1 Eclesiastes ayvu mombeꞌua ombopara vaꞌekue “Opa rive vaꞌerã meme”, heꞌiague Kovaꞌe ma ayvu mombeꞌua ijayvuague. Haꞌe vaꞌe ma Davi raꞌy oiko Jerusalém pygua huvixave. Huvixa Davi raꞌy Salomão ma nguu rekovia oĩ rakaꞌe Jerusalém pygua huvixa. Haꞌe vaꞌe ma pavẽ gui hiꞌaranduve vaꞌe, oguerekopa rei vaꞌe guive (1 Reis 4.29-34, 10.14-29).
2 Haꞌe vy ayvu mombeꞌua aipoeꞌi: “Opa vaꞌerã rive, opa mbaꞌe ikuai vaꞌe opa rive vaꞌerã meme.
3 Mbaꞌe ndaꞌu avakue ojou ꞌrã kuaray guýry rupi ombaꞌeapoague haꞌe javi rekovia?” heꞌi.
4 Mbaꞌemo ikuai vaꞌe haꞌekue rami ae ju ikuaia re ijayvuague Peteĩ javegua kuery oaxa ꞌrã, haꞌe gui amboae javegua ju ꞌrã ikuai. Haꞌe rã yvy ma itui riae ꞌrã.
5 Kuaray ma oẽ ꞌrã, haꞌe gui oike ju ꞌrã. Haꞌe gui oĩague katy ju ꞌrã oo, oẽ ju aguã.
6 Yvytu ma oo ꞌrã kuaray puku-a katy, haꞌe gui ojere vy kuaray ijapuꞌaꞌia katy ju ꞌrã oipeju. Ojeapa ꞌrã ovy, haꞌe gui ojevy ju ꞌrã ojeapaaty rupi.
7 Yakã ikuai vaꞌe ma yeꞌẽ katy oxyry vaꞌe meme, haꞌe rami teĩ yeꞌẽ ndatyguaxui ꞌrã. Yakã oxyry oinyague katy ae ju ꞌrã oxyry oiny.
8 Opa mbaꞌe ma nhanemongueraiarã ae ikuai, avave rei nomombeꞌu porã kuaai ꞌrã, guexa py omaꞌẽ haꞌe oapyxa py ojapyxakave riae tema teĩ.
9 Mbaꞌemo oiko vaꞌekue ramigua ae ju ꞌrã oiko. Mbaꞌemo ojapo pyre ae ju ꞌrã ojapoa. Haꞌe rami vy ipyau ete vaꞌe ndoikoi ꞌrã kuaray guýry rupi.
10 Oiko ri ndaꞌu mbaꞌemo jaexa vy “Maꞌẽ, kovaꞌe ma ipyau vaꞌe”, jaꞌe aguã? Any! Jaiko eꞌỹ mbove ára oiko jave py ma voi oiko vaꞌekue ae.
11 Avave rei naꞌimaꞌenduꞌai ꞌrã mbaꞌemo ymave rupi oiko vaꞌekue re. Haꞌe rami ae mbaꞌemo oiko vaꞌerã re voi haꞌe rire ikuai vaꞌerã kuery naꞌimaꞌenduꞌai avi ꞌrã.
12 Ayvu mombeꞌua gueko re ae ijayvuague Xee ayvu mombeꞌua ma Israel pygua huvixave aĩ Jerusalém py.
13 Haꞌe rami vy xepyꞌa re amoĩ xeꞌarandua rupi aikuaa pota aguã mbaꞌemo yva guýry rupi ikuai vaꞌe haꞌe javi re. Haꞌe vaꞌe tembiapo poyi ma avakue raꞌy kuery re Nhanderuete omoĩ imoꞌaranduarã.
14 Haꞌe rami vy aikuaa pota tembiapo kuaray guýry rupi ojapoa vaꞌe haꞌe javi re. Haꞌe nunga haꞌe javi ma opa rive vaꞌerã meme, yvytu jereꞌi rakykue amongue onha rivea rami.
15 Ikarẽ vaꞌe ma nomboꞌyviavei ꞌrã, haꞌe mbaꞌemo noĩ vaꞌe ma ndoipapaai ꞌrã guive.
16 Xejeupe ae aipoaꞌe: “Maꞌẽ, xee ma xeyvate, haꞌe vy xee aiko eꞌỹ mbove Jerusalém py ikuai vaꞌekue haꞌe javi gui xeꞌaranduve vaꞌe”, haꞌe vaꞌekue, mbaꞌeta anhetẽ ete aikoa haꞌe javi rupi xekuraxõ py xeꞌarandu haꞌe mbaꞌemo aikuaa potaa rupi aiko vaꞌe.
17 Haꞌe rami vy xepyꞌa re amoĩ aikuaa aguã mbaꞌe pa ꞌarandu haꞌe ꞌarandu eꞌỹa ovare eꞌỹ vaꞌe. Haꞌe rami teĩ aikuaa haꞌe rami aguã voi yvytu jereꞌi rakykue onha rive vaꞌe rami aikoa.
18 Mbaꞌeta ꞌarandua retaa py ma heta oĩ avi kueraia. Mbaꞌemo oikuaapave vaꞌea py ma heta oĩ avi ꞌrã poriaua.
1 Mbaꞌemo oguereko vaꞌe opa rive aguã re ijayvuague Aipoaꞌe xejeupe ae: “Aa ta! Xejee ae aikuaa pota ꞌrã vyꞌaa py. Taendu haꞌvy vyꞌaa”, haꞌe vaꞌekue ri haꞌe vaꞌe voi opa rive vaꞌerã.
2 Mbaꞌeta xerorya pe ae “Ovare eꞌỹ vaꞌe” haꞌe. Avyꞌaa ma mbaꞌerã tu ovare?
3 Haꞌe gui xepyꞌa re amoĩ vinho ayꞌua rupi aiko aguã, teĩ xeꞌarandua py ajejoko teri reve. Haꞌe rami vy anhemboaxa ovare eꞌỹa rupi aiko aguã, aikuaa peve avakue raꞌy kuery yva guýry rupi ikuai vaꞌe oꞌára mboapyꞌi oĩ teri jave py ojapo aguã haꞌeveve vaꞌe.
4 Ajapo avi tembiapo tuvixa vaꞌe. Xejeupe guarã ajapo reta oo, haꞌe anhotỹ uva tyrã.
5 Xejeupe ajapo yvotyty haꞌe yvyraty, haꞌe py yvyra hiꞌa vaꞌerã haꞌe javi regua anhotỹ.
6 Xejeupe yy ajoko vy yvyraty amoakỹ, yvyra ikuai vaꞌe iporã aguã.
7 Heta guive ajogua xerembiguairã avakue haꞌe kunhague. Xero py ae ituiꞌi avi xerembiguairã. Areko avi vaꞌekue vaka haꞌe vexaꞌi, xee aiko eꞌỹ mbove Jerusalém tetã py ikuai vaꞌekue gui hetave areko.
8 Xejeupe ajou reta avi prata haꞌe ouro, mbaꞌemo hepyve vaꞌe ajogua avi amboae yvy re huvixave kuery opena vaꞌe gui. Xejeupe ajou avakue raꞌy kuery ojou porãve vaꞌe: oporaei vaꞌerã avakue haꞌe kunhague, haꞌe kunhague oata aguã rami eꞌỹ guive. Huvixa Salomão ma heta oguereko rakaꞌe guaꞌyxy haꞌe guaꞌyxy jevy kuery. Haꞌe vaꞌe kuery taꞌangaa re ojerovia vaꞌe káuxa Salomão ojepeꞌa Nhanderuete pe oikoa gui (1 Reis 11.1-8).
9 Haꞌe gui xeyvate haꞌe arekopave xee aiko eꞌỹ mbove Jerusalém py ikuai vaꞌekue haꞌe javi gui. Xere oĩ tema avi xeꞌarandua.
10 Mbaꞌemo aexaxeve vaꞌe rei tema xerexa pe ndaexa uka eꞌỹi, haꞌe peteĩve py nambovyꞌa eꞌỹi xekuraxõ, mbaꞌeta haꞌe nunga py ambaꞌeapoague rekovia ajou. Xee arovyꞌa vaꞌekue mbaꞌemo ajapo vaꞌe haꞌe javi.
11 Haꞌe gui tembiapo xepo py ajapo vaꞌekue haꞌe javi re aikuaa pota, xekaneꞌõ peve ambaꞌeapoa haꞌe javi re guive. Haꞌe rã haꞌe nunga haꞌe javi ma opa rive vaꞌerã meme ae raꞌe, yvytu jereꞌi rakykue amongue onha rivea rami. Haꞌe nunga haꞌe javi py mbaꞌeve rei ndajoui iporã vaꞌe kuaray guýry.
12 Hiꞌarandua voi opa rive ꞌrãa re ijayvuague Haꞌe gui aikuaa pota ꞌarandu re, haꞌe gui akã porã eꞌỹa haꞌe ꞌarandu eꞌỹ reia re guive. Mbaꞌeta huvixave rekovia ju ava mboae oĩ vaꞌe, mbaꞌe tu ojapove ꞌrã? Mbaꞌeta amboae kuery ojapo vaꞌekue ramigua ae ju ꞌrã ojapo.
13 Haꞌe gui aikuaa rã ꞌarandu eꞌỹ reia gui ꞌarandu haꞌeveve, pytũ vaꞌe gui hendy vaꞌe haꞌevevea rami.
14 Hiꞌarandu vaꞌe ma oakã re guexa oguereko ꞌrã oexa aguã, haꞌe rã hiꞌarandu eꞌỹ rei vaꞌe ma pytũa rupi ꞌrã oiko. Haꞌe rami teĩ aikuaa avi mokoĩve pe joo ramigua oiko ꞌrãa.
15 Haꞌe nunga rupi xejeupe ae aipoaꞌe: “Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe pe oiko vaꞌe ramigua ma xevy pe voi oiko avi ꞌrã. Haꞌe rami rã mbaꞌerã tu xee aekave ta xeꞌarandurã?” haꞌe. Xejeupe ae aipoaꞌe avi: “Xeꞌarandua voi opa rive vaꞌerã”, haꞌe.
16 Mbaꞌeta hiꞌarandu vaꞌe re haꞌe hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe re teĩ naꞌimaꞌenduꞌaa riaei ꞌrã. Mbaꞌeta areꞌi eꞌỹ re opa mbaꞌe re hexaraia ꞌrã. Mbaꞌeta hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe omano ꞌrã, haꞌe rami ae avi hiꞌarandu vaꞌe voi omano ꞌrã.
17 Haꞌe nunga rupi xekuerai xerekove re, mbaꞌeta xee ndajou porãvei ma kuaray guýry rupi ambaꞌeapoa. Anhetẽ ete, haꞌe nunga haꞌe javi ma opa rive vaꞌerã meme, yvytu jereꞌi rakykue amongue onha rivea rami.
18 Ombaꞌeapoa regua voi opa rive aguã re ijayvuague Xekuerai avi kuaray guýry rupi ambaꞌeapo poyia haꞌe javi re, mbaꞌeta hekovia repykue aejapa ꞌrã aiko rire ikuai vaꞌerã kuery pe.
19 Haꞌe mavaꞌe tu oikuaa haꞌe nunga jopyarã hiꞌarandu vaꞌe, eꞌỹ vy hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe oiko ꞌrãa? Haꞌe rami teĩ ma haꞌe vaꞌe ae ꞌrã ojopypa kuaray guýry xeꞌarandua rupi ambaꞌeapoague repy. Haꞌe vaꞌe voi opa rive vaꞌerã.
20 Haꞌe rami vy amboae rami aikuaa vy xekuraxõ py xekuerai etea aendu kuaray guýry rupi ambaꞌeapo poyia haꞌe javi re.
21 Mbaꞌeta ikuai avakue oꞌarandua rupi ombaꞌeapo vaꞌe, oikuaa haꞌe ikyreꞌỹa rupi. Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ombaꞌeapoague repy oeja ꞌrã haꞌe vaꞌe re nombaꞌeapoi vaꞌekue peguarã. Haꞌe vaꞌe voi opa rive vaꞌerã, haꞌe ndaꞌevei ete vaꞌe.
22 Haꞌe gui mbaꞌe ꞌrã tu avakue ojou kuaray guýry rupi opyꞌa py guive ombaꞌeapo poyiague haꞌe javi re?
23 Mbaꞌeta ára nhavõ haxy oendu, haꞌe ombaꞌeapoa re ikuerai ꞌrã. Pyávy teĩ ipyꞌa ndopytuꞌui ae. Ombaꞌeapoa regua voi opa rive vaꞌerã.
24 Avakue pe haꞌeveve vaꞌe ma okaru, oyꞌu haꞌe ombaꞌeapoa oguerovyꞌa aguã. Mbaꞌeta haꞌe rami aguã aikuaa Nhanderuete po gui meme oua.
25 Mbaꞌeta ixugui eꞌỹ vy mbaꞌexa ꞌrã tu jakaru, eꞌỹ vy javyꞌa?
26 Mbaꞌeta avakue Nhanderuete mbovyꞌaa vaꞌe pe haꞌe omeꞌẽ ꞌrã hiꞌarandurã, oikuaa haꞌe ovyꞌa aguã. Haꞌe rã ojejavy vaꞌe pe ma omeꞌẽ ꞌrã ombaꞌeapo aguã, mbaꞌemo omonoꞌõ haꞌe omboaty aguã Nhanderuete mbovyꞌaa kuery pe ju omeꞌẽ vaꞌerã. Haꞌe vaꞌe voi opa rive vaꞌerã, yvytu jereꞌi rakykue amongue onha rivea rami.
1 Opa mbaꞌe oiko aguã ára re ijayvuague Opa mbaꞌe yva guýry ikuai vaꞌe pe oiko aguã ára oĩ.
2 Ovaẽ ꞌrã nhandetuiꞌi aguã haꞌe nhamano aguã ára. Ovaẽ ꞌrã nhamaꞌetỹ aguã haꞌe nhanhotỹ vaꞌekue nhamondoropa ju aguã ára.
3 Oĩ jojukaa aguã haꞌe nhomongueraa aguã ára. Oĩ mbaꞌemo nhambovaipa aguã haꞌe jajapo aguã ára.
4 Ovaẽ ꞌrã jajaeꞌo aguã haꞌe japuka aguã ára. Ovaẽ ꞌrã nhandepyꞌa vai aguã haꞌe gui jajeroky aguã ára.
5 Oiko ꞌrã ita nhamoaĩ aguã haꞌe nhamboaty aguã ára. Ovaẽ ꞌrã nhanhokuavã aguã haꞌe nhanhokuavã veꞌỹ aguã ára.
6 Oĩ mbaꞌemo jaeka aguã haꞌe nhamokanhy aguã ára. Oĩ mbaꞌemo nhamoĩ porã aguã haꞌe nhamombo aguã ára.
7 Oĩ mbaꞌemo nhamondoro aguã haꞌe nhambovyvy aguã ára. Oĩ nhakyrirĩ aguã haꞌe nhandeayvu aguã ára.
8 Oĩ jajoayvu aguã haꞌe ndajajoayvuvei aguã ára. Oĩ joe nhapuꞌã aguã haꞌe nhandekuai porãaꞌi aguã ára.
9 Ára oaꞌangaague avakue ndoikuaaia re ijayvuague Mbaꞌe tu ombaꞌeapo vaꞌe ojou ꞌrã ombaꞌeapo poyi oikovyague rekovia?
10 Mbaꞌeta xee aexa rã avakue raꞌy kuery ombaꞌeapo aguã ma imoꞌaranduarã Nhanderuete ombou vaꞌekue.
11 Opa mbaꞌe Nhanderuete ojapo hiꞌára py iporã aguã rami. Avakue pyꞌa re omoĩ avi opa eꞌỹ vaꞌerã nunga, teĩ haꞌe kuery ndoikuaapai ꞌrã mbaꞌemo Nhanderuete jypy guive opaa peve ojapo vaꞌe haꞌe javi.
12 Aikuaa avakue pe haꞌeveve vaꞌe ovyꞌa haꞌe ikuai porã aguã.
13 Avakue pe Nhanderuete omeꞌẽ avi okaru, oyꞌu haꞌe ombaꞌeapoague rekovia oguerovyꞌa aguã.
14 Xee aikuaa rami Nhanderuete ojapo vaꞌe haꞌe javi ndopai vaꞌerã meme. Haꞌe vaꞌe re ndaꞌevei mbaꞌeve omoĩave aguã neĩ oipeꞌaa aguã guive. Haꞌe rami Nhanderuete ojapo, henonde avakue ojererokyje aguã.
15 Mbaꞌemo aỹ oĩ vaꞌe ramigua oiko vaꞌekue ae ma, haꞌe oiko vaꞌerã ramigua voi oiko ae ma. Mbaꞌeta Nhanderuete ojapo ꞌrã mbaꞌemo oaxa vaꞌekue ramigua oiko jevy-jevy aguã rami.
16 Mymba rami avi avakue omano aguã re ijayvuague Peteĩ mbaꞌe ju aexa kuaray guýry. Mbaꞌeta haꞌevea rami joguerekoa aguã ꞌrãgue py haꞌeveꞌỹa ramigua oiko, teko porã oĩ ꞌrãgue py haꞌeveꞌỹa ramigua ae tema oiko.
17 Haꞌe ramo aipoaꞌe xejeupe: “Nhanderuete ma omboayvu ꞌrã heko porã vaꞌe haꞌe heko vai vaꞌe. Mbaꞌeta oĩ ae haꞌe oipota vaꞌe haꞌe javi oiko aguã ára, haꞌe hembiaporã haꞌe javi pe”, haꞌe.
18 Aipoaꞌeve ju xejeupe: “Nhanderuete oeko aꞌã ꞌrã avakue raꞌy kuery, haꞌe kuery oikuaa okuapy aguã mymba kuery rami ikuaia”, haꞌe.
19 Mbaꞌeta avakue raꞌy kuery re oiko vaꞌe ramigua ae oiko avi ꞌrã mymba kuery re. Peteĩ regua omanoa rami ae avi ꞌrã amboae regua omano. Oikove vaꞌe haꞌe javi joo rami ipytuẽ ꞌrã. Ndoikoi avakue mymba gui oiko areve vaꞌerã, mbaꞌeta haꞌe javi ma opa rive vaꞌerã meme.
20 Pavẽ rei ꞌrã oo peteĩ henda py anho. Yvy kuꞌi gui meme oiko rire yvy kuꞌi ae ju ꞌrã opyta.
21 Mavaꞌe oikuaa ta avakue raꞌy kuery nheꞌẽ yva re oo ꞌrãa, haꞌe rã mymba nheꞌẽ ma yvy katy, yvy re rive oo ꞌrãa?
22 Aikuaa rã avakue pe haꞌeveve vaꞌe ma ombaꞌeapoa oguerovyꞌa aguã, mbaꞌeta haꞌe kuery peguarã oejaa. Mbaꞌeta haꞌe kuery oiko rire mavaꞌe tu ogueru ju ꞌrã mbaꞌe pa oikoa oexa aguã?
1 Jajexavai jaikovya re ijayvuague Aexa avi nhomoingo axy reia kuaray guýry rupi ikuai vaꞌe haꞌe javi. Aexa oguereko axy reipy kuery rexay, avave rei nombopyꞌa guaxuai rã. Aexa avi joguereko axy reia kuery imbaraeteve okuapya, haꞌe ikuai axy vaꞌe pytyvõarã ndoikoia.
2 Haꞌe nunga rupi aikuaa rã okuave vaꞌe kuery gui omano vaꞌekue ovyꞌave vaꞌe ikuai.
3 Haꞌe gui haꞌe vaꞌe mokoĩ gui ovyꞌave vaꞌe ma ndoikoi teri vaꞌe, mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ma mbaꞌemo vai kuaray guýry rupi ojapoa rã neĩ ndoexai.
4 Haꞌe ramo aexa avakue ombaꞌeapoa haꞌe mbaꞌemo ojapo kuaa haꞌe javi ojapo, oirũ kuery gui oguerekopavexe vy rive. Haꞌe vaꞌe voi opa rive vaꞌerã, yvytu jereꞌi rakykue amongue onha rivea rami.
5 Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ma onhekuavã ꞌrã oiny ngoꞌo ae hoꞌupa peve. Mbaꞌeta aipoeꞌi:
6 “Xepo jovaive py ambaꞌeapo vaipa vy yvytu jereꞌi rakykue anha ꞌrãgue py haꞌeveve peteĩ po renyẽ reve apytuꞌu ainy aguã”, heꞌi.
7 Haꞌe ramo kuaray guýry amboae nunga aikuaa avi opa rive vaꞌerã.
8 Haꞌe vaꞌe ma peteĩ ava haꞌe aeꞌi oiko vaꞌe, taꞌy vaꞌeꞌỹ neĩ heindy eꞌỹ vaꞌe. Haꞌe rami teĩ ombaꞌeapoa gui ndopytuꞌui vaꞌe, haꞌe ndoexaxe veꞌỹi oguerekopaa. Haꞌe rami teĩ aipo ndeꞌi: “Mavaꞌe pe tu xee ambaꞌeapo aikovy? Mbaꞌerã pa xenheꞌẽ py ajejoko mbaꞌemo porã arovyꞌa aguã gui?” ndeꞌi. Haꞌe nunga voi opa rive vaꞌerã, tembiapo nhomongueraiarã rive.
9 Haꞌe aeꞌi oiko ꞌrãgue py haꞌeveve mokoĩ joguereko, mbaꞌeta ombaꞌeapoa py ojouve ꞌrã.
10 Mbaꞌeta xapyꞌa rei hoꞌa ramo peteĩ-teĩ omopuꞌã ju ꞌrã oirũ. Haꞌe rã haꞌe aeꞌi oiko vaꞌe pe ndaꞌevei ete, mbaꞌeta hoꞌa ramo ndoikoi ꞌrã imopuꞌãarã.
11 Haꞌe mokoĩ joyvy okea py haꞌe kuery oendu ꞌrã haku. Haꞌe rã peteĩꞌi oĩa py ma marã rami ꞌrã tu haku?
12 Haꞌe rami ae avi peteĩꞌi re opuꞌãa vy ipoꞌakaa ꞌrã, haꞌe rã mokoĩ ikuai vy ojoko ꞌrã. Ixã mboapy ombojoyvy pyre rã nomondoa voi ꞌrã.
13 Peteĩ kunumi poriaukueꞌi hiꞌarandu vaꞌe ma opena porãve ꞌrã huvixave tujaꞌi hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe vy nonhemongeta ukai vaꞌe gui.
14 Xapyꞌa rei kunumi vaꞌe huvixave oĩ aguã oguenoẽa ꞌrã nhuã gui, eꞌỹ vy haꞌe vaꞌe yvy py ae iporiaukueꞌi reve itui vaꞌekue teĩ ae ma.
15 Mbaꞌeta aexa kuaray guýry ikuai vaꞌe haꞌe javi huvixave tujaꞌi rekovia kunumi oĩ vaꞌekuea katy anho ojeꞌoi rã.
16 Haꞌe ramo opena ꞌrã oikovy mbovy rei eꞌỹ re. Haꞌe rami teĩ haꞌe vaꞌe rire ju oĩ vaꞌe naꞌimaꞌenduꞌa porãi ꞌrã hexe. Anhetẽ, haꞌe nunga voi opa rive vaꞌerã, yvytu jereꞌi rakykue amongue onha rivea rami.
1 “Ndaꞌevei jaikuaa pota porã eꞌỹ re nhanhemboayvu ma voi mbaꞌemo jajapo aguã re”, heꞌiague Nhanderuete pegua opy reike ta vy eikuaa pota porã ranhe reiko aguã re. Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe kuery mbaꞌemo omeꞌẽ vaꞌe rami rejapo vy reike ꞌrãgue py haꞌeveve ayvu rendu aguã, mbaꞌeta haꞌe kuery ma gueko vaia re oikuaa pota eꞌỹ re omeꞌẽ mbaꞌemo.
2 Ejapura eme ndejuru py, neĩ nekuraxõ py ma voi Nhanderuete renonde renhemboayvu aguã. Mbaꞌeta Nhanderuete oĩ yva re, haꞌe rã ndee ma yvy py reiko. Haꞌe nunga rupi mbovyꞌi tandeayvu.
3 Mbaꞌeta nhambaꞌeapo vaipaa gui ou nhandeke raia, haꞌe rami ae avi nhandeayvu retaa py haꞌeveꞌỹa rami ꞌrã nhandeayvu.
4 Nhanderuete pe mbaꞌemo rejapo aguã re renhemboayvu rire ejapo voi. Mbaꞌeta haꞌe ma ndoguerovyꞌai ꞌrã hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe. Ejapo ete ndeayvuague.
5 Renhemboayvuague nderejapoia gui haꞌeveve ꞌrãgue nerenhemboayvui ma voi vaꞌe rire.
6 Ndeayvuague tojapo eme rejejavy aguã rami, haꞌe aipoꞌre eme Nhanderuete ayvu mombeꞌua pe: “Haꞌe rami eꞌỹ xeayvu ta vaꞌekue ri”, ꞌre eme. Mbaꞌerã tu ndeayvua káuxa rejapo Nhanderuete ivai aguã rami, ndepo py rejapo vaꞌekue ombovaipa aguã?
7 Mbaꞌe ta, nhandeke raia haꞌe nhandeayvu reta reia ma opa rive vaꞌerã. Haꞌe nunga rupi Nhanderuete renonde rejererokyjea rupi eiko.
8 Mbaꞌemo jareko vaꞌe opa rive ꞌrãa re ijayvuague Xapyꞌa rei yvy re rexa ꞌrã iporiaukueꞌi oguereko axya rei rã, haꞌe haꞌevea rami joguerekoa ꞌrãgue py imonda vaꞌe rive oĩ rã. Haꞌe ramigua rexa vy enhemondyi eme. Mbaꞌeta joe opena vaꞌe kuery áryve ikuai yvatekueve imbopagaarã, haꞌe haꞌe vaꞌe kuery áryve amboae yvateve ete vaꞌe ju imbopagaarã oĩ.
9 Haꞌe rã yvy ma pavẽ oiporu vaꞌerã itui. Huvixave voi okaru ꞌrã oikovy mbaꞌety gui.
10 Peráta re ndaꞌeveive vaꞌe ma ojouvexe tema ꞌrã. Mbaꞌemo oguerekopa vaꞌe voi ojouvexe avi ꞌrã. Haꞌe ramigua voi opa rive vaꞌerã.
11 Omonoꞌõ mbyre heta ramo heta avi ꞌrã ikuai okaru vaꞌerã. Haꞌe nunga rupi mbaꞌe ꞌrã ndaꞌu ija kuery ojou, guexa py oexa rive aguã eꞌỹ vy?
12 Ombaꞌeapo vaꞌe oke porã ꞌrã, okaru porã eꞌỹ vy ndokaru porãi teĩ. Haꞌe rã oguerekopa vaꞌe ma mbaꞌemo oguerekopa vaꞌe káuxa rive ndoke porã kuaai ꞌrã.
13 Amboae nunga ju aexa kuaray guýry ndaꞌevei ete vaꞌe, mbaꞌeta amongue ojouve ꞌrã ombaꞌe rei-reirã ojeupe ae ojapo vai aguã rive.
14 Haꞌe rami avi xapyꞌa rei mbaꞌemo oiko rã ija omokanhymba ramo taꞌy kuery voi mbaꞌeve ndoguerekoi ꞌrã opo py.
15 Guyruꞌi gui mbaꞌeve reveꞌỹ oikoague rami avi, mbaꞌeve reveꞌỹ ae ju ꞌrã oo. Ouague rami ae ju ꞌrã oo, mbaꞌeta mbaꞌeve ndogueraai ꞌrã ombaꞌeapoague gui.
16 Haꞌe nunga voi ndaꞌevei ete ꞌrã, mbaꞌeta ouague rami ae ju ꞌrã oo. Haꞌe gui mbaꞌe ꞌrã tu ojou yvytu pe rive ombaꞌeapoague re?
17 Mbaꞌeta ára nhavõ ombaꞌeapopa ma rire okaru ꞌrã pyávy, ikuerai haꞌe imbaꞌeaxy reve vy ndovyꞌai reve.
18 Haꞌe gui xee aexa avi jakaru haꞌe jayꞌu aguã ma haꞌeve haꞌe iporã vaꞌe meme, haꞌe kuaray guýry nhambaꞌeapo poyi rire nhambaꞌeapoague peteĩ-teĩ jarovyꞌa aguã, mbovyꞌi ára re jaiko aguã Nhanderuete omeꞌẽa pukukue re. Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ma nhandevygua ae.
19 Haꞌe gui amongue avakue pe ma Nhanderuete omeꞌẽ ꞌrã oguerekopa aguã mbaꞌemo porã anho, omeꞌẽ avi ꞌrã haꞌe nunga gui okaru haꞌe hekovia ojoupa aguã, ombaꞌeapoague oguerovyꞌa aguã guive. Haꞌe ramigua voi Nhanderuete omeꞌẽ vaꞌe meme.
20 Haꞌe vaꞌe avakue ma ndoikuaa pota vaipai ꞌrã haꞌe kuery ae reko re, mbaꞌeta ipyꞌa re Nhanderuete omoĩ ovyꞌa aguã anho.
1 Haꞌe gui peteĩ ju aexa kuaray guýry ndaꞌevei ete vaꞌe avakue áry ipoyi vaꞌerã.
2 Mbaꞌeta amongue py avakue pe Nhanderuete omeꞌẽ ꞌrã oguerekopa aguã mbaꞌemo porã anho, haꞌe omboetevepy ikuai aguã guive. Haꞌe kuery pe mbaꞌeve ndoatai ꞌrã opyꞌa py oipota vaꞌe haꞌe javi. Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery pe Nhanderuete nomeꞌẽi ꞌrã haꞌe nunga gui okaru aguã. Haꞌe rami ꞌrãgue py oexa vaꞌety eꞌỹ kuery ꞌrã hoꞌu okuapy. Haꞌe nunga voi opa rive vaꞌerã, haꞌe ojexavai etea.
3 Xapyꞌa rei amongue oguereko ꞌrã cem guaꞌy kuery, haꞌe vy heta maꞌetỹ re ꞌrã oiko tujaꞌi ete peve. Haꞌe rami teĩ xapyꞌa rei onheꞌẽ py mbaꞌemo porã ndoguerovyꞌai, neĩ nonhono porãai ꞌrã guive. Xee aikuaa rã haꞌe vaꞌe gui ma hyruꞌi gui oity pyre ovyꞌave.
4 Mbaꞌeta hyruꞌi gui oity pyre ma ou ꞌrã opa aguã rive, haꞌe gui oo ju ꞌrã pytũa katy. Haꞌe rami rire pytũ py ma hery noenduai.
5 Haꞌe vaꞌe ma neĩ ndoexai ꞌrã kuaray, mbaꞌeve ndoikuaai ꞌrã guive. Haꞌe rami teĩ amboae kuery gui opytuꞌu porãve ꞌrã,
6 amboae kuery iporã vaꞌe oguerovyꞌa eꞌỹ vaꞌe dois mil maꞌetỹ re oiko teĩ. Mbaꞌeta mokoĩve eꞌỹ ꞌrã teve joa katy oo?
7 Avakue ombaꞌeapo ꞌrã ojuru py guarã re anho teĩ noendu veꞌỹi ꞌrã okaruxea.
8 Tyrã hiꞌarandu vaꞌe ma hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe gui ojouve ꞌrã teve? Mbaꞌe ꞌrã tu iporiaukueꞌi ojouve amboae kuery oexaa py oiko kuaa rupi?
9 Mbaꞌemo jarekopave ꞌrãgue py haꞌeveve nhanderexa py jaexa vaꞌe jarovyꞌaa. Haꞌe rami eꞌỹ rã opa rive vaꞌerã jaiko, yvytu jereꞌi rakykue amongue onha rivea rami.
10 Mbaꞌemo oiko vaꞌerã rery ma oikuaa pyre ae. Oikuaa avi marã ramigua pa avakue ikuaia, haꞌe imbaraeteve vaꞌe reve jogueroꞌa aguã ndaꞌeveia guive.
11 Anhetẽ heta ikuai mbaꞌemo ndovarevei vaꞌe. Haꞌe rami teĩ mbaꞌerã tu avakue pe haꞌe nunga haꞌeve?
12 Mavaꞌe ndaꞌu oikuaa ꞌrã mbaꞌe nunga pa avakue pe haꞌeveve vaꞌea? Mbaꞌeta haꞌe kuery ikuaia ma kuarayꞌã rami xapyꞌaꞌi ꞌrã oaxa, mbaꞌemo opa rivea rami. Mavaꞌe ndaꞌu avakue pe omombeꞌu kuaa ꞌrã haꞌe vaꞌe rire mbaꞌemo kuaray guýry oiko vaꞌerã?
1 Arandua haꞌe ꞌarandu eꞌỹa re ijayvuague Heakuã porã vaꞌe hepyve vaꞌe gui haꞌeveve nhandere imaꞌenduꞌa porãa rã. Nhandetuiague ára gui nhamanoa ára haꞌeveve avi.
2 Ngarua py jaa aguã gui haꞌeveve peteĩ oo py ojaeꞌo vaꞌe ikuaia py jaa aguã, mbaꞌeta haꞌe py jaikuaa ꞌrã avakue haꞌe javi opa aguã. Haꞌe nunga re ma nhande jaikove vaꞌe jaikuaa pota aguã haꞌeve.
3 Nhanderorya gui haꞌeveve nhandeporiaua, mbaꞌeta nhandeporiaua nhanderova py jaexa uka vaꞌe ma ojapo porãve ꞌrã nhanekuraxõ pe.
4 Hiꞌarandu vaꞌe okuraxõ py imaꞌenduꞌa ꞌrã ojaeꞌo vaꞌe ikuaia re, haꞌe rã hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ma okuraxõ py imaꞌenduꞌa ꞌrã ovyꞌa rei vaꞌe ikuaia re rive.
5 Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe oporaia nhaendu ꞌrãgue py haꞌeveve hiꞌarandu vaꞌe nhandevy ijayvu etea nhaendu.
6 Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe kuery opuka okuapya ma juuꞌy pirukue oja guy py hendy vy hevovoa ramigua rive. Haꞌe nunga voi opa rive vaꞌerã.
7 Anhetẽ hiꞌarandu vaꞌe voi omoingo axya rã naꞌinhakã porãvei ꞌrã, haꞌe omeꞌẽmby ojopy rã ombovaipa ꞌrã ikuraxõ.
8 Mbaꞌemo ypya gui haꞌeveve ꞌrã opaa. Onhemboyvate vaꞌe gui haꞌeveve oarõ are kuaa vaꞌe.
9 Ndevai vyvoi eme, mbaꞌeta hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe pyꞌa re ae ꞌrã oĩ ivai aguã.
10 Aipoꞌre eme: “Mbaꞌexa tu aỹgua ára gui yma guare haꞌeveve rakaꞌe?” ꞌre eme, mbaꞌeta haꞌe rami oporandu vaꞌe ma naiꞌarandui.
11 Mbaꞌemo ojou vaꞌe pe ma ꞌarandua haꞌeve. Ojapo porã avi ꞌrã kuaray rexaa kuery pavẽ pe.
12 Peráta rami avi ꞌarandua nhanderepy ꞌrã mbaꞌemo vai gui. Hiꞌarandu vaꞌe pe ꞌarandu omeꞌẽ avi ꞌrã tekove.
13 Eikuaa pota ke Nhanderuete rembiapokue re, mbaꞌeta mavaꞌe tu omboꞌyvi kuaa ꞌrã mbaꞌemo haꞌe omokarẽ vaꞌekue?
14 Mbaꞌemo rejoupaa ára erovyꞌa tema iporã vaꞌe. Haꞌe rã reiko axya ára ma eikuaa pota povaꞌe re: Nhanderuete ae mokoĩve ombou, haꞌe ramo avakue ndoikuaai ꞌrã haꞌe kuery oiko ma rire mbaꞌe pa oiko ꞌrãa.
15 Opa mbaꞌe py jaiko kuaa aguã re ijayvuague Opa rive vaꞌe rami aiko vy po ramigua avi aexa: Heko porã vaꞌe ikuai gueko porã reve omano vaꞌerã, haꞌe heko vai vaꞌe ikuai gueko vai reve oikove pukuve vaꞌerã.
16 Enhemboeko porã raxa rei eme, enhemoꞌarandu raxa eme guive. Mbaꞌerã tu ndee ae renhemomba uka ta?
17 Eiko eme heko vai ete vaꞌe, neĩ inhakã porã eꞌỹ vaꞌe. Mbaꞌe re tu remano ta ndeꞌára ovaẽ eꞌỹ re?
18 Neĩ peteĩ rupi, neĩ amboae rupi eiko eme. Mbaꞌeta Nhanderuete renonde ojererokyjea rupi ikuai vaꞌe ma oo jepe ꞌrã opa mbaꞌe gui.
19 ꞌarandu ojapo ꞌrã hiꞌarandu vaꞌe dez ipoꞌakakueve tetã py ikuai vaꞌe gui imbaraeteve aguã rami.
20 Yvy re ndoikoi ava heko porã vaꞌe, ojejavy eꞌỹ re iporã vaꞌe anho ojapo vaꞌe.
21 Ndepyꞌa py erovia eme ayvu omombeꞌua vaꞌe ma guive rã, endu rive guive nerembiguai ndere ijayvu vai rã,
22 mbaꞌeta nemaꞌenduꞌa mbovykue rei eꞌỹ ndee voi amboae kuery re ndeayvu vaiague re.
23 Kunhague nhombotavya re ijayvuague Haꞌe nunga haꞌe javi re aikuaa pota vaꞌekue xeꞌarandua rupi. Aipoaꞌe avi: “Xeꞌarandu pota ꞌrã”, haꞌe vaꞌeri ndaupityi ae ꞌarandua.
24 Mavaꞌe tu oupity ꞌrã mbaꞌemo mombyry haꞌe haxy ete vaꞌe?
25 Haꞌe gui anheaꞌã ꞌarandu aikuaa porã aguã, haꞌe gui aikuaa pota haꞌe aeka ete aguã opa mbaꞌe ikuai vaꞌe haꞌe javi regua aikuaa aguã. Aikuaaxe avi heko vai vaꞌe ꞌarandu eꞌỹa, haꞌe hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe akã porã eꞌỹa guive.
26 Haꞌe rami vy peteĩ ajou manoa gui ndaꞌeveive vaꞌe: peteĩ kunha opyꞌa re jojopy haꞌe nhomboꞌa aguã anho omoĩ vaꞌe, haꞌe opo py corrente jokuaarã oguereko vaꞌe. Haꞌe vaꞌe gui Nhanderuete renonde heko porã vaꞌe oo jepe ꞌrã, haꞌe rã ojejavy vaꞌety ma ou vy onhemboꞌa uka ꞌrã ixupe.
27 Ayvu mombeꞌua aipoeꞌi: “Maꞌẽ, po ramigua xee ajou vaꞌekue. Mbaꞌemo amboae ramigua re ambojoja vy aikuaa porã aguã
28 aikuaa pota aikovy teĩ ndaikuaa porãi teri: mil avakue mbyte peteĩꞌi anho ajou haꞌeve vaꞌe, haꞌe rã mbovy rei eꞌỹ kunha mbyte ma peteĩve ma voi xee ndajoui.
29 Maꞌẽ, peteĩ anho aikuaa: Nhanderuete omoingo avakue heko porã vaꞌerã, vaꞌeri haꞌe kuery opa marã onhembopyꞌa okuapy.”
1 Huvixave nhanheꞌẽ rendu aguã re ijayvuague Mavaꞌe tu oiko hiꞌarandu vaꞌe rami mbaꞌemo omombeꞌu porãve kuaa ꞌrã? Mbaꞌeta avakue ꞌarandua ma omoexakã ꞌrã hova, oguerova ꞌrã ivaia oexa ukaa gui.
2 Xee aipoaꞌe ndevy: Enheꞌẽ rendu ke huvixave Nhanderuete renonde reuraague rami vy.
3 Ejapura eme huvixave renonde gui rejepeꞌa aguã, neĩ enheaꞌã eme mbaꞌemo vai rejapoa py, mbaꞌeta haꞌe ae oikuaa rami ꞌrã ojapo.
4 Mbaꞌeta huvixave ayvu ma ipoꞌakave vaꞌe. Mavaꞌe tu ixupe “Mbaꞌe tu rejapo?” heꞌi ꞌrã?
5 Haꞌe ojapo uka vaꞌe moĩ porãa ma ndoiko axyi ꞌrã. Hiꞌarandu vaꞌe opyꞌa py oikuaa ꞌrã rakaꞌe haꞌe marã rami pa mbaꞌemo ojapo aguã.
6 Mbaꞌeta opa mbaꞌe pe oĩ oiko aguã ára haꞌe marã rami pa ojapoa aguã, avakue re mbaꞌemo vai ipoyi ete teĩ.
7 Mbaꞌeta haꞌe kuery ndoikuaai ꞌrã mbaꞌe pa oiko ꞌrãa. Marã rami paa guive nomombeꞌuai ꞌrã haꞌe kuery pe.
8 Avave rei ndojoko kuaai ꞌrã yvytu oipejua, haꞌe omano aguã ára re katuve ma ndaꞌipoꞌakaai ꞌrã. Haꞌe nunga re nhanheaꞌãa py ma noĩ ꞌrã japytuꞌu aguã, heko vai vaꞌe kuery katuve ma ndoo jepei ꞌrã gueko vaia rupi.
9 Haꞌe nunga haꞌe javi kuaray guýry aexa mbaꞌemo ojapo pyre re aikuaa potaa rupi, mbaꞌeta amongue py avakue joe ipoꞌaka ꞌrã omomba aguã rive.
10 Joo rami eꞌỹ-eꞌỹ jajopy aguã re ijayvuague Aexa avi heko vai vaꞌe kuery onhono porãa py opytuꞌu rã, haꞌe rã henda ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe py oo jepi vaꞌekue re ma hexaraipaa, ikuai porãague tetã py voi. Haꞌe nunga voi opa rive vaꞌerã.
11 Joapo vaiare nombopagaa voi ramo avakue raꞌy kuery opyꞌa re omoĩ ꞌrã ojapo vai aguã anho.
12 Haꞌe gui xapyꞌa rei ojejavy vaꞌety cem-kue ꞌrã ojapo vai vaꞌeri hiꞌára ipuku teĩ, aikuaa porã Nhanderuete renonde ojererokyjea rupi ikuai vaꞌe ojou ꞌrãa iporã vaꞌe.
13 Haꞌe rã heko vai vaꞌe kuery ma iporã vaꞌe ndojoui ꞌrãe, hiꞌára ndaꞌipukui ꞌrã guive. Kuarayꞌã rami oaxa ꞌrã, Nhanderuete renonde ojererokyje rupi eꞌỹ ikuai rire.
14 Oĩve teri amboae nunga ju opa rive vaꞌerã yvy re. Mbaꞌeta heko porã vaꞌe ikuai heko vai vaꞌe rami ombopagaa vaꞌe, haꞌe heko vai vaꞌe avi ikuai heko porã vaꞌe rami omboekoviaa vaꞌe. Aipoaꞌe haꞌe nunga voi opa rive vaꞌerã.
15 Haꞌe nunga rupi xevy pe haꞌeveve vaꞌe ma vyꞌaa, mbaꞌeta avakue pe kuaray guýry haꞌeveve vaꞌe ma okaru, oyꞌu haꞌe ovyꞌa aguã. Mbaꞌeta haꞌe ramigua ombovyꞌa ꞌrã ombaꞌeapo oikovya rupi, kuaray guýry Nhanderuete hiꞌára omeꞌẽa pukukue re.
16 Anheaꞌã avi aikuaa aguã ꞌarandu, haꞌe aexa aguã yvy re ombaꞌeapoa haꞌe javi, mbaꞌeta ara py neĩ pyávy voi avakue ndoke kuaai ꞌrã.
17 Haꞌe rami vy Nhanderuete rembiapokue haꞌe javi re aikuaa pota vy aikuaa rã avakue ndoikuaapa reguai ꞌrã mbaꞌemo kuaray guýry ikuai vaꞌe. Avakue oikuaa aguã onheaꞌã vaipa teĩ ndoupityi ꞌrã. Hiꞌarandu vaꞌe voi “Aikuaa ꞌrã”, heꞌi teĩ ndoupityi ꞌrãe.
1 Haꞌe javi pe joo rami merami omeꞌẽa re ijayvuague Anheaꞌã ete haꞌe nunga haꞌe javi aikuaa aguã, mbaꞌeta Nhanderuete po py ikuai heko porã haꞌe hiꞌarandu vaꞌe kuery, haꞌe kuery reko haꞌe javi guive. Haꞌe rami teĩ avakue ndoikuaai guenonderã mborayvu tyrã pa ivaia oĩa. Henonde guarã haꞌe javi ma oikuaapy eꞌỹ.
2 Opa mbaꞌe oiko ꞌrã joo rami ae haꞌe kuery haꞌe javi re. Joo rami ae ꞌrã oiko heko porã vaꞌe haꞌe heko vai vaꞌe re, mbaꞌemo omeꞌẽ vaꞌe haꞌe omeꞌẽ eꞌỹ vaꞌe re, ojapo porã vaꞌe haꞌe ojejavy vaꞌe re, oura vaꞌe haꞌe oura aguã gui okyje vaꞌe re guive.
3 Haꞌe ramigua ndaꞌevei vaꞌe oiko kuaray guýry pavẽ ikuaia re, mbaꞌeta pavẽ re ꞌrã oiko joo ramigua ae. Avakue pyꞌa voi tynyẽ mbaꞌemo vai, haꞌe kuery re oĩ ꞌrã akã porã veꞌỹ oikovea ja. Haꞌe rire ma manoa katy ojeꞌoi.
4 Oikove vaꞌe pe ma oĩ teri oarõ oikovy aguã, mbaꞌeta guary omano vaꞌekue gui haꞌeveve jagua oikove vaꞌe.
5 Mbaꞌeta oikove vaꞌe kuery oikuaa omano ꞌrãa, haꞌe rã omanogue ma mbaꞌeve ndoikuaavei, oikoague repy ndojouvei ꞌrã guive, mbaꞌeta haꞌe kuery re imaꞌenduꞌaa ꞌrãgue py oĩ hexaraipaa.
6 Haꞌe kuery joayvua, ndajoayvuia haꞌe ndaꞌevei reia opa ma. Haꞌe kuery rakaꞌe rã peve mbaꞌeve ndoguerekovei ꞌrã kuaray guýry ombaꞌeapo teri vaꞌe kuery reve.
7 Haꞌe nunga rupi tereo, heꞌu mbojape revyꞌa reve, haꞌe eyꞌu porã vinho, mbaꞌeta Nhanderuete ndererovyꞌa ae mbaꞌemo rejapoa py.
8 Taxiĩ porã riae renhemondea, haꞌe toata eme neakã remoatyrõ porãa.
9 Evyꞌa ke kunha reayvu vaꞌe reve, ndeꞌára kuaray guýry Nhanderuete omeꞌẽ vaꞌe re, reikovea opa voi vaꞌe pukukue re. Haꞌe nunga ma Nhanderuete omeꞌẽ kuaray guýry rembaꞌeapo poyia rupi nekaneꞌõague rekovia.
10 Mbaꞌemo ndepo py rejapo aguã rejou vaꞌe haꞌe javi ke ejapo nembaraetea rupi, mbaꞌeta haꞌe vaꞌe rire reo aguã py noĩvei ꞌrã rembaꞌeapo aguã, mbaꞌemo re renhembopyꞌa eꞌỹ vy reikuaa pota aguã, neĩ neꞌarandu aguã.
11 Onheaꞌã rive vaꞌe re ijayvuague Kuaray guýry aexave ju inhakuã vaꞌe kuery peguarã eꞌỹ oĩ hekovia, haꞌe ipyꞌa guaxukueve pegua eꞌỹ oĩ ipoꞌaka aguã, hiꞌarandu vaꞌe peguarã eꞌỹ guive oĩ mbojape hoꞌu aguã, haꞌe oiko kuaa vaꞌe kuery peguarã eꞌỹ oĩ mbaꞌemo oguerekopa aguã, neĩ oikuaapa rei vaꞌe kuery peguarã eꞌỹ oĩ oguerovyꞌaa aguã. Haꞌe rami ꞌrãgue py pavẽ ára oaxa ꞌrã ovy, haꞌe pavẽ re oiko ꞌrã oexaꞌãmby eꞌỹ.
12 Mbaꞌeta avakue ndoikuaai oꞌára ae. Pira imboꞌaa py hoꞌa xapyꞌa, haꞌe guyraꞌi nhuã py ojejura vaꞌe rami ae avi avakue raꞌy kuery voi ojejopy uka ꞌrã mbaꞌemo vai oiko ramo, haꞌe kuery re oiko xapyꞌa rã.
13 Arandu ovarea kuaa ukaa omombeꞌuague Kuaray guýry peteĩ aexa avi ꞌarandu kuaa ukaa, xevy pe rã tuvixa vaꞌe.
14 Mbaꞌeta oĩ peteĩ tetã kyrĩꞌi vaꞌe mbovyꞌi avakue ikuaia. Haꞌe vaꞌe tetã re ou peteĩ huvixa ipoꞌakave vaꞌe. Ojokopa haꞌe hovai re omopuꞌã okuapy tetã kora mbovaipaarã.
15 Haꞌe py oiko peteĩ ava poriaukue hiꞌarandu vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma oꞌarandua rupi ogueraa jepe guetã. Haꞌe rami rire teĩ haꞌe vaꞌe iporiaukue re avave rei naꞌimaꞌenduꞌaavei.
16 Haꞌe ramo “Imbaraete vaꞌe gui hiꞌarandu vaꞌe haꞌeveve”, haꞌe, iporiaukueꞌi ꞌarandua ndojou porãai, haꞌe ijayvu noenduai teĩ.
17 Mbaꞌeta hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe kuery ruvixa ojapukaia gui haꞌeveve hiꞌarandu vaꞌe ijayvu rã nhakyrirĩ reve nhaendu.
18 Tembiporu joe opuꞌãa pygua gui voi ꞌarandua haꞌeveve. Haꞌe rami avi peteĩꞌi ojejavy vaꞌe teĩ mbaꞌemo porã heta ꞌrã ombovai.
1 Arandu iporãa re ijayvuague Heakuã porã vaꞌe ryru py mberu omano vaꞌekue omoeakuã vaikuea rami ae avi nhaneꞌarandu eꞌỹa ruxãꞌi oĩ teĩ ombovai ꞌrã nhaneꞌarandua haꞌe nhanemboetea.
2 Hiꞌarandu vaꞌe ipyꞌa ꞌrã oiporu kuaa katy oo aguã re, haꞌe rã hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ma oiporu kuaa eꞌỹa katy oo aguã re ipyꞌa.
3 Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ma tape rupi oo vy voi ndoiko kuaai ꞌrã. Haꞌe rami vy pavẽ pe oexa uka ꞌrã oꞌarandu eꞌỹa.
4 Nderovai huvixa ivai reve opuꞌã teĩ ejepeꞌa eme reĩa gui, mbaꞌeta ndepyꞌa guaxua omombytuꞌu ꞌrã opa marã ojapo vaixe vaꞌe kuery.
5 Peteĩ ju aexa mbaꞌemo vai kuaray guýry, huvixa haꞌeveꞌỹa rami opena vaꞌe.
6 Haꞌe vaꞌe ma omoĩ ꞌrã hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe yvatevea py, haꞌe rã oguerekopa vaꞌe kuery ma yvyĩꞌia py omoĩ.
7 Aexa tembiguai kuery kavaju áry oo vaꞌe, haꞌe rã yvatekueve ma yvy rupi oguata ojeꞌoivy tembiguai rami.
8 Yvykua ojoꞌo vaꞌekue ma haꞌe py ae ju ꞌrã hoꞌa, haꞌe kora ombovo vaꞌe ma mboi oixuꞌu ꞌrã.
9 Ita omboi vaꞌe ma haꞌe vaꞌe py ae ꞌrã oiko axy, haꞌe yxakã ombovo vaꞌe ma oexa ꞌrã ijavaete vaꞌe.
10 Tembiporu ferro guigua naĩmbei vaꞌe avave noaĩmbeꞌeai ramo iporua onhemomburuve ꞌrã. Haꞌe rã hiꞌarandu vaꞌe omoatyrõ porã kuaa ꞌrã.
11 Xapyꞌa rei mboi omboꞌe porãa eꞌỹ re ri joxuꞌu ramo imboꞌeare ndojopyi ꞌrã hepyrã vaꞌekue.
12 Hiꞌarandu vaꞌe oayvu py onhemboete uka ꞌrã, haꞌe rã hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ma oayvu py onhemomba uka ꞌrã.
13 Jypy hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ijayvu ꞌrã oikuaa eꞌỹ reia rupi, haꞌe rã opaa py ma ijayvu ꞌrã ꞌarandu eꞌỹa haꞌe joguerojejavya rupi anho.
14 Ava hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ijayvu reta ꞌrã, mbaꞌemo oiko vaꞌerã avave ndoikuaai teĩ. Mavaꞌe ꞌrã tu oikuaa haꞌe rire oiko vaꞌerã?
15 Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe ombaꞌeapoa rupi ikaneꞌõ ꞌrã, tetã re oo aguã ma voi ndoikuaai.
16 Yvy huvixave kyrĩ vaꞌe openaa pe ndaꞌevei ete ꞌrã, yvatekueve koꞌẽmba ramove ngaru ojapo okuapya pe guive.
17 Haꞌe rã yvy yvateve vaꞌe kuery raꞌy huvixave openaa pe ma haꞌeve ꞌrã, mbaꞌeta haꞌeve jave py yvatekueve oguapy ꞌrã okuapy mesa py onhemombaraete aguã, okaꞌu okuapy aguã ndaꞌei.
18 Hoo vaꞌe inhateꞌỹ ramo oo aoꞌia hoꞌapa ꞌrã. Opo py nombaꞌeapoxei ramo otykypa ꞌrã.
19 Ngaru ojapoa ꞌrã ovyꞌa aguã, vinho nhombovyꞌa ꞌrã oikoaꞌi py, haꞌe rã peráta ma opa mbaꞌe repyrã haꞌeve.
20 Ndepyꞌa py voi ndeayvu vai eme huvixave re, neĩ nderopy jaꞌo ndeayvu eme oguerekopa rei vaꞌe re. Mbaꞌe guyra oveve vaꞌe ogueraa ꞌrã ndeayvu, ipepo vaꞌe kuery oendu uka ꞌrã ndeayvuague.
1 Hiꞌarandu vaꞌe oiko kuaa-a re ijayvuague Yy áry rupi emoaĩ nerembiꞌu, mbaꞌeta hare ma rire rejou ju ꞌrã. Apy ma ijayvu mbaꞌemo Nhanderuete ojou uka vaꞌekue nhambojaꞌo aguã re, mbaꞌeta omboekovia ju ꞌrã nhandevy.
2 Embojaꞌo sete eꞌỹ vy oito pe, mbaꞌeta ndereikuaai mbaꞌemo vai yvy re ou vaꞌerã.
3 Araipa ramo oky xapyꞌa vaꞌe hoꞌa ꞌrã yvy áry. Yvyra kuaray puku-a katy eꞌỹ vy ijapuꞌaꞌia katy hoꞌa rire haꞌekue py ae ꞌrã itui.
4 Yvytu re omaꞌẽ-maꞌẽ oikovy vaꞌe mbaꞌeve ꞌrã nonhotỹi, haꞌe arai re omaꞌẽ-maꞌẽ vaꞌe nomonoꞌõi ꞌrã guive.
5 Ndee ndereikuaai marupi pa yvytu rape oĩa, neĩ kunha hye guaxuꞌi vaꞌe ryepy kyrĩꞌi vaꞌe kãgueꞌi ojeapo tema ovya voi. Haꞌe rami ae avi Nhanderuete opa mbaꞌe apoare rembiapokue katuve ma ndereikuaai.
6 Ajeꞌive reve ke enhotỹ haꞌyĩgue, kaꞌarukue voi emombytuꞌu eme ndepo, mbaꞌeta ndereikuaai marã ramigua pa oiko porã ꞌrãa, jypygua tyrã amboae, tyrã mokoĩve joo rami oiko porã ꞌrã paa.
7 Hendy vaꞌe ma haꞌeve, haꞌe kuaray rexakãa jaexa rã iporã.
8 Ava heta maꞌetỹ oguereko vaꞌe taꞌimaꞌenduꞌa oꞌára oaxa vaꞌekue haꞌe javi re. Haꞌe rami teĩ toikuaa pota avi pytũ aguã ára heta ou vaꞌerã re. Mbaꞌemo oiko vaꞌe haꞌe javi ma opa rive vaꞌerã meme.
9 Kunumi teri vaꞌe pe ijayvuague Kunumi, erovyꞌa ke ndepyaua, haꞌe nekuraxõ py erovyꞌa nekunumia. Eiko tape nekuraxõ haꞌe nderexa ovyꞌa aguã rupi. Haꞌe rami teĩ eikuaa pota, mbaꞌeta haꞌe nunga haꞌe javi re Nhanderuete nemboayvu ꞌrã.
10 Haꞌe nunga rupi nekuraxõ gui eipeꞌa imongueraiarã haꞌe nderoꞌo moingo axyarã, mbaꞌeta nekunumia haꞌe ndepyaua ma opa rive vaꞌerã meme.
1 Tujaꞌi ma vaꞌe pe ijayvuague Nemaꞌenduꞌa ke nemoingoare re nekunumi teri reve, ára vai haꞌe “Noĩvei avyꞌa aguã” ꞌrea maꞌetỹa ovaẽ eꞌỹ re.
2 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe jave py ma kuaray pytũmba merami ꞌrã, jaxy haꞌe jaxy-tata nderekove rupi nemoexakã vaꞌekue guive, haꞌe oky rire teĩ arai ou ju ꞌrã.
3 Oo re opena vaꞌe rami ndejyva oryryipa ꞌrã, haꞌe ava imbaraete vaꞌekue rami neretyma ikarẽ rei ꞌrã. Mbaꞌemo monguꞌia ndejuru py ikuai vaꞌe mbovyꞌi ma vy nombaꞌeapo porãvei ꞌrã, haꞌe janela rupi hendy vaꞌekue rami nanderexa pyxovei ꞌrã.
4 Haꞌe gui okẽ tape katygua rami nerembeta onhemboty ꞌrã. Renhendu atã aguã ndaꞌevevei ꞌrã, haꞌe guyraꞌi nheꞌẽ rendu vyve ꞌrã revy. Haꞌe rami teĩ kunhague oporaei vaꞌe ayvu ma nonhendu atãvei merami ꞌrã.
5 Haꞌe rami ae avi rekyje ꞌrã yvate vaꞌe gui, haꞌe tape rupi oo vaꞌe gui rive renhemondyi ꞌrã. Haꞌe gui ndeꞌa xiĩmba ꞌrã yvyra ipoty xiĩ vaꞌe rami. Tuku rive teĩ ipoyi ꞌrã ndevy, haꞌe rekaruxea nerenduvei ꞌrã, mbaꞌeta reo ꞌrã reiny oo opa eꞌỹ vaꞌe katy, haꞌe ojaeꞌo vaꞌe kuery ikuai ꞌrã tape rupi.
6 Haꞌe vaꞌe jave py ixã prata guigua oxo ꞌrã, haꞌe karo ouro guigua ovo ꞌrã, haꞌe ygua py ovo ꞌrã yryru, haꞌe yvu áry yryru renoẽa oĩ vaꞌekue ivaipa ꞌrã.
7 Haꞌe rire yvy kuꞌi reikoague ojevy ju ꞌrã yvy re, haꞌe rã nenheꞌẽ ma ojevy ꞌrã Nhanderuete imbouarea py.
8 Opa vaꞌerã rive, opa mbaꞌe ikuai vaꞌe opa rive vaꞌerã meme, heꞌi ayvu mombeꞌua.
9 Opa vy ijayvuague Ayvu mombeꞌua hiꞌarandu vaꞌe vy omboꞌe heta vaꞌe kuery oikuaa aguã rami. Haꞌe gui ayvu re ojapyxaka haꞌe oikuaa potaa rupi heta omombeꞌu ayvu ꞌarandu regua.
10 Ayvu mombeꞌua onheaꞌã ayvu iporãgueve ojou aguã, haꞌe haꞌevea rami ombopara aguã ayvu anhetẽ vaꞌe.
11 Hiꞌarandu vaꞌe kuery ayvu ma yvyra rakua mymba mondyia haꞌe karavo ombota porã mbyre rami oĩ, Opena vaꞌe peteĩꞌi oiko vaꞌe omeꞌẽ vaꞌekue meme.
12 Xeraꞌy, enheangu ke haꞌe nunga rovai rupi reiko eꞌỹ aguã. Mbaꞌeta kuaxia ombopara pyre ma ndoatai ꞌrãe, haꞌe vaꞌe re nhanhemboꞌe riae vy nhanderoꞌo kaneꞌõmba ꞌrã.
13 Haꞌe gui opa mbaꞌe rendu vaꞌekue gui ma yvateve vaꞌe po rami: Nhanderuete renonde eiko rejererokyjea rupi, haꞌe emoĩ porã ojapo uka vaꞌekue, mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ma avakue pavẽ ojapo aguã vaꞌe.
14 Mbaꞌeta Nhanderuete oikuaa pota ꞌrã jaikoa haꞌe javi re, ojekuaa voi eꞌỹ vaꞌekue guive, iporã vaꞌe, haꞌe iporã eꞌỹ vaꞌe teĩ.
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12