1

1 Isaías ayvu oĩa Ojejavypa vaꞌe kuery pe ijayvuague Kovaꞌe ma Amoz raꞌy Isaías pe oexa uka pyre Judá haꞌe Jerusalém pygua kuery reko re, Judá pygua huvixa Uzias oĩ jave, haꞌe gui Jotão, Acaz haꞌe Ezequias ju. Judá kuery kuaray puku-a katy, haꞌe gui Israel kuery kuaray apuꞌaꞌia katy ikuai vaꞌe. Judá regua tetã tuvixave vaꞌe ma Jerusalém Isaías rekoa, haꞌe rã Israel regua tetã tuvixave vaꞌe ma Samaria.

2 Ndee yva, endu ke, haꞌe ndee yvy, eikuaa pota ke, mbaꞌeta ijayvu vaꞌe ma Senhor ae. Aipoeꞌi: “Amongakuaa xeraꞌy kuery, haꞌe kuery ambotuvixapa rire teĩ xere opuꞌã rei okuapy.

3 Vaka kuery minha oikuaa ꞌrã oja, haꞌe mburikaꞌi voi oikuaa ꞌrã ija omongaruaty. Haꞌe rã Israel kuery ma ndoikuaai mbaꞌeve, xevygua kuery ndoikuaai mbaꞌeve ete”, heꞌi. Amongue py “Israel kuery” ꞌea ꞌrã Israel kuery pe ae, haꞌe rã amboae henda py ma mokoĩve regua Judá haꞌe Israel pe ijayvu. Apy ma mokoĩve re ijayvu.

4 Ndaꞌevei ete ꞌrã haꞌe rami ete pendeko vai vaꞌe pe. Peẽ kuery pejejavya anho pereko vaꞌe, heko vai vaꞌe regua, haꞌe ikyꞌapa vaꞌe raꞌy kuery pendekuai. Pepoipa ma Senhor gui, pendeayvu vai Israel kuery Ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe pe, haꞌe vy jypy guare rami ju pendekuai.

5 Mbaꞌe re tu pendekuai axy reivexe ri pejejavypa vy? Mbaꞌeta peneakã raxypa, pendepyꞌa voi ijaipa ma.

6 Pendepy mbyte guive pendeapyte peve penderete ivaipa ma, opa marãgua ai vaikue oĩ penderete re. Haꞌe nunga ndoikyꞌaꞌoai ꞌrã, ndojokuaai ꞌrã, neĩ azeite py voi noipoanoai ꞌrã.

7 Pendeyvy ma ivaipa ma, peneretã ikuai vaꞌe voi omombaa ma tata py. Peẽ kuery pexaa py amboae yvy guigua kuery hoꞌupa penereminhotỹgue. Haꞌe ramo pendeyvy rupi tekoague rive opyta, amboae yvy guigua omomba rire.

8 Sião memby “Sião memby” heꞌia ma Jerusalém tetã re ae ijayvu vy. voi opyta haꞌe aeꞌi, oguy vaikueꞌi uvaty, eꞌỹ vy pepino-ty mbyte py oĩ vaꞌe rami, haꞌe eꞌỹ vy tetã ojokopaa vaꞌe rami.

9 Haꞌe gui Senhor ixondaro reta vaꞌe amongueꞌi jakuave aguã rami ndoejai vaꞌe rire nhakanhymba ꞌrãgue Sodoma haꞌe Gomorra tetã rami. Tetã Sodoma haꞌe Gomorra ma Nhanderuete omomba vyvoi rakaꞌe tata omboguejy vy, haꞌe pygua kuery opa marã rei ikuai rire (Gênesis 18.1–19.29). Romanos 9.29

10 Ombojerovia merami rive vaꞌe re ijayvuague Peẽ Sodoma pygua huvixa kuery, pendu ke Senhor ayvu! Gomorra tetã py pendekuai vaꞌe, pejapyxaka Nhanderuete guigua lei rupi penemboꞌea re. Apy ma guetarã kuery pe ae “Sodoma haꞌe Gomorra pygua” heꞌi.

11 Senhor aipoeꞌi: “Mbaꞌerã tu haꞌe rami ete xevy pemeꞌẽ mbaꞌemo? Xee ndaipotavei ma vexaꞌi ava haꞌe mymba ikyra vaꞌe peapy reve pemeꞌẽ vaꞌe. Xee ndarovyꞌavei ma toro raꞌy ruguy, xee ndaipotavei ma vexaꞌi haꞌe kavara.

12 Xerenonde pejexa uka aguã peju vy mavaꞌe oipotaa rami tu penha-penha xevygua templo roka rupi?

13 Peruve eme xevy ndovarei vaꞌe regua pemeꞌẽ vaꞌerã. Heakuã porã vaꞌe xevy peapy vaꞌe xembojeguaru ma, haꞌe jaxy pyauꞌi ára ngaru pejapo vaꞌe, haꞌe gui sábado haꞌe amboae ára py pendeatya voi, mbaꞌeta ndaropoꞌakavei ma nhemboaty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe oiko aguã py pejejavy pekuapya.

14 Jaxy pyauꞌi ára ngaru oikoa py, haꞌe amboae ára pendeatya py ma xembopoxy pekuapy, ndaropoꞌakavei ma. Xekaneꞌõ ma arojexavai vy.

15 Haꞌe nunga rupi xevy pe pejapukaia rupi pendepo peupi ramo xee namaꞌẽi ꞌrã. Mbovykue rei eꞌỹ pejerure teĩ xee naendui ꞌrã, jouguy py pendepo kyꞌa ramo.

16 Pejejoi ke, pejekyꞌaꞌo, pendereko vaia peipeꞌa xerenonde gui! Pejepeꞌa pejapo vaia gui,

17 haꞌe peikuaa pota iporã vaꞌe rupi ju pendekuai aguã. Pejoguereko pota teko porã rupi. Pejoko nhombojexavaixe vaꞌe, pepy tyreꞌỹ kuery ojavyky reia rã, haꞌe peipytyvõ imeveꞌỹ vaꞌe”, heꞌi.

18 Imboaxya rupi “Peju ke” heꞌiague Senhor aipoeꞌi: “Peju ke toromongeta. Pejejavya pytã rei rire teĩ xee romoxiĩ ꞌrã yroꞌy rami. Pytã huũ rei teĩ romoxiĩ ꞌrã vexaꞌi rague rami.

19 Haꞌe rami peikoxe, haꞌe xenheꞌẽ rendu ri ramo romongaru ꞌrã mbaꞌemo porã yvy omoingo vaꞌe re anho.

20 Haꞌe rã naxenheꞌẽ rendui vy pepuꞌã rei ramo pendejukapaa ꞌrã kyxe py.” Senhor ae haꞌe rami ijayvu vaꞌekue.

21 Jerusalém pygua kuery ombopaga rire oepy ju aguã re ijayvuague Tetã Nhanderuete pe ojeroviapy peiko vaꞌekue ri kunha itavy rei vaꞌe rami ju pendekuai. Pendea py heta ikuai vaꞌekue ri iporayvuꞌi haꞌe peteĩ rupi ikuai vaꞌe. Haꞌe rã aỹ ma jojukaa rive anho ikuai.

22 Prata pereko vaꞌekue ma omombo pyrã rive opyta. Pende-vinho iporãve vaꞌekue ri yy re rive omoirũa.

23 Pendea py huvixa kuery ikuai vaꞌe voi heko vai vaꞌe anho ikuai, imonda vaꞌe kuery irũ. Haꞌe kuery peteĩ-teĩ ojeupe guarã mbaꞌemo omeꞌẽ uka opena aguã, ojoupave aguã re rive ꞌrã oo. Haꞌe rami avi ndoepyvei ma tyreꞌỹ kuery, imeveꞌỹ vaꞌe re voi nopenavei ma.

24 Haꞌe nunga rupi Senhor ixondaro reta vaꞌe, Israel kuery Ruete ipoꞌakapa vaꞌe aipoeꞌi: “Aỹ gui xepoxya aexa uka ta ma xerovaigua kuery pe. Ajepy ꞌrã ndaxerayvuvei okuapyague re.

25 Penderovai aupi ꞌrã xepo, roikyꞌaꞌo ꞌrã kavõ py rami, pendea gui aipeꞌa aguã ikyꞌa vaꞌe haꞌe javi.

26 Xee amoĩ ju ꞌrã joguerekoarã yma guare rami. Amoĩ ꞌrã penemongetaarã jypy guare rami. Haꞌe ramo mae peneretã pe ‘Teko porã oĩa’ haꞌe ‘Ojeroviapy ikuaia’ ꞌea ju ꞌrã.

27 “Aepy ju ꞌrã Sião tetã haꞌevea rami, teko porã rupi araa jepe ꞌrã ojeko rerova uka vaꞌe haꞌe javi.

28 Haꞌe rã teko vai rupi ikuai vaꞌe haꞌe ojejavypa rei vaꞌe ma amomba vyvoi ꞌrã. Haꞌe ramo Senhor gui ojepeꞌa vaꞌekue okanhymba ꞌrã.

29 Mbaꞌeta peẽ kuery pexĩmba ꞌrã yvyra pejou porã reiague re, haꞌe ndaꞌevei nho ꞌrã yvotyty pejou porãveague re. Haꞌe kuery ma yvyra ikuai vaꞌe guýry, haꞌe yvotyty rupi onhemboꞌe vaꞌekue amboae rami rei. Mbaꞌemo raꞌangaa ombojeroviaa rupi opa marã rei ikuai.

30 Haꞌe nunga rupi yvyra rogue omanomba rei vaꞌekue rami ꞌrã pendekuai, haꞌe yvotyty ipirupa vaꞌekue rami avi.

31 Peẽ kuery vaꞌe regua ipoꞌakave vaꞌekue ri mbaꞌemo pire rami ꞌrã ikuai, haꞌe haꞌe kuery mbaꞌemo ojapo vaꞌekue ma tata raviju rami ꞌrã opyta, mbaꞌeta mokoĩve okanhymba ꞌrã tata py, imboguearã ndoikoi ꞌrã guive”, heꞌi.

2

1 Povaꞌe ma Amoz raꞌy Isaías pe mbaꞌemo oexa uka reve ayvu ombou vaꞌekue Judá haꞌe Jerusalém re.

2 Haꞌe gui opaa ára yvyty Senhor pegua oo oĩa omboꞌyvateve ꞌrã yvyty ikuai vaꞌe áry. Haꞌe ramo yvy regua kuery haꞌe javi ojeꞌoi ꞌrã haꞌe katy.

3 Heta regua kuery oo vy aipoeꞌi ꞌrã joupe-upe: “Peju ke, jajajeꞌoi Senhor pegua yvyty re, Jacó kuery Ruete pegua oo oĩa katy. Haꞌe ma nhanemboꞌe ꞌrã oikoa re, haꞌe vaꞌe rupi nhande kuery voi nhandekuai aguã. Mbaꞌeta Sião gui ma oikuaa ukaa ꞌrã lei, Jerusalém gui onhendu ꞌrã Senhor ayvu”, heꞌi ꞌrã okuapy.

4 Haꞌe gui ma Senhor oikuaa pota ꞌrã yvy regua kuery re, omoꞌarandu ꞌrã heta regua. Haꞌe ramo haꞌe kuery okyxe gui ojapo ꞌrã yvy karaĩarã, haꞌe huꞌy guaxu gui ojapo ꞌrã kyxe yvyra rakã ayaarã. Mbaꞌeta yvy regua kuery okyxe ndoguerojeroviavei ꞌrã, neĩ joe opuꞌã aguã voi ndoikuaavei ma ꞌrã.

5 Peju ke Jacó ramymino kuery, nhande kuery voi nhandekuai Senhor rexakãa rupi.

6 Avakue onhemboyvate vaꞌekue omoꞌyvyĩꞌi aguã re ijayvuague Haꞌe gui Senhor, ndee rejapa vaꞌe tyꞌy ndevygua Jacó ramymino kuery. Mbaꞌeta ndevygua kuery ma kuaray oua katygua gui oikuaa amboae rami onhemboꞌe aguã, filisteu kuery rami ae ꞌrã imbaꞌekuaa, yvy mboae regua raꞌy kuery re ꞌrã irũ okuapy.

7 Ijyvy re ma heta oĩ prata haꞌe ouro. Ndoipapa kuaavei ma opa mbaꞌe porã oguereko vaꞌe. Haꞌe py oĩ kavaju anho, haꞌe karóxaꞌi voi mbovy rei eꞌỹ ikuai.

8 Haꞌe kuery yvy re tynyẽ avi mbaꞌemo raꞌangaa ombojeroviapy. Haꞌe kuery guenapyꞌã re oĩ ꞌrã haꞌe kuery ae po py ojapo vaꞌekue renonde, omboete ꞌrã haꞌe kuery ae rembiapo.

9 Haꞌe vaꞌe rire ma omoꞌyvyĩꞌimbaa, avakue pavẽ omoxĩmbaa teĩ ndereperdoai haꞌe kuery ojejavya.

10 Tapeo, peike itakua py penhemi! Yvy kuꞌi py penhemi Senhor gui pekyje vy, hexakãa haꞌe ipoꞌakaa gui.

11 Mbaꞌeta omomba ꞌrã avakue ojejou porã reiague, omoꞌyvyĩꞌi ꞌrã onhemboyvate rei vaꞌekue. Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ára Senhor anho yvate ꞌrã.

12 Mbaꞌeta ovaẽ ꞌrã ára Senhor ixondaro reta vaꞌe omoꞌyvyĩꞌimba aguã ojejou porã rei vaꞌekue, onhemboyvateve vaꞌekue-ꞌekue haꞌe yvateve vaꞌekue haꞌe javi oitypa aguã,

13 oity aguã yvyra yary Líbano yvy regua yvatekueve, haꞌe carvalho Basã yvy re ikuai vaꞌe haꞌe javi,

14 haꞌe gui yvyty yvate vaꞌe haꞌe javi, yvyꞌã ikuai vaꞌe,

15 haꞌe gui torre yvate vaꞌe haꞌe javi, haꞌe tetã kora oĩ atã vaꞌekue meme,

16 haꞌe gui kanoã guaxu Társis katy oo vaꞌe haꞌe javi, jaexa rã iporãve vaꞌekue teĩ.

17 Haꞌe rami vy omomba ꞌrã avakue ojejou porãague, omoꞌyvyĩꞌimba ꞌrã onhemboyvatevea. Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ára Senhor anho yvate ꞌrã.

18 Haꞌe gui ombovaipa ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaa haꞌe javi.

19 Haꞌe ramo avakue onhemimba ꞌrã itakua py haꞌe yvykua rupi Senhor gui okyje vy, hexakãa haꞌe ipoꞌakaa gui, ko yvy regua omondyipa aguã opuꞌã ramo.

20 Haꞌe vaꞌe ára anguja haꞌe mbopi pe rive avakue omombo ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaa prata haꞌe ouro guigua, haꞌe kuery ae omboete vaꞌerã ojapo vaꞌekue.

21 Haꞌe rami vy onhemimba ꞌrã itakua py haꞌe itaova guy rupi Senhor gui okyje vy, hexakãa haꞌe ipoꞌakaa gui, ko yvy regua omondyipa aguã haꞌe opuꞌã ramo.

22 Haꞌe nunga rupi pejeroviave eme avakue oapyĩgua rupi rive ipytuẽ vaꞌe re. Mbaꞌerã tu haꞌe kuery ovare?

3

1 Mbaꞌeta maꞌẽ, Jerusalém haꞌe Judá gui Senhor ixondaro reta vaꞌe oipeꞌa ꞌrã mbojape, yy haꞌe guekoverã oguereko vaꞌekue haꞌe javi,

2 haꞌe gui ipyꞌa guaxukueve, xondaro kuery, nhomboayvu vaꞌety, profeta, imbaꞌekuaa vaꞌe kuery, haꞌe tujakueve,

3 haꞌe xondaro ruvixa cinqüenta re opena vaꞌe, haꞌe omboetevepy, nhomongetaa kuery, mbaꞌemo ojapo kuaa vaꞌe haꞌe imbaꞌevyky vaꞌe kuery haꞌe javi ꞌrã oipeꞌapa.

4 Haꞌe rire huvixa ikuai vaꞌekue ꞌrãgue py kunumigueꞌi ju ꞌrã omoĩ. Haꞌe ramo kyrĩgue po py oĩ ꞌrã haꞌe kuery re opena aguã.

5 Haꞌe rire nhomoingo axy ꞌrã jomeme, peteĩ-teĩ ngoo katyꞌi ikuai vaꞌe reve. Kunumigueꞌi opuꞌã ꞌrã tujakueve re, haꞌe opa marã rei ikuai vaꞌe opuꞌã ꞌrã omboetevepy re.

6 Haꞌe vaꞌe jave ma amongue nguu ro py ovaẽ vy guykeꞌy pe aipoeꞌi ꞌrã: “Ndee tu ndeao rima. Haꞌeve reiko aguã oreruvixarã. Epena haꞌvy kovaꞌe tekoa ivaipa vaꞌekue re”, heꞌi ꞌrã.

7 Haꞌe rami teĩ haꞌe vaꞌe árave tykeꞌy ombovai vy aipoeꞌi ꞌrã: “Xee tu poropoanoa eꞌỹ, haꞌe xero py ndarekoi mbojape, neĩ ao. Ndaꞌevei xee aĩ aguã heta vaꞌe kuery ruvixarã”, heꞌi ꞌrã.

8 Mbaꞌeta Jerusalém ivaipa, Judá regua voi oitypaa, mbaꞌeta oayvu py haꞌe mbaꞌemo ojapoa py haꞌe kuery Senhor re opuꞌã okuapy, Hexakãmba vaꞌe ombopoxya rupi rive ikuai.

9 Haꞌe kuery rova re ojekuaa ojejavypa vaꞌea. Sodoma pygua kuery rami ete oexa uka ꞌrã ojejavypa reia onhomi eꞌỹ re. Ndaꞌevei ete ꞌrã haꞌe kuery pe, ojeupe ae ojapo vai rire.

10 Haꞌe rã heko porã vaꞌe kuery pe ma aipoꞌre: “Pẽvy pe iporã vaꞌe oiko ꞌrã”, ꞌre, mbaꞌeta haꞌe kuery ojopy ꞌrã ikuai porãague repy.

11 Haꞌe rã heko vai vaꞌe pe ma ndaꞌevei ete ꞌrã, opa mbaꞌe py ikuai axy ꞌrã. Mbaꞌeta ojapo vaiague ae ju ꞌrã ojeapa haꞌe kuery re.

12 Xeretarã kuery re opena vaꞌe ma kunumigue meme, haꞌe kuery re opena aguã ma kunhague po py oĩ. Xeretarã kuery, pendererekoa kuery ma penembotavypa, mbaꞌeta ombovaipa tape peo aguã vaꞌe.

13 Haꞌe nunga rupi Senhor ae ꞌrã oikuaa pota, oiko katu ma omboayvu aguã yvy regua kuery haꞌe javi.

14 Senhor omboayvu ꞌrã ojeupegua kuery mongetaaty haꞌe huvixa kuery. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: “Peẽ kuery ae ma xeꞌuvaty mombaare peiko. Iporiaukueꞌi gui peraa rive vaꞌekue ma pendero py ae oĩ.

15 Mbaꞌe nunga rupi tu pemoingo axy xevygua kuery, haꞌe pembojexavai iporiaukueꞌi?” heꞌi Senhor ixondaro reta vaꞌe.

16 Sião pygua kunhague ombopaga aguã re ijayvuague Haꞌe gui Senhor aipoeꞌive ju: “Pexa na Sião pygua kunhague ojejou porã rei okuapy vaꞌe! Oajuꞌy omoatã reve rei ꞌrã oguata, omaꞌẽ ꞌrã ndaꞌevei reia rupi, opyrõ pyꞌiꞌi rei, haꞌe opy nhuꞌã regua oparã rei reve ꞌrã oguata”, heꞌi.

17 Haꞌe nunga rupi Sião pygua memby kuery akã Senhor omboaipa ꞌrã, oexa ukapa ꞌrã guive haꞌe kuery oxĩmba aguã.

18 Haꞌe vaꞌe ára Senhor oipeꞌapa ꞌrã onhembojeguaa haꞌe kuery opy nhuꞌã re oguereko vaꞌe, akã regua haꞌe ijegua jaxy pẽgue ramigua,

19 haꞌe namixã, poapy regua, hova moꞌãa ovava vaꞌe,

20 ajukue akã regua, correnteꞌi opy nhuꞌã re oguereko vaꞌe, kuꞌaxã, heakuã porã vaꞌe ryru, mbaꞌekuaa ryru,

21 kuã regua, xĩ apy regua,

22 ao iporãve vaꞌe, manto, ajuꞌy regua, voko,

23 ojexaa, kamixa perirĩꞌi, ꞌa regua haꞌe tova moꞌãa ipukuve vaꞌe haꞌe javi.

24 Haꞌe vaꞌe rire haꞌe kuery onhemoeakuãmba rei oikovy ꞌrãgue py heakuã vaikue rei ꞌrã oikovy. Ikuꞌaxã ꞌrãgue py oiporu ꞌrã ixã vaꞌe. Haꞌe gui ojeꞌavyky porã rei ꞌrãgue py inhakã pire rei ꞌrã. Ao iperirĩꞌi vaꞌe ꞌrãgue py voxa inhana rei vaꞌe guigua ꞌrã oiporu. Haꞌe iporã rei ꞌrãgue py opyta ꞌrã ipere okaiague rupi.

25 Ime kuery ma ojukapaa ꞌrã kyxe py, ipyꞌa guaxukueve voi omanomba ꞌrã joe opuꞌãa rupi.

26 Haꞌe ramo tetã rokẽ py kunhague opa marã ojaeꞌo ꞌrã okuapy ipyꞌa vai vy. Sião tetã ivaipa ramo yvy py rive oguapy ꞌrã.

4

1 Haꞌe vaꞌe ára sete kunhague ojopy ꞌrã peteĩꞌi ava, ixupe aipoeꞌi ꞌrã: “Ore ae rojou ꞌrã roꞌu vaꞌerã haꞌe oreaorã, ri teĩ tove nderery rupi toronhemboery rive, roxĩmba reia rupi veꞌỹ roiko aguã”, heꞌi ꞌrã okuapy.

2 Haꞌe vaꞌe ára ma Senhor guigua Yvyra Rapytakue Renhoĩ oiko vy yvate porã ꞌrã, ojou porãmbaa ꞌrã guive. Ijyvy rupi ikuai vaꞌe voi iporã vaꞌerã meme, Israel kuery oo jepe vaꞌekue oguerovyꞌapa haꞌe ojou porã aguã.

3 Haꞌe gui Sião pygua okuave vaꞌe Jerusalém py opyta vaꞌekue pe ma “Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe” ꞌea ꞌrã, oikove aguã Jerusalém py guery ombopara uka vaꞌekue haꞌe javi pe.

4 Mbaꞌeta Senhor oikyꞌaꞌopa ju ꞌrã Sião memby kuery, Jerusalém pygua kuery gui omboguepa ꞌrã tuguy omoẽague haꞌe kuery re oĩ vaꞌe, Onheꞌẽ teko porã rexa ukaa haꞌe jokyꞌaꞌo vaꞌe rupi ae.

5 Haꞌe gui Sião yvyty áry, haꞌe haꞌe py ijatypa okuapy vaꞌe áry Senhor omoĩ ꞌrã peteĩ arai ara py, haꞌe gui pyávy ma ombou ꞌrã tata rendy vuku hataxĩ reve. Haꞌe ramo haꞌe javi áry rupi hexakãa ojaoꞌi ꞌrã oo aoꞌia rami.

6 Haꞌe nunga ma ara py oĩ ꞌrã kuarayꞌãrã, mbaꞌeta haꞌe py onhemi okuapy vaꞌe pe ojoko ꞌrã kuaray haku, yvytu atã haꞌe oky.

5

1 Aỹ ma aporaei ta xerembiayvu pe, ixupegua uvaty re ꞌrã aporaei. Mbaꞌeta xerembiayvu ma peteĩ uvatyrã onhotỹ rakaꞌe yvy porãa py.

2 Haꞌe rami vy ojoꞌo yvy, oguenoẽmba ita ikuai vaꞌekue, haꞌe gui uva yky porãgueve anho onhotỹ. Uvaty mbyte ojapo torre yvate vaꞌe omaꞌẽ jepi atyrã, ojapo avi oja guaxu uvaꞌa oumbiri atyrã. Haꞌe gui ma oarõ oikovy onhotỹ vaꞌekue hiꞌa porã aguã. Haꞌe rami teĩ haꞌe vaꞌe ꞌrãgue py iro vaꞌe anho oiko hiꞌa.

3 Haꞌe rire aipoeꞌi: “Aỹ ma Jerusalém haꞌe Judá py pendekoa vaꞌe, ajerure pẽvy: Peikuaa pota xere haꞌe xeꞌuvaty re.

4 Mbaꞌe nunga tu anhotỹ vaꞌekue re ajapove aguã haꞌeve ꞌrãgue ajapoague áryve? Haꞌe mbaꞌe re tu iporã vaꞌe arõ vaꞌe ꞌrãgue py iro vaꞌe anho oiko?

5 Aỹ ma xee amombeꞌu ta pẽvy xeꞌuvaty re ajapo aguã. Aipeꞌapa ꞌrã ikorarã juu anhotỹ vaꞌekue, xeꞌuvaty opyta aguã mymba okaru atyrã rive. Aity ꞌrã ikora mymba kuery opyrõmba aguã.

6 Ajapo ꞌrã opyta rive aguã rami. Haꞌe ramo uva rembypy nomoatyrõavei ꞌrã, neĩ yvy voi nomboaꞌeveavei ꞌrã. Haꞌe rami ꞌrãgue py juu haꞌe juu rakuaendy rive ꞌrã ikuai. Haꞌe arai pe xeayvu ꞌrã hiꞌáry ndaꞌokyvei aguã re”, heꞌi.

7 Mbaꞌeta uvaty ojeupe guarã Senhor onhotỹ vaꞌekue ma Israel kuery ae, uva rembypy oguerovyꞌa vaꞌekue ma Judá kuery. Haꞌe oarõ oikovy teĩ haꞌe kuery teko porã rupi ikuai aguã oexaxe vy. Haꞌe rami teĩ lei rovai rupi rive ikuai raꞌe. Teko porã ꞌrãgue py haxẽ reia rupi anho ikuai.

8 “Heko vai vaꞌe pe ndaꞌevei ete ꞌrã” heꞌiague Ndaꞌevei ete ꞌrã peẽ kuery penderorã pejapo-japove vaꞌe haꞌe pendeyvyrã pejou-jouve vaꞌe pe, amboae kuery oĩ aguã ndaꞌevevei peve. Haꞌe rami vy peẽ kuery anho peiko pendeyvy mbyte rupi.

9 Haꞌe gui Senhor ixondaro reta vaꞌe aipoeꞌi xevy: “Anhetẽ heta oo opyta rei ꞌrã, tuvixakueve haꞌe iporãgueve voi, avave rei noĩavei rã.

10 Haꞌe vaꞌe jave peteĩ alqueire uvaty rape omeꞌẽ ꞌrã vinte litro eteꞌi, haꞌe dez voxa trigo raꞌyĩgue gui ma teĩ dez quilo eteꞌi ꞌrã omeꞌẽ”, heꞌi.

11 Ndaꞌevei ete ꞌrã okaꞌu vaꞌe kuery pe. Haꞌe vaꞌe kuery ma koꞌẽꞌi ramove vinho oyꞌu aguã omboypy vy pytũ mbyte raxa peve ꞌrã oo, vinho py onhemboakupa peve!

12 Haꞌe kuery ngaru ojapoa py ogueru ꞌrã mbaraka, mbaꞌepu ixã reta vaꞌe, pandeiro haꞌe mimby. Vinho heta avi ꞌrã oĩ oyꞌu vaꞌerã. Haꞌe rã Senhor ojapo vaꞌe re ma haꞌe kuery ndoikuaa potai, naꞌimaꞌenduꞌai guive opo py mbaꞌemo ojapo vaꞌekue re.

13 Haꞌe nunga rupi xevygua kuery ogueraapaa ꞌrã escravo-rã, mbaꞌeve re ndoikuaa potaiague re rive. Haꞌe kuery vaꞌe regua yvatekueve teĩ oendu ꞌrã karuai, haꞌe heta vaꞌe kuery ojexavai ꞌrã okuapy ijyꞌuvei gui.

14 Haꞌe nunga rupi yvykua omokõvexe vy oipeꞌa vaipa ꞌrã ojuru, haꞌe py Jerusalém pygua omboeteve pyre kuery oguejypa aguã, ovyꞌa vy hevovo reia rupi ikuai vaꞌekue, haꞌe rami ikuaia rupi oguerovyꞌa rei vaꞌekue voi.

15 Haꞌe rami vy heta vaꞌe kuery opa ꞌrã ojeꞌoivy, avakue omoꞌyvyĩꞌimbaa ꞌrã. Ojejou porã rei vaꞌekue voi yvy katy rive ꞌrã omaꞌẽ okuapy.

16 Haꞌe rã Senhor ixondaro reta vaꞌe ma yvate ꞌrã joe oikuaa potaa py. Nhanderuete ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe gueko porãa rupi vy oexa uka ꞌrã ikyꞌa eꞌỹ vaꞌea.

17 Haꞌe py ma vexaꞌi kuery okaru ꞌrã okuapy haꞌe kuery ae okaruaty py rami, haꞌe hoo vaꞌeꞌỹ ju ꞌrã ojou okuapy guembiꞌurã oguerekopa rei vaꞌekue oyvy oejaague rupi.

18 Ndaꞌevei ete ꞌrã teko vai rupi onheaꞌã vaꞌe kuery pe, mbaꞌemo ixã py oguerua rami nhombotavypa vy! Haꞌe kuery ma karóxa omoatãa rami omoatã ꞌrã heravy gueko vaia.

19 Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery aipoeꞌi ꞌrã: “Tove Nhanderuete tojapura, tojapopa vyvoi ojapoxe vaꞌe, nhande kuery jaexa aguã. Tove Israel kuery ruete ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe onhembopyꞌaa toiko pojava jaikuaa aguã mbaꞌe nunga paa”, heꞌi ꞌrã okuapy.

20 Ndaꞌevei ete ꞌrã iporã vaꞌe pe “Mbaꞌemo vai” heꞌi vaꞌe kuery pe, haꞌe rã mbaꞌemo vai pe ma “Iporã” heꞌi vaꞌe kuery pe. Haꞌe kuery ma “Hexakãa” heꞌi ꞌrã pytũ vaꞌe pe rive, haꞌe rã hexakãa pe ma “Pytũa” heꞌi ꞌrã. Heꞌẽ vaꞌe pe “Iro vaꞌe” heꞌi ꞌrã, haꞌe rã iro vaꞌe pe ma “Heꞌẽ vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

21 Ndaꞌevei ete ꞌrã ojeupe ae “Hiꞌarandupa vaꞌe” heꞌi vaꞌe pe, mbaꞌeta haꞌe kuery anho oikuaapa vaꞌea rami oexaꞌã teĩ.

22 Ndaꞌevei ete ꞌrã vinho oyꞌu aguã anho ipyꞌa guaxuve vaꞌe pe, haꞌe iro vaꞌe joo ramigua eꞌỹ-eꞌỹ omoirũa rupi ojerovia ete vaꞌe kuery pe.

23 Haꞌe kuery ma omeꞌẽmby ojopy ꞌrã omboeko porã aguã otekoavypa vaꞌe, haꞌe heko porã vaꞌe omboeko vai aguã.

24 Haꞌe nunga rupi haꞌe kuery opa ꞌrã tata mbaꞌemo pire oapya rami, tataendy nhuũ pirukue omombaa rami. Haꞌe rami ae avi haꞌe kuery voi okanhymba ꞌrã, mbaꞌemo rapo huꞌũmbaa rami avi, haꞌe ipotykue yvytu ogueraapaa rami, yvy kuꞌi rami rive, mbaꞌeta haꞌe kuery ndaꞌikuaixei rire Senhor ixondaro reta vaꞌe guigua lei rupi, noenduxei Israel kuery ruete ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ayvu.

25 Haꞌe nunga rupi ae Senhor poxya hendy ojeupegua kuery pe. Haꞌe kuery rovai opo oupi reve ombopaga ramo yvyty ikuai vaꞌe voi oryryipa. Haꞌe ramo haꞌe kuery reꞌõgue ma yty rami rive opyta tape rupi. Haꞌe rami ete teĩ ipoxya ndoaxai teri. Opo oupi ae tema.

26 Haꞌe gui ma Senhor oupi ꞌrã peteĩ bandeira oenoĩ aguã mombyry ikuai vaꞌe. Haꞌe pygua xondaro kuery pe otuvy nheꞌẽ ꞌrã yvy apy re ikuaia gui ou aguã. Haꞌe ramo haꞌe kuery onha ꞌrã jogueruvy.

27 Haꞌe kuery vaꞌe regua oua rupi neĩ peteĩve naꞌikaneꞌõi ꞌrã, nonhepyxangai ꞌrã guive. Neĩ peteĩve ma ndopytuꞌui ꞌrã, neĩ ndokei ꞌrã. Haꞌe kuery kuꞌakuaa voi oĩ atã porã ꞌrã, ixapatu xã voi ndoxo rivei ꞌrã.

28 Huꞌy voi hakua porã ꞌrã, guyrapa oguereko vaꞌe xã voi oĩ atã porã vaꞌe meme. Hymba kavaju pyapẽ voi ita rami hatã ꞌrã, haꞌe karóxa joe opuꞌãa rupi oiporu vaꞌe ruéra ma yvytu jere rami ojere pojava ꞌrã.

29 Haꞌe kuery ma reõ rami ꞌrã okororõ okuapy, reõ raꞌy kuery rami ete. Haꞌe kuery onhendu reve guembia ombotyryry ꞌrã heravy mombyry, ipo gui avave rei ojoguaa eꞌỹ aguã.

30 Haꞌe vaꞌe ára haꞌe vaꞌe kuery yeꞌẽ rami ꞌrã onhendu Israel kuery rovai. Haꞌe ramo amongue yvy re omaꞌẽ vaꞌe oexa ꞌrã pytũa haꞌe jexavai anho. Mbaꞌeta arai pytũ vaꞌe ojaoꞌipa ramo kuaray rexakãa ndojekuaavei ꞌrã.

6

1 Isaías pe mbaꞌemo oexa ukaa haꞌe ojapo ukaa ague Huvixave Uzias omanoa maꞌetỹ re ma xee aexa |yhwh{Senhor.} Peteĩ tenda openaaty yvate haꞌe iporã ete vaꞌe áry oguapy oiny rã aexa. Ijao ma templo haꞌe javi rupi ojepyo oiny.

2 Hiꞌáry rupi anjo kuery hexakãmba vaꞌe ojekuaa. Haꞌe kuery peteĩ-teĩ oguereko mboapy meme opepo: mokoĩ py ojaoꞌi ngova, mokoĩ py ma ojaoꞌi opy, haꞌe gui amboae mokoĩ py ma oveve ꞌrã oikovy.

3 Haꞌe kuery ijayvu atã reve joupe-upe aipoeꞌi: — Senhor ixondaro reta vaꞌe ma ikyꞌa eꞌỹ, ikyꞌa eꞌỹ, ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ae. Hexakãa ma yvy jave rupi omonyẽ! — heꞌi okuapy.

4 Haꞌe kuery ayvu revovo gui templo yta ikuai vaꞌe omyĩmba, haꞌe opy rupi hataxĩ omonyẽmba ovy.

5 Haꞌe rami rã xee aipoaꞌe: — Ndaꞌevei ete ꞌrã xevy! Akanhy ta ma rima aỹ! Mbaꞌeta xejuru kyꞌa vaꞌe vy, haꞌe ijuru kyꞌa vaꞌe kuery mbyte rupi guive aiko vy ae xerexa py aexa Huvixave Senhor ixondaro reta vaꞌe! — haꞌe.

6 Haꞌe gui ma xea katy peteĩ anjo hexakãmba vaꞌe oveve ouvy. Opo py ogueru peteĩ tapyĩ altar áry gui tapyĩ araa py oguenoẽ vaꞌekue.

7 Haꞌe vy ma tapyĩ omboja xejuru re. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Aỹ kovaꞌe ma ndejuru re oja ma rire retekoavyague oipeꞌapaa ma, rejejavyague omboguepaa ma — heꞌi.

8 Haꞌe rireꞌive aendu Senhor ayvu aipoeꞌi ramo: — Mavaꞌe ndaꞌu amondouka ta? Mavaꞌe ndaꞌu oo ꞌrã oreayvu mombeꞌuarã? Haꞌe ramo xee ambovai vy — Xee ma apy aĩ. Xee ri xemondouka — haꞌe.

9 Haꞌe ramo Senhor aipoeꞌi: — Tereo haꞌvy, aipoꞌre heta vaꞌe kuery pe: “Peẽ kuery pejapyxaka porã teĩ napendui ꞌrã mbaꞌeve. Pexa porã nheaꞌã teĩ ndapexai ꞌrã mbaꞌeve rei”, ꞌre.

10 Haꞌe rami vy emoakã ratã kovaꞌe kuery. Ejapo ndaꞌijapyxakavei haꞌe hexa pytũmba aguã rami, guexa py oexa eꞌỹ aguã, oapyxa py oendu eꞌỹ aguã, haꞌe opyꞌa py oikuaa eꞌỹ aguã, haꞌe kuery xea py ojevypa ju vy ojereraa jepe uka eꞌỹ aguã rami — heꞌi.

11 Haꞌe ramo xee aporandu: — |yhwh{Senhor,} rakaꞌe peve ndaꞌu haꞌe rami tema rereko ꞌrã? Ombovai: — Haꞌe kuery retã ombovaipaa peve, haꞌe pygua vaꞌekue jipoavei peve, haꞌe oo ikuai vaꞌe voi opyta rivepa aguã, ijyvy voi omombaa peve,

12 xee Senhor mombyry amondoukapa peve, haꞌe ijyvy py hepyarã ndoikoi ramo.

13 Xapyꞌa rei dez ikuaiague py peteĩꞌi opyta teĩ haꞌe vaꞌe voi ojukaa ꞌrã. Haꞌe rami avi yvyra terebinto haꞌe carvalho oakeꞌoa rã hapytakue opytaa rami avi xevygua kuery ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe voi opyta ꞌrã hapytakue re, haꞌyĩgue re rami ae — heꞌi.

7

1 Israel haꞌe Síria pygua kuery rovai ijayvuague Haꞌe gui Jotão raꞌy Acaz, Uzias ramymino vaꞌe Judá pygua huvixa oĩ jave ma Jerusalém tetã re ou okuapy Síria pygua huvixa Rezim haꞌe Israel pygua huvixa Remalias raꞌy Peca. Tetã re haꞌe kuery opuꞌã okuapy teĩ ndaꞌipoꞌakai.

2 Haꞌe jave Davi ramymino kuery oendu okuapy “Israel kuery reve Síria kuery onhemoirũ okuapy nhanderovai”, ꞌea rã. Judá yvy re Síria kuery opuꞌã okuapy Israel kuery rupive. Judá pygua ruvixave ma Acaz oĩ tamoĩ Davi oĩague py. Haꞌe rami vy Acaz haꞌe heta vaꞌe kuery haꞌe javi opyꞌa py okyjepa ete, yvyra kaꞌaguy re ikuai vaꞌe yvytu atã omomyĩmbaa rami oryryipa okuapy.

3 Haꞌe ramo Senhor aipoeꞌi Isaías pe: — Aỹ tereo, haꞌe eraa nderaꞌy hery “Okuave vaꞌe ojevy vaꞌerã” ꞌea vaꞌe, huvixa Acaz reve penhovaexĩ aguã. Haꞌe vaꞌe ma oĩ ꞌrã tape ajukue joiaty via rupi yupa yvyꞌã katyve oĩ vaꞌe py, yy rape apy py ae.

4 Ixupe ma aipoꞌere: “Enhearõ kuaa ke, enhemondyi eme guive huvixa Rezim poxya gui, Síria pygua kuery haꞌe huvixa Peca gui. Ekyje eme, ndepyꞌa py ndekuerai rei eme guive. Haꞌe kuery ma mokoĩ tataꞌy hataxĩ oupy vaꞌe rami rive ikuai.

5 Anhetẽ Síria kuery jogueroayvu okuapy vaꞌekue ndere ojapo vai aguã re, Efraim kuery haꞌe Remalias raꞌy reve. Haꞌe vy aipoeꞌi okuapy:

6 ‘Nhapuꞌã ke Judá yvy re. Nhamondyipa vy nhandepoꞌaka ꞌrã nhanembaꞌerã. Haꞌe vy haꞌe kuery mbyte nhamoĩ ꞌrã Tabeal raꞌy huvixaverã’, heꞌi vaꞌekue.

7 Haꞌe rã Senhor Nhanderuete ma aipoeꞌi: ‘Haꞌe nunga ndoikoi ꞌrã.

8 Mbaꞌeta Síria re peteĩꞌi anho oĩ tetã yvateve vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma Damasco. Haꞌe Damasco tetã py opena vaꞌe ma Rezim anho. Haꞌe rami ae avi Efraim kuery voi sessenta e cinco maꞌetỹa py omombaa ꞌrã, haꞌe rire ndaꞌikuaivei ꞌrã.

9 Efraim re tetã yvateve vaꞌe ma Samaria, haꞌe Samaria py opena vaꞌe ma Remalias raꞌy anho. Haꞌe gui peẽ kuery voi ndapejeroviai ri vy ndapekuavei avi ꞌrã’, heꞌi.”

10 Emanuel rekorã re ijayvu ma voiague Haꞌe Acaz pe Senhor oayvu omombeꞌu ukave ju:

11 — Ejerure Senhor nderuete pe hexa pyrã reikuaa aguã, yvy katy ooa katy eꞌỹ vy yvatea katy ojekuaa aguã teĩ — heꞌi.

12 Haꞌe ramo Acaz aipoeꞌi: — Xee ma ndajerurei ꞌrã, ndaeko aꞌãi ꞌrã Senhor — heꞌi.

13 Haꞌe ramo profeta aipoeꞌi: — Davi ramymino kuery, pendu haꞌvy! Haꞌe rami avi ndaꞌevei teri teve avakue pemomboriaua? Haꞌe gui aỹ ma Nhanderuete eteve voi pemomboriauxe.

14 Haꞌe rami teĩ Senhor ae ꞌrã oexa uka peikuaa aguã. Haꞌe gui peteĩ kunhataĩ oguerekoꞌi ꞌrã kyrĩ vaꞌe, oikuavãꞌi ꞌrã opiꞌaꞌi. Haꞌe vy omboery ꞌrã Emanuel. Tery Emanuel ma “Nhandereve Senhor oĩ” ꞌea, Mateus 1.23 py oĩa rami avi.

15 Haꞌe vaꞌe ma teko vai ꞌrãgue py iporã vaꞌe ojapo kuaa jave kamby kekue haꞌe ei rive ꞌrã hoꞌu oikovy.

16 Mbaꞌeta avaꞌi mbaꞌemo vai ꞌrãgue py iporã vaꞌe ojapo kuaa eꞌỹ mbove voi mokoĩ huvixave gui rekyje reia vaꞌe yvy ombovaipaa ꞌrã — heꞌi.

17 Jerusalém re mbaꞌemo vai ou aguã re ijayvuague — Haꞌe gui ma ndeꞌáry Senhor ombou ꞌrã haꞌe rami ete aguã ára, ndevygua kuery haꞌe nderu ro pygua kuery áry guive. Haꞌe rami aguã ma Judá gui Efraim kuery ojepeꞌaague guive ndoikoi teri vaꞌe ramigua. Assíria pygua huvixave rupi vy ombou ꞌrã.

18 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ára Senhor otuvy nheꞌẽ ꞌrã mberu yakã mombyry Egito re ikuai vaꞌe pe, haꞌe eiru Assíria yvy re ikuai vaꞌe pe.

19 Haꞌe rã haꞌe vaꞌe kuery oupa ꞌrã, oguejypa ꞌrã yvyty paꞌũ haꞌe javi re, itakua rupi, juuꞌy haꞌe mymba oyꞌuaty haꞌe javi re.

20 — Haꞌe vaꞌe ára ma Senhor onhopĩmba ꞌrã peneakã, haꞌe hiꞌa penderete regua. Omboipa avi ꞌrã penerendyva. Tendyva ayaa rami oiporu ꞌrã yakã rovai guigua, Assíria pygua huvixa ae.

21 Haꞌe vaꞌe ára ma avakue oguerekove ꞌrã peteĩꞌi vaka taꞌyꞌi ramo vaꞌe haꞌe mokoĩ vexaꞌi anho.

22 Haꞌe rami teĩ haꞌe vaꞌe ae ikamby porã ete ꞌrã haꞌe kuery hoꞌu aguã kamby kekue. Oyvy re okuave vaꞌe haꞌe javi hoꞌu ꞌrã kamby kekue haꞌe ei.

23 Haꞌe vaꞌe ára ma mil uva rembypy mil hatãꞌi vaꞌe prata guigua re hepy ꞌrã vaꞌekue ikuaiague py opyta ꞌrã juu haꞌe juu rakuaendy tyrã rive.

24 Haꞌe py ma huꞌy haꞌe guyrapa reve ꞌrãe avakue oike, mbaꞌeta juuꞌy haꞌe juu rakuaendy ojaoꞌi ꞌrã yvy haꞌe javi.

25 Haꞌe gui yvyty avakue enxada reve oo jepiaty haꞌe javi rupi ndoovei ma ꞌrã, juu haꞌe juu rakuaendy gui okyje vy. Haꞌe py ma vaka anho ꞌrã haꞌeve okaru aguã, haꞌe vexaꞌi opyrõmba aguã.

8

1 Assíria pygua kuery ou aguã re ijayvuague Senhor aipoeꞌi avi xevy: — Ejopy peteĩ kuaxia tuvixa vaꞌe, haꞌe embopara porãꞌi pavẽ oexa kuaa aguã rami: “Eipeꞌa pojava ndejeupe guarã, ejopy ratã!” heꞌia vaꞌe.

2 Haꞌe nunga kuaa ukaarã ojeroviapy vaꞌe xee ajou sacerdote Urias haꞌe Jeberequias raꞌy Zacarias.

3 Haꞌe ramo xee ma profeta kunhaa py aa. Haꞌe ramo oguerekoꞌi kyrĩ vaꞌe, haꞌe vy oikuavãꞌi avaꞌi. Haꞌe ramo Senhor aipoeꞌi xevy: — Heryrã emoĩ “Eipeꞌa pojava ndejeupe guarã, ejopy ratã” ꞌea.

4 Mbaꞌeta avaꞌi “Xeru” eꞌỹ vy “Xexy” heꞌi kuaa eꞌỹ mbove voi Damasco haꞌe Samaria tetã pygua kuery mbaꞌe rei-rei ogueraapaa ꞌrã Assíria pygua huvixave renonde guarã — heꞌi.

5 Haꞌe gui Senhor ijayvuve tema. Haꞌe vy aipoeꞌi xevy:

6 — Kovaꞌe kuery ma Siloé yakã oxyry mbegueiꞌi vaꞌe ndojou porãi ramo, haꞌe Rezim renonde haꞌe Remalias raꞌy oua gui okyje ete okuapy rire,

7 haꞌe rami rire haꞌe kuery áry Senhor ombou ꞌrã Eufrates yakã guigua, imbaraete haꞌe oxyry atã vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma Assíria pygua huvixave ae ou vaꞌerã, mbaꞌemo porã oguereko vaꞌe haꞌe javi reve. Haꞌe nunga yy ma omonyẽ ꞌrã yakã rugua haꞌe javi rupi, haꞌe oẽ-oẽ rei ꞌrã ovy yvyꞌã rupi peve.

8 Haꞌe vy Judá yvy re ae oo vy omonyẽmba ꞌrã. Haꞌe vaꞌe rupi oaxa vy ijajuꞌy peve ꞌrã ovaẽ. Mbaꞌeta xondaro kuery jova-jovai gui oua rupi ojaoꞌipa ꞌrã ndeyvy, Emanuel.

9 Peẽ yvy regua kuery, pendepoxypa teĩ penemboꞌipaa ꞌrã. Yvy mombyrygua re pendekuai vaꞌe, pendu ke. Peiko katu teĩ penemboꞌipaa ꞌrã, peiko katu teĩ penemboꞌipaa ꞌrã.

10 Pejogueroayvu ꞌrã mbaꞌemo pejapo aguã re, haꞌe rami teĩ ndaꞌevei ꞌrã pejapo ete aguã. Mbaꞌemo pejapo uka teĩ haꞌe nungakue ndojapoai ꞌrã, Nhanderuete orereve oiko ramo.

11 Mbaꞌeta xevy Senhor ijayvu opo imbaraete vaꞌe xere omoĩ reve. Haꞌe vy ijayvu kovaꞌe kuery ikuaia rupi xee aiko eꞌỹ aguã. Haꞌe vy aipoeꞌi:

12 — Amongue pe kovaꞌe kuery “Opuꞌã nhemimba raꞌe” heꞌi okuapy teĩ peẽ kuery ma ndaꞌevei “Opuꞌã nhemimba” peje aguã. Pekyje eme haꞌe kuery mbaꞌemo okyjea vaꞌe gui, ndaꞌevei haꞌe nunga pe “Nhanemondyipaarã” peje aguã.

13 Haꞌe rami ꞌrãgue py Senhor ixondaro reta vaꞌe pe ae “Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe” peje. Henonde pejererokyje, ixugui anho peryryi.

14 Haꞌe ramo haꞌe oĩ ꞌrã penhemi atyrã. Haꞌe rã Israel kuery mokoĩve regua pe ma oĩ ꞌrã ita onhepyxanga aguã haꞌe kuery hoꞌapa aguã. Jerusalém py ikuai vaꞌe pe oĩ ꞌrã nhuã xã haꞌe nhuã.

15 Haꞌe kuery regua heta ꞌrã onhepyxanga vy hoꞌa. Haꞌe rami vy haꞌe kuery opẽmba ꞌrã, ojurapaa haꞌe omboꞌapaa ꞌrã.

16 Haꞌe nunga rupi emoĩ porã aikuaa uka vaꞌekue, emboty lei xeremimboꞌe kuery pyꞌa re — heꞌi.

17 Haꞌe rami rã xee arõ ꞌrã Senhor, Jacó ramymino kuery gui ngova omoꞌã ranhe teĩ. Hexe ae xee amaꞌena ꞌrã.

18 Apy ma aĩ, xeraꞌy kuery Senhor xevy omeꞌẽ vaꞌekue reve. “Xeraꞌy kuery Senhor xevy omeꞌẽ vaꞌekue” Isaías heꞌia ma guemimboꞌe kuery re ijayvu vy. Ore kuery ma hexa pyrã, haꞌe Israel kuery mondyipaarã. Haꞌe rami aguã Senhor ixondaro reta vaꞌe Sião yvyty re oĩ vaꞌe oremoingo.

19 Haꞌe gui pendevy aipoꞌea ꞌrã: “Peporandu ke omanogue mboayvua kuery pe, haꞌe imbaꞌekuaa vaꞌe, ojapukai rei haꞌe ijayvu mbegue rei vaꞌe kuery pe”, ꞌea ꞌrã. Haꞌe rami teĩ nhande kuery ndaꞌu nanhaporandui ꞌrã Nhanderuete pe? Jaikove vaꞌe nhanhepytyvõ uka ꞌrã ndaꞌu omano vaꞌekue pe?

20 Haꞌe rami ꞌrãgue py lei haꞌe ayvu oikuaa uka pyre re tapeo! Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ayvu rupi eꞌỹ ri haꞌe kuery ijayvu vy ndoexai ꞌrã hexakã vaꞌe.

21 Haꞌe rami vy yvy haꞌe javi rupi haꞌe kuery oguata rei vy ojexavai haꞌe okaruxe reve ꞌrã ikuai. Haꞌe gui okaruxe vy ipoxypa vy ijayvu vai ꞌrã nguvixave haꞌe Nguuete re, yvate katy omaꞌẽ vy.

22 Haꞌe gui yvy re ju omaꞌẽ vy oexa ꞌrã jexavai, pytũ vaikue haꞌe kuarayꞌã reia mboriau anho. Haꞌe gui ma omombopaa ꞌrã pytũ vaikuea katy.

9

1 Huvixa Nhomoingo porãa oiko haꞌe ipoꞌaka aguã re ijayvuague Haꞌe rami teĩ yvy re ojexavai vaꞌekue ma pytũ vaikuea rupi riae eꞌỹ ꞌrã ikuai. Mbaꞌeta jypyꞌi ma Nhanderuete omoꞌyvyĩꞌi rakaꞌe Zebulom haꞌe Naftali yvy re ikuai vaꞌe. Haꞌe rã opaa py ma ojapo ꞌrã Galiléia judeu eꞌỹ vaꞌe kuery rekoa ojou porãmbaa aguã rami, tape yeꞌẽ rembe rupi oaxa vaꞌe guive Jordão yakã kyvõ rami peve.

2 Haꞌe kuery pytũ reia rupi ikuai vaꞌekue ri oexa okuapy peteĩ hendy guaxu vaꞌe. Hendy vaꞌe ma hexakãmba kuarayꞌã reia manoa rupi ikuai vaꞌekue ikuaia rupi.

3 Haꞌe kuery vaꞌe regua ndee remboetave ju vy rembovyꞌave ete. Haꞌe ramo nerenonde ovyꞌa ꞌrã okuapy, mbaꞌemo omonoꞌõa rupi ovyꞌaa rami, haꞌe rami eꞌỹ vy mbaꞌemo porã ojou vaꞌekue ombojaꞌo-jaꞌoa py rami.

4 Mbaꞌeta ndee remopẽ ma canga haꞌe kuery ajuꞌy rupi ipoyi oiny vaꞌekue, yvyra ikupe rupi oinupãaty, haꞌe herereko axya poꞌakaa, midianita kuery remomba jave guare rami.

5 Mbaꞌeta oapypaa ꞌrã xondaro kuery xapatu ikuai vaꞌe, ijao tuguy py ikyꞌapa rei vaꞌekue voi okaipa ꞌrã mbaꞌemo pirekue rami rive.

6 Mbaꞌeta peteĩ avaꞌi oiko nhandevy, peteĩ guaꞌy omeꞌẽa nhandevy. Haꞌe gui ijaxiꞌy áry ma oĩ ꞌrã ipoꞌaka aguã. Hery ma po rami ꞌrã ꞌea vaꞌe: Nhomongeta Porã vaꞌe, Nhanderuete Imbaraete vaꞌe, Nhanderu Imarã eꞌỹ vaꞌe, haꞌe Huvixa Nhomoingo porãa.

7 Ipoꞌakave ꞌrã ovy, mbyꞌa porã voi opa eꞌỹ vaꞌe ꞌrã ou. Tenda Davi openaaty áry ꞌrã oĩ vy opena ꞌrã oikovy Davi ipoꞌakaague re ae. Haꞌe rami vy anhetẽ vaꞌe haꞌe teko porã rupi vy ipoꞌakaa oĩ atã ꞌrã, aỹ guive rakaꞌe rã peve guarã. Senhor ixondaro reta vaꞌe ae ꞌrã ojapo, nhanderayvu etea rupi.

8 Israel kuery ikuai axy aguã re ijayvuague Haꞌe gui ma peteĩ ayvu Senhor ombou Jacó kuery rovai guarã, haꞌe ramo Israel kuery re ou.

9 Haꞌe vaꞌe ma heta vaꞌe kuery haꞌe javi oikuaapa ꞌrã okuapy, Efraim haꞌe Samaria pygua kuery, ojejou porã haꞌe opyꞌa py onhemboyvate reia rupi aipoeꞌi vaꞌe kuery:

10 “Yvy jykue ombojoꞌa pyre yvy py oitypaa teĩ oo jajapo ju ꞌrã ita ombope pyre gui. Yvyra sicômoro oitypaa ramo yary guigua py ju ꞌrã jajapo oĩague py”, heꞌi vaꞌe kuery.

11 Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery rovai guarã Senhor omopuꞌã ꞌrã Rezim rovaigua kuery, omboupa ꞌrã hovaigua kuery. “Rezim rovaigua kuery” heꞌia ma Israel kuery re Assíria pygua kuery opuꞌã aguã re ijayvu vy.

12 Kuaray oua katy gui ou ꞌrã Síria pygua kuery, haꞌe kuaray oikea katy gui ma filisteu kuery ou ꞌrã. Haꞌe ijuru jai vy omokõmba ꞌrã Israel kuery. Haꞌe rami ete teĩ Senhor poxya ndoaxai ꞌrã, opo oupi ae tema ꞌrã.

13 Haꞌe rami ete teĩ kovaꞌe kuery ndojevyi okuapy Imoingo axyare pe, ndoekai okuapy Senhor ixondaro reta vaꞌe.

14 Haꞌe nunga rupi peteĩ ára pyve Senhor ojayapa ꞌrã Israel regua akã haꞌe huguai, pindo haꞌe nhuũꞌy.

15 Inhakã ma nhomongeta vaꞌety kuery omboetevepy, haꞌe rã huguai ma profeta ramigua kuery ijapu vaꞌe.

16 Mbaꞌeta kovaꞌe kuery rerekoa ma nhombotavypa rei vaꞌe meme. Haꞌe ramo haꞌe kuery oguereko vaꞌe kuery voi omombaa.

17 Haꞌe nunga rupi Senhor ndoguerovyꞌavei haꞌe kuery vaꞌe regua ipyaukue, nomboaxyvei ꞌrã guive tyreꞌỹ neĩ imeveꞌỹ vaꞌe kuery, mbaꞌeta haꞌe kuery haꞌe javi heko vai vaꞌe ikuai, joapo vai haꞌe ijayvu vaikue-ikue vaꞌe meme. Haꞌe rami ete teĩ ndoaxai ꞌrã ipoxya, opo oupi teri ꞌrã imoiny.

18 Mbaꞌeta teko vai omomba ꞌrã heravy tata rami, omokanhy ꞌrã juuꞌy haꞌe juu rakuaendy. Yvyra kaꞌaguy re ikuai vaꞌe okaipa ꞌrã, hataxĩ arai huũ vaikue rami opuꞌã ovy reve.

19 Senhor ixondaro reta vaꞌe ipoxy ramo yvy opyta tapyĩ rami, haꞌe rã heta vaꞌe kuery ma nhuũ oapy pyrã rami ikuai. Avave rei nomboaxyvei ma ꞌrã guyvy kuery.

20 Mbaꞌemo oiporu kuaa re oĩ vaꞌe omokõmba ma teĩ okaruxeve ꞌrã. Oiporu kuaa eꞌỹa re oĩ vaꞌe ju omokõmba teĩ nonhandui ꞌrã. Haꞌe vy peteĩ-teĩ hoꞌu ꞌrã oirũ kuery roꞌokue.

21 Manassés kuery omokõ ꞌrã Efraim kuery, haꞌe rã Efraim regua ma Manassés regua ju ꞌrã omokõ. Haꞌe gui haꞌe kuery mokoĩve ma opuꞌã ꞌrã Judá kuery re. Haꞌe rami ete teĩ ndoaxai ꞌrã Senhor poxya, opo oupi teri ꞌrã imoiny.

10

1 Haꞌe kuery vaꞌe regua ojapo ꞌrã lei haꞌeve eꞌỹa ramigua nhombojexavai aguã rive. Ndaꞌevei ete ꞌrã haꞌe kuery pe,

2 mbaꞌeta opa marã oguereko ꞌrã iporiaukueꞌi, neĩ noipytyvõ ukai ꞌrã xevygua kuery ojexavai rei vaꞌe, oipeꞌapa ꞌrã imeveꞌỹ vaꞌe kuery gui, imondapa ꞌrã tyreꞌỹ kuery gui.

3 Haꞌe rami rire teĩ ma mbaꞌe ndaꞌu peẽ kuery pejapo ꞌrã nhombopagaa ára py jexavaia mombyry gui ou jave py? Mavaꞌe pe tu pejapukai ꞌrã penderepy aguã? Mamo tu haꞌeve ꞌrã mbaꞌemo pejou porã vaꞌe penhomi aguã?

4 Po rami anho ꞌrã haꞌeve pendekuai aguã: pejeroꞌa ꞌrã omboꞌa pyre mbyte, eꞌỹ vy peꞌa ꞌrã omanogue mbyte. Haꞌe rami ete teĩ Senhor poxya ndoaxai ꞌrã, opo oupi teri ꞌrã imoiny.

5 Assíria pygua kuery rovai ijayvuague — Ndaꞌevei ete ꞌrã Assíria pygua kuery pe, xepoxya rupi nhombopaga aguã amondouka vaꞌekue ri. Mbaꞌeta yvyra haꞌe kuery opo py oguereko vaꞌe ma xepoxya aexa uka aguã ae.

6 Xee amondouka ma heko vai vaꞌe haꞌe xembopoxya kuery rovai. Haꞌe vy aipoaꞌe haꞌe kuery gui imbaꞌe rei-rei oipeꞌapa vy opyrõmba aguã, tape rupi yapo oĩ vaꞌe re rami.

7 Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ma haꞌe rami eꞌỹ oexaꞌã, opyꞌa py haꞌe rami eꞌỹ oikuaa. Haꞌe rami ꞌrãgue py opyꞌa re omoĩ heta regua omokanhymba haꞌe omomba ete aguã.

8 Mbaꞌeta aipoeꞌi: “Xevygua yvatekueve ndaꞌu huvixave meme eꞌỹ teve?

9 Calno tetã namombai ri tyꞌy Carquemis rami? Hamate tetã Arpade rami eꞌỹ ri tyꞌy opyta? Haꞌe Samaria tetã Damasco rami eꞌỹ ri tyꞌy opyta?

10 Xepoꞌaka ma tetã mbaꞌemo raꞌangaa oĩa re, Jerusalém haꞌe Samaria py ikuai vaꞌe gui ipoꞌakave vaꞌekue teĩ.

11 Haꞌe gui Samaria haꞌe mbaꞌemo raꞌangaa hexe ikuai vaꞌe re ambovaipaague rami ae ju ndajapoi ꞌrã teve Jerusalém haꞌe hexe ikuai vaꞌe re?” heꞌi vaꞌekue.

12 Haꞌe nunga rupi Sião yvyty haꞌe Jerusalém re Senhor oipotaa rami nhombopagapa ma vy Assíria pygua huvixa ju ꞌrã ombopaga, opyꞌa py onhemboyvateve haꞌe ojejou porã reiague re.

13 Mbaꞌeta aipoeꞌi rire: “Haꞌe nunga haꞌe javi xee ae poꞌakaa py ajapo, xeꞌarandu haꞌe aikuaapa vaꞌe vy. Haꞌe rami vy amarka pyau amboae regua kuery yvy, haꞌe aipeꞌapa imbaꞌe rei-rei vaꞌekue haꞌe javi. Ipyꞌa guaxuve vaꞌe rami aipeꞌa huvixa kuery henda py oĩague gui.

14 Aipeꞌapa amboae regua kuery mbaꞌemo oguereko vaꞌekue. Guyraꞌi rupiꞌa oeja pyre peꞌaa rami xee voi xembaꞌerã ajopy yvy jave rupi. Mavaꞌeve nomboguyi opepo, neĩ naxẽiꞌi guive”, heꞌi vaꞌekue.

15 Haꞌe rami avi haxa ndaꞌu haꞌeve ri ava iporua gui ojejou porãve aguã? Yvyra kyxĩa ndaꞌu haꞌeve ri oiporu oiny vaꞌe gui oikuaave aguã? Haꞌe rami vaꞌe rire ma yvyra rovi haꞌe ae porua oinupã ꞌrãgue, haꞌe yvyra rive opuꞌã ꞌrãgue ava yvyra guigua eꞌỹ vaꞌe re.

16 Haꞌe nunga rupi Senhor ixondaro reta vaꞌe ombou ꞌrã mbaꞌeaxy haꞌe vaꞌe regua avakue mbaraetea mombaarã, ikyrakueve meme teĩ. Haꞌe kuery mbaꞌemo ojou porã vaꞌe omoendy ꞌrã, tata rami oapypa vaꞌerã py.

17 Mbaꞌeta Israel kuery moexakãa ma omomba ꞌrã tata rami, peteĩ ára pyve Nhanderuete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe oapypa ꞌrã juuꞌy haꞌe juu rakuaendy Assíria yvy re ikuai vaꞌe.

18 Oapypa ꞌrã haꞌe vaꞌe regua kaꞌaguy haꞌe mbaꞌety oiko porãve vaꞌe teĩ. Omomba ꞌrã haꞌe kuery nheꞌẽ haꞌe hete, imbaꞌeaxy vy ikangyve ovy vaꞌe rami opyta peve.

19 Haꞌe vaꞌe rire ma haꞌe py kaꞌaguy re yvyra hoꞌame vaꞌe mbovyꞌi ete ꞌrã opyta, kyrĩgue teĩ oipapa vy ombopara kuaa ꞌrã mbovy paa.

20 Haꞌe vaꞌe ára Israel kuery Jacó ramymino okuave vaꞌe ma ijukaare kuery re ndojeroviavei ma ꞌrã. Haꞌe rami ꞌrãgue py ojerovia ꞌrã okuapy Senhor Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe re anho.

21 Haꞌe rami vy Jacó ramymino kuery rembyrekue ojevy ju ꞌrã Nhanderuete imbaraete vaꞌe pe.

22 Mbaꞌeta peẽ Israel kuery, peẽ kuery aỹ peve ita kuꞌi yeꞌẽ rembe rupigua rami pendereta teri teĩ amongue eteꞌi ꞌrã ojevy. Mbaꞌeta oiko ꞌrãe nhomombaarã teko porã rupigua, yy tyguaxua rami ꞌrã ou.

23 Mbaꞌeta Senhor ixondaro reta vaꞌe nhomomba aguã re onhembopyꞌa ma voiague rami omoingo ꞌrã haꞌe vaꞌe yvy haꞌe javi rupi.

24 Haꞌe nunga rupi ae Senhor ixondaro reta vaꞌe aipoeꞌi: — Xevygua kuery Sião re penderekoa vaꞌe, pekyje eme Assíria pygua kuery gui yvyra rovi py penemoingo axy teĩ, haꞌe Egito pygua kuery pendererekoague rami yvyra py pendeavyky rei teĩ.

25 Mbaꞌeta areꞌi eꞌỹ re opa ꞌrã peẽ kuery rombopagaa. Haꞌe rami vy haꞌe kuery ju amomba ꞌrã xepoxya rupi.

26 Haꞌe rami vy Senhor ixondaro reta vaꞌe oinupã ꞌrã midianita kuery re ojukapaague rami, itaova Orebe py hiꞌaĩ vaꞌe katyꞌi. Yeꞌẽ áry rupi oupi ju ꞌrã opopoka Egito yvy re ojapoague rami. Orebe py Nhanderuete omomba rakaꞌe midianita ruvixa kuery . Haꞌe gui Egito py ma Egito pygua kuery ju omomba yeꞌẽ mbyte py .

27 Haꞌe vaꞌe ára pendekupe áry gui aipeꞌa ꞌrã ipoyi vaꞌe, pendeajuꞌy gui aipeꞌa ꞌrã canga omoĩ mbyre. Haꞌe nunga ma opẽ ꞌrã pendekyraa gui rive — heꞌi.

28 Haꞌe gui ma Assíria pygua kuery ou ꞌrã Aiate py, haꞌe oaxa ꞌrã Migrom rupi. Haꞌe gui Micmás py ovaẽ vy omboguejy ꞌrã ovoyi.

29 Haꞌe gui oaxa ꞌrã ojeꞌoivy yvyty paꞌũ rupi, haꞌe oke ꞌrã okuapy Geba py. Haꞌe ramo Ramá pygua kuery oryryipa rei ꞌrã okyje vy, haꞌe Saul rekoague Gibeá pygua kuery ojavapa ꞌrã.

30 Galim re penderekoa vaꞌe, pejapukai atã ke! Laís pygua kuery, pendu ke! Ndaꞌevei ete ꞌrã peẽ Anatote pygua kuery pe!

31 Haꞌe gui Madmena re hekoa vaꞌe kuery voi ojavapa ꞌrã ojeꞌoivy, haꞌe Gebim pygua kuery voi ojavapa ꞌrã oo jepe aguã.

32 Haꞌe vaꞌe árave Assíria pygua kuery opytuꞌu ꞌrã okuapy Nobe rekoa py. Haꞌe gui ma opo oupi ꞌrã, Sião yvyty memby kuery Jerusalém py ikuai vaꞌe omongyje aguã.

33 Haꞌe rami teĩ Senhor ixondaro reta vaꞌe ojaya ꞌrã yvyra rakã ikuai vaꞌe. Haꞌe rami vy oitypa ꞌrã yvyra yvatekueve, haꞌe omoꞌyvyĩꞌimba ꞌrã onhemboyvateve vaꞌekue.

34 Haxa py oitypa ꞌrã yvyra kaꞌaguy regua. Haꞌe ramo Líbano re yvyra ikuai vaꞌe hoꞌapa ꞌrã imbaraete vaꞌe oakeꞌoa rami.

11

1 Jessé ramymino opena porã vaꞌe rekorã re ijayvuague Haꞌe gui Jessé rembypykue gui oiko ꞌrã peteĩ hoky, hapytakue rapo gui oiko ꞌrã henhoĩ pyau jevy vaꞌe.

2 Haꞌe vaꞌe re ma oĩ ꞌrã Senhor Nheꞌẽ. Haꞌe vaꞌe Nheꞌẽ ma imoꞌaranduarã haꞌe oikuaa ukapa vaꞌe, imongetaa haꞌe imbopoꞌakaarã, haꞌe gui Senhor kuaa ukaa haꞌe henonde ojererokyje aguã re imboꞌea.

3 Haꞌe ramo ovyꞌa reve ꞌrã oiko Senhor renonde ojererokyjea rupi. Mbaꞌemo oexa vy rive eꞌỹ ꞌrã oikuaa pota, haꞌe mbaꞌemo oendu vy rive eꞌỹ nhomongeta ꞌrã.

4 Haꞌe rami ꞌrãgue py teko porã rupi ete ꞌrã oikuaa pota iporiaukueꞌi re, haꞌevea rami oepy ꞌrã iporiaukueꞌi yvy re ikuai vaꞌe. Oayvu py rive ꞌrã ombopaga yvy re ikuai vaꞌe yvyra rovi py rami, opytuẽ py rive ojuka ꞌrã heko vai vaꞌe.

5 Kuꞌakuaa rami ojee omoĩ ꞌrã teko porã, haꞌe joguereko ꞌrã ojeroviapy oikoa rupi.

6 Haꞌe rami ramo vexaꞌi kuery reve aguaraꞌi ikuai porã ꞌrã, haꞌe xivi ipara vaꞌe teĩ kavara raꞌyꞌi reve opytuꞌu ꞌrã okuapy joa py. Reõ reve vaka raꞌy ikuai ꞌrã peteĩ rami, kyrĩꞌi vaꞌe rive oguerekopa ꞌrã.

7 Urso reve vaka kuery okaru ꞌrã joa py, haꞌe taꞌyꞌi kuery opytuꞌu ꞌrã joa py. Reõ voi nhuũ re okaru ꞌrã vaka rami.

8 Kyrĩgue okambuꞌi vaꞌe teĩ onhemboarai ꞌrã mboi ituia rupi, haꞌe nokambuvei vaꞌe ikua py opoꞌẽ teĩ mbaꞌeve ndoikoi ꞌrã.

9 Mbaꞌeta xevygua yvyty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe py ma ndoikovei ma ꞌrã mbaꞌemo vai neĩ joapo vai vaꞌe, mbaꞌeta yvy jave re tynyẽ ꞌrã Senhor oikuaa vaꞌe, yeꞌẽ renda haꞌe javi rupi yy tynyẽa rami avi.

10 Haꞌe vaꞌe ára ma Jessé rapokue gui oiko ꞌrã peteĩ henhoĩ pyau jevy vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma opuꞌã ꞌrã bandeira oupi imoꞌamy mbyre rami, oĩa katy haꞌe javi regua kuery oexa vy oo aguã. Guexakãa re ae ꞌrã hekoa.

11 Israel kuery moexakãa oiko pyau vaꞌerã re ijayvuague Haꞌe vaꞌe ára Senhor opo omokuaveꞌẽ ꞌrã oguerupa ju aguã ojeupegua kuery rembyrekue oejaague gui: Assíria yvy gui, Egito, Patros, Etiópia, Elão, Babilônia, Hamate haꞌe yeꞌẽ yvýry rupi yvy ikuai vaꞌe gui.

12 Peteĩ bandeira oupi ꞌrã yvy regua mbyte rupi ikuai vaꞌe oexa aguã. Haꞌe rami vy omboatypa ꞌrã Israel kuery yvy mboae re ikuaiague gui, haꞌe Judá kuery oguerupa ju ꞌrã yvy apy jovaive irundy henda katy omoaĩa ague gui.

13 Haꞌe ramo Efraim kuery noenduvei ma ꞌrã ndajoayvuia, haꞌe Judá kuery rovaigua kuery haꞌe javi ꞌrã ndojouavei. Efraim kuery ndoayvu eꞌỹvei ꞌrã Judá regua, haꞌe Judá kuery voi nomoingo axyvei ꞌrã Efraim regua.

14 Haꞌe rami ꞌrãgue py jogueraa ꞌrã kuaray oikea katy filisteu kuery rovai opuꞌã aguã. Jojavi ꞌrã ipoꞌaka kuaray oua katy ikuai vaꞌe re. Haꞌe vy ojopy ꞌrã amboae kuery oguereko vaꞌekue-ꞌekue haꞌe javi. Edom haꞌe Moabe pygua kuery re voi ipoꞌaka ꞌrã. Amom pygua kuery voi ikuai ꞌrã hembiguairã.

15 Senhor omboypa ꞌrã yeꞌẽ rakã Egito yvýry oĩ vaꞌekue. Yvytu atã ombou vy ipoꞌaka ꞌrã Eufrates yakã re voi. Haꞌe rami vy ombojaꞌo ꞌrã sete yakã raperã, ipy regua vaꞌe teĩ oaxa aguã haꞌeve vaꞌe.

16 Haꞌe ixupegua kuery Assíria re opyta teri vaꞌekue pe oĩ ꞌrã peteĩ tape porã ojevy aguã, Egito yvy gui Israel kuery oẽmba jave guare rami.

12

1 Israel kuery oguerupa jevy rã oporaei okuapy aguã re ijayvuague Haꞌe vaꞌe ára ma aipopeje ꞌrã: “ |yhwh{Senhor,} xee rogueroporaei, mbaꞌeta xevy ndepoxy vaꞌekue ri aỹ oaxapa ma ndepoxyague. Haꞌe gui aỹ ma xembovyꞌa ju ma.

2 Nhanderuete ma xereraa jepea oiko. Hexe ajerovia ꞌrã akyje eꞌỹ re, mbaꞌeta Senhor Nhanderuete xemombaraetea haꞌe aroporaei vaꞌe. Haꞌe gui aỹ ma xereraa jepea ju oiko.

3 Peju nhandereraa jepea re javyꞌa, yvu gui yy porã nhanoẽ vy javyꞌaa rami avi”, peje ꞌrã.

4 Haꞌe vaꞌe ára aipo pejeve ju ꞌrã: “Peroporaei ke Senhor! Pejapukai hery rupi, haꞌe javi regua pe peikuaa uka hembiapokue. Hery yvate ete ramo penhogueromaꞌenduꞌa.

5 Peroporaei ke Senhor, mbaꞌemo porã ete ojapo rire. Yvy jave rupi toikuaapa haꞌe nunga!

6 Haꞌe peẽ Sião pygua kuery voi pevyꞌa peporaei reve, mbaꞌeta Israel kuery ruete ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe penembyte oĩ vaꞌe yvate ete ramo”, peje.

13

1 Babilônia pygua kuery rovai ijayvuague Kovaꞌe ma Isaías mbaꞌemo oexa reve Babilônia pygua kuery rovai ayvu oendu vaꞌekue.

2 “Eupi peteĩ bandeira yvyty ikatu rei vaꞌe áry, haꞌe ejapukai xondaro kuery pe ou aguã. Enoĩ ndepo py haꞌe kuery oike aguã nhomoingo axya kuery retã rokẽ rupi.

3 Mbaꞌeta po rami xeayvu xevygua kuery pe, aenoĩmba xevygua xondaro kuery ipyꞌa guaxukueve, haꞌe kuery nhombopaga aguã xepoxya rupi. Haꞌe kuery ma xepoꞌakaa re anho ꞌrã ovyꞌa.

4 Haꞌe ramo yvyty áry onhendu ꞌrã heta vaꞌe ojapukaia! Heta regua joe opuꞌã aguã py nhomboaty okuapy. Senhor ixondaro reta vaꞌe oexa pota ꞌrã oxondaro kuery joe opuꞌã aguã katy oo ta vaꞌe re.

5 “Mbaꞌeta haꞌe kuery ou ꞌrã yvy mombyrygua gui, yva apy guive ꞌrã ou Senhor guembiporu opoxya oexa uka vaꞌe reve, omomba aguã haꞌe vaꞌe yvy haꞌe javi.

6 Pejaeꞌo ke, mbaꞌeta ovaẽ ta ma Senhor ára. Ipoꞌakapa vaꞌe ombou ꞌrã nhomombaarã.

7 Haꞌe ramo pavẽ jyva naꞌimbaraetevei ꞌrã, avakue ndaꞌipyꞌa guaxuveipa ꞌrã.

8 Onhemondyipa rei ꞌrã okuapy, haꞌe kuery oendu ꞌrã haxy ogueroaxẽ peve. Kunha imemby raxy vaꞌe rami ꞌrã ojepoka-poka. Joe-joe omaꞌẽ ꞌrã okyje rei reve, haꞌe hova pytãmba rei ꞌrã oxĩmba vy.

9 “Emaꞌẽ, ovaẽ ma ouvy Senhor ára. Haꞌe vaꞌe ma nanhomboaxyvei aguã ára, poxya rexa ukaarã, yvy omomba haꞌe ojejavypa vaꞌekue omokanhymba aguã yvy gui.

10 Jaxy-tata ijaty vaꞌe yva re ikuai vaꞌe naendyvei ꞌrã. Kuaray oẽ ouvy vyve pytũmba ꞌrã, jaxy voi naexakãvei ꞌrã.

11 Xee ambopaga ꞌrã yvy re ikuai vaꞌe heko vaiague re, haꞌe opa marã rei ikuai vaꞌe ojejavyague re. Amomba ꞌrã ojejou porã rei vaꞌe kuery onhemboyvatea, haꞌe amoꞌyvyĩꞌimba ꞌrã ojerovia rei vaꞌe.

12 Ajapo ꞌrã avakue ouro porãgueve gui ndaetaive aguã rami, ouro ete Ofir regua gui.

13 Ajapo ꞌrã yva oryryipa aguã rami, haꞌe yvy voi oryryi ete vy guenda gui ojepeꞌa aguã rami, Senhor ixondaro reta vaꞌe poxya gui, nhombopagapa ete aguã ára ovaẽ rã.

14 Haꞌe kuery peteĩ-teĩ onha ꞌrã ojeꞌoivy guaxu ijukaarã gui onha vaꞌe rami, haꞌe vexaꞌi kuery ija eꞌỹ vaꞌe rami. Peteĩ-teĩ ojevy ꞌrã guetarã kuery rekoa katy, ojava ꞌrã ojeꞌoivy oyvy katy ae.

15 Haꞌe gui ojou pyre-pyre ma oixyvõmbaa ꞌrã, ojopy pyre ma ojukapaa ꞌrã kyxe py.

16 Haꞌe kuery oexaa py taꞌy kuery omouꞌũmbaa ꞌrã. Hoo gui oipeꞌapaa ꞌrã, haꞌe taꞌyxy kuery voi ogueroꞌaa ꞌrã.

17 “Mbaꞌeta Babilônia pygua kuery rovai xee ambou ꞌrã Média pygua kuery. Haꞌe vaꞌe kuery ma prata re ndaꞌevei rei vaꞌeꞌỹ, neĩ ouro re voi ndoikuaa potai vaꞌe.

18 Haꞌe kuery guapa py ojukapa ꞌrã kunumigue. Neĩ kyrĩgueꞌi itui ramoꞌi vaꞌe voi nomboaxyi ꞌrã, kyrĩꞌi vaꞌe oexa vy ndojuka eꞌỹi ꞌrã.

19 Babilônia ma yvy regua ojou porãve haꞌe caldeu kuery oguerovyꞌave vaꞌekue ri Nhanderuete omomba rã opyta ꞌrã Sodoma haꞌe Gomorra rami.

20 Haꞌe py ma avave ndopytaavei ma ꞌrã, noĩavei ꞌrã haꞌe py. Neĩ árabe voi haꞌe py ndoupivei ꞌrã ngoorã, haꞌe vexaꞌi re opena vaꞌe ndogueraavei ꞌrã guymba kuery haꞌe py omongaru aguã.

21 Haꞌe rami ꞌrãgue py vixo kaꞌaguy regua rive ꞌrã ikuai haꞌe py, haꞌe oogue ikuai vaꞌe rupi urukureꞌa anho ꞌrã ikuai. Guyra nhandu rive avi ꞌrã hekoa haꞌe py. Haꞌe kavara kaꞌaguy regua opo-opo ꞌrã okuapy haꞌe rupi.

22 Oo tuvixakueve rendakue rupi ma aguaraꞌi haꞌe jagua-tuvy nheꞌẽ tema onheꞌẽ ꞌrã. Haꞌe nunga oiko aguã ovaẽ ma ouvy, oaꞌangaague ára ndarei ꞌrã.”

14

1 Babilônia tetã opa rã oguerovyꞌa okuapy aguã re ijayvua Mbaꞌeta teĩgue ju Senhor omboaxy ꞌrã Jacó kuery, oiporavo nho ꞌrã Israel kuery. Haꞌe rami vy ogueru ju ꞌrã ijyvy re ae. Haꞌe kuery reve amboae yvy regua kuery voi ikuai ꞌrã, onhemoirũ ꞌrã okuapy Jacó kuery re.

2 Heta regua ma Israel kuery ogueraa vy oguerojevy ꞌrã ijyvy re. Haꞌe gui Senhor pegua yvy re ma Israel kuery ju oguereko ꞌrã yvy regua kuery guembiguairã. Yma rupi hexe hembiguai haꞌe ipoꞌaka vaꞌekue re haꞌe kuery ju ꞌrã ipoꞌaka.

3 Mbaꞌeta ovaẽ ꞌrã Nhanderuete ou vy pembaꞌeapo poyiague gui penemombytuꞌu aguã ára, pejexavai reiague haꞌe ipoyi vaꞌe rupi amboae regua escravo rami pembaꞌeapoague gui.

4 Haꞌe vaꞌe ára pevyꞌa rei ꞌrã Babilônia pygua huvixave re. Haꞌe vy aipopeje ꞌrã: “Pexa ke nhanemoingo axyare okanhy raꞌea! Opa raꞌe nhanderereko axy reiague!

5 Mbaꞌeta Senhor omopẽ ma heko vai vaꞌe yvyra, omomba ma nhanemoingo axya poꞌakaa.

6 Haꞌe kuery ma ipoxy vy amboae kuery oguereko axy vaꞌekue, jojukaa gui ndopytuꞌui vaꞌekue guive. Opoxya rupi ipoꞌaka vaꞌekue yvy regua kuery re, opytuꞌu eꞌỹ re oakykue monha jepi vaꞌekue.

7 Haꞌe gui aỹ ma yvy jave rupi opytuꞌu, mbyꞌa porã oĩ. Haꞌe rami vy pavẽ oporaei okuapy ovyꞌa vy.

8 Yvyra cipreste haꞌe yary Líbano re ikuai vaꞌe voi ovyꞌa rei ꞌrã ndere. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã okuapy: ‘Ndee ndereitya ma rire avave rei ndouavei orerakeꞌoarã’, heꞌi okuapy.

9 “Pe yvy guy py manogue yvy re ma omyĩmba okuapy revaẽ taa oendu vy. Haꞌe rami vy oẽmba ꞌrã jogueravy nerovaexĩ aguã. Nemovaẽ aguã opuꞌãmba ꞌrã jogueruvy yvatekueve haꞌe huvixave yvy re ikuai vaꞌekue ꞌãgue. Yvy regua ruvixa ikuai vaꞌekue opuꞌã ꞌrã okuapy guenda py oĩa gui.

10 Haꞌe vy haꞌe kuery haꞌe javi ijayvu vy aipoeꞌi ꞌrã ndevy: ‘Ndee voi nanembaraetevei teve raꞌe! Aỹ ndee voi ore rami ae ma repyta!’ heꞌi ꞌrã okuapy.

11 Yvykua py ndereitya ma rejejou porãveague gui, haꞌe ixã reta vaꞌe pu renduxe vaiague gui. Haꞌe gui ndeguýry nderuparã oĩ vaꞌe ma mberu raꞌy anho, haꞌe hevoꞌi anho ꞌrã neovãarã ikuai.

12 “Jaxy-tata koꞌẽ mbija rami reĩ vaꞌekue ri reꞌa ma yvate reĩague gui. Yvy re ju ndereitya, yvy regua kuery re ndepoꞌaka vaꞌekue ri.

13 Ndepyꞌa py ndee aipoꞌre vaꞌekue: ‘Xee ajeupi ꞌrã yva re peve. Haꞌe vy aguapy ꞌrã apena aguã Nhanderuete pegua jaxy-tata áryve. Xepoꞌaka ꞌrã ainy yvyty nhomboaty aty oĩ vaꞌe áry, pe kuaray ijapuꞌaꞌia apy katy.

14 Ajeupi ꞌrã arai yvateve vaꞌe áry, haꞌe vy Nhanderuete yvateve vaꞌe rami ete ꞌrã aiko’, ꞌre vaꞌekue.

15 Haꞌe rami teĩ omanogue ikuaia py nemomboa ꞌrã, yvykua pukuvea py.

16 “Haꞌe ramo omanogue nderexa vy onhemondyipa rei reve omaꞌẽ ngatu ꞌrã ndere. Haꞌe vy ndere ijayvu vy aipoeꞌi ꞌrã okuapy: ‘Kovaꞌe ava eꞌỹ teve yvy omboryryipa vaꞌekue, haꞌe yvy jave re ikuai vaꞌe oryryi aguã rami ojapo vaꞌekue?

17 Haꞌe eꞌỹ ri ndaꞌu yvy jave re ojapo rakaꞌe tekoa veꞌỹ opyta aguã rami, haꞌe tetã mbovaipaare? Haꞌe gui guembiguairã ogueraa vaꞌekue voi ndopoi rakaꞌe ngoo katy ojevy aguã’, heꞌi ꞌrã okuapy.

18 Haꞌe gui amboae yvy regua huvixave ikuai vaꞌekue onhono porãa rakaꞌe omboetea rupi, peteĩ-teĩ huparã vaꞌekue py ae.

19 Haꞌe rã ndee ma nembojeguarua vy nenhono porãa aguã ojoꞌo pyre gui mombyry nemomboa vaꞌekue yvyra rakã ojaya pyre rami rive. Haꞌe gui ndeꞌáry omomboa ꞌrã kyxe py ojuka pyre retekue, yvykua py ita reve opyrõa rire.

20 Ndee ma amboae kuery rami eꞌỹ nanenhono porãai vaꞌekue, mbaꞌeta yvy remomba haꞌe ndevygua kuery ae rejukapa rire. Tove heko vai vaꞌe ramymino kuery rery re taꞌimaꞌenduꞌaave eme.

21 Taꞌy kuery voi tojukapaa tuu kuery heko vaiague re, haꞌe kuery ju opuꞌã vy yvy re ipoꞌaka eꞌỹ aguã, haꞌe yvy omonyẽ eꞌỹ aguã haꞌe kuery retã”, peje ꞌrã pekuapy.

22 Haꞌe gui Senhor ixondaro reta vaꞌe aipoeꞌi: — Xee apuꞌã ꞌrã haꞌe kuery re, Babilônia yvy gui ambogue ꞌrã hery. Amomba ꞌrã okuave vaꞌekue, taꞌy kuery haꞌe hamymino kuery haꞌe javi guive.

23 Haꞌe gui hetã ikuaiague ajapo ꞌrã yapo opyta aguã rami, kuĩꞌi rive ikuai aguã. Haꞌe xee aipei ꞌrã yty peia nhomokanhymbaa vaꞌe py — heꞌi Senhor ixondaro reta vaꞌe.

24 Assíria pygua kuery rovai ijayvuague Senhor ixondaro reta vaꞌe oura vy aipoeꞌi: — Xee anhembopyꞌaa oiko ꞌrãe. Xee ajapo ukaa rami ae ꞌrã ojapoa.

25 Haꞌe rami vy amomba ꞌrã Assíria pygua kuery xeyvy re ou vaꞌekue. Xevygua yvyty re apyrõ ꞌrã, Israel kuery re haꞌe kuery poꞌakaague opa aguã, haꞌe kuery voyi aipeꞌa aguã ijaxiꞌy áry gui.

26 Haꞌe rami ae xee anhembopyꞌa yvy jave re oiko aguã. Kovaꞌe ma xepo yvy regua haꞌe javi áry rupi amokuaveꞌẽ vaꞌe — heꞌi.

27 Mbaꞌeta Senhor ixondaro reta vaꞌe haꞌe rami aguã rami onhembopyꞌa ma rire mavaꞌe tu omboaxa rive ta? Opo omokuaveꞌẽ imoiny rire mavaꞌe tu ojapo ꞌrã omboapuꞌa ju aguã rami?

28 Filístia pygua kuery rovai ijayvuague Haꞌe gui huvixave Acaz omanoa maꞌetỹ re ma povaꞌe ayvu aendu omombeꞌua rã.

29 — Peẽ filisteu kuery, ndaꞌevei pevyꞌa aguã penenupãaty yvyra opẽague pendu vy rive. Mbaꞌeta mboi omano vaꞌekue gui oiko ꞌrã amboae ndaꞌeveive vaꞌe, hupiꞌa gui ma oiko ꞌrã mboi opo vaꞌe.

30 Haꞌe gui iporiaukueꞌi raꞌy jypygua kuery re ma apena porã ꞌrã, oipotapa reiꞌi vaꞌe kuery ma opytuꞌu porã ꞌrã okuapy. Haꞌe rã penderaꞌy kuery re ma ajapo ꞌrã karuai gui omanomba aguã rami, haꞌe pekuave vaꞌekue voi penemombaa ꞌrã.

31 Ndee tetã rokẽ, neraxẽ ke. Haꞌe ndee tetã, ejapukai. Peẽ filisteu kuery haꞌe javi, peryryipa ke. Mbaꞌeta kuaray ijapuꞌaꞌia katy gui ou ꞌrã hataxĩ rami, haꞌe jipoi hyxy vaꞌe gui ojepeꞌa vaꞌerã — heꞌi.

32 Marã rami ndaꞌu pembovai ꞌrã judeu eꞌỹ vaꞌe regua ayvu mombeꞌua pe oporandu rã? Aipopeje ꞌrã: “ Senhor Sião tetã ojapo rire haꞌe py ae ꞌrã ixupegua kuery ojexavai reiꞌi vaꞌe ojou onhemi aguã”, peje ꞌrã.

15

1 Moabe pygua kuery rovai ijayvuague Po rami ma Moabe pygua kuery rovai ayvu ou vaꞌekue. “Anhetẽ ete peteĩ pytũ pyve omombaa ꞌrã Ar tetã Moabe yvy re oĩ vaꞌe. Quir tetã voi peteĩ pytũ pyve avi ꞌrã omombaa.

2 Haꞌe gui Dibom tetã gui haꞌe pygua kuery oẽ ꞌrã jogueravy taꞌangaa pegua templo katy ojaeꞌo aguã. Moabe pygua kuery ojaeꞌo ꞌrã okuapy Nebo haꞌe Medeba yvyty áry. Haꞌe kuery haꞌe javi ꞌrã oakã onhopĩ haꞌe guendyva ojayapa reve oo.

3 Ao vaikue voxa guigua py onhemonde reve ꞌrã ikuai tape rupi. Ngoo áry haꞌe tetã mbyte rupi haxẽ ꞌrã okuapy ojaeꞌo vaipa reve.

4 Hesbom haꞌe Eleale pygua kuery voi ojapukai avi ꞌrã. Jaza tetã peve ꞌrã onhendu. Haꞌe nunga rupi Moabe pygua xondaro kuery voi ojapukai ꞌrã okuapy, ipyꞌa tytypa ꞌrã”, heꞌi.

5 Xepyꞌa py xee voi ajapukai Moabe re ndaꞌevei vy. Mbaꞌeta haꞌe kuery ojava ꞌrã Zoar tetã “Vaka raꞌy mboapy maꞌetỹ vaꞌe” ꞌea vaꞌe peve. Ojaeꞌo reve oẽ ꞌrã jogueravy Luíte yvyty re, haꞌe tape Horonaim katy oo vaꞌe rupi ojapukai nhendu ꞌrã ndaꞌevei ete vy.

6 Mbaꞌeta Ninrim re yy oĩ vaꞌe typa ma. Ipirupa ma nhuũ mymba rembiꞌurã, haꞌe jai rogue ndaꞌipovei.

7 Haꞌe gui haꞌe kuery mbaꞌemo omoĩ porã vaꞌekue, ojou ma vy omboyrupa vaꞌekue haꞌe kuery ae ju ꞌrã ogueroaxa Salgueiros yakã rovai re.

8 Mbaꞌeta haꞌe kuery raxẽa ma Moabe yvy haꞌe javi rupi onhendu. Eglaim peve ete onhendu ꞌrã ojapukaia, haꞌe Beer-Elim peve ꞌrã ojaeꞌoa onhendu.

9 Mbaꞌeta Dimom yvy rupi yakã ikuai vaꞌe ma tynyẽmba tuguy. Haꞌe rami teĩ amoĩve ju ꞌrã Dimom mbopagaarã. Haꞌe ramo Moabe gui oo jepe vaꞌekue haꞌe yvy re okuave vaꞌe haꞌe javi re ou ꞌrã reõ.

16

1 Peraa uka ke vexaꞌi yvy re ipoꞌaka vaꞌe peguarã. Sela gui peraa uka tekoa eꞌỹa rupi Sião yvyty áry oĩ vaꞌe pe.

2 Moabe memby kuery ma guyraꞌi haity gui omomboa rã onhemondyi ovy vaꞌe rami ikuai Arnom yakã rugua rupi. Haꞌe vy aipoeꞌi okuapy:

3 “Oremongeta ke, peikuaa pota orekuaia re, penhemoĩ oremokuarayꞌãarã, kuaray mbyte javegua rami. Oreyvy gui orepeꞌapaa ramo orenhomi ke, orerexa uka eme guive ronhemi vaꞌekue.

4 Tove penembyte taꞌikuai Moabe yvy gui oipeꞌa pyre, pendea py tonhemi imombaxea kuery gui”, heꞌi okuapy. Haꞌe gui ava ojerovia rei vaꞌe okanhy ma ramo, nhomombaare noĩvei haꞌe nhombojexavai vaꞌety yvy gui oo ju ma ramo

5 tenda openaaty py oĩ ꞌrã peteĩ teko porã rupi opena vaꞌe. Davi ro openaaty py oĩ ꞌrã oikuaa potaa py ojeroviapy. Haꞌe ma opena ꞌrã teko porã rupi, oikuaa pota voi ꞌrã joe.

6 Nhande kuery ma nhaendu Moabe pygua kuery onhemboyvate rei okuapya. Haꞌe kuery ma amboae kuery gui onhemboyvateve ojejou porã rei vy, ipoxy rei guive. Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery onhemboyvatea opa rive ꞌrã.

7 “Haꞌe nunga rupi Moabe pygua kuery haxẽmba ꞌrã peteĩ-teĩ Moabe re ipyꞌa vai vy. Mbyꞌa vai rupi ipoaẽ ꞌrã okuapy, Quir-Haresete py uva pirukue ikuai jave hoꞌu vaꞌekue re imaꞌenduꞌa vy.

8 Mbaꞌeta Hesbom re mbaꞌety oĩ vaꞌe ipirupa ma. Haꞌe amboae regua huvixa kuery omomba uva rakã iporãve vaꞌe Sibma pygua, Jazer haꞌe tekoa eꞌỹa peve oo vaꞌekue, haꞌe gui oove vy yeꞌẽ rovai re oaxa vaꞌekue.

9 Haꞌe nunga rupi xee voi ajaeꞌo ꞌrã Jazer tetã pygua kuery Sibma re uvaty oĩ vaꞌekue re ojaeꞌo okuapya rami. Peẽ Hesbom haꞌe Eleale pygua, romoakỹ ꞌrã xerexay py. Mbaꞌeta pendea py kuaray puku py uvaꞌa oiko vaꞌe oumbiri vaꞌe kuery ovyꞌa okuapy ꞌrãgue py onhendu nderovaigua kuery opuꞌã vy ojapukaia.

10 Opa ma vyꞌaa haꞌe poraeia uvaty rupi onhendu vaꞌekue. Uvaty rupi avave rei ndoporaeiavei ma, ndovyꞌa nhenduavei ma. Neĩ uvaꞌa ma voi noumbiriavei oumbiriaty py. Mbaꞌeta xee ajapo ꞌrã oumbiri vaꞌe kuery ovyꞌaa nonhenduvei aguã rami.

11 Haꞌe nunga rupi xee voi Moabe re ndaꞌevei vy xekuraxõ oryryi ixã reta vaꞌe rami, Quir-Heres re voi xepyꞌa vai.

12 Pexa ꞌrã Moabe pygua kuery yvyty ikuai vaꞌe áry rupi ombojeroviaa py ikaneꞌõmba rive rã, mbaꞌeta taꞌangaa oĩaty py oike vy onhemboꞌe rã noenduai”, heꞌi.

13 Haꞌe vaꞌe ayvu ma Senhor yma ma voi Moabe rovai omombeꞌu uka vaꞌekue.

14 Haꞌe rã aỹ ma ijayvu jevy vy aipoeꞌi: — Mboapy maꞌetỹa py ombaꞌeapo vaꞌe oipapaa rami Moabe pygua kuery mbaꞌemo oguerovyꞌa vaꞌekue ndojou porãavei ꞌrã, tetã pygua kuery mbovy eꞌỹ vaꞌekue haꞌe javi guive. Haꞌe gui oo jepe vaꞌekue ma mboapyꞌi ete ꞌrã ikuai, ndaetavei neĩ naꞌimbaraetevei ꞌrã — heꞌi.

17

1 Damasco haꞌe Efraim pygua kuery rovai ijayvuague Kovaꞌe ma Damasco pygua kuery rovai ayvu ou vaꞌekue. “Damasco tetã opyta ꞌrã tekoa veꞌỹ haꞌe ombovaipa pyre rive.

2 Aroer regua tetã ikuai vaꞌe voi oejapaa ꞌrã. Haꞌe py ma vexaꞌi kuery rive ꞌrã onheno, imondyiarã ndoikoi rã.

3 Efraim py voi okanhymba ꞌrã oo ikorapa vaꞌekue, Damasco pygua huvixa openaa haꞌe javi rupi avi. Haꞌe gui Assíria pygua kuery okuave vaꞌe ndaetavei ꞌrã, Israel kuery mbaꞌemo oguerovyꞌave vaꞌekue rami avi”, heꞌi Senhor ixondaro reta vaꞌe.

4 “Haꞌe vaꞌe ára ma Jacó kuery mbaꞌemo oguerovyꞌa vaꞌekue okanhy ꞌrã, ikyraa voi okanhymba ꞌrã.

5 Haꞌe kuery oipeꞌapaa ꞌrã, trigo monoꞌõa kuery hiꞌygue ojopy vy hiꞌa omonoꞌõa rami avi, Refaim yakã rugua rupi trigo omonoꞌõague rami.

6 Haꞌe rami teĩ amongue henda py eteꞌi opyta ꞌrã hembyrekueꞌi, azeitona omonoꞌõa ma rire rami: mokoĩ, mboapy azeitona opyta ꞌrã hovapy yvatevea re, irundy, eꞌỹ vy peteĩ nhiruĩa hakã mbyte pyve oĩ vaꞌe yvyra hiꞌa vaꞌe re opyta vaꞌe rami”, heꞌi Senhor Israel kuery ruete.

7 “Haꞌe vaꞌe ára ma avakue omaꞌẽ ju ꞌrã Imoingoare re, imaꞌenduꞌa ꞌrã Israel kuery Ruete ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe re anho.

8 Haꞌe kuery nomaꞌẽvei ꞌrã altar opo py ae ojapo vaꞌekue re, ndoexaxevei ꞌrã okuã py ojapo vaꞌekue, mbaꞌemo raꞌangaa, neĩ altar mbaꞌemo heakuã porã vaꞌe oapyaty.

9 Haꞌe vaꞌe ára ma Israel kuery gui haꞌe kuery oejapa ꞌrã guetã ikorapa vaꞌekue. Haꞌe ramo opyta ꞌrã peteĩ oguy kaꞌaguy re eꞌỹ vy yvyty áry oeja pyre rami. Oĩ ꞌrã ombovaipa pyre rive,

10 mbaꞌeta Nhanderuete pendereraa jepea gui penderexaraipa vy napenemaꞌenduꞌavei Itaova imbaraete vaꞌe penhemiaty re. Haꞌe nunga rupi mbaꞌety porãve vaꞌerã pejapo vy mbaꞌemo renhoĩ mombyry guigua penhotỹ teĩ,

11 penhotỹa árave yvate aguã, haꞌe koꞌẽ ju ipotypa aguã rami pejapo teĩ hiꞌa opa rive ꞌrã jexavaia ára py, teko axy okueraa veꞌỹ vaꞌe oiko jave.

12 “Ndaꞌevei etea gui yvy regua kuery hevovo rei ꞌrã, onhendu ꞌrã yeꞌẽ onhendua rami, yvy regua kuery opoxya rupi onhendu ꞌrã yeꞌẽ revovo rami.

13 Haꞌe kuery hevovo rei ꞌrã yai revovo rami, teĩ haꞌe kuery pe Nhanderuete ijayvu ete ꞌrã, haꞌe ramo ojavapa ꞌrã mombyry. Okanhymba ꞌrã mbaꞌemo pirekue yvyꞌã re oĩ vaꞌe yvytu ogueroveve heravya rami, haꞌe yvy rataxĩ yvytu hatã vaꞌe oupi heravy vaꞌe rami.

14 Mbaꞌeta pytũ ovaẽ ramo haꞌe kuery oendu ꞌrã okyjea. Haꞌe gui koꞌẽ eꞌỹ mbove ndokuavei ꞌrã. Haꞌe rami ae ꞌrã oiko nhandegui mbaꞌemo oipeꞌapa haꞌe imonda vaꞌe kuery re.”

18

1 Etiópia pygua kuery rovai ijayvuague Ndaꞌevei ete ꞌrã Etiópia yvy pe. Haꞌe vaꞌe yvy ma yakã rovai re vixo ipepo nheꞌẽ rei vaꞌe ikuaia.

2 Haꞌe pygua kuery omondouka ꞌrã oayvu mombeꞌuarã yeꞌẽ rovai katy peve, jai rogue guigua kanoã py. Haꞌe ramo haꞌe kuery pe aipoꞌre: “Peẽ ayvu mombeꞌua kuery, tapeo pojava ke peteĩ regua yvateve haꞌe ipire vera rei vaꞌe ikuaia py. Haꞌe vaꞌe kuery gui okyje ꞌrã mombyrygua kuery haꞌeꞌi rupi ikuai vaꞌe. Haꞌe kuery ma ipoꞌakapa haꞌe nhomouꞌũmba vaꞌe, ijyvýry rupi yakã oxyrya vaꞌe.

3 Haꞌe gui peẽ kuery yvy jave re pendekuai vaꞌe, yvy re pendekoa vaꞌe haꞌe javi, pexa ꞌrã yvyty áry bandeira oupia rã, haꞌe pendu ꞌrã mimby guaxu omonheꞌẽa rã.

4 Mbaꞌeta Senhor xevy aipoeꞌi: ‘Xee ma xerenda aĩa gui amaꞌẽ vy akyrirĩ ꞌrã ainy ranhe kuaray hexakãa rupi haku nonhendu reia rami, haꞌe mbaꞌemo omonoꞌõa ára kuaray aku-a rupi arai yxapy revegua oaxa oinya rami’, heꞌi.

5 Mbaꞌeta uva omonoꞌõa eꞌỹ mbove ipoty hoꞌa vy hiꞌa ijaju ma ramo, haꞌe gui mae ma imoatyrõa kyxe py ojaya ꞌrã hakã mombyry-mbyry oo vaꞌe.

6 Haꞌe rami ae avi haꞌe kuery oejapaa ꞌrã yvyty rupi guyra haꞌe mymba yvy regua hoꞌupa aguã rive. Haꞌe kuery retekue re uruvu okaru ꞌrã okuapy kuaray aku-a pukukue re, haꞌe gui yroꞌya pukukue re ma mymba yvy regua ju okaru ꞌrã hetekue re.

7 “Haꞌe vaꞌe jave py ma Senhor ixondaro reta vaꞌe pe peteĩ regua yvateve haꞌe ipire overa rei vaꞌe ogueraa ꞌrã mbaꞌemo omeꞌẽ vaꞌerã. Haꞌe kuery gui ma mombyry haꞌeꞌi rupi ikuai vaꞌe okyjea, ipoꞌakapa haꞌe nhomouꞌũmba vaꞌe, ijyvýry rupi yakã oxyrya vaꞌe. Haꞌe kuery voi mbaꞌemo ogueraa avi ꞌrã Senhor ixondaro reta vaꞌe pe, Sião yvyty re hery oĩa py ae”, heꞌi.

19

1 Egito pygua kuery rovai ijayvuague Kovaꞌe ayvu ma Egito pygua kuery rovai ou vaꞌekue. “Maꞌẽ, Senhor ma arai inhakuã vaꞌe áry rupi oiko vy ou oiny Egito yvy katy. Haꞌe ramo henonde Egito re mbaꞌemo raꞌangaa ikuai vaꞌe oryryipa ꞌrã. Egito pygua kuery voi ndaꞌipyꞌa guaxuveipa ꞌrã.

2 Haꞌe gui xee ajapo ꞌrã Egito pygua kuery joe-joe opuꞌã aguã rami, peteĩ-teĩ opuꞌã ꞌrã okuapy guyvy haꞌe oirũ re. Peteĩ-teĩ tetã pygua kuery opuꞌã ꞌrã amboae tetã pygua re, haꞌe peteĩ-teĩ yvy guigua amboae yvy guigua re ꞌrã opuꞌã.

3 Haꞌe ramo Egito pygua kuery ndaꞌipyꞌa guaxuvei ꞌrã onheꞌẽ py, nhomongetaa amboaxa rivepa ramo. Haꞌe ramo haꞌe kuery oporandu ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaa pe, imbaꞌekuaa vaꞌe, omanogue mboayvua haꞌe imbaꞌevyky vaꞌe pe.

4 Haꞌe gui Egito pygua kuery amboaxa ꞌrã peteĩ huvixa nhomboaxy eꞌỹ vaꞌe po py, huvixave ndaꞌevei ete vaꞌe haꞌe kuery re opena poyi vaꞌerã pe”, heꞌi Senhor ixondaro reta vaꞌe.

5 “Haꞌe gui ma yy noĩvei rã Nilo yakã typa ꞌrã, yakã ikuai vaꞌe typa avi ꞌrã.

6 Yy rape ikuai vaꞌe heakuã vaikue rei ꞌrã, haꞌe Nilo py yakãꞌi hoꞌa vaꞌe voi typave ovy ꞌrã opa peve. Haꞌe ramo takua haꞌe jai rogue ipirupa ꞌrã.

7 Haꞌe gui Nilo yakã yvýry rupi nhuũ ikuai vaꞌe ipirupa ꞌrã, haꞌe py yakãꞌi hoꞌa vaꞌe rembe rupi, haꞌe ijyvýry rupi mbaꞌemo onhotỹ mbyre haꞌe javi. Yvytu ogueraapa ramo okanhymba ꞌrã.

8 Haꞌe nunga rupi pira mboꞌaa rupi ikuai vaꞌekue ipoaẽ ꞌrã okuapy, ipytuẽ atã ꞌrã. Yy py pinda haꞌe pira mboꞌaa omombo vaꞌe ikuerai rei rive ꞌrã okuapy.

9 Haꞌe gui ajukue perirĩꞌi apoa kuery ojexavai ꞌrã, mandyju gui ajukue apoa kuery voi.

10 Yvatekueve ikangypa ꞌrã, hembiguai kuery voi iporiaupa ꞌrã okuapy.

11 “Anhetẽ ete ae Zoã tetã pygua yvatekueve naiꞌaranduvei. Faraó mongetaaty kuery hiꞌarandukueve teĩ haꞌeveꞌỹ rami rei omongeta ꞌrã. Mbaꞌexa tu peẽ kuery Faraó pe aipopeje ta: ‘Xee ma hiꞌarandu vaꞌe raꞌy, yma ete huvixave oiko vaꞌekue ramymino aiko’, peje ta?

12 Mamo tu haꞌvy oĩ nemongetaa kuery hiꞌarandu vaꞌekue? Tove haꞌvy ndevy haꞌe kuery tomombeꞌu, toikuaa ukapa Egito pygua kuery rovai Senhor ixondaro reta vaꞌe ojapo taa.

13 Zoã pygua huvixa kuery ma hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ikuai, Mênfis pygua yvatekueve teĩ ojekorepa okuapy. Mbaꞌeta Egito regua joguerekoa kuery ojapo ojeupegua kuery ojavy aguã rami.

14 Mbaꞌeta haꞌe kuery pyꞌa re Senhor omoĩ naꞌinhakã porãvei aguã. Haꞌe ramo haꞌe kuery ju ojapo Egito pygua kuery haꞌeveꞌỹa rami ikuai aguã mbaꞌemo ojapoa haꞌe javi py, okaꞌu vaꞌe haꞌe ae ombojevyague py rive hoꞌa vaꞌe rami avi.

15 Haꞌe rami vy ndaꞌevei ꞌrã Egito py mbaꞌeve avave rei ojapoa aguã, inhakã neĩ huguai, pindo neĩ jai rogue voi. “Inhakã haꞌe pindo” heꞌia ma Egito pygua kuery vaꞌe regua yvatekueve re ijayvu vy, haꞌe rã “Huguai haꞌe jai rogue” heꞌia ma yvyĩgueve re (9.14-15).

16 “Haꞌe vaꞌe ára ma Egito pygua kuery kunha rami rive ꞌrã ikangypa. Ngyje gui oryryipa ꞌrã okuapy Senhor ixondaro reta vaꞌe gui, haꞌe kuery rovai opo oupi reve omongyje ramo.

17 Haꞌe gui Egito pygua kuery onhemondyipa ꞌrã okuapy, Judá yvy gui mbaꞌemo omombeꞌua rã oendu vy rive. Haꞌe nunga re oikuaa pota vy ndaꞌevei ete ꞌrã, okyje reia oendu ꞌrã Senhor ixondaro reta vaꞌe haꞌe kuery rovai ojapo taa oikuaa vy.

18 “Haꞌe vaꞌe ára ma oĩ avi ꞌrã peteĩ nhiruĩ tetã Egito yvy re, Canaã pygua ayvu py ijayvu haꞌe Senhor ixondaro reta vaꞌe rery rupi oura vaꞌe kuery ikuaia. Canaã ma judeu kuery ikuaia. Haꞌe vaꞌe regua peteĩ ma Tetã Kuaray hery vaꞌerã.

19 “Haꞌe vaꞌe ára ma Senhor peguarã ojapoa ꞌrã peteĩ altar Egito yvy mbyte py, yvy jaꞌoa rupi voi ita omopuꞌã ꞌrã imoꞌamy Senhor pe.

20 Haꞌe vaꞌe nunga oĩ ꞌrã Egito yvy regua kuery Senhor ixondaro reta vaꞌe re imaꞌenduꞌa aguã. Haꞌe ramo Senhor pe haꞌe kuery ojapukai ꞌrã omoingo axy reia rã, haꞌe ramo ombou ꞌrã heraa jepearã haꞌe hepyarã.

21 Haꞌe rami py Senhor ojekuaa uka ꞌrã Egito pygua kuery pe. Haꞌe ramo haꞌe vaꞌe ára Egito pygua kuery oikuaa nho vy omboete ꞌrã okuapy, ixupe ogueru ꞌrã guive mymba haꞌe mbaꞌemo aju omeꞌẽ vaꞌerã. Haꞌe rami vy Senhor pe anho ꞌrã onhemboayvu, ijayvuague ojapo ete ꞌrã guive.

22 Senhor ombojexavai ꞌrã Egito pygua kuery, haꞌe gui ombojexavai rire omoingo porã ju ꞌrã, mbaꞌeta Senhor pe haꞌe kuery ojeko rerova ꞌrã. Haꞌe ramo haꞌe kuery ojapukaia re oikuaa pota vy omonguerapa ꞌrã.

23 “Haꞌe vaꞌe ára oĩ ꞌrã peteĩ tape Egito yvy gui Assíria peve oo vaꞌe. Haꞌe vaꞌe rupi ma Assíria pygua kuery ou ꞌrã Egito py, haꞌe Egito pygua kuery ma Assíria katy ꞌrã oo. Senhor pe Egito pygua kuery oporaei ꞌrã okuapy Assíria pygua kuery reve.

24 Haꞌe vaꞌe ára ma Israel kuery mboapya ꞌrã ikuai Egito haꞌe Assíria pygua kuery reve. Yvy mbyte nhomoingo porãarã ꞌrã ikuai.

25 Mbaꞌeta Senhor ixondaro reta vaꞌe ogueroayvu porã vy aipoeꞌi ꞌrã haꞌe kuery pe: ‘Imaꞌenduꞌa porãmby taꞌikuai xevygua Egito pygua kuery, Assíria pygua kuery xepo py amoingo vaꞌekue, haꞌe Israel kuery xevy guarã aiporavo vaꞌekue’, heꞌi ꞌrã.”

20

1 Egito haꞌe Etiópia pygua kuery escravo-rã heraapaa aguã re ijayvuague Haꞌe gui Assíria pygua huvixave Sargão ma Asdode tetã katy omondouka guembiguai Tartã, joe opuꞌã vy oipeꞌa aguã.

2 Haꞌe vaꞌe maꞌetỹa re ae Senhor oayvu omombeꞌu uka Amoz raꞌy Isaías pe. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Tereo, ndeaxiꞌy áry gui emboi ajukue puku inhana rei vaꞌe profeta pegua reiporu vaꞌe. Emboi avi ndepy regua — heꞌi. Haꞌe rami ojapo vy omboipa, haꞌe ipy rei oikovy. Isaías pe ijayvu escravo rami onhemonde aguã kaxõ py rive, haꞌe kuery oikuaa aguã Egito haꞌe Etiópia pygua kuery voi escravo ikuai ꞌrãa.

3 Haꞌe gui Senhor aipoeꞌi: — Guĩ rami xerembiguai Isaías mboapy maꞌetỹ re ipire rei haꞌe ipy rei oikovyague rami avi oiko ꞌrã Egito haꞌe Etiópia pygua kuery re, mbaꞌeta ikuaa ukaarã Isaías oiko.

4 Mbaꞌeta Assíria pygua huvixave ogueraapa ꞌrã Egito haꞌe Etiópia pygua kuery escravo-rã. Kunumigue haꞌe tujakueꞌi voi ojeꞌoi ꞌrã ipire rei, ipy rei haꞌe hoꞌoa ojekuaa rei reve, Egito pygua kuery oxĩmba aguã rami.

5 Haꞌe ramo Israel kuery haꞌe nunga oexa vy onhemondyipa rei, oxĩmba rei ꞌrã okuapy Etiópia pygua kuery re ojerovia rire, haꞌe Egito pygua kuery pe voi “Ipoꞌakapave vaꞌe” heꞌi rire.

6 Haꞌe vaꞌe ára haꞌe vaꞌe yvy re hekoa vaꞌe kuery aipoeꞌi ꞌrã okuapy: “Pexa, evoko rami ete vaꞌe tyꞌy oiko nhande kuery nharõ jakuapy vaꞌekue re, mbaꞌeta haꞌe katy ae jajava Assíria pygua huvixa gui, haꞌe kuery nhandereraa jepe aguã teĩ! Mbaꞌexa ꞌrãꞌvy jaa jepe?” heꞌi ꞌrã okuapy.

21

1 Babilônia pygua kuery rovai ijayvuague Kovaꞌe ayvu ma yeꞌẽ yvýry tekoa eꞌỹa oĩ vaꞌe pygua kuery rovai ou vaꞌekue. Apy ma Babilônia tetã rovai ijayvu. Mbaꞌeta kuaray puku-a katy gui yvytu vaikue ou vaꞌe rami avi peteĩ ou ꞌrã vai tekoa eꞌỹa gui, nhomongyjea kuery ikuaia gui ae.

2 Ipoyi ete vaꞌe xevy oexa ukaa po rami amombeꞌu vaꞌerã: “Anhetẽ rupi eꞌỹ ikuai vaꞌe anhetẽ rupi eꞌỹve ꞌrã ikuai, haꞌe mbaꞌemo mombaa rupi ikuai vaꞌe nhomombave ꞌrã heravy. Elão pygua kuery, pepuꞌã ke haꞌe kuery re. Média pygua kuery, pejoko ke. Mbaꞌeta xee amombytuꞌupa ma haꞌe kuery ipoaẽa”, heꞌi.

3 Haꞌe nunga aendu vy xerye rupi haxy vaꞌe anho aendu, xere tekoaxy ipoꞌaka ma imemby raxy vaꞌe rami. Haxy rã ajepoka-poka vy naendu kuaavei rei, xekangya gui ndaexa kuaavei ma guive.

4 Teko vai gui anhemondyi vy xepyꞌa tytypa. Pytũ xee arõ teĩ xemongyjearã rive ju oĩ.

5 Haꞌe kuery omoĩ ma mesa, pyrõa rupi popẽ mbyre guive omoĩ, okaru haꞌe oyꞌu okuapy aguã. Yvatekueve, pepuꞌã ke, pereko katu huꞌy jokoa.

6 Mbaꞌeta po rami Senhor ijayvu xevy: “Tereo, emoĩ peteĩ oikuaa pota vaꞌerã, haꞌe tomombeꞌu ou vaꞌe-vaꞌe oexa vy.

7 Haꞌe gui kavaju árygua mokõ-mokoĩ ou ramo, eꞌỹ vy mburika, camelo árygua kuery ou ramo oexa vy ke tojapyxaka porã”, heꞌi.

8 Haꞌe ramo oikuaa pota vaꞌe ojapukai ꞌrã guary rami: “ Senhor, torre oikuaa potaaty áry ára pukukue re ma apuꞌã haꞌamy, pytũ mbukukue re guive haꞌã anhangarekoa rupi.

9 Pee ma avakue ou reta, kavaju árygua kuery mokõ-mokoĩ jogueru jekuaa”, heꞌi. Haꞌe gui teĩgue ju ojapukai vy aipoeꞌi: “Oitya ma, oitypaa ma Babilônia tetã! Haꞌe rami vy haꞌe kuery ruete raꞌangaa haꞌypa oupy yvy rupi”, heꞌi.

10 Maꞌẽ, xeretarã kuery! Ojyky haꞌe oinupã mbyre penemoingoa, mbaꞌemo moaꞌyĩaty rupi oĩ vaꞌe rami rive! Haꞌe ramigua Senhor ixondaro reta vaꞌe Israel kuery ruete gui aendu vaꞌekue ae amombeꞌu pẽvy.

11 Dumá pygua kuery rovai ijayvuague Kovaꞌe ma Dumá pygua kuery rovai ayvu ou vaꞌekue. Seir yvy gui ojapukaia xevy: “Nhoarõa, mbovy hora ma tu nhaĩ pytũ py? Nhoarõa, mbovy hora ma tu?”

12 Haꞌe ramo nhoarõa ombovai ꞌrã: “Ovaẽ ma ouvy koꞌẽ, haꞌe gui pytũ ju ꞌrã ou. Reporanduvexe vy ke eporandu. Any vy ejevy, haꞌe gui eju ju”, heꞌi ꞌrã.

13 Arábia pygua kuery rovai ijayvuague Kovaꞌe ayvu ma Arábia pygua kuery rovai ou vaꞌekue. “Peẽ Dedã pygua kuery peguataa rupi Arábia kaꞌaguy re peaxa ꞌrã pekuapy pytũ. Dedã (versículo 13), Tema (versículo 14) haꞌe Quedar ma Arábia yvy regua meme.

14 Peraa ke yy oyꞌuxe vaꞌe kuery pe. Haꞌe peẽ Tema yvy re pendekoa vaꞌe, peraa ke mbojape ojava ojeꞌoivy vaꞌe pe.

15 Mbaꞌeta haꞌe kuery ma ojukapaa ta rã ojava, kyxe oekyia haꞌe guyrapa omoatãa vaꞌe gui ojava vaꞌe, haꞌe opoxya rupi haꞌe kuery re opuꞌã vaꞌe gui.”

16 Mbaꞌeta xevy pe Senhor aipoeꞌiague rami: “Peteĩ maꞌetỹaꞌi pyve ombaꞌeapo vaꞌe oipapaa rami okanhymba ꞌrã Quedar yvy re mbaꞌemo porã oĩ vaꞌekue.

17 Hapa vaꞌe kuery opave ovy ꞌrã, Quedar pygua ipyꞌa guaxukueve voi mbovyꞌi ete ꞌrã ikuai”, haꞌe rami ae Senhor Israel kuery Ruete ijayvu rire.

22

1 Jerusalém pygua kuery rovai ijayvuague Kovaꞌe ayvu ma yvyugua mbaꞌemo oexa ukaaty peguarã ou vaꞌekue. Mbaꞌe tu oĩ ndea pygua kuery haꞌe javi ngoo áry ojeupi okuapy aguã?

2 Ndee tetã renhendu porã riae vaꞌety, tetã oguerovyꞌa haꞌe ovyꞌa rei vaꞌe anho ikuaiaty reiko vaꞌekue ri! Ndea py manogue ikuai vaꞌerã ma kyxe py ojuka pyreꞌỹ, neĩ joe opuꞌãa py eꞌỹ ojukaa vaꞌekue.

3 Ndea pygua yvatekueve ojavapa vyvoi teĩ omboꞌapaa guyrapa eꞌỹ re. Ndea pygua ovaexĩa ma guive rã omboꞌapaa, mombyry ma oo teĩ.

4 Haꞌe nunga rupi aipoaꞌe: “Xere eꞌỹ ke pemaꞌẽ, ndaꞌevei etea rupi ajaeꞌove aguã. Ndaꞌevei xembovyꞌa ju pekuapy aguã, xeretarã rajy kuery omombaa rire”, haꞌe.

5 Mbaꞌeta kovaꞌe ára ma hevovo, jogueroꞌapa rei haꞌe ndoikuaai reipa aguã ára Senhor ixondaro reta vaꞌe oaꞌanga vaꞌekue. Yvyugua mbaꞌemo oexa ukaaty py haꞌe nunga oiko ꞌrã. Haꞌe ramo tetã kora oitya rã ojapukaia onhendu ꞌrã yvyty áry peve.

6 Mbaꞌeta Elão pygua kuery huꞌy ryru reve ou ma okuapy, karóxa haꞌe kavaju árygua kuery reve. Quir pygua kuery voi huꞌy jokoa moĩ porãaty oipeꞌa vy ojopypa heruvy.

7 Haꞌe rami py peneretã yvýry rupi yvyugua iporãve vaꞌe-vaꞌe tynyẽ ꞌrã oiny karóxa anho, penerokẽ py kavaju árygua kuery voi opytapa ma okuapy.

8 Mbaꞌeta oipeꞌapaa ma Judá pygua kuery repyarã vaꞌekue. Haꞌe vaꞌe ára penemaꞌenduꞌa ꞌrã penembiporu oo yvyra gui ojapo pyre py pemoĩ porã vaꞌekue re.

9 Haꞌe gui Davi rekoague tetã kora pexa pota vy ipaꞌũ pejou reta ꞌrã. Haꞌe vy pemboyru ꞌrã yy omboty pyre gui peru vaꞌe. Haꞌe kuery omboyru yy hovaigua kuery ou rã guarã, yy oata eꞌỹ aguã.

10 Peipapa ꞌrã Jerusalém tetã py oo ikuai vaꞌe, haꞌe vaꞌe regua peity ꞌrã tetã kora pemoatyrõ aguã.

11 Haꞌe gui mokoĩ kora oĩ vaꞌe mbyte pemboty ꞌrã ygua ymague gui yy ou vaꞌe. Haꞌe rami teĩ napenemaꞌenduꞌai ꞌrã yva pygua re, haꞌe nunga haꞌe javi ombou aguã re onhembopyꞌa vaꞌekue teĩ.

12 Senhor ixondaro reta vaꞌe ijayvu haꞌe vaꞌe ára pejaeꞌo aguã re, haꞌe pendepyꞌa vai vy peneakã penhopĩmba, haꞌe ajukue vaikue py penhemonde aguã re.

13 Haꞌe rami teĩ peẽ kuery pevyꞌa rei haꞌe penderory rive anho teri pekuapy. Haꞌe rami vy pejuka ꞌrã vaka, pejyryvi kyxĩ ꞌrã vexaꞌi. Peꞌu ꞌrã xoꞌo, haꞌe peyꞌu ꞌrã vinho. Haꞌe rami vy aipopeje ꞌrã: “Jakaru haꞌe jayꞌu, mbaꞌeta koꞌẽ rã nhamanomba ꞌrã”, peje pekuapy.

14 Haꞌe ramo xee aendua py Senhor ixondaro reta vaꞌe ijayvu. Haꞌe vy aipoeꞌi: “Anhetẽ ae, guĩ rami ete pendeko vaia namboguei ꞌrã pemanomba peve”, heꞌi Senhor ixondaro reta vaꞌe.

15 Sebna omoꞌyvyĩꞌi aguã, haꞌe rã Eliaquim ma omboyvateve aguã re ijayvuague Haꞌe gui Senhor ixondaro reta vaꞌe aipoeꞌi: — Epuꞌã ke, tereo huvixave ro re opena vaꞌety Sebna oĩa py. Haꞌe rami vy eporandu ixupe:

16 “Mbaꞌe tu apy oĩ? Mavaꞌe tu ndevy upe vaꞌe ojapo uka, apy ndevygua yvyra ruparã rejoꞌo aguã? Mbaꞌeta apy yvyty áry rejapo ndevygua yvyra ruparã, itaova re ndetui aguã. Haꞌe vaꞌe jave py ojejou porã rei vaꞌe haꞌe ae ruparã ojapo ma voi ꞌrã iporãvea py, hexe imaꞌenduꞌa porãa aguã.

17 Haꞌe rami avi Senhor nemokanhy ꞌrã peteĩ ava imbaraete vaipa vaꞌe rami. Ndejopy ratã vy

18 nenhovã ꞌrã peteĩ nheovãa py. Haꞌe vy bola rami nembojere ꞌrã heravy peteĩ yvy tuvixaa katy. Haꞌe py ma remano ꞌrã. Haꞌe py ae avi opa ꞌrã karóxaꞌi rejou porãve vaꞌekue. Haꞌe ramo ndekáuxa nderuvixa ro pygua kuery oxĩmba ꞌrã okuapy.

19 Xee romombo ꞌrã reĩaty gui mombyry. Roipeꞌa ꞌrã mbaꞌemo rejapo aguã rami reikoague gui.

20 “Haꞌe vaꞌe ára ma aenoĩ ꞌrã xerembiguai Eliaquim, Hilquias raꞌy.

21 Haꞌe vaꞌe ju amonhemonde ꞌrã ao puku remoĩ vaꞌekue py, haꞌe nekuꞌaxãgue py amokuꞌaxã ꞌrã. Ipo py ju amboaxa ꞌrã ndepoꞌakaague. Haꞌe ramo oiko ꞌrã Jerusalém haꞌe Judá pygua kuery rurã.

22 Ijaxiꞌy áry xee amoĩ ꞌrã Davi ro peꞌaa. Haꞌe rami rire amongue henda py oipeꞌa ramo avave rei nombotyavei ꞌrã. Haꞌe gui omboty ri ramo avave avi ndoipeꞌaai ju ꞌrã.

23 Amoĩ atã ꞌrã yvyra rakua peteĩ henda oĩ atã aguã py rami. Haꞌe ramo opyta ꞌrã nguu ro pygua kuery omboetepa aguã rami.

24 Hexe oĩ ꞌrã tuu ro py ikuai vaꞌe haꞌe javi re opena aguã, guetarã kuery, guamymino kuery, haꞌe gui tembiporu kyrĩgueve, hyꞌaꞌi haꞌe hyꞌa kua ikuai vaꞌe re voi”, heꞌi.

25 Haꞌe gui Senhor ixondaro reta vaꞌe aipoeꞌi: “Haꞌe vaꞌe ára yvyra rakua oekyia ju ꞌrã oĩ atãague gui. Oipeꞌaa ramo hoꞌa ꞌrã. Haꞌe ramo hexe oupi pyre voi hoꞌapa avi ꞌrã”, heꞌi. Po rami ae Senhor ijayvu, ꞌre ꞌrã.

23

1 Tiro pygua kuery rovai ijayvuague Kovaꞌe ayvu ma Tiro pygua kuery rovai ou vaꞌekue. “Kanoã guaxu Társis guigua py peguata vaꞌe, pendepyꞌa vai ke, mbaꞌeta peneretã ombovaipaa ꞌrã. Oo ikuai vaꞌe noĩvei ꞌrã, neĩ kanoã onhembojaaty ma voi. Tiro tetã ma yeꞌẽ yvýry oĩ kanoã guaxu onhembojaaty. Sidom voi haꞌe kuery vaꞌe regua retã. Chipre yvy gui haꞌe nunga omombeꞌua.

2 Yeꞌẽ yvýry rupi penderekoa vaꞌe, pekyrirĩmba ke. Peẽ kuery ma Sidom tetã gui mbaꞌemo pejogua vy perekopa rei, yeꞌẽ rupi riae pendekuai vy.

3 Paraguaxu rupi ndevy guarã oguerua vaꞌekue mbaꞌemo raꞌyĩgue yy rape Egito re ikuai vaꞌe haꞌe Nilo yakã yvýry omonoꞌõ vaꞌekue. Tiro tetã, ndea py ma yvy regua kuery mbaꞌemo vendeaty oĩ vaꞌekue.

4 Peẽ Sidom pygua kuery yeꞌẽ yvýry tetã ikorapaa py penderekoa vaꞌe, pexĩmba ke, mbaꞌeta yeꞌẽ ijayvu vy aipoeꞌi: ‘Xee naendui kyrĩ vaꞌe raxy, neĩ kyrĩ vaꞌe voi naikuavãi. Xee nambotujai avakueꞌi, neĩ kunhataĩgue voi namboꞌei’, heꞌi. Tiro haꞌe Sidom pygua kuery pe “Yeꞌẽ raꞌy kuery” ꞌea vaꞌekue teĩ haꞌe kuery okanhymba rire yeꞌẽ “Xeraꞌy kuery ndokuavei” heꞌi.

5 Haꞌe gui Tiro pygua kuery re oiko vaꞌekue Egito py omombeꞌua ramo haꞌe pygua kuery voi oendu ꞌrã ndaꞌevei etea.

6 Yeꞌẽ yvýry rupi pendekoa vaꞌe, tapeo ke Társis katy pejaeꞌo reve.

7 Haꞌe rami ete ri tyꞌy oiko xapyꞌa peneretã pejou porã rei vaꞌekue re, yma pejapo vaꞌekue teĩ, haꞌe mombyry katy ju peo pendekoa aguã?

8 “Haꞌe gui mavaꞌe ndaꞌu Tiro pygua kuery re haꞌe rami ete oiko aguã re onhembopyꞌa vaꞌekue? Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe tetã pygua ma heta regua pe ovende vaꞌekue akã pyxĩa. Haꞌe pygua mbaꞌemo joguaa rupi ikuai vaꞌe ma yvatekueve meme, haꞌe mbaꞌemo vendea rupi ikuai vaꞌe yvy jave rupi omboetevepy ikuai vaꞌekue.

9 Senhor ixondaro reta vaꞌe ae onhembopyꞌa haꞌe rami, omomba aguã pavẽ gui ojejou porãve vaꞌe, haꞌe omoꞌyvyĩꞌimba aguã yvy jave rupi omboetevepy.

10 Társis pygua memby kuery, peguata ke peovy peguataxea katy rei pendeyvy rupi, Nilo yakã oxyrya rami. Ndoikovei ꞌrã pendejokoarã.

11 Mbaꞌeta yeꞌẽ áry rupi Senhor opo oupi vy omoingo axy tetã ikuai vaꞌe. Haꞌe rami vy ijayvu Canaã re voi oo ikorapa vaꞌe ombovaipaa aguã re.

12 Haꞌe vy aipoeꞌi: ‘Aỹ ma Sidom pygua memby, nemoingo axya rire nerenduvei ma ꞌrã rejejou porã reia. Epuꞌã ke, tereo Chipre katy. Haꞌe rami teĩ neĩ haꞌe py voi nderejoui ꞌrã repytuꞌu aguã’, heꞌi.

13 “Peikuaa pota ke caldeu kuery yvy re oiko vaꞌekue re. Haꞌe pygua kuery ma kueꞌi peve peteĩ regua neĩ ndaꞌikuaivei vaꞌekue, haꞌe ijyvy Assíria kuery ombovaipa vaꞌekue vixo tekoa eꞌỹa rupigua rive ikuai aguã. Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ae torre ojapo vy ombovaipa rakaꞌe Tiro pygua huvixave ro, haꞌe vy omomba ete.

14 Kanoã guaxu Társis guigua py peguata vaꞌe, pejaeꞌo ke, mbaꞌeta omombaa ma penhemiaty ikorapa vaꞌekue.

15 “Haꞌe vaꞌe ára rire ma Tiro tetã re hexaraia ꞌrã setenta maꞌetỹ re, huvixave oiko puku-a ára peve. Haꞌe gui setenta maꞌetỹ opaa py ma Tiro re oiko ju ꞌrã kunha itavy rei vaꞌe regua mboraei py oĩ vaꞌe rami, po rami:

16 ‘Kunha itavy rei vaꞌe hexaraipy, ejopy ju ke mbaꞌepu ixã reta vaꞌe, haꞌe tereo tetã rupi. Eporaei porã ke, rembopu vy ke jovaive-ive tema eovy, ndere imaꞌenduꞌaa nho aguã’, ꞌea vaꞌe rami.

17 Mbaꞌeta setenta maꞌetỹ ojeupity maa py ma Senhor omoingo porã ju ꞌrã Tiro tetã. Haꞌe ramo haꞌe kuery gueko vaia rupi ju ojouve ꞌrã ojeꞌoivy. Haꞌe rami vy yvy jave rupi itavy ꞌrã huvixave ikuai vaꞌe reve.

18 Haꞌe rami teĩ gueko vaia rupi ojou vaꞌekue Senhor pe ae ꞌrã omboaxaa. Hepykue nomoĩ ꞌrã hyru py, neĩ nomoĩ porãi ꞌrã. Haꞌe rami ꞌrãgue py hepykue opyta ꞌrã Senhor renonde ikuai vaꞌe pe, haꞌe kuery ojou reta aguã hoꞌu vaꞌerã, haꞌe iporã vaꞌe py anho onhemonde aguã.”

24

1 Maꞌẽ, Senhor omomba ꞌrã yvy, ombovaipa ete ꞌrã. Amboae rami ojapo ꞌrã hiꞌáry rupi, haꞌe omoaĩmba ꞌrã haꞌe py hekoa vaꞌekue.

2 Haꞌe rami vy heta vaꞌe kuery re mbaꞌemo oiko vaꞌe ma sacerdote kuery re avi ꞌrã oiko. Tembiguai kuery re oiko vaꞌe ma ipatõ re avi ꞌrã oiko. Tembiguai kunha re oiko vaꞌe ma herekoa re avi ꞌrã oiko. Mbaꞌemo joguaa re oiko vaꞌe ma mbaꞌemo vendea re avi ꞌrã oiko. Mbaꞌemo oiporuka vaꞌe re oiko vaꞌe ma iporua re avi ꞌrã oiko. Nhomboreve vaꞌe re oiko vaꞌe ma oreve vaꞌe re avi ꞌrã oiko.

3 Mbaꞌeta yvy haꞌe javi rupi omombaa ꞌrã, hexe ikuai vaꞌekue oipeꞌapaa ꞌrã guive, Senhor ae haꞌe rami aguã re ijayvu rire.

4 Haꞌe gui yvy jave rupi ipirupa vy overepa ꞌrã. Naꞌiporãvei haꞌe ipirupa ꞌrã, yvy regua yvatekueve voi ndaꞌeveive ovy ꞌrã.

5 Anhetẽ ae yvy ikyꞌapa vaꞌe itui hekoa vaꞌe kuery káuxa, lei haꞌe hekorã omeꞌẽ mbyre rovai ikuai ramo, haꞌe ombovaipa rive rire Nhanderuete guexeve guarã imarã eꞌỹ vaꞌe ojapo vaꞌekue.

6 Haꞌe nunga rupi ayvu vai omokanhy heravy yvy, hexe ikuai vaꞌe voi ikyꞌa vaꞌe meme ikuai. Haꞌe nunga rupi yvy regua kuery oapypaa ꞌrã, mbovyꞌi ete ꞌrã okuave.

7 Vinho opa ovy, uvaꞌy ikuai vaꞌe voi ipirupa ma. Haꞌe ramo opyꞌa py ovyꞌa vaꞌekue ipoaẽmba.

8 Opytuꞌupa pandeiro pu rupi ovyꞌa vaꞌekue, opa ovyꞌa nhendu haꞌe ixã reta vaꞌe pu rupi ovyꞌa vaꞌekue.

9 Ndoporaeiavei ꞌrã vinho oyꞌu reve. Iro vaꞌe oyꞌu vaꞌe kuery pe ma iro raxa ꞌrã.

10 Haꞌe rire tetã oeja rive pyre ma ombovaipaa ete. Oo ombotypaa ramo avave rei ndaꞌevevei ma oike aguã.

11 Haꞌe kuery ojapukai okuapy tape rupi vinho re ojerure vy. Vyꞌa oĩ aguã vaꞌekue py pytũ vaikue rive oĩ, ovyꞌa vaꞌekue oipeꞌapaa ma rire yvy gui.

12 Tetã rupi ma omomba pyre anho oĩ, tetã rokẽ voi ombovaipaa ma.

13 Mbaꞌeta ko yvy regua kuery ma mbovyꞌi ete okuave ꞌrã yvy re, azeitonaꞌy gui hiꞌa oipoꞌopaague rami, haꞌe uva onoꞌõa ma rire nomonoꞌõmbaiꞌi vaꞌekue oeka jevya rami.

14 Heko porã vaꞌe kuery ovyꞌa aguã re ijayvuague Haꞌe gui okuave vaꞌe kuery ma oporaei nhendu ꞌrã ovyꞌa vy. Yeꞌẽ guive Senhor rexakã oguerovyꞌa ꞌrã okuapy. Apy ma ijayvu heko porã vaꞌe kuery oo jepe vy ovyꞌaa re.

15 Haꞌe nunga rupi peẽ kuaray oua katy pendekuai vaꞌe peroporaei ke Senhor, yeꞌẽ yvýry penderekoa vaꞌe voi peporaei Senhor Israel kuery ruete rery rupi.

16 Haꞌe ramo yvy apy gui nhaendu “Toguerovyꞌaa Heko porã ete vaꞌe pe” oporaeia rã. Haꞌe rami teĩ xee aipoaꞌe: “Xee ma ndavyꞌaia anho aendu, ndaꞌevei ete xevy. Mbaꞌeta anhetẽ rupi eꞌỹ ikuai vaꞌe ma nhombotavya rupi ae ꞌrã ikuai”, haꞌe.

17 Heko vai vaꞌe kuery okanhymba aguã re ijayvuague Haꞌe nunga rupi yvy re penderekoa vaꞌe, pendere ou ꞌrã ngyje, yvykua haꞌe nhuã.

18 Mbaꞌeta ngyjea gui ojava vaꞌe hoꞌa ꞌrã yvykua py, haꞌe yvykua gui oẽ ramo nhuã ju ꞌrã ojura. Mbaꞌeta yy yvate rupi ojoko pyre onhoẽmba ꞌrã, haꞌe yvy yta ikuai vaꞌe omyĩmba ꞌrã.

19 Haꞌe vy yvy opẽmba rei ꞌrã oiny, haꞌypa haꞌe oryryi atã ete ꞌrã.

20 Yvy hoꞌapa rei ꞌrã ovy okaꞌu vaꞌe rami, ovava ꞌrã kya okeaty rami. Yvy re hekoa vaꞌe kuery reko vaia ma ipoyi ete ma oiny yvy re. Haꞌe nunga rupi hoꞌa vy nopuꞌãvei ma ꞌrã.

21 Haꞌe vaꞌe ára Senhor yva re ranhe ombopaga ꞌrã yva re ikuai vaꞌe, haꞌe gui yvy re ju ombopaga ꞌrã huvixave kuery yvy regua.

22 Haꞌe kuery omonoꞌõmba ꞌrã monde py hoꞌa vaꞌekue rami. Haꞌe vy ombotypa ꞌrã nhuã py. Mbovy ára re rei veꞌỹ ma rire teĩ ombopagapa ꞌrã.

23 Jaxy oxĩmba vy naendyvei ꞌrã, kuaray voi okanhy ꞌrã Senhor ixondaro reta vaꞌe ou ramo Sião yvyty áry opena aguã Jerusalém tetã py. Haꞌe rami vy ojeupegua ruvixa kuery oexaa py oexa uka ꞌrã guexakãa.

25

1 |yhwh{Senhor,} ndee ma Xeruete. Xee romboete haꞌe aroporaei ꞌrã nderery, nerembiapokue iporã ete ramo. Yma rupi ndeayvuague anhetẽ ete haꞌe ojeroviapy vaꞌe meme rupi reiko.

2 Mbaꞌeta tetã ikuai vaꞌe rembovaipa rire itaty rive opyta, tetã imbaraete vaꞌe teĩ tekoague rejapo. Yvy mboae regua tetã voi tetã veꞌỹ meme opyta, nomoatyrõavei ma ꞌrã.

3 Haꞌe nunga rupi yvy regua imbaraetekueve nemboete ꞌrã okuapy, haꞌe tetã pygua nhomoingo axy reia rupi ikuai vaꞌekue okyjepa ꞌrã ndegui.

4 Mbaꞌeta renhemoĩ iporiaukueꞌi onhemi aguã, oipotapa reiꞌi vaꞌe onhemi atyrã reiko ikuai axy rã, yvytu atã gui renhomi aguã, haꞌe kuaray aku gui kuarayꞌã rami. Mbaꞌeta joguereko axy vaꞌe poxya ma tetã kora re yvytu atã oipejua rami ou,

5 ipiru reia rupi kuaray ojope raxya rami avi. Haꞌe rã ndee ma remomba ꞌrã yvy mboae regua poxya. Mbaꞌeta arai huũ vaꞌe kuaray aku ojokoa rami avi ndee remokyrirĩ ꞌrã joguereko axy vaꞌe kuery ovyꞌa reia rupi oporaeia.

6 Haꞌe gui kovaꞌe yvyty re Senhor ixondaro reta vaꞌe ojapo ꞌrã peteĩ ngaru guaxu yvy regua kuery haꞌe javive pe, ngaru vinho ymague oĩa, haꞌe hyꞌa xoꞌo kyra haꞌe vinho xiĩ porã vaꞌe ikuaia.

7 Kovaꞌe yvyty re ombovaipa ꞌrã ajukue heta vaꞌe kuery ojaoꞌiague, haꞌe yvy regua kuery haꞌe javi rexa mbotyarã omoĩa vaꞌekue. Apy ma ijayvu manoa poꞌakaa Senhor ombovaipa aguã re (1 Coríntios 15.54-58).

8 Haꞌe rami vy omomba ꞌrã manoa poꞌakaa rakaꞌe rã peve. Senhor Nhanderuete texay omombirupa ꞌrã pavẽ rova gui, haꞌe ojapo ꞌrã ixupegua kuery oxĩague noenduvei aguã rami yvy jave rupi, Senhor ae haꞌe rami ijayvu rire. , ,

9 Haꞌe vaꞌe ára aipoꞌea ꞌrã: “Upe ma Nhanderuete nharõ jakuapy vaꞌekue. Haꞌe ae ma nhanderepy ꞌrã. Upe vaꞌe ma Senhor nharõ jakuapy vaꞌekue. Haꞌe nhandereraa jepe ramo jaroporaei haꞌe jarovyꞌa ꞌrã”, ꞌea ꞌrã.

10 Mbaꞌeta kovaꞌe yvyty re Senhor omoĩ ꞌrã opo. Haꞌe rã Moabe yvy re ma opyrõmba ꞌrã, mbaꞌemo pire mbaꞌemo repoxi re nhapyrõmbaa rami.

11 Haꞌe nunga mbyte gui ma haꞌe kuery okuaveꞌẽ ꞌrã, oꞌyta vaꞌe oꞌytaa rupi okuaveꞌẽ-veꞌẽa rami. Haꞌe rami teĩ Senhor omomba ꞌrã onhemboyvate reia, okuaveꞌẽ teĩ.

12 Oitypa ꞌrã tetã kora yvate haꞌe imbaraete vaꞌekue. Ombovaipa ꞌrã, oitypa ꞌrã yvy rupi yvy kuꞌi opyta peve.

26

1 Haꞌe vaꞌe ára ma Judá yvy rupi oporaeia ꞌrã po rami: “Nhaneretã ma imbaraete ete. Ikora haꞌe torre nhanhemi aguã ma Nhanderuete ae omoĩ nhandereraa jepearã.

2 Peipeꞌa ke okẽ yvy regua kuery heko porã haꞌe ojeroviaa rupi ikuai vaꞌe oike aguã.

3 Ndee |yhwh{Senhor,} rembopyꞌa porã riae ꞌrã ndere ojerovia aguã omoĩ atã vaꞌe.

4 Pejerovia riae ke Senhor re, mbaꞌeta Nhanderuete ma itaova imarã eꞌỹ vaꞌe oiko.

5 Haꞌe oitypa ꞌrã yvyꞌã áry tetã oĩ vaꞌe pygua kuery. Oity vy omoꞌyvyĩꞌi ꞌrã yvy re, yvy kuꞌi opyta peve.

6 Haꞌe ramo opyrõa ꞌrã opy py. Oiko axy reiꞌi vaꞌe haꞌe iporiaukueꞌi ae ꞌrã opyrõmba.

7 “Heko porã vaꞌe oguataa ma ijoja porã rei vaꞌe meme. Ndee ndereko porã vaꞌe ae rembojoja porã ꞌrã heko porã vaꞌe oiko aguã.

8 |yhwh{Senhor,} roarõ rokuapy reipotaa oiko aguã. Orepyꞌa re oĩ nderery re oremaꞌenduꞌa riae aguã.

9 Xenheꞌẽ py pyávy xepytuẽ atã ndere. Xenheꞌẽ haꞌe xepyꞌa py roeka riae aikovy. Mbaꞌeta yvy re reipotaa oiko ramo mae ma yvy regua kuery oikuaa ꞌrã teko porã rupi ikuai aguã.

10 Mbaꞌeta heko vai vaꞌe remboaxya rexa uka teĩ haꞌe kuery ndoikuaai ꞌrãe teko porã rupi ikuai aguã. Haꞌe kuery ma heko porã vaꞌe ikuaia rupi teĩ gueko vaia rupi tema ikuai, ndoikuaa potai ꞌrã Senhor yvatea re.

11 Senhor, ndepo reupi reiny teĩ haꞌe kuery ndoexai. Haꞌe rami teĩ ndevygua kuery repy ramo haꞌe kuery oexa vy oxĩmba ꞌrã. Ndepoxya rupi emokanhymba nderovaigua kuery.

12 Haꞌe rã orevy pe ma |yhwh{Senhor,} emeꞌẽ ke mbyꞌa porã, mbaꞌeta mbaꞌemo rojapo vaꞌe haꞌe javi ma ndee ae rejapo orevy.

13 Senhor Oreruete, huvixa kuery mboae orere ipoꞌaka vaꞌekue, teĩ nderery anho ꞌrã ore rogueroporaei.

14 Haꞌe kuery omanomba ma, ndoikove jevyi ꞌrã guive, hiꞌãgue rive nonhemboetevei ꞌrã. Haꞌe rami aguã ae rembopaga vy remomba ete. Rejapo haꞌe kuery re naꞌimaꞌenduꞌaavei aguã rami.

15 Haꞌe rã ndevygua kuery ma remboetave ꞌrã. Senhor, ndevygua kuery remboetave ramo nemboetepa. Ijyvy voi rembotuvixave heravy.

16 Haꞌe kuery ojexavai vy ndereka ꞌrã. Senhor, haꞌe kuery remoꞌarandu ramo onhemboꞌea re ꞌrã ikuai.

17 Kunha hye guaxuꞌi vaꞌe oikuavãꞌi aguã ovaẽ raiꞌi ma ramo ojepoka-poka haꞌe haxy rã haxẽ ꞌrã, haꞌe rami ae avi ore voi orekuai vaꞌekue nerenonde, Senhor.

18 Mbaꞌeta ore voi roguerekoꞌi ma, rojepoka-poka haxy ramo oiko aguã, haꞌe rã roguerekoꞌi vaꞌekue ma yvytu rive. Haꞌe rami vy ore ma yvy re ndoroguerui jogueraa jepearã, ndorojapo kuaai yvy re oikoave aguã rami.

19 Haꞌe rami teĩ penderegua omano vaꞌekue oikove ju ꞌrã, onhemboetepa ju ꞌrã, xeretekue voi. Yvy kuꞌi guýry pendekuai vaꞌe, pemyĩ ke, haꞌe pevyꞌa. Oreruete, ndeguigua ae nhomoingovearã rembou, koꞌẽ raiꞌi jave yxapy remboua rami avi. Haꞌe ramo yvy gui oikove ju ꞌrã omano vaꞌekue.”

20 Haꞌe nunga rupi xeretarã kuery, tapeo ranhe, peike opy jaꞌoꞌi py, haꞌe pemboty okẽ peike rire. Penhemi ranhe xapyꞌaꞌi, ipoxya oaxa peve.

21 Mbaꞌeta Senhor oẽ ꞌrã ouvy oĩaty gui, yvy regua kuery ombopaga aguã heko vaiague re. Haꞌe gui yvy re ojekuaapa ꞌrã tuguy omoẽ mbyre, ndojaoꞌivei ma ꞌrã omano vaꞌekue.

27

1 Nhanderuete ojeupegua kuery oayvu vy ogueraa jepe aguã re ijayvuague Haꞌe vaꞌe ára Senhor ombopaga ꞌrã teju-jagua mboi inhakuã vaꞌe, teju-jagua mboi ikarẽ-karẽ vaꞌe. Okyxe hatã vaꞌe, tuvixa haꞌe imbaraete vaꞌe py ꞌrã ojuka. Ojuka avi ꞌrã vixo tuvixa vaꞌe yeꞌẽ rupigua.

2 Haꞌe vaꞌe ára Senhor aipoeꞌi ꞌrã: “Peroporaei uva heꞌẽ vaꞌe ꞌy.

3 Xee Senhor ma haꞌe vaꞌe re apena riae amoakỹ vy, avave rei ojapo vaia eꞌỹ aguã apena aikovy, ara py haꞌe pyávy.

4 Xere ma noĩ haꞌe nunga pe xepoxya. Haꞌe gui juu eꞌỹ vy juu rakuaendy xerenonde hiꞌaĩ vaꞌe rire ma apuꞌã ꞌrãgue hovai, apypa vyvoi ꞌrãgue.

5 Haꞌe rami eꞌỹ vy tove haꞌe kuery tojepy uka xevy xepoꞌakapa vaꞌe ramo. Xereve peteĩ rami taꞌikuai. Tá, tojapo xereve peteĩ rami orekuai aguã”, heꞌi ꞌrã.

6 Haꞌe gui rakaꞌeve rã Jacó kuery hapo porã ꞌrã, Israel kuery hoky vy ipoty ꞌrã. Haꞌe rami vy yvy jave re tynyẽ ꞌrã hiꞌa.

7 Xapyꞌa rei ndaꞌu Senhor ju omoingo axy ri Israel kuery imoingo axyare omoingo axyague rami? Xapyꞌa rei ndaꞌu haꞌe kuery vaꞌe regua ojuka ri ijukaare ojukaague rami?

8 Any teve! Haꞌe rami ꞌrãgue py escravo-rã ogueraa ukaa py rive omoingo axy. Oipeju ratã reve omondouka yvytu kuaray oua katy guigua oipejua rami.

9 Haꞌe gui po rami ojaoꞌi ꞌrã Jacó kuery heko vaiague, po rami oikuaa uka ꞌrã ojejavyague omboguepa maague: Mbaꞌeta ita haꞌe kuery altar re oĩ vaꞌe haꞌe javi Senhor omboaꞌypa ꞌrã ita cal haꞌykue-ꞌykueꞌi rami. Haꞌe ramo nomopuꞌãvei ma ꞌrã taꞌangaarã yvyra gui ojapo vaꞌekue, neĩ altar heakuã porã vaꞌe oapy atyrã voi.

10 Mbaꞌeta tetã ikorapa vaꞌekue ma haꞌe aeꞌi opyta, omboyke haꞌe oejapa pyre, tekoa eꞌỹa rami. Haꞌe py ma vaka raꞌy kuery rive ꞌrã okaru, onheno haꞌe hoꞌupa hoky.

11 Haꞌe py hakã ikuai vaꞌe ipirupa ramo omopẽmbaa ꞌrã. Haꞌe ramo kunhague ou vy omoĩ ꞌrã tata py. Haꞌe rami oiko ꞌrã kovaꞌe kuery oꞌarandua rupi eꞌỹ ikuai rire. Haꞌe nunga rupi ijapoare noenduvei ꞌrã omboaxya, imoingoare ndoperdoavei ꞌrã.

12 Haꞌe vaꞌe ára Senhor oipoꞌo ꞌrã mbaꞌemo raꞌyĩ Eufrates yakã guive Egito katyꞌi yakãꞌi oĩ vaꞌe yvýry peve. Haꞌe rami vy peẽ Israel kuery pendeporavo ꞌrã peteĩ-teĩ.

13 Haꞌe vaꞌe ára ma omonheꞌẽa ꞌrã peteĩ mimby guaxu. Haꞌe ramo Assíria yvy rupi okanhygue rami ikuai vaꞌe, haꞌe Egito yvy katy omondoukapa pyre voi ojevypa ju ꞌrã. Haꞌe vy omboete ꞌrã okuapy Senhor Jerusalém py, yvyty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe áry.

28

1 Efraim kuery ombopaga aguã re ijayvuague Ndaꞌevei ete ꞌrã Efraim kuery retã okaꞌu vaꞌe kuery ikuaia “Coroa” ꞌea vaꞌe pe. Haꞌe nunga ma yvoty iporã vaꞌekue teĩ ipirupa ꞌrã, yvyꞌã re oĩ yvyugua vinho gui okaꞌu rei vaꞌe ikuaia áry. Efraim kuery retã ma Samaria. Peteĩ yvyugua yvýry oĩ yvyꞌã re, ikorapa vaꞌe guive. Haꞌe nunga rupi jaexa rã coroa rami ojekuaa, eꞌỹ vy yvoty rami. Haꞌe pygua kuery ma okaꞌu rupi anho ikuai. Haꞌe kuery judeu regua ikuai teĩ Nhanderuete nomboetevei okuapy. Haꞌe ramo haꞌe kuery rovai Nhanderuete ombou Assíria pygua kuery omomba aguã.

2 Mbaꞌeta Senhor oiporavo peteĩ ava ipyꞌa guaxuve haꞌe ipoꞌakapa vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma amandau hoꞌa xapyꞌa vaꞌe rami ꞌrã ou, yvytu vaikue omomba vaꞌe rami, oky yvytu reve yy omonyẽ vyvoi vaꞌe rami oitypa ꞌrã yvy py.

3 Haꞌe vaꞌe ma opyrõ ꞌrã Efraim kuery okaꞌu vaꞌe coroa oguerovyꞌa vaꞌekue re.

4 Ipoty ipiru vaꞌekue ma haꞌe kuery ojou porã vaꞌe yvyꞌã re yvyugua opa mbaꞌe oiko porãa áry oĩ vaꞌe, haꞌe vaꞌe ma figo ijajua ára py eꞌỹ ijaju vaꞌe rami opyta, mbaꞌeta amongue oexa vai-vaiꞌi vyve oipoꞌo vy hoꞌupa vyvoi ꞌrã.

5 Haꞌe vaꞌe ára ma Senhor ixondaro reta vaꞌe ae ꞌrã oiko ojeupegua okuave vaꞌe kuery coroa oguerovyꞌa vaꞌe, ipotypa haꞌe iporã ete vaꞌe.

6 Inheꞌẽ oĩ ꞌrã joe opena oiny vaꞌety moꞌaranduarã anhetẽ rupi oikuaa pota kuaa aguã, haꞌe ngovaigua kuery tetã rokẽ gui omoanha vaꞌe mombaraetearã.

7 Jerusalém pygua kuery rovai ijayvuague Haꞌe rami teĩ kovaꞌe kuery voi hoꞌa-oꞌa ꞌrã okuapy vinho gui, nopuꞌã hoꞌamy kuaavei ꞌrã iro vaꞌe gui. Sacerdote haꞌe profeta kuery voi hoꞌa-oꞌa ꞌrã iro vaꞌe gui, vinho pe ꞌrã ojeity uka. Neĩ opuꞌã hoꞌamy aguã voi ndaꞌevei ꞌrã iro vaꞌe gui. Haꞌe nunga rupi haꞌe kuery ojavy ꞌrã mbaꞌemo oexa ukaa rã ndoexa kuaa porãi vy, haꞌe onhepyxanga ꞌrã joe oikuaa potaa py.

8 Mbaꞌeta haꞌe kuery mesa haꞌe javi rupi ombojevyague anho oĩ, ikyꞌa eꞌỹa noĩ.

9 Haꞌe ramo xevy oporandu rive vy “Mavaꞌe tu remboꞌe ta ꞌarandu re?” heꞌi okuapy. “Mavaꞌe pe tu reikuaa uka ta rendu vaꞌekue? Xapyꞌa rei ndaꞌu nokambuvei vaꞌe ixy kã gui omboia ramoꞌi pyre pe ri reikuaa uka?

10 Mbaꞌeta oremboꞌeague áryve oremboꞌe riae ꞌrã, oremboꞌe-mboꞌeve tema. Reikuaa ukaague áryve reikuaa uka riae ꞌrã, reikuaa ukaague ramive reikuaa ukave tema. Mbovyꞌi ꞌrã apy ndeayvu, haꞌe mbovyꞌi avi ꞌrã upe py ndeayvu”, heꞌi okuapy xevy.

11 Haꞌe nunga rupi xeretarã kuery pe Senhor ijayvu ꞌrã ijayvu kuaa porã eꞌỹ vaꞌe rami, ayvu mboae rupi guive.

12 Haꞌe kuery pe aipoeꞌi vaꞌekue: “Kovaꞌe ma aikuaa uka pepytuꞌu aguã, ikaneꞌõ vaꞌe pe ameꞌẽ ꞌrã opytuꞌu aguã. Kovaꞌe ae ma pepytuꞌu aguã ameꞌẽ vaꞌe”, heꞌi rire teĩ haꞌe kuery noendu potai.

13 Haꞌe rami rire haꞌe kuery pe Senhor ayvu ou ꞌrã po rami: “Penemboꞌeague áryve ꞌrã penemboꞌe, penemboꞌea ramive penemboꞌeve tema. Oikuaa ukaague áryve oikuaa uka ꞌrã, oikuaa ukaague oikuaa ukave tema ꞌrã. Mbovyꞌi ꞌrã apy ijayvu, haꞌe mbovyꞌi avi ꞌrã upe py ijayvu”, heꞌi ꞌrã. Haꞌe rami vy haꞌe kuery ojeꞌoia rupi hoꞌapa aguã guakykue katy, opẽmba haꞌe ojejurapa vy onhemoĩ vai aguã.

14 Haꞌe gui peẽ avakue penhombojaru reia rupi Jerusalém pygua kuery re pendepoꞌaka vaꞌe, pendu ke Senhor ayvu.

15 Mbaꞌeta aipopeje: “Ore ma manoa haꞌe yvyra rupa reve rojapo orepeꞌa eꞌỹ aguã. Haꞌe rami rire yy oxyry atã vaꞌe rami orenupãarã ou teĩ ndorerupityi ꞌrã, mbaꞌeta ronhemi aguã ma roguereko apu, ronhombotavya py ae ꞌrã ronhemi”, peje.

16 Haꞌe nunga rupi Senhor Nhanderuete aipoeꞌi: “Haꞌe gui xee ma peteĩ ita amoĩ Sião py, ita oiporavo pyre, ovare ete vaꞌe, iporãvea py amoĩ atã vaꞌe. Haꞌe vaꞌe re ojerovia vaꞌe ma ndojapurai ꞌrã. Haꞌe vaꞌe ita omombeꞌu porãve Romanos 9.33–10.11 haꞌe 1 Pedro 2.4-8 py, Jesus reko re ijayvu vy.

17 Haꞌe gui xee amoĩ ꞌrã haꞌevea rami oikuaa pota vaꞌerã metro rami, haꞌe teko porã ma prumo rami ꞌrã aikuaa uka peneraꞌãarã. Haꞌe rã apu penhemiague ma amandau ombovaipa ꞌrã, yy ogueroxyrypa ꞌrã penhemiaty”, heꞌi.

18 Haꞌe ramo manoa reve pejogueroayvuague oaxapa rive ꞌrã, yvyra rupa reve pendeayvuague ndoikovei ꞌrã. Haꞌe gui yy rami penenupãarã ou vy penemouꞌũmba ꞌrã.

19 Haꞌe nunga oaxa nhavõ pendereraa ꞌrã. Koꞌẽ nhavõ oaxa ꞌrã, pytũ nhavõ guive. Haꞌe nunga oendu vaꞌe okyjepa rei ꞌrã.

20 Mbaꞌeta haꞌe nunga tupa ma ijapuꞌaꞌi ete ramo ndaꞌevei ꞌrã hiꞌáry avave rei onheno aguã. Nheovãa voi ipoꞌiꞌi ete ramo avave rei ndaꞌevei ꞌrã onheovã aguã.

21 Mbaꞌeta Senhor opuꞌã ꞌrã Perazim yvyty áry rami, opoxya oexa uka ꞌrã Gibeão yvyugua py rami, Perazim yvyty áry haꞌe Gibeão yvyugua py ma Senhor opuꞌã rakaꞌe ojeupegua kuery repy vy (2 Samuel 5.17-25). ojapo aguã guembiapo ojapo vaꞌety eꞌỹ, haꞌe nhaendu vaꞌety eꞌỹ teri.

22 Haꞌe nunga rupi aỹ pendeayvu vaikue-ikueve eme, corrente pendepokua ratãve heravy eꞌỹ aguã. Mbaꞌeta Senhor Nhanderuete ixondaro reta vaꞌe gui aendu penemombaarã ou aguã re ijayvu rã. Haꞌe nunga ma pendeyvy haꞌe javi re oiko ꞌrãe.

23 Nhanderuete opa mbaꞌe py hiꞌarandua re ijayvuague Peipeꞌa ke pendeapyxa, haꞌe pendu xeayvua. Peikuaa pota porã xeayvua pendu kuaa aguã.

24 Xapyꞌa rei ndaꞌu yvy oikaraĩ vaꞌe koꞌẽ nhavõ ꞌrã ri oyvy oikaraĩ riae mbaꞌemo raꞌyĩ omoaĩ aguã? Koꞌẽ nhavõ ꞌrã ri tyꞌy oyvy ojoꞌo haꞌe oikaraĩa rupi ikuai?

25 Haꞌe rami ꞌrãgue py yvy ombojojapa ma rire omoaĩ ꞌrã endro haꞌe cominho raꞌyĩgue. Omoaĩ ꞌrã trigo hiꞌa aguã rupi, haꞌe eꞌỹ vy cevada mbaꞌe omoaĩ ꞌrãgue py, eꞌỹ vy amboae nunga raꞌyĩgue voi omoaĩ ꞌrã ijyvýry rupi.

26 Mbaꞌeta haꞌe kuery Ruete ma haꞌe rami aguã rami ae omoꞌarandu, haꞌevea rami meme ꞌrã omboꞌe.

27 Mbaꞌeta endro ma nanhamoaꞌyĩ ꞌrã mbaꞌemo moaꞌyĩguea py, neĩ cominho raꞌyĩgue áry voi namboaxai ꞌrã karóxa ruéra. Haꞌe rami ꞌrãgue py endro ma nhainupãꞌi ꞌrã yvyra roviꞌi py, cominho raꞌyĩ guive.

28 Xapyꞌa rei ndaꞌu nhamboaꞌypa ete ꞌrã ri mbaꞌemo raꞌyĩ? Any. Omaꞌetỹ vaꞌe ma riae eꞌỹ ꞌrã ojyky mbaꞌemo raꞌyĩ, riae eꞌỹ ꞌrã guive omboaxa karóxa ruéra hiꞌáry rupi guymba kavaju reve.

29 Haꞌe nunga haꞌe javi ma Senhor ixondaro reta vaꞌe gui meme jaikuaa. Haꞌe nhanemongeta rã jarovyꞌa ete, opa mbaꞌe py hiꞌarandu vaꞌe ramo.

29

1 Jerusalém tetã haꞌe hovaigua kuery re ijayvuague Ndaꞌevei ete ꞌrã tetã “Nhanderuete peguarã oapyaty” ꞌepy vaꞌe pe! Haꞌe vaꞌe tetã ma Nhanderuete peguarã oapyaty ae, Davi rekoague guive. Toĩ-toĩve maꞌetỹa nhavõ, haꞌe tojeupity-pityve tema ngarua maꞌetỹa pukukue re haꞌe py oiko vaꞌe.

2 Haꞌe rami teĩ xee amoĩ vai ꞌrã “Nhanderuete peguarã oapyaty” ꞌepy vaꞌe. Haꞌe ramo haꞌe kuery ojaeꞌo haꞌe hexay ꞌrã okuapy. Haꞌe gui ma opyta ꞌrã xevy guarã oapyaty ete rami.

3 Mbaꞌeta pendekuaia jovaive rupi rombojere uka ꞌrã, rojoko uka ꞌrã torre py, haꞌe penderovai rupi amopuꞌã ꞌrã pendejokoarã.

4 Haꞌe gui yvy rupi romombo rire yvy gui ju pendeayvu ꞌrã. Yvy kuꞌi gui onhendu vai-vaiꞌi ꞌrã pendeayvua. Yvy gui oẽ ꞌrã pendeayvu ꞌãgue rami, ayvu mbegue rami ꞌrã pendeayvua onhendu yvy kuꞌi gui.

5 Haꞌe rã penderovaigua kuery heta ete vaꞌeri yvy kuꞌiꞌi rami ꞌrã amoingo, ojerovia reia rupi ikuai vaꞌe ma mbaꞌemo pire yvytu omboveve heravy vaꞌe rami ꞌrã okanhymba. Haꞌe nunga ma oiko xapyꞌa ꞌrã, xapyꞌaꞌi pyve.

6 Mbaꞌeta Senhor ixondaro reta vaꞌe gui ou ꞌrã imbopagaarã yapu reve, yvy ryryi, opororo hatã vaꞌe, yvytu apuꞌa, yvytu vaikue haꞌe tataendy nhomombaarã reve.

7 Pyávy jaexa raꞌua rami yvy regua kuery heta ꞌrã ou Nhanderuete peguarã oapyaty re opuꞌã aguã. Haꞌe rami vy pavẽ ꞌrã opuꞌã tetã haꞌe torre imbaraete vaꞌe re. Haꞌe vy omoĩ vai ꞌrã.

8 Haꞌe gui haꞌe kuery re oiko ꞌrã jakaruxe vaipa vy jakaru nhainy taa rami jaexa raꞌu rire teĩ javy vy nhanenhembyayia ju nhaendua rami avi, haꞌe rami eꞌỹ vy nhandeyꞌuvei vy jayꞌu taa rami jaexa raꞌu rire teĩ javy vy nhandeyꞌuvei ae tema nhainya rami. Haꞌe rami ae avi ꞌrã yvy regua kuery re oiko, Sião yvyty re opuꞌã jave.

9 Israel kuery onheꞌẽ py oexa eꞌỹa haꞌe anhetẽ rupi eꞌỹ ikuaia re ijayvuague Peguejy ke, haꞌe pendepukupa tema pejupy. Pejexa mboguepa ke, ára revegua veꞌỹ riae pendekuai. Okaꞌupa rei vaꞌe rami pendekuai teĩ vinho gui eꞌỹ taꞌvy. Peꞌa-peꞌa rei teĩ iro vaꞌe gui eꞌỹ.

10 Mbaꞌeta pendere Senhor ombou nheꞌẽ penembopeyiarã. Haꞌe rami vy omboty penderexa (haꞌe vaꞌe ma profeta kuery), haꞌe onhovã peneakã (haꞌe vaꞌe ma oexa ukapy oexa vaꞌe kuery).

11 Haꞌe nunga rupi pendevy pe oexa ukapy haꞌe javi ma kuaxia para imbojaa py omboty pyre rami rive opyta. Haꞌe nunga ma ogueroayvu kuaa vaꞌe pe omeꞌẽa vy “Ajerure, eroayvu kovaꞌe”, heꞌi ramo “Ndaꞌevei, mbaꞌeta imbojaa py ombotya rire”, heꞌi ꞌrã.

12 Haꞌe gui ogueroayvu kuaa eꞌỹ vaꞌe pe ju omeꞌẽa vy “Eroayvu kovaꞌe, ajerure”, heꞌi ramo “Xee tu ndaroayvu kuaai rima”, heꞌi ꞌrã.

13 Haꞌe ramo Senhor aipoeꞌi: “Kovaꞌe kuery xere onhemboja teĩ ojuru py, oayvu py rive xemboete, haꞌe rã opyꞌa py ma xegui mombyry ikuai. Xerenonde ojererokyje merami teĩ avakue ojapo ukaa rupi rive ikuai. Kovaꞌe ayvu rupi Jesus ijayvu heta vaꞌe kuery pe, hexe ndojeroviai ramo (Mateus 15.8-9, Marcos 7.6-7).

14 Kovaꞌe kuery mbyte rupi ajapo riae ꞌrã tembiapo porã, tembiapo porã ete imondyipaarã. Haꞌe nunga rupi haꞌe kuery regua hiꞌarandukueve ꞌarandua voi opa aguã, haꞌe ikuai kuaakue ikuaia voi okanhymba aguã”, heꞌi.

15 Ndaꞌevei ete ꞌrã opyꞌa re oĩ vaꞌe Senhor gui onhomi vaꞌe pe, haꞌe pytũ rupi mbaꞌemo ojapo oikovy vaꞌe pe. Haꞌe kuery ma joupe-upe “Mavaꞌe tu nhanderexa? Mavaꞌe tu nhandekuaia oikuaa ta?” heꞌi teĩ.

16 Teko vai rupi ete rima pendekuai! Mbaꞌeta nhaeꞌũ re ombaꞌeapo vaꞌe rovai nhaeꞌũ onhemboyvate vaꞌe rami pendekuai, haꞌe tembiapokue ijapoare pe “Haꞌe eꞌỹ ae ma xeapo”, heꞌi vaꞌe rami, tembiapokue ijapoare pe “Haꞌe tu ndoikuaai rima”, heꞌi vaꞌe rami avi.

17 Israel kuery ogueraa jepea aguã re ijayvuague Haꞌe rami teĩ ma are eꞌỹꞌi re Líbano yvy haꞌe javi rupi ojeapo ꞌrã yvyraꞌa tyrã, haꞌe yvyraꞌa ty ikuai vaꞌe ma kaꞌaguy regua rami ete ꞌrã oiko porã.

18 Haꞌe vaꞌe ára ma ijapyxa eꞌỹ vaꞌekue oendu ꞌrã ayvu kuaxia para re oĩ vaꞌe, ára revegua eꞌỹ vaꞌekue voi oexa ꞌrã, pytũa gui oo jepe ma rire.

19 Yvyĩgueveꞌi vaꞌe ovyꞌa ꞌrã Senhor re, iporiaukueꞌi ovyꞌa ꞌrã Israel kuery Ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe re.

20 Haꞌe rã joguereko axy vaꞌe ma omombaa ꞌrã, ijayvu vaikue-ikue vaꞌe ndaꞌikuaivei ꞌrã, mbaꞌeta teko vai re anho ipyꞌa vaꞌe opa ꞌrã.

21 Haꞌe kuery ma peteĩ ayvuꞌi py rive nhomboeko vai ꞌrã, haꞌe ombotavy ꞌrã huvixa kuery okẽ py oikuaa pota oiny vaꞌe, haꞌe gui mbaꞌeve py eꞌỹ onhemboapu vy nomboeko porãi heko porã vaꞌe.

22 Haꞌe nunga rupi Senhor Abraão reraa jepeare aipoeꞌi Jacó ramymino kuery pe: “Jacó pe ma ndoikovei ma ꞌrã oxĩmba aguã rami, ndaova mboae reivei ma ꞌrã.

23 Haꞌe rami ꞌrãgue py haꞌe kuery, haꞌe taꞌy kuery hexeve ikuai vaꞌe xepo py mbaꞌemo ajapo ramo oexa vy omboete ꞌrã okuapy xerery. Tá, Jacó ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe pe ‘Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe’ heꞌi avi ꞌrã, Israel kuery ruete renonde ikuai ꞌrã ojererokyjea rupi.

24 Haꞌe gui onheꞌẽ py ojavy vaꞌekue ma oikuaa nho ꞌrã, haꞌe joe ijayvu rei vaꞌety voi onhemboꞌe uka ꞌrã”, heꞌi.

30

1 Egito pygua kuery pe haꞌe kuery ojereraa jepe uka eꞌỹ aguã re ijayvuague Senhor aipoeꞌi: “Ndaꞌevei ete ꞌrã xeraꞌy kuery xenheꞌẽ rendu eꞌỹ vaꞌe pe. Haꞌe kuery ma xee ajapo uka vaꞌe rupi eꞌỹ ikuai. Mbaꞌeta amboae regua pe ojereraa jepe uka ꞌrã xee aipota ramo eꞌỹ, ojejavya áryve ojejavyve rive.

2 Mbaꞌeta xevy pe oporandu eꞌỹ re ojeꞌoi ꞌrã Egito yvy katy, haꞌe Faraó pe rive ꞌrã ojereraa jepe uka, Egito re kuarayꞌã oĩ vaꞌe py onhemi.

3 Haꞌe rami teĩ pendereraa jepea Faraó ma penemoxĩmbaarã rive ꞌrã oiko, haꞌe Egito re kuarayꞌã py penhemia py ma penemoĩ vaia ꞌrã.

4 Mbaꞌeta Judá pygua huvixa kuery ma Zoã tetã py ikuai, ayvu reraa kuery ma Hanes py ovaẽ. Judá kuery re Assíria pygua kuery opuꞌã okuapy ramo onhepytyvõ uka okuapy Egito pygua huvixa Faraó pe. Egito regua tetã Zoã haꞌe Hanes py haꞌe kuery oo rakaꞌe onhepytyvõ uka vy, Nhanderuete re ojerovia ꞌrãgue py .

5 Haꞌe ramive ma haꞌe kuery haꞌe javi oxĩmba ꞌrã peteĩ regua mbaꞌeverã ndovarei vaꞌe gui, mbaꞌeta Egito pygua kuery ma ndaꞌevei ꞌrã oipytyvõ neĩ omoingo porã aguã, haꞌe rã omoxĩmba aguã rive, omboete uka aguã eꞌỹ”, heꞌi.

6 Haꞌe gui kovaꞌe ayvu ma vixo kuery kuaray puku-a katygua re ou vaꞌekue. “Peteĩ yvy ma jexavai haꞌe ngyje oĩa, guary haꞌe guary kunha, haꞌe gui mboi haꞌe mboi opo vaꞌe ikuaia. Haꞌe vaꞌe yvy rupi mburikaꞌi áry ogueraa ꞌrã mbaꞌemo ovareve vaꞌe, camelo kupe áry mbaꞌemo porã ogueraa ꞌrã peteĩ regua noipytyvõi vaꞌerã pe omeꞌẽ vaꞌerã.

7 Mbaꞌeta Egito pygua kuery oipytyvõa ma mbaꞌeverã ndovarei ꞌrã. Haꞌe nunga rupi haꞌe kuery pe ‘Mbaꞌeve ojapo vy eꞌỹ ijayvu rive rei vaꞌe’, haꞌe.

8 “Tereo, embopara yvyrapeꞌi re haꞌe kuery oexaa py, embopara kuaxia re oĩ riae aguã rakaꞌe rã peve guarã.

9 Mbaꞌeta kovaꞌe kuery ma xenheꞌẽ raxave vaꞌe, taꞌy kuery ijapu haꞌe Senhor guigua lei noendu potai vaꞌe.

10 Haꞌe kuery aipoeꞌi ꞌrã oexa ukapy oexa vaꞌe kuery pe: ‘Pexave eme oexa ukapy’, heꞌi ꞌrã. Haꞌe gui profeta kuery pe aipoeꞌi: ‘Pemombeꞌuve eme orevy anhetẽ vaꞌe. Haꞌe rami ꞌrãgue py roenduxe vai vaꞌe anho ke pemombeꞌu orembotavya rupi rive.

11 Pejepekuavo ke tape gui, pejepeꞌa ke roiko aguã gui. Orevy pendeayvuve eme Israel kuery Ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe re’, heꞌi ꞌrã okuapy.”

12 Haꞌe nunga rupi Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe aipoeꞌi: “Povaꞌe ayvu napendu potai, haꞌe rami ꞌrãgue py joavyky rei vaꞌe re anho pejerovia, teko vai re guive. Haꞌe nunga re rive pejeko vaꞌe.

13 Haꞌe rami ete pendeko vaia pendevy opyta ꞌrã tetã kora yvate vaꞌe re ipaꞌũ oĩ vaꞌe rami, mbaꞌeta tye rami ojeapo vy hoꞌa xapyꞌa ꞌrã pexaꞌã eꞌỹ jave.

14 Senhor ae ombovo ꞌrã, nhaeꞌũ guigua hyꞌa ombovo vy omboaꞌypa katuĩꞌia rami. Haꞌe nungakue mbyte py ma ndojouai ꞌrã ipẽgue neĩ tataypy gui tapyĩ ojopy aguã, neĩ yy renda gui ojaraa aguã voi.”

15 Mbaꞌeta Senhor Nhanderuete, Israel kuery Ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe aipoeꞌi: “Pejeko rerova haꞌe pejerovia vy ꞌrãe peo jepe. Pejapura rei eꞌỹ re pejerovia ete vy ꞌrãe penembaraete. Haꞌe rami teĩ peẽ kuery ma ndapeikuaaxei haꞌe rami.

16 Haꞌe rami ꞌrãgue py aipopeje: ‘Any, kavaju áry rojavapa ꞌrã’, peje rire haꞌe rami ae ꞌrã pejava. Haꞌe ‘Kavaju inhakuã vaꞌe áry roguata ꞌrã’, peje rire penderakykue monhaa kuery inhakuãve ꞌrã.

17 Peẽ vaꞌe regua mil onha ꞌrã peteĩꞌi gui rive. Peteĩ nhiruĩꞌi gui rive peẽ kuery haꞌe javi penhamba ꞌrã, mbaꞌemoꞌy eꞌỹ vy bandeira yvyꞌã re haꞌe aeꞌi oeja pyre rami penderejaa peve”, heꞌi.

18 Sião pygua kuery ombopyꞌa guaxua rupi ijayvuague Po ramigua ae Senhor oarõ penemboaxy aguã. Senhor Nhanderuete ma oiko katu ma penderepy aguã, teko porã rupi joguerekoa vaꞌe vy. Haꞌe ramo hexe ojerovia vaꞌe ovyꞌa ete vaꞌerã meme.

19 Mbaꞌeta haꞌe kuery ikuai nho ꞌrã Sião haꞌe Jerusalém tetã py. Ndapejaeꞌovei ꞌrã, mbaꞌeta anhetẽ ae pejapukaia oendu vy penemboaxy ꞌrã. Haꞌe rami pendeayvu rã oendu vy penembovai ꞌrãe.

20 Haꞌe gui Senhor penembojexavai vy mbojape haꞌe yy rive ojou uka teĩ nonhomivei ma ꞌrã penemboꞌea kuery, penderexa py ae pexa ꞌrã.

21 Haꞌe gui peiporu kuaa regua katy pejavy ta vy, eꞌỹ vy peiporu kuaa eꞌỹa katy mbaꞌe, haꞌe rami vy pendeapyxa py pendu ꞌrã penderakykue katy gui ijayvu vy “Kovaꞌe ae ma tape, kovaꞌe rupi ꞌrã peiko”, heꞌi vaꞌe.

22 Haꞌe ramo prata mbaꞌemo raꞌangaa penhovãague pe ma “Ojeguarupy” peje ꞌrã, ouro mbaꞌemo raꞌangaa penhovãague pe guive. Haꞌe nunga pemombopa ꞌrã mbaꞌemo ovare eꞌỹ vaꞌe rami. Haꞌe vy peteĩ-teĩ aipopeje ꞌrã: “Topa vyvoi apy gui.”

23 Haꞌe gui mae ma Senhor ombou ꞌrã oky yvy mbaꞌemo raꞌyĩ pemoaĩague áry. Haꞌe ramo mbojape heta ju ꞌrã oiko yvy gui, penemombaraetearã. Haꞌe vaꞌe ára penerymba vaka kuery voi okaru ꞌrã nhuũndy tuvixa vaꞌe rupi.

24 Haꞌe gui penerymba vaka haꞌe mburika yvy oikaraĩ vaꞌe ma hoꞌu ꞌrã mbaꞌemo kure juky reve, pá haꞌe yvyra rakãmby py hembiꞌurã pemonoꞌõ vaꞌekue.

25 Haꞌe gui yvyty yvate vaꞌe, yvyꞌã tuvixave vaꞌe haꞌe javi rupi ikuai ꞌrã yy oxyryꞌi vaꞌe, jojukapa etea ára torre oitypaa jave py guive.

26 Haꞌe jaxy voi kuaray rami ete ꞌrã ojope, haꞌe kuaray ma sete-kue ojope ratãve ꞌrã, sete ára pukukue ojope vyvoia rami ꞌrã hexakã. Haꞌe vaꞌe ára py ma Senhor ojokuapa ꞌrã ojeupegua kuery ai, omonguera ju ꞌrã haꞌe ae oikyxĩague.

27 Assíria pygua kuery ombopaga aguã re ijayvuague Haꞌe gui Senhor guery oendu uka reve ꞌrã ou mombyry gui. Ipoxya hendy reve ꞌrã ou, arai huũ rei vaꞌe mbyte rupi. Ijuru py ma ipoxya anho ꞌrã oĩ, haꞌe inhapekũ ma tata nhomombaarã rami ojekuaa.

28 Ipytuẽa ma nhomomba ꞌrã yy oxyry atã vaꞌe nhandejyryvi peve oua rami avi, mbaꞌeta omomba ꞌrã yvy regua kuery yrupẽ py rami. Haꞌe gui yvy regua kuery juru re omoĩ ꞌrã ijuru xãrã ojavy uka aguã.

29 Haꞌe rã peẽ kuery mbyte ma onhendu ꞌrã peteĩ mboraei, pyávy ngaru ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe oikoa py ovyꞌa vaꞌe kuery onhendua rami. Pendepyꞌa py pevyꞌa ꞌrã pekuapy, mimby omonheꞌẽ reve Senhor pegua yvyty katy oẽ ovy vaꞌe rami, Israel kuery pegua itaova oĩa katy.

30 Haꞌe gui Senhor oendu uka ꞌrã oayvu ipoꞌakapa vaꞌe, oexa uka ꞌrã opo jojuka vaꞌe opoxya rupi omboguejy vy tataendy nhomombaarã mbyte, oky vaipa, yvytu vaikue haꞌe amandau reve.

31 Mbaꞌeta Senhor ayvu gui Assíria pygua kuery onhemondyipa ꞌrã okuapy, yvyra roviꞌi py ombopi ramo.

32 Haꞌe gui Senhor ombopaga vy yvyra rovi py ombopi nhavõ pandeiro haꞌe ixã reta vaꞌe ombopua reve ꞌrã ombopi. Haꞌe kuery re opuꞌã vy ꞌrã ipoꞌaka.

33 Mbaꞌeta yma ete guive ma oguereko katu tata guaxu haꞌe kuery ruvixave rapyarã. Oapy aguã ma yvate haꞌe ipyve vaꞌe oĩ, tata haꞌe yxakã reve. Haꞌe gui Senhor oipejua py omoendy ꞌrã enxofre rami.

31

1 “Egito pygua kuery avakue rive ikuai, Nhanderuete eꞌỹ”, heꞌiague Ndaꞌevei ete ꞌrã Egito yvy katy ojereraa jepe uka vy ojeꞌoi vaꞌe pe, neĩ kavaju re rive ojerovia vaꞌe kuery pe. Haꞌe kuery ma karóxa re ojerovia ꞌrã heta ramo, kavaju árygua re ojerovia imbaraete rã. Haꞌe rã Israel kuery Ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe re ma naꞌimaꞌenduꞌai, Senhor pe ndojapukai.

2 Haꞌe ma hiꞌarandu vaꞌe haꞌe nhomombaarã mboua, ijayvuague gui ojepeꞌa eꞌỹ vaꞌe. Haꞌe ma opuꞌã ꞌrã joapo vai vaꞌe haꞌe teko vai apoa rupi nhomoirũ vaꞌe kuery re.

3 Mbaꞌeta Egito pygua kuery ma avakue rive ikuai, Nhanderuete eꞌỹ. Hymba kavaju kuery voi hoꞌo vaꞌe, nheꞌẽ eꞌỹ. Haꞌe gui Nhanderuete okuaveꞌẽ ramo yvy re hoꞌapa ꞌrã nhopytyvõa haꞌe onhepytyvõ uka vaꞌe haꞌe javi. Haꞌe rami vy mokoĩve okanhymba vyvoi ꞌrã.

4 Mbaꞌeta po rami Senhor ijayvu xevy: “Guary guaꞌy kuery reve guembia re okororõ oiny rã hovai vexaꞌi re opena vaꞌe heta ete ou teĩ nonhemondyi ꞌrã haꞌe kuery ijayvua gui, nonhai ꞌrã guive heta ikuai teĩ, haꞌe rami ae avi Senhor ixondaro reta vaꞌe ou ꞌrã Sião ojeupegua yvyty áry joe opuꞌã aguã.

5 Guyraꞌi yvate rupi oveve-vevea rami avi Senhor ixondaro reta vaꞌe voi oarõ ꞌrã Jerusalém. Onhangareko vy ogueraa jepe ꞌrã, omboaxy vy oepy ꞌrã.

6 “Haꞌe nunga rupi Israel kuery, pejeko rerova ju opa marã rei pendekuai vy penderexarai vaꞌekue re.

7 Haꞌe vaꞌe ára ma peteĩ-teĩ pemombo ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaa pereko vaꞌekue prata haꞌe ouro guigua, pejejavy aguã pendepo py ae pejapo vaꞌekue.

8 Haꞌe gui Assíria pygua kuery oiko vai ꞌrã avakue kyxe gui eꞌỹ. Avakue kyxe py eꞌỹ ꞌrã omombaa. Onhamba ꞌrã kyxe gui ramo haꞌe kuery vaꞌe regua kunumigue omombaꞌeapo nheaꞌãa ꞌrã imbokuapy.

9 Okyje vy rive haꞌe kuery oeja ꞌrã itaova onhemiaty. Huvixa kuery voi onhemondyipa rei vy onhamba ꞌrã ojeꞌoivy bandeira omopuꞌãa rã oexa vy”, heꞌi Senhor Sião py hataypy vaꞌe, Jerusalém py hata rupa vaꞌe.

32

1 Huvixave teko porã rupi opena vaꞌerã re ijayvuague Haꞌe gui oĩ ꞌrã peteĩ huvixave teko porã rupi opena vaꞌe, anhetẽ rupi ꞌrã oguereko yvatekueve.

2 Haꞌe ramo haꞌe kuery peteĩ-teĩ oĩ ꞌrã yvytu haꞌe yvytu vaikue gui onhemia aguã, yvy piru reia rupi yy oxyry vaꞌe rami, haꞌe itaova tuvixa vaꞌe ꞌã yvy piru reia py oĩ vaꞌe rami.

3 Haꞌe jave py ma omaꞌẽ oiny vaꞌe ndoexa eꞌỹvei ma ꞌrã, ojapyxaka oiny vaꞌe voi oendu potapa ꞌrã.

4 Inhakã porã eꞌỹ vaꞌekue ma opyꞌa py oikuaa nho ꞌrã, ijayvu eꞌỹ vaꞌekue apekũ ma ijayvu kuaa vy haꞌeve rei ju ꞌrã.

5 Haꞌe rã hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe pe ma “Hiꞌarandu vaꞌe” ndaꞌeavei ma ꞌrã, jokorepa rei vaꞌe pe “Iporayvuꞌi vaꞌe” ndaꞌeavei ma ꞌrã.

6 Mbaꞌeta hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ma oꞌarandu eꞌỹa rupi ae ꞌrã ijayvu, haꞌe mbaꞌemo vai re anho ꞌrã ipyꞌa opa marã rei ikuai aguã, Senhor rovai eteve voi onhemboapu aguã, okaruxeꞌi vaꞌe pe ojou uka eꞌỹ aguã hoꞌu vaꞌerã, haꞌe gui oyꞌuxe rei vaꞌe pe ojou uka eꞌỹ aguã oyꞌu aguã.

7 Jokorepa rei vaꞌe guembiporu oguereko vaꞌe ma ndaꞌevei vaꞌe meme. Mbaꞌeta nhombotavypaa rupi anho ꞌrã onhembopyꞌa, ojexavai vaꞌe ojavyky aguã apu rupi ijayvu vy, iporiaukueꞌi haꞌevea rami ae ikuai teĩ.

8 Haꞌe rã heko porã vaꞌe ma teko porã rupi oiko aguã re anho ꞌrã onhembopyꞌa, teko porã re ae ꞌrã guive oĩ atã.

9 Jerusalém pygua kunhague pe ijayvuague Kunhague mbaꞌeve re peikuaa pota eꞌỹ vaꞌe, pepuꞌã ke haꞌe pendu xeayvu. Tajy kuery pevyꞌa rive vaꞌe, pejapyxaka porã ke xeayvua re.

10 Kunhague mbaꞌeve re peikuaa pota eꞌỹ vaꞌe, peteĩ maꞌetỹa py ovaẽ ꞌrã peryryipa aguã, mbaꞌeta uva opa ꞌrã, ndaiꞌavei ꞌrã.

11 Peryryipa ke, kunhague mbaꞌeve re peikuaa pota eꞌỹ vaꞌe, tajy kuery pevyꞌa rive vaꞌe. Pemboi ke penhemondea pendepire rei aguã, haꞌe gui voxa guigua py ju penhemonde.

12 Pendepexo re peipete-pete mbaꞌety oiko porã vaꞌekue haꞌe uva hiꞌa porã vaꞌekue re pendepyꞌa vai vy.

13 Mbaꞌeta xeretarã kuery yvy re oiko ꞌrã juu haꞌe juu rakuaendy rive, oo ovyꞌa okuapy vaꞌe ikuaiague haꞌe javi rupi, tetã ovyꞌapa okuapyaty rupi guive.

14 Huvixave ro voi oejaa ꞌrã, mbaꞌeta tetã heta vaꞌe kuery ikuaiague opyta rive ꞌrã. Torre haꞌe oikuaa potaaty ma itakua rami rive ꞌrã opyta rakaꞌe rã peve, mburika kaꞌaguy rupigua opytuꞌu aguã haꞌe vexaꞌi okaru atyrã rive.

15 Haꞌe rami ꞌrã oiko pe yvate gui Nheꞌẽ ombou peve nhandere. Haꞌe ramo tekoa eꞌỹague ojeapo ꞌrã yvyraꞌa tyrã, haꞌe gui yvyraꞌa ty ikuai vaꞌe ma kaꞌaguy regua rami ꞌrã oiko porã.

16 Haꞌe vy tekoa eꞌỹaty rupi anhetẽ rupi joguereko vaꞌe ju ꞌrã ikuai, haꞌe yvyraꞌa ty rupi ma heko porã vaꞌe ikuai ꞌrã.

17 Haꞌe rami vy teko porã rupi ikuai vy ikuai porã ꞌrã okuapy. Teko porã gui ma ojeroviaa haꞌe oĩ atãa ꞌrã oiko rakaꞌe rã peve.

18 Haꞌe rami vy xeretarã kuery rekoa py oĩ ꞌrã mbyꞌa porã anho. Hekoa oĩ atã ꞌrã, mbaꞌeve ndoikoia haꞌe mbaꞌeve rei jipoia meme.

19 Xapyꞌa rei amandau vaikue gui kaꞌaguy hoꞌapa haꞌe tetã haꞌe javi rupi ombovaipa teĩ,

20 peẽ ma pevyꞌa ete reve ꞌrã mbaꞌemo raꞌyĩ pemoaĩ yy ikuai vaꞌe yvýry, haꞌe penerymba vaka, mburika pepoi okaruxea rupi rei okaru aguã.

33

1 Jerusalém pygua kuery ojexavaiague gui ogueraa jepea aguã re ijayvuague Ndaꞌevei ete ꞌrã peẽ kuery penhomomba vaꞌety ri napenemombaai teri vaꞌe, haꞌe anhetẽ rupi eꞌỹ pejoguereko vaꞌeri anhetẽ rupi eꞌỹ napendererekoai teri vaꞌe pe. Mbaꞌeta penhomomba ma rire peẽ ju ꞌrã penemombaa, haꞌe anhetẽ rupi eꞌỹ pejoguereko rire peẽ ju ꞌrã anhetẽ rupi eꞌỹ pendererekoa. Apy ma ijayvu Israel kuery rovaigua kuery re.

2 Senhor, endu ke oremboaxya. Ndee ae roarõ rokuapy vaꞌe. Koꞌẽ nhavõ ke eiko oremombaraetearã, rojexavaia ára py orereraa jepearã eiko.

3 Mbaꞌeta ndeguigua hevovo vaꞌe yvy regua kuery oendu vy onhamba ꞌrã. Joe repuꞌã ramo yvy regua kuery oaĩmba ꞌrã.

4 Haꞌe kuery mbaꞌe rei-rei oipeꞌapaa ꞌrã tuku onoꞌõ vaꞌe rami. Tuku opo-opoa rami avi avakue opo ꞌrã haꞌe nunga áry.

5 Haꞌe rã Senhor ma yvate ete ꞌrã, yvate etea py ae oĩ vaꞌe. Sião py omonyẽ ꞌrã anhetẽ rupi joguerekoa haꞌe teko porã.

6 Haꞌe ramo Sião pygua kuery, peikovea ja oĩ ꞌrã peĩ atã aguã. Opa rupi oiko ꞌrã oo jepe vaꞌe, hiꞌarandu haꞌe oikuaa vaꞌe. Senhor renonde pejererokyjea rupi peiko ramo haꞌe nunga haꞌe javi ꞌrã oĩ pendevy guarã.

7 Haꞌe rã nhande kuery vaꞌe regua ipyꞌa guaxukueve ma ojaeꞌo ꞌrã okuapy oka rupi. Peteĩ rami ikuai aguã re ojerure ojeꞌoivy vaꞌekue ojaeꞌo ꞌrã ipyꞌa vaia rupi.

8 Tape ikuai vaꞌe opyta rivepa, haꞌe rupi oguata vaꞌekue opytuꞌupa rã. Mbaꞌeta ombovaipaa ma peteĩ rami ikuai aguã re ijayvuague. Tetã ikuai vaꞌe voi oejapaa ma, haꞌe jipovei ma nhomboete vaꞌe.

9 Yvy voi ipoaẽ vy opa ma ovy. Líbano rupi oxĩmba vy ipirupa. Sarom ma tekoa eꞌỹa rami opyta. Basã haꞌe Carmelo gui oipeꞌapaa ma mbaꞌemo rogue.

10 Senhor aipoeꞌi: “Aỹ ma xee apuꞌã ꞌrã. Xee ae apuꞌã ꞌrã, xemboyvatea ꞌrã guive.

11 Mbaꞌemo pirukue pereko vaꞌekue gui mbaꞌemo ꞌygue rive pejou. Haꞌe gui pendepoxya rupi pendekuaiague ma tata rami ꞌrã penemomba.

12 Haꞌe ramo heta vaꞌe kuery oapypaa ꞌrã tata rugue rami opyta peve, juuꞌy ojaya pyre tata py okaipa vyvoia rami.

13 Peẽ mombyry pendekuai vaꞌe, pendu ke ajapo vaꞌekue omombeꞌua rã. Haꞌe peẽ haꞌeꞌi py pendekuai vaꞌe ma peikuaa pota xepoꞌakaa re”, heꞌi.

14 Haꞌe gui Sião pygua kuery ojejavypa vaꞌe ma okyjepa ꞌrã, heko vai vaꞌe oryryipa ꞌrã okuapy. Haꞌe rami vy haꞌe kuery oporandu ꞌrã: “Nhande kuery regua mavaꞌe ndaꞌu ogueropoꞌaka ꞌrã tata nhomombaarã haꞌe tataendy ogue eꞌỹ vaꞌe mbyte py?” heꞌi ꞌrã.

15 Teko porã rupi ikuai vaꞌe anho ꞌrã haꞌeve, haꞌe anhetẽ rupi ijayvu vaꞌe, nhomoingo axya rupi ojoupa vaꞌeꞌỹ. Mbaꞌeta haꞌe kuery ma opo py “Any” heꞌi reve ndojopyi ꞌrã teko vai repyrã. Oapyxa omboty ꞌrã oendu eꞌỹ aguã jojuka aguã re ijayvua rã, haꞌe guexa omboty ꞌrã teko vai oexa eꞌỹ aguã.

16 Haꞌe kuery anho ꞌrã ikuai yvatevea py. Itaova yvatevea oĩ ꞌrã onhemi atyrã. Hoꞌu vaꞌerã omeꞌẽa kuerei ꞌrã, oyꞌu aguã guive ojou ukaa ꞌrã.

17 Haꞌe gui penderexa py ae pexa ꞌrã huvixave guexakãa rupi opena rã yvy mombyry peve oo vaꞌe re.

18 Pendepyꞌa py mbaꞌemo vai ete oiko vaꞌekue re penemaꞌenduꞌa vy “Mamo tu opyta tery mboparaa, mamo tu opyta imposto-rã opejaa kuery? Haꞌe mamo tu opyta torre ikuai vaꞌe papaaty?” peje ꞌrã. Hovaigua kuery imbojexavaiare haꞌe tetã re opena vaꞌekue re imaꞌenduꞌa, ndoikovei ma rire.

19 Mbaꞌeta haꞌe kuery ojejou porã rei vaꞌekue teĩ ndapexavei ma ꞌrã, neĩ amboae rami ijayvu vaꞌe napendu kuaai rei vaꞌekue, amboae ayvu jaikuaa eꞌỹ vaꞌe py ijayvu vaꞌekue.

20 Pemaꞌẽ ke Sião tetã re. Haꞌe py ma nhemboaty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe jajapoaty. Haꞌe vy penderexa py pexa ꞌrã Jerusalém haꞌevepa reia, oguy oguerova pyrã veꞌỹ rami avi oĩ atã, yvyra rakua omoꞌã mbyre ndoekyiaveia, haꞌe ixã ikuai vaꞌe nomondoa riveia rami.

21 Haꞌe py ma Senhor jaexa rã yvate ete ꞌrã. Ojapo ꞌrã yakã ipyve vaꞌe oxyry aguã rami. Haꞌe rami teĩ peteĩve kanoã oipykui vaꞌe ma voi novaẽi ꞌrã haꞌe rupi, neĩ kanoã tuvixa vaꞌe voi haꞌe rupi ndoui ꞌrã.

22 Mbaꞌeta Senhor ae ꞌrã oĩ nhandere oikuaa pota vaꞌe, nhanderekorã rejaa haꞌe nhanderuvixave. Haꞌe ae ꞌrã nhandereraa jepe.

23 Haꞌe rã aỹ ma ixã ikuai vaꞌe ma ipyupa, hiꞌy naiꞌaĩ atãvei, haꞌe ajukue oipyo aguã voi ndaꞌevevei. Haꞌe ramo haꞌe kuery mbaꞌemo oguerekopa vaꞌekue ombojaꞌopaa ꞌrã. Haꞌe nungakue oguata eꞌỹ vaꞌe kuery voi oipeꞌa ꞌrã heravy.

24 Haꞌe gui rakaꞌeve rã Jerusalém py hekoa vaꞌe kuery neĩ peteĩve “Xembaꞌeaxy” ndeꞌi ꞌrã, haꞌe kuery ojejavyague omboguepaa ꞌrã guive.

34

1 Yvy regua kuery pe Nhanderuete ipoxya re ijayvuague Yvy regua kuery, penhemboja ke pendu aguã. Heta vaꞌe kuery, pejapyxaka pekuapy. Pendu ke yvy haꞌe opa mbaꞌe hexe oĩ vaꞌe, hexe ikuai vaꞌe haꞌe javi.

2 Mbaꞌeta yvy regua haꞌe javi pe Senhor ipoxy, opoxya oexa uka haꞌe kuery regua xondaro kuery haꞌe javi pe. Haꞌe rami vy imombaarã haꞌe ijukapaarã pe omboaxapa.

3 Haꞌe kuery vaꞌe regua ojukaa ma rire omombopaa ꞌrã mombyry. Hetekue heakuã vaikue ꞌrã, haꞌe huguy ma ojaoꞌipa ꞌrã yvyty ikuai vaꞌe.

4 Haꞌe gui yva re ikuai vaꞌe okanhymba ꞌrã, haꞌe yva oĩ vaꞌe onhemama ꞌrã ovy mbaꞌemo pirekue rami. Yva regua haꞌe javi hoꞌapa ꞌrã, uva haꞌe figoꞌy rogue hoꞌapaa rami avi.

5 Mbaꞌeta xekyxe okaꞌu vaꞌe rami oguejy ꞌrã yva gui. Edom yvy re ꞌrã oguejy nhombopaga aguã, haꞌe kuery opa aguã rami amboaxa rire.

6 Senhor kyxe re ma tuguy anho oĩ, vexaꞌi haꞌe kavara ava ruguy, vexaꞌi pyky raxĩ kyra anho oĩ. Mbaꞌeta Senhor oaꞌanga Bozra tetã py jojuka aguã, ojukapa ete ꞌrã Edom yvy re.

7 Toro kaꞌaguy regua voi oity ꞌrã haꞌe kuery reve, vaka raꞌy hoꞌa avi ꞌrã toro reve. Haꞌe ramo ijyvy tynyẽ ꞌrã huguy, haꞌe yvy kuꞌi ꞌrãgue py yvy porã opyta ꞌrã ikyrakue gui.

8 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ára ma Senhor nhombopaga aguã ára, haꞌe vaꞌe maꞌetỹ ma Sião pygua kuery oepy aguã oaꞌanga.

9 Haꞌe ramo yakãꞌi Edom yvy re ikuai vaꞌe ojeapo ꞌrã piche rami, yvy kuꞌi ma enxofre rami ꞌrã opyta. Haꞌe vaꞌe yvy ma opyta ꞌrã piche hendy vaꞌe rami. Piche haꞌe enxofre ma hendy vuku vaꞌe meme, mbaꞌemo moendya guive.

10 Haꞌe vaꞌe ndoguei ꞌrã ara py neĩ pyávy. Hataxĩ opuꞌã ꞌrã rakaꞌe rã peve. Haꞌe ramo ijyvy opyta rivepa ꞌrã taꞌy kuery raꞌy kuery ikuai jevy-jevy peve. Haꞌe vy rakaꞌe rã peve haꞌe vaꞌe rupi ndoaxaavei ꞌrã.

11 Haꞌe rami ꞌrãgue py pelicano haꞌe kuĩꞌi rive haꞌe py ikuai ꞌrã. Juꞌi haꞌe xapirẽ ikuai ꞌrã haꞌe py. Haꞌe vaꞌe áry rupi omoatãa ꞌrã ixã nhomombaarã, haꞌe prumo nhomokanhymbaarã.

12 Haꞌe rami vy ndoikovei ma ꞌrã yvatekueve nguvixaverã omoĩ vaꞌerã, huvixa kuery voi ndaꞌikuaivei ꞌrã.

13 Haꞌe gui huvixave rogue py voi juu rive ꞌrã henhoĩ, pyno guive. Oo ikorapa vaꞌe py haꞌe kuery onhemiaty vaꞌekue voi jaipa ꞌrã. Haꞌe py ma jagua-tuvy nheꞌẽ rive ꞌrã ikuai, haꞌe guyra nhandu onhemboaity ꞌrã.

14 Vixo vaikue tekoa eꞌỹa regua anho ꞌrã ikuai aguara para reve, haꞌe sátiro kuery rive ꞌrã onheꞌẽ okuapy joupe-upe. Haꞌe py ma pyavygua voi ojou ꞌrã opytuꞌu aguã.

15 Urukureꞌa onhemboaity ꞌrã haꞌe py. Omboꞌa haꞌe omboaku ꞌrã guive, kuarayꞌã py oguereko ꞌrã guaꞌy kuery. Xapirẽ voi haꞌe py ae avi ꞌrã ijaty, peteĩ-teĩ oirũ reve.

16 Peikuaa pota ke Senhor guigua kuaxia re, haꞌe peroayvu. Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe regua temimoingo neĩ peteĩve ndoiko eꞌỹi ꞌrã, peteĩve irũ ndoatai ꞌrã, haꞌe rami ae Senhor ijayvu rire. Inheꞌẽ ae omboatypa ꞌrã.

17 Mbaꞌeta oexa ma ixortea haꞌe kuery ikuai aguã oaꞌanga vy, opo py ijyvyrã ombojaꞌo ixã py. Haꞌe py ae haꞌe kuery ikuai ꞌrã rakaꞌe rã peve, taꞌy kuery jevy-jevy peve ikuai ꞌrã haꞌe py.

35

1 Sião pygua kuery ovyꞌa okuapy aguã re ijayvuague Tekoa eꞌỹa rupi ovyꞌaa ꞌrã, yvy haꞌe javi rupi guive. Yvy joja reia voi ovyꞌa vy ipoty ꞌrã yvotyty rami.

2 Ipoty reta rã oporaeia ꞌrã oguerovyꞌa ete vy. Haꞌe py ma omoporãa ꞌrã Líbano rami. Carmelo haꞌe Sarom rami ete ꞌrã iporã. Haꞌe gui haꞌe pygua kuery oexa ꞌrã Senhor rexakãa, Nhanderuete poꞌakaa.

3 Penhemombaraete ju ke napendepo mbaraeteveia gui, haꞌe penerenapyꞌã ryryipaa gui.

4 Aipopeje ipyꞌa kangy vaꞌe pe: “Penembaraete ke, pekyje eme. Upe ma Nhanderuete ou. Nhanderepya ou ma oiny, Nhanderuete nhombopagaa vaꞌe. Haꞌe ou vy nhandereraa jepe ꞌrã”, peje.

5 Haꞌe rami rã ára revegua eꞌỹ rexa ojepeꞌa ꞌrã, ojepeꞌa avi ꞌrã ijapyxa eꞌỹ vaꞌe apyxa.

6 Oguata eꞌỹ vaꞌekue opo ꞌrã guaxu rami, haꞌe ijayvu eꞌỹ vaꞌekue ma oporaei ꞌrã. Mbaꞌeta tekoa eꞌỹa rupi oxyry xapyꞌa ꞌrã yy, yakãꞌi oxyry ꞌrã yvy joja reia rupi.

7 Haꞌe ramo ita kuꞌi xiĩ reia vaꞌekue ojeapo ꞌrã yuparã, yvy yy jipoi reiague voi yvupa ꞌrã. Ymave rupi jagua-tuvy nheꞌẽ oikoague rupi henhoĩmba ꞌrã yvyra, takua haꞌe jai rogue.

8 Haꞌe vaꞌe rupi ma oĩ ꞌrã peteĩ tape porã. Haꞌe vaꞌe tape pe ma “Tape ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe” ꞌea ꞌrã. Haꞌe vaꞌe rupi ma ndojekyꞌaꞌo ukai vaꞌe kuery ndoguatai ꞌrã, ixupegua kuery anho. Haꞌe vaꞌe rupi oguata vaꞌe ma ndojavyi ꞌrã, ndoiko kuaai teĩ.

9 Haꞌe rupi ndoikoi ꞌrã guary, peteĩve mymba inharõ vaꞌe ndoexaai ꞌrã haꞌe rupi. Mbaꞌeta haꞌe rupi oguata vaꞌe ma ogueraa jepe pyre anho.

10 Haꞌe rami vy Senhor ogueraa jepe vaꞌekue ojevypa ꞌrã, Sião py oupa ꞌrã ovyꞌaa rupi oporaei reve. Haꞌe kuery re oĩ ꞌrã vyꞌa opa eꞌỹ vaꞌe, inhakã re coroa oĩa rami. Haꞌe kuery oupity vaꞌerã vaꞌe ma mbyꞌa porã haꞌe vyꞌa anho. Haꞌe rã mboriau haꞌe mbyꞌa vai ma okanhymba ꞌrã.

36

1 ; Haꞌe gui catorze maꞌetỹ re ma huvixave Ezequias oĩ jave py Assíria pygua huvixa Senaqueribe ou Judá yvy re tetã ikorapa vaꞌe haꞌe javi re opuꞌã aguã. Haꞌe vy oipeꞌapa haꞌe kuery oguereko vaꞌekue haꞌe javi.

2 Haꞌe gui huvixa Ezequias-a katy Assíria pygua huvixave omondouka guembiguai Rabsaqué. Laquis tetã gui omondouka Jerusalém katy xondaro kuery heta ikuai vaꞌe reve. Haꞌe vy haꞌe kuery ijatypa okuapy yy omboty pyre yvyꞌã re oĩ vaꞌe gui yy rape ou vaꞌe rovai katy, tape ao joiaty kuery yvy via yvýry.

3 Haꞌe ramo Rabsaqué reve nhovaexĩ vy ojeꞌoi Hilquias raꞌy Eliaquim huvixa ro re opena vaꞌety, kuaxia mboparaa Sebna haꞌe Asafe raꞌy mbaꞌemo oiko vaꞌekue mboparaaty Joá.

4 ; Haꞌe ramo haꞌe kuery pe Rabsaqué aipoeꞌi: — Aipopeje ke Ezequias pe: “Po rami Assíria pygua huvixa yvateve vaꞌe ijayvu: ‘Mbaꞌe nunga re tu rejerovia?

5 Ndevy pe ae xee xeayvu: Ndee ore kuery re repuꞌã aguã re renhembopyꞌaa ma ayvu riveꞌi. Marã ramigua kuery re tu rejerovia reikovy, xerovai repuꞌã aguã?

6 Egito pygua kuery re ri rejerovia, haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ma popoka takua ovopa vaꞌe ramigua rive, mbaꞌeta haꞌe vaꞌe re amongue ojeko rã ipo py oixuꞌupa ꞌrã. Haꞌe ramigua ae ꞌrã oiko Egito pygua huvixa Faraó haꞌe hexe ojerovia vaꞌe kuery haꞌe javi re.

7 Haꞌe rã xapyꞌa rei xevy aipoꞌre ꞌrã: “Ore ma Senhor Oreruete re ae rojerovia vaꞌe”, ꞌre teĩ haꞌe vaꞌe peguare eꞌỹ teve ombojeroviaaty yvyty rupi ikuai vaꞌe haꞌe altar Ezequias oitypa vaꞌekue? Mbaꞌeta haꞌe ma Judá haꞌe Jerusalém pygua kuery pe aipoeꞌi vaꞌekue: “Kovaꞌe altar Jerusalém py oĩ vaꞌe katy anho ꞌrã pembojerovia pekuapy”, heꞌi vaꞌekue pendevy.’

8 Haꞌe nunga rupi ejerure na xeruvixa Assíria pygua pe, haꞌe gui xee ma ndevy ameꞌẽ ꞌrã dois mil kavaju, xapyꞌa rei avakue hiꞌáry guarã rejou ri ramo.

9 Haꞌe gui mbaꞌe re tu rejerovia Egito pygua karóxa haꞌe kavaju árygua kuery re? Mbaꞌeta xeruvixa rembiguai yvyĩgueve re teĩ napendepoꞌaka kuaai ri.

10 Haꞌe gui xapyꞌa rei xee ndaꞌu Senhor reveꞌỹ ri aju peneretã amomba aguã? Any, mbaꞌeta Senhor ae xevy aipoeꞌi: ‘Tereo ke, epuꞌã haꞌe kuery yvy re, haꞌe emomba’, heꞌi xevy.”

11 Haꞌe ramo Rabsaqué pe Hilquias raꞌy Eliaquim, Sebna haꞌe Joá ombovai vy aipoeꞌi okuapy: — Rojerure ndevy: Ndeayvu ke aramaico ayvu py anho ore nerembiguai kuery pe, mbaꞌeta ore roendu kuaa rã. Ndeayvuve eme judeu kuery ayvu py, heta vaꞌe kuery tetã kora áry rupi ikuai vaꞌe oendu kuaa eꞌỹ aguã — heꞌi.

12 Haꞌe rami teĩ Rabsaqué ombovai: — Haꞌe gui pẽvy haꞌe penderuvixa remiendurã anho teve xeruvixa xembou xeayvu aguã? Avakue tetã kora áry rupi ikuai vaꞌe pe guive eꞌỹ teve xeayvu, mbaꞌeta peẽ kuery rami avi haꞌe kuery voi ikuai guepoxi hoꞌu, otyrai ae oyꞌu okuapy aguã rami — heꞌi. Haꞌe rami ijayvu, mbaꞌeta tetã ojokopa ramo haꞌe pygua kuery ndojoui ꞌrã hoꞌu vaꞌerã neĩ yy oyꞌu aguã.

13 Haꞌe rami vy Rabsaqué opuꞌã vy ijayvu atã hoꞌamy judeu kuery ayvu py. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Pejapyxaka ke Assíria pygua huvixa yvateve vaꞌe ayvu re.

14 Po rami xeruvixa ijayvu: “Penhembotavy uka eme Ezequias pe, mbaꞌeta haꞌe ma napendereraa jepei ꞌrã.

15 Neĩ Ezequias tapendeapo eme Senhor re pejerovia aguã rami, mbaꞌeta aipoeꞌi: ‘ Senhor nhandereraa jepe ꞌrã, haꞌe vy kovaꞌe tetã nomboaxai ꞌrã Assíria pygua huvixa po py’, heꞌi ꞌrã.

16 Pejapyxaka eme Ezequias ayvu re. Mbaꞌeta po rami Assíria pygua huvixa ijayvu: ‘Pejapo ke xereve peteĩ rami nhandekuai aguã, haꞌe vy peju xea katy. Haꞌe rami vy peteĩ-teĩ pekaru ꞌrã penembaꞌe vinho haꞌe figoꞌa re, haꞌe penembaꞌe ygua gui ae ꞌrã peyꞌu pekuapy,

17 xee pendea py aju peve. Haꞌe gui xee rogueraa ꞌrã peteĩ yvy pendeyvy rami ae itui vaꞌe katy. Haꞌe vaꞌe yvy ma mbaꞌemo aju haꞌe uva rykue oĩa, mbojape haꞌe uva oata eꞌỹa.

18 Penhembotavy uka eme Ezequias pe “ Senhor nhandereraa jepe ꞌrã”, heꞌi ramo. Mbaꞌeta yvy regua kuery ruete raꞌangaa ikuai vaꞌe ndaꞌu ogueraa jepe ri yvy Assíria pygua huvixa po gui?

19 Mbaꞌeta mamo tu ikuai Hamate haꞌe Arpade pygua kuery ruete? Mamo tu ikuai Sefarvaim pygua kuery ruete raꞌangaa? Haꞌe kuery ndaꞌu xepo gui ogueraa jepe rakaꞌe Samaria tetã? Hamate, Arpade, Sefarvaim haꞌe Samaria.

20 Haꞌe vaꞌe yvy re ikuai vaꞌe ruete raꞌangaa regua mavaꞌe tu ogueraa jepe oyvy xepo gui? Mbaꞌexa ꞌrã tu haꞌvy Senhor ogueraa jepe Jerusalém xepo gui?’ heꞌi.”

21 Haꞌe ramo heta vaꞌe kuery okyrirĩmba okuapy, peteĩve ma voi nombovai, huvixa “Pembovai eme” heꞌi rire.

22 Haꞌe ramo Hilquias raꞌy mbaꞌemo re opena vaꞌety Eliaquim, kuaxia re opena vaꞌety Sebna haꞌe Asafe raꞌy mbaꞌemo oiko vaꞌekue ombopara vaꞌety Joá jogueraa ju Ezequias oĩa py. Oao omondoropa vaꞌekue reve ovaẽ vy ixupe omombeꞌu okuapy Rabsaqué ijayvuague haꞌe javi.

37

1 Haꞌe nunga huvixa Ezequias oendu vy omondoro oao, haꞌe ajukue voxa guigua py rive onheovãmba vy oike Senhor pegua oo py.

2 Haꞌe rami vy Amoz raꞌy profeta Isaías oĩa katy omondouka ngoo re opena vaꞌety Eliaquim, kuaxia re opena vaꞌety Sebna haꞌe sacerdote yvatekueve vaꞌe. Haꞌe ramo haꞌe kuery ajukue voxa guigua py onheovã vaꞌekue reve jogueraa

3 Isaías pe aipoeꞌi aguã: — Po rami Ezequias aipoeꞌi: “Kovaꞌe ára ma jajexavai aguã haꞌe nhanembopagaa rã nhaxĩmba aguã ára, kunha oikuavãꞌi ta teĩ oguereko ete aguã naꞌimbaraetevei vaꞌe rami nhandekuai.

4 Mbaꞌeta Assíria pygua huvixa remimbou Rabsaqué ijayvu vaꞌekue Nhanderuete oikove vaꞌe rovai. Ijayvua Senhor Nderuete oendu vy ijayvu ete ꞌrãgue ixupe. Haꞌe nunga rupi ejapukai ke ixupe jakuaveꞌi teri vaꞌe re”, heꞌi aguã.

5 Haꞌe ramo Isaías oĩa py huvixa Ezequias rembiguai kuery ovaẽ ramo

6 Isaías aipoeꞌi haꞌe kuery pe: — Aipopeje ke penderuvixa pe: “Po rami Senhor ijayvu: Ekyje eme ayvu rendu vaꞌekue káuxa. Haꞌe vaꞌe ayvu rupi ma Assíria pygua huvixa rembiguai kuery xerovai ae ijayvu okuapy.

7 Haꞌe rami teĩ hexe ambou ꞌrã peteĩ nheꞌẽ imongyjearã. Haꞌe ramo ixupe mbaꞌemo omombeꞌua rã oendu vy ojepeꞌa ju ꞌrã ovy oyvy katy ae. Haꞌe gui ma haꞌe py ajapo ꞌrã kyxe py ojukaa aguã rami”, heꞌi.

8 Haꞌe gui ma Rabsaqué oo ju vy oikuaa Assíria pygua huvixa kuery Libna tetã re opuꞌã okuapya, mbaꞌeta oendu ma voi huvixa Laquis tetã re opuꞌãa gui ojepeꞌa ma ovyague.

9 Assíria pygua huvixa oendu avi “Etiópia pygua huvixa Tiraca ma je ou oiny nderovai opuꞌã vy”, ꞌea ramo. Haꞌe rami oendu vyve peteĩgue ju omondouka guembiguai kuery Ezequias oĩa katy. Haꞌe vy aipoeꞌi uka haꞌe kuery pe:

10 — Po rami pendeayvu ꞌrã Judá pygua huvixa Ezequias pe: “Enhembotavy uka eme nderuete re rejeroviaa py. Mbaꞌeta aipoꞌre: ‘Jerusalém tetã ma nomboaxai ꞌrã Assíria pygua huvixa po py’, ꞌre.

11 Ndee nerendui teve Assíria pygua huvixa kuery yvy jave re ojapo vaꞌekue? Mbaꞌeta omomba ete. Haꞌe nunga rupi ndee rexaꞌã ri tyꞌy reo jepe aguã?

12 Mbaꞌeta yvy regua ruete raꞌangaa ikuai vaꞌe ndaꞌu ogueraa jepe ri rakaꞌe xeramoĩ kuery omomba aguã gui? Haꞌe vaꞌe kuery ma Gozã, Harã haꞌe Rezefe pygua, haꞌe Éden ramymino kuery Telassar py ikuai vaꞌekue.

13 Haꞌe mamo tu oiko aỹ Hamate pygua huvixa, haꞌe Arpade, Sefarvaim tetã, Hena haꞌe Iva pygua huvixa kuery?” — heꞌi uka.

14 Haꞌe gui ma tembiguai kuery po gui kuaxia para Ezequias ojopy vy ogueroayvu. Haꞌe rami vy Senhor pegua oo py oike vy oexa uka imoiny henonde.

15 Haꞌe rami vy Senhor renonde ojapukai vy aipoeꞌi:

16 — Senhor Israel kuery ruete, anjo kuery pepo áry rupi reguapy reiny vaꞌe repenaa py, ndee anhoꞌi reiko yvy jave regua kuery ruete. Ndee ma yva haꞌe yvy apoare.

17 |yhwh{Senhor,} ejapyxaka rendu pota aguã. Eipeꞌa ke nderexa, rexa pota aguã. Haꞌe vy endu pota Senaqueribe ijayvuague haꞌe javi re, mbaꞌeta ndee Oreruete reikove vaꞌe, nderovai ae ijayvu.

18 Haꞌe gui |yhwh{Senhor,} anhetẽ ete ae Assíria pygua huvixa kuery omomba rakaꞌe yvy regua ikuai vaꞌe, haꞌe kuery yvy guive.

19 Haꞌe gui oapypa guive haꞌe kuery ruete raꞌangaa oguereko vaꞌekue. Haꞌe rami avi haꞌe nunga ma tuuete eꞌỹ ae, avakue rembiapo, yvyra haꞌe ita guigua rive. Haꞌe nunga rupi ae omomba.

20 Haꞌe ramo Senhor Oreruete, orereraa jepe ke ipo gui, yvy regua haꞌe javi oikuaa aguã ndee anho Senhor reikoa — heꞌi.

21 Haꞌe gui Amoz raꞌy Isaías oayvu ogueraa uka Ezequias pe: — Po rami Senhor Israel kuery ruete ijayvu: Assíria pygua huvixa Senaqueribe káuxa xevy rejerure ramo

22 po rami xee Senhor xeayvu hexe. Ndere ma kunhataĩgueꞌi Sião pygua rajy kuery opuka rei okuapy. Nderakykue Jerusalém pygua rajy kuery oguerova-rova oakã.

23 Mbaꞌeta mavaꞌe re tu ndeayvu vai? Mavaꞌe tu rejojai? Mavaꞌe rovai rupi tu ndeayvu haꞌe nderexa py remaꞌẽ vaikue rei? Xee Israel kuery ruete xekyꞌa eꞌỹ vaꞌe rovai ae.

24 Mbaꞌeta nerembiguai kuery remboꞌe Senhor rovai ijayvu aguã re. Haꞌe vy aipoꞌre: “Xekaróxa reta vaꞌe vy ajeupi ꞌrã yvyty áry peve, Líbano yvy re mombyryvea rupi teĩ. Xee aitypa ꞌrã haꞌe py yary yvatekueve haꞌe cipreste iporãgueve ikuai vaꞌe, avaẽ ꞌrã mombyryvea py apyta aguã, kaꞌaguy inhanavea py peve.

25 Haꞌe gui yvy ajoꞌo vy ayꞌu amboae regua kuery pegua yy gui, haꞌe Egito yvy re apyrõ vy rive amombirupa yakã ikuai vaꞌe”, ꞌre vaꞌekue.

26 — Haꞌe rami teĩ nerendui teve yma rupi ma voi xee ae amoĩ haꞌe vaꞌe nunga oiko aguã, ymave guive anhembopyꞌa ae ma haꞌe rami aguã re? Haꞌe rami vy aỹ ma amoingo ete ma haꞌe nungakue. Xee ae aipotaa rami vy ndee rembovaipa karamboae tetã ikorapa vaꞌekue.

27 Haꞌe nunga rupi ae haꞌe pygua kuery ikangypa, okyjepa haꞌe oxĩmba rei rakaꞌe. Haꞌe rami vy okanhymba vyvoi nhuũ rami rive, eꞌỹ vy jai rogue pyau, nhuũ oo aoꞌia áry henhoĩ rive vaꞌe rami, eꞌỹ vy mbaꞌemo onhotỹ mbyre ijaju eꞌỹ re okaipa vaꞌe rami rive.

28 Haꞌe rã xee ma aikuaa porã reguapy reiny rã, repuꞌã reovy haꞌe reike ju rejuvy nhavõ, haꞌe gui xerovai repuꞌã reia guive.

29 Haꞌe ramo xerovai repuꞌã reia haꞌe renhemboyvate reia aendupa ma vy aỹ ma nexĩ re amoĩ ꞌrã tyꞌaĩ ndereruarã, ndejuru re amoĩ avi ꞌrã juru xã, haꞌe rami vy ajapo ꞌrã rejuague rupi ae ju rejevy aguã rami.

30 — Haꞌe gui ndee Ezequias reikuaa aguã ma povaꞌe ꞌrã oiko: Aỹ kovaꞌe maꞌetỹ ma peẽ kuery pekaru ꞌrã mbaꞌemo haꞌe ae gui henhoĩ vaꞌekue re, haꞌe gui amboae maꞌetỹ ma haꞌe vaꞌekue gui ikuai vaꞌekue re ju ꞌrã pekaru. Haꞌe rã mboapy maꞌetỹa py ma penhotỹ ju ꞌrã mbaꞌemo, haꞌe gui pemonoꞌõ ꞌrã. Penhotỹ ꞌrã uva, hiꞌa peꞌu aguã.

31 Haꞌe gui Judá regua rembyre oo jepe vaꞌekue ma hapo ju ꞌrã yvy katy, haꞌe vy hiꞌárykue ma hiꞌa ju ꞌrã.

32 Mbaꞌeta Jerusalém tetã py ikuai ꞌrã okuave vaꞌe, Sião yvyty re ikuai ꞌrã oo jepe vaꞌekue. Senhor ixondaro reta vaꞌe ae ꞌrã ojapo, nhanderayvu etea rupi.

33 — Mbaꞌeta po rami Senhor ijayvu Assíria pygua huvixa rekorã re: “Haꞌe ma kovaꞌe tetã py ndoikei ꞌrãe, neĩ peteĩve huꞌy nomomboi ꞌrã tetã katy, huꞌy jokoa reve nonhembojai ꞌrã ouvy, neĩ yvy nomboꞌyvatei ꞌrã guive tetã kora áry rupi ojeupi aguã.

34 Haꞌe rami ꞌrãgue py tape ouague rupi ae ju ꞌrã ojevy. Kovaꞌe tetã py ndoikei ꞌrãe”, heꞌi Senhor.

35 “Mbaꞌeta xee ae ajoko ꞌrã tetã araa jepe vy, xejee haꞌe xerembiguai Davi re amaꞌẽ vy”, heꞌi.

36 , , Haꞌe gui ma anjo Senhor-a guigua ou vy Assíria pygua kuery ijatya rupi ojuka cento e oitenta e cinco mil. Koꞌẽgue okuaveꞌi vaꞌe ovy vy oexa rã hetekue rive ikuai.

37 Haꞌe ramo Assíria pygua huvixa Senaqueribe ojepeꞌa ju ovy. Ojevy vy guetã ae Nínive py ju opyta.

38 Haꞌe gui ma nguuete raꞌangaa Nisroque pegua opy omboetea py oĩ jave taꞌy kuery ae Adrameleque haꞌe Sarezer ojuka kyxe py. Haꞌe vy onhamba jogueravy Ararate yvy katy. Haꞌe ramo taꞌy Esar-Hadom ju oĩ nguu rekovia.

38

1 , Haꞌe vaꞌe jave py huvixa Ezequias imbaꞌeaxy vy omano ta ma oupy. Haꞌe ramo oĩa py ou Amoz raꞌy profeta Isaías. Haꞌe vy aipoeꞌi ixupe: — Po rami Senhor ijayvu: “Emoatyrõ mbaꞌemo ndero py ikuai vaꞌe, mbaꞌeta remano ꞌrã, ndereikovevei ta ma”, heꞌi.

2 Haꞌe ramo Ezequias ojere vy ngoo mbotya re ngova omboja oupy. Haꞌe vy Senhor pe ojerure vy

3 aipoeꞌi: — Senhor, ajerure ndevy. Nemaꞌenduꞌa ke nerenonde rupi haꞌevea rami aikoague re, xepyꞌa haꞌe javi py. Haꞌevea ramigua ajapo aikovy vaꞌekue nerenonde rupi — heꞌi. Haꞌe vy ojaeꞌo vaipa oupy.

4 Haꞌe gui Isaías pe Senhor ombou ju oayvu. Haꞌe vy aipoeꞌi:

5 — Ejevy ke, haꞌe vy aipoꞌre Ezequias pe: Po rami Senhor neramoĩ Davi ruete vaꞌe ijayvu: “Xee aendu ma renhemboꞌea, nderexay aexa guive. Haꞌe vy amoĩve ꞌrã ndeꞌára quinze maꞌetỹ peve ju.

6 Haꞌe vy rogueraa jepe ꞌrã Assíria pygua huvixa po gui, kovaꞌe tetã guive. Aepy ꞌrã kovaꞌe tetã”, heꞌi.

7 Povaꞌe nunga Senhor oexa uka ꞌrã ndevy, reikuaa aguã oayvuague ojapo ꞌrãa.

8 “Tape pyrõ-pyrõarã Acaz ojapo vaꞌekue re ajapo ꞌrã kuarayꞌã dez pyrõa hakykue katy ju ojevy aguã rami”, heꞌi. Haꞌe gui haꞌekue rami ae ojapo kuarayꞌã dez pyrõa peve hakykue katy ju ojevy aguã rami.

9 Ezequias oporaeiague Haꞌe ramo Judá pygua huvixa Ezequias imbaꞌeaxy vaipa oupyague gui opuꞌã ju ma rire po rami oporaei:

10 — Xee aipoaꞌe vaꞌekue: “Xembaraete rei reve aikovea py teĩ aỹ aike ta yvyra rupa rokẽ rupi. Mbaꞌeta xegui oipeꞌaa ta ma aikovea maꞌetỹ”, haꞌe vaꞌekue.

11 Aipoaꞌeve ju vaꞌekue: “Okuave vaꞌe yvy re xee ndaexavei ma ꞌrã Senhor. Neĩ peteĩve ava ma voi ndaexavei ma ꞌrã yvy re hekoa vaꞌe.

12 Mbaꞌeta xegui aikoveaꞌi oipeꞌaa ta heravy mombyry, vexaꞌi re opena vaꞌe okeaty ombovaipaa rami. Ajukue apoa rami rejaya ta xerekovea nhimbo rami. Ára oaxa rã pytũa rami rejapo xerekovea opa aguã rami.

13 Xee arõ are ma ainy koꞌẽ rai peve, haꞌe rã haꞌe ma guary rami omopẽmba xekãgue. Ára oaxa rã pytũa rami rejapo xerekovea opa aguã rami”, haꞌe vaꞌekue.

14 — Mbyjuꞌi eꞌỹ vy jeruxi rami avi anheꞌẽ aikovy vaꞌekue, apykaxu rami xepoaẽ rei vaꞌekue. Xerexa voi ikangypa ma yvate katy amaꞌẽ riae ete rã. “ |yhwh{Senhor,} ajexavai rei aikovy, xembovai ke”, haꞌe vaꞌekue.

15 — Haꞌe gui aỹ ma marã rami ndaꞌu xeayvu ꞌrã? Ndee ndeayvuague rami ae xerereko. Haꞌe nunga rupi aikovea pukukue re haꞌevepa reiꞌi ꞌrã aikovy, xerekovea ojexavai vaipa rire.

16 |yhwh{Senhor,} haꞌe rami ndee orereko ramo ore avakue roikove, xenheꞌẽ voi haꞌe nunga re ae ꞌrã oĩ. Mbaꞌeta xemoexaĩ vy xemoingove ju.

17 Xembopyꞌa porã ju aguã ae xembojexavai vaꞌekue. Mbaꞌeta ndee ma xerekovea reayvu vy xereraa jepe yvykua py xevaipa aguã gui, mbaꞌeta nderakykue katy remombopa ma ajejavyague haꞌe javi.

18 Haꞌe gui yvyra rupa py ma avave nandererovyꞌaai ꞌrã, manoa py nanemboeteai ꞌrã. Yvy kua katy oguejy vaꞌekue ma noarõvei ꞌrã okuapy anhetẽ ete vaꞌe rupi reikoa.

19 Okuave vaꞌe anho ꞌrã ndereroporaei, kovaꞌe ára xee rogueroporaeia rami. Haꞌe tuu kuery omombeꞌu ꞌrã guaꞌy kuery pe anhetẽ ete vaꞌe rupi reikoa.

20 Mbaꞌeta Senhor ou vy xereraa jepe. Haꞌe nunga rupi mbaꞌepu ixã vaꞌe nhambojoguy reve jaroporaei ꞌrã ára nhavõ jaikovea pukukue re, Senhor pegua oo py — heꞌi.

21 Mbaꞌeta Isaías aipoeꞌi ae vaꞌekue: “Peru figoꞌa oumbiri pyre, haꞌe pemboja ijai re. Haꞌe ramo okuera ꞌrã imbaꞌeaxya gui”, heꞌi vaꞌekue.

22 Ezequias voi aipoeꞌi vaꞌekue: “Mbaꞌe nunga tu oiko ꞌrã aikuaa aguã Senhor ro py ju aa ꞌrãa?” heꞌi vaꞌekue.

39

1 Haꞌe vaꞌe jave py Babilônia pygua huvixa Baladã raꞌy Merodaque-Baladã vaꞌe ma “Huvixa Ezequias haxy oupy” ꞌea rã oendu vy oĩa katy ombou kuaxia para, mbaꞌemo omeꞌẽ vaꞌerã reve.

2 Haꞌe ramo herua kuery ovaẽ rã Ezequias oguerovyꞌa vy haꞌe kuery pe oexa uka mbaꞌemo omoĩ porãaty py oguereko vaꞌe haꞌe javi: prata, ouro, tembiꞌu irũrã, azeite iporãve vaꞌe haꞌe tembiporu joe opuꞌãa pygua. Omoĩ porãaty py ikuai vaꞌe haꞌe javi oexa uka. Neĩ peteĩꞌi voi Ezequias ndoexa ukai haꞌe kuery pe, ngoo py ae, neĩ openaa haꞌe javi rupi oguereko vaꞌe.

3 Haꞌe ramo huvixa Ezequias oĩa py profeta Isaías ou vy oporandu ixupe: — Mbaꞌe nunga re tu avakue ou vaꞌekue ijayvu okuapy raꞌe? Magui tu ou okuapy ndea py? Ezequias ombovai: — Peteĩ yvy mombyryvea gui ou, Babilônia gui ae — heꞌi.

4 Haꞌe ramo oporanduve ju: — Mbaꞌe tu haꞌe kuery oexa okuapy ndero py? Ezequias ombovai: — Xero py oexa okuapy mbaꞌemo ikuai vaꞌe haꞌe javi. Xembaꞌe amoĩ porãaty py oĩ vaꞌe regua neĩ peteĩve ndaexa ukai haꞌe kuery pe — heꞌi.

5 Haꞌe gui ma Isaías aipoeꞌi Ezequias pe: — Endu haꞌvy Senhor ayvu.

6 “Ovaẽ ꞌrã ára ndero py ikuai vaꞌe haꞌe javi Babilônia yvy katy ogueraapaa aguã, ymave guive neramoĩ kuery omoĩ porã vaꞌekue kovaꞌe ára peve. Ndoejaai ꞌrã neĩ peteĩ regua ma voi”, heꞌi Senhor.

7 Nderaꞌy kuery rereko vaꞌekue ae voi ogueraapaa avi ꞌrã okuapy, Babilônia pygua huvixa ro py oaꞌyĩjo pyre meme ikuai aguã — heꞌi. Haꞌe vaꞌe jave ma huvixave kuery oaꞌyĩjo uka ꞌrã guembiguai kuery ngoo rupi guarã.

8 Haꞌe ramo Ezequias aipoeꞌi Isaías pe: — Povaꞌe ayvu Senhor guigua remombeꞌu vaꞌe ma haꞌeve vaꞌe — heꞌi, ojeupe ae “Xee aikuaa rã aikovea ja mbyꞌa porã anho haꞌe haꞌevepa reiꞌi ta merami”, heꞌi vy.

40

1 Nhanderuete aipoeꞌi: “Xevygua kuery pe pendeayvu pembovyꞌaa rupi, pembovyꞌa ju ke.

2 Pendeayvu porãꞌi ke Jerusalém pygua kuery pe. Haꞌe vy aipopeje: ‘Opa ma pendere opuꞌãa ague, mbaꞌeta pendereko vaiague omboguepaa ma. Pejejavyague re pepaga aguã vaꞌekue mokoĩgue ma pejopy Senhor po gui’, peje.”

3 Haꞌe gui ma onhendu ꞌrã tekoa eꞌỹa rupi ojapukai vaꞌe po rami: “Pereko katu ke Senhor raperã. Pemboꞌyvi ke tape tekoa eꞌỹa rupi oo vaꞌe Nhanderuete ou aguã.

4 Mbaꞌeta yvyugua haꞌe javi omonyẽmba ꞌrã. Haꞌe gui yvyty haꞌe yvyꞌã ikuai vaꞌe ombojojapa ꞌrã. Ikarẽ rei vaꞌekue-ꞌekue omboꞌyvipa ꞌrã, haꞌe yvyꞌã guy rei vaꞌekue ijojapa ꞌrã.

5 Haꞌe gui ma ojekuaa ꞌrã Senhor rexakãa. Avakue haꞌe javi ꞌrã oexa, Senhor ojuru py ae ijayvu rire.” Kovaꞌe ayvu rupi João Batista ijayvu Jesus ou ꞌrãa omombeꞌu vy (Mateus 3.3, Marcos 1.3, Lucas 3.4-6, João 1.23).

6 Haꞌe gui peteĩ ayvu onhendu vy “Ejapukai”, heꞌi. Haꞌe gui amongue oporandu: “Mbaꞌe tu arojapukai ta?” “Aipoꞌere: ‘Avakue haꞌe javi ma jai rogue, haꞌe haꞌe kuery oguerovyꞌave vaꞌe haꞌe javi ma ipoty rami rive oĩ.

7 Mbaꞌeta jai rogue ipiru ꞌrã, haꞌe ipoty okuipa ꞌrã, haꞌe vaꞌe re Senhor oipeju ramo rive. Anhetẽ avakue ma jai rogue rami meme ikuai.

8 Jai ipiru ramo ipoty okuipa ꞌrã. Haꞌe rã Nhanderuete ayvu ma oĩ riae ꞌrã rakaꞌe rã peve guarã’, ꞌere.”

9 Haꞌe gui ndee Sião pygua, eẽ ke yvyty yvateve vaꞌe áry mbaꞌemo pyau remombeꞌu aguã. Remombeꞌu ꞌrã mbaꞌemo pyau Jerusalém pygua kuery pe, ayvu atã reve ꞌrã ndeayvu. Epuꞌã ke, ekyje eme, emombeꞌu porã Judá tetã pygua kuery pe: “Pee ma ou oiny Nhanderuete!” ꞌere.

10 Mbaꞌeta Senhor Nhanderuete ma opoꞌakaa reve ou ꞌrã, ojyva py ipoꞌaka aguã. Haꞌe ogueru ꞌrã jaikoague repy, guenonde ombou ꞌrã nhandevy omeꞌẽ vaꞌerã.

11 Haꞌe rami vy onhangareko ꞌrã ojeupegua kuery re vexaꞌi re opena vaꞌe rami. Ojyva áry ogueru ꞌrã vexaꞌi raꞌy, oikuavã ꞌrã heruvy. Haꞌe taꞌyꞌi vaꞌe ma mbegueiꞌi ꞌrã oguereko.

12 Haꞌe gui mavaꞌe ndaꞌu opo ruguaa py yy oaꞌanga, haꞌe okuã py yva oaꞌã rakaꞌe? Mavaꞌe ndaꞌu yvy kuꞌi ojopy ajaka py rami, haꞌe gui yvyty haꞌe yvyꞌã ikuai vaꞌe mbaꞌemo opejaa py oaꞌã rakaꞌe?

13 Mavaꞌe ndaꞌu omboꞌe rakaꞌe Senhor Nheꞌẽ? Mavaꞌe ndaꞌu imongetaarã oiko rakaꞌe omboꞌe aguã? ,

14 Mavaꞌe pe ndaꞌu onhemongeta uka rakaꞌe oikuaapa aguã rami? Mavaꞌe ndaꞌu omboꞌe rakaꞌe tape teko porã rupi oo aguã re, eꞌỹ vy omboꞌe ꞌarandu re, haꞌe rami eꞌỹ vy ixupe oikuaa uka tape oikuaa aguã katy oo vaꞌe?

15 Mbaꞌeta ixupe rã yvy regua ikuai vaꞌe ma yryru gui peteĩ otyky vaꞌe rami ikuai, haꞌe eꞌỹ vy mbaꞌemo opejaa py peteĩ kuꞌi apĩꞌi oĩ vaꞌe rami. Ixupe rã yy paꞌũ ikuai vaꞌe voi yvy kuꞌi opuꞌã vaꞌe rami ikuai.

16 Ixupe guarã japy aguã neĩ Líbano yvy re yvyra ikuai vaꞌe haꞌe javi ndaꞌevei, haꞌe py mymba ikuai vaꞌe voi ndaꞌevei japy reve nhameꞌẽ aguã.

17 Haꞌe oexa rã yvy regua haꞌe javi mbaꞌeverã ndovarei vaꞌe rami ikuai. Haꞌe oikuaa rã mbaꞌeve gui ma voi ndovareive vaꞌe, mbaꞌeve oĩ eꞌỹ vaꞌe rami.

18 Mavaꞌe ndaꞌu Nhanderuete reve joo rami ete ꞌrã heko vaꞌe? Mbaꞌe nunga ndaꞌu hexe nhambojoja ꞌrã?

19 Mbaꞌeta mbaꞌemo apoa ma ojapo ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaa. Haꞌe gui ouro re ombaꞌeapo vaꞌe ju ꞌrã onhovãmba ouro py, haꞌe gui ixãrã ma prata gui ojapo ꞌrã.

20 Haꞌe rã iporiaukueꞌi ma yvyra ovo rive vaꞌerã eꞌỹ ꞌrã oiporavo ꞌrã. Haꞌe vy ojou ꞌrã ojapo kuaapa vaꞌe ojapo aguã taꞌangaa omyĩ aguã rami eꞌỹ.

21 Xapyꞌa rei ndaꞌu haꞌe nunga ndapeikuaai ri? Napendui teve? Pẽvy ndaꞌu nomombeꞌuai ri jypy guive ma voi? Tyrã pa ndapeikuaa potai ae yvy omboytaa ára guive?

22 Mbaꞌeta Nhanderuete ma yvy apy jerekue áryve oguapy oiny vaꞌe, haꞌe oexa rã haꞌe py hekoa vaꞌe kuery tuku rami avi kyrĩꞌi. Haꞌe ae avi oipyo rakaꞌe yva ajukue puku rami, ooꞌi ajukue guigua rami ojora vy oupi haꞌe py oĩ aguã.

23 Haꞌe ae avi omoꞌyvyĩꞌi ꞌrã huvixa kuery ikuai vaꞌe, omokanhymba ꞌrã yvy regua joe oikuaa pota vaꞌe.

24 Haꞌe kuery ma mbaꞌemo raꞌyĩgue rami onhotỹa eꞌỹ vy omoaĩa ramo yvy re hapo vy hiꞌy ypyꞌi ꞌrã, haꞌe rami teĩ haꞌe vaꞌe rupi yvytu oipeju ovy ramo ipirupa vyvoi ꞌrã, haꞌe gui ma yvytu vaikue ogueraapa ꞌrã mbaꞌemo pirekue rami avi.

25 Haꞌe nunga rupi Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe aipoeꞌi: “Mavaꞌe re ndaꞌu peẽ kuery xembojoja ꞌrã? Mavaꞌe tu xee ramigua oiko?” heꞌi.

26 Penderova yva, haꞌe pemaꞌẽ. Mavaꞌe tu haꞌe nunga haꞌe javi ojapo rakaꞌe? Haꞌe ma jaxy-tata oipapa porãmba rire oxondaro kueryrã rami oguenoẽ ꞌrã heravy, peteĩ-teĩ rery rupi oenoĩ vy. Mbaꞌeta imbaraete haꞌe ipoꞌakapa vaꞌe ramo peteĩve ma voi ndoatai ꞌrã.

27 Haꞌe nunga rupi mbaꞌe re tu peẽ Jacó haꞌe Israel kuery pendeayvu vy aipopeje: “Xee aikoa re ma Senhor ndoexa potai, Nhanderuete ndoikuaa potai anhepytyvõ uka teĩ”, peje.

28 Haꞌe rami teĩ ndapeikuaai, napendui ri tyꞌy Nhanderuete Imarã eꞌỹ vaꞌe, Senhor yvy apy apoare naꞌikaneꞌõi haꞌe ndaxypai ꞌrãa? Hiꞌarandua re ma nhande ndajaikuaa pota kuaai ꞌrã.

29 Haꞌe rami ꞌrãgue py haꞌe ae omombaraete ju ꞌrã ikaneꞌõ vaꞌe, omombaraeteve ꞌrã naꞌimbaraetevei vaꞌekue.

30 Mbaꞌeta ipyaukue voi ikaneꞌõ haꞌe haxypa ꞌrã. Kunumigue ikangypa vy hoꞌapa ꞌrã.

31 Haꞌe rã Senhor oarõ oikovy vaꞌe kuery ma ojouve ju ꞌrã ombaraeterã. Haꞌe rami vy opuꞌã ju ꞌrã taguato oveve ovy vaꞌe rami. Onha teĩ naꞌikaneꞌõi ꞌrã, oguata teĩ ndaxypai ꞌrã.

41

1 Nhanderuete re ojerovia eꞌỹ vaꞌe kuery oenoĩ vy omboayvuague “Peẽ kuery yy paꞌũ re pendekoa vaꞌe, pekyrirĩ ke xerenonde. Haꞌe pygua pendekuai vaꞌe, penhemombaraete ke, haꞌe gui mae ma penhemboja xere, xee romboayvu rã pembovai aguã. Peju, jajogueroayvu.

2 Haꞌe gui mavaꞌe tu kuaray oua katy gui ombou oguataa rupi rei joe ipoꞌaka vaꞌerã? Mavaꞌe tu ojapo heta vaꞌe kuery onheꞌẽ rendu aguã rami, haꞌe huvixave kuery ikuai vaꞌe re opyrõ oiny aguã, okyxe py yvy kuꞌi rami omboaꞌypa aguã, haꞌe guapa py omoaĩmba aguã yvytu mbaꞌemo pirekue ombovevepa heravya rami?

3 Mbaꞌeta haꞌe ma oakykue monhamba ma vy henonderã oove ꞌrã mbaꞌeve oiko eꞌỹ re, oguataaty rupi eꞌỹ teĩ.

4 Mavaꞌe tu ojapo haꞌe nunga haꞌe javi oiko aguã rami? Jypyꞌi guive oayvu py rive heta vaꞌe kuery omoingo vaꞌekue ae. Xee ae Senhor jypyꞌi guive haꞌe opaa py guarã aiko”, heꞌi.

5 Haꞌe nunga yeꞌẽ yvýry hekoa vaꞌe kuery haꞌe nunga oexa vy onhemondyipa ꞌrã. Yvy apy gui voi oryryipa reve ꞌrã onhemboja jogueruvy.

6 Peteĩ-teĩ nhomombaraete ꞌrã. Haꞌe vy oirũ kuery pe “Nembaraete ke”, heꞌi ꞌrã.

7 Haꞌe rami vy mbaꞌemo raꞌangaa apoa omokyreꞌỹ ꞌrã ouro re ombaꞌeapo vaꞌe, haꞌe gui karavo mbotaa py ombojoja vaꞌe ju aipoeꞌi ꞌrã ferro áry ombope vaꞌe pe: “Rejapo porã rima raꞌe”, heꞌi ꞌrã. Haꞌe rami vy karavo py mbaꞌemo raꞌangaa re ombota ꞌrã hoꞌa eꞌỹ aguã.

8 “Haꞌe rã ndee Israel ma xerembiguai reiko. Ndee Jacó ma xerembiporavo, xeirũ Abraão ramymino.

9 Ndee ma yvy apy gui rogueru vaꞌekue, roenoĩ mombyryvea py reĩa gui. Haꞌe vy aipoaꞌe: ‘Ndee ma xerembiguai. Xee roiporavo rire ndoroejai ꞌrã.

10 Ekyje eme, mbaꞌeta xee aiko ndereve. Enhemondyi eme, mbaꞌeta xee ma Nderuete. Xee romombaraete ꞌrã, roipytyvõ haꞌe teko porã rupi roguereko ꞌrã aiporu kuaa regua py.

11 Haꞌe rã nderovai ipoxypa vaꞌe kuery ma oxĩmba rei haꞌe ndaꞌevei nho ꞌrã okuapy. Haꞌe vaꞌe kuery ma omomba rivea ꞌrã ovareꞌỹ vaꞌe rami. Haꞌe rami vy ndere ijaꞌe eꞌỹ vaꞌe kuery okanhymba ꞌrã.

12 Haꞌe vaꞌe rire ndere opuꞌã vaꞌekue reka teĩ nderejouvei ꞌrã. Nderovai opuꞌã vaꞌekue omombytaa ꞌrã ovareꞌỹ vaꞌe.

13 Mbaꞌeta xee Senhor Nderuete ma rojopy ꞌrã ndepo reiporu kuaa regua re. Haꞌe vy aipoaꞌe ꞌrã: “Ekyje eme ke, xee roipytyvõ ꞌrã”, haꞌe.

14 “ ‘Ekyje eme Jacó haꞌe Israel kuery, taxoꞌi rami mbovyꞌi ete pendekuai teĩ. Xee roipytyvõ ꞌrã’, heꞌi Senhor penderepya, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe.

15 Haꞌe gui peẽ rojapo ꞌrã mbaꞌemo moaꞌyĩa haimbe haꞌe ipyau vaꞌe, haĩ jovai vaꞌe rami. Haꞌe ramo yvyty ikuai vaꞌe pemboaꞌy ꞌrã pemonguꞌipa peve, yvyꞌã ikuai vaꞌe voi pemombytapa ꞌrã mbaꞌemo pirekue aty rami. Apy ma ijayvu ngovaigua kuery omomba aguã re.

16 Pembovevepa ramo yvytu ogueraapa ꞌrã, yvytu jere omoaĩ ꞌrã. Haꞌe rã peẽ ma perovyꞌa ꞌrã Senhor, pemboete ꞌrã Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe.

17 “Haꞌe gui ojexavai haꞌe oipota reiꞌi vaꞌe kuery ma yy oeka teĩ ndojoui ꞌrã. Inhapekũ ipirupa ꞌrã yuvei gui. Haꞌe rami teĩ xee Senhor aendu ꞌrã. Xee Israel kuery Ruete vy ndaeja rivei ꞌrã.

18 Haꞌe rami vy yvyꞌã ipiru reia gui teĩ xee amboxyry ꞌrã yy, ajapo ꞌrã yvyugua mbyte rupi yvu oiko aguã. Tekoa eꞌỹa rupi voi ajapo ꞌrã yupa oĩ aguã, haꞌe yvy piru reia vaꞌekue ajapo ꞌrã yypa aguã rami.

19 Tekoa eꞌỹa py anhotỹ ꞌrã yary, acácia, murta haꞌe oliveira. Haꞌe joyvy-yvy tekoa eꞌỹa py amoenhoĩ ꞌrã cipreste, olmeiro haꞌe buxo,

20 pavẽ oexa vy oikuaa aguã, oikuaa pota haꞌe oikuaa porã aguã Senhor po ae haꞌe nunga ojapoague, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe omoingoague.”

21 Senhor aipoeꞌi: “Pemombeꞌu porã ke peikuaa vaꞌe. Pendeayvu anhetẽ rupi peikoa re”, heꞌi Jacó kuery Ruvixave. Apy ma tuuete ramigua kuery pe Nhanderuete ijayvu.

22 “Peru ke peikuaa vaꞌe, pemombeꞌu mbaꞌemo oiko vaꞌerã. Pemombeꞌu ke ayvu yma guare, haꞌe nunga re jaikuaa pota aguã, jaikuaa aguã ojeupity ete ma paa. Haꞌe rami eꞌỹ vy rakaꞌeve rã guarã pemombeꞌu roendu aguã.

23 Peikuaa uka ke rakaꞌeve rã guarã, peẽ kuery ete pa tuuete peikoa roikuaa aguã. Pemoingo ke mbaꞌemo porã, eꞌỹ vy mbaꞌemo vai teĩ, haꞌe rami vy rokyjepa aguã, haꞌe jaexa pavẽ aguã.

24 Haꞌe rami avi peẽ kuery ma mbaꞌeverã ndapevarei, penerembiapokue voi ndovareive vaꞌe meme. Pendeporavoa kuery voi ojeguarupy ikuai.

25 “Haꞌe gui xee ma kuaray apuꞌaꞌia katy gui peteĩ ambou ramo ou ꞌrã. Kuaray oẽa katy oiko teri reve aenoĩ ramo ojapukai xerery rupi. Haꞌe vaꞌe ma opyrõ ꞌrã huvixa kuery re yapo rami, nhaeꞌũ re ombaꞌeapo vaꞌe yapo omouꞌũa rami avi.

26 Mavaꞌe ndaꞌu jypyꞌi guive haꞌe nunga omombeꞌu, oiko eꞌỹ mbove ma voi jaikuaa vy ‘Haꞌe rami ae ri’, jaꞌe aguã? Haꞌe rami avi jipoi avave rei imombeꞌuarã, ikuaa ukaarã ndoikoi, pendeayvu oendu vaꞌekue voi ndoikoi.

27 Xee ae ma jypy Sião pe amombeꞌu vy ‘Maꞌẽ, upe ma oĩ!’ haꞌe vaꞌekue. Mbaꞌeta Jerusalém pygua kuery pe ambou ayvu porã mombeꞌuarã.

28 Xee amaꞌẽ vy ndaexai peteĩve, peẽ kuery vaꞌe regua ndoikoi nhomongeta kuaa vaꞌe, haꞌe vaꞌe pe nhaporandu rã ombovai vaꞌerã.

29 Peẽ kuery haꞌe javi ma mbaꞌeverã ndapevarei. Penerembiapo voi mbaꞌe eꞌỹ meme. Mbaꞌeta mbaꞌemo raꞌangaa ojapo pyre ma yvytu rive, hyrukue rei vaꞌe ae.”

42

1 “Apy ma oĩ xerembiguai ambopoꞌaka vaꞌe. Xerembiporavo oiko, xenheꞌẽ py arovyꞌa vaꞌe. Hexe amoĩ Xenheꞌẽ. Haꞌe ramo amboae regua kuery pe oikuaa uka ꞌrã teko porã regua.

2 Haꞌe rami avi haꞌe ma nanhomotareꞌỹi ꞌrã, ndojapukai atãi ꞌrã, neĩ tetã mbyte rupi voi noendu ukai ꞌrã oayvu.

3 Takua omopẽ mbyre nomouꞌũi ꞌrã, neĩ nomboguei ꞌrã tataendy raꞌy hataxĩ riveꞌi vaꞌe voi. Haꞌe rami ꞌrãgue py anhetẽ vaꞌe rupi ꞌrã oikuaa uka teko porã regua.

4 Haꞌe ma ndopai ꞌrã, nokanhyi ꞌrã guive, yvy jave re teko porã regua oikuaa ukapa eꞌỹa ja. Haꞌe gui yeꞌẽ yvýry ikuai vaꞌe voi oarõ ꞌrã okuapy oeko mboꞌe aguã.” Apy ma ijayvu ikangy vaꞌe haꞌe iporiaukueꞌi Jesus Cristo nomombai ꞌrãa re, haꞌe rami ꞌrãgue py ogueraa jepe ꞌrã .

5 Po rami ijayvu Senhor Nhanderuete yva ojapo haꞌe oipyo vaꞌekue, ko yvy onhono vy opa mbaꞌe hiꞌa aguã rami ojapo vaꞌekue. Haꞌe ae yvy regua kuery pe omeꞌẽ rakaꞌe ipytuẽrã oikove aguã, haꞌe kuery re omoĩ avi inheꞌẽrã. Haꞌe vy aipoeꞌi:

6 “Xee Senhor ma roenoĩ vaꞌekue teko porã rupi. Haꞌe rami rire ajopy ꞌrã ndepo re. Ndere anhangareko reve romoĩ ꞌrã neretarã kuery pe xereve guarã ajapo vaꞌekue reikuaa uka aguã, haꞌe amboae regua kuery voi remoexakã aguã rami.

7 Haꞌe rami vy reipeꞌa aguã omaꞌẽ eꞌỹ vaꞌe rexa, haꞌe nhuã gui reipeꞌa aguã omboty pyre, nhuã pytũa py oĩ vaꞌekue voi.

8 Xee ma Senhor, po rami ae xerery. Haꞌe rami vy xerexakãa ma nameꞌẽi ꞌrã amboae pe, xerekovia namboete ukai ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaa ojapo pyre.

9 Maꞌẽ, jypy amombeꞌu vaꞌekue-ꞌekue ma ojeupitypa ma, haꞌe gui mbaꞌemo ipyau vaꞌe ju aikuaa uka pẽvy. Haꞌe nunga oiko eꞌỹ mbove xee ajapo ꞌrã pendu aguã rami.”

10 Nhandereraa jepea re japoraei aguã Pemonhendu ke Senhor pe mboraei pyau. Peẽ kuery yeꞌẽ rupi peguata vaꞌe, pendu uka peporaeia yvy apy peve, yeꞌẽ rupigua haꞌe javi reve, haꞌe yeꞌẽ yvýry rupi pendekoa vaꞌe haꞌe javi.

11 Pemonhendu ke pendeayvua tekoa eꞌỹa rupi, tetã haꞌe tekoa Quedar regua py pendekuai vaꞌe voi. Itaova rupi pendekoa vaꞌe, pevyꞌa ke, pejapukai yvyty apyte áry pendekuaia gui.

12 Pemboete Senhor. Pemombeꞌu hexakãa yeꞌẽ yvýry rupi ikuai vaꞌe pe.

13 Mbaꞌeta Senhor ma ipyꞌa guaxuve vaꞌe rami avi oẽ ouvy vy kyreꞌỹ re ꞌrã oo joe opuꞌã vaꞌe rami. Ojapukai atã ꞌrã joe opuꞌã aguã katy oo vaꞌe rami. Haꞌe rami vy ngovaigua kuery pe oexa uka ꞌrã opoꞌakaa.

14 Haꞌe gui Nhanderuete aipoeꞌi: “Xee ma yma ete guive akyrirĩ vaꞌekue, ajejoko vy mbaꞌeve ndaꞌei vaꞌekue. Haꞌe rã aỹ ma ajapukai ꞌrã imemby raxy vaꞌe rami, anheaꞌã ꞌrã ipytuẽ atã vaꞌe rami.

15 Mbaꞌeta amomba ꞌrã yvyty haꞌe yvyꞌã ikuai vaꞌe, haꞌe amombirupa ꞌrã jai haꞌe rupi ikuai vaꞌe haꞌe javi. Yakã ikuai vaꞌekue ajapo ꞌrã yvy piru rei oĩ aguã rami, haꞌe yupa ikuai vaꞌekue amombirupa ꞌrã.

16 Haꞌe gui ára revegua eꞌỹ vaꞌe kuery ma areko ꞌrã heravy tape ndoikuaai vaꞌe rupi, aroguata ꞌrã oikuaa eꞌỹa rupi. Haꞌe kuery renonde amoexakãmba ꞌrã pytũ rei oĩ vaꞌekue rupi, tape vaikue rei vaꞌekue voi ambojojapa ꞌrã. Haꞌe nunga ajapo ꞌrã haꞌe kuery pe, ndaejai ꞌrãe.

17 Haꞌe rã mbaꞌemo raꞌangaa ojapo pyre re ojerovia vaꞌe kuery ma ojevy rivepa ꞌrã. Haꞌe rami vy oxĩmba ꞌrã okuapy ndoikuaai rei vy, mbaꞌemo raꞌangaa ojapo pyre pe rive ‘Oreruete’, heꞌi rire.”

18 Israel kuery ára revegua eꞌỹ rami ikuaia re ijayvuague Pendeapyxa eꞌỹ vaꞌekue, pendu ke. Haꞌe peẽ ára revegua eꞌỹ vaꞌe, pemaꞌẽ pexa aguã.

19 Mavaꞌe ndaꞌu oiko ára revegua eꞌỹ, xerembiguai eꞌỹ vy? Mavaꞌe ndaꞌu xeayvu mombeꞌuarã amondouka vaꞌe rami ndaꞌijapyxai vaꞌe oiko? Mavaꞌe ndaꞌu xerevegua “ Senhor rembiguai” haꞌea vaꞌe rami ára revegua eꞌỹ oiko? Apy “Xerembiguai” heꞌia ma ojeupe guarã oiporavo vaꞌekue re ijayvu vy.

20 Mbaꞌeta peẽ kuery ma opa mbaꞌe pexa teĩ peteĩve ndapexa kuaai. Pendeapyxa ojepeꞌa porã vaꞌeri napendui ꞌrã mbaꞌeve.

21 Senhor gueko porãa oikuaa uka vy ojeguigua lei omboyvate haꞌe omoexakãmba rakaꞌe, oipotaa rami vy.

22 Haꞌe rã kovaꞌe kuery ma oipeꞌapaa rã okanhygue rami avi ikuai. Haꞌe kuery haꞌe javi ma itakua py ojokuapaa reve ombotya, nhuã py omboty pyre ikuai. Hoꞌu pyrã rami rive ombotya, heraa jepearã ndoikoi guive. Heraapa pyre ikuai, haꞌe avave rei aipo ndeꞌi ꞌrã: “Tapeo porã ju.”

23 Haꞌe gui peẽ kuery vaꞌe regua mavaꞌe tu oendu kuaa ꞌrã haꞌe nunga? Mavaꞌe ndaꞌu oikuaa pota reve oendu kuaa ꞌrã haꞌe vaꞌe rire mbaꞌemo oiko vaꞌerã?

24 Mavaꞌe tu Jacó regua kuery omboaxa rakaꞌe heraapa pyrã, haꞌe Israel kuery omboaxa ipeꞌaarã pe? Senhor eꞌỹ ri ndaꞌu omboaxa rakaꞌe, hovai haꞌe kuery ojejavy rire? Mbaꞌeta ixuguigua tape rupi haꞌe kuery ndaꞌikuaixei, ixuguigua lei re ndojapyxakaxei guive.

25 Haꞌe nunga rupi ae haꞌe kuery re ombou opoxy etea, joe opuꞌãa py hoꞌapa aguã. Haꞌe rami py tata omboja ijyvýry rupi. Haꞌe rami ete teĩ haꞌe kuery ndoikuaai. Oapypaa teĩ haꞌe nunga re ndoikuaa potai.

43

1 Nhanderuete anho Israel kuery reraa jepea oikoa re ijayvuague Haꞌe gui aỹ ma po rami ijayvu Senhor nemoingoare, Jacó haꞌe Israel kuery apoare. Aipoeꞌi: “Pekyje eme ke, mbaꞌeta xee ma roepy. Penderery rupi roenoĩ rire xembaꞌe pendekuai.

2 Haꞌe rami rire yy rupi peaxa ramo xee aiko ꞌrã pendereve. Yakã rupi peaxa teĩ napendeaoꞌi ꞌrã. Tata rupi peaxa ramo napenderapyi ꞌrã, hendy vaꞌe voi napendeoverei ꞌrã.

3 Mbaꞌeta xee ma Senhor Penderuete, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe haꞌe pendereraa jepea aiko. Haꞌe rami vy penderekovia ameꞌẽ ꞌrã Egito pygua kuery. Etiópia haꞌe Sebá pygua voi ameꞌẽ ꞌrã pendere.

4 Mbaꞌeta xevy rã ovare ete vaꞌe haꞌe omboeteve pyrã pendekuai, xee roayvu guive. Haꞌe nunga rupi ae penderekovia ameꞌẽ ꞌrã amboae regua kuery, penderekovia aepy vy.

5 Haꞌe nunga rupi pekyje eme, pendereve xee aiko ramo. Haꞌe rami vy peneramymino kuery arupa ju ꞌrã kuaray oẽa haꞌe oikea katy gui amonoꞌõmba vy.

6 Kuaray ijapuꞌaꞌia katygua pe aipoaꞌe ꞌrã: ‘Emeꞌẽmba ju ke.’ Haꞌe kuaray puku-a katygua pe avi ‘Ejoko eme’, haꞌe ꞌrã. Peru ke xeraꞌy kuery mombyry gui, peru xerajy kuery yvy apy gui,

7 xerery rupi aenoĩ vaꞌekue haꞌe javi, xee ae anhemboete uka vy amoingo haꞌe ajapo vaꞌekue.

8 “Peru ke hexa oĩ vaꞌeri ndoexai vaꞌe kuery, haꞌe ijapyxa oĩ vaꞌeri ndojapyxakaxei vaꞌe guive.

9 Tou avi yvy regua kuery haꞌe javi, taꞌijatypa opa marãgua kuery ikuai vaꞌe. Haꞌe kuery vaꞌe regua mavaꞌe tu omombeꞌu kuaa ꞌrã haꞌe nunga, haꞌe nhandevy oikuaa uka yma rupi amombeꞌu uka vaꞌekue-ꞌekue? Haꞌe rami vy toexa uka imombeꞌuarã oguereko ri vy, heko porãa kuaa ukaarã, nhaendu vy ‘Anhetẽ ete ae’ jaꞌe aguã.

10 “Haꞌe rã peẽ ae ma xereko mombeꞌuarã pendekuai”, heꞌi |yhwh{Senhor.} “Peẽ ma xerembiguairã aiporavo vaꞌekue xeayvua pendu vy perovia aguã, haꞌe rami vy xee anho aikoa peikuaa aguã, mbaꞌeta xee aiko eꞌỹ mbove peteĩve tuuete ndoikoi rakaꞌe, haꞌe xee aiko rire voi amboae ndoikoi ꞌrã.

11 Xee, xee ae ma Senhor. Xee eꞌỹ vy ndoikoi jogueraa jepearã.

12 Xee ma amombeꞌu uka ma voi ajogueraa jepe aguã. Haꞌe vaꞌe ambou ma vy aikuaa uka ju. Penembyte ndoikoi amboae ramigua tuuete, haꞌe rã peẽ kuery ma xekuaa ukaarã pendekuai”, heꞌi Senhor. “Xee ae ma Penderuete.

13 Ára oiko eꞌỹ mbove ma voi xee ae aiko rakaꞌe. Ndoikoi guive xepo gui jopeꞌaarã. Mbaꞌeta xee mbaꞌemo ajapo ta ramo mavaꞌe tu xejoko ta?” heꞌi.

14 Babilônia pygua poꞌakaa gui ogueraa jepe aguã re ijayvuague Senhor pendereraa jepea, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ma po rami ijayvu: “Peẽ kuery roayvu vy Babilônia yvy re amondouka ꞌrã hovaigua kuery tetã re opuꞌã okuapy vaꞌerã. Haꞌe rã haꞌe pygua caldeu kuery ma ajapo ꞌrã onhamba aguã rami. Kanoã haꞌe kuery oguerovyꞌa rei vaꞌekue py ae ꞌrã ojava.

15 Xee ma Senhor Penderuete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe, Israel kuery moingoare, penderuvixave”, heꞌi.

16 Po rami Senhor ijayvu. Haꞌe ma ymave yeꞌẽ rupi ojapo vaꞌekue peteĩ tape, yy oxyry atã vaꞌekue mbyte rupi ixupegua kuery oaxa aguã. Apy ma ijayvu Yeꞌẽ Pytã mbyte rupi Israel kuery oaxapaague re .

17 Haꞌe gui haꞌe kuery rakykue ojapo vaꞌekue karóxa haꞌe kavaju ojeꞌoi avi aguã rami, xondaro kuery imbaraetekueve guive. Haꞌe py ae haꞌe kuery hoꞌapa, nopuꞌãvei, neĩ ndoikovei ꞌrã guive, tataendy ogue vaꞌekue rami avi. Haꞌe vy Senhor aipoeꞌi:

18 “Aỹ gui ma penemaꞌenduꞌave eme mbaꞌemo oiko vaꞌekue re rive, yma guare-guare re anho pendepyꞌa eme.

19 Mbaꞌeta xee ajapo ꞌrã mbaꞌemo pyau aỹꞌi ma voi ojekuaa oiny aguã rami. Xapyꞌa rei ndaꞌu ndapexai ri? Mbaꞌeta tekoa eꞌỹa rupi ju ꞌrã xee aexa uka tape, haꞌe yvy piru reiague rupi ajapo ꞌrã yakã oxyry aguã rami.

20 Haꞌe ramo mymba kaꞌaguy regua voi xemboete ꞌrã okuapy, jagua-tuvy nheꞌẽ haꞌe guyra nhandu raꞌy, tekoa eꞌỹa rupi yy amoĩ ramo, haꞌe yakã yvy piru reiague rupi. Xevy guarã aiporavo vaꞌekue oyꞌu aguã rami ajapo,

21 peteĩ regua xejeupe guarã ae amoingo vaꞌekue pe, xere imaꞌenduꞌaa rupi xereroporaei aguã.”

22 “Haꞌe rami teĩ Jacó kuery, xevy pe ma peẽ kuery ndapejapukai. Haꞌe rami ꞌrãgue py Israel kuery, penekaneꞌõmba rive xevy pe pendekuaia gui.

23 Mbaꞌeta xevy pe ete ndaperui vexaꞌi raꞌy peapy reve pemeꞌẽ vaꞌerã, naxemboetei guive mbaꞌemo pejukaa py. Xee ma norombovoyi mbaꞌemo aju xejeupe guarã ameꞌẽ uka vy, noromokaneꞌõi guive heakuã vaꞌe aapy uka vy.

24 Xevy peguarã ndapejoguai takua heakuã porã vaꞌe pendeperáta re, naxembovyꞌai guive mbaꞌemo peapy aguã pejuka vaꞌekue kyra pemeꞌẽ vy. Haꞌe rami ꞌrãgue py pejejavya py rive xembovoyi, xemokaneꞌõ guive pendeko vaia py.

25 Haꞌe ramive ma xee, xee ae pendereko vaiaty ambogue vaꞌe, xejee ae amaꞌẽ vy. Haꞌe rami vy naxemaꞌenduꞌavei ma pejejavyague re.

26 Xemomaꞌenduꞌa ke, jaa ke romboayvu aguã py. Penhemombeꞌu porã ke romboeko porã kuaa aguã.

27 Mbaꞌeta penderu ypy ma heko vai, haꞌe gui nhanembyte guarã amoĩ vaꞌekue ju ojejavy okuapy xerovai.

28 Haꞌe nunga rupi ae amboyke ꞌrã pembojeroviaaty rupigua yvatekueve. Jacó kuery ma amboaxa ꞌrã imombaarã pe, Israel kuery amboaxa ꞌrã ijojaiarã pe.”

44

1 “Aỹ ma peẽ Jacó kuery xerembiguai, haꞌe Israel kuery xerembiporavo pendekuai vaꞌe, pendu ke.

2 Po rami ijayvu Senhor penemoingoare, penderyruꞌi py ma voi pendeapo vaꞌekue, haꞌe penepytyvõa: Jacó kuery xerembiguai, xerembiayvu kuery roiporavo vaꞌekue, pekyje eme.

3 Mbaꞌeta oyꞌuxe rei vaꞌe kuery pe anhoẽ ꞌrã yy, amboxyry ꞌrã yvy piru reiague rupi. Haꞌe rami ae avi Xenheꞌẽ voi anhoẽ ꞌrã neramymino kuery áry, haꞌe kuery áry anhoẽ ꞌrã amoingo porã aguã.

4 Haꞌe ramo haꞌe kuery ma jai ipotypa vaꞌe rami avi ikuai porã ꞌrã, haꞌe yakã yvýry yvyra hiꞌaĩ vaꞌe rami.

5 Haꞌe kuery vaꞌe regua ma ‘Xee ma Senhor pegua’, heꞌi ꞌrã. Haꞌe rã amboae ma Jacó rery rupi onhemboery uka ꞌrã. Haꞌe rã amboae ju opo re ae ombopara ꞌrã: ‘Xee ma Senhor pegua’ heꞌia vaꞌe, haꞌe guery apyrã omoĩ ꞌrã Israel rery py.”

6 Po rami ijayvu Senhor Israel kuery ruvixave, heraa jepea, Senhor ixondaro reta vaꞌe: “Xee ma jypyꞌi guive haꞌe opaa py guarã aiko. Xee eꞌỹ vy ndoikoi tuuete mboae.

7 Mavaꞌe ndaꞌu xee ramigua oiko ymave rupi mbaꞌemo oiko vaꞌerã mombeꞌua, ymavegua kuery amoingo guive? Haꞌe rami ri ramo tove toikuaa uka, tomombeꞌu porã haꞌvy xerenonde. Tomombeꞌu mbaꞌemo oiko vaꞌerã, mbaꞌemo ndojeupityi teri vaꞌe.

8 Penhemondyi eme, pekyje eme guive. Haꞌe vaꞌe ára guive namombeꞌui teve haꞌe nunga pẽvy? Ndaikuaa ukai ri tyꞌy? Peẽ kuery ma xekuaa ukaarã pendekuai. Oiko avi ꞌrã ndaꞌu amboae tuuete xee ramigua? Any, amboae itaova ndoikoi xee aikuaa vaꞌe.”

9 Mbaꞌemo raꞌangaa mbojeroviaa rupi ikuai vaꞌe naiꞌaranduia re ijayvuague Mbaꞌemo raꞌangaa apoa ikuai vaꞌe haꞌe javi ma mbaꞌeverã ndovarei, taꞌangaa haꞌe kuery ojou porãve vaꞌe voi. Haꞌe kuery ae oikuaa uka mbaꞌeve ndoexai haꞌe ndoikuaaia, ndaꞌevei nho aguã rami.

10 Mavaꞌe ndaꞌu tuueterã ojapo, eꞌỹ vy mbaꞌemo ryku gui mbaꞌemo raꞌangaarã ojapo ꞌrã, mbaꞌeverã ndovarei vaꞌerã rive?

11 Mbaꞌeta haꞌe nunga mboetea ma guive rã ndaꞌevei nho ꞌrã, ijapoare ava meme ramo. Haꞌe kuery toupa xerenonde ojexa uka aguã. Haꞌe gui ma tonhemondyipa ju ojeꞌoivy oxĩmba vy.

12 Haꞌe gui ferro re ombaꞌeapo vaꞌe ma ojapo ꞌrã peteĩ haxa. Haꞌe gui ma tata py ombaꞌeapo vy mbaꞌemo raꞌangaa ju ꞌrã ojapo ombota-mbota vy. Ojapo ꞌrã heravy ojyva mbaraetea py. Haꞌe rami teĩ okaruxe vy ikaneꞌõ ꞌrã, yy ndoyꞌui vy naꞌimbaraetevei ꞌrã.

13 Haꞌe gui yvyra gui mbaꞌemo raꞌangaa ojapo kuaa vaꞌe voi ixã omoatã vy lápis py oaꞌã ꞌrã heravy mbaꞌemo raꞌangaarã. Haꞌe rami vy yvyra nhopĩa py ju ꞌrã onhopĩ-nhopĩ, haꞌe oaꞌã ju ꞌrã imarkaa py. Haꞌe vy ojapo ꞌrã ava rami ete iporã rei vaꞌe, ooꞌi oĩ atyrã py oĩ aguã.

14 Haꞌe rami aguã ma avakue oakeꞌo ꞌrã yary, haꞌe eꞌỹ vy cipreste, carvalho, yvyra kaꞌaguy re ikuai vaꞌe gui oiporavo vy. Xapyꞌa rei onhotỹ ꞌrã pinho yky, oky ramo yvate ovy vaꞌerã.

15 Haꞌe nunga yvyra ma avakue oapy aguã ikuai. Amongue yvyra pẽgue omoendy vy ojapeꞌe ꞌrã oiny, mbojape ombojy ꞌrã guive. Haꞌe vaꞌe yvyra gui ae avi ojapo ꞌrã nguuete raꞌangaarã. Haꞌe rami vy henonde oĩ ꞌrã guenapyꞌã re. Mbaꞌemo raꞌangaarã ojapo vaꞌekue renonde oĩ ꞌrã guenapyꞌã re ombojerovia vy.

16 Peteĩ ijaygue ma oapy ꞌrã tata py. Haꞌe vaꞌe py ma ombojy ꞌrã xoꞌo hoꞌu aguã. Oexy ma vy hevyatã ꞌrã, haꞌe ojapeꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã oiny: “Haꞌeve ajapeꞌe ma, haꞌe aexa hexakãa”, heꞌi ꞌrã.

17 Haꞌe gui ijaygue mboae gui ma ojapo ꞌrã nguueterã, mbaꞌemo raꞌangaa rive. Haꞌe vaꞌe renonde ma oĩ ꞌrã guenapyꞌã re. Ngova yvy re omovaẽ reve ojerure ꞌrã oiny haꞌe nunga pe. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: “Xereraa jepe ke, mbaꞌeta ndee ma xeruete”, heꞌi ꞌrã.

18 Haꞌe kuery ma mbaꞌeve ndoikuaai, oꞌarandurã nomoĩ, hexa ojapa ma oexa eꞌỹ aguã, ikuraxõ py voi ndoikuaavei ma.

19 Neĩ peteĩve ma ndoikuaa pota porãi ꞌrã, naiꞌarandui haꞌe mbaꞌeve ndoikuaai aipoeꞌi aguã: “Peteĩ ijaygue ma apy tata py, haꞌe tapyĩ áry aexy mbojape. Hiꞌáry ma xoꞌo aexy ma vy haꞌu. Haꞌe ijaygue mboae gui ndaꞌu ajapo ꞌrã ri ojeguaru pyrã? Xerenapyꞌã re ꞌrã ri ndaꞌu aĩ yvyra pẽgue renonde?” ndeꞌi ꞌrã.

20 Haꞌe nunga avakue ma tanhimbu rive hoꞌu oiny vaꞌe rami ikuai, okuraxõ py onhembotavy uka vy ojekore vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma ndogueraa jepe kuaai guekove, neĩ aipo ndeꞌi kuaai: “Apu re eꞌỹ ri ndaꞌu ajerovia?” ndeꞌi.

21 Ogueraa jepe aguã re ijayvuague “Jacó haꞌe Israel kuery, penemaꞌenduꞌa ke povaꞌe nungakue re, mbaꞌeta peẽ ma xerembiguai kuery! Xee ae rojapo vaꞌekue xerembiguairã. Israel kuery, xee ndaxerexarai ꞌrã pendegui.

22 Haꞌe rami ꞌrãgue py pejejavyaty amokanhymba ꞌrã yvyxĩ rami, haꞌe pendereko vaiaty amomba ꞌrã arai rami. Pejevy ju haꞌvy xea katy, xee rogueraa jepe rire.”

23 Haꞌe nunga Senhor ojapo rire peporai ke, yva regua pendekuai vaꞌe. Haꞌe peẽ yvy guyrygua kuery, peroporaei avi ke. Peẽ yvyty haꞌe kaꞌaguy pendekuai vaꞌe, haꞌe yvyra pendekuai vaꞌe haꞌe javi, penhendu ke mboraei rupi, mbaꞌeta Senhor oepy Jacó kuery, haꞌe Israel kuery ogueraa jepe vy onhemboete uka rire.

24 Po rami ijayvu Senhor pendereraa jepea, penderyruꞌi py ma voi penemboeteꞌi vaꞌekue: “Xee ma Senhor opa mbaꞌe apoa. Xee aeꞌi aipyo vaꞌekue yva, haꞌe anhono vaꞌekue yvy.

25 Xee ajapo profeta ramigua rive apu rupi ijayvua ojeupity eꞌỹ aguã rami, haꞌe namoꞌaranduveipa ꞌrã imbaꞌekuaa vaꞌe. Mbaꞌeta hiꞌarandu vaꞌekue ajapo ꞌrã ndoikuaavei aguã rami, hiꞌaranduague mbaꞌemo vairã opytapa aguã.

26 Haꞌe rã xerembiguai ijayvuague ma xee amoingo ꞌrã, ajapo ꞌrã xeayvu mombeꞌua kuery ijayvua ojeupity aguã rami. Haꞌe rami vy Jerusalém tetã pe aipoaꞌe: ‘Haꞌe py ma ikuaia ju ꞌrã.’ Haꞌe Judá yvy re tetã ikuai vaꞌekue pe ma ‘Ojapoa ju ꞌrã’, haꞌe. Haꞌe py oogue hoꞌapa vaꞌekue pe ma ‘Xee amoatyrõmba ju ꞌrã’, haꞌe.

27 Yy tyguaxu vaꞌe pe aipoaꞌe: ‘Ndepiru ke, haꞌe nderegua yakã ikuai vaꞌe voi xee amombirupa ꞌrã.’

28 Haꞌe gui Ciro pe ma aipoaꞌe: ‘Haꞌe ma xerymba vexaꞌi kuery re opena vaꞌe vy ojapopa ꞌrã xee aipotaa haꞌe javi’, haꞌe. Ciro ma Pérsia pygua huvixave. Babilônia re ipoꞌaka ma vy Israel kuery omondoukapa ju ijyvy katy . Jerusalém tetã pe avi aipoaꞌe: ‘Omoatyrõa ju ꞌrã.’ Templo pe voi ‘Omboytaa ju ꞌrã’, haꞌe.”

45

1 Huvixa Ciro Israel kuery omondoukapa ju aguã re ijayvuague Po rami Senhor ijayvu guembiporavo huvixave Ciro reko re: “Ipo oiporu kuaa regua re ajopy herekovy, haꞌe henonde gui aipeꞌapa ꞌrã yvy regua kuery. Hexe amaꞌẽ vy amokangy ꞌrã huvixave ikuai vaꞌe, henonde rupi okẽ ikuai vaꞌe aipeꞌapa ꞌrã nombotyavei aguã rami.

2 Haꞌe rami vy xee aa ꞌrã nerenonde rupi. Ndevy amboꞌyvi ꞌrã tape ikarẽ-karẽ vaꞌe, amopẽmba ꞌrã okẽ overa vaꞌe guigua, haꞌe ambovopa ꞌrã ijokoa ferro guigua oĩ vaꞌe.

3 Ndevy pe amboaxapa ꞌrã mbaꞌemo porã onhomi mbyre, haꞌe hepykueve ojaoꞌi pyre, reikuaa aguã xee ae Senhor aikoa, Israel kuery ruete nderery rupi roenoĩ vaꞌe.

4 Xerembiguai Jacó kuery, xerembiporavo Israel kuery ayvu vy ae xee roenoĩ nderery rupi, haꞌe ndere amoĩ nderery apyrã, ndee ndaxekuaai teĩ.

5 Xee ma Senhor, ndoikoi amboae. Xee eꞌỹ vy ndoikoi tuuete. Xee ma romombaraete ꞌrã ndaxekuaai teĩ.

6 Haꞌe ramo kuaray oua haꞌe oikea katy peve oikuaa pavẽ aguã xee eꞌỹ vy amboae ndoikoia. Xee ae Senhor, ndoikoi amboae.

7 Xee ma hendy vaꞌe rexa ukaa aiko, haꞌe pytũ moĩa guive. Haꞌe rami ae avi ambou ꞌrã mbyꞌa porã haꞌe mbaꞌemo vai. Xee Senhor ae haꞌe nunga haꞌe javi moingoa aiko.”

8 “Toguejy teko porã yva yvatevea gui, taꞌoky arai gui. Haꞌe yvy re ma teko porã toike jogueraa jepea oiko aguã, toiko avi teko porã. Xee Senhor ae haꞌe nunga amoingo vaꞌe”, heꞌi.

9 Ndaꞌevei ete ꞌrã imoingoare re opuꞌã rei vaꞌe kuery pe, mbaꞌeta nhaeꞌũ pẽgue ramigua rive ikuai. Tyrã nhaeꞌũ guigua aipoeꞌi ꞌrã teve ijapoa pe: “Mbaꞌe tu rejapo?” haꞌe rami eꞌỹ vy “Nerembiapo tu oata rima ixãrã”, heꞌi ꞌrã teve?

10 Ndaꞌevei ete avi ꞌrã nguu pe “Mbaꞌerã tu xemoingo?” heꞌi vaꞌe, eꞌỹ vy oxy pe “Mbaꞌe re tu xererekoꞌi rakaꞌe?” heꞌi vaꞌe pe.

11 Po rami ijayvu Senhor Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe, haꞌe kuery moingoare: “Peikuaaxe ri tyꞌy rakaꞌeve rã guarã? Xapyꞌa rei ndaꞌu peẽ xemboꞌexe ri xeraꞌy kuery haꞌe xepo py ae ajapo vaꞌekue areko aguã re?

12 Mbaꞌeta xee ma ajapo yvy, haꞌe hexe guarã amoingo vaꞌekue avakue. Xepo py ae aipyo yva, haꞌe hexe ikuai vaꞌe haꞌe javi ꞌrã ajokuai.

13 Haꞌe gui xereko porãa rupi vy amoĩ Ciro huvixaverã, haꞌe amboꞌyvi oguata aguã haꞌe javiꞌi rupi. Haꞌe ramo haꞌe omoatyrõ uka ju ꞌrã xevygua tetã, haꞌe omboupa ju ꞌrã xevygua kuery mombyry ogueraa pyre. hepy re eꞌỹ ꞌrã ojapo, mbaꞌemo omeꞌẽ rivepy re eꞌỹ guive”, heꞌi Senhor ixondaro reta vaꞌe.

14 Po rami ijayvu Senhor: “Ndepo py amboaxapa ꞌrã mbaꞌemo porã Egito haꞌe Etiópia yvy re ikuai vaꞌe, avakue Sabeu regua tuvixakueve guive. Haꞌe vaꞌe kuery ma nderakykue ꞌrã ojeꞌoi oipokuapaa reve, haꞌe vy nerenonde ju ꞌrã ikuai guenapyꞌã re mbaꞌemo re ojerurea py. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: ‘Ndereve anho Nhanderuete oiko, haꞌe Nhanderuete mboae ndoikoi haꞌe eꞌỹ vy’, heꞌi ꞌrã okuapy.”

15 Anhetẽ ete ndee ma Oreruete ndereko roikuaapa ꞌrã eꞌỹ, Israel kuery ruete orereraa jepea.

16 Haꞌe gui taꞌangaa ojapo vaꞌe kuery ma oxĩmba haꞌe ndaꞌevei nho ꞌrã okuapy. Hoꞌapa ꞌrã oxĩmbaa py.

17 Haꞌe rã Israel kuery ma Senhor ogueraa jepe ꞌrã rakaꞌe rã guarã. Haꞌe kuery ma noxĩmbai ꞌrã, ndaꞌeve eꞌỹi nho ꞌrã rakaꞌe rã peve.

18 Mbaꞌeta po rami ijayvu Senhor yva moingoare, Nhanderuete yvy nhono porãare, haꞌe yvy oĩ atã aguã rami ojapo vaꞌekue. Opyta rive aguã eꞌỹ onhono, nhanderekoarã ae ojapo vaꞌekue: “Xee ae Senhor, ndoikoi amboae”, heꞌi.

19 “Xee ma nhemi rupi eꞌỹ xeayvu, neĩ yvy pytũa py eꞌỹ guive. Jacó ramymino kuery pe aipo ndaꞌei: ‘Xereka rive rima’, ndaꞌei. Xee Senhor ma anhetẽ rupi xeayvu, anhetẽ ete vaꞌe anho aikuaa uka.

20 Haꞌe nunga rupi peẽ kuery yvy regua ikuaia gui peo jepe vaꞌekue, penhemboaty ke pejuvy. Jojavi pevaẽmba, mbaꞌeta yvyra gui mbaꞌemo raꞌangaa ojapo vaꞌekue ojaxei heravy vaꞌe kuery ma mbaꞌeve ndoikuaai, ojapukai ꞌrã okuapy nguuete ndogueraa jepei vaꞌerã pe rive.

21 Penhemombeꞌu ke, pemombeꞌu peikuaa vaꞌe. Penhomongeta porã ranhe pekuapy. Mavaꞌe tu haꞌe nunga ymave guive oikuaa uka? Mavaꞌe tu haꞌe vaꞌe ára guive omombeꞌu uka? Xee Senhor aiko vaꞌe eꞌỹ ri tyꞌy? Mbaꞌeta ndoikoi tuuete mboae xee eꞌỹ vy. Tuuete heko porã vaꞌe jogueraa jepea ndoikoi, xee eꞌỹ vy.

22 Peẽ yvy regua kuery haꞌe javi, xere ae ke pemaꞌẽ peo jepe aguã. Mbaꞌeta xee ae ma Penderuete, ndoikoi amboae.

23 Xejee ae aura vaꞌekue, xejuru gui anhetẽ ete vaꞌe oẽ, haꞌe xeayvuague ndopyta rivei ꞌrã. Haꞌe vy aipoaꞌe: ‘Xerenonde ma pavẽ guenapyꞌã re oĩ ꞌrã, pavẽ oapekũ py oura ꞌrã xerery rupi’, haꞌe. Kovaꞌe ayvu rupi ma Jesus reko re ijayvu (Romanos 14.11, Filipenses 2.9-11).

24 Haꞌe ramo xevy pe aipoꞌea ꞌrã: ‘ Senhor re anho oĩ teko porã haꞌe mbaraete. Haꞌe oĩa py oxĩmba reve oupa ꞌrã hexe ndaꞌijaꞌei vaꞌekue haꞌe javi’, ꞌea ꞌrã.”

25 Haꞌe rã Israel ramymino kuery ma Senhor re vy omboeko porãmbaa ꞌrã, hexe anho ovyꞌa ꞌrã okuapy.

46

1 Babilônia py mbaꞌemo raꞌangaa ikuai vaꞌekue okanhymba aguã re ijayvuague Bel haꞌe Nebo raꞌangaa ma ojeroꞌa-roꞌa rei ꞌrã oiny, mbaꞌeta taꞌangaa omoĩa ꞌrã mymba áry. Nguuete raꞌangaa ma ogueraa ꞌrã guymba kuery áry. Hymba kuery ikaneꞌõ ma teĩ omokaneꞌõve ꞌrã heravy taꞌangaa ogueraa uka vy. Bel haꞌe Nebo ma Babilônia pygua kuery ruete ramigua oguereko vaꞌekue. Haꞌe gui apy ma omombeꞌu haꞌe kuery ojava vy mymba áry taꞌangaa omoĩ rã ojeroꞌa-roꞌave ꞌrã ojeꞌoivy.

2 Haꞌe rami vy tuuete raꞌangaa ojeroꞌa rei ꞌrã oiny. Haꞌe nunga ma ndogueraa jepei ꞌrã hexe ojerovia vaꞌe. Haꞌe rami ꞌrãgue py haꞌe nunga ae heraa ꞌrã amboae yvy re oguereko aguã katy.

3 “Jacó haꞌe Israel kuery pekuave vaꞌe, pendu ke xeayvu. Peẽ kuery ma peikoꞌi guive xee roguereko, penderyruꞌi py peĩ reve rogueraa vaꞌe xejyva áry.

4 Haꞌe gui pendetujaꞌipa peve xee haꞌekue ae ꞌrã aiko, pendeꞌa xiĩmba peve xee roguereko ꞌrã. Haꞌe rami vy ꞌrãe xee rogueraa, romombaraete haꞌe rogueraa jepe.

5 Mavaꞌe ndaꞌu xere pembojoja ꞌrã joo rami ete roikoa rami? Mbaꞌe nunga xee ramigua ndaꞌu pemombeꞌu kuaa?

6 Amongue ma ovoko gui ouro oguenoẽ ꞌrã, eꞌỹ vy mbaꞌemo opejaa py prata oaꞌã vy opaga ꞌrã ouro re ombaꞌeapo vaꞌe pe nguueterã ojapo uka vy. Haꞌe rami vy henonde oĩ ꞌrã guenapyꞌã re yvy re ngova omovaẽ reve.

7 Haꞌe gui oaxiꞌy áry ogueraa ꞌrã hendarã py omoĩ aguã. Haꞌe rã haꞌe py ae ꞌrã oĩ. Guenda gui ndovai ꞌrã. Haꞌe nunga pe ojapukai teĩ nombovai ꞌrã, neĩ peteĩve ndogueraa jepei ꞌrã guive ojexavaia gui.

8 “Penemaꞌenduꞌa ke povaꞌe re, pendepyꞌa guaxu aguã. Pejejavy vaꞌety kuery, pemoĩ pendepyꞌa re.

9 Penemaꞌenduꞌa ke ymave rupi oiko vaꞌekue re, mbaꞌeta xee ae Penderuete, ndoikoi amboae xee ramigua.

10 Mbaꞌeta jypyꞌi guive aikuaa uka vaꞌekue mbaꞌemo oiko vaꞌerã, yma voi mbaꞌemo ndoikoi teri vaꞌe aikuaa uka. Haꞌe vy aipoaꞌe: ‘Xeayvua oiko ae ꞌrã, ajapo ꞌrã aipota vaꞌe haꞌe javi’, haꞌe.

11 Haꞌe rami vy kuaray oua katy gui aenoĩ peteĩ xapirẽ, yvy mombyrya gui peteĩ ava aenoĩ xee amongetaa rupi oiko vaꞌerã. Haꞌe rami aguã re xeayvu rire amoingopa avi ꞌrã. Haꞌe nunga xepyꞌa re amoĩ rire haꞌe rami ae ju ꞌrã ajapo.

12 “Pendu ke xeayvua, mbaꞌeta peneakã ratã vaꞌe vy teko porã gui mombyry peiko.

13 Ajapo ꞌrã xeguigua teko porã ovaẽ aguã rami, namombyryvei ma ouvy, ajogueraa jepe aguã voi ndarei ꞌrã. Haꞌe rami vy aexa uka ꞌrã ajogueraa jepea Sião py, Israel kuery mbyte py aexa uka ꞌrã xerexakãa.”

47

1 Babilônia tetã okanhymba aguã re ijayvuague “Kunhataĩ Babilônia pygua rajy, eguejy ke reĩa gui, haꞌe yvy kuꞌi py ju eguapy. “Babilônia pygua rajy” heꞌia ma tetã Babilônia pygua kuery haꞌe javi re ijayvu vy. Haꞌe gui apy omombeꞌu haꞌe kuery ikuai axy ꞌrãa. Caldeu rajy, eguapy ke yvy py ae, mbaꞌeta jipovei ma tenda repenaaty, haꞌe ndevy pe ‘Kunhataĩ porã ojou porãvepy’ ndaꞌeavei ma ꞌrã.

2 Ejopy ke mbaꞌexoa, haꞌe emonguꞌi mbaꞌemo raꞌyĩ. Eipeꞌa nderova moꞌãa reiporu vaꞌety, eupi ndeao apy, haꞌe neretyma rei reve eaxa eovy yakã.

3 Mbaꞌeta ndepire reia oexa pavẽ ꞌrã, oexa ꞌrã rexĩmba rei rã. Mbaꞌeta xee ajoepy vy namboaxyi ꞌrã avakue ma guive rã”, heꞌi.

4 Mbaꞌeta nhande kuery repya ma Senhor ixondaro reta vaꞌe, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe hery.

5 “Caldeu rajy, eguapy ke rekyrirĩ reve, haꞌe gui tereo pytũa katy, mbaꞌeta ndevy pe ‘Tetã ikuai vaꞌe re ipoꞌaka vaꞌe’ ndaꞌeavei ꞌrã.

6 Anheaꞌã ete ma xevygua kuery re, ambovaipa uka xembaꞌerã vaꞌekue. Haꞌe rami vy amboaxa ndepo py, teĩ ndee ma remboaxya rupi eꞌỹ rereko, tujakueꞌi voi rereko axy.

7 Ndee ma ‘Xee ma xepoꞌaka ꞌrã rakaꞌe rã peve!’ ꞌre vaꞌekue teĩ aỹ peve xeguigua neremoĩ ndepyꞌa re, neĩ repa aguã re voi ndereikuaa potai.

8 “Haꞌe nunga rupi reipotaa rupi rei reiko vaꞌe, endu povaꞌe nunga. Reĩ atã teri vy ndejeupe ae aipoꞌre: ‘Xee anho aiko, xee eꞌỹ vy ndoikoi amboae. Xee ma imeveꞌỹ vaꞌe ndaikoi ꞌrã, neĩ xememby kuery ndoatai ꞌrã guive’, ꞌre.

9 Haꞌe rami teĩ haꞌe nunga mokoĩve ma ou xapyꞌa ꞌrã ndere, mbaꞌeta peteĩ ára pyve nememby kuery omanomba ꞌrã, haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe reiko ꞌrã. Haꞌe nunga haꞌe javi oiko xapyꞌa ꞌrã ndere, ndevygua imbaꞌevyky haꞌe imbaꞌekuaa vaꞌe heta ete teĩ.

10 Mbaꞌeta ndereko vaia re rive rejerovia vy ‘Jipoi avave rei xerexa vaꞌerã’, ꞌre. Haꞌe rami teĩ neꞌarandua haꞌe reikuaapaa py ae rejekore ꞌrã, ndejeupe ae: ‘Xee anho aiko, xee eꞌỹ vy ndoikoi amboae’, ꞌre teĩ.

11 Haꞌe nunga rupi ndere ou ꞌrã mbaꞌemo vai. Haꞌe vaꞌe ma ndevygua kuery mbaꞌekuaa rupi ikuai vaꞌe ndojoko kuaai ꞌrã. Haꞌe rami ete jexavai oiko ꞌrã ndere, haꞌe vaꞌe gui ndereo jepei ꞌrã nderekove rekovia mbaꞌemo remeꞌẽ teĩ. Mbaꞌeta ndere oiko xapyꞌa ꞌrã haꞌe ramigua ete teko vai nerexaꞌãi vaꞌekue.

12 “Tereove tema mbaꞌevyky haꞌe mbaꞌekuaa rupi nekunhataĩ guive reikoague rami. Xapyꞌa rei ma mbaꞌemo rejou nho ꞌrã haꞌe nunga py, xapyꞌa rei renhomongyje ꞌrã.

13 Ndekuerai ma haꞌe rami ete rejekuaa pota ukaague gui! Toupa aỹ yva regua re oikuaa pota vaꞌe, jaxy-tata re omaꞌẽ oiny vaꞌe, jaxy pyauꞌi nhavõ mbaꞌemo ndere oiko vaꞌerã mombeꞌua kuery.

14 Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery re oiko ꞌrã mbaꞌemo pirekue tata oapypaa ramigua. Haꞌe vy ndojereraa jepe kuaai ꞌrã tata gui. Haꞌe vaꞌe rire neĩ peteĩ tapyĩ ma ndopytai ꞌrã ojapeꞌea aguã, neĩ tataypy yvýry oguapya aguã ma voi.

15 Haꞌe rami py ndovareveipa ꞌrã ndevy ombaꞌeapo vaipa vaꞌekue, nekunhataĩ guive haꞌe kuery reve mbaꞌemo rejapoa vaꞌety. Haꞌe kuery ma okaꞌu vaꞌe rami oaĩmba ꞌrã peteĩ-teĩ guape rupi ae. Haꞌe gui avave rei nandereraa jepei ꞌrã.

48

1 Israel kuery anhetẽ rupi eꞌỹ ikuaia re ijayvuague “Peẽ Jacó kuery, pendu ke povaꞌe nunga. Israel rery rupi penderery vaꞌe, haꞌe Judá ramymino kuery pendekuai, haꞌe Senhor rery rupi peura vaꞌe. Nhanderuete Israel kuery Ruete pe pejapukai vaꞌeri anhetẽ rupi eꞌỹ, teko porã rupi eꞌỹ pendekuai.

2 Pendejeupe ‘Tetã ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe pygua’ peje, haꞌe ‘Ore roĩ atã Israel kuery ruete Senhor ixondaro reta vaꞌe hery vaꞌe re’, peje teĩ.

3 Haꞌe gui xee ma jypy mbaꞌemo amombeꞌu yma guive. Xejuru rupi ae amombeꞌu, aendu uka porã guive. Haꞌe gui ma amoingo xapyꞌa ramo ojeupitypa.

4 Mbaꞌeta xee aikuaa peneakã ratãa haꞌe pendeajuꞌy kãgue ferro rami hatã vaꞌea, penderova voi overa vaꞌe gui ojapo pyre rami ete hatã vaꞌe.

5 Haꞌe nunga rupi ae amombeꞌu haꞌe vaꞌe ára guive, haꞌe nunga oiko eꞌỹ mbove voi aikuaa uka pẽvy, peẽ kuery aipopeje eꞌỹ aguã: ‘Haꞌe nunga ma oreruete raꞌangaa omoingo’, eꞌỹ vy ‘Taꞌangaa mbaꞌemo ryku guigua omoingo’, peje eꞌỹ aguã.

6 Haꞌe nunga pendu ae ma rire aỹ peikuaa pota ke haꞌe nunga haꞌe javi re. Haꞌe nunga pe ‘Anhetẽ ete vaꞌe’ ndapejei ꞌrã teve? Haꞌe gui aỹ ma mbaꞌemo pyau ju aendu uka ꞌrã pendevy, mbaꞌemo ndaikuaa ukai teri haꞌe ndapeikuaai vaꞌekue.

7 Haꞌe nunga ma aỹ mae amoingo, ymave rupi eꞌỹ. Kovaꞌe ára eꞌỹ mbove napendui, ‘Aikuaa ae ma’ peje eꞌỹ aguã.

8 Mbaꞌeta haꞌe nunga peẽ napendui, ndapeikuaai teri, neĩ napendui guive pendeapyxa py, mbaꞌeta xee aikuaa anhetẽ rupi eꞌỹ pendekuaia, penderyruꞌi gui peikoꞌi guive ‘Heko vai vaꞌe’ ꞌea pendevy.

9 Haꞌe rami ete teĩ xerery amboete ukaa rupi vy ndaexa uka voi ꞌrã xepoxya, xee anhemboete ukaa re ae ajejoko ꞌrã romomba vyvoi eꞌỹ aguã.

10 Haꞌe rami avi xee roikyꞌaꞌopa teĩ prata rami ndapejekuaai, tata kua jexavaia py roaꞌanga teĩ.

11 Haꞌe rami ete teĩ xejee ae vy aiko haꞌe rami. Mbaꞌexa tu xee roguereko ta xerery nomboeteai aguã rami? Xee ma xerexakãa namboaxai ꞌrã amboae pe.

12 “Jacó haꞌe Israel kuery roenoĩ vaꞌekue, pejapyxaka ke. Xee ma haꞌekue ae aiko. Xee ma jypyꞌi guive haꞌe opaa pyguarã.

13 Xepo py ae yvy anhono vaꞌekue, haꞌe aiporu kuaa regua py ae aipyo yva. Haꞌe nunga xee aenoĩ ramo ojekuaapa rakaꞌe.

14 Penhemboatypa ke, haꞌe pendu: Mavaꞌe taꞌangaa ikuai vaꞌe regua ndaꞌu haꞌe nunga oikuaa uka ma voi? Mbaꞌeta xee Senhor ma Ciro ayvu vy aity uka ꞌrã Babilônia tetã aipotaa rami, caldeu kuery rovai xejyva aupi vy.

15 Xee amombeꞌu ae ma, haꞌe gui xee ae ju aenoĩ xerembiguairã. Xee aru vy ajapo ꞌrã oikoa haꞌe javi rupi ojapopa aguã rami.

16 Penhemboja ke xere, pendu povaꞌe nunga: Nhemi rupi eꞌỹ xeayvu jypy guive. Haꞌe nunga oiko ypyꞌi guive xee aiko haꞌe py”, heꞌi. Haꞌe gui aỹ ma Senhor Nhanderuete xembou, Onheꞌẽ reve.

17 Po rami Senhor ndereraa jepea ijayvu, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe: “Xee ma Senhor Nderuete. Romboꞌe iporã vaꞌe re, haꞌe tape reiko aguã rupi roguereko vaꞌe.

18 Haꞌe rami avi xeayvuague rendu vaꞌe rire reiko porã ꞌrãgue yakã rami, haꞌe ndereko porãa opa rupi ojekuaa ꞌrãgue yeꞌẽ re yai ikuai vaꞌe rami.

19 Neramymino kuery ma ita kuꞌi haꞌe mbaꞌemo raꞌyĩ rami ꞌrãgue heta. Hery voi xerenonde gui nomokanhyai haꞌe ndoipeꞌaai ꞌrãgue guive.

20 “Haꞌe nunga rupi tapeopa Babilônia tetã gui, pejava caldeu kuery mbyte gui. Haꞌe gui povaꞌe nunga peikuaa uka ke peporaeia rupi. Perojapukai ke, yvy apy peve peikuaa uka. Haꞌe vy aipopeje: ‘ Senhor ogueraa jepe ma guembiguai Jacó kuery’, peje.

21 Mbaꞌeta peneramoĩ kuery ma tekoa eꞌỹa rupi Senhor ogueraa teĩ noendui rakaꞌe yuvei. Haꞌe kuery pe ojapo avi itaova gui yy oẽ aguã rami. Itaova ombovo rã yy onheẽ rakaꞌe.

22 Haꞌe rã heko vai vaꞌe kuery pe ma noĩ ꞌrã ikuai porã aguã”, heꞌi Senhor.

49

1 “Peẽ yeꞌẽ yvýry pendekuai vaꞌe, pendu ke xeayvu. Peẽ mombyrygua kuery, pejapyxaka ke. Mbaꞌeta aikoꞌi ramove Senhor xerenoĩ, xeryruꞌi pyve ma voi omombeꞌu xerery.

2 Haꞌe vy xejuru gui oẽ vaꞌe ojapo kyxe haimbe porã vaꞌe rami, haꞌe opo py xemoꞌã. Xeapo huꞌy hyxyĩ porã vaꞌe rami, haꞌe nguꞌy ryru py xerereko.

3 Haꞌe vy aipoeꞌi xevy: ‘Ndee ma xerembiguai, Israel reiko. Ndee reikoa re vy xemboetea ꞌrã’, heꞌi.

4 “Haꞌe ramo xee aipoaꞌe: ‘Haꞌe rami avi xee ambaꞌeapo rive, mbaꞌeverã ndovarei anheaꞌãague. Haꞌe rami teĩ Senhor renonde ma oĩ xemboeko porã aguã, ambaꞌeapo repy oĩ Xeruete po py’, haꞌe.

5 “Haꞌe gui aỹ ma Senhor xeryruꞌi py guembiguairã xemboeteare vaꞌe ijayvu Jacó regua kuery aru ju aguã, haꞌe oĩa py Israel kuery amboatypa aguã, mbaꞌeta Senhor ae xemboyvate, Xeruete xemombaraete.

6 Haꞌe rami vy aipoeꞌi xevy: ‘Tá, haꞌe rami avi Jacó haꞌe Israel regua okuave vaꞌe rerupa ju aguã anho eꞌỹ romoĩ xerembiguairã. Amboae regua kuery moexakãarã guive romoĩ, yvy apy rupi peve jogueraa jepearã’, heꞌi.

7 Po rami Senhor Israel kuery reraa jepea Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ijayvu guembiguai avakue ndoayvui ete vaꞌe pe, mbaꞌeta heta vaꞌe kuery ndoipotai ae, huvixa kuery ojokuai guive. Haꞌe vy aipoeꞌi ixupe: ‘Huvixave kuery nderexa vyve opuꞌãmba ꞌrã, yvatekueve voi. Haꞌe kuery nemboete ꞌrã okuapy xee Senhor Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe re vy, ojeroviapy aikoa rupi roiporavo rire’, heꞌi.”

8 Israel kuery oguerupa ju aguã re ijayvuague Haꞌe gui Senhor aipoeꞌi avi: “Xee romboaxy aguã ára aendu ndeayvua, rogueraa jepe aguã ára roipytyvõ. Haꞌe rami vy anhangareko ꞌrã ndere, haꞌe xevygua kuery pe romeꞌẽ ꞌrã xereve guarã ajapo vy. Haꞌe ramo rembopyau ju ꞌrã haꞌe kuery yvy omombyta rive pyre, haꞌe peteĩ-teĩ pe remeꞌẽ ju ꞌrã.

9 Haꞌe rami vy nhuã py omboty pyre pe aipoꞌre aguã: ‘Peẽ ke’, haꞌe pytũ rupi ikuai vaꞌe pe ‘Peju, pejekuaa ju’, ꞌre ꞌrã. Haꞌe ramo haꞌe kuery ikuai ꞌrã vexaꞌi tape rupi okaru vaꞌe rami, haꞌe yvyꞌã piru reia rupi teĩ ojou ꞌrã hoꞌu vaꞌerã.

10 Haꞌe rami vy haꞌe kuery noenduvei ꞌrã karuai neĩ yuvei. Haku-a neĩ kuaray ojopea voi nomoingo axyvei ꞌrã. Mbaꞌeta imboaxya oguereko vy ogueraa ꞌrã yy porã oĩa py.

11 Xeyvy re yvyty ikuai vaꞌe rupi ajapo ꞌrã haperã, haꞌe amoatyrõmba ju ꞌrã tape ikuai vaꞌe.

12 Maꞌẽ, xevygua kuery ou ꞌrã mombyry gui, amongue ma kuaray ijapuꞌaꞌia katy gui, amboae kuery ma kuaray oikea katy gui, haꞌe rã amboae kuery ma Sinim yvy gui ꞌrã ou.”

13 Yva, eporaei ke! Yvy, evyꞌa ke! Haꞌe peẽ yvyꞌã pendekuai vaꞌe voi pemonhendu mboraei, mbaꞌeta Senhor ombovyꞌa ju ojeupegua kuery, ikuai axy vaꞌe omboaxy vy.

14 Haꞌe rami teĩ Sião aipoeꞌi: “ Senhor xereja ri, Senhor hexarai ma xere”, heꞌi. Apy ma Sião Jerusalém tetã ma peteĩ kunha rami ijayvu, haꞌe ramo Senhor ombovai ꞌrã tetã pe.

15 “Haꞌe rami teĩ imemby kambu vaꞌe ndaꞌu hexarai ꞌrã ri omembyꞌi re, nomboaxyi ꞌrã ri ndaꞌu oguerekoꞌi vaꞌekue? Xapyꞌa rei omemby re hexaraia teĩ xee ma ndaxerexarai ꞌrã ndere.

16 Emaꞌẽ, xepo mbyte re ambopara nderery, xejee riae amoĩ ndekora re xemaꞌenduꞌa aguã.

17 Haꞌe ramo nememby kuery haꞌe ndepiꞌa kuery ma ojevy voi ꞌrã okuapy. Haꞌe rã nemombaare haꞌe nderereko axy reia kuery ma ojepeꞌa ꞌrã reĩa gui.

18 Emaꞌẽ ndeyvýry rupi rexa aguã, mbaꞌeta ndea py onoꞌõ jogueruvy. Anhetẽ ete xee ae rekove rupi aura vy aipoaꞌe: ‘Haꞌe kuery ma ndejee remoĩ ꞌrã renhembojeguaa rami, haꞌe kuery re vy neporã ꞌrã kunhataĩ omenda ta vaꞌe rami’ ”, heꞌi Senhor.

19 “Nerenda ma tekoa veꞌỹ haꞌe ombovaipa pyre ranhe itui vaꞌekue. Ndeyvy voi ombovaipa pyre itui vaꞌekue teĩ aỹ ma ndee Sião, nekyrĩꞌi vai ete ꞌrã ndere hekoa vaꞌe kuery haꞌe javi oĩmba aguã. Haꞌe gui nemombaare kuery ma mombyry ꞌrã ikuai ndea gui.

20 Nememby kuery haꞌe ndepiꞌa kuery ndegui oipeꞌaa pyre heta ju vy aipoeꞌi ꞌrã okuapy ndevy: ‘Kovaꞌe henda ma kyrĩꞌi vai ete orevy. Embotuvixave ke roĩ aguã’, heꞌi ꞌrã okuapy.

21 Haꞌe gui ndejeupe ae aipoꞌre ꞌrã: ‘Mavaꞌe tu kovaꞌe kuery omoingo vaꞌekue xememby haꞌe xepiꞌarã? Mbaꞌeta xegui ma xememby kuery haꞌe xepiꞌa kuery oipeꞌapaa, haꞌe naꞌimembyvei aguã rami aiko vaꞌekue, amboae yvy katy xereraa, haꞌe oayvupy eꞌỹ aiko vaꞌekue. Mavaꞌe tu haꞌvy omoingo kovaꞌe kuery xememby haꞌe xepiꞌarã? Xee ma xeaeꞌi xerejaa vaꞌekue ri kovaꞌe kuery magui tu ou?’ ꞌre ꞌrã.”

22 Haꞌe gui po rami Senhor ijayvu: “Xee ma aupi ꞌrã xepo yvy regua kuery oexa pavẽ aguã, heta vaꞌe kuery oexaa py aupi ꞌrã xevygua bandeira. Haꞌe ramo haꞌe kuery ojyva áry oguerupa ꞌrã nememby kuery haꞌe ndepiꞌa kuery, oaxiꞌy áry guive.

23 Haꞌe ramo huvixave kuery ma onhemoingo ꞌrã tuvyrã, haꞌe huvixa kunha ma omokambu ꞌrã. Haꞌe rami vy nerenonde haꞌe kuery guenapyꞌã re ikuai ꞌrã, haꞌe yvy re ngova omovaẽ reve onhemoꞌyvyĩꞌi ꞌrã okuapy ndepy yvýry. Haꞌe ramo reikuaa ꞌrã xee ae Senhor aikoa, haꞌe xere ojerovia vaꞌe kuery noxĩmbai ꞌrãa”, heꞌi.

24 Peteĩ ipyꞌa guaxuve vaꞌe gui ndaꞌu oipeꞌaa ꞌrã ombaꞌerã ojou vaꞌekue? Peteĩ joguereko axya gui ndaꞌu oo jepe ꞌrã teve nhuã py omboꞌa vaꞌekue?

25 Haꞌe rami teĩ po rami Senhor ijayvu: “Haꞌe rami avi nhuã py omboꞌa pyre kuery oo jepe nho ꞌrã ipyꞌa guaxuve vaꞌe gui, joguereko axya gui omboꞌa vaꞌekue ojepeꞌa ꞌrãe, mbaꞌeta ndere opuꞌã vaꞌe kuery re xee apuꞌã vy araa jepe ꞌrã nememby kuery haꞌe ndepiꞌa kuery.

26 Haꞌe rami vy ajapo ꞌrã nderereko axyare kuery ngoꞌo re ae okaru aguã rami, haꞌe nguguy py ae vinho py rami okaꞌu okuapy aguã rami. Haꞌe rami rã avakue haꞌe javi oikuaapa ꞌrã xee ae Senhor aikoa, ndereraa jepea haꞌe nderepya, Jacó kuery ruete Ipoꞌakapa vaꞌe aiko.”

50

1 Po rami Senhor ijayvu: “Mamo tu oĩ kuaxia para pendexy re amendaa gui xee ajepeꞌa haꞌe amondouka aguã regua? Apy ma Israel kuery pe Senhor ijayvu. Mbaꞌeta Senhor eꞌỹ opoi Israel gui, haꞌe rã Israel kuery ae ojejavypaa rupi ojepeꞌa okuapy ixugui. Haꞌe nunga ndoikoi ae. Haꞌe rami eꞌỹ vy mavaꞌe tu xemboreveaty oiko ixupe peẽ kuery rovendeague? Any, pendereko vaia káuxa ae penevendepaa, pejejavyague re pendexy omondoukaa.

2 Mbaꞌexa tu haꞌvy xee aju teĩ avave rei ndojekuaai, haꞌe xee roenoĩ teĩ avave rei naxembovai? Xepo ndaꞌu ijapuꞌaꞌi vai ete ri rogueraa jepe aguã? Tyrã pa naxembaraetevei ma rogueraa jepe aguã? Mbaꞌeta yeꞌẽ pe xeayvu vy rive amombirupa, haꞌe yakã ꞌrãgue py ajapo tekoa eꞌỹa opyta aguã rami, pira haꞌe py ikuai vaꞌe inemba peve. Yy jipoi ramo omanomba ꞌrã yuvei gui.

3 Xee ae ma yva amoũmba vaꞌe, inhovãarã ajukue voxa guigua ramigua amoĩ vy”, heꞌi.

4 “Haꞌe gui xevy pe Senhor Nhanderuete omeꞌẽ hiꞌarandu vaꞌe ayvu, ikaneꞌõ vaꞌe pe xeayvu kuaa aguã ambopyꞌa guaxua rupi. Koꞌẽ nhavõ ajeꞌive xembovy ꞌrã, xeapyxa oipeꞌa ꞌrã hembiguai rami ajapyxaka aguã.

5 Senhor Nhanderuete xeapyxa oipeꞌa ramo xee nanheꞌẽ rendu eꞌỹi, ixugui ndajepeꞌai guive.

6 Haꞌe rami vy xekupe rupi anhenupã ukapa, xerova voi nanhomi xeꞌa moatãa kuery gui, xerova ndarovai xere ijayvu vaikue-ikue haꞌe onyvõmba rei vaꞌe gui.

7 Mbaꞌeta Nhanderuete xepytyvõ axĩmba eꞌỹ aguã rami. Haꞌe ramo xerova ajapo ita rami hatã aguã, mbaꞌeta aikuaa naxĩmbai ꞌrãa.

8 Xemboeko porã vaꞌe xea katyꞌi oĩ ramo mavaꞌe tu ijayvu rei ta xere? Jajexa uka haꞌvy joa py. Mavaꞌe tu xerovai guarã oiko ta? Penhemboja ke haꞌvy nhanhomboayvu aguã.

9 Senhor Nhanderuete ae xepytyvõarã oiko ramo mavaꞌe tu xembopaga ꞌrã? Haꞌe rã haꞌe kuery ma okanhymba ꞌrã ajukue vixoꞌi hoꞌupaa rami.”

10 Mavaꞌe peẽ kuery regua ndaꞌu Senhor mboetea rupi ete peiko, haꞌe hembiguai penheꞌẽ rendu vaꞌe? Pytũ rupi tataendy reveꞌỹ oiko vaꞌe ma tojerovia Senhor rery re, toĩ atã Nhanderuete re.

11 Haꞌe rã peẽ kuery tata pemoendy haꞌe huꞌy endy vaꞌe pereko katu vaꞌe ma tata haꞌe huꞌy pemoendy vaꞌekue rexakãa rupi tema peiko. Haꞌe rami avi xegui ae ꞌrã ou penembopagaarã, roitypa ꞌrã pejexavai aguã py.

51

1 Sião pygua kuery ovyꞌa ju aguã re ijayvuague “Teko porã rupi peikoxe haꞌe Senhor peka vaꞌe, pendu ke xeayvua. Penemaꞌenduꞌa ke itaova haꞌe itakua haꞌe vaꞌe gui penemoingoague vaꞌe re.

2 Penemaꞌenduꞌa ke penderu Abraão haꞌe penekuavãare Sara re ae. Mbaꞌeta Abraão aenoĩ jave peteĩꞌi oiko. Haꞌe gui aroayvu porã vy amboetave karamboae.

3 Mbaꞌeta xee Senhor ma Sião voi amboaxy. Amboaxy avi ꞌrã tetã rupi tekoague ikuai vaꞌe haꞌe javi. Haꞌe vy ajapo ꞌrã haꞌe rupi tekoa eꞌỹ oĩ vaꞌe Éden pyguare rami iporã ju aguã, ajapo ꞌrã opyta rei vaꞌekue-ꞌekue xevygua yvotyty rami. Haꞌe ramo oendua ju ꞌrã ovyꞌa vaꞌe haꞌe py, oguerovyꞌaa rupi oporaei vaꞌe mbaꞌepu reve.

4 “Peikuaa pota ke, xevygua kuery. Xevygua tetã pygua kuery, pendu ke xeayvua. Mbaꞌeta xegui ae ojekuaa ꞌrã lei, xeguigua teko porã aikuaa uka ꞌrã yvy regua kuery moexakãmbaarã.

5 Mbaꞌeta xeguigua teko porã ma mombyry eꞌỹ oĩ, ojekuaa ma ajogueraa jepea voi. Haꞌe rami vy xepoꞌakaa rupi areko ꞌrã yvy regua kuery. Yeꞌẽ yvýry ikuai vaꞌe voi xerarõ okuapy, xere ojerovia xepoꞌaka aguã.

6 Pemaꞌẽ ke yva re, haꞌe gui yvy katy ju pemaꞌẽ. Mbaꞌeta yva okanhymba ꞌrã hataxĩ rami, haꞌe yvy ma inhymamba ꞌrã ao vaikue rami, hexe hekoa vaꞌe kuery voi omanomba vyvoi ꞌrã mbarigui rami rive. Haꞌe rã ajogueraa jepea ma oĩ riae ꞌrã, xeguigua teko porã voi nombovaipaai ꞌrã.

7 “Peẽ kuery teko porã peikuaa vaꞌe, pendu ke xeayvu, penekuraxõ re xeguigua lei oĩa vaꞌe. Pekyje eme avakue pendejojai rei teĩ, penhemondyi eme pendere ijayvua rei ramo.

8 Mbaꞌeta haꞌe kuery ma omombaa ꞌrã ajukue vaikue rami, vexaꞌi rague vixoꞌi hoꞌupaa rami ae. Haꞌe rã xeguigua teko porã ma oĩ riae ꞌrã, haꞌe ajogueraa jepea ma taꞌy jevy-jevy ikuaia peve ꞌrã oĩ.”

9 Emyĩ ke, Senhor ndepoꞌakapa vaꞌe, emyĩ ke. Ndejee emoĩ nembaraetea rexa uka aguã. Emyĩ ke ymave rupi ymagua kuery ikuai jave guare rami. Haꞌe rami vy ndee eꞌỹ ri tyꞌy Egito yvy mombaare, haꞌe yeꞌẽ rupigua jukaare?

10 Ndee eꞌỹ ri tyꞌy yeꞌẽ typya mombiruare? Mbaꞌeta yeꞌẽ mbyte rupi taperã rejapo vaꞌekue, reraa jepe vaꞌe kuery oaxapa aguã.

11 Haꞌe rami vy Senhor oepy vaꞌe kuery ojevypa ju ꞌrã. Sião tetã py oupa ꞌrã okuapy oporaei reve. Haꞌe kuery akã re ma vyꞌa opa eꞌỹ vaꞌe ꞌrã oĩ coroa rami. Haꞌe kuery oupity vaꞌerã vaꞌe ma mbyꞌa porã haꞌe vyꞌa anho. Haꞌe rã mboriau haꞌe mbyꞌa vai ma okanhymba ꞌrã.

12 “Xee, xee ae rombovyꞌa vaꞌe. Mbaꞌexa tu haꞌvy ndee rekyje ꞌrã avakue omano vaꞌerã gui rive, haꞌe avakue raꞌy kuery jai rogue rami okanhy vaꞌerã vaꞌe gui?

13 Mbaꞌexa ꞌrã tu ndee nderexarai Senhor nemoingoare gui? Mbaꞌeta haꞌe ae yva pyoare haꞌe yvy nhonoare oiko. Mbaꞌe re tu ndee koꞌẽ nhavõ rekyje reikovy joavyky rei vaꞌe nhomomba aguã rami ikuai vaꞌe poxya gui rive? Mamo tu opyta joavyky rei vaꞌe poxya?

14 Mbaꞌeta escravo-rã heraa pyre opoipaa voi ꞌrã, nomanoi ꞌrã haꞌe py, yvyra rupa py nomboguejyai ꞌrã haꞌe py. Haꞌe rami ꞌrãgue py hoꞌu vaꞌerã ndoatai ꞌrã.

15 Mbaꞌeta xee ma Senhor Nderuete. Yai revovo onhendu aguã yeꞌẽ omomyĩ vaꞌe ma xee ae. Senhor ixondaro reta vaꞌe xerery.

16 Amoĩ ꞌrã xeayvu ndejuru py, haꞌe romoꞌã ꞌrã xepo py, yva pyau aipyo haꞌe yvy pyau anhono aguã. Haꞌe rami vy Sião pygua kuery pe ‘Peẽ ma xevygua kuery’, haꞌe ꞌrã.”

17 Emyĩ ke, ndee Jerusalém tetã! Emyĩ ke, haꞌe epuꞌã ju! Senhor po gui karo ipoxya oĩa rejopy vaꞌekue gui reyꞌu ae ma. Karo nhomoakanhymbaarã oĩa vaꞌe gui reyꞌupa ma.

18 Nememby kuery, ndepiꞌa kuery rerekoꞌi vaꞌekue regua neĩ peteĩve ma nanepytyvõia rupi oiko. Remongakuaꞌi vaꞌekue neĩ peteĩve ma ndepo re ndojopy herekovyi.

19 Mavaꞌe tu nemboaxyarã oĩ? Mbaꞌeta ndere ou vaꞌekue mokoĩ regua: nembojexavaia haꞌe nemombaa, karuai haꞌe kyxe. Mbaꞌexa tu haꞌvy nembovyꞌaarã noĩ?

20 Mbaꞌeta nememby kuery haꞌe ndepiꞌa kuery hoꞌapa ma inhakanhy vy. Tape oĩ vaꞌe-vaꞌe rupi ma onheno okuapy, nhuã py guaxu omboꞌa pyre rami. Mbaꞌeta haꞌe kuery re ou Senhor poxya, Nhanderuete ijayvu eteague.

21 Ndee rejexavai haꞌe rekaꞌu ri teĩ vinho gui eꞌỹ taꞌvy. Haꞌe nunga rupi endu ke povaꞌe nunga.

22 Senhor Nderuete, ojeupegua kuery repya aipoeꞌi: “Ndepo gui aipeꞌa ju ꞌrã karo nemoakanhyarã haꞌe xepoxya oĩa. Haꞌe vaꞌe gui ma ndereyꞌuvei ꞌrã.

23 Haꞌe gui nembojexavai reia kuery po py ju ꞌrã amoĩ, ndevy pe ‘Ejeroꞌa ke, ndeꞌáry rupi roaxa aguã’, heꞌi vaꞌekue po py ae. Mbaꞌeta renheno ramo ndekupe áry rupi haꞌe kuery oguata vaꞌekue, yvy eꞌỹ vy tape oĩ vaꞌe rupi oguataa rami.”

52

1 Emyĩ ke, ndee Sião tetã. Emyĩ ke, emoĩ nembaraete aguã. Ndee Jerusalém tetã ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe, enhemonde ke ndeao iporãve vaꞌe py. Mbaꞌeta ndea py ma opire omboi uka vaꞌe eꞌỹ ndoikevei ꞌrã, neĩ ndojekyꞌaꞌo ukai vaꞌe kuery voi.

2 Enhembojaity ke yvy kuꞌi gui. Evy ke Jerusalém, haꞌe eguapy ju einy. Eipeꞌa ke corrente ndeajuꞌy jokuaague, Sião memby escravo-rã ndereraa vaꞌekue.

3 Mbaꞌeta po rami Senhor ijayvu: “Hepy re eꞌỹ nevendeague rami peráta re eꞌỹ ju ꞌrã rojogua”, heꞌi.

4 Senhor Nhanderuete aipoeꞌive ju: “Jypyꞌi ma xevygua kuery Egito yvy katy ojeꞌoi rakaꞌe haꞌe py ikuai aguã. Haꞌe gui ma Assíria pygua kuery ju mbaꞌe py eꞌỹ ombojexavai.

5 Haꞌe gui aỹ teĩgue ju mbaꞌe tu haꞌe py oiko? Mbaꞌeta xevygua kuery ogueraapaa rive ju hepy reꞌỹ. Ijavyky reia kuery ojapukai atã okuapy. Haꞌe nunga rupi xerery re ijayvu vaikue-ikuea koꞌẽ nhavõ”, heꞌi Senhor.

6 “Haꞌe rami teĩ xevygua kuery oikuaa nho ꞌrã xerery. Haꞌe vaꞌe ára ma oikuaa ꞌrã okuapy xee ‘Apy ma aĩ’ haꞌe vaꞌea”, heꞌi Senhor.

7 Iporã ete! Yvyty áry rupi mbaꞌemo pyau mombeꞌua ou jekuaa! Haꞌe vaꞌe ma omonhendu ouvy nhandekuai porã ju aguã, omombeꞌu iporã vaꞌe, nhandereraa jepea regua. Haꞌe vy Sião pygua kuery pe ma “Penderuete ipoꞌaka ma”, heꞌi.

8 Aipo ma, peneretã rarõa kuery ojapukai nhendu. Haꞌe kuery ovyꞌa reve ojapukai atã okuapy, mbaꞌeta oexa Sião tetã katy Senhor ou jevy rã.

9 Peporaei ke pekuapy, peẽ tekoague Jerusalém py pendekuai vaꞌe. Pevyꞌa pekuapy peteĩ rami, mbaꞌeta Senhor ombovyꞌa ju ma ojeupegua kuery, oepy ma Jerusalém tetã.

10 Yvy regua kuery haꞌe javi oexaa py Senhor oupi ojyva ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe. Haꞌe ramo yvy apy guive oexapa ꞌrã Nhanderuete nhandereraa jepe rã.

11 Haꞌe nunga rupi pejepeꞌa ke, pejepeꞌa upe gui, haꞌe peju ju. Pejopy eme haꞌeveꞌỹ vaꞌe re. Pejepeꞌa ke haꞌe kuery mbyte gui. Senhor pegua tembiporu peraa vaꞌe kuery, pejekyꞌaꞌo ke.

12 Pejepeꞌa pojava rei eme guive, pejava eme, mbaꞌeta Senhor oo ꞌrã penerenonde, Israel kuery ruete penderakykue rupi avi ꞌrã oo penerarõ vy.

13 “Haꞌe gui xerembiguai ma oiko kuaa ꞌrã. Haꞌe ramo omboyvatea haꞌe omboetea ete ꞌrã, pavẽ áryve ꞌrã oiko.

14 Haꞌe rami avi heta oexa vy onhemondyi, mbaꞌeta pavẽ gui ombovaikueave, ava rami veꞌỹ omombytaa rã.

15 Haꞌe rami ae avi yvy regua kuery áry rupi omboayvi ꞌrã. Haꞌe ramo huvixave kuery onhemondyipa vy ombotypa ꞌrã ojuru, mbaꞌeta oexa ꞌrã haꞌe kuery pe omombeꞌua vaꞌekueꞌỹ, haꞌe oikuaa nho ꞌrã oendu vaꞌekueꞌỹ.”

53

1 Mavaꞌe tu oguerovia ayvu romombeꞌu vaꞌekue? Mavaꞌe pe tu Senhor oikuaa uka opoꞌakaa? ,

2 Mbaꞌeta henonde hembiguai yvate-vateve ovy yvyra rapytakue renhoĩ rami, yvy piru reia py yvyra rapo gui hiꞌyky hoky vaꞌe rami. Jaexa rã omboete pyrã eꞌỹ merami, naꞌiporãi guive. Neĩ peteĩ henda py voi noĩ iporãa jarovyꞌa vaꞌerã.

3 Oayvupy eꞌỹve oiko, avakue pavẽ gui oipotapy eꞌỹve ete. Ava oiko axy vaꞌe, tekoaxy oendu jepi vaꞌe guive. Haꞌe ma avakue ndoayvui vy ixugui ngova omoꞌã okuapy. Haꞌe ramo nhande voi ndajaikuaa potai vaꞌekue hexe.

4 Mbaꞌeta anhetẽ ojee ae ogueraa nhandereko axykue, nhanembaꞌeaxy omoĩmba ojee. Haꞌe rã nhande ma jaikuaa vaꞌekue ombopaga pyrã rã Nhanderuete omoingo axy haꞌe ombojexavaia rami.

5 Haꞌe rami teĩ nhande nhandereko vaiaty py ma oipyxoa, jajejavyague re ae omouꞌũa. Hexe oĩ tekoaxy nhanemoingo porãarã, haꞌe oinupãa ague re vy nhande jakuera.

6 Nhande kuery haꞌe javi nhakanhymba javy vexaꞌi rami, peteĩ-teĩ jajepeꞌa vaꞌekue tape gui. Haꞌe ramo hexe ma Senhor omoĩ nhande kuery haꞌe javive reko vaiaty.

7 Haꞌe ma omoingo axya haꞌe omoꞌyvyĩꞌia teĩ ndoipeꞌai ojuru. Vexaꞌi ojukaa aguã katy ogueraa vaꞌe rami, vexaꞌi rague ayaa renonde ogueraa rã okyrirĩ ratãꞌi vaꞌe rami ogueraa teĩ ojuru ndoipeꞌai.

8 Anhetẽ rupi eꞌỹ oikuaa potaa reve ogueraa. Haꞌe rami rã taꞌy kuery re avave rei neĩ noexaꞌãi. Mbaꞌeta oikove vaꞌe kuery ikuaia gui oipeꞌaa. Xeretarã kuery ojejavyague re ae ojukaa.

9 Haꞌe hetekue ruparã ma ojoua heko vai vaꞌekue mbyte py, omano vy iporiau eꞌỹ vaꞌe revegua opyta teĩ. Haꞌe rami avi teko vai ndojapoi, neĩ peteĩ henda py ma ayvu vai noenduai ijuru gui.

10 Haꞌe rami teĩ Senhor oipotaa rami ae omouꞌũ haꞌe omoingo axy uka. Haꞌe ramo jejavya regua omeꞌẽ mbyrã guekove omeꞌẽ rire oexa nho ꞌrã guaꞌy kuery, oiko pukuve ꞌrã guive. Haꞌe ramo ipo py Senhor oipota vaꞌe oiko porã ꞌrã.

11 Haꞌe gui ojexavaiague gui iporã vaꞌe oiko ramo oexa vy ovyꞌa vaipa ꞌrã. Mbaꞌeta Xerembiguai heko porã vaꞌe oikuaa rupi vy heta ꞌrã omboeko porã, ojee ae haꞌe kuery ojejavyague ogueraa rire.

12 Haꞌe nunga rupi heta ꞌrã xee ameꞌẽ ixupe guarã. Haꞌe ramo ipoꞌakapa vaꞌe kuery mbyte ombojaꞌo ꞌrã mbaꞌemo porã, omanoa py guekovea omeꞌẽ rire. Heko vai vaꞌe oikoa rami jaikuaa vaꞌekue teĩ ojee ae ogueraa heta ojejavyague, heko vai vaꞌe kuery re ojerure guive.

54

1 Sião pygua kuery ikuai porã aguã re ijayvuague Senhor aipoeꞌi: “Ndee kunha, nememby eꞌỹ vaꞌe ae kyrĩ vaꞌe nereikuavãi vaꞌekue, eporaei ke revyꞌaa rupi. Kyrĩ vaꞌe raxy nerendui teri vaꞌekue, evyꞌa ke reporaei reve, erojapukai. Mbaꞌeta kunha opoi pyre rami reiko vaꞌekue ri nememby kuery hetave ꞌrã ome reve riae oiko vaꞌe memby kuery gui. Apy ma Israel kuery haꞌe Jerusalém tetã opyta rei vaꞌekue pe ijayvu, peteĩ kunha opoi pyre pe rami .

2 Haꞌe nunga rupi embopyve ke ndero reĩa renda, emoatãve ke ndero aoꞌia peĩ aguã. Embotuvixa eꞌỹ eme, embopukuve ikuaarã, haꞌe emoꞌã ratãve ke yvyra rakua ijytarã.

3 Mbaꞌeta peẽ kuery penderetave ꞌrã peovy reiporu kuaa regua haꞌe reiporu kuaa eꞌỹa katy. Haꞌe gui neremiarirõ kuery ipoꞌaka ꞌrã yvy regua kuery re, haꞌe hekoa ju ꞌrã tetã opyta rei vaꞌekue py.

4 “Ekyje eme, mbaꞌeta nanemoxĩmbaavei ꞌrã. Exĩmba rei eme, nanemoꞌyvyĩꞌiavei ꞌrã. Mbaꞌeta nderexaraipa ꞌrã nekunhataĩ jave rexĩmba reia rupi reikoague re, imeveꞌỹ vaꞌe rami reikoague re guive.

5 Mbaꞌeta nemoingoare ae oiko neme, Senhor ixondaro reta vaꞌe ma hery. Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ma nderepya, ‘Yvy jave regua ruete’ ꞌepy vaꞌe ae.”

6 Nderuete aipoeꞌi: “Kunha opoi pyre iporiau rei vaꞌe, haꞌe kunhataĩ oeja pyre rami reiko vaꞌekue ri Senhor nerenoĩ ju.

7 Xapyꞌa raiꞌi xee roeja vaꞌekue ri romboaxy etea rupi ju ꞌrã rogueru.

8 Xepoxy etea rupi ndegui xerova amoꞌã xapyꞌaꞌi vaꞌekue ri romboaxya opa eꞌỹ vaꞌe ju aendu”, heꞌi Senhor nderepya.

9 “Xevy pe rã haꞌe nunga Noé oiko jave guare rami, mbaꞌeta aura Noé oiko jave guare rami veꞌỹ yy py yvy ndajaoꞌivei aguã re. Haꞌekue rami ae aỹ ma ndevy pe ju aura ndaxevaivei, neĩ ndorojou vaivei aguã re.

10 Mbaꞌeta yvyty ikuai vaꞌe ojepeꞌapa, haꞌe yvyꞌã voi ovapa ꞌrã teĩ romboaxya ma ndopai ꞌrã, haꞌe ndevy pe xereve guarã ajapo vaꞌekue nombovaipaai ꞌrã”, heꞌi Senhor nemboaxy vaꞌe.

11 “Ndee Sião tetã, reiko axy haꞌe nanembovyꞌaavei rã rejexavai rei vaꞌekue. Haꞌe rami teĩ emaꞌẽ, ndea py ita oity pyre ambojoꞌa ju vy pytã vaꞌe py ꞌrã amboja, haꞌe ita safira py ju ꞌrã amboyta. Safira ma itaendy hovy vaꞌe, rubi ma pytã vaꞌe, haꞌe rã carbúnculo ma pytã vaꞌe tuvixave vaꞌe. Ita hepyve vaꞌe meme.

12 Ndea py torre ajapo ju ꞌrã rubi gui, kora rokẽ ma carbúnculo gui, haꞌe tetã kora haꞌe javi rupi ma itaendy iporãve vaꞌe gui ꞌrã ajapo.

13 Nememby kuery haꞌe ndepiꞌa kuery haꞌe javi ma xee Senhor ae ꞌrã amboꞌe. Haꞌe ramo ikuai porã ꞌrã opa mbaꞌe py.

14 Teko porã rupi ꞌrã anhangareko ndere nemoingo axyarã vaꞌekue gui mombyry, haꞌe ramo nderekyjevei ꞌrã. Nemondyiarã vaꞌekue gui voi mombyry ꞌrã reiko, ndouvei ꞌrã ndere.

15 Xapyꞌa rei ndere opuꞌã vaꞌe oiko teĩ xee ambou vaꞌe eꞌỹ ꞌrã. Haꞌe ramo ndere opuꞌã vaꞌe oitypaa ꞌrã nerenonde.

16 Mbaꞌeta xee ma ferro re ombaꞌeapo vaꞌe moingoare, tata py hatapyĩ re oipeju vy tembiporurã ojapo vaꞌety. Amoingo avi nhomombaarã mbaꞌemo ombovaipa aguã.

17 Haꞌe rã nderovai ma tembiporu revegua ou vy ndojapoi ꞌrã mbaꞌeve. Ndere ijayvu rei vaꞌe ou teĩ ndee ꞌrã ndepoꞌaka. Haꞌe ramigua ma xee Senhor ambou xerembiguai kuery peguarã amboeko porã vy”, heꞌi Senhor.

55

1 Nhomboaxypa aguã re ijayvuague “Peẽ kuery pendeyꞌuvei vaꞌe, pendu ke, haꞌe peju yvu oĩa py peyꞌu. Pendeperáta eꞌỹ vaꞌeri peju pejogua haꞌe pekaru. Tá, peju ke pejogua vinho haꞌe kamby, peráta reꞌỹ, hepy reꞌỹ.

2 Mbaꞌe re tu peráta pemeꞌẽ ꞌrã tembiꞌu reꞌỹ? Mbaꞌe re tu penderyꞌai ꞌrã penembovyꞌaarã reꞌỹ? Pendu ke, peꞌu iporã vaꞌe. Haꞌe rami vy pevyꞌa ꞌrã iporã ete vaꞌe re.

3 Pejapyxaka porã ke, haꞌe peju xea py. Pendu, peikove riae aguã. Mbaꞌeta pendevy ajapo ꞌrã xereve guarã rakaꞌe rã peve guarã, haꞌe romboaxy ꞌrã Davi pe xeayvuague rami vy.

4 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ma amoĩ rakaꞌe xepoꞌakaa kuaa ukaarã yvy regua kuery pe, huvixa yvateve vaꞌe haꞌe kuery re opena vaꞌerã.

5 Maꞌẽ, peẽ kuery penoĩ ꞌrã pexa vaꞌety eꞌỹ regua kuery. Haꞌe kuery penderexa vaꞌety eꞌỹ teĩ onha ꞌrã jogueruvy pendea katy. Haꞌe kuery ma Senhor Penderuete, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe re ojerovia etea rupi ou okuapy, penemboete uka ramo.”

6 Peka ke Senhor ojejou uka teria ja, pejapukai ixupe haꞌeꞌi py teri oĩa ja.

7 Tove heko vai vaꞌe tojepeꞌa oikoaty gui, ojejavy rei vaꞌe tojepeꞌa haꞌeveꞌỹa rami onhembopyꞌaa gui. Tojeko rerova Senhor pe, mbaꞌeta omboaxy ꞌrã. Tojevy Nhanderuetea py, opa mbaꞌe py joperdoa vaꞌe ramo.

8 “Mbaꞌeta xee anhembopyꞌaa ma peẽ kuery penhembopyꞌaa ramigua eꞌỹ, haꞌe xereko voi peẽ kuery reko ramigua eꞌỹ”, heꞌi Senhor.

9 “Mbaꞌeta yvy gui yva yvate etevea rami avi pendereko gui xereko voi yvateve, haꞌe peẽ kuery penhembopyꞌaa gui anhembopyꞌaa yvateve avi.

10 Mbaꞌeta oky haꞌe yroꞌy yva gui hoꞌa vy haꞌekue katy ju ndooi ꞌrã yvy omoakỹ eꞌỹ re, haꞌe rami vy ojapo ꞌrã mbaꞌemo raꞌyĩ moaĩare ojouve ju aguã rami, haꞌe mbojape hoꞌuxe vaꞌe voi ojou aguã rami,

11 haꞌe rami ae avi xeayvu xejuru gui oẽ vaꞌe voi ndojevy rivei ꞌrã xea py. Haꞌe rami ꞌrãgue py ojapo ꞌrã xee aipota vaꞌe, anhembopyꞌaague ojapopa ꞌrã, haꞌe rami aguã ae ambou rire.

12 “Haꞌe rami rã peẽ kuery peo ꞌrã pevyꞌa reve, pendekuai porãꞌia rupi roguereko ꞌrã heravy. Penerenonde yvyty haꞌe yvyꞌã ikuai vaꞌe poraei onhendu ꞌrã, yvyra ikuai vaꞌe voi ojepopete ꞌrã okuapy.

13 Haꞌe gui juuꞌy ikuaiague py yvyra tuvixa vaꞌe henhoĩ ꞌrã, jai rogue rekovia henhoĩ ꞌrã murta. Murta ma yvyra tuvixa haꞌe ovareve vaꞌe. Haꞌe nunga ma Senhor re imaꞌenduꞌa porãa haꞌe omboetea aguã oiko ꞌrã imarã eꞌỹ vaꞌe, rakaꞌe rã peve guarã.”

56

1 Judeu eꞌỹ vaꞌe kuery avi oenoĩ aguã re ijayvuague Senhor aipoeꞌi: “Teko porã rupi ete ke peiko, anhetẽ rupi pendekuai, mbaꞌeta rogueraa jepea ovaẽ raiꞌi ma, xeguigua teko porã ojekuaa raiꞌi ma.

2 Ovyꞌa ete ꞌrã avakue haꞌe rami ikuai vaꞌe, avakue raꞌy kuery haꞌe nunga re oĩ atã vaꞌe, sábado ára omongyꞌa rei eꞌỹ aguã ojejoko, haꞌe opo py mbaꞌemo vai ojapo rei eꞌỹ vaꞌe.”

3 Amboae yvy guigua Senhor re onhemboja vaꞌe aipo teꞌi eme: “ Senhor xepeꞌa ꞌrã ojeupegua kuery mbyte gui.” Neĩ eunuco voi ojeupe “Yvyra pirukue rami rive aiko”, teꞌi eme. Eunuco ma tembiguai oaꞌyĩjo pyre. Ymave rupi eunuco haꞌe amboae yvy guigua kuery ma ndaꞌevei vaꞌekue Nhanderuete pegua kuery mbyte py ikuai aguã . Aỹ gui ma haꞌeve, apy ijayvua rami.

4 Mbaꞌeta Senhor aipoeꞌi: “Eunuco teĩ xevygua sábado ára nhavõ xemboetea rupi oiko, xee aipota vaꞌe ojee omoĩ haꞌe xereve guarã ajapo vaꞌekue rupi oiko ramo

5 xero py ajapo ꞌrã haꞌe vaꞌe re imaꞌenduꞌa porãa aguã rami, xero korapy py, haꞌe ixupe ameꞌẽ ꞌrã peteĩ tery guaꞌy haꞌe guajy kueryrã vaꞌekue gui oguerovyꞌave vaꞌerã. Haꞌe kuery peteĩ-teĩ pe ameꞌẽ ꞌrã heryrã imarã eꞌỹ vaꞌe, ivaipa vaꞌerã eꞌỹ.

6 Haꞌe gui amboae yvy regua teĩ Senhor omboete aguã onhemboja, haꞌe Senhor rery omboetea rupi hembiguairã ikuai aguã, tá, sábado ára omongyꞌaa rupi eꞌỹ omboete, haꞌe xereve guarã ajapo vaꞌekue rupi ikuai ramo

7 haꞌe kuery voi xee araa ꞌrã xevygua yvyty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe py, ambovyꞌa ꞌrã xevygua oo onhemboꞌeaty py. Haꞌe ramo haꞌe kuery omeꞌẽ ꞌrã mbaꞌemo ogueru vaꞌe, haꞌe xee ajou porã ꞌrã xevygua altar áry mbaꞌemo haꞌe kuery omeꞌẽ vaꞌe. Mbaꞌeta xevygua oo pe ma ‘Yvy regua kuery haꞌe javi onhemboꞌe atyrã oĩ’, ꞌea ꞌrã.” Kovaꞌe ayvu rupi Jesus ijayvu Mateus 21.13, Marcos 11.17 haꞌe Lucas 19.46 py.

8 Israel kuery opa rupi oaĩmba vaꞌekue Senhor Nhanderuete omboaty ju vy aipoeꞌi: “Xee amboatyve ju ꞌrã, onoꞌõ ma voi okuapy vaꞌekue amboetave vy”, heꞌi.

9 Israel kuery rerekoa kuery ára revegua eꞌỹ rami ikuaia re ijayvuague Peẽ mymba jai rupi pendekuai vaꞌe, haꞌe kaꞌaguy rupigua inharõ vaꞌe, peju ke pekaru.

10 Mbaꞌeta haꞌe kuery retã rarõa kuery ma ára revegua eꞌỹ rami meme ikuai, mbaꞌeve ndoikuaai. Jagua onheꞌẽ eꞌỹ vaꞌe ikuai vaꞌe meme, onheꞌẽ aguã ndaꞌevei vaꞌe. Haꞌe kuery ma oexa raꞌua re rive ꞌrã ikuai, inhateꞌỹ vy okexe vai vaꞌe.

11 Haꞌe kuery regua ma jagua rami hoꞌupa rei vaꞌe guive, okaru teĩ naevyatãi ꞌrã. Joe opena vaꞌe mbaꞌeve oikuaa vaꞌeꞌỹ ikuai. Peteĩ-teĩ oiko ꞌrã haꞌe ae oipotaa rami, peteĩ-teĩ ojoupavexea rupi rive ꞌrã oiko, haꞌe rami ikuai vaꞌe ma guive rã.

12 Haꞌe kuery joupe-upe aipoeꞌi ꞌrã: “Peju ke, aru ꞌrã vinho irove vaꞌe jakaꞌu aguã. Haꞌe gui koꞌẽ rã ange guare rami ae ju ꞌrã nhandekuai, haꞌe rami eꞌỹ vy jakaꞌupave ꞌrã”, heꞌi okuapy.

57

1 Mbaꞌemo raꞌangaa mboetea rupi Israel kuery ikuaia re ijayvuague “Heko porã vaꞌe kuery omano teĩ avave rei ndoikoi haꞌe nunga re oikuaa pota vaꞌe. Avakue ojeroviapy heraa ramo avave rei noexaꞌãi ꞌrã haꞌe nunga re, mbaꞌeta heko porã vaꞌe kuery ranhe ꞌrã heraa nhomoingo axyarã ou eꞌỹ re,

2 haꞌe ramo oike ꞌrã mbyꞌa porã oendu aguã py. Mbaꞌeta teko porã rupi ikuai vaꞌekue opytuꞌu ꞌrã ngupa rupi.

3 “Haꞌe gui peẽ kunha imbaꞌevyky vaꞌe piꞌa kuery, peju ke apy, itavy rei rã ojavyky reipy piꞌa kuery.

4 Mbaꞌexagua tu pembojaru rei pekuapy? Mbaꞌexagua rovai tu peipeꞌa pendejuru, haꞌe pendeayvu rei? Peẽ kuery tu teko vai haꞌe apu guigua meme.

5 Peẽ kuery ma tavy reia rupi anho pendekuai yvyra hogue ana vaꞌe mbyte rupi. Haꞌe py ma penderaꞌy kuery ae pejuka uka ꞌrã yvyugua oĩ vaꞌe py, haꞌe itaova paꞌũ rupi.

6 Haꞌe rami vy ita yxyĩ rei vaꞌe mbyte rupi pendereko rami ae ꞌrã pendekuai. Haꞌe vaꞌe áry ae avi penhoẽ ꞌrã heakuã porã vaꞌe, haꞌe taꞌangaa pe rive pemeꞌẽ ꞌrã mbaꞌemo aju. Xee ndaꞌu arovyꞌa ꞌrã ri haꞌe rami pendekuaia?

7 Haꞌe gui yvyty yvateve vaꞌe áry remoĩ ꞌrã nderupa. Haꞌe katy ju reẽ ꞌrã taꞌangaa pe mbaꞌemo remeꞌẽ aguã.

8 Nerokẽ kupe haꞌe okenda rupi rembopara ꞌrã ndaꞌevei ete vaꞌe py. Haꞌe gui remoatã ꞌrã nheovãa, haꞌe rejeupi ꞌrã tupa py, rembopy ꞌrã ndetavy aguã. Haꞌe kuery reve pejogueroayvu ꞌrã reipota vaꞌe re. Haꞌe vy ‘Nhandetavy haꞌvy’ ꞌre vy remaꞌẽ ꞌrã ipire reia re.

9 Haꞌe gui huvixavea py reo ꞌrã mbaꞌemo kyra haꞌe heakuã porã vaꞌe remeꞌẽ vaꞌerã reve. Haꞌe gui mombyry katy ꞌrã remondouka ndeayvu reraarã, yvyra rupa peve.

10 Mombyry ete reguata vy nekaneꞌõ teĩ ‘Ovare vaꞌeꞌỹ ma taꞌvy ajapo’, nderei ꞌrã. Mbaꞌeta rejou ꞌrãe reka vaꞌe. Haꞌe nunga rupi ae nanekangyi ꞌrã.

11 “Haꞌe gui mavaꞌe gui ndaꞌu rekyje, apu rupi reiko aguã? Mbaꞌeta nanemaꞌenduꞌai xere, xereko re ndereikuaa potai guive. Yma guive akyrirĩ teve xerenonde nderejererokyjei aguã?

12 Xee aikuaa ukapa ꞌrã haꞌe rami ete reikoa. Haꞌe ramo nerembiapokue ma mbaꞌeverã ndovarei ꞌrã ndevy.

13 Rejapukai ramo tove mbaꞌemo raꞌangaa rereko vaꞌe ae tandereraa jepe! Haꞌe nunga ma yvytu rive ꞌrã ombovevepa heravy, peteĩgueꞌi oipeju teĩ ogueraapa vyvoi ꞌrã. Haꞌe rã xere ojerovia vaꞌe kuery pe ma yvy ameꞌẽ ꞌrã imbaꞌerã, haꞌe ramo hekoa ꞌrã xevygua yvyty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe áry.”

14 Ojeko rerova vaꞌe kuery ikuai porã aguã re ijayvuague Aipoꞌea ꞌrã: “Pembojoja ke taperã, pembojoja haꞌe pereko katu, xevygua kuery renonde gui peipeꞌapa onhepyxanga aguã oĩ vaꞌekue.”

15 Mbaꞌeta po rami ijayvu Yvate ete vaꞌe, Ipoꞌakapa vaꞌe, Hiꞌamba marã eꞌỹ vaꞌe, Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe hery vaꞌe. Haꞌe vy aipoeꞌi: “Xee ma yvate ete ikyꞌa eꞌỹa py aiko vaꞌe. Aiko avi iporiau rei haꞌe ikangy vaꞌe reve, ambopyꞌa guaxu aguã ikangy vaꞌe, haꞌe ambovyꞌa ju aguã iporiau rei vaꞌe.

16 Mbaꞌeta riae eꞌỹ ꞌrã xee ajojou vai, ndaxepoxy riaei ꞌrã guive. Mbaꞌeta haꞌe rami aiko vaꞌe rire haꞌe kuery nheꞌẽ ikangypa vy hoꞌapa ꞌrãgue xerenonde, haꞌe xee amoingo vaꞌekue pytuẽa opa ꞌrãgue.

17 Heta vaꞌe kuery mbaꞌemo oipotapa reia rupi ikuai ramo ma xepoxy vy amoingo axy vaꞌekue. Haꞌe rami vy xerova amoꞌã, xepoxy teĩ xenheꞌẽ rendu eꞌỹ vaꞌe ma haꞌe kuery ae oipotaa rami rive ikuai.

18 Haꞌe kuery ikuaia aexa teĩ amonguera ꞌrã. Haꞌe vy areko haꞌe ambovyꞌa ju ꞌrã ojaeꞌo okuapy vaꞌe.

19 Haꞌe kuery xereroporai ramo ameꞌẽ ꞌrã mbyꞌa porã. Mbyꞌa porã ameꞌẽ ꞌrã mombyry ikuai vaꞌe pe, haꞌeꞌi py ikuai vaꞌe pe guive. Haꞌe rami vy xee amonguerapa ꞌrã”, heꞌi Senhor.

20 “Haꞌe rã heko vai vaꞌe ma yeꞌẽ omyĩ vaꞌe rami ikuai. Mbaꞌeta haꞌe nunga ndopytuꞌui ꞌrã, yy ojegui ae omombo ꞌrã yapo haꞌe ikyꞌakue.

21 Haꞌe rami vy heko vai vaꞌe re ma noĩ ꞌrãe mbyꞌa porã”, heꞌi Nhanderuete.

58

1 Haꞌevea rami okaru eꞌỹ re ikuai aguã re ijayvuague “Ejapukai atã, ejejoko eme, ejapukai mimby guaxu rami. Xevygua kuery pe eikuaa uka heko vaia, Jacó kuery pe emombeꞌu ojejavya.

2 Haꞌe rami ete ikuai teĩ xereka merami ꞌrã koꞌẽ nhavõ. Ovyꞌa merami xevygua tape oikuaa vy teko porã rupi ikuai vaꞌe rami teĩ, haꞌe nguuete reko gui ndojepeꞌai vaꞌe rami. Haꞌe rami vy xevy oporandu ꞌrã teko porã re, onhemboja merami xee Nguuete vaꞌe re.

3 Haꞌe rami vy aipoeꞌi ꞌrã: ‘Mbaꞌe re tu rokaru eꞌỹ re orekuai teĩ ndee ndereikuaa potai? Mbaꞌe re tu orenheꞌẽ py rojexavai ramo ndee nderexa potai ri?’ heꞌi okuapy. Mbaꞌeta peẽ kuery pekaru eꞌỹ re pendekuaia ára peẽ ae peipota vaꞌe re rive ꞌrã pepena, haꞌe pejapopa ꞌrã penerembiaporã oĩ vaꞌe.

4 Haꞌe rami vy pejogueroꞌaa rupi rive ꞌrã pendekuai pekaru eꞌỹ re, penhomotareꞌỹ, haꞌe pendepo ikyꞌa vaꞌe py pejojuka aguã. Aỹ haꞌe rami ete pekaru eꞌỹ re pendekuai ramo pendeayvua noenduai ꞌrã yva re.

5 Haꞌe rami ete ri ndaꞌu pekaru eꞌỹ re pendekuai aguã xee aeja rakaꞌe? Mbaꞌeta peteĩꞌi ára re avakue ojexavai ꞌrã onheꞌẽ py, oakã oity ꞌrã jai rogue rami, haꞌe oguýry rupi oipyo ꞌrã ajukue voxa guigua tanhimbu reve. Haꞌe ramia pe ri ndaꞌu ‘Jakaru eꞌỹ re nhandekuaia ára Senhor nhandejou porã ꞌrã’, peje?

6 “Haꞌe rami ꞌrãgue py po rami aguã eꞌỹ teve pekaru eꞌỹ re pendekuai aguã aeja rakaꞌe? Teko vai py ojokua pyre pepoi aguã eꞌỹ teve, haꞌe tembiguai jokuaa pejora aguã, ombojexavaipy peraa jepe, haꞌe peteĩ-teĩ oguereko axya pemomba aguã eꞌỹ teve?

7 Okaruxe vaꞌe pe mbojape pembojaꞌo aguã eꞌỹ teve, haꞌe pendero py iporiaukue hoo eꞌỹ vaꞌe pemovaẽ aguã, ipire rei vaꞌe pexa vy pemonhemonde, haꞌe peẽ ramigua gui napenhemi aguã eꞌỹ teve?

8 Haꞌe rami ri pekaru eꞌỹ re pendekuai ramo penerexakãa ojekuaa porã ꞌrã koꞌẽ rami, haꞌe are eꞌỹ re pekuera aguã avi ꞌrã ojekuaa. Pendereko porãa ojekuaa ꞌrã penerenonde, haꞌe penderakykue ma Senhor guexakãa rupi onhangareko ꞌrã pendere.

9 Haꞌe ramo pejapukai ramo Senhor ombovai ꞌrã. Pendereraa jepe aguã re pejapukai ramo ‘Apy ma aĩ’, heꞌi ꞌrã. Xapyꞌa rei penembyte gui peipeꞌa ramo pejoguerereko axya, penhomongyje reia haꞌe ayvu rei guive,

10 xapyꞌa rei okaruxe vaꞌe pe mbaꞌemo pembojaꞌo aguã pendepyꞌa re pemoĩ, haꞌe ojexavai rei vaꞌe pemoevyatãmba aguã, haꞌe ramo ma penerexakãa ojekuaa ꞌrã pytũa py, pendea py pytũa oĩ vaꞌekue ma kuaray mbyte rami ꞌrã hexakã.

11 Haꞌe ramo Senhor penderereko riae ꞌrã, penemoevyatã ꞌrã tekoa eꞌỹa py teĩ, haꞌe omombaraetepa ꞌrã penekãgue. Peiko porã ꞌrã yvotyty omoakỹ riaepy rami, haꞌe yvu peteĩgueve ma ipiru eꞌỹ vaꞌe rami avi.

12 Haꞌe gui pendaꞌy kuery ju omoatyrõ ꞌrã tekoa ivaipa vaꞌekue. Pemboyta pyau ju ꞌrã oo ymague. Pendevy aipoꞌea ꞌrã ‘Kora paꞌũ moatyrõa’, haꞌe ‘Tekoa haꞌe tape ymague mbopyaua’, ꞌea ꞌrã.

13 “Xapyꞌa rei sábado ára penhemongyꞌaa gui pejejoko, haꞌe mbaꞌemo peẽ ae pejapoxe vaꞌe pejapoa gui xevygua ára ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe py, haꞌe rami ꞌrãgue py sábado ára pe ‘Iporã ete Senhor ára ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe nhamboete aguã’ peje ramo, haꞌe pendekuaiaty rami veꞌỹ xemboete ramo, peẽ ae peipotaa rami veꞌỹ pendekuai aguã, neĩ ayvu reko rei py voi pendeayvu eꞌỹ aguã,

14 haꞌe rami rã xee Senhor re ae ꞌrã pevyꞌa. Haꞌe ramo xee ajapo ꞌrã yvyty yvate vaꞌe re peẽ peovy aguã rami, haꞌe romombaraete ꞌrã peneramoĩ Jacó peguarã ameꞌẽ vaꞌekue re”, heꞌi. Senhor ojuru py ae ijayvu.

59

1 Israel kuery reko vaia re ijayvuague Senhor po ma ijapuꞌaꞌi vaꞌeꞌỹ pendereraa jepe eꞌỹ aguã, ndaꞌijapyxa veꞌỹi guive pendeayvua oendu eꞌỹ aguã.

2 Haꞌe rami ꞌrãgue py pejejavya rima penembojaꞌo Nhanderuete gui, pendereko vaia ae ojapo pendegui ngova omoꞌã aguã rami, pendeayvua oendu eꞌỹ aguã.

3 Mbaꞌeta pendepo huguypa riae, haꞌe penekuã re ma pejejavya anho oĩ. Pendejuru ma apu rupi ꞌrã ijayvu, haꞌe peneapekũ re ma teko vai anho ꞌrã oĩ.

4 Mbaꞌeta avave rei ndoikoi teko porã re ojapukai vaꞌerã, ndoikoi anhetẽa rupi ojexa uka vaꞌerã huvixa kuery renonde. Haꞌe rami ꞌrãgue py ovare eꞌỹ vaꞌe re rive ojerovia, ijapu rei ꞌrã okuapy. Ojejavy aguã tema oguerekoꞌi ꞌrã, haꞌe teko vai ju oikuavã.

5 Omboaku ꞌrã mboi rupiꞌa, ojapo ꞌrã nhandu kya. Hupiꞌa hoꞌu vaꞌe omano ꞌrã, haꞌe hupiꞌa re opyrõa ramo oiko ꞌrã mboi.

6 Haꞌe gui ikya ojapo vaꞌekue ma ndovarei ꞌrã aorã, mbaꞌeta haꞌe kuery rembiapo py avave rei nonheovãai ꞌrã. Haꞌe rami ꞌrãgue py haꞌe kuery rembiapo ma teko vai anho, haꞌe ipo re ma jojukaague oĩ.

7 Ipy ma onha ꞌrã ojejavy aguã katy, ojapura ꞌrã heko porãꞌi vaꞌe ruguy omoẽ aguã. Haꞌe kuery ma teko vairã re rive ꞌrã ipyꞌa. Haꞌe kuery ikuaia rupi ma nhomombaague haꞌe jojukaague anho oĩ.

8 Ndoikuaavei ma tape peteĩ rami ikuai aguã katy oo vaꞌe, teko porã noĩ avi ꞌrã ikuaia re. Haꞌe kuery ma teko vai rupi rive ikuai. Haꞌe vaꞌe rupi ikuai vaꞌe ma ndoikuaai ꞌrã mbyꞌa porã.

9 Haꞌe nunga rupi rima nhandegui mombyry oĩ anhetẽ rupi jajoguerekoa, teko porã voi nanhanderovyi. Nharõ tema hexakãa, haꞌe rami teĩ pytũ anho oĩ. Hexakãa rupi ꞌrãgue py pytũa rupi nhandekuai.

10 Oo mbotya rupi japovyvya rupi jaiko, ára revegua eꞌỹ rami avi, hexa eꞌỹ vaꞌe rami japovyvy jaikovy. Kuaray mbyte teĩ nhanhepyxanga ꞌrã javy pytũ rupi rami. Imbaraetekue mbyte rupi teĩ omanogue rami jaiko.

11 Nhande kuery haꞌe javi nhakororõ ꞌrã urso rami, haꞌe apykaxu rami ꞌrã nhanepoaẽ rei. Anhetẽ rupi joguerekoarã nharõ teĩ ndajajoui. Jaa jepe aguã jaeka teĩ mombyry oĩ nhandegui.

12 Mbaꞌeta nerenonde ma rojejavyague heta-etave ovy, orereko vaiaty ma orekuaa ukaarã oĩ, mbaꞌeta orere oĩ ꞌrã orereko vaiaty anho, roikuaa guive rojejavya.

13 Mbaꞌeta Senhor rovai jajekore haꞌe nhandeapu ꞌrã. Jajepeꞌa Nhanderuete gui, nhandeayvu ꞌrã nhanhombojexavai haꞌe nhanheꞌẽ raxave aguã re anho. Nhandepyꞌa re nhamoĩa rami apu rupi anho ꞌrã nhandeayvu.

14 Haꞌe nunga rupi ae anhetẽ rupi jajoguereko aguã ojepeꞌa, teko porã ma mombyry oĩ. Mbaꞌeta anhetẽ vaꞌe ma onhepyxangapa oikovy nhaneretã mbyte rupi, haꞌe teko porã ma ndaꞌevei ovaẽ aguã.

15 Tá, anhetẽ vaꞌe ma okanhy. Haꞌe gui teko vai rupi oikoa gui ojepeꞌa vaꞌekue ma ojuka pyrã ikuai. Haꞌe ramo Senhor ma haꞌe rami nhandekuaia oexa vy ndojou porãi, teko porã noĩ rã.

16 Joepyarã Senhor oeka teĩ ndojoui, onhemondyi guive nhandere ojerure vaꞌerã ndoikoi rã. Haꞌe ramo haꞌe ae onhemoĩ ojyva py nhandereraa jepe aguã, gueko porãa rupi ae imbaraete.

17 Haꞌe rami vy pexo regua py rami onhemonde teko porã py, haꞌe oakã re ma ngora ratã rami omoĩ jogueraa jepea. Haꞌe vy ao rami omoĩ joepya rupi oiko aguã, haꞌe ajukue puku py rami onhemonde ikyreꞌỹa py.

18 Haꞌe rami vy nhombopaga ꞌrã peteĩ-teĩ ikuaiague rami. Opoxya oexa uka ꞌrã hexe ijaꞌe eꞌỹ vaꞌe kuery pe, ngovaigua kuery ombopaga ꞌrã haꞌevea rami. Yeꞌẽ yvýry rupi ikuai vaꞌe voi ombopaga avi ꞌrã.

19 Haꞌe rami vy kuaray oikea katygua kuery Senhor rery oendu vy ojererokyjea rupi ꞌrã ikuai, haꞌe kuaray oua katygua kuery ma oexa ꞌrã hexakãa. Mbaꞌeta yy oxyry atã xapyꞌa vaꞌe rami ꞌrã ou, Senhor guigua Nheꞌẽ ombou vaꞌe.

20 Senhor aipoeꞌi: “Haꞌe gui ma Sião py ou ꞌrã joepyarã, Jacó regua kuery ojeko rerova vaꞌekue ikuaia py ꞌrã ou.

21 Haꞌe gui xee ma po rami ꞌrã ajapo xereve guarã haꞌe kuery pe. Mbaꞌeta xeguigua Nheꞌẽ pendere oĩ vaꞌe, haꞌe xeayvu pendejuru py amoĩ vaꞌekue ma ndojepeꞌai ꞌrã. Neĩ penderaꞌy kuery gui, neĩ penderaꞌy raꞌy kuery gui voi ndojepeꞌai ꞌrã, aỹ guive rakaꞌe rã peve”, heꞌi Senhor.

60

1 Jerusalém pyau hexakãmba vaꞌe re ijayvuague “Epuꞌã ke, enhemoexakã uka, mbaꞌeta nemoexakãarã ou ma oiny, Senhor rexakãa ojekuaa ma ndeꞌáry. Apy ma Jerusalém tetã pe ijayvu peteĩ kunha pe rami, capítulo 54 py oĩa rami avi.

2 Mbaꞌeta maꞌẽ, yvy re pytũ anho oĩ, yvy regua kuery áry oĩ pytũ reia. Haꞌe rã ndeꞌáry rupi ma Senhor omoexakãmba ma, ndeꞌáry hexakãa ojekuaa.

3 Haꞌe ramo nemoexakãa katy yvy regua kuery oupa ꞌrã, huvixave kuery voi ou ꞌrã hexakã vaꞌe ndea py ojekuaa vaꞌe katy.

4 Emaꞌẽ ke ndeyvýry rupi rexa aguã. Mbaꞌeta kovaꞌe kuery onoꞌõmba vaꞌe haꞌe javi ma ou ndea py. Ndepiꞌa kuery ou ju ꞌrã mombyry gui, nememby kuery voi oguerua ꞌrã ojyva áry.

5 “Haꞌe nunga rexa vy revyꞌa ete ꞌrã. Revyꞌaa rupi ndepyꞌa tytypa haꞌe ndepyꞌa guaxu ꞌrã, mbaꞌeta yeꞌẽ rupi mbaꞌemo porã ikuai vaꞌekue oguerupaa ꞌrã ndevy, haꞌe yvy regua kuery mbaꞌemo oguerekopa vaꞌekue oguerupa ꞌrã ndea py.

6 Mymba camelo heta ou vy omonyẽ ꞌrã nderekoa rupi, camelo iporãve vaꞌe Midiã haꞌe Efa guigua. Sabá pygua kuery voi oupa vy ogueru ꞌrã ouro haꞌe heakuã porã vaꞌe. Haꞌe rami vy oguerovyꞌa ꞌrã okuapy Senhor.

7 Ndea py oguerua avi ꞌrã vexaꞌi kuery Quedar yvy gui. Nerymbarã oguerua ꞌrã vexaꞌi ava Nebaiote gui. Haꞌe rami vy xemboetea rupi oguerupaa ꞌrã xevygua altar peve. Haꞌe nunga py amboete ukave ꞌrã xevygua oo xerexakãa oĩa.

8 “Mbaꞌexagua ndaꞌu ou arai yvate rupigua rami, eꞌỹ vy apykaxu guaity katy oveve vaꞌe rami? Apy ma ijayvu kanoã ajukue tuvixa xiĩ rei vaꞌe ojekuaa ouvy vaꞌe re.

9 Mbaꞌeta anhetẽ yeꞌẽ yvýry ikuai vaꞌe kuery xerarõ avi okuapy. Jypyꞌi ma Társis guigua kanoã ranhe ou ndepiꞌa kuery haꞌe nememby kuery mombyry gui ogueru vaꞌe. Haꞌe kuery reve ndea py ogueru avi ꞌrã ouro haꞌe prata oguereko vaꞌekue, Senhor Nhanderuete, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe rery omboetea rupi, nemoexakãmba rire.

10 “Haꞌe gui amboae regua kuery omoatyrõ ꞌrã tetã kora ndevy, huvixave voi onhemoingo ꞌrã nerembiguairã. Mbaꞌeta xepoxya rupi rombopaga vaꞌekue teĩ roayvua rupi ju romboaxy.

11 Neretã kora rokẽ ikuai vaꞌe ojepeꞌa riae ꞌrã. Ara py haꞌe pyávy teĩ nonhembotyi ꞌrã, ndea py yvy regua kuery mbaꞌemo porã ogueru aguã. Haꞌe nunga reve ndevy ogueru avi ꞌrã nguvixave kuery.

12 Haꞌe rã amongue yvy regua, eꞌỹ vy tetã pygua ndevy ndoikoi vaꞌe ma omombaa ꞌrã. Haꞌe vaꞌe tetã ombovaipaa katuĩꞌi ꞌrã.

13 “Líbano yvy gui yvyra porãgueve oguerua ꞌrã ndea py: cipreste, olmeiro haꞌe buxo oguerua ꞌrã xevygua henda ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ombojegua aguã. Haꞌe rami py ajapo ꞌrã xepy renda iporã ete aguã rami.

14 Ndea py jogueru avi ꞌrã nembojexavaiare raꞌy kuery. Ndepy yvýry ndere ndaꞌijaꞌei vaꞌekue ojeroꞌa reve ꞌrã onhemboja okuapy, haꞌe guenapyꞌã re oĩ ꞌrã ngova yvy re omovaẽ reve. Haꞌe rami vy ndevy pe ‘Sião tetã Senhor pegua, Israel kuery ruete Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe oĩa’, heꞌi ꞌrã okuapy.

15 “Hexarai reipy haꞌe oeja reipy reiko vaꞌekue, haꞌe ndea rupi avave rei ndoaxaai vaꞌekue. Haꞌe rã xee ma ndere amoĩ ꞌrã hexakãa imarã eꞌỹ vaꞌe, neremiarirõ jevy-jevy ikuai vaꞌerã vaꞌe ndererovyꞌa okuapy aguã rami.

16 Reyꞌu ꞌrã yvy regua kamby, huvixa kunhague ae ꞌrã nemokambu. Haꞌe ramo reikuaa ꞌrã xee Senhor ae ndereraa jepea aikoa, nderepya haꞌe Jacó kuery ruete ipoꞌakapa vaꞌe.

17 Haꞌe gui ndea py overa vaꞌe oĩague py aru ruka ꞌrã ouro, ferro rekovia ma prata ꞌrã aru ruka, yvyra rekovia ma overa vaꞌe, haꞌe ita rekovia ma ferro ꞌrã aru ruka. Haꞌe gui ndere oikuaa pota vaꞌekue rekovia ma amoĩ ꞌrã mbyꞌa porã, nembopagaare kuery rekovia ma teko porã ꞌrã oĩ.

18 Haꞌe gui ndeyvy rupi noenduavei ꞌrã jojukaa, nhomombaa, neĩ ombovaipa pyre. Haꞌe rami ꞌrãgue py neretã kora pe ‘Jogueraa jepea’ ꞌea ꞌrã, haꞌe rã tetã rokẽ pe ma ‘Mboraei rokẽ’ ꞌea ꞌrã.

19 Haꞌe gui ara py kuaray naexakãvei ꞌrã ndeꞌáry, jaxy voi nanderexapevei ꞌrã. Mbaꞌeta Senhor ae ꞌrã oĩ nemoexakãarã opa eꞌỹ vaꞌe, Nderuete oĩ ꞌrã nerexakãrã.

20 Haꞌe rami vy ndeꞌáry rupi kuaray ndoikevei ꞌrã, haꞌe jaxy ndopave ovyi ꞌrã. Mbaꞌeta Senhor ae ꞌrã oĩ nemoexakãarã opa eꞌỹ vaꞌe, haꞌe rã ndeporiau reia ára ma opa ꞌrã.

21 Ndea pygua kuery ma heko porã vaꞌerã meme, haꞌe hekoa ꞌrã yvy re. Haꞌe kuery ikuai ꞌrã yvyra renhoĩ xee anhotỹ vaꞌekue rami xepo py ae amoingo rire, xemboete pavẽ aguã.

22 Haꞌe kuery vaꞌe regua mbovyveꞌi vaꞌekue hetave ꞌrã mil ikuai peve, haꞌe ikangyve vaꞌekue oiko ꞌrã imbaraeteve vaꞌe. Haꞌe rami aguã xee Senhor ajapopa vyvoi ꞌrã hiꞌára py porã.”

61

1 Jogueraa jepea regua ayvu porã rupi ijayvuague “Xere oĩ Senhor Nhanderuete Nheꞌẽ, mbaꞌeta Senhor xemoĩ ojexavai rei vaꞌe pe ayvu porã amombeꞌu aguã. Xembou ikuraxõ raxy vaikue rei vaꞌe amonguera aguã, nhuã py omboty pyre pe amombeꞌu aguã oo jepe ju aguã, haꞌe oipokua pyre ajorapa ju aguã, Apy ma “Xee” heꞌia py Senhor rembiguai jaikuaa. Haꞌe gui kovaꞌe ayvu rupi Jesus ijayvu ojee ae, Lucas 4.16-21 py.

2 Senhor nhomboaxy aguã vaꞌe maꞌetỹ ovaẽ ꞌrãa amombeꞌu avi aguã, Nhanderuete nhombopaga aguã ára ovaẽ ꞌrãa guive amombeꞌu aguã, haꞌe gui ojaeꞌo vaꞌe kuery ambovyꞌapa ju aguã,

3 haꞌe Sião tetã py iporiaupa rei vaꞌe kuery re tanhimbu ꞌrãgue py amoĩ aguã coroa iporãve vaꞌe, texay ꞌrãgue py azeite imbovyꞌaarã, mbyꞌa vai ꞌrãgue py xererovyꞌaa py amonhemonde aguã, haꞌe kuery pe ‘Yvyra imbaraetekueve vaꞌe teko porã kuaa ukaa, Senhor onhotỹ vaꞌekue omboete pavẽ aguã’, ꞌea aguã rami.

4 “Haꞌe kuery omoatyrõmba ju ꞌrã tetã ymague ombovaipa pyre, ojapo ju ꞌrã ymave rupi oity pyre, haꞌe omoatyrõmba ꞌrã tetã ivaipa vaꞌekue-ꞌekue, yma guive ombovaipa pyre.

5 Pexa vaꞌety eꞌỹ pendevy ojexa uka jogueruvy vy opena ꞌrã penerymba kuery re. Amboae yvy regua kuery ombaꞌeapo ꞌrã pendevy mbaꞌety haꞌe uvaty rupi.

6 Haꞌe vy pendevy ‘ Senhor pegua sacerdote kuery’ haꞌe ‘Nhanderuete rembiguai’ ꞌea ꞌrã. Peꞌu ꞌrã yvy regua kuery rembiꞌu iporãve vaꞌe gui, haꞌe penhembojegua ꞌrã mbaꞌemo porãgueve oguereko vaꞌekue py.

7 Pexĩmba ꞌrãgue py penemboeteave ꞌrã, haꞌe penembojarua rei ꞌrãgue py pevyꞌa ꞌrã pendevy guarã oĩ vaꞌe re. Haꞌe nunga rupi pendeyvy re pendekuaia py hetave ete ꞌrã pereko mbaꞌemo, pevyꞌa riae ꞌrã pekuapy guive.

8 Mbaꞌeta xee Senhor ayvu anhetẽ rupi joguereko vaꞌe, haꞌe rã imondaa rupi heko vai vaꞌe ma ajou vai. Haꞌe rami vy xevygua kuery pe ameꞌẽ ꞌrã ixupe guarã, haꞌe kuery pe ajapo avi ꞌrã xereve guarã imarã eꞌỹ vaꞌe.

9 Hamymino kuery voi omboete pavẽ ꞌrã yvy regua kuerya rupi, mbaꞌeta hexaa kuery haꞌe javi oikuaa ꞌrã Senhor raꞌy kuery omoingo porã vaꞌea.”

10 Xee arovyꞌa vaipa Senhor, xenheꞌẽ py avyꞌa ete Nhanderuete re, mbaꞌeta xemonhemonde ao jogueraa jepea regua py, ao puku py rami xemonheovã teko porã py, ava omenda vaꞌerã onhemoatyrõ porã vaꞌe rami, haꞌe omerã oarõ vaꞌe iporã vaꞌe py anho onhembojegua vaꞌe rami.

11 Mbaꞌeta yvy re mbaꞌemo roky, haꞌe yvotyty rupi onhotỹ mbyre henhoĩa rami ae avi Senhor Nhanderuete omoingo ꞌrã teko porã haꞌe mboraei, yvy regua kuery haꞌe javi oexaa py.

62

1 Sião tetã re xeaꞌe vy nakyrirĩ ꞌrã hexe ajerurea gui, Jerusalém re xeaꞌe vy ndapytuꞌui ꞌrã heko porãa overa vaꞌe rami ojekuaa eꞌỹa ja, haꞌe oo jepea tataendy rami ojekuaa peve.

2 Mbaꞌeta yvy regua kuery oikuaa pavẽ ꞌrã ndereko porãa, huvixave kuery voi oexa ꞌrã nerexakãa. Haꞌe vy nemboerya ꞌrã tery pyau Senhor ae oikuaa uka vaꞌerã py. Apy “Ndee” heꞌia ma Jerusalém tetã re ijayvu vy.

3 Senhor po py reiko vy coroa hexakãmba vaꞌe rami ꞌrã reiko, Nderuete po py vy akã pyxĩa huvixave pegua rami ꞌrã reĩ.

4 Ndevy aipo ndaꞌeavei ꞌrã “Oejapa reipy”, neĩ ndeyvy pe voi “Ombovaipa pyre” ndaꞌeavei ꞌrã. Haꞌe rami ꞌrãgue py ndevy aipoꞌea ꞌrã “Oguerovyꞌapy”, haꞌe ndeyvy pe ma “Omenda vaꞌe” ꞌea ꞌrã, mbaꞌeta Senhor ovyꞌa ꞌrã ndere, haꞌe ndeyvy re omenda vaꞌe rami ꞌrã oiko.

5 Mbaꞌeta kunhataĩ re ava omendaa rami avi ndepiꞌa kuery hekoa ꞌrã ndere. Guaꞌyxyrã ava oguerovyꞌaa rami avi Nderuete ndererovyꞌa ꞌrã.

6 Jerusalém tetã, ndevygua kora áry xee amoĩ ꞌrã harõarã. Haꞌe kuery ma nokyrirĩ ꞌrã ára pukukue neĩ pytũ mbukukue re. Peẽ Senhor pemomaꞌenduꞌa vaꞌe voi pepytuꞌu eme ixupe pejapukaia gui,

7 pemombytuꞌu uka eme guive Jerusalém tetã ombopyau eꞌỹa ja, yvy regua kuery ogueroporaei aguã rami.

8 Po rami Senhor oura opo oiporu kuaa regua haꞌe ojyva ipoꞌakapa vaꞌe rupi ae. Haꞌe vy aipoeꞌi: “Aỹ gui ma mbaꞌemo raꞌyĩ remonoꞌõ vaꞌekue namboaxavei ꞌrã nderovaigua kuery pe hoꞌu aguã, neĩ amboae yvy regua pe voi ndayꞌu ukavei ma ꞌrã vinho rembaꞌeapo vy rejapo vaꞌekue.

9 Haꞌe rami ꞌrãgue py mbaꞌemo raꞌyĩ monoꞌõare kuery ae ꞌrã hoꞌu, Senhor ogueroporaei reve. Haꞌe uva poꞌoare kuery ae ꞌrã oyꞌu tykue, xevygua oo ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe roka py”, heꞌi.

10 Tapeo, peẽ ke tetã rokẽ oĩ vaꞌe rupi, haꞌe pereko katu tape heta vaꞌe kuery ou aguã. Pembojojapa ke tape, pemboaꞌeve ita gui. Haꞌe gui pemopuꞌã bandeira yvy regua kuery oexa pavẽ aguã.

11 Mbaꞌeta yvy apy peve Senhor omonhendu ꞌrã povaꞌe ayvu. Aipopeje ke Sião memby kuery pe: “Upe ma ou pendereraa jepearã. Pendevy guarã ogueru, henonde oguerua peikoague rekovia”, peje.

12 Haꞌe ramo pendevy “Ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe regua Senhor ogueraa jepe vaꞌekue” ꞌea ꞌrã. Haꞌe gui Sião, ndevy pe ma “Oipotapy” haꞌe “Tetã tekoague rei eꞌỹ”, ꞌea ꞌrã.

63

1 Nhanderuete ojeupegua kuery oepy aguã re ijayvuague Mavaꞌe ndaꞌu pevaꞌe Edom yvy gui guexakãa rupi ou vaꞌe? Mavaꞌe ndaꞌu Bozra tetã gui ou ao omopytãmba pyre py onhemonde reve, ombaraetea rupi oguata vaꞌe? “Xee ma teko porã rupi xeayvu, haꞌe ajogueraa jepe aguã xepoꞌakapa vaꞌe”, heꞌi.

2 Mbaꞌe re tu haꞌvy renhemondea pytãmba rei, uva oumbiria rupi ikuai vaꞌe rami ndeao pytãmba?

3 “Mbaꞌeta uva aumbiria rupi xee aeꞌi apyrõ aikovy vaꞌekue, peteĩve ava yvy regua xereve ndoikoi ramo. Xepoxya rupi uva re apyrõ, xevaia rupi amouꞌũmba vaꞌekue. Haꞌe ramo tykue hayvipa vy omongyꞌapa anhemondea haꞌe javi.

4 Mbaꞌeta ajoepy aguã ára reguarã amoĩ xepyꞌa re, ajogueraa jepe aguã maꞌetỹ ovaẽ ma ramo.

5 Haꞌe rami avi aexa rã ndoikoi xepytyvõ vaꞌerã. Xereve guarã ndoikoi ramo anhemondyi. Haꞌe nunga rupi xee ae jyva py ajogueraa jepe, xepoxya ae xerevegua oiko.

6 Haꞌe rami vy yvy regua kuery re apyrõ xepoxya rupi, xevaia rupi ajapo okaꞌu vaꞌe rami ikuai aguã. Haꞌe vy huguy amoẽ heravy yvy rupi”, heꞌi.

7 Peteĩgue ju profeta Isaías ojerureague Aroporaei ꞌrã Senhor porayvua haꞌe hembiapokue iporã ete memea re, mbaꞌeta nhandevy pe Senhor opa mbaꞌe py ojapo porã, Israel kuery haꞌe javi oayvua rupi. Mbaꞌeta haꞌe kuery omboaxy haꞌe opa mbaꞌe py oayvu vy ojapo porã ete.

8 Mbaꞌeta aipoeꞌi: “Haꞌe kuery ma anhetẽ xevygua ikuai, xeraꞌy kuery ijapu vaꞌerã eꞌỹ”, heꞌi vy onhemoingo rakaꞌe haꞌe kuery reraa jepearã.

9 Haꞌe kuery ikuai axya haꞌe javi py haꞌe voi oendu oiko axya, haꞌe ramo ixuguigua anjo ogueraa jepe. Oayvu haꞌe omboaxya rupi oepy. Haꞌe rami vy ogueraa vy ára nhavõ oguereko rakaꞌe.

10 Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery onheꞌẽ raxave okuapy, haꞌe omomboriau Inheꞌẽ kyꞌa eꞌỹ. Haꞌe ramo hovaigua ju onhemoingo vy haꞌe ae opuꞌã rakaꞌe haꞌe kuery re.

11 Haꞌe ramo ma haꞌe kuery imaꞌenduꞌa ju yma Moisés oiko jave guare re. Haꞌe vy aipoeꞌi: “Mamo tu aỹ oĩ Senhor yeꞌẽ rupi ojeupegua kuery renoẽare, haꞌe kuery re opena vaꞌety reve? Mamo tu oĩ hexe Onheꞌẽ ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe moĩare?” heꞌi okuapy.

12 “Mbaꞌeta opoꞌakaa hexakãmba vaꞌe ombou rakaꞌe Moisés yvýry guarã. Haꞌe kuery renonde rupi omombyta imoiny yy, rakaꞌe rã peve hery re imaꞌenduꞌapaa aguã.

13 Haꞌe gui yy typyague rupi ogueroaxapa rakaꞌe, kavaju onhepyxanga eꞌỹ ovy vaꞌe rami haꞌe kuery oaxapa peve tekoa eꞌỹa”, heꞌi okuapy.

14 Mbaꞌeta mymba kuery yvyꞌã guy katy ikaneꞌõgua aguã oguejy vaꞌe rami avi ojeupegua kuery pe Senhor Nheꞌẽ omeꞌẽ rakaꞌe opytuꞌu aguã. Haꞌe rami ae rereko rakaꞌe ndejeupegua kuery, nderery re imaꞌenduꞌa porã pavẽ aguã rami.

15 Haꞌe gui aỹ ma eikuaa pota ke yva reĩa gui, neꞌamba ikyꞌa eꞌỹ haꞌe hexakãmba vaꞌe py reĩa gui emaꞌẽ orere. Mamo tu oĩ nekyreꞌỹa, ndepoꞌakaa rupi mbaꞌemo porã rejapoa py rexa uka vaꞌekue? Mbaꞌeta xee aexa rã ndojekuaavei rejoayvu haꞌe renhomboaxya ndepyꞌa re oĩ vaꞌe.

16 Haꞌe rami teĩ ndee ma Oreruete ae reiko, Abraão ndorekuaavei teĩ. Israel voi ndorerexa kuaavei teĩ ndee ma Senhor oreru reiko. Nderery ma Orerepya yma ae.

17 Senhor, mbaꞌe re tu rejapo ndeguigua tape rupi veꞌỹ roo aguã rami? Mbaꞌe re tu oreapo oreakã ratã aguã rami, ndere rojerovia veꞌỹ aguã? Eju ju ke nerembiguai kuery reayvua rupi, ndevygua kuery re remaꞌẽ vy.

18 Mbaꞌeta xapyꞌa raiꞌi ndevygua kuery po py oĩ rakaꞌe ndevygua henda ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe. Haꞌe gui ma orerovaigua kuery ou vy opyrõmba nemboeteaty re.

19 Haꞌe ramo ore ma ndee nerepenai ae vaꞌety rami orekuai, haꞌe nderery rupi onhemboery uka eꞌỹ vaꞌe rami.

64

1 Haꞌe gui yva rembovo vy reguejy ꞌrãgue! Haꞌe ramo yvyty ikuai vaꞌe oryryipa ꞌrãgue nerenonde.

2 Tata yvyra raꞌykueꞌi re hendya rami, haꞌe yy ombopupu vaꞌe rami ke ndee voi eguejy nderovaigua kuery nderery oikuaa pavẽ aguã rami, nerenonde yvy regua kuery oryryipa aguã.

3 Mbaꞌeta ymave rupi reguejy vy rejapo ndaꞌevei ete vaꞌe noroexaꞌãi vaꞌekue, haꞌe ramo yvyty ikuai vaꞌe oryryipa rakaꞌe nerenonde.

4 Mbaꞌeta yvy itui ypyꞌi guive noenduai, apyxa noendui, neĩ texa voi ndoexai tuuete harõa kuery pe mbaꞌemo ojapo vaꞌe, ndee eꞌỹ vy.

5 Ndererovyꞌa reve teko porã rupi ikuai, haꞌe ndereko re imaꞌenduꞌa vaꞌe kuery ikuaia py ndee reo ꞌrã reovaexĩ vy. Haꞌe rami avi rojejavy ramo ndepoxy ꞌrã guive. Yma ete rojejavya re orekuai rire teĩ roo jepe nho ꞌrã teve?

6 Mbaꞌeta ore kuery haꞌe javi ma haꞌeveꞌỹ vaꞌe orekuai, haꞌe ore ae orereko porãa ma ajukue ikyꞌapa rei vaꞌe rami meme opyta. Ore kuery haꞌe javive orereꞌõguepa ꞌrã jai rogue ixorĩmbaa rami, haꞌe orereko vaia ma yvytu rami ꞌrã orereraa.

7 Mavaꞌeve rei ndoikoi nderery rupi ojapukaia rupi, neĩ reikuaa pota aguã re omaꞌena rupi. Mbaꞌeta nderova remoꞌã oregui, haꞌe vy orereko vaia re oremomba heravy.

8 Haꞌe rami avi aỹ ma Senhor, ndee ae oreru reiko. Ore kuery ma nhaeꞌũ rami, haꞌe rã ndee ma nhaeꞌũ re ombaꞌeapo vaꞌe rami reiko. Ore kuery haꞌe javi ma ndepo py remoingo vaꞌekue orekuai.

9 Senhor, ndepoxy ete eme, haꞌe nemaꞌenduꞌa riae eme rojejavyague re. Rojerure, emaꞌẽ ju ke orere, mbaꞌeta ore haꞌe javive ma ndevygua orekuai.

10 Ndevygua tetã ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ikuai vaꞌekue ma tekoague meme opyta. Sião tetã voi tekoa eꞌỹa, Jerusalém omombaa.

11 Orevy pegua templo ikyꞌa eꞌỹ haꞌe hexakãmba vaꞌe oreramoĩ kuery nemboeteague ma oapypaa tata py, haꞌe mbaꞌemo porã roguereko vaꞌekue ma ombovaipa pyre meme opyta.

12 Haꞌe ramigua ete oiko teĩ ndereikuaa potai teri tyꞌy? Rekyrirĩ reve orembojexavaive tema ꞌrã teve?

65

1 Nhanderuete ombovai vy “Ambopaga ꞌrã xenheꞌẽ raxave vaꞌekue”, heꞌiague Senhor aipoeꞌi: “Haꞌe gui xere oporandu eꞌỹ vaꞌe kuery pe ma ajeka uka, xereka eꞌỹ vaꞌekue pe ajejou uka. Xerery rupi omboery eꞌỹ pyre kuery pe ‘Apy ma aĩ, apy aĩ’, haꞌe.

2 Koꞌẽ nhavõ xepo py ‘Peju ke’ haꞌea rami ajapo xenheꞌẽ raxave vaꞌe kuery pe. Haꞌe kuery ma tape porã rupi eꞌỹ ikuai vaꞌe, haꞌe kuery ae onhembopyꞌaa rupi rive ikuaixe vy.

3 Haꞌe kuery ma xembopoxy riae tema okuapy oxĩa py eꞌỹ, mbaꞌeta taꞌangaa pe mbaꞌemo ojuka ꞌrã okuapy yvotyty rupi, haꞌe heakuã porã vaꞌe oapy ꞌrã altar yvy jykue gui ojapo vaꞌekue áry rive. Altar-rã haꞌe kuery ojapo vy ndaꞌevei yvy jykue oiporu aguã .

4 Yvyra rupa rupi haꞌe kuery ikuai, haꞌe pyávy henda ndaꞌevei reia rupi ꞌrã oo. Hoꞌu ꞌrã poryko roꞌokue, haꞌe oyꞌa py ojara ꞌrã mymba ndaꞌevei vaꞌe roꞌo rykue.

5 Haꞌe kuery joupe-upe aipoeꞌi ꞌrã: ‘Peĩ ke peĩa py ae, pevaẽ eme xere, mbaꞌeta xee ma pendegui ndaxekyꞌaive vaꞌe’, heꞌi rive ꞌrã. Haꞌe nunga ma hataxĩ koꞌẽ nhavõ xeapyĩgua koꞌõ vaꞌe rami ikuai.

6 Maꞌẽ, haꞌe nunga haꞌe javi omboparaa imoiny xerenonde. Haꞌe ramo xee nakyrirĩvei ꞌrã. Rombopaga ꞌrãe, romomba ꞌrã peẽ kuery haꞌe javi,

7 pendereko vaiaty haꞌe peneramoĩ kuery reko vaiague re. Mbaꞌeta haꞌe kuery voi heakuã porã vaꞌe oapy rire yvyty ikuai vaꞌe áry rupi, haꞌe xembopoxya rupi ikuai yvyꞌã ikuai vaꞌe áry. Haꞌe nunga rupi ambopagapa ꞌrã yma guive ojejavyague re”, heꞌi Senhor.

8 Nhanderuete “Araa jepe ꞌrã xere ojerovia vaꞌe”, heꞌiague Senhor aipoeꞌi: “Peẽ kuery ma peteĩ xã uva revegua peipoꞌo vy amongue py hykue iro vaꞌe pejou vy aipopeje ꞌrã: ‘Nhamombo vaꞌerã eꞌỹ, mbaꞌeta iporã vaꞌe oĩ ruxãꞌi teĩ’, pejea rami avi xee voi amboaxy ꞌrã xerembiguai kuery, haꞌe vy namombai ꞌrã.

9 Haꞌe rami vy amoingo ꞌrã Jacó ramymino kueryrã, haꞌe Judá ramymino kuery vaꞌe regua amoingo avi ꞌrã xevygua yvyty re ipoꞌaka vaꞌerã. Haꞌe rami vy xerembiporavo kuery hekoa ju ꞌrã yvy re, haꞌe py ae ꞌrã xerembiguai kuery hekoa.

10 Haꞌe rami vy Sarom yvy itui ꞌrã nhuũndy vexaꞌi rembiꞌu tyrã, haꞌe Acor yvyugua rupi ꞌrã vaka kuery opytuꞌu. Xevygua kuery xereka vaꞌe pe ae ꞌrã ajapo.

11 “Haꞌe rã peẽ kuery ma Senhor gui ojepeꞌa rive vaꞌe pendekuai, xevygua yvyty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe gui penderexarai guive. Pereko katu ngaru pendexyete ramigua Xortea hery vaꞌe pe, haꞌe vinho pemoirũ tuuete ramigua Renonderã hery vaꞌe peguarã.

12 Haꞌe rami rã peẽ kuery xee romboaxa ꞌrã kyxe revegua pe. Haꞌe ramo peẽ kuery haꞌe javive penerenapyꞌã re peĩ ꞌrã pendejukaarã renonde. Mbaꞌeta xee roenoĩ ramo napembovai rire, xeayvu teĩ ndapeikuaa potai guive. Haꞌe rami ꞌrãgue py teko vai rupi tema pendekuai xerenonde, haꞌe peiporavo xee arovyꞌa eꞌỹ vaꞌe.”

13 Haꞌe nunga rupi Senhor Nhanderuete aipoeꞌi: “Xerembiguai kuery okaru ꞌrã, haꞌe rã peẽ kuery ma pendu ꞌrã karuai. Xerembiguai kuery oyꞌu ꞌrã, haꞌe rã peẽ kuery ma pendu ꞌrã yuvei. Xerembiguai kuery ovyꞌa ꞌrã, haꞌe rã peẽ kuery ma pexĩmba ꞌrã.

14 Xerembiguai kuery oporaei ꞌrã ipyꞌa py ovyꞌa vy, haꞌe rã peẽ kuery ma peneraxẽ ꞌrã pendepyꞌa raxy vy, pejaeꞌo ꞌrã penenheꞌẽ py peiko axya anho pendu vy.

15 Penderery peja ꞌrã xerembiporavo kuery imaꞌenduꞌa vai aguã. Senhor Nhanderuete pendejukapa ꞌrã, haꞌe rã guembiguai kuery ma omboery pyau ju ꞌrã.

16 Haꞌe nunga rupi yvy re jogueroayvu porã vaꞌe ma Nhanderuete anhetẽ ete vaꞌe rupi meme ꞌrã jogueroayvu porã, haꞌe yvy re oura vaꞌe ma Nhanderuete anhetẽ ete vaꞌe rupi ꞌrã oura. Mbaꞌeta hexaraipaa ꞌrã ikuai axya oaxapa vaꞌekue re, xee voi naxemaꞌenduꞌavei ꞌrã.

17 Yva pyau haꞌe yvy pyau re ijayvuague “Haꞌe gui ma xee ajapo ꞌrã yva pyau haꞌe yvy pyau. Haꞌe rami rire naꞌimaꞌenduꞌaavei ma ꞌrã mbaꞌemo oaxa vaꞌekue re, avave rei ndoikuaavei ꞌrã haꞌe nungakue.

18 Haꞌe ramo peẽ kuery pevyꞌa ete ꞌrã pekuapy, rakaꞌe rã peve perovyꞌa ꞌrã mbaꞌemo xee amoingo vaꞌe. Mbaꞌeta Jerusalém py amoingo ꞌrã vyꞌa oendua vaꞌerã, haꞌe pygua kuery oguerovyꞌa ete ꞌrã.

19 Arovyꞌa ꞌrã Jerusalém, arovyꞌa avi ꞌrã xevygua kuery. Mbaꞌeta haꞌe py ma noenduavei ꞌrã ojaeꞌo haꞌe haxẽ vaꞌe.

20 Haꞌe py ma ndoikovei ꞌrã kyrĩ vaꞌe xapyꞌaꞌi peve oiko vaꞌe, neĩ tujaꞌi voi oikove aguã ára ndoupityi vaꞌe. Mbaꞌeta cem maꞌetỹ oguerekoa py omano vaꞌe pe ma ‘Ipyau reve teri omano’ ꞌea ꞌrã, haꞌe cem maꞌetỹa peve ndoupityi vaꞌe pe ma ‘Ojejavy vaꞌe vy ayvu vaipy oiko vy ma ꞌrã’ ꞌea ꞌrã.

21 Haꞌe pygua kuery ngoorã ojapo vy haꞌe py ae ꞌrã ikuai. Uva onhotỹ ma vy hoꞌu ꞌrã hiꞌa.

22 Ngoorã vaꞌekue ndojapovei ꞌrã amboae kuery rive oĩ aguã, haꞌe mbaꞌemo nonhotỹvei ꞌrã amboae kuery rive ju hoꞌu aguã. Mbaꞌeta xevygua kuery oiko puku ꞌrã yvyra rami, xerembiporavo kuery oiporu kuerei ꞌrã opo py ojapo vaꞌekue-ꞌekue.

23 Haꞌe rami vy nombaꞌeapo rivevei ꞌrã, neĩ kyrĩgue ndoguerekoi ꞌrã oiko vai vaꞌerã, mbaꞌeta Senhor ogueroayvu porã vaꞌe meme ikuai, taꞌy kuery voi ikuai ꞌrã haꞌe kuery reve.

24 Haꞌe kuery ojapukai eꞌỹ mbove ma voi xee ambovai ꞌrã. Ijayvu teri reve xee aendu ꞌrã.

25 Aguara haꞌe vexaꞌi raꞌy reve joa py ꞌrã okaru okuapy, haꞌe guary ma vaka rami avi ꞌrã hoꞌu oikovy mbaꞌemo pirekue. Mboi ma yvy kuꞌi re rive ꞌrã okaru. Mbaꞌeta joupe ndojapo vaiavei ꞌrã, mbaꞌeve ndoikoi ꞌrã guive xevygua yvyty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe áry haꞌe javi rupi”, heꞌi Senhor.

66

1 Jerusalém pyau py Nhanderuete pe onhemboꞌe merami rive vaꞌe kuery oike eꞌỹ aguã re ijayvuague Senhor aipoeꞌi: “Yva ma xerenda apenaaty, haꞌe rã yvy ma xepy rupa itui. Mbaꞌe nunga oo tu xevy pe pejapo ta? Mamo tu apytuꞌu atyrã oĩ?

2 Mbaꞌeta xepo py ae haꞌe nunga haꞌe javi ajapo rakaꞌe. Haꞌe ramo mae opa mbaꞌe oiko”, heꞌi Senhor. “Haꞌe rami avi xee ma po ramigua re amaꞌẽ ꞌrã: onheꞌẽ py ojexavai reiꞌi haꞌe ipyꞌa raxy rei vaꞌe, haꞌe xeayvu oendu vy oryryi vaꞌe.

3 Haꞌe rã vaka xevy ojuka vaꞌe ma jojukaa rami ꞌrã aikuaa, vexaꞌi raꞌy oapy vaꞌe ma jagua ajuꞌy omopẽ vaꞌe rami rive, haꞌe mbaꞌemo aju xevy omeꞌẽ vaꞌe ma poryko ruguy omeꞌẽ vaꞌe rami aikuaa. Haꞌe rami ae avi heakuã porã vaꞌe oapy vaꞌe ma mbaꞌemo raꞌangaa ogueroayvu porã vaꞌe rami aikuaa. Mbaꞌeta haꞌe kuery ae oipotaa rami rive ikuai, onheꞌẽ py ojeguarupy anho oguerovyꞌa vaꞌe.

4 Haꞌe ramo xee aipotaa rami vy amoingo axy ꞌrã, haꞌe kuery re ambou ꞌrã okyje etea vaꞌe. Mbaꞌeta aenoĩ ramo peteĩve rei nombovai, xeayvu ramo noendu potai guive. Haꞌe rami ꞌrãgue py mbaꞌemo vai anho ojapo okuapy xerenonde, haꞌe oipota xee arovyꞌa eꞌỹ vaꞌe”, heꞌi.

5 Haꞌe gui peẽ Senhor renonde pejererokyjea rupi pendekuai vaꞌe, pendu ke ijayvu: “Penderyvy kuery ma xerery rupi pendekuai ramo pendere ndaꞌijaꞌei vy penemoxẽ mombyry. Haꞌe vy pendejojai vy ‘ Senhor toexa uka guexakãa, pevyꞌa ri rã roexa aguã’, heꞌi okuapy. Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ndaꞌevei nho ꞌrã okuapy.

6 Mbaꞌeta tetã gui onhendu ꞌrã joe opuꞌã ete vaꞌe ayvu ramigua, templo gui ae ꞌrã onhendu. Senhor ijayvu ꞌrã ngovaigua kuery ombopaga vy.

7 “Peteĩ kunha ma kyrĩ vaꞌe raxy oendu eꞌỹ mbove oikuavãꞌi ma ꞌrã kyrĩ vaꞌe, haxy eꞌỹ mbove oikoꞌi ꞌrã avaꞌi.

8 Mavaꞌe ndaꞌu haꞌe ramigua oendu, eꞌỹ vy oexa ma? Haꞌeve ri ndaꞌu peteĩ yvy haꞌe javi re ikuai vaꞌerã peteĩ ára pyve oiko aguã? Haꞌeve ri ndaꞌu peteĩ regua kuery haꞌe javi oiko vyvoi aguã? Haꞌe rami avi Sião ma haxy oendu eꞌỹ mbove oguerekoꞌi ꞌrã omemby kuery.

9 Mbaꞌeta kyrĩ vaꞌe ryruꞌi xee aipeꞌa teĩ namoingoi ꞌrã teve? Xee ndaꞌu anhomoingo vaꞌeri amboty ꞌrã teve kyrĩ vaꞌe ryru oiko eꞌỹ aguã?” heꞌi Senhor Nhanderuete.

10 Sião tetã py rakaꞌe rã peve ovyꞌaa aguã re ijayvuague “Peẽ kuery Jerusalém tetã peayvu vaꞌe haꞌe javi, pevyꞌa ke haꞌe pygua kuery reve. Perovyꞌa ke, hexe pejaeꞌo vaꞌekue haꞌe javi.

11 Mbaꞌeta ikã penembovyꞌa vaꞌe re pekambu vy penerevyatã ꞌrã, penhemongaru vy perovyꞌa ꞌrã hexakãa oĩ vaꞌe haꞌe javi pexa vy.” Apy ma Jerusalém tetã re ijayvu haꞌe kuery xy re rami.

12 Mbaꞌeta Senhor aipoeꞌi: “Peẽ kuery pe ameꞌẽ ꞌrã mbyꞌa porã yakã oxyry vaꞌe rami, haꞌe yvy regua kuery mbaꞌemo porã oguereko vaꞌekue ma peẽ kuery pe ju ꞌrã amboaxa yakã tyguaxu vaꞌe rami. Haꞌe ramo pekambu ꞌrã peiny. Ojyva áry pendereru ꞌrã, haꞌe oꞌu áry pendererovyꞌa ꞌrã.

13 Ixy omemby omomboꞌo vaꞌe rami avi xee rombovyꞌa ꞌrã peẽ kuery, haꞌe pevyꞌa ju ꞌrã Jerusalém tetã re.

14 Peẽ ae pexa ꞌrã, pendepyꞌa py pevyꞌa ꞌrã, penekãgue voi ipyau ꞌrã jai rogue pyau rami. Mbaꞌeta haꞌe jave py Senhor oexa uka ꞌrã opoꞌakaa guembiguai kuery pe, haꞌe rã ngovaigua kuery pe ma ipoxy ꞌrã.”

15 Mbaꞌeta Senhor ou ꞌrã tata rupi, ikaróxa ma yvytu jere rami ꞌrã ou, ipoxya oexa uka aguã nhomombaa rupi. Ijayvu ete ꞌrã tataendy rami.

16 Mbaꞌeta tata haꞌe kyxe reve Senhor ou vy oikuaa pota ꞌrã avakue haꞌe javi re. Haꞌe ramo heta ete ꞌrã Senhor ojuka.

17 Senhor aipoeꞌi: “Amongue kuery oxyete ramigua oguereko vaꞌe peguarã rive onhemboaxa haꞌe ojekyꞌaꞌo vaꞌekue, haꞌe rami vy yvotyty mbyte peve oike vy hoꞌu okuapy poryko roꞌo, tembiꞌu ojeguarupy haꞌe anguja roꞌo rive. Haꞌe vaꞌe kuery ma omombaa vyvoi ꞌrã.

18 Mbaꞌeta xee aikuaa ae haꞌe kuery ikuaia haꞌe onhembopyꞌaa haꞌe javi. Haꞌe rami vy aju ꞌrã amboatypa aguã yvy regua kuery haꞌe amboae ayvu py ijayvu vaꞌe haꞌe javi. Haꞌe ramo haꞌe kuery ou vy oexa ꞌrã okuapy xerexakãa.

19 Haꞌe kuery mbyte amoĩ ꞌrã xekuaa ukaarã. Haꞌe araa jepe vaꞌekue regua amongue amondouka ꞌrã yvy regua kuerya katy, Társis tetã katy, guyrapa oiporu kuaa vaꞌe ikuaia Pul haꞌe Lude yvy katy, haꞌe gui Tubal, Javã haꞌe yeꞌẽ yvýry mombyryvea peve guive. Haꞌe pygua kuery ma noendui teri xeregua ayvu, ndoexai teri guive xerexakã. Haꞌe vaꞌe yvy regua kuery pe ae ꞌrã haꞌe kuery omombeꞌu xerexakã.

20 Haꞌe gui ma oguerupa ꞌrã penderyvy kuery haꞌe javi. Yvy regua kuery mbyte gui ogueru ꞌrã Senhor pe omeꞌẽ vaꞌerã rami. Kavaju áry ꞌrã ogueru, karóxa py, mburika haꞌe camelo áry ogueru ꞌrã Jerusalém tetã py xevygua yvyty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe py, hyru ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe py Israel kuery mbaꞌemo aju omeꞌẽ vaꞌerã oguerua rami avi Senhor pegua oo py”, heꞌi.

21 “Haꞌe ramo haꞌe vaꞌe regua voi amoĩ ꞌrã sacerdote haꞌe levita-rã”, heꞌi Senhor.

22 “Mbaꞌeta yva pyau haꞌe yvy pyau ajapo vaꞌerã vaꞌe ma xerenonde riae ꞌrã oĩ. Haꞌe rami ae peneramymino kuery ikuai avi ꞌrã, penderery voi.

23 Jaxy pyau haꞌe sábado ojeupity nhavõ ma avakue haꞌe javi ou ꞌrã xerenonde xemboete aguã”, heꞌi Senhor.

24 “Haꞌe gui haꞌe kuery oo vy oexa ꞌrã okuapy xere opuꞌã rei vaꞌekue retekue. Haꞌe py ma taxo nomanovei ꞌrã, hata voi ndoguevei ꞌrã. Haꞌe nunga gui ma avakue haꞌe javi ojeguaru ꞌrã.”