerova vy Nhanderuete pe ndepo reupi,

14 xapyꞌa rei ndepo py rejapo vaiague mombyry remombo, haꞌe ndero gui haꞌeveꞌỹa ramigua reipeꞌa vy,

15 haꞌe rami vy mae nderova reupi ꞌrã ndekyꞌa eꞌỹ reve, haꞌe reĩ atã ꞌrã mbaꞌeve nemongyjeve eꞌỹ re.

16 Haꞌe rami vy nderexarai ꞌrã rejexavaiague re, haꞌe nungakue re nemaꞌenduꞌa teĩ yy oxyry ovy vaꞌekue re rami rive.

17 Reikoa ma kuaray mbyte jave hexakãa gui hexakãve ꞌrã. Pytũ oĩa py teĩ koꞌẽa rami ꞌrã ndevy.

18 Renhenhandu porã ꞌrã, mbaꞌeta oĩ ju ꞌrã rearõ reikovy aguã. Ndeyvýry rupi remaꞌẽ ma vy reke porã ꞌrã.

19 Renheno rejupy ramo avave rei nanemondyi ꞌrã. Heta ꞌrã ou ndevy onhepytyvõ uka vy.

20 Haꞌe rã heko vai vaꞌe ma ndaexa pyxovei ꞌrã, haꞌe kuery onhemi aguã vaꞌekue ivaipa ꞌrã. Haꞌe kuery oarõ okuapya ma ojeapo ꞌrã inheꞌẽ okanhy aguã rami rive — heꞌi.

12

1 Oirũ kuery ijayvuague Jó ombovaiague Haꞌe ramo Jó ombovai:

2 — Peẽ kuery anho ma nhiꞌã avakue peiko, haꞌe pemano ramo ndoikovei ꞌrã hiꞌarandu vaꞌe.

3 Haꞌe rami avi xee voi peẽ rami xeꞌarandu vaꞌe. Xee ma pendegui xeꞌyvyĩve vaꞌeꞌỹ. Mavaꞌe tu ndoikuaai ꞌrã haꞌe ramigua?

4 Haꞌe gui xee ma xeirũ kuery xejojai rei vaꞌe aiko, Nhanderuete pe ajapukai rã xembovai teĩ. Mbaꞌeta heko porã haꞌe haꞌevea rami ikuai vaꞌe ma ojojai rei pyrã meme ae ikuai.

5 Iporiau eꞌỹ vaꞌe kuery oikuaa rã iporiaukueꞌi ojou vaipy ikuai. Haꞌe rami vy haꞌe kuery omoanha-anha ꞌrã hoꞌa raiꞌi vaꞌe oityxe vy.

6 Porayvu eꞌỹ vaꞌe kuery ikuaia py ovyꞌapa rei ꞌrã, Nhanderuete re ijayvu rei vaꞌe kuery ma iporiau eꞌỹ vaꞌe meme merami. Haꞌe kuery nguueterã rami oguereko opo mbaraetea rive.

7 — Haꞌe rami teĩ eporandu na aỹ mymba ikuai vaꞌe pe. Haꞌe rã haꞌe kuery nemboꞌe ꞌrã haꞌe nunga re. Guyra oveve vaꞌe pe reporandu rã haꞌe kuery oikuaa uka ꞌrã ndevy.

8 Haꞌe rami eꞌỹ vy eporandu na yvy pe, haꞌe ramo nemboꞌe ꞌrã. Pira yeꞌẽ rupigua voi omombeꞌu porã ꞌrã ndevy.

9 Mavaꞌe ndaꞌu haꞌe vaꞌe kuery regua ndoikuaai ꞌrã Senhor opo py haꞌe nunga ojapopaague?

10 Mbaꞌeta opo py oguereko guemimoingo kuery haꞌe javi, avakue haꞌe javive nheꞌẽ guive.

11 Xeapyxa py ndaꞌu naendu kuaa potai ꞌrã ayvu aendu vaꞌe, xejuru py tembiꞌu heea aendua rami avi?

12 Tyrã pa tujakueꞌi re anho teve oĩ ꞌarandua? Oikove puku vaꞌekue re anho teve oĩ mbaꞌemo oikuaa aguã?

13 — Any! Nhanderuete re ae oĩ ꞌarandua haꞌe mbaraetea. Hexe ma oĩ nhomongeta haꞌe mbaꞌemo oikuaapa aguã.

14 Mbaꞌemo haꞌe oity vaꞌekue ma nomopuꞌãavei ꞌrã. Nhuã py haꞌe omboꞌa vaꞌekue avave rei ndoipeꞌa kuaai ꞌrã.

15 Yy haꞌe ojoko ramo opa mbaꞌe ipirupa ꞌrã. Haꞌe rã yy haꞌe ombou ramo ombovaipa ꞌrã yvy.

16 Hexe anho oĩ mbaraetea haꞌe ꞌarandua. Ombotavy pyre haꞌe imbotavya ma haꞌe oguereko vaꞌe meme.

17 Oipeꞌa ꞌrã nhomongeta vaꞌety kuery nhomongetaague gui, nhomboayvua kuery voi ojapo ꞌrã naꞌinhakã porãvei aguã rami.

18 Ombovaipa ꞌrã huvixave kuery poꞌakaa, haꞌe omoxã uka ꞌrã heravy ikuꞌa rupi.

19 Sacerdote kuery ma haꞌe oipeꞌa ꞌrã sacerdote ikuaiague gui, haꞌe iporiau eꞌỹ vaꞌekue ma oitypa vyvoi ꞌrã.

20 Ijayvu kuaa vaꞌe kuery gui haꞌe oipeꞌa ꞌrã ayvu, haꞌe tujakueve gui ma oipeꞌa ꞌrã hiꞌarandua.

21 Yvatekueve re omoĩ ꞌrã nomboeteavei aguã, haꞌe ojora ꞌrã imbaraete vaꞌe kuery kuꞌakuaa.

22 Pytũ reia gui oexa uka ꞌrã mbaꞌemo ndoikuaai pyre, pytũ ana eteve voi ogueru ꞌrã omoexakã aguã katy.

23 Yvy regua kuery haꞌe omboetave ꞌrã, haꞌe gui omokanhymba ju ꞌrã. Omoaĩmba ꞌrã, haꞌe gui omboatypa ju ꞌrã.

24 Yvy regua yvatekueve gui oipeꞌa ꞌrã ꞌarandua, ojapo ꞌrã tekoa eꞌỹ rupi oguata rei aguã rami, tape rupi eꞌỹ.

25 Haꞌe ramo pytũ reia rupi haꞌe kuery opovyvy ꞌrã ojeꞌoivy hendy vaꞌe ndoguerekoi vy, ojapo ꞌrã okaꞌu vaꞌe rami hoꞌa-oꞌa ojeꞌoivy aguã rami.

13

1 Jó anhetẽ vaꞌe rupi oikoa re ijayvuague — Maꞌẽ, haꞌe nunga haꞌe javi xerexa oexa ma, xeapyxa voi oendu ramo xee aikuaa ae ma.

2 Peẽ kuery peikuaa rami ae avi xee voi aikuaa. Xee ma pendegui xeꞌyvyĩve vaꞌeꞌỹ.

3 Haꞌe rami avi Ipoꞌakapa vaꞌe pe anho ꞌrã anhemombeꞌu, Nhanderuete renonde ae anhemboeko porã ukaxe.

4 Mbaꞌeta peẽ ma anhetẽgua ꞌrãgue py apu rive pemoĩ. Peẽ kuery haꞌe javi ma poropoanoa mbaꞌeverã ovare eꞌỹ vaꞌe rami peiko.

5 Peẽ pekyrirĩmba vyvoi vaꞌe rire! Haꞌe rami vy ꞌrãe pexa uka peneꞌarandua!

6 Aỹ ma pejapyxaka xereko amombeꞌu rã, pendu pota xejuru py mbaꞌemo re xeayvua re.

7 Penhombotavya rupi ndaꞌu pendeayvu ta Nhanderuete pemboete ukaxe vy? Pemboete ukaxe vy ri ndaꞌu pendeayvu ta apu rupi?

8 Ixupe vy ae ndaꞌu peikuaa potaa py peteĩ peayvuve ta joegui? Haꞌe rami ri tyꞌy peipytyvõ ta Nhanderuete?

9 Peẽ kuery re haꞌe oikuaa pota vaꞌe rire ndaꞌu peo jepe ꞌrãgue? Haꞌe rami eꞌỹ vy pembotavy kuaa ꞌrã teve, amongue vaꞌe rei pembotavya rami?

10 Joegui peteĩ peayvuve nhemi ramo pendevy pe ijayvu atã ꞌrã.

11 Napenemongyjei ꞌrã teve guexakãmbaa py? Pendeꞌáry nomboui ꞌrã teve penemongyjearã?

12 Pendeayvu jepiaty ma ayvu tanhimbu ramigua rive, penhemboytaa ma yapo guigua rive.

13 — Pekyrirĩ ranhe ke xerenonde, xee ju xeayvu aguã. Haꞌe vaꞌe rire xere toiko oiko vaꞌe rei.

14 Xeayvu ta xeraĩ py xeroꞌo areko reve, haꞌe xerekove xepo py ajopy reve. Apy ma ndojeayvuveikue py Jó ijayvu.

15 Mbaꞌeta anhetẽ ri haꞌe ma xejuka ta ramo ndarekovei arõ aguã. Haꞌe rami teĩ ae ma xeayvu ꞌrã xereko re.

16 Haꞌe rami aiko vy aikuaa aa jepe aguã, mbaꞌeta heko vai vaꞌe ma ndojexa ukai ꞌrã henonde.

17 Pendu pota ke xeayvua re, pejapyxaka amombeꞌu vaꞌe re.

18 Areko katu porãmba ma xereko amombeꞌu aguã. Aikuaa porã guive Nhanderuete xemboeko porã aguã.

19 Mavaꞌe tu xereve ijayvu ete ꞌrã? Haꞌe rami oiko ramo xee akyrirĩ ꞌrã, haꞌe xenheꞌẽ amondouka ꞌrã.

20 Emeꞌẽ xevy po rami mokoĩ eteꞌi ajerurea. Haꞌe rami ri rã nanhemivei ꞌrã nderova gui.

21 Eipeꞌa ke ndepo xegui, haꞌe xemondyive eme xemongyjea py.

22 Haꞌe gui eporandu xevy, haꞌe rã xee rombovai ꞌrã. Haꞌe rami eꞌỹ vy xee ranhe taxeayvu, haꞌe gui ndee ju xembovai ꞌrã.

23 — Mbovy henda py tu xereko vai haꞌe ajejavy? Emombeꞌu porã ke xereko vaia haꞌe ajejavya.

24 Mbaꞌe re tu nderova remoꞌã nderovaigua rami xerereko vy?

25 Remongyje ta teve yvyra rogue yvytu ogueroveve heravy vaꞌe rive? Remonha ta teve jai rogue pirukue?

26 Mbaꞌeta xerovai rembopara mbaꞌemo ipoyi vaꞌe, xekunumi reve ajejavyague reikuaa vy.

27 Haꞌe rami vy xepy remboty yvyra paꞌũ py, reikuaa pota aikoa haꞌe javi re. Xejoko imoiny aẽ eꞌỹ aguã,

28 mbaꞌemo ruꞌũgue opa ovy vaꞌe, eꞌỹ vy ajukue vixoꞌi hoꞌupa vaꞌe rami aiko teĩ.

14

1 Nhanderekove oaxa pojava ovya re Jó ijayvuague — Kunhague gui ituiꞌi vaꞌekue ma xapyꞌaꞌi ꞌrã ikuai, haꞌe kuery re oĩ ojexavai aguã anho.

2 Ituiꞌi ꞌrã yvoty ixorĩ vaꞌerã rami rive. Kuarayꞌã rami okanhy vy ndojekuaavei ꞌrã.

3 Haꞌe ramigua avakue re ri tyꞌy reikuaa pota ta, haꞌe nerenonde remboayvu ta?

4 Mavaꞌe ndaꞌu haꞌeveꞌỹa gui oguenoẽ kuaa ta mbaꞌemo haꞌeve vaꞌe? Avave rei.

5 Haꞌe kuery ikuai aguã ára reipapa ma voi imoiny, ndereve ae oĩ mbovy jaxy pa ikuai aguã. Avakue rekove rejoko rire haꞌe vaꞌe rovai ndoaxai ꞌrãe.

6 Haꞌe kuery re emaꞌẽve eme ikaneꞌõguaꞌi aguã, ombaꞌeapo vaꞌe rami oꞌára opaa py ovyꞌaꞌi aguã.

7 — Mbaꞌeta yvyra voi oguereko oarõ aguã, mbaꞌeta ojayaa ma teĩ hoky jevy nho ꞌrã, mbovy rei eꞌỹ ꞌrã ikuai henhoĩ ju vaꞌekue.

8 Yvy re hapo inhyma ramo, haꞌe yvy py hiꞌy ipiru ramo

9 yy reakuã gui rive ju ꞌrã henhoĩ. Haꞌe rami vy hapo ju ꞌrã ovy yvyra ipyau vaꞌe rami.

10 Haꞌe rã avakue ma omano ma vy itui tema ꞌrã. Avakue omano rire mamo tu opyta?

11 Yupa py yy oĩ vaꞌekue typa, haꞌe yakã typa vy ipiru vaꞌe rami,

12 haꞌe rami ae avi avakue onheno vy nopuꞌãvei ma ꞌrã. Yva oime teria ja nomyĩvei ꞌrã, okeague gui nombovya jevyi ꞌrãe.

13 Xenhono porãa ma ramo ndee xemoꞌã ꞌrãgue, xenhomi ꞌrãgue ndepoxya ára oaxa peve! Haꞌe gui peteĩ ára reaꞌanga ꞌrãgue xere nemaꞌenduꞌa ju aguã!

14 Avakue omano ma rire ndaꞌu ovy ju ꞌrã ri? Haꞌe rami rã xee ambaꞌeapo poyi aikovya pukukue re arõ ꞌrã aikovy xerekoviarã ovaẽ peve.

15 Ndee xerenoĩ ꞌrã, haꞌe rã xee ma rombovai ꞌrã. Rexaxe ju ꞌrã neremimoingo ndepo py rejapo vaꞌekue.

16 Haꞌe rami vy reipapapa ꞌrã aguataa, haꞌe nanemaꞌenduꞌavei ꞌrã ajejavyague re.

17 Xereko vaiague re nderexarai ꞌrã voxa py omboyru pyre re rami, rejaoꞌipa ꞌrã atekoavyague.

18 Haꞌe rami avi yvyty ikuꞌipa haꞌe ivaipa ꞌrã ovy, itaova voi hoꞌa ꞌrã oĩague gui,

19 yy omomba ꞌrã ita, haꞌe tyguaxu vy ogueroxyry ꞌrã heravy yvy kuꞌi. Haꞌe rami ae avi ndee rembovaipa ꞌrã mbaꞌemo avakue oarõ vaꞌe.

20 Haꞌe kuery re ndepoꞌaka riae ramo haꞌe kuery opa ꞌrã ojeꞌoivy. Haꞌe kuery pe nderova amboae rami rexa uka reve remondouka ꞌrã mombyry.

21 Taꞌy kuery omboetea teĩ tuu kuery ndoikuaai ꞌrã. Haꞌe rami eꞌỹ vy omoꞌyvyĩꞌia teĩ ae ma tuu kuery ndoikuaai ꞌrã.

22 Haꞌe kuery ma guete re anho ꞌrã oendu haxy vaꞌe, haꞌe guekovea re ae ꞌrã ojexavai — heꞌi.

15

1 Jó reko vaia re Elifaz ijayvuague Haꞌe ramo Temã pygua Elifaz ombovai:

2 — Hiꞌarandu vaꞌe ndaꞌu ombovai ꞌrã yvytu rami rive? Onhemonyẽ ꞌrã ri tyꞌy kuaray oua katy gui yvytu ou vaꞌe py?

3 Ayvu mbaꞌeverã ovareꞌỹ vaꞌe py ndaꞌu ijayvu ꞌrã, ayvu nhomoingo porã vaꞌerã py ꞌrãgue py?

4 Mbaꞌeta ndee ma Nhanderuete renonde ojererokyje vaꞌe pe “Ovare vaꞌeꞌỹ” ꞌre, haꞌe rejapoxe nomboeteavei aguã rami.

5 Mbaꞌeta ndereko vaia rupi ae ndeayvu, haꞌe nhombotavy vaꞌe kuery ayvu anho rejou porãve.

6 Ndejuru guigua ae ꞌrã nembopaga, xee eꞌỹ. Nerembe ae ijayvu nderovai.

7 — Ndee teve ava jypyꞌi itui vaꞌekue reiko? Yvyty ikuai eꞌỹ mbove ma voi teve reiko rakaꞌe?

8 Ndee teve rendu rakaꞌe Nhanderuete opyꞌa re mbaꞌemo omoĩ rã? Ndere anhoꞌi teve oĩ ꞌarandua?

9 Mbaꞌe nunga tu ndee reikuaa, ore kuery roikuaa avi vaꞌeꞌỹ? Mbaꞌe nunga ꞌarandu tu ndere oĩ, ore kuery re oĩ vaꞌeꞌỹ?

10 Mbaꞌeta oreregua ikuai avi tujakueꞌi hiꞌa xiĩmba vaꞌe, nderu gui voi tujakueꞌive vaꞌe.

11 Ndee teve nerembovareive ta Nhanderuete nembopyꞌa guaxu ukaa, haꞌe ayvu porãꞌi rupi ndevy oreayvua?

12 Mbaꞌe re tu rejereraa uka nekuraxõ py oĩ vaꞌe rupi rive? Mbaꞌe re tu remaꞌẽ vaikue rei ri,

13 Nhanderuete rovai ndevaia rupi, haꞌe rami ete ndeayvu aguã?

14 Marã ramigua tu avakue, ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ikuai aguã? Marã ramigua tu kunha gui ituiꞌi vaꞌekue, heko porã vaꞌe oiko aguã?

15 Maꞌẽ, Nhanderuete ma ndojeroviai neĩ ojeupegua ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery re. Haꞌe oexa rã neĩ yva re voi ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe noĩ.

16 Avakue katuve ma ojou vaipy haꞌe ojeguarupy meme ikuai, yy oyꞌu vaꞌe rami mbaꞌemo vai ojee omoĩ vaꞌe!

17 Heko vai vaꞌe kuery opagaa aguã re Elifaz ijayvuague — Ejapyxaka ke xeayvua re, haꞌe rã romboꞌe ꞌrã. Mbaꞌemo aexa vaꞌekue amombeꞌu ꞌrã ndevy,

18 hiꞌarandu vaꞌe kuery omombeꞌu vaꞌekue ae, nguu kuery gui oendu vy ndoikuaa uka eꞌỹi vaꞌekue.

19 (Haꞌe vaꞌe kuery pe ae yvy omeꞌẽa rakaꞌe, peteĩve henda rupi amboae regua kuery ndaꞌikuai.)

20 Haꞌe rã heko vai vaꞌe kuery ma koꞌẽ nhavõ ꞌrã ojexavai, ikuaia maꞌetỹ ijapuꞌaꞌi ꞌrã, nhomoingo axya kuery pegua ae.

21 Haꞌe kuery apyxa py onhendu ꞌrã imongyjearã. Mbaꞌemo oguerekopa rei teĩ haꞌe kuery re ou ꞌrã imbovaipaarã.

22 Haꞌe kuery ndogueroviai pytũ vaikuea gui ojevy ju aguã, haꞌe rami ꞌrãgue py oarõ kyxe imombaarã rive.

23 Hoꞌu vaꞌerã oeka ojeꞌoivy vy “Mamo tu oĩ?” heꞌi ꞌrã okuapy. Oikuaa porã avi pytũ aguã ára hexe ou ta maa.

24 Jexavaia haꞌe moingo axya ma omongyjepa rei ꞌrã. Haꞌe kuery re haꞌe nunga ipoꞌaka ꞌrãe, huvixave joe opuꞌã aguã oiko katu porã vaꞌekue rami,

25 Nhanderuete rovai opo oupi rire, Ipoꞌakapa vaꞌe ombojaru rei vy.

26 Haꞌe rami vy hexe opuꞌã okuapy onheaꞌã rei reve, huꞌy jokoa inhana vaꞌe re rive ojerovia vaꞌe rami.

27 Hova re ikyra anho oĩ, ijyke kyrapa avi

28 teĩ tetã ivaipa vaꞌekue py hekoa, oo oĩ aguã ndaꞌeveia py, ombovaipa pyrã py rive ikuai.

29 Haꞌe nunga rupi haꞌe kuery ndojou retai ꞌrã mbaꞌemo, mbaꞌemo ojapo vaꞌe noĩ arei ꞌrã guive, imbaꞌe rei-rei voi ndaetai ꞌrã yvy re.

30 Haꞌe kuery ndoo jepei ꞌrã pytũ vaikue gui. Tata rendy vuku-vuku overepa ꞌrã hoky. Haꞌe gui Nhanderuete ojuru gui oipejua rive ꞌrã ogueraa.

31 Haꞌe nunga rupi ovare eꞌỹ vaꞌe re ejerovia eme, ndee ae rejekore vy, mbaꞌeta ovare eꞌỹ vaꞌe rive ꞌrã oĩ ndevy guarã.

32 Haꞌe nunga omomba ꞌrã hiꞌára ovaẽ eꞌỹ mbove, haꞌe ramo hakã ndaꞌipyauvei ma ꞌrã.

33 Haꞌe kuery ikuai ꞌrã uva akyꞌi oitypa pyre rami, haꞌe oliveira ipoty hoꞌapa vaꞌekue rami rive.

34 Mbaꞌeta heko vai vaꞌe kuery heta ikuai teĩ ndataꞌyi ꞌrã, haꞌe tata oapypa ꞌrã nhombaꞌe rei-rei peꞌaare kuery ro.

35 Haꞌe kuery ma mbaꞌemo vai anho oguerekoꞌi rire oikuavãꞌi ꞌrã teko vai, nhombotavy aguã rive opyꞌa re omoĩ rire — heꞌi.

16

1 Nhanderuete openaa re Jó ijayvuague Haꞌe ramo Jó ombovai:

2 — Aendu riae ma haꞌe ramigua. Peẽ haꞌe javive ma xembopyꞌa porã ꞌrãgue py xemoangeko rei.

3 Ndopai ꞌrã teve yvytu rami pendeayvua? Mbaꞌe tu pendu raꞌe haꞌe rami ete xembovai aguã?

4 Xee voi xeayvu kuaa peẽ pendeayvua rami. Xee aiko axya rami peẽ peiko axy vaꞌe rire xee voi xeayvu reta kuaa ꞌrãgue peẽ kuery pe, penderovai xeakã ambovava reve.

5 Xee romombaraete kuaa avi ꞌrãgue xeayvua py, xejuru py romboaxya aexa uka vaꞌe py aipeꞌa aguã haxy pendu vaꞌe!

6 — Xeayvu ainy teĩ haxy aendu vaꞌe ndoaxai ꞌrã. Haꞌe rami eꞌỹ vy akyrirĩ teĩ mbaꞌe nunga py ꞌrã tu anhenhandu porã?

7 Anhetẽ opa ma xembaraetea areko vaꞌekue. Ndee Xeruete remomba ma xero pygua kuery haꞌe javi.

8 Haꞌe nunga aexa uka xexorĩmbaa py, xeangaia voi xerovai opuꞌã vy xembojexavai riae.

9 Ndepoxya py xemboaꞌypa, xere nandeaꞌei vy. Xerovai neraĩ jekyty haꞌe remaꞌẽ ratã xerovaigua rami.

10 Avakue voi xerovai oipeꞌa okuapy ojuru. Haꞌe rami vy xere ijaꞌe eꞌỹa rupi xepetepa, xerovai haꞌe javive ijaty okuapy.

11 Ojerovia eꞌỹ vaꞌe po py Nhanderuete xemboaxa, heko vai vaꞌe kuery po py haꞌa aguã rami xeapo.

12 Xee aiko porã rei vaꞌekue ri haꞌe xemopẽmba. Xeajuꞌy re ojopy vy xemboaꞌypa. Xemoĩ guembiporu huꞌy oaꞌanga aguã.

13 Xejoko nguꞌy py, oipyxo xepyky raxĩ re xemboaxy eꞌỹ re, haꞌe ramo xepyꞌa upia onheẽ yvy re.

14 Xemboguaiague rupi ae ju xemboguai, haꞌe vy xere ou joe opuꞌã vaꞌe ramigua.

15 Xejee amoĩ ae ajukue voxa guigua, haꞌe yvy kuꞌi py aity anhemboyvate reia rupi aikoague.

16 Ajaeꞌo rã xerova ma pytãmba rei, haꞌe xerexa pepi ma manoa guigua omoꞌãmba,

17 xepo re ajojukaague noĩ, haꞌe xekyꞌa eꞌỹa rupi anhemboꞌe teĩ.

18 — Ndee yvy, ejaoꞌi eme xeruguy, toĩ eme guive ajapukaia onhendu eꞌỹa!

19 Maꞌẽ, aỹ ma voi xereko mombeꞌu porãvearã oĩ yva re, yvate ma oĩ xere ojerure vaꞌerã.

20 Xeirũ kuery xejojai rei okuapy ramo Nhanderuete renonde xerexay reve tema aĩ,

21 arõ vy Nhanderuete pe haꞌe vaꞌe ojerure aguã avakue re, oirũ pe avakue raꞌy kuery joe ojerurea rami avi.

22 Mbaꞌeta maꞌetỹa oĩ reta veꞌỹa py aa ꞌrã peteĩ tape rupi ndajevyvei aguã.

17

1 Jó mbaꞌeve noarõveia re ijayvuague — Xenheꞌẽ opa ovy ma, xeꞌára voi opa avi ovy, haꞌe xerenonde oĩ vaꞌe ma xenhono porãa aguã anho.

2 Anhetẽ porojojai rei vaꞌe kuery xembojere rei okuapy, xerexa py xemoangeko reia kuery anho rei aexa.

3 Haꞌe gui emeꞌẽ xevy mbaꞌemo aikuaa aguã ndee xemboeko porã ꞌrãa. Enhemoĩ ndee ae haꞌe nunga kuaa ukaarã. Mbaꞌeta ndee eꞌỹ vy mavaꞌe ꞌrã tu ikuaa ukaarã oĩ?

4 Mbaꞌe haꞌe kuery kuraxõ remboty ma hiꞌarandua oĩ eꞌỹ aguã. Haꞌe rami vy neremboyvatevei ma.

5 Amongue oirũ kuery imombaarã pe omboaxa ramo taꞌy kuery voi ndaexa pyxovei ꞌrã.

6 — Haꞌe rã xee ma xemoĩa heta vaꞌe kuery xejojai rei okuapy aguã. Xemoingoa xerova re onyvõmbaa rei aguã.

7 Haꞌe nunga rupi ae ndaxerexa pyxovei ma xeporiau rã, haꞌe xerete regua haꞌe javi kuarayꞌã rami ndojekuaa porãvei.

8 Heko porã vaꞌe kuery xerexa vy onhemondyipa rei okuapy. Haꞌe rami vy ojejavy eꞌỹ vaꞌe kuery opuꞌã ꞌrã heko vai vaꞌe rovai.

9 Haꞌe rami teĩ heko porã vaꞌe kuery oo tema ꞌrã guape rupi ae, ipo kyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery imbaraeteve ꞌrã ojeꞌoivy.

10 Haꞌe gui peẽ kuery haꞌe javi pejevy, peju ju kyvõ katy. Haꞌe rami avi peẽ kuery regua peteĩve ma ndajoui ꞌrã hiꞌarandu vaꞌe.

11 Xeꞌára oaxa ma ovy, anhembopyꞌaague voi oaxa rivepa ma, xepyꞌa re aipotaa amoĩ vaꞌekue haꞌe javi.

12 Xevy pe pytũ peikuaa uka ára oĩa rami rive. Haꞌe vy aipo peje: “Pytũ teri teĩ hendy vaꞌe ovaẽ raiꞌi ma”, peje rive.

13 Haꞌe rã xee ma xenhono porãa aguã py arõ xerorã, pytũa py ae xeruparã itui.

14 Xenhono porãarã pe ajapukai vy “Ndee ma xeru”, haꞌe. Taxo ikuai vaꞌe pe voi “Peẽ ma haꞌi haꞌe xereindy kuery”, haꞌe.

15 Haꞌe gui mbaꞌe tu oĩ arõ aikovy aguã? Tá, xee arõ vaꞌe mavaꞌe ꞌrã tu oikuaa?

16 Haꞌe nunga oguejy ꞌrã manoa rokẽ peve xereve yvy kuꞌi py apytuꞌu ma jave — heꞌi.

18

1 Heko vai vaꞌe kuery opa aguã re Bildade ijayvuague Haꞌe ramo Sua pygua Bildade ju ombovai:

2 — Rakaꞌe peve ꞌrã tu ndeayvu aguã re renheaꞌã? Eikuaa pota porã ranhe, haꞌe gui ma jajogueroayvu ꞌrã.

3 Mbaꞌe re tu mymba rami ri ndee orekuaa, haꞌe hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe roikoa rami reikuaa?

4 Ai! Ndee ndepoxya py ae renhemboaꞌypa vaꞌe, ndere vy ri ndaꞌu roejapa ta yvy? Haꞌe itaova ikuai vaꞌe ndaꞌu ova ꞌrã oĩague gui?

5 — Anhetẽ, heko vai vaꞌe kuery rataendy ogue ꞌrã, neĩ hata raviju ma voi ndojekuaavei ꞌrã.

6 Haꞌe kuery ro rupi hendy vaꞌe oĩ vaꞌekue pytũmba ꞌrã, yvate tataendy oupi imoiny vaꞌekue ogue ꞌrã.

7 Oguata porã ojeꞌoivyague gui ipyxyry ꞌrã ovy, haꞌe gui onhembopyꞌaague py ae oitya ꞌrã.

8 Mbaꞌeta haꞌe kuery py ae omboꞌa ꞌrã, nhuã juru áry rupi ae oo rire.

9 Mbaꞌemo mboꞌaa ojopy ꞌrã ipyta rupi, haꞌe nhuã ojopy ꞌrã.

10 Haꞌe kuery ndoexai ꞌrã ixã yvy rupi itui vaꞌe, neĩ imboꞌaarã tape py oĩ vaꞌe.

11 Jova-jovai katy gui imongyjearã ou vy omondyi ꞌrã, omonha ꞌrã heravy oikoa nhavõ rupi.

12 Haꞌe kuery áry ou ꞌrã imoingo axyarã omomba aguã, haꞌe iporiau aguã oarõ ꞌrã ijyvýry.

13 Haꞌe nunga ombovaipa ꞌrã hete regua haꞌe javi. Manoa regua jypygua omomba ꞌrã.

14 Heko vai vaꞌe kuery oipeꞌaa ꞌrã ngoo py ojerovia oinyague gui, haꞌe vy ogueraa ꞌrã imongyjea tuvixave vaꞌea py.

15 Hoo pygua kuery peteĩve ma noĩvei ꞌrã hogue py, haꞌe oĩague rupi omoaĩa ꞌrã enxofre.

16 Iguy rupi hapo ipirupa ꞌrã, haꞌe rã hakã ma hiꞌáry rupi ꞌrã ipirupa.

17 Haꞌe kuery re naꞌimaꞌenduꞌaavei ꞌrã yvy re, haꞌe tetã mbyte gui nonhenduvei ꞌrã hery.

18 Hendya gui haꞌe kuery omomboa ꞌrã pytũa py, oipeꞌapaa ꞌrã yvy gui.

19 Ndataꞌyi neĩ namyminoi ꞌrã guetarã kuery mbyte, haꞌe hoo pygua kuery peteĩve ma ndoikovevei ꞌrã hogue py.

20 Okanhyague ára gui kuaray oikea katygua kuery onhemondyipa ꞌrã, koꞌẽa katygua kuery voi okyjepa ꞌrã okuapy.

21 Anhetẽ haꞌe rami ae heko vai vaꞌe kuery reko, haꞌe rami ae opa ꞌrã Nhanderuete oikuaa eꞌỹ vaꞌe kuery — heꞌi.

19

1 Jó ojexavai teĩ hepyarã oikoa rami ijayvuague Haꞌe ramo Jó ombovai:

2 — Rakaꞌe peve ꞌrã tu pemoingo axy xenheꞌẽ, haꞌe ayvu py xemouꞌũmba rive?

3 Dez-kue ma pendeayvu rei xere, xembojexavai aguã napexĩ vy.

4 Xapyꞌa rei anhetẽ xee ajejavy vaꞌe rire xere anho ꞌrãgue oĩ ajejavyague re apaga aguã.

5 Xapyꞌa rei xerovai penhemboyvatexe, haꞌe xemoꞌyvyĩꞌiague re pendeayvu reixe vy,

6 peikuaa porã pota aỹ povaꞌe re: Nhanderuete ae xemoingo axy vaꞌekue okya py xejoko vy. Jó ma “Nhanderuete xemoingo axy” heꞌi vaꞌeri oayvu haꞌe oguerovyꞌa (2.3-6).

7 Ajapukai: “Xemomba ta!” haꞌe teĩ noenduai. “Xepytyvõ ke!” haꞌe teĩ ndoikoi xemboeko porãarã.

8 Xerape haꞌe ojoko rã ndaꞌevei aave aguã. Xee aa aguã rupi haꞌe omoĩ pytũa.

9 Omboetepy aikoague gui xepeꞌa vy xeakã gui omboi xembojeguaarã oĩ vaꞌekue.

10 Jova-jovaive gui xereity rire aa ma ainy. Xegui oipeꞌa arõ vaꞌekue yvyra hiꞌaĩague gui oapoꞌo vaꞌe rami.

11 Xerovai hendy ipoxya, ngovaigua rami xerereko ramo.

12 Ixondaro kuery ou okuapy xere. Xerupity aguã haꞌe kuery oguereko katu guaperã, haꞌe vy xero yvýry rupi xejoko okuapy.

13 Xegui haꞌe oipeꞌa xeryvy kuery mombyry. Xekuaa vaꞌe kuery voi ojepeꞌapa xegui, xerexa vaꞌety eꞌỹ rami rive.

14 Xeretarã kuery xerejapa ojeꞌoivy, haꞌe xekuaa vaꞌe kuery hexaraipa ma xegui.

15 Xero py amovaẽ vaꞌekue haꞌe xerembiguai kuery ma amboae yvy regua rami xekuaa, haꞌe kuery pe rã yvy mboae regua aiko.

16 Amongakuaa vaꞌekue ma aenoĩ teĩ naxembovaivei, mbaꞌemo re xee ae ajerure porãꞌi teĩ.

17 Xeraꞌyxy ma noetũxevei ma xepytuẽa, haꞌe xeryvy kuery pe ojeguarupy aiko xereakuã vaikue vaꞌe vy.

18 Kyrĩgue voi naxemovaẽxevei, xee apuꞌãxe rã xejojai rei okuapy.

19 Xerayvu ete vaꞌekue xembojeguarupa okuapy, haꞌe xee ayvu vaꞌekue voi xerovaigua onhemoingo.

20 Xepire ojapa ma xekãgue haꞌe xeroꞌo re, haꞌe haxyꞌi py aa jepe nho.

21 Xemboaxy ke, xerembiayvu kuery. Xemboaxy, mbaꞌeta Nhanderuete po xerupity.

22 Mbaꞌe re tu xemonha rei pekuapy Nhanderuete xemonhaa rami? Mbaꞌe re tu ndapepytuꞌui ri xeroꞌo pemombaa gui?

23 Xeayvua omboparaa vaꞌe rire! Kuaxia re ipara oiny vaꞌe rire!

24 Ferro rakua haꞌe chumbo reve ita re ipara vaꞌe rire rakaꞌe rã peve guarã!

25 — Mbaꞌeta xee aikuaa xerepyarã oikoa, haꞌe opaa py opuꞌã ꞌrã kovaꞌe yvy re.

26 Haꞌe vaꞌe rire kovaꞌe xepire ivaipa ma teĩ xeroꞌo reve ae ꞌrã aexa Nhanderuete.

27 Aexa ꞌrã xee ae, xerexa py ae aexa ꞌrã, amboae ndaꞌei. Aexaxe ete rã xekuraxõ naꞌimbaraetevei ma xeryepy py.

28 Xapyꞌa rei aipopeje ꞌrã: “Marã rami ꞌrã tu romoingo axy? Ndekáuxa ae upe vaꞌe mbaꞌemo vai oiko”, peje teĩ

29 pejererokyje ikyxe gui, mbaꞌeta xere pendeayvua re ou ꞌrã ipoxya, pendere oikuaa pota vaꞌerã oikoa peikuaa aguã — heꞌi.

20

1 Heko vai vaꞌe kuery ojexavai aguã re Zofar ijayvuague Haꞌe ramo Naamá pygua Zofar ju ombovai:

2 — Aikuaa vaꞌe re xeayvuxe vy ajapura rombovai aguã.

3 Xee aendu ndeayvu etea xemoxĩmba vaꞌe, xenheꞌẽ py aendu aikuaa vaꞌe rupi rombovaixea.

4 Ndee ndereikuaai teve haꞌe javi oiko ypy guive, yvy re avakue omoingo ypya guive

5 heko vai vaꞌe kuery xapyꞌaꞌi rive ovyꞌa okuapya, ojerovia eꞌỹ vaꞌe kuery ovyꞌa xapyꞌaꞌi ꞌrãa?

6 Haꞌe kuery ojejou porãa yva re peve oo, haꞌe arai re peve oakã oupi teĩ ae ma

7 huꞌũmba ꞌrã rakaꞌe rã peve guarã, hepoxi rami rive. Haꞌe rã oexa vaꞌety kuery “Mamo tu ikuai?” heꞌi ꞌrã okuapy.

8 Haꞌe kuery ma oexa raꞌu pyre rami okanhymba ꞌrã, haꞌe rã ndojouavei ꞌrã. Omonhaa ꞌrã imondovy pyávy mbaꞌemo oexa pyre rami.

9 Hexaare kuery ndoexavei ma ꞌrã, ikuaiague py ae teĩ haꞌe kuery re naꞌimaꞌenduꞌaavei ma ꞌrã.

10 Taꞌy kuery ju onheaꞌã ꞌrã iporiaukueꞌi oguerorya rupi, haꞌe vy opo py ae omeꞌẽmba ju ꞌrã imbaꞌe rei-rei oipeꞌaa vaꞌekue.

11 Ikãgue kunumi jave rami imbaraete teĩ, imbaraete reve ꞌrã itui yvy kuꞌi rupi.

12 — Haꞌe kuery pe rã ijuru py mbaꞌemo vai heꞌẽ ꞌrã, haꞌe vy oapekũ guy py oguereko.

13 Heꞌẽ ramo nomokõxei vy oguereko ranhe ꞌrã ojuru py.

14 Haꞌe rami teĩ hyepy py ma amboae rami ꞌrã ojeapo. Mboi guigua rami ꞌrã iro vaikue ojeapo hyepy py.

15 Mbaꞌemo oguerekopa vaꞌe omokõ vaꞌekue ombojevypa ju ꞌrã. Nhanderuete ae ꞌrã ojapo guyepy gui ombojevypa aguã rami.

16 Mboi guigua veneno oyꞌu rire inhapekũ ae ju ojuka ꞌrã.

17 Haꞌe kuery ndoguerovyꞌai ꞌrã yakãꞌi oexa vy, neĩ ei haꞌe kamby yakã rami oxyry vaꞌe.

18 Mbaꞌeta ombaꞌeapoague repy ojou vaꞌekue omokanhymba ju ꞌrã mbaꞌeve hoꞌu eꞌỹ re. Ojeupe guarã ojopy vaꞌekue regua peteĩve henda py ndojoui ꞌrã ombovyꞌaarã,

19 haꞌe kuery iporiaukueꞌi omoingo axy haꞌe noipytyvõi rire, haꞌe oo ojapo vaꞌekueꞌỹ gui mbaꞌemo oipeꞌapa rire.

20 — Oipotapa reia gui ndojepeꞌai rire ndaꞌevei ꞌrã mbaꞌemo oipota vaꞌekue ogueraa jepe aguã.

21 Oipotapa reia gui ndopytuꞌui rire imbaꞌe rei-rei noĩ arei ꞌrã.

22 Ojoupa ete maa py ae ꞌrã ojexavai. Haꞌe kuery re ou ꞌrã opa marãgua imomboriauarã.

23 Haꞌe kuery rye monyẽarã Nhanderuete ombou ꞌrã opoxy etea. Tembiꞌu ꞌrãgue py haꞌe nunga anho ombou ꞌrã oky rami haꞌe kuery áry.

24 Tembiporu ferro guigua gui haꞌe kuery ojava teĩ guyrapa overa vaꞌe guigua py ꞌrã onhyvõa.

25 Haꞌe ramo okupe gui huꞌy oekyi rã overa rei ꞌrã huguy re. Haꞌe ramo oendu ꞌrã onhemondyia.

26 Haꞌe kuery peguarã omoĩa ꞌrã opa marã ojexavai aguã. Tata omomba ꞌrã avave rei oipeju eꞌỹ teĩ, hoo py opyta vaꞌekue-ꞌekue omomba peve.

27 Yva gui oikuaa ukaa ꞌrã heko vaia. Haꞌe rã yvy gui ma opuꞌã ꞌrã hovai guarã.

28 Ngoo py oguerekopa vaꞌekue oipeꞌapaa ꞌrã Nhanderuete poxya ára py, yy onhoẽa vaꞌe rami.

29 Haꞌe ramigua ae ꞌrã avakue heko vai vaꞌe ojopy Nhanderuete po gui. Haꞌe nunga anho haꞌe kuery peguarã oĩ Nhanderuete ijayvuague rami vy — heꞌi.

21

1 Heko vai vaꞌe kuery ovyꞌaa re Jó ijayvuague Haꞌe ramo Jó ombovai:

2 — Pendu porã pota ke xeayvua. Haꞌe ramia py peẽ xembopyꞌa porã ꞌrã.

3 Xereroangekove eme, haꞌe rã xee ju xeayvu ꞌrã. Haꞌe gui xeayvupa ma ramo mae haꞌeve ꞌrã xejojaive aguã.

4 Avakue re rive teve xee xeayvu ndavyꞌaia rupi? Mbaꞌe reꞌỹ teve arõ are aguã ndaꞌevei?

5 Pemaꞌẽ xere, haꞌe vy pekyrirĩ ꞌrã. Haꞌe rami vy pejoko ꞌrã pendejuru pendepo py.

6 Mbaꞌeta haꞌe nunga re xemaꞌenduꞌa vy rive ndaxerekorãvei, haꞌe xeroꞌo haꞌe javi re aendu xepirĩmbaa.

7 — Haꞌe gui mbaꞌexa tu heko vai vaꞌe kuery okuave are? Mbaꞌeta haꞌe kuery tujaꞌi teĩ ipoꞌakapave tema ꞌrã.

8 Henonde ma taꞌy kuery ikuai porã ꞌrã. Guamymino kuery voi oexa avi ꞌrã.

9 Haꞌe kuery ro rupi oĩ mbyꞌa porã, haꞌe Nhanderuete nombopagai ꞌrã yvyra poꞌi py.

10 Hymba toro ma taꞌyꞌi ꞌrã maꞌetỹ nhavõ, hymba vaka taꞌy vy ndoityi ꞌrã.

11 Hoo pygua kyrĩgueꞌi ma onha-onha ꞌrã okuapy vexaꞌi rami, taꞌy kueꞌiry voi opo-opo ꞌrã ovyꞌa vy.

12 Oporaei ꞌrã okuapy pandeiro haꞌe ixã reta vaꞌe reve, mimby pu guive oendu vy oguerovyꞌa vaipa ꞌrã.

13 Ára nhavõ haꞌe kuery oaxa ꞌrã oguerekopaa py, mbyꞌa porã reve oguejy peve yvyra rupa py.

14 Haꞌe kuery ae ꞌrã aipoeꞌi Nhanderuete pe: “Ejepeꞌa ke oregui! Ndoroikuaaxei ndeguigua tape.

15 Mbaꞌeta mavaꞌe tu Ipoꞌakapa vaꞌe, ixupe jaiko aguã? Mbaꞌe tu jajopy ꞌrã ixupe nhanhemboꞌeague re?” heꞌi ꞌrã okuapy.

16 Haꞌe rami teĩ maꞌẽ, haꞌe kuery oguerekopa aguã ma ipo gui ae eꞌỹ ou. Xevy pe ndaꞌevei ae heko vai vaꞌe kuery onhemongetaa rami aiko aguã!

17 — Mbovykue tu heko vai vaꞌe kuery rataendy omboguea? Mbovykue tu haꞌe kuery áry omboua ꞌrã imombaarã? Mbovykue tu Nhanderuete opoxya rupi ombou ꞌrã haꞌe kuery ikuai axy aguã?

18 Mbovykue tu haꞌe kuery omoxẽa ꞌrã jai pirekue yvytu ogueroveve heravy vaꞌe rami, eꞌỹ vy mbaꞌemo pirekue yvytu jere ogueraa vaꞌe rami?

19 Haꞌe rã peẽ kuery aipopeje: “Nhanderuete ma oarõ ꞌrã heko vai vaꞌe raꞌy kuery ombopaga aguã”, peje ꞌrã. Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ae Nhanderuete ombopaga vaꞌe rire, haꞌe kuery ae oendu aguã haxya.

20 Haꞌe kuery ae toexa imombaarã ou rã, haꞌe kuery ae toyꞌu Ipoꞌakapa vaꞌe poxya gui.

21 Mbaꞌeta haꞌe kuery omano ma rire, hekove oipeꞌaa ma ramo, mbaꞌexa tu haꞌe kuery oendu ꞌrã ngoo pyguare kuery reko gui?

22 Amongue ndaꞌu omoꞌarandu kuaa ꞌrã Nhanderuete? Mbaꞌeta haꞌe ma yva re ikuai vaꞌe re voi oikuaa pota vaꞌe.

23 Amongue ma imbaraete reve ꞌrã omano, heko eta rei eꞌỹ, mbaꞌeve rei oendu eꞌỹ re guive,

24 imbaꞌe yryru kamby tynyẽ reve, haꞌe ikãgue ratã eꞌỹa hexaĩmba rei reve.

25 Haꞌe rã amboae kuery ma ikuerai rei reve ꞌrã omano, mbaꞌemo porã ndojoui rire.

26 Haꞌe rami teĩ mokoĩve regua joapy ꞌrã ikuai yvy kuꞌi py, taxo ojaoꞌipa aguã py.

27 — Maꞌẽ, xee aikuaa ae ma pejapoxea, mbaꞌeta haꞌeveꞌỹa rami penhembopyꞌa xembojexavaive aguã re.

28 Mbaꞌeta aipopeje: “Mamo tu opyta yvateve vaꞌe teko vai rupi oiko vaꞌe rogue?” peje ꞌrã.

29 Haꞌe rami teĩ peporandu na oguataa rupi ikuai vaꞌe pe. Napendu potai teve mbaꞌemo haꞌe kuery omombeꞌu rã?

30 Mbaꞌeta aipoeꞌi ꞌrã: “Jexavaia ára py heko vai vaꞌe kuery omboaxya ꞌrã, ogueraa jepea ꞌrã poxya ára gui”, heꞌi ꞌrã.

31 Mavaꞌe tu omboayvu ꞌrã haꞌe kuery ikuaia re? Mavaꞌe tu ombopaga ꞌrã ojapo vaiague re?

32 Mbaꞌeta opaa py haꞌe kuery retekue ogueraa ꞌrã onhono porãa aguã katy, haꞌe onhono porãague re openaa ꞌrã.

33 Haꞌe kuery rupa áry yvy itui vaꞌe ndaꞌipoyi ꞌrã, haꞌe avakue haꞌe javi ojeꞌoi ꞌrã hetekue rakykue, henonde ojeꞌoi vaꞌe voi mbovy rei eꞌỹa rami avi.

34 Haꞌe nunga rupi mbaꞌe re tu xembopyꞌa porãa rupi merami teĩ pendeayvu rive? Pembovaia haꞌe javi re ma apu anho oĩ — heꞌi.

22

1 Jó ojejavy etea rami Elifaz ijayvuague Haꞌe ramo Temã pygua Elifaz ju ombovai:

2 — Haꞌe gui avakue ndaꞌu mbaꞌemo ovare ꞌrã ri Nhanderuete pe? Any, oikuaapa vaꞌe teĩ ojeupe ae ovare vaꞌe.

3 Tyrã pa ndereko porãa teve ombovyꞌa ꞌrã Ipoꞌakapa vaꞌe? Xapyꞌa rei ndee rejejavy eꞌỹ re reiko rã haꞌe ojou porã ꞌrã teve?

4 Nhanderuete renonde rejererokyjea re teve nembopaga, nderovai oikuaa potaa py?

5 Ndereko vaia ndatuvixai teve? Rejejavya ma opa vaꞌerã eꞌỹ teve?

6 Mbaꞌeta mbaꞌe reꞌỹ reipeꞌa mbaꞌemo nderyvy gui, haꞌe iporiaukueꞌi gui voi reipeꞌa ijao.

7 Ikaneꞌõ vaꞌe pe ma yy neremeꞌẽi oyꞌu aguã, okaruxe vaꞌe pe voi nerakãteꞌỹ tembiꞌu re.

8 Ipoꞌakakueve pe rive yvy itui, avakue yvatekueve anho ꞌrã ikuai haꞌe py.

9 Haꞌe rã imeveꞌỹ vaꞌe kuery ma ipo rei reve rembojevy, haꞌe tyreꞌỹ kuery mbaraetea remomba.

10 Haꞌe nunga rupi ae nhuã ndejokopa, haꞌe rekyjea rendu xapyꞌa vy renhemondyipa rei,

11 pytũa guive, mbaꞌeve rexa eꞌỹ teĩ. Haꞌe ramo ae yy tyguaxu vaꞌe ndeaoꞌi ꞌrã.

12 — Yva re yvatevea py eꞌỹ teve Nhanderuete oĩ? Emaꞌẽ haꞌvy jaxy-tata yva re ikuai vaꞌe re. Haꞌe vaꞌe ma ndaꞌyvate ma raꞌagai!

13 Haꞌe rami teĩ aipoꞌre: “Mbaꞌe tu Nhanderuete oikuaa? Haꞌe ndaꞌu oikuaa pota ꞌrã mbaꞌemo re, oexa ꞌrã teve pytũ ana rupi?

14 Mbaꞌeta yva apy rupi haꞌe oguata oikovya rupi arai ana ojaoꞌi ꞌrã mbaꞌemo oexa aguã rami eꞌỹ”, ꞌre.

15 Haꞌe gui ndee ndaꞌu reikoxe teri tape ymague rupi, heko vai vaꞌe kuery ikuaiaty rupi?

16 Haꞌe vaꞌe kuery ma oipeꞌapaa vyvoi rakaꞌe hiꞌára ovaẽ eꞌỹ mbove. Haꞌe kuery ytarã oĩ vaꞌekue ma yxyry atã vaꞌe ogueraapa.

17 Mbaꞌeta Nhanderuete pe aipoeꞌi: “Ejepeꞌa ke orea gui! Mbaꞌe tu Ipoꞌakapa vaꞌe ojapo ꞌrã orere?” heꞌi rire.

18 Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ro haꞌe omonyẽ mbaꞌemo porã anho. Haꞌe rã xevy pe ndaꞌevei ae heko vai vaꞌe kuery onhemongetaa rami aiko aguã.

19 Haꞌe kuery opa rã heko porã vaꞌe kuery oexa vy ovyꞌa ꞌrã. Haꞌe kuery re ojejavy eꞌỹ vaꞌe opuka ꞌrã.

20 Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: “Anhetẽ, nhanderovaigua kuery omombaa raꞌe, haꞌe rã mbaꞌemo oeja vaꞌekue ma tata ju omomba”, heꞌi ꞌrã okuapy.

21 — Haꞌe nunga rupi peteĩ rami ju pota ke eiko Nhanderuete reve, revyꞌa nho aguã. Haꞌe ramo ndere ou ꞌrã iporã vaꞌe.

22 Ajerure ndevy, ejapyxaka porã pota ke nemboꞌe rã, haꞌe ndepyꞌa re emoĩ ijayvua.

23 Mbaꞌeta Ipoꞌakapa vaꞌe pe rejeko rerova uka ramo reiko porã ju ꞌrã. Xapyꞌa rei ndero gui mbaꞌemo vai reipeꞌa ramo,

24 haꞌe ouro rereko vaꞌe yvy kuꞌi py remombo ramo, ouro Ofir guigua rereko teĩ yakãꞌi rupi ita ikuai vaꞌe mbyte rupi remombo ri ramo,

25 haꞌe ramo Ipoꞌakapa vaꞌe ae ꞌrã ndevygua oiko ouro haꞌe prata oiporavo pyre rami.

26 Mbaꞌeta rerovyꞌa ꞌrã Ipoꞌakapa vaꞌe anho, haꞌe nderova rembovy ꞌrã Nhanderuete-a katy.

27 Ixupe rejapukai ramo oendu ꞌrã, haꞌe ixupe ju rejapo ꞌrã renhemboayvuague.

28 Mbaꞌemo rejapo aguã re renhembopyꞌa ramo oiko porã ꞌrã, haꞌe tape reikoa rupi omoexakãmba ꞌrã.

29 Nhomoꞌyvyĩꞌia rã rexa vy “Emopuꞌã ju ke” ꞌre ramo Nhanderuete ogueraa jepe ꞌrã onhemoꞌyvyĩꞌi vaꞌekue,

30 oepy ꞌrã ojejavy vaꞌekue teĩ. Ndepo ikyꞌa eꞌỹa re omaꞌẽ vy ꞌrã ogueraa jepe — heꞌi.

23

1 Nhanderuete renonde Jó ojexa ukaxea re ijayvuague Haꞌe ramo Jó ombovai:

2 — Aỹ voi ju xeayvu ta opuꞌã rei vaꞌe rami, xepo py xepoaẽa ajoko teĩ.

3 Ai! Xee aikuaa vaꞌe rire Nhanderuete ajou aguã! Haꞌe rami vy ajexa uka ꞌrãgue oikuaa pota oinya py.

4 Henonde anhemombeꞌu porã ꞌrãgue, xejuru amonyẽ ꞌrãgue aikoa re xeayvu aguã.

5 Haꞌe rami vy xembovai rã aikuaa ꞌrãgue, aendu kuaa ꞌrãgue xevy ijayvu rã.

6 Opoꞌaka etea rupi ndaꞌu ijayvu ete ꞌrãgue xevy? Any, oikuaa pota porãꞌi ꞌrãgue xere.

7 Haꞌe py ma heko porã vaꞌe ijayvu ꞌrãgue hexeve, haꞌe rakaꞌe rã peve xee aa jepe ꞌrãgue xemboayvu aguã gui.

8 — Haꞌe rami teĩ maꞌẽ, xerenonde katy xee aa rã noĩ ꞌrã haꞌe py. Xerakykue katy ajevy teĩ haꞌe py voi ndajoui.

9 Xeaxua katy mbaꞌemo ojapo teĩ xee ndaexa reguai. Xeaxua katy voi onhemi rã xee ndaexai ꞌrãe.

10 Haꞌe rã haꞌe ma oikuaapa xee aikoa. Xeraꞌanga vaꞌe rire ouro ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe rami ajekuaa ꞌrãgue.

11 Mbaꞌeta xepy ma haꞌe oikoa rupi anho oiko. Aĩ atã ixuguigua tape rupi aikoa rupi, ndajepeꞌai ae.

12 Ojuru py ojapo uka vaꞌe gui xee ndajepeꞌai, xepyꞌapy py amoĩ porã ijayvuague.

13 Haꞌe rã haꞌe ma mbaꞌemo ojapo aguã re onhembopyꞌa ramo mavaꞌe ꞌrã tu ojoko? Mbaꞌeta haꞌe ojapoxe vy ojapo ꞌrãe.

14 Haꞌe rami vy ojapopa avi ꞌrã xerekorã re ijayvuague. Haꞌe vaꞌe ramigua ma mbovy rei eꞌỹ ojee omoĩ ojapo vaꞌerã.

15 Haꞌe nunga rupi xepyꞌa eta rei ꞌrã henonde. Haꞌe nunga re aikuaa pota vy akyje.

16 Nhanderuete ojapo xepyꞌa re xekangya aendu aguã rami, Ipoꞌakapa vaꞌe ae xembopyꞌa eta rei.

17 Mbaꞌeta pytũ vaikue gui eꞌỹ xekangya aendu, pytũ reia xerova ojaoꞌi vaꞌe gui eꞌỹ guive.

24

1 Mbovykue rei eꞌỹ heko vai vaꞌe kuery nombopagaaia rami Jó ijayvuague — Mbaꞌe re ndaꞌu Ipoꞌakapa vaꞌe noaꞌangai ri joe oikuaa pota aguã ára? Mbaꞌe re tu oikuaa vaꞌe kuery ndoikuaai haꞌe vaꞌe ára?

2 Mbaꞌeta ikuai yvy markaa oguerova rive vaꞌe, haꞌe mymba re imonda vy guymba kuery reve ae omongaru vaꞌe.

3 Haꞌe kuery oipeꞌa ꞌrã tyreꞌỹ rymba mburika, imeveꞌỹ vaꞌe gui voi oipeꞌa ꞌrã hymba vaka.

4 Ojexavai vaꞌe kuery pe ojavy uka ꞌrã tape. Haꞌe kuery gui iporiaukueꞌi yvy re ikuai vaꞌe onhemimba ꞌrã okuapy,

5 Haꞌe vaꞌe kuery ma ombaꞌeapo aguã katy ojeꞌoi ꞌrã kavajuꞌi tekoa eꞌỹa rupigua rami, iporiaukueꞌi voi yvy joja reia rupi oeka ꞌrã ojeꞌoivy hoꞌu vaꞌerã. Haꞌe rami vy ꞌrãe ojou tembiꞌu ojeupe haꞌe guaꞌy kuery pe.

6 Heko vai vaꞌe mbaꞌety py omonoꞌõ ꞌrã mbaꞌemo aju, haꞌe omondoro ꞌrã uva.

7 Ipire rei reve oaxa ꞌrã pytũ ao oguereko eꞌỹ vy. Onheovã aguã ndoguerekoi vy yroꞌy oendu.

8 Yvyty rupi inhakỹmba ꞌrã oky gui. Onhemi aguã oguereko eꞌỹ vy itaova rupi rive ꞌrã onhemi okuapy.

9 Tyreꞌỹꞌi kuery omboia ꞌrã okambua gui, haꞌe iporiaukueꞌi gui oipeꞌa ꞌrã oguerekoꞌi vaꞌekue.

10 Haꞌe ramo haꞌe vaꞌe kuery ipire rei vaꞌe ikuai ao oguereko eꞌỹ vy. Karuai oendu vy ogueraa ꞌrã mbaꞌemo aju ojokua pyre.

11 Heko vai vaꞌe kuery roka py onhami ꞌrã azeite-rã, uva oumbiri avi teĩ oendu riae ꞌrã oyꞌuxea.

12 Tetã rupi voi avakue ipoaẽ ꞌrã okuapy, ojeaipy kuery ojapukai ꞌrã onheꞌẽ py. Haꞌe rami teĩ haꞌe nunga re Nhanderuete ndoikuaa potai merami.

13 — Haꞌe rã heko vai vaꞌe ma hendy vaꞌe rovaigua ikuai, ndoikuaai ꞌrã guive tape hendya katy oo vaꞌe, haꞌe vaꞌe rupi ndooxei guive.

14 Koꞌẽ rai jave jojuka rive-rive vaꞌe opuꞌã vy ojuka ꞌrã iporiaukueꞌi haꞌe ojexavai vaꞌe. Haꞌe gui pyávy ma oo ju ꞌrã imonda aguã katy.

15 Itavy rei vaꞌe voi oarõ ꞌrã pytũꞌi ta maa. Haꞌe vy aipoeꞌi ojeupe: “Avave rei ndaxerexa kuaai ꞌrã”, heꞌi vy omoꞌã ꞌrã ovy ngova.

16 Pytũ jave avakue oike ꞌrã joo rupi, haꞌe gui ara py ma ngoo rupi ae ꞌrã ikuai. Neĩ ndoexaxevei ꞌrã hendy vaꞌe.

17 Mbaꞌeta haꞌe kuery ma koꞌẽa pe “Manoa pytũ guigua” heꞌi ꞌrã, haꞌe rã pyávy nhomongyje reia ma haꞌe kuery oexa vaꞌety ae oiko.

18 — Peẽ aipopeje: “Heko vai vaꞌe kuery ma ogueraapaa vyvoi ꞌrã yxyrya py. Yvy re haꞌe kuery pegua oĩ vaꞌe ma ayvu vaipy anho. Ndoovei ꞌrã tape uvaty katy oo vaꞌe rupi ombaꞌeapo aguã.

19 Ipirua haꞌe haku ma yroꞌy omboyku-a rami avi manoa voi omomba ꞌrã ojejavy vaꞌe kuery.

20 Haꞌe ramo haꞌe kuery re ixy ae hexarai ꞌrã, hoꞌokue re taxo ovyꞌa reve okaru ꞌrã okuapy. Heko vai kuery re naꞌimaꞌenduꞌaavei ma ꞌrã. Haꞌe kuery omopẽmbaa ꞌrã yvyra rami,

21 imemby vaꞌerã eꞌỹ haꞌe kuery omomba rire, haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe pe ndojapo porãi rire”, peje.

22 — Any! Haꞌe rami ꞌrãgue py Nhanderuete ombaraetea rupi ombopukuve ꞌrã ojerovia rei vaꞌe kuery ára. Haꞌe kuery ndaekorãvei teĩ opuꞌã ju nho ꞌrã.

23 Haꞌe kuery pe haꞌe omeꞌẽ ꞌrã opytuꞌu aguã. Haꞌe ramo ikuai atã ꞌrã. Nhanderuete omaꞌẽ ꞌrã haꞌe kuery ikuaia rupi.

24 Haꞌe kuery ma xapyꞌaꞌi ꞌrã omboyvatea. Haꞌe rire oaxa ju xapyꞌa ꞌrã, amboae kuery rami oipeꞌapaa ꞌrã, mbaꞌemo raꞌyĩgue rami avi ojayaa ꞌrã.

25 Haꞌe rami eꞌỹ rã mavaꞌe ꞌrã tu oikuaa uka xeapua, haꞌe ombovaipa xeayvua? — heꞌi.

25

1 Nhanderuete renonde avave rei nonhemboeko porã kuaaia rami Bildade ijayvuague Haꞌe ramo Sua pygua Bildade ombovai:

2 — Haꞌe rami avi Nhanderuete pegua anho oĩ opena haꞌe ipoꞌaka aguã. Haꞌe ma ojapo yva yvatevea rupi voi ikuai porãa aguã rami.

3 Guembiguai xondaro kuery ma ndajaipapapa kuaai ꞌrã. Ixuguigua hexakãa ojope ꞌrã haꞌe javi áry.

4 Haꞌe rami rã mbaꞌexa tu avakue onhemboeko porã ꞌrã Nhanderuete renonde? Mbaꞌexa tu kunha gui ituiꞌi vaꞌekue oiko ꞌrã ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe?

5 Maꞌẽ, haꞌe oexa rã jaxy eteve voi naendyi haꞌe jaxy-tata ikuai vaꞌe ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ndoikoi.

6 Haꞌe gui avakue katuve ma taxo rami rive ꞌrã yvyĩgueveꞌi. Avakue raꞌy kuery ma taxo ramigua meme ae ikuai — heꞌi.

26

1 Nhanderuete ipoꞌakapaa re Jó ijayvuague Haꞌe ramo Jó ombovai:

2 — Ikangy vaꞌe pytyvõa merami rive reiko, ijyva mbaraete eꞌỹ vaꞌe reipytyvõ merami rive!

3 Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe remongeta kuaa merami rive, haꞌe anhetẽ vaꞌe reikuaa uka porãmba merami rive!

4 Mavaꞌe nemboꞌea rupi tu ndeayvu haꞌe rami ete? Mavaꞌe guigua nheꞌẽ tu ndere oĩ ndeayvu kuaa aguã?

5 — Haꞌe gui omano vaꞌekue nheꞌẽ ma oryryipa ꞌrã okuapy yy guy py ikuaia py.

6 Nhanderuete gui manoa pygua kuery nonhemi kuaai, yvykua vaikue aoꞌiarã noĩ ramo.

7 Mbaꞌeve oĩ eꞌỹa áry haꞌe oipyo kuaray apuꞌaꞌia katygua, mbaꞌeve oĩ eꞌỹa áry ae avi onhono yvy.

8 Arai ana ikuai vaꞌe mbyte ojoko ꞌrã yy, haꞌe rami teĩ arai ndoxoi ꞌrã iguy py.

9 Ojaoꞌi ꞌrã guenda opena oinyaty, hiꞌáry arai pytũa py ojaoꞌi vy.

10 Omoĩ rakaꞌe yy apyrã, hexakãa haꞌe pytũa mbyte py.

11 Ijayvu atã ramo yva yta oryryi ꞌrã onhemondyipa vy.

12 Ombaraetea rupi ombojaꞌo rakaꞌe yeꞌẽ, haꞌe oꞌarandua rupi oity ngovaigua kuery.

13 Opejua py rive omoexakã ꞌrã yva, haꞌe opo py ojuka ꞌrã teju jagua inhakuã vaꞌe.

14 Maꞌẽ, haꞌe ramigua ma hembiapo ypy rive! Mbaꞌeta ixugui ma nhaendu mbegueiꞌi anho. Haꞌe gui mavaꞌe tu oendu kuaa ꞌrã ipoꞌakaa ryapu atã vaꞌe?

27

1 Heko vai vaꞌe kuery ikuai axy aguã re Jó ijayvuague Jó ijayvuve tema. Haꞌe vy aipoeꞌi:

2 — Anhetẽ ete Nhanderuete Ipoꞌakapa vaꞌe xevy guarã vaꞌekue peꞌaa haꞌe xenheꞌẽ moingo axya vaꞌe rekove rupi aura vy aipoaꞌe:

3 xee aikove teria ja, haꞌe xeapyĩgua py xepytuẽ aguã Nhanderuete omeꞌẽ teria ja

4 xejuru ndaꞌijayvui ꞌrã haꞌeveꞌỹa rami, xeapekũ ndaꞌijapui ꞌrã guive.

5 Ndaꞌevei ete “Haꞌevea rami pendeayvu”, haꞌe aguã! Amano peve ndajepeꞌai ꞌrã anhetẽ rupi aikoa gui.

6 Aĩ atã ꞌrã xereko porãa re, ndajepeꞌai ꞌrãe. Aikoa ára nhavõ xepyꞌapy py ndaikuaai ajejavya.

7 — Xerovaigua kuery topa heko vai vaꞌe rami, xerovai opuꞌã vaꞌe kuery ma haꞌeveꞌỹa rami ikuai vaꞌe rami topa.

8 Mbaꞌeta ojerovia eꞌỹ vaꞌe kuery ma mbaꞌe tu oĩ oarõ aguã, hekove ojayaa, haꞌe inheꞌẽ Nhanderuete oipeꞌa rã guarã?

9 Haꞌe kuery áry teko axy ou ramo Nhanderuete oendu ꞌrã teve ojapukaia?

10 Heko vai vaꞌe ndaꞌu oguerovyꞌa ꞌrã Ipoꞌakapa vaꞌe? Ixupe ojapukai ꞌrã teve oikoa haꞌe javi py?

11 — Xee romboꞌe ꞌrã Nhanderuete poꞌakaa re, namombeꞌu eꞌỹi ꞌrã Ipoꞌakapa vaꞌe reve mbaꞌemo oĩ vaꞌe.

12 Mbaꞌeta peẽ kuery haꞌe javi pexa ae ma haꞌe nunga. Mbaꞌe re tu haꞌvy ovare eꞌỹ vaꞌe anho pejou porã?

13 Maꞌẽ, po ramigua anho heko vai vaꞌe ojopy ꞌrã Nhanderuete po gui, Ipoꞌakapa vaꞌe gui nhomoingo axya kuery ojopy ꞌrã po rami.

14 Haꞌe kuery raꞌy kuery hetave ojeꞌoivy teĩ kyxe pyguarã meme ikuai, hamymino kuery voi ndojou retai ꞌrã hoꞌu vaꞌerã.

15 Haꞌe kuery vaꞌe regua hembyre vaꞌekue ma mbaꞌeaxy omomba ꞌrã, haꞌe rã taꞌyxykue ndojaeꞌoi ꞌrã.

16 Heko vai vaꞌe ma yvykuꞌi rami ꞌrã omboaty prata, oaorã guive yapo rami ojou-jouve ꞌrã.

17 Haꞌe nunga omoĩ porã teĩ heko porã vaꞌe kuery ju ꞌrã onhemonde, prata oguereko vaꞌekue voi ojejavy eꞌỹ vaꞌe kuery ju ombojaꞌo ꞌrã okuapy.

18 Heko vai vaꞌe ngoorã ojapo vaꞌe ma tanambi raity rami, haꞌe oguyꞌirã mbaꞌety rarõa ojapo vaꞌe rami rive.

19 Iporiau eꞌỹ vaꞌe ma mbaꞌemo oguerekopa vaꞌe mbyte py onheno teĩ guexa oipeꞌa ju vy ndoexavei ꞌrã.

20 Haꞌe kuery re imongyjearã ou vy ipoꞌaka ꞌrã yy oxyry atã vaꞌe rami, pyávy ma yvytu vaikue ogueraapa ꞌrã.

21 Kuaray oua katy gui yvytu ou vaꞌe ogueraa ramo okanhymba ꞌrã. Oipeꞌapa ꞌrã heravy oĩague gui.

22 Nhanderuete po gui ojava vyvoixe teĩ hiꞌáry haꞌe nunga haꞌe javi ombou ꞌrã omboaxy eꞌỹ re.

23 Heko vai vaꞌe hoꞌa rã ojepopetepaa ꞌrã, okanhy ovy ramo otuvy nheꞌẽ pavẽ ꞌrã imondovy — heꞌi.

28

1 Yvy guýry mbaꞌemo porã oĩ vaꞌe avakue oguenoẽ kuaa re Jó ijayvuague — Anhetẽ, prata re yvy joꞌoa ikuai, oĩ avi ouro kyꞌaꞌoaty.

2 Ferro guive oguenoẽa ꞌrã yvy gui, haꞌe rã overa vaꞌe ma ita py ojoua.

3 Avakue omoexakã ꞌrã pytũ anaa rupi, haꞌe hexakãa opaa peve oo vy oeka ꞌrã ita porãgueve pytũ anaa py oĩ vaꞌe.

4 Ojoꞌo ꞌrã yvy oike aguã avakue ikuaia gui mombyry, oguata vaꞌe kuery oikuaa eꞌỹa py. Haꞌe kuery ikuaia gui mombyry ꞌrã ikuai peteĩ ixã re ovava-vava oinya py.

5 Yvy gui ma oiko ꞌrã tembiꞌu, haꞌe rã iguýry ma tata py okaiague rami ꞌrã ojekuaa.

6 Haꞌe pygua ita re oĩ ꞌrã safira, haꞌe gui ikuꞌikue re ma ouro oĩ.

7 — Haꞌe vaꞌe tape ma guyra joꞌua kuery ndoikuaai, taguato ndoexai vaꞌe ae.

8 Vixo inharõ haꞌe tuvixa vaꞌe nopyrõi ꞌrã haꞌe rupi, guary raꞌy voi ndoaxai haꞌe rupi.

9 — Avakue opo py tembiporu oguereko vaꞌe py ombota-mbota ꞌrã ita re, haꞌe vy yvyty ikuai vaꞌe oipeꞌa ꞌrã iguy peve.

10 Ombokua ꞌrã ita rupi oexa aguã hepyve vaꞌe oĩ vaꞌe haꞌe javi.

11 Omboty ꞌrã yy rape ikuai vaꞌe peteĩve henda py otyky eꞌỹ aguã rami, hexakãa katy oguerupa aguã hiꞌã py oĩ vaꞌekue.

12 Arandu anhetẽ vaꞌe meꞌẽa Nhanderuete oikoa re Jó ijayvuague — Haꞌe rã ꞌarandua ma mamo tu oĩ? Mamo tu oĩ mbaꞌemo jaikuaa ete aguã?

13 Haꞌe vaꞌe repy ma avave ndoikuaai, yvy re avakue ikuaia rupi ndojouai ꞌrãe.

14 Yvykua vaikue aipoeꞌi: “Xere ma haꞌe nunga noĩ”, yeꞌẽ voi “Xea py noĩ avi” heꞌi.

15 Ouro oikyꞌaꞌo pyre re teĩ ndaꞌevei jajogua aguã, neĩ prata voi ndaꞌevei hekovia japeja aguã.

16 Mbaꞌeta ouro Ofir gui ogueru pyre haꞌe javi gui ovareve vaꞌe, ônix hepyve vaꞌe haꞌe safira ikuai vaꞌe gui guive.

17 Ouro teĩ ma ꞌarandu rami eꞌỹ iporã vaꞌe, neĩ itaendy ma voi. Jeguaa ouro oikyꞌaꞌo pyre guigua re teĩ nanhamboekoviai ꞌrã.

18 ꞌArandu oĩa py ma ita coral haꞌe itaendy ikuai vaꞌe re nhanderexaraipa ꞌrã. Pérola jajoua gui voi haꞌeveve ꞌarandu jarekoa.

19 Etiópia gui topázio herua teĩ haꞌe vaꞌe ma ꞌarandu rami eꞌỹ ovare, neĩ ouro ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe voi.

20 — Haꞌe nunga rupi magui tu ou ꞌarandu? Mamo tu oĩ mbaꞌemo jaikuaa aguã?

21 Mbaꞌeta temimoingo ikuai vaꞌe oexaa gui onhomia, guyra yvate rupi oveve vaꞌe gui guive.

22 Yvykua vaikue haꞌe manoa aipoeꞌi: “Oreapyxa py roendu rive ꞌarandu oikoa”, heꞌi.

23 Nhanderuete anho oikuaa ꞌarandua katy tape oo vaꞌe, haꞌe ae oikuaa oĩa.

24 Mbaꞌeta haꞌe ma yvy apy rupi peve oexa pota, yva guýry ikuai vaꞌe haꞌe javi ꞌrã oexapa.

25 Yvytu poyia haꞌeveaꞌi rami Nhanderuete oeja yy guive ituia peve oaꞌanga jave,

26 oky nhavõ guarã oeja, haꞌe yapu overa reve vaꞌe raperã omoĩ jave,

27 haꞌe vaꞌe jave py ae ꞌarandu oexa avi vy oikuaa uka rakaꞌe. Haꞌe vaꞌe re oikuaa pota ma vy omoĩ atã rakaꞌe.

28 Haꞌe vy aipoeꞌi avakue pe: “Pendu ke: Senhor renonde pejererokyjea ma peneꞌarandurã oĩ, haꞌeveꞌỹ vaꞌe gui pejepeꞌa vy ꞌrãe peikuaa mbaꞌemo”, heꞌi.

29

1 Jó ymave rupi oiko porãague re imaꞌenduꞌaague Jó ijayvuve tema. Haꞌe vy aipoeꞌi:

2 — Ai! Kueveꞌigua jaxy re aikoague rami ju aiko vaꞌe rire, Nhanderuete xere opena javegua re rami!

3 Haꞌe jave ma xeakã áry rupi omoexakã vaꞌekue, haꞌe hendy vaꞌe xerereko heravy ramo pytũ rupi ete aguata aikovy vaꞌekue.

4 Haꞌe jave ma xerexaĩ aikovy vaꞌekue, xero áry rupi Nhanderuete xerayvua oexa uka rã.

5 Haꞌe jave ma Ipoꞌakapa vaꞌe oiko teri xereve, haꞌe xeraꞌy kuery voi xeyvýry teri ikuai.

6 Kamby py xepy ajoi ainy vaꞌekue, haꞌe itaova gui yakãꞌi oxyry vaꞌe rami azeite oxyry oiny jave.

7 — Tetã kora rokẽ katy aa, haꞌe tetã mbyte py guive aguapy ainy aguã omeꞌẽa jave

8 kunumigue xerexa vy ojepeꞌapa, haꞌe tujakueꞌi voi opuꞌãmba okuapy vaꞌekue.

9 Yvatekueve voi ijayvu ta vy ojuru ojoko okuapy vaꞌekue, ojuru re opo omoĩ reve.

10 Omboetevepy kuery ayvu nonhenduvei vaꞌekue, ijurupy py inhapekũ nomyĩvei ramo.

11 Xeayvua rendua kuery ma “Ovyꞌa vaꞌe” heꞌi okuapy xevy, xerexaa kuery voi xere imaꞌenduꞌa porã vaꞌekue.

12 Mbaꞌeta xee ma iporiaukueꞌi ojapukai rã aepy vaꞌekue, tyreꞌỹ opytyvõarã oguereko eꞌỹ vaꞌe kuery guive.

13 Omano ta vaꞌe voi xereroayvu porã vaꞌekue, xee ajapo avi vaꞌekue imeveꞌỹ vaꞌe kuery okuraxõ py ovyꞌa aguã rami.

14 Xejee amoĩ vaꞌekue teko porã, haꞌe vaꞌe anho oĩ vaꞌekue xeao rami. Manto haꞌe akã nhovãa rami oĩ vaꞌekue haꞌevea rami joe apenaa.

15 Xee ajeapo vaꞌekue ára revegua eꞌỹ rexarã rami, hiꞌu rovaikueꞌi vaꞌe pyrã rami guive.

16 Iporiaukueꞌi pe ma tuu aiko vaꞌekue, oikuaapy eꞌỹ ikuai vaꞌe re guive aikuaa pota vaꞌekue.

17 Haꞌe rã porayvu eꞌỹ vaꞌe kuery raĩꞌy kã ma xee amopẽmba vaꞌekue, haꞌe kuery raĩ gui xee araa jepe vaꞌekue omokõ ta vaꞌe.

18 Xee aipoaꞌe vaꞌekue: “Xero py ae ꞌrã amano, amboetave ꞌrã xeꞌára ita kuꞌi rami.

19 Xee aiko ꞌrã yy peve yvyra rapo ovy vaꞌe rami, haꞌe pyávy hakã re yxapy oĩa vaꞌe rami.

20 Xemboeteave tema ꞌrã, haꞌe xepo py xerapa ajopy atã tema ꞌrã aikovy”, haꞌe vaꞌekue.

21 — Xeayvu rã ojapyxaka vaꞌe kuery oarõ okuapy vaꞌekue amongeta aguã, xeayvua oendua rupi okyrirĩ pavẽ vaꞌekue.

22 Xee xeayvupa ma rã naxembovai kuaai vaꞌekue. Haꞌe kuery áry xeayvua oguejy vaꞌekue yxapy rami.

23 Haꞌe kuery xerarõ vaꞌekue oky re rami, ojuru oipeꞌa reve oarõ okuapy xeayvu aguã, haku-a ára py oky oarõ vaꞌe rami.

24 Haꞌe kuery ndaꞌipyꞌa guaxui jave haꞌe kuery pe xerory vaꞌekue. Xerova omoexakã rã xererovyꞌa vaꞌekue.

25 Haꞌe kuery raperã xee aiporavo vaꞌekue huvixa rami aguapy ainy reve, huvixave oxondaro kuery mbyte oĩ vaꞌe rami, haꞌe ojaeꞌo vaꞌe kuery mbopyꞌa porãa rami ajoguereko vaꞌekue.

30

1 Jó iporiaua oguerojaeꞌoague — Haꞌe gui aỹ ma xegui kyrĩgueve xejojai okuapy, haꞌe vaꞌe kuery ru ma neĩ jagua reve xerymba vexaꞌi kuery oarõ aguã katy namondoukai vaꞌekue ri.

2 Mbaꞌeta haꞌe kuery inhangaipa ramo mbaꞌe nunga py tu xevy ovare ꞌrãgue ipo mbaraetea?

3 Jexavai haꞌe karuai gui haꞌe kuery ikangypa okuapy. Oixuꞌu okuapy mbaꞌemo pirukue, yma ma tekoa noĩveia rupi mbaꞌemo vaikue ikuai vaꞌe guive.

4 Jai rogue haꞌe yvyraꞌi rogue rive oipoꞌo, zimbro rapo guive hoꞌu okuapy.

5 Avakue mbyte gui omoxẽa. Haꞌe kuery rovai ojapukaia okuapy imonda vaꞌe rakykue ojapukaia rami.

6 Yvyꞌã peguy kuarayꞌã reia rupi ikuai, yvykua haꞌe itakua rupi.

7 Onhendu okuapy jai rupi, juu guy rupi rive ijaty okuapy.

8 Inhakã porã eꞌỹ vaꞌe raꞌy kuery ikuai, imaꞌenduꞌapy eꞌỹ regua, ijyvy gui omoxẽmba pyre.

9 — Haꞌe rã aỹ ma haꞌe kuery xembojaru rei okuapy, ojojai pyrã aiko ramo.

10 Xegui ojeguaru vy ojepeꞌa ꞌrã mombyryꞌi, ndokyjei guive xerova re onyvõ aguã.

11 Mbaꞌeta Nhanderuete ombopyu xerapa xã xembojexavai vy. Haꞌe ramo haꞌe kuery ndojejokovei ma xerenonde.

12 Haꞌe rami vy xeaxu eꞌỹa re opuꞌã okuapy xemoanha rei aguã, haꞌe xerovai jogueroayvu okuapy xemomba vy ou aguã re.

13 Ombovaipa okuapy xee aa aguã vaꞌe rupi, xeapo ajexavai aguã rami. Haꞌe kuery ma oipytyvõ pyrã eꞌỹ ae.

14 Xere ou okuapy tetã kora oitypaague rupi oike vaꞌe rami, haꞌe kuery ouve tema ꞌrã ivaipaague mbyte rupi.

15 Xere ou xemongyjearã, yvytu ombovevepa rire omboetepy aikoague. Avyꞌaague oaxa ma ovy arai rami.

16 — Aỹ ma xepyꞌapy py anhenhandu xenheꞌẽ ivaipa maa rami. Xembojexavaia ára ou ma xere.

17 Pyávy xekãgue huꞌũmba haꞌe ovapa vaꞌe ramigua aendu, haꞌe mbaꞌemo vai xexuꞌu vaꞌe ndopytuꞌui.

18 Mbaꞌemo vai aendu vaꞌe gui xeao voi ojepokapa rei ꞌrã, mbaꞌemo vai xejyryvipy ꞌrã xeao puku jyryvi rami.

19 Xeruete, ndee ae xemombo yapo py, haꞌe ramo yvy kuꞌi haꞌe tanhimbu rami aiko.

20 Ndevy ajapukai rã ndee naxembovai. Apuꞌã haꞌamy teĩ remaꞌẽ rive xere.

21 Porayvu eꞌỹ vaꞌe renhemoingo xevy. Haꞌe vy ndepo mbaraete reve repuꞌã xere.

22 Rejapo yvytu xereupi vy hiꞌáry xereraa aguã rami. Xemouꞌũmba ára vai revovo rupi.

23 Haꞌe gui xee aikuaa amano aguã katy xereraa, oikove vaꞌe haꞌe javi ikuai aguã katy.

24 — Haꞌe rami avi yty áry ava omomboa imoinyague gui nokuaveꞌẽi ꞌrã teve, ojexavaia gui ndojapukai ratãi ꞌrã teve ipytyvõarã pe?

25 Xee ndajaeꞌoi vaꞌekue teve ojexavai vaꞌe re, haꞌe xenheꞌẽ py namboaxyi teve oiko axy vaꞌe?

26 Iporã vaꞌe xee arõ teĩ xere ou mbaꞌemo vai. Hendy vaꞌe arõ vaꞌe ꞌrãgue py pytũ anho ou xere.

27 Xeryepy rupi omyĩ vaꞌe ndopytuꞌui, xere aiko axya ára ou ramo.

28 Xeporiau aikovy kuaray ojope eꞌỹa rupi. Heta vaꞌe kuery mbyte py ajerure haꞌamy xepytyvõa aguã.

29 Xee ma jagua-tuvy nheꞌẽ rykeꞌy, haꞌe guyra nhandu ryvy aiko.

30 Xepire huꞌũmba reve hoꞌapa xegui, xekãgue voi okai merami xepire raku gui.

31 Haꞌe nunga rupi ixã reta vaꞌe ambopu ꞌrãgue py xeraxẽ ainy xepyꞌa vai vy, haꞌe mimby amonheꞌẽ ꞌrãgue py ojaeꞌo vaꞌe rami anhendu.

31

1 Jó anhetẽ rupi oikoa re ijayvuague — Xerexa reve ajapo ma areko aguã. Mbaꞌexa tu haꞌvy xee apena reia rupi amaꞌẽ ta kunhataĩ re?

2 Haꞌe rami rire mbaꞌe ꞌrã tu xee ajopy Nhanderuete yvategua gui, mbaꞌe nunga tu yvate oĩa gui omeꞌẽ ꞌrã xevy?

3 Mbaꞌeta heko vai vaꞌe peguarã omoĩ okanhy aguã, mbaꞌemo vai apoa pe omoĩ oiko axy aguã.

4 Haꞌe rã xee aikoa ma Nhanderuete oexapa, oipapa aguataa haꞌe javi.

5 — Haꞌe gui aiko porã merami rive vaꞌe rire, haꞌe ajokore aguã katy xepy inhakuã ovy vaꞌe rire,

6 (Nhanderuete toikuaa pota porã xere, anhetẽ rupi aikoa oikuaa aguã,)

7 xapyꞌa rei tape porã gui ajepeꞌa vy mbaꞌemo aexa vaꞌe rupi rive anhembopyꞌa, eꞌỹ vy xepo re ikyꞌa vaꞌe oĩ vaꞌe rire,

8 haꞌe rami ri ramo amboae kuery rive toꞌu xee amaꞌetỹague gui, haꞌe xembaꞌety rupi henhoĩ vaꞌekue tomondoropa rive.

9 — Xapyꞌa rei xekuraxõ py kunha mboae re anhembotavy uka, haꞌe xea katygua rokẽ py amaꞌẽ mbeguea rupi aiko vaꞌe rire,

10 haꞌe ramo xeraꞌyxy tojapo tembiꞌu amboae ava pe, hexeve amboae tonheno.

11 Mbaꞌeta haꞌe rami aiko vaꞌe rire ndaꞌevei ete ꞌrãgue, ajejavyague re huvixa kuery xembopaga ꞌrãgue.

12 Haꞌe ramigua ma tata rami ombovaipa ꞌrãgue opa peve, omomba ꞌrãgue mbaꞌemo areko vaꞌe haꞌe javi.

13 — Xapyꞌa rei xerembiguai ava eꞌỹ vy kunha mbaꞌe haꞌeveꞌỹa rami xee areko vaꞌe rire,

14 mbaꞌe tu xee ajapo ꞌrãgue Nhanderuete xere opuꞌã ramo? Xere oikuaa pota ramo mbaꞌexa tu xee ambovai ꞌrãgue?

15 Mbaꞌeta xeryruꞌi py aĩ aguã xemoingo vaꞌekue eꞌỹ ri tyꞌy haꞌe kuery voi omoingo rakaꞌe? Haꞌe eꞌỹ teve nhanderyruꞌi py nhanemoingo pavẽ vaꞌekue?

16 — Xapyꞌa rei iporiaukueꞌi oipota vaꞌe nameꞌẽi vy imeveꞌỹ vaꞌe ndaexa pyxovei aguã rami ajapo vaꞌe rire,

17 haꞌe rami eꞌỹ vy xee aeꞌia py akaru vaꞌe rire tyreꞌỹ pe ambojaꞌo eꞌỹ re,

18 (mbaꞌeta xekunumi guive xereve ae areko tuu rami, haꞌe xeryruꞌi py aĩ guive imeveꞌỹ vaꞌe rerekoa aiko,)

19 xapyꞌa rei ijao eꞌỹ vaꞌe ojexavai rã amaꞌẽ rive vaꞌe rire, eꞌỹ vy onheovã aguã oguereko eꞌỹ vy ojexavai rã,

20 xapyꞌa rei xerymba vexaꞌi rague py namboakui ramo haꞌe kuery opyꞌa py ndaxereroayvu porãi vaꞌe rire,

21 xapyꞌa rei okẽ py joguerekoa kuery ikuai vaꞌe xemboeko porã reve teĩ tyreꞌỹ rovai xepo aupi vaꞌe rire,

22 haꞌe rami ri ramo toꞌa rive xeaxiꞌy kãgue, haꞌe tomboia xejyva oĩague gui.

23 Mbaꞌeta haꞌe rami vaꞌe rire Nhanderuete xembopaga aguã gui ndaxerekorãvei ꞌrãgue, hexakãa rive xee ndaropoꞌakai ꞌrãgue.

24 — Xapyꞌa rei ouro re rive ajerovia vy ouro oikyꞌaꞌo pyre pe “Ndere ajeko” haꞌe vaꞌe rire,

25 xapyꞌa rei arekopa etea haꞌe xepo py ajou reta vaꞌe arovyꞌa vaꞌe rire,

26 xapyꞌa rei kuaray rexakãa re, eꞌỹ vy jaxy hendy porãa re amaꞌẽ reve

27 xepyꞌa py ajekore nhemia rupi xepo py ayvua aikuaa uka vaꞌe rire,

28 haꞌe vaꞌe py voi ajejavy ꞌrãgue joguerekoa kuery xembopaga aguã rami, Nhanderuete yvategua eꞌỹ amboete rire.

29 — Haꞌe gui xere ijaꞌeꞌỹ vaꞌe kuery ojexavai rã aexa vy ndavyꞌai, haꞌe kuery re mbaꞌemo vai oiko rã ndarovyꞌai.

30 Haꞌe rami avi ndarojejavyi xejuru haꞌe kuery omano aguã re ajerurea py.

31 Haꞌe xero py ikuai vaꞌe aipo ndeꞌi: “Xoꞌo haꞌe nomeꞌẽ porãi rire ndajakaru porãi”, ndeꞌi,

32 mbaꞌeta xee ndaejai yvy mboae guigua tape py rive pytũ oaxa aguã, xerokẽ aipeꞌa jepi riae oguata vaꞌe kuery amovaẽ vy.

33 Haꞌe gui Adão rami eꞌỹ xepyꞌapy py nanhomi xereko vaia haꞌe ajejavya.

34 Mbaꞌeta xee ma heta vaꞌe kuery gui ndakyjei, xeretarã kuery xere ijaꞌe eꞌỹa naxemongyjei akyrirĩ haꞌe xero gui naẽi aguã rami.

35 Xeayvu renduarã oĩ vaꞌe rire! Maꞌẽ, apy ma oĩ xereko regua xerery reve ambopara vaꞌekue! Ipoꞌakapa vaꞌe xembovai vaꞌe rire, haꞌe rami eꞌỹ vy xerovaigua ombopara vaꞌe rire xere ijayvua!

36 Haꞌe vaꞌe kuaxia para araa ꞌrãgue xeaxiꞌy áry, xeakã áry ajokua ꞌrãgue coroa rami.

37 Nhanderuete pe xee aikuaa uka ꞌrãgue aikoa haꞌe javi. Haꞌe oĩa py ajexa uka ꞌrãgue yvateve vaꞌe rami.

38 — Xapyꞌa rei xembaꞌety káuxa xere ijayvua, haꞌe yvy aikaraĩ heravyague káuxa ojaeꞌoa vaꞌe rire,

39 xapyꞌa rei ijaju ma ramo haꞌu ombaꞌeapo vaꞌe kuery pe haꞌevea rami apaga eꞌỹ re, haꞌe ijopyarã vaꞌekue amomba vaꞌe rire,

40 haꞌe rami ri ramo trigo ꞌrãgue py juu rive toiko xevy, haꞌe cevada ꞌrãgue py toiko trigo ramigua rive — heꞌi. Apy ma opa ma Jó ijayvuague.

32

1 Jó haꞌe irũ kuery mboapy ikuai vaꞌe pe Eliú ivaiague Haꞌe gui mboapyve avakue opytuꞌu ma Jó onhemboeko porãa rupi ijayvu rã ombovaia gui.

2 Haꞌe ramo buzita Baraquel raꞌy Eliú, Rão ramymino regua ju ivai Jó pe, Nhanderuete gui eteve voi onhemboeko porãvexe ramo.

3 Irũ kuery mboapyve pe voi ivai, mbaꞌeta haꞌe kuery nombovai kuaavei vaꞌeri Jó rovai tema ijayvu rire.

4 Haꞌe gui Eliú ma Jó gui kunumive vaꞌe vy oarõ ranhe ixupe ijayvu aguã.

5 Haꞌe rami avi mboapy avakue nombovai kuaaveia Eliú oexa vy ivaive oiny.

6 Jó pe ombovai ypy vy Eliú ijayvuague Haꞌe gui buzita Baraquel raꞌy Eliú aipoeꞌi: — Xee ma xekunumive vaꞌe, haꞌe rã peẽ ma pendetujakueve meme. Haꞌe rami vy xee arõ ranhe, pendua py xee aikuaa vaꞌe amombeꞌu aguã ndaxepyꞌa guaxui vy.

7 Xee aipoaꞌe vaꞌekue: “Heta ára haꞌe maꞌetỹ mbovy eꞌỹ oguereko vaꞌe kuery ranhe taꞌijayvu ꞌarandu re nhomboꞌea rupi”, haꞌe vaꞌekue.

8 Haꞌe rami teĩ anhetẽ avakue re oĩ ꞌrã peteĩ Nheꞌẽ, mbaꞌeta Ipoꞌakapa vaꞌe oipejua py rive nhomoꞌarandu ꞌrã.

9 Hiꞌarandukueve ma tujakueve anho eꞌỹ ikuai, tujakueꞌi anho eꞌỹ ꞌrã oikuaa haꞌevea ramigua.

10 Haꞌe nunga rupi xee aipoaꞌe: “Pejapyxaka ke xere, haꞌe gui xee voi amombeꞌu ꞌrã aikuaa vaꞌe”, haꞌe.

11 — Maꞌẽ, xee amoĩ porã pendeayvuague, pendeayvua re ajapyxaka pota porã pendeayvurã re teri peikuaa pota peiny reve.

12 Haꞌe gui pendeayvu aendu rã peẽ kuery peteĩve ma voi ndapeikuaa ukai Jó haꞌeveꞌỹa rami ijayvua, napembovai kuaai pekuapy haꞌe ae oikuaa rami ijayvu rã.

13 Haꞌe gui ndaꞌevei penhemboeko porã ukaa rupi aipopeje aguã: “Ore rojou ma ꞌarandu. Nhanderuete ju tombovai, avakue ma ndaꞌevei”, peje aguã.

14 Maꞌẽ, xevy peꞌỹ haꞌe ijayvu rire xee ma pendeayvuague rupi eꞌỹ ꞌrã ambovai.

15 — Jó, neirũ kuery mboapyve onhemondyi vy nanembovai kuaavei, haꞌe kuery pe oata ma merami ayvu.

16 Haꞌe gui xee pa arõve ta haꞌe kuery ndaꞌijayvui ma rire? Mbaꞌeta okyrirĩmba ma, peteĩ henda py ma voi nombovaivei vy.

17 Haꞌe rami vy xee ju ꞌrã xeayvu, amombeꞌu ꞌrã aikuaa vaꞌe.

18 Mbaꞌeta heta areko xeayvu aguã, xenheꞌẽ oĩ vaꞌe ae xemokyreꞌỹ ramo.

19 Mbaꞌeta xepyꞌapy rupi aendu vinho ryru mbaꞌemo pirekue guigua ipyau vaꞌe ramigua, onhembotypa vy oxoro raiꞌi vaꞌe rami.

20 Haꞌe rami vy tove taxeayvu oẽmba ovy aguã. Aipeꞌa ꞌrã xejuru rombovaia rupi xeayvu vy.

21 Xee ma peteĩ rive joegui ayvuvea rupi eꞌỹ ꞌrã xeayvu, neĩ avakue pe ajejou porã ukaa rupi eꞌỹ guive.

22 Mbaꞌeta xee ma ajejou porã ukaa rupi ndaxeayvu kuaai. Haꞌe rami eꞌỹ vaꞌe rire xemoingoare xereraa voi ꞌrãgue.

33

1 Jó pe Eliú ijayvu eteague — Haꞌe gui Jó, endu ke aikuaa vaꞌe re xeayvu rã, ejapyxaka xeayvua haꞌe javi re.

2 Aỹ ma xeayvu ta, xejuru py xeapekũ ijayvu aguã rami oĩ.

3 Xeayvua oikuaa uka ꞌrã xepyꞌa re anhetẽ vaꞌe anho oĩa, xeayvu ꞌrã mbaꞌemo aikuaa vaꞌe re anho.

4 Nhanderuete Nheꞌẽ ae xemoingo vaꞌekue, Ipoꞌakapa vaꞌe oipejua py rive omeꞌẽ xerekoverã.

5 Xapyꞌa rei rembovai kuaa vy ke xembovai, ereko katu reikuaa vaꞌe xevy pe remombeꞌu vaꞌerã.

6 Maꞌẽ, Nhanderuete renonde ma ndee ramigua ae avi aiko, Yapo gui avi xeapo rire.

7 Haꞌe ramo xee noromongyjei ꞌrã, ndeꞌáry noĩ ꞌrã xepo poyia.

8 — Anhetẽ xee aendua py ndeayvu rã ange aendu kuri

9 “Haꞌeve vaꞌe aiko, ajejavy vaꞌeꞌỹ. Xekyꞌa vaꞌeꞌỹ haꞌe xereko vai vaꞌeꞌỹ”, ꞌre ramo.

10 “Maꞌẽ, Nhanderuete xembopagaa rupi onheaꞌã, hovaigua aikoa rami xekuaa vy.

11 Haꞌe rami vy yvyra paꞌũ py omboty xepy, haꞌe oikuaa pota ꞌrã aikoa haꞌe javi re”, ꞌre vaꞌekue.

12 Haꞌe rami ndeayvuague haꞌeveꞌỹa ramigua ramo xee rombovai ꞌrã. Mbaꞌeta avakue ikuai vaꞌe gui Nhanderuete yvateve vaꞌe.

13 Mbaꞌe re tu ixupe ndeayvu ete vy “Peteĩve henda py nerenhemombeꞌu porãi ri”, ꞌre?

14 Haꞌe rami ꞌrãgue py Nhanderuete ma peteĩ rami ijayvu ma vy teĩgue ju ꞌrã omombeꞌu porãve. Haꞌe rami teĩ ijayvua re avakue noendu porã potai ꞌrã.

15 Nhandevy pe oexa raꞌu uka ꞌrã mbaꞌemo, pyávy mbaꞌemo jaexaa rupi, nhanderopeyi vaipa reve nhanderupa rupi jake jajupy jave.

16 Nhandeapyxa voi oipeꞌa vy nhanemboꞌe ꞌrã oipota vaꞌe re,

17 ojapo aguã nhanhembopyꞌaa gui jajepeꞌa aguã rami, jajejou porã reia gui nhandereraa jepe aguã,

18 yvykua katy nhanderekove oo rã ojoko vy, kyxe py nhandejukaa gui guive.

19 — Nhanderupa rupi nhandetui ramo nhanembopaga ꞌrã haxy vaꞌe py, nhanekãgue re haxy nhaendu riae vaꞌe py.

20 Haꞌe ramo jajeguaru ꞌrã tembiꞌu gui, tembiꞌu hee vaꞌe teĩ nhanenheꞌẽ py ndajaꞌuxei ae.

21 Nhanderoꞌo oĩ porã vaꞌekue aỹ ndojekuaavei. Haꞌe rã nhanekãgue ndojekuaai vaꞌekue ma aỹ ojekuaapa.

22 Nhanenheꞌẽ oo tema ꞌrã yvykua katy, nhanderekove onhemboja ꞌrã ovy ipeꞌaarã kuerya katy.

23 — Xapyꞌa rei ou ꞌrã peteĩ anjo nhandere ojerure vaꞌerã, mbovy eꞌỹ ikuai vaꞌe regua, nhandevy oikuaa uka aguã haꞌevea ramigua jajapo aguã.

24 Haꞌe ramo Nhanderuete nhanemboaxy vy aipoeꞌi ꞌrã anjo pe: “Eraa jepe ke, yvykua py hoꞌa eꞌỹ aguã. Ajou ma hepyrã”, heꞌi ꞌrã.

25 Haꞌe rami rã nhanderoꞌo hexaĩ ju ꞌrã nhanekyrĩ jave nhanembaraeteague rami, nhanekunumi jave jaikoague rami ae ju ꞌrã jaiko.

26 Haꞌe ramo jajerure ꞌrã Nhanderuete pe, haꞌe rã nhanepytyvõ ꞌrã. Haꞌe ramo javyꞌa reve ꞌrã jaexa Nhanderuete rova. Haꞌe ramo nhanemboeko porã ju ꞌrã.

27 Haꞌe ramo avakue oendua py japoraei reve aipojaꞌe ꞌrã: “Ajejavy vaꞌekue, haꞌeveꞌỹa ramigua ajapo, teĩ apaga aguã vaꞌekue rami eꞌỹ guive xembopagaa.

28 Nhanderuete ojogua xenheꞌẽ yvykua py ooa gui, xerekove reve aexa aguã hendy vaꞌe”, jaꞌe ꞌrã.

29 — Haꞌe vaꞌe haꞌe javi ma Nhanderuete ojapo nhandevy mokoĩgue, mboapykue mbaꞌe,

30 yvykua gui nhanderekove ogueru ju aguã, oikove vaꞌe kuery moexakãa py nhanderexape avi aguã.

31 Haꞌe nunga rupi Jó, endu ke, ejapyxaka xeayvua re. Ekyrirĩ ke, haꞌe rã xee xeayvu ꞌrã.

32 Ndee ndeayvu aguã rereko ri vy xembovai. Ndeayvu ke, mbaꞌeta xee romboeko porãxe.

33 Haꞌe gui mbaꞌeve ndererekoi ri ramo ejapyxakave tema xeayvua re. Ekyrirĩ, haꞌe rã romboꞌe ꞌrã ꞌarandu re — heꞌi.

34

1 Eliú Nhanderuete mboeko porãa rupi ijayvuague Haꞌe gui Eliú aipoeꞌive ju:

2 — Peneꞌarandu vaꞌe, pendu ke xee aikuaa vaꞌe. Penemboꞌepaa vaꞌekue, pejapyxaka xeayvua re.

3 Mbaꞌeta nhandeapyxa py nhaendu kuaa ꞌrã ayvu, nhandejuru py tembiꞌu heea nhaendu kuaa rami avi.

4 Haꞌevea ramigua jaiporavo ꞌrã nhandejeupe. Jojavi ꞌrã jaikuaa iporã vaꞌe.

5 Mbaꞌeta Jó aipoeꞌi: “Xereko porã vaꞌeri Nhanderuete oipeꞌa xevy guarã vaꞌekue.

6 Haꞌevea rami aiko teĩ ijapu vaꞌe rami xekuaa. Xeai okuera vaꞌerã eꞌỹ oĩ, ajejavya oĩ ramo eꞌỹ”, heꞌi vaꞌekue.

7 — Oiko ꞌrã ndaꞌu ava Jó ramigua? Mbaꞌeta haꞌe ma ojojai ꞌrã Nhanderuete, yy oyꞌu vaꞌe rami rive.

8 Haꞌe rami vy onhemoirũ ꞌrã oikovy ojapo vai rei vaꞌe kuery re, avakue heko vai vaꞌe kuery reve anho oiko.

9 Mbaꞌeta aipoeꞌi: “Nhanderuete jarovyꞌa teĩ mbaꞌeverã ndovarei nhandevy”, heꞌi vaꞌekue.

10 — Haꞌe nunga rupi peẽ avakue peneakã porã vaꞌe, pejapyxaka xeayvua re. Nhanderuete ma peteĩve henda py ndojapo vai ꞌrã, Ipoꞌakapa vaꞌe haꞌeveꞌỹa rami ndajoguerekoi ꞌrã.

11 Mbaꞌeta omeꞌẽ ꞌrãe jaikoague repy, ojapo ꞌrã peteĩ-teĩ jaikoague repy jajou aguã rami.

12 Anhetẽ ete, Nhanderuete haꞌeveꞌỹa rami ndoikoi ꞌrã. Ipoꞌakapa vaꞌe ndajoguerekoi ꞌrã haꞌeveꞌỹa rami.

13 Mbaꞌeta mavaꞌe tu omoĩ rakaꞌe yvy re opena vaꞌerã? Mavaꞌe tu ipo py omboaxa rakaꞌe haꞌe javi regua?

14 Xapyꞌa rei Nhanderuete ojee rive opena vaꞌe rire, haꞌe ojea katy onheꞌẽ haꞌe pytuẽa oguerupa vaꞌe rire

15 toꞌo ikuai vaꞌe haꞌe javi omanomba ꞌrãgue, haꞌe yvykuꞌi ju jajeapo ꞌrãgue.

16 — Haꞌe gui Jó, ndere ꞌarandu oĩ ramo endu ke povaꞌe. Ejapyxaka xeayvua re.

17 Haꞌeveꞌỹa rami joguereko vaꞌe teve oĩ ꞌrã joe opena aguã? Mbaꞌe re tu haꞌvy ndee ndeayvu Heko porã haꞌe Ipoꞌakapa vaꞌe ojejavya rami?

18 Huvixave oiko vaꞌe pe ndaꞌu “Mbaꞌe vareꞌỹ” ꞌea ꞌrã teve? Haꞌe rami eꞌỹ vy yvatekueve pe: “Pendeko vai vaꞌe” ꞌea ꞌrã teve?

19 Yvatekueve rive oayvuve eꞌỹ vaꞌe pe katuve ma ndaꞌevei. Haꞌe ma iporiaukueꞌi gui ndoayvuvei ꞌrã oguerekopa rei vaꞌe kuery. Mbaꞌeta haꞌe javive ma opo py ojapo vaꞌekue meme ikuai.

20 Haꞌe kuery omano xapyꞌa vaꞌerã meme. Pytũ mbyte jave haꞌe kuery oryryipa reve oaxa ꞌrã, ipoꞌaka vaꞌekue teĩ Ipoꞌakapa vaꞌe jaexa eꞌỹ vaꞌe ogueraa ꞌrã.

21 — Nhanderuete ma omaꞌẽ ꞌrã avakue ikuaia rupi. Haꞌe kuery oguataa haꞌe javi haꞌe oexapa ꞌrã.

22 Jipoi pytũa neĩ kuarayꞌã ana mbaꞌemo vai apoare kuery ixugui onhemi aguã.

23 Mbaꞌeta Nhanderuete ma avakue reko re oikuaa pota are eꞌỹ teĩ ojapo ꞌrã henonde ojexa uka aguã rami omboayvu aguã.

24 Haꞌe rami vy oikuaa pota eꞌỹ re omopẽmba ꞌrã imbaraete vaꞌe kuery, haꞌe vy hekovia omoĩ ꞌrã amboae kuery.

25 Haꞌe kuery ikuaia haꞌe oikuaa ae vy pyávy oity ramo omonguꞌi pyre ikuai.

26 Pavẽ oexaa py omoingo axy ꞌrã heko vai vaꞌe haꞌe javi reve,

27 ixugui haꞌe kuery ojepeꞌa rire, peteĩve ma voi ndoikuaaxei ixuguigua tape.

28 Haꞌe kuery ojapo Nhanderuete renonde iporiaukueꞌi ojapukaia onhendu aguã rami. Haꞌe ramo oendu ae ojexavai vaꞌe kuery ojaeꞌoa.

29 Nhanderuete okyrirĩ teĩ mavaꞌe ꞌrã tu ombopaga? Ngova omoꞌã rã mavaꞌe ꞌrã tu oexa, peteĩ regua haꞌe javi eꞌỹ vy peteĩ ava teĩ?

30 Haꞌe rami oiko heko vai vaꞌe ipoꞌaka eꞌỹ aguã, haꞌe oiko eꞌỹ aguã heta vaꞌe kuery mbotavyarã.

31 — Xapyꞌa rei amongue aipoeꞌi ꞌrã Nhanderuete pe: “Aiko axy vaipa ma, ndajejavyvei ma ꞌrã.

32 Xemboꞌe ke mbaꞌemo xee ndaikuaai vaꞌe re. Haꞌeveꞌỹa rami ajapo vaꞌekue teĩ ndajapovei ma ꞌrã”, heꞌi ꞌrã.

33 Haꞌe rami rã Nhanderuete omboekovia kuaa aguã ndaꞌu oporandu ꞌrã teve ndee reipotaa eꞌỹ vy ndee ndereipotaia re? Ndevy pe teve aipoeꞌi ꞌrã: “Ndee ae eiporavo, xeeꞌỹ. Emombeꞌu ke reikuaa vaꞌe, ndeayvu ke”, heꞌi ꞌrã teve?

34 — Avakue hiꞌarandukueve omombeꞌu ꞌrã xevy, inhakã porã vaꞌe kuery xeayvua re ojapyxaka vy aipoeꞌi ꞌrã xevy:

35 “Jó ma oikuaa vy eꞌỹ ijayvu, ijayvua re ꞌarandua noĩ”, heꞌi ꞌrã.

36 Haꞌe nunga rupi tove Jó reko re toikuaa pota opa peve, heko vai vaꞌe rami ombovai rire.

37 Mbaꞌeta ojejavya áryve omoĩ Nhanderuete re opuꞌã rei aguã. Nhanembyte py ojepopete ombojaru reia rupi, haꞌe Nhanderuete rovai ijayvu reta rive.

35

1 Eliú “Ojerovia eꞌỹ vaꞌe kuery ojexavai vy ojapukai teĩ Nhanderuete noendui”, heꞌiague Eliú aipoeꞌive ju:

2 — Haꞌevea rami teve aipoꞌre: “Nhanderuete gui xereko porãve”, ꞌre vaꞌekue?

3 Mbaꞌeta aipoꞌre: “Mbaꞌe nunga py tu xereko porãa ovare? Mbaꞌe tu xereko porãa py ajouve ꞌrã ajejavya py ajou vaꞌe gui?” ꞌre vaꞌekue.

4 Haꞌe ramo xee rombovai ꞌrã, ndee haꞌe neirũ kuery guive.

5 Emaꞌẽ yva re haꞌe exa. Exa pota ndeꞌáry rupi arai yva re ikuai vaꞌe re.

6 Rejejavya py mbaꞌe nunga py tu hexe rejapo vai? Ndereko vaia hetave ovy rã mbaꞌe tu rejapo hexe?

7 Haꞌe rami eꞌỹ vy ndereko porãa py mbaꞌe tu remeꞌẽ ixupe? Mbaꞌe tu ojopy ꞌrã ndepo gui?

8 Haꞌe rami ꞌrãgue py ndereko vaia ma avakue ndee ramigua pe ae ꞌrã ojapo vai. Haꞌe ndereko porãa ma voi haꞌe rami ae avi avakue raꞌy kuery pe anho ꞌrã ojapo porã.

9 — Haꞌe gui avakue omoingo axya vaipa rã haxẽ ꞌrã, haꞌe vy ojapukai ꞌrã ipoꞌaka vaꞌe kuery po gui ogueraa jepea aguã.

10 Haꞌe rami teĩ avave rei aipo ndeꞌi ꞌrã: “Mamo tu oĩ Nhanderuete xemoingoare, pyávy avyꞌa reve aporaei aguã omeꞌẽ vaꞌe?

11 Haꞌe ma yvy rupi vixo ikuai vaꞌe gui nhanderekomboꞌeve vaꞌe, haꞌe guyra yvate rupi oveve vaꞌe gui nhanemoꞌaranduve vaꞌe”, ndeꞌi.

12 Haꞌe kuery ojapukai teĩ haꞌe nombovai, gueko vaia rupi rive onhemboyvate ramo.

13 Ojapukai rive ramo Nhanderuete noendui ꞌrã, haꞌe kuery re Ipoꞌakapa vaꞌe nomaꞌẽi ꞌrã.

14 Jó, ndee ma Nhanderuete nderexaia rami ndeayvu, haꞌe rã henonde ma ndereko ojekuaapa. Haꞌe nunga rupi earõ hexe.

15 Aỹ peve Nhanderuete opoxya rupi nanhombopagai, neĩ heko vai vaꞌe re ndoikuaa potai teri ramo

16 ndejuru reipeꞌa vy ayvu ovareꞌỹ vaꞌe rupi ndeayvu. Ndeayvu reta ma, reikuaa vy eꞌỹ.

36

1 Eliú “Avakue ojexavaia py Nhanderuete oikuaa uka ꞌrã iporã vaꞌe”, heꞌiague Eliú ijayvuve tema. Haꞌe vy aipoeꞌi:

2 — Ejapyxakaveꞌi ranhe, haꞌe rã amombeꞌu porãve ꞌrã ndevy Nhanderuete amboeko porãa rupi xeayvu aguã arekove teri vaꞌe.

3 Mombyry gui ꞌrã aru xeꞌarandurã Xemoingoare amboeko porã aguã.

4 Mbaꞌeta anhetẽ, xeayvu ma riveꞌỹ. Ndereve oĩ vaꞌe ma mbaꞌemo oikuaapa vaꞌe.

5 — Neꞌexa, Nhanderuete ma tuvixa ete vaꞌe. Haꞌe rami teĩ nopena eꞌỹi ꞌrã peteĩve re. Oikuaa py avi tuvixa ete vaꞌe oiko.

6 Ndogueraa jepei ꞌrã heko vai vaꞌe rekove, haꞌe rã ojexavai vaꞌe kuery ma haꞌevea rami ꞌrã oguereko.

7 Ndopytuꞌui ꞌrã heko porã vaꞌe kuery re omaꞌẽa gui. Haꞌe rami ꞌrãgue py omboyvate vy huvixave kuery reve omboguapy ꞌrã henda openaaty py rakaꞌe rã peve.

8 Xapyꞌa rei haꞌe kuery corrente py omboꞌaague py ꞌrã ikuai, ixã imoingo axyarã py ojokuaa rire.

9 Haꞌe rami haꞌe ojapo ꞌrã haꞌe kuery haꞌeveꞌỹa rami ojapoague oikuaa aguã, ojejou porã reia rupi ikuai rire.

10 Haꞌe kuery apyxa oipeꞌa ꞌrã omboꞌe aguã. Haꞌe rami vy haꞌe kuery pe ijayvu ꞌrã heko vaia gui ojeko rerova aguã.

11 Xapyꞌa rei haꞌe kuery onheꞌẽ rendu haꞌe ixupe ju ikuai ramo opaa py oiko ꞌrã haꞌe kuery ovyꞌa aguã ára, haꞌe maꞌetỹ mbaꞌemo re ovyꞌa rei okuapy aguã.

12 Haꞌe rã haꞌe kuery noendu potai ri ramo huꞌy guaxu py rami onhyvõa ꞌrã, haꞌe ramo omano ꞌrã hexa ogue reve.

13 Opyꞌa py heko vaia anho omoĩ vaꞌe ma ojeupe guarã omboaty ꞌrã poxya. Nhanderuete omboꞌa uka teĩ ndojapukai ꞌrã okuapy heraa jepearã vaꞌekue pe.

14 Haꞌe rami vy kunumi teri reve teĩ omokanhy ꞌrã guekove. Omano ꞌrã avakue taꞌangaa pegua itavy rei vaꞌe mbyte py.

15 Haꞌe rã ojexavai vaꞌe kuery ma haꞌe ogueraa jepe ꞌrã ojexavaia py ae oeko mboꞌe vy, mbaꞌeta ombojexavaia rupi oipeꞌa ꞌrã ijapyxa.

16 — Haꞌe rami ae ndee voi reiko axya gui Nhanderuete ndepeꞌaxe avi peteĩ henda tuvixaa py, reiko axy veꞌỹ aguã py, haꞌe rekaru aguã mesa áry tembiꞌu hee vaꞌe anho oĩa py.

17 Haꞌe rã ndee ma renhemonyẽ heko vai vaꞌe kuery reve repaga aguã. Haꞌe nunga rupi nderupity ꞌrã ndejou vaia haꞌe nembopagaa aguã anho.

18 Enheangu ke haꞌvy ipoxya rendua py rejojai rei eꞌỹ aguã, ejepeꞌa uka eme guive “Xerekovia heta omeꞌẽa” ꞌre vy rive.

19 Rejaeꞌo rei haꞌe opa mbaꞌe py renheaꞌã ramo rive ndaꞌu nemboaxy ꞌrã rejexavaia gui reo jepe aguã?

20 Earõ eme eikovy pytũ pyguarã, mbaꞌeta heta ikuaiague gui oipeꞌapaa heravy aguã ae oĩ.

21 Enheangu ke teko vai re reo eꞌỹ aguã, haꞌe vaꞌe pe “Jexavai gui haꞌeveve vaꞌe” ꞌre vy rive.

22 Maꞌẽ, Nhanderuete opoꞌakaa py yvate ete vaꞌe ojekuaa! Mavaꞌe poromboꞌea ꞌrã tu haꞌe rami oiko?

23 Mavaꞌe tu omboeko mboꞌe ta, haꞌeꞌỹ vy ixupe “Haꞌeveꞌỹa rami rejapo” heꞌi ta?

24 Nhanderuete yvate etea re Eliú ijayvuague — Nemaꞌenduꞌa porã Nhanderuete rembiapo avakue pavẽ oguerovyꞌa vaꞌe re.

25 Haꞌe nunga re avakue haꞌe javi omaꞌẽ vy mombyry gui ojou porã ꞌrã okuapy.

26 Maꞌẽ, Nhanderuete ma yvate ete vaꞌe, jaikuaa aguã rami eꞌỹ. Oikoa maꞌetỹ guive ndajaipapa kuaai ꞌrã.

27 Mbaꞌeta ojea katy ogueru ꞌrã yy tykyrã, yvyxĩ gui omboꞌoky aguã.

28 Haꞌe rami vy arai gui onhoẽ ꞌrã avakue áry otyky reta vaꞌerã.

29 Amongue ndaꞌu oikuaa ꞌrã ri marã rami pa arai oipyo heravya, yapu guive oĩa gui omonhendua?

30 Maꞌẽ, haꞌe vaꞌe áry rupi oexa uka ꞌrã imondovy nhemboxi, yeꞌẽ typyvea haꞌe javi rupi peve omoexakã vaꞌerã.

31 Haꞌe nunga py oguereko ꞌrã yvy regua ikuai vaꞌe, haꞌe vy haꞌe kuery pe omeꞌẽ ꞌrã tembiꞌu oata aguã rami eꞌỹ.

32 Opo py overa vaꞌe ojopy reta vy omombo ꞌrã ngovaigua kuery re.

33 Ára vai revovo voi oikuaa uka ꞌrã heko, mbaꞌeta ndaꞌevei etea oexa uka ꞌrã haꞌeveꞌỹa rami joguereko vaꞌe rovai.

37

1 — Haꞌe nunga re xemaꞌenduꞌa vy xekuraxõ oryryi rei, opo-opo guive, oĩaty gui oẽ ta merami.

2 Pendu pota ke Nhanderuete guigua yapu re, ijuru gui hevovo vaꞌe onhendu vaꞌe re.

3 Yva guy haꞌe javi rupi gui omondouka ꞌrã ojea gui overa vaꞌe reve yvy apy peve.

4 Haꞌe vaꞌe rire ijayvu atã nhendu ꞌrã, yvatevea py onhemboxi ꞌrã hyapu reve. Haꞌe ndopoi eꞌỹi ꞌrã overa vaꞌe ijayvua onhendua rupi.

5 Nhanderuete ijayvu reve hyapu ꞌrã nhomondyipaa rupi. Ojapo ꞌrã mbaꞌemo tuvixa vaꞌe, jaikuaa eꞌỹ vaꞌe.

6 Mbaꞌeta yroꞌy apĩ pe aipoeꞌi ꞌrã: “Heꞌa ke yvy áry”, haꞌe gui oky haꞌe oky xapyꞌa-pyꞌa vaꞌe pe ma “Penembaraeteve ke”, heꞌi ꞌrã.

7 Haꞌe rami vy ojapo ꞌrã avakue haꞌe javi po oĩ rive aguã rami, hembiapo re ju haꞌe kuery oikuaa pota aguã.

8 Vixo ikuai vaꞌe voi oike ꞌrã onhemiaty py, haꞌe vy okua py ꞌrã ikuai.

9 Yvytu jere oẽ ꞌrã ouvy opy jaꞌo oĩaty gui, haꞌe rã yvytu roꞌy ma kuaray yke katy gui ꞌrã oipeju.

10 Nhanderuete oipejua py rive hoꞌa ꞌrã yroꞌy, haꞌe ramo yupa itui vaꞌe hatãmba ꞌrã oupy.

11 Arai ana overa vaꞌe oua ma omonyẽ ꞌrã okyrã.

12 Haꞌe ramo arai ikuai vaꞌe omondouka rã oaĩmba ꞌrã ojeꞌoivy opa rupi, yvy jave áry rupi, ijayvuague ojapo aguã.

13 Haꞌe nunga haꞌe javi ombou ꞌrã yvy regua kuery re omaꞌẽ vy, omoꞌarandu eꞌỹ vy omboaxy aguã.

14 — Jó, ejapyxaka pota na povaꞌe re, Nhanderuete rembiapo iporã vaꞌe re reikuaa pota aguã.

15 Ndee reikuaa teve marã rami pa Nhanderuete ojapo overa vaꞌe arai gui ojekuaa aguã rami?

16 Omombeꞌua teve ndevy arai ikuai vaꞌe marã rami pa yvate rupi ova-ova, eꞌỹ vy Oikuaapa vaꞌe rembiapo porãgue haꞌe javi?

17 — Mavaꞌe tu ojapo ndeao raku-a rendu aguã rami kuaray puku-a katy gui yvytu ou rã yvy jave rupi okyrirĩmba rei oiny jave?

18 Hexeve voi teve ndee yva reipyo kuaa avi yvate rupi, jajexaa mbaꞌemo ryku guigua rami overa rei vaꞌe?

19 Oremboꞌe haꞌvy ore voi ixupe oreayvu kuaa avi aguã. Mbaꞌeta ore ma pytũ rupi orekuai vaꞌe vy mbaꞌeve noromombeꞌu kuaai ixupe.

20 Amongue ndaꞌu ixupe omombeꞌu ꞌrã xeayvuague? Haꞌe rami avakue ikuai vaꞌe onhemomba ukaxe vy ma ꞌrã.

21 — Maꞌẽ, avakue ma yva re kuaray rexakãa re nomaꞌẽ mbaraetei ꞌrã, yvytu oipejua rupi yva oikyꞌaꞌopa ma jave.

22 Kuaray apuꞌaꞌia katy gui hexakã ꞌrã ouvy iju vaꞌe, Nhanderuete yvýry rupi ojekuaa ꞌrã hexakãa nhomondyipaarã.

23 Ipoꞌakapa vaꞌe ma ndajaeko upityi ꞌrã. Haꞌe ma opoꞌakaa py yvate ete vaꞌe, haꞌevea rami meme joguereko vaꞌe guive, opa mbaꞌe py heko porã vaꞌe vy.

24 Haꞌe rami rã henonde avakue ojererokyje ꞌrã. Haꞌe ma onhemoꞌarandu rei vaꞌe kuery re nomaꞌẽi ꞌrã — heꞌi.

38

1 Haꞌe vaꞌe rire ma Senhor peteĩ yvytu jere mbyte gui ijayvu vy ombovai Jó. Haꞌe vy aipoeꞌi:

2 — Mavaꞌe tu ndee mbaꞌeve reikuaa eꞌỹ vy xepyꞌaa haꞌeveꞌỹa rami remombeꞌu vaꞌe?

3 Eiko katu haꞌvy ava rami, mbaꞌeta xee aporandu ꞌrã ndevy. Haꞌe rã ndee ma xembovai ꞌrã.

4 — Mamo tu reĩ rakaꞌe yvy ytarã anhono jave py? Ndeayvu ke, anhetẽ ri neꞌarandu vaꞌe vy.

5 Mavaꞌe tu oaꞌã rakaꞌe yvy, xapyꞌa rei reikuaa rã? Mavaꞌe tu ixã omoatã rakaꞌe hiꞌáry rupi?

6 Mbaꞌe nunga áry tu ijyta oĩ? Haꞌe mavaꞌe tu omoĩ rakaꞌe ita jypy guarã?

7 Haꞌe vaꞌe jave py ma jaxy-tata koꞌẽ raiꞌi javegua ovyꞌa ete reve oporaei okuapy, haꞌe Nhanderuete raꞌy kuery ikuai vaꞌe oguerovyꞌa okuapy.

8 — Haꞌe mavaꞌe tu okẽ py rami ojoko rakaꞌe yeꞌẽ iguy gui ovu ouvy jave?

9 Mbaꞌeta xee ae arai amoĩ ijaorã, haꞌe pytũ py anhovã ajukue py rami.

10 Xee ae amoĩ rakaꞌe yy apyrã, okẽ py rami ajoko vy.

11 Haꞌe vy aipoaꞌe: “Apy peveꞌi ꞌrã reju, ndereaxavei ꞌrã. Apy ae ꞌrã ndeguigua yai onhemboyvate reve ojeapi vy oxopa”, haꞌe vaꞌekue.

12 — Ndee teve reikoa ára guive ndeayvu rakaꞌe koꞌẽ rai ouvya vaꞌe pe, koꞌẽ vaꞌe pe reikuaa uka vy hexakã aguã,

13 yvy apy re ovaẽ aguã, heko vai vaꞌe kuery omondyi heravy vy?

14 Yvy ojekuaa ꞌrã yapo omouꞌũ mbyre haꞌe ao ixorĩmba vaꞌe rami.

15 Heko vai vaꞌe kuery gui amokanhy ꞌrã “Nhandevygua hexakã vaꞌe” heꞌia vaꞌe, Heko vai vaꞌe kuery pegua hendy vaꞌe ma pytũ ae, pytũ rupigua ae ikuai ramo (24.16-17). haꞌe amopẽ ꞌrã ijyva jojuka aguã oupi vaꞌe.

16 — Ndee teve revaẽ ma yeꞌẽ ryapy py, eꞌỹ vy reguata ma iguýry typyvea rupi?

17 Ndevy pe teve oexa ukaa omanogue ikuaia rokẽ? Ndee rexa ma teve hokẽ pytũ anaa py oĩ vaꞌe?

18 Reikuaa teve marã rami ete pa yvy ipya? Ndeayvu ke, xapyꞌa rei reikuaa ri vy.

19 — Mamo rupi tu oĩ tape hendy vaꞌe ro katy oo vaꞌe? Pytũa oĩaty voi mamo tu oĩ?

20 Erojevy haꞌvy hekoa katy, hoo via reikuaa ri vy.

21 Ndee nhiꞌã reikuaa ꞌrã, haꞌe vaꞌe jave reiko ae ma rire, haꞌe reikoa ára mbovy rei eꞌỹ!

22 — Ndee teve revaẽ ma yroꞌy apĩ amoĩ porãaty py, haꞌe rexa teve amandau amoĩ porãaty?

23 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ma xee amboyru imoiny anhombojexavai aguã, jogueroꞌa haꞌe joe opuꞌãa jave guarã.

24 — Mamo rupi tu oĩ tape hendy vaꞌe oẽ ovy aguã katy, haꞌe yvytu kuaray oua katy gui yvy áry rupi oipeju ouvya katy?

25 Mavaꞌe tu oipeꞌa ꞌrã oky xapyꞌa-pyꞌa ou aguã, haꞌe tape hyapu haꞌe overa vaꞌe ou aguã?

26 Mbaꞌeta amboꞌoky ꞌrã yvy áry avave rei oĩ eꞌỹa py, tekoa eꞌỹa rupi ae,

27 amoakỹ aguã yvy tekoa eꞌỹa ipirupa vaꞌe, ajapo aguã jai roky yvate ovy aguã rami.

28 Oky ndaꞌu tuu vaꞌe oiko? Mavaꞌe tu ojapo ꞌrã yxapy otyky aguã rami?

29 Magui ndaꞌu oiko yroꞌy hatã vaꞌe? Haꞌe mavaꞌe tu omoingo ꞌrã yroꞌy yva gui hoꞌa vaꞌe?

30 Mbaꞌeta yy hatã ꞌrã ita rami, yy typy rei teĩ hiꞌáry rupi ma hatãmba ꞌrã.

31 — Tyrã ndee teve rejokua kuaa Eixu jaxy-tata, eꞌỹ vy rejora kuaa Hendy guaxu vaꞌe ojokuaague?

32 Ndee teve reru kuaa ꞌrã jaxy-tata ijaty vaꞌe, eꞌỹ vy reraa ꞌrã teve henoiny Ursa taꞌy kuery reve?

33 Reikuaa teve yva re ikuai vaꞌe rekorã oeja pyre? Reikuaa teve marã rami pa yvy re haꞌe kuery ipoꞌakaa?

34 — Tyrã ndee teve renhendu kuaa ꞌrã arai ikuaia peve, oky vaipa aguã yy ndeaoꞌi peve?

35 Tyrã overa vaꞌe pe ndeayvu kuaa ꞌrã teve, nembovai vy haꞌe kuery “Apy ma roĩ” heꞌi okuapy aguã?

36 Mavaꞌe tu omoĩ ꞌarandu arai ikuai vaꞌe áry? Haꞌe mavaꞌe tu omoꞌarandu jaxy-tata ova aguã re?

37 Mavaꞌe ndaꞌu oꞌarandu rupi oipapa kuaa ꞌrã arai ikuai vaꞌe? Haꞌe rami eꞌỹ vy mavaꞌe ndaꞌu onhoẽ kuaa ꞌrã yy yva re yryru ikuai vaꞌe gui,

38 yvy kuꞌi oĩ vaꞌe ojeapo aguã oja vaꞌe, haꞌe yvy hakytã joe ojeꞌapa aguã?

39 — Ndee teve rejuka ꞌrã guary kunha hoꞌu vaꞌerã? Haꞌe guary raꞌy kueꞌiry okaruxe rã remoevyatã kuaa ꞌrã teve

40 okua rupi ikuai jave, eꞌỹ vy onhemiaty gui omaꞌẽ mbegue jave?

41 Mavaꞌe tu uruvu kuery pe ojou uka ꞌrã hoꞌu vaꞌerã, taꞌy kueꞌiry Nguuete pe ojapukai reve hoꞌu vaꞌerã rekaa rupi ikuai ramo?

39

1 — Ndee teve reikuaa kavara yvyꞌãa rupigua taꞌya ára? Repena kuaa teve guaxu taꞌyꞌi ta jave?

2 Reipapa kuaa teve mbovy jaxy peve pa haꞌe kuery ipuruꞌaa? Reikuaa teve haꞌe kuery taꞌyꞌi aguã ára?

3 Haꞌe kuery ma taꞌyꞌi aguã ojeroꞌa ꞌrã, haꞌe rami vy ojegui omoẽ ꞌrã haxy vaꞌekue.

4 Taꞌy kuery ma imbaraetepa ꞌrã okuapy, nhuũndy rupi ae ꞌrã tuvixapa. Oopa vy ndojevyvei ꞌrã oxy kuerya py.

5 — Mavaꞌe tu opoi ꞌrã mburikaꞌi kaꞌaguy regua? Haꞌe mavaꞌe tu ojora kuaa ꞌrã mburika onha ratã vaꞌe?

6 Haꞌe vaꞌe rekoarã ma tekoa eꞌỹa ameꞌẽ, yvy reꞌẽroa rive ameꞌẽ ikuai aguã.

7 Haꞌe kuery ojojai ꞌrã tetã revovo, noendui ꞌrã guive mymba reraa ojapuka-pukaia.

8 Yvyꞌã ikuai vaꞌe rupi ae okaruaty oĩ, mbaꞌeta hogue pyau vaꞌe rekaa rupi ikuai.

9 — Toro kaꞌaguy rupigua teve ombaꞌeapoxe ꞌrã ndevy? Haꞌe vaꞌe teve pytũ oaxa ꞌrã nerymba okaruaty py?

10 Remoxã kuaa ꞌrã teve yvy karaĩa re? Haꞌe vaꞌe ndaꞌu nderakykue rupi oikaraĩ ꞌrã heravy yvy?

11 Hexe teve ndee rejerovia ꞌrã imbaraete vaipa vaꞌe ramo? Ixupe teve reja ꞌrã rembaꞌeapoa rupi opena aguã?

12 Hexe rejerovia teve renhotỹ vaꞌekue nderopy ogueru aguã, eꞌỹ vy mbaꞌemo remoaꞌyĩ aguã py?

13 — Guyra-nhandu ma opepo ombota-mbota ꞌrã ovyꞌa reve. Haꞌe rami teĩ guague haꞌe opepo ndaꞌu joayvu aguã ri oguereko?

14 Any, ngupiꞌa oeja ꞌrã ovy yvy py, yvy kuꞌi py rive haku aguã py.

15 Mbaꞌeta hexarai ꞌrã amongue opyrõ vy ombovopa vaꞌerãa gui, vixo nhuũndy rupi ikuai vaꞌe opyrõmba vaꞌerãa gui guive.

16 Nopena porãi ꞌrã guaꞌy kuery re, guaꞌy kuery eꞌỹ re rami. Ndoikuaa potai ꞌrã guaꞌyꞌi okanhymba teĩ,

17 hiꞌarandurã Tuuete nomeꞌẽi rire, nomeꞌẽi mbaꞌemo re oikuaa pota aguã.

18 Haꞌe rami teĩ opo reve onha ovy aguã opuꞌã ma vy ojojai ꞌrã heravy kavaju haꞌe hiꞌárygua.

19 — Haꞌe gui ndee teve kavaju pe remeꞌẽ ꞌrã imbaraeterã, eꞌỹ vy ijajuꞌy áry rupi remoĩ ꞌrã haguerã?

20 Rejapo kuaa teve tuku rami opo ovy aguã rami? Nhomondyi ꞌrã oapyĩgua gui ipytuẽ raku rei reve onhendu vy.

21 Ojoꞌo ꞌrã heravy yvyugua ombaraetea ae oguerovyꞌaa rupi. Haꞌe vy ojepeꞌa ꞌrã ovy tembiporu revegua kuery reve jogueroꞌa aguã.

22 Ojojai ꞌrã nhomongyjea kuery onhemondyi eꞌỹ re. Haꞌe rami vy guakykue katy ndojevyi ꞌrã kyxe revegua gui voi.

23 Oꞌáry huꞌy ryru ogueraa vaꞌe omoparã ꞌrã heravy, huꞌy guaxu haꞌe huꞌyꞌi hexakã vaꞌe reve.

24 Ipoxy haꞌe ivai reve omouꞌũmba ꞌrã heravy tape, mimby guaxu nheꞌẽ oendu ma vy ndojejokoi ꞌrã.

25 Mimby guaxu omonheꞌẽa ramo “Tenonde katy!” heꞌi ꞌrã. Joe opuꞌãa gui mombyry teri oo reve oetũ ꞌrã, oendu ꞌrã huvixa kuery ojapukai atãa haꞌe tembiporu revovo.

26 — Ndee neꞌarandua rupi teve taguato oveve, kuaray apuꞌaꞌia katy opepo oipyo reve?

27 Ndeayvua rupi teve taguato guaxu oo ꞌrã yvate, haꞌe yvatea py guaityrã ojapo?

28 Haꞌe vaꞌe ma itaova yvate vaꞌe re oĩ ꞌrã guaityrã ojapo aguã py, itaova yvate vaꞌe apyte áry, mbaꞌeve rei nomoangekoia py.

29 Haꞌe py oĩa gui oexa pota ꞌrã guembiarã. Mombyry guive ꞌrã oexa.

30 Haꞌe vaꞌe rire taꞌy kuery oipyte ꞌrã tuguy. Mamo rã rei teꞌõgue ituia py haꞌe voi ovaẽ ꞌrã — heꞌi.

40

1 Jó pe Senhor aipoeꞌive tema:

2 — Haꞌe gui ijayvu poyi vaꞌe ndaꞌu nhombovake ta Ipoꞌakapa vaꞌe reve? Nguuete rovai ijayvu vaꞌekue tombovai aỹ — heꞌi.

3 Jó onhemoꞌyvyĩꞌia rupi ombovaiague Haꞌe ramo Jó ombovai Senhor. Haꞌe vy aipoeꞌi:

4 — Xevy pe ma ndaꞌevei. Mbaꞌexa tu rombovai ta? Ajoko ꞌrã xejuru xepo py.

5 Peteĩgue xeayvu rire teĩ nambovai kuaavei ma. Mokoĩgue katu vaꞌeri ndaxeayvu reguavei ma — heꞌi.

6 Nhanderuete poꞌakaa hembiapo oexa uka vaꞌe re ijayvuague Haꞌe ramo yvytu jere mbyte gui Senhor ombovai ju. Haꞌe vy aipoeꞌive Jó pe:

7 — Eiko katu haꞌvy ava rami. Xee aporandu ꞌrã ndevy, haꞌe rã ndee xembovai ꞌrã.

8 Ndee taꞌvy remboyke rive ꞌrã xereko porãa? Xemboeko vai ꞌrã teve renhemboeko porãvexe vy?

9 Tyrã ndee teve Nderuete rami ndejyva mbaraete vaꞌe? Ndee voi ndeayvu ryapu rei ꞌrã teve xee xeayvua rami?

10 — Ndejee emoĩ haꞌvy ndeyvatea haꞌe ndetuvixaa. Enhemonde ndepoꞌakaa haꞌe nerexakãa py.

11 Xevy pe exa uka ndepoxya. Exa pota onhemboyvate rei vaꞌe kuery re, haꞌe eitypa.

12 Exa pota onhemboyvate rei vaꞌe haꞌe javi re, haꞌe emoꞌyvyĩꞌimba. Epyrõmba vyvoi heko vai vaꞌe kuery ikuaia re.

13 Ejatypa imbokuapy yvy kuꞌi py. Ejaoꞌipa hova ituia py.

14 Haꞌe rami rã mae ꞌrã xeayvu reiporu kuaa regua py ae ndepoꞌakaa rami.

15 — Eikuaa pota aỹ hipopótamo ndereve amoingo avi vaꞌekue re. Haꞌe vaꞌe ma vaka rami nhuũ hoꞌu oikovy vaꞌe.

16 Imbaraetea ma hye re oĩ, ipoꞌakaa ma hyepy roꞌo re ae.

17 Huguai ma yary rakã rami hatã vaꞌe. Hiꞌu rajy ma oipopẽ mbyre rami oĩ.

18 Ikãgue ma overa vaꞌe aygue rami imbaraete vaꞌe. Hetyma ma ferro aygue ramigua.

19 Haꞌe vaꞌe ma Nhanderuete remimoingo regua omboetevepy. Imoingoare ae omeꞌẽ kyxe hembiporurã.

20 Anhetẽ, yvyꞌã ikuai vaꞌe áry rupi oĩ nhuũ hoꞌu vaꞌerã, vixo nhuũndy regua ikuaiaty rupi.

21 Onheno ꞌrã yvoty ikuai vaꞌe guy rupi, takuaꞌi haꞌe yapo oĩ vaꞌe rupi.

22 Haꞌe ramo yvoty ae omoꞌã ꞌrã inony. Yy rembe rupi yvyra ikuai vaꞌe mbyte py itui.

23 Yakã tyguaxu teĩ ndojapurai ꞌrã. Ijuru peve ete Jordão yakã typy teĩ oiko porã rei ꞌrã.

24 Haꞌe rã omaꞌẽ hoꞌamy ramo amongue ndaꞌu ojopy kuaa ꞌrã? Haꞌeve ꞌrã ndaꞌu ixĩ rupi omoxãa aguã?

41

1 — Ndee renoẽ ꞌrã teve jakare pytã pinda py rive, haꞌeꞌỹ vy inhapekũ rejokua ꞌrã ixã py?

2 Jai ꞌygue remboaxa ꞌrã teve inhapyĩgua rupi? Haꞌe rami eꞌỹ vy remombu ꞌrã teve haĩnhykã jepoꞌoia py?

3 Ndevy pe haꞌe ojerure ꞌrã teve mbaꞌemo re? Ijayvu porãꞌi ꞌrã teve ndereve?

4 Ndereve ojapo ꞌrã teve peteĩ rami pendekuai aguã? Haꞌeve ꞌrã teve reraa aguã nerembiguai rakaꞌe rã peve guarã?

5 Rembojaru ꞌrã teve guyraꞌi rami? Haꞌe rami eꞌỹ vy remoxã ꞌrã teve heruvy nderajy kuery rymbarã?

6 Neirũ kuery teve jogueroayvu ꞌrã hepyrã oikuaa aguã? Haꞌe rami eꞌỹ vy mbaꞌemo vendea kuery teve ombojaꞌo ꞌrã hoꞌokue?

7 Pira kutua py teve reikutupa ꞌrã ipire, eꞌỹ vy inhakã rupi renhyvõ ꞌrã pira nhyvõa py?

8 Hexe repoko ri vy nemaꞌenduꞌa riae ꞌrã ndereroꞌaague re, haꞌe rami vy neremoangekovei ma ꞌrã.

9 Maꞌẽ, pemboꞌa aguã pearõ ri vy pejekore ꞌrã. Hexe avakue omaꞌẽ vy rive ꞌrã ojeity uka.

10 Avakue ipyꞌa guaxukueve teĩ ndoikoi omyĩ vaꞌerã. Haꞌe rami rã xerenonde katuve ma mavaꞌe tu haꞌvy onhemboyvate aguã haꞌeve vaꞌe?

11 Mavaꞌe tu haꞌe ranhe xevy omeꞌẽ mbaꞌemo, xee ju amboekovia aguã? Mbaꞌeta yva guy re ikuai vaꞌe ma xembaꞌe meme.

12 — Xeayvuve ta jakare reko re, imbaraete etea haꞌe iporãa re.

13 Mavaꞌe tu oipiro ꞌrã ikupe rupi, eꞌỹ vy oikutu ꞌrã ipekue joꞌa vaꞌe paꞌũ rupi?

14 Mavaꞌe tu oipeꞌa ꞌrã ijuru? Mbaꞌeta haĩ re onhemboja vaꞌe oendu ꞌrã ngyje.

15 Ipekue hyxy ovya re ma ojejou porã, peteĩ-teĩ joe oja ꞌrã omboja pyre rami.

16 Peteĩ-teĩ joe ovaẽ oiny ipaꞌũ rupi neĩ yvytu oike aguã rami eꞌỹ.

17 Peteĩ-teĩ joe ovy vy oja ratã oiny ojaꞌo aguã rami eꞌỹ.

18 Ipytuẽ nhavõ ojekuaa ꞌrã hendy vaꞌe, haꞌe rã hexa ma koꞌẽa rami hexakã vaꞌe.

19 Ijuru gui ma oẽ ꞌrã hendy vaꞌe, ixugui tata raviju opo ꞌrã.

20 Inhapyĩgua gui ma oẽ ꞌrã hataxĩ, oja opupu vaꞌe gui, eꞌỹ vy jai rogue okai vaꞌe gui rami.

21 Ipytuẽa ma omoendy ꞌrã tapyĩũ. Ijuru gui ma oẽ ꞌrã tataendy vuku.

22 Ijajuꞌy re ma imbaraetea oĩ. Haꞌe henonde gui opoa ꞌrã ovy onhemondyipa reia rupi.

23 Hoꞌo regua ma ojeꞌa ratã ꞌrã. Hexe oĩ atã ꞌrã, oi rive aguã rami eꞌỹ.

24 Ipyꞌa ma ita rami hatã, ita mbaꞌemo monguꞌia regua rami.

25 Haꞌe opuꞌã ramo ipyꞌa guaxukueve voi onhemondyi ꞌrã okuapy. Haꞌe ou xapyꞌa ramo ndaekorãvei vaꞌe rami ikuai.

26 Xapyꞌa rei kyxe py omboguaia teĩ mbaꞌeve ndojapoi ꞌrã, neĩ huꞌy guaxu py, huꞌyꞌi eꞌỹ vy huꞌy ete py teĩ.

27 Ferro guigua haꞌe oikuaa rã jai rogue pirukue rami rive, haꞌe overa vaꞌe guigua ma yvyra ruꞌũgue rami oikuaa.

28 Huꞌy gui ma haꞌe nonhai ꞌrã. Ita momboa py omomboa rã haꞌe oikuaa kapiꞌi rami rive.

29 Yvyra aygue py ojapia rã jai ꞌygue rami rive ꞌrã oendu, ojojai ꞌrã huꞌy guaxu revegua.

30 Hye guy rupi oĩ ipekue hakua vaꞌe. Yapo áry rupi otyryryague ma mbaꞌemo raꞌyĩ ykya rami ipore.

31 Yy guy katy oike vy ojapo ꞌrã oja opupu vaꞌe yjuipaa rami, yeꞌẽ eteve voi mbaꞌemo rykue ombojyaty rami ombokururu ꞌrã.

32 Guakykue oeja ꞌrã hape ovy vaꞌe overa aguã rami. Yy haꞌe oĩa ma hiꞌa xiĩmba vaꞌe rami yjuipa ꞌrã.

33 Yvy re jipoi ꞌrã haꞌe ramigua, mbaꞌeta okyjea oendu vaꞌerã eꞌỹ amoingo.

34 Yvatekueve haꞌe javi re omaꞌẽ vy nombovarei ꞌrã, vixo yvatekueve ikuai vaꞌe ruvixave oiko vy — heꞌi.

42

1 Jó onhemombeꞌuague Haꞌe ramo Jó ombovai vy aipoeꞌi Senhor pe:

2 — Aỹ aikuaa porã ma opa mbaꞌe rejapo kuaa vaꞌea, haꞌe renhembopyꞌaague peteĩve ndoiko eꞌỹi ꞌrãa.

3 Ange xevy reporandu vy “Mavaꞌe tu ndee mbaꞌeve reikuaa eꞌỹ vy xepyꞌaa haꞌeveꞌỹa rami remombeꞌu vaꞌe?” ꞌre vaꞌekue. Anhetẽ ri aikuaa vy eꞌỹ xeayvu vaꞌekue, mbaꞌemo xevy pe iporã vaipa haꞌe aikuaa vaꞌerã eꞌỹ re anho.

4 Aipoꞌre avi: “Ejapyxaka ke xeayvu re, haꞌe rã xee xeayvu ꞌrã. Xee aporandu ꞌrã ndevy, haꞌe rã ndee xembovai ꞌrã”, ꞌre vaꞌekue.

5 Haꞌe rami avi xee roikuaa vaꞌekue omombeꞌua rã aendu vy rive, haꞌe rã aỹ ma xerexa py ae roexa ma.

6 Haꞌe rami vy aỹ anhereroangeko vy anhemboaxy, yvy kuꞌi haꞌe tanhimbu áry aguapy ainy reve — heꞌi.

7 Jó irũ kuery mboapyve pe Nhanderuete ijayvu eteague Haꞌe rami Jó pe Senhor ijayvupa ma rire aipoeꞌi avi Temã pygua Elifaz pe: — Xepoxya hendy ma nderovai, neirũ kuery mokoĩve rovai guive. Mbaꞌeta anhetẽ rupi eꞌỹ peẽ kuery xemombeꞌu, xerembiguai Jó rami eꞌỹ.

8 Haꞌe nunga rupi peraa sete vaka raꞌy haꞌe sete vexaꞌi ava, haꞌe tapeo xerembiguai Jó-a py. Haꞌe vy peapy reve pemeꞌẽ ꞌrã pejejavyague re. Haꞌe gui xerembiguai Jó ojerure ꞌrã pendere, mbaꞌeta haꞌe ojerurea ma aendu ꞌrã, peneꞌarandua rupi eꞌỹ peikoague re rombopaga eꞌỹ aguã. Mbaꞌeta anhetẽ rupi eꞌỹ peẽ kuery xemombeꞌu, xerembiguai Jó rami eꞌỹ — heꞌi.

9 Haꞌe ramo Temã pygua Elifaz, Sua pygua Bildade haꞌe Naamá pygua Zofar ojeꞌoi vy ojapo okuapy Senhor ijayvuague. Haꞌe ramo Senhor oendu Jó ojerurea.

10 Nhanderuete Jó omoingo porã jevyague Haꞌe gui Jó oirũ kuery re ojerure ma rire Senhor omoingo porã ju. Haꞌe vy mbaꞌemo oguereko vaꞌekue gui mokoĩguea ju omeꞌẽ retave ixupe.

11 Haꞌe ramo haꞌe oĩa py ou tyvy haꞌe heindy kuery, ymave rupi oexa vaꞌety haꞌe javi reve. Hexeve okaru okuapy hoo py. Omboaxy vy ombopyꞌa porã okuapy hexe Senhor mbaꞌemo vai ombouague haꞌe javi gui. Ixupe peteĩ-teĩ omeꞌẽ peráta haꞌe kuã regua ouro guigua.

12 Haꞌe rami py Senhor omoingo porãve Jó jypy guare gui. Haꞌe ramo vexaꞌi kuery oguerekove ju catorze mil, seis mil camelo, mil toro meme haꞌe mil mburika.

13 Taꞌy jevy avi sete taꞌy haꞌe mboapy tajy kuery re.

14 Jypygua guajy omboery Jemima, amboae ma Quezia, haꞌe rã mboapya ma Quéren-Hapuque.

15 Ijyvy haꞌe javi rupi kunhague ndoikoi Jó rajy kuery rami iporã vaꞌe. Haꞌe ramo haꞌe kuery pe tuu omeꞌẽ mbaꞌemo ikyvy kuery pe omeꞌẽa ramigua ae.

16 Haꞌe vaꞌe rire ma cento e quarenta maꞌetỹ re ju Jó oiko. Haꞌe rami vy oexa guaꞌy kuery, guaꞌy raꞌy haꞌe guajy memby kuery guive, irundykue ikuaia peve.

17 Haꞌe rire Jó omano, tujaꞌi haꞌe hiꞌára mbovy rei eꞌỹ ma vy.