1 Marcos ayvu porã ombopara vaꞌekue Nhanderuete Raꞌy Jesus Cristo reko regua ayvu porã ijypya.
2 ; Profeta Isaías ombopara vy aipoeꞌiague rami oiko: “Neꞌexa, nerenonderã ambou ꞌrã xerembiguai. Haꞌe vaꞌe oguereko katu ꞌrã nderaperã.
3 Haꞌe rami vy tekoa eꞌỹa py ijayvu atã ꞌrã: ‘Pereko katu Senhor raperã, pemboꞌyvi ou aguã’, heꞌi ꞌrã.” João Batista ma Jesus raperã oguereko katua rupi ijayvu rakaꞌe, mbaꞌeta heta vaꞌe kuery pe omombeꞌu oikovy opa marã rei ikuaia gui ojepeꞌa vy Jesus re ojerovia aguã .
4 Haꞌekue rami ae João Batista ojekuaa rakaꞌe tekoa eꞌỹa py. Omombeꞌu oikovy pavẽ ojeko rerova vy onhemongarai uka aguã, ojejavyague omboguepaa aguã.
5 Haꞌe vaꞌe oikoa py jogueru Judéia katyꞌi ikuai vaꞌe haꞌe Jerusalém pygua kuery haꞌe javi. Ojejavyague omombeꞌupa ramo omongarai Jordão yakã py.
6 João ao ma camelo rague guigua, haꞌe rã ikuꞌa xã ma ipirekue guigua. Tuku haꞌe ei kaꞌaguy regua hoꞌu oikovy.
7 ; , ; João ayvu omombeꞌu vy aipoeꞌi: — Xerakykue ou ꞌrã peteĩ xegui yvateve vaꞌe. Haꞌe vaꞌe gui xeꞌyvyĩve vaꞌe vy ndaꞌevei ajeroꞌa vy ipy regua xã ajora aguã voi.
8 Xee ma romongarai yy py. Haꞌe rã haꞌe ma Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ reve ꞌrã penemongarai.
9 ; , ; Haꞌe vaꞌe jave Galiléia regua Nazaré tetã gui Jesus ou. Haꞌe vy João pe onhemongarai uka Jordão yakã py.
10 Yy gui oẽ vyve oexa yva ojepeꞌa, haꞌe apykaxuꞌi rami hexe Nheꞌẽ oguejy ouvy rã.
11 Haꞌe ramo onhendu peteĩ ayvu yva gui: — Ndee ma Xeraꞌy roayvu ete haꞌe roguerovyꞌa vaꞌe — heꞌi vaꞌe.
12 ; Haꞌe rireꞌive tekoa eꞌỹa katy Nheꞌẽ ogueraa.
13 Haꞌe py ma quarenta ára oĩ Satanás oeko aꞌã rã. Mymba inharõ vaꞌe mbyte py oĩ teĩ anjo kuery opena. ,
14 ; , Nhuã py João ombotya ma rire Jesus ojevy ju Galiléia katy, Nhanderuete guigua ayvu porã omombeꞌu vy.
15 Haꞌe vy aipoeꞌi: — Ára ojeupity ma, namombyryvei ma Nhanderuete poꞌakaa ojekuaa aguã. Pejeko rerova, haꞌe perovia ayvu porã.
16 ; Galiléia yupa yvýry rupi oiko vy oexa mokoĩ joegua Simão haꞌe André. Haꞌe kuery ma pira mboꞌaa rupi ikuai vy yy py pira mboꞌaa omombo okuapy.
17 Haꞌe vaꞌe kuery pe Jesus aipoeꞌi: — Peju ke xerakykue. Xee ma avakue jouarã ju ꞌrã romoingo — heꞌi.
18 Haꞌe ramove haꞌe kuery oejapa vyvoi pira mboꞌaa, haꞌe ojeꞌoi hupive.
19 Ooveꞌia py oexa Zebedeu raꞌy Tiago haꞌe tyvy João, kanoã py pira mboꞌaa omoatyrõ okuapy rã.
20 Haꞌe vyve oenoĩ. Haꞌe rã haꞌe kuery ma nguu Zebedeu haꞌe hembiguai kuery kanoã py oeja vy oo Jesus rakykue.
21 Haꞌe rire ovaẽ Cafarnaum tetã py. Sábado ára py onhemboꞌeaty oĩ vaꞌe py oo nhomboꞌe vy.
22 Nhomboꞌe rã pavẽ oendu vy onhemondyi okuapy, mbaꞌeta opoꞌakaa rupi ijayvu, kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery rami eꞌỹ.
23 Areꞌỹꞌi re onhemboꞌeaty py ou peteĩ ava nheꞌẽ vai onhemondea vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma ojapukai atã:
24 — Jesus Nazaré pygua vaꞌe, mbaꞌe tu ndee rereko orereve? Oremokanhy aguã teve reju? Xee ma aikuaa ndee Nhanderuete guigua ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe reikoa — heꞌi.
25 Haꞌe ramo ixupe Jesus ijayvu atã vy aipoeꞌi: — Ekyrirĩ, haꞌe ejepeꞌa upe vaꞌe ava gui — heꞌi.
26 Haꞌe ramo nheꞌẽ vai omboryryipa haꞌe ojapukai atã reve ojepeꞌa ixugui.
27 Ikuai vaꞌe kuery haꞌe javi onhemondyipa vy oporandu joupe-upe: — Mbaꞌerã ꞌrã ndaꞌu guĩ ramigua oiko? Mbaꞌemo pyau re nhomboꞌearã teve? Mbaꞌeta opoꞌakaa rupi ijayvu rã nheꞌẽ vai voi onheꞌẽ rendu — heꞌi okuapy.
28 Haꞌe rire Galiléia yvy katy haꞌe javi rupi onhendu Jesus mbaꞌemo porã ojapoague.
29 , ; , Onhemboꞌeaty gui Jesus oẽ vy Tiago haꞌe João reve jogueraa Simão haꞌe André ro py.
30 Oo py ma Simão raixo ipire raku oupy. Haꞌe ramo Jesus pe omombeꞌua imbaꞌeaxya.
31 Haꞌe ramo onhemboja vy ipo re ojopy ramove ipire raku oaxa. Haꞌe ramo opuꞌã vy mbaꞌemo ojapo haꞌe kuery pe.
32 , ; , Kaꞌaru kuaray oike ta ma jave Jesus-a py oguerua imbaꞌeaxy vaꞌe haꞌe anha gui oiko axy vaꞌe haꞌe javi.
33 Tetã pygua kuery haꞌe javi onhemboaty avi okẽ py.
34 Haꞌe ramo heta omonguera opa marãgua mbaꞌeaxy gui oiko axy vaꞌe, heta avi anha oipeꞌa omboayvu eꞌỹ re, mbaꞌeta haꞌe kuery oikuaa mavaꞌe paa.
35 Koꞌẽ rai ramove Jesus opuꞌã vy oo peteĩ henda tekoa eꞌỹa oĩ vaꞌe katy. Haꞌe py ma onhemboꞌe oiny Nhanderuete pe.
36 Haꞌe ramo Simão ma ou oeka vy, hupive ikuai vaꞌe reve.
37 Ojou vy aipoeꞌi: — Pavẽ rei ndereka.
38 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Amboae henda katy jaa kii raiꞌi tekoa ikuai vaꞌe haꞌe javi rupi, haꞌe py voi ayvu amombeꞌu aguã, mbaꞌeta haꞌe rami aguã ae aju — heꞌi.
39 Haꞌe rami vy Galiléia yvy haꞌe javi rupi oiko. Haꞌe pygua onhemboꞌeaty ikuai vaꞌe rupi omombeꞌu ayvu, oipeꞌa guive anha kuery.
40 ; Hexe onhemboja ouvy peteĩ lepra revegua. Haꞌe vy guenapyꞌã re oĩ reve ojerure: — Lepra gui xekyꞌaꞌoxe vy xekyꞌaꞌo ꞌrãgue — heꞌi.
41 Jesus omboaxy vy okuaveꞌẽ, haꞌe hexe opoko vy aipoeꞌi: — Xee ma roikyꞌaꞌoxe ae, ekuera ke — heꞌi.
42 Haꞌe ramove lepra okanhymba ramo okuera.
43 Haꞌe gui ixupe ijayvuve imondovy
44 vy aipoeꞌi: — Emombeꞌu eme avave rei pe. Vaꞌeri tereo sacerdote pe ejexa uka, haꞌe rekueraague re emeꞌẽ mymba Moisés omboparaague rami, heta vaꞌe kuery oikuaa aguã — heꞌi.
45 Haꞌe rami teĩ ava vaꞌe oo vy opa rupi omombeꞌu. Haꞌe rami rire tetã ikuai vaꞌe rupi ndaꞌevevei Jesus ovaẽ aguã. Tekoa eꞌỹa rupi rive oiko mombyry. Haꞌe ramo opa rupi gui jogueru oĩa py.
1 ; Kueve ma rire Jesus ovaẽ ju Cafarnaum py. Haꞌe ramove opa rupi omombeꞌupaa oo py oĩa.
2 Heta ete ou ramo okẽ rexeiꞌi oĩ aguã voi ndaꞌevei. Haꞌe rã haꞌe kuery pe ayvu omombeꞌu.
3 Oĩa py peteĩ oguata eꞌỹ vaꞌe oguerua. Irundy avakue ogueru teĩ
4 heta vaꞌe kuery gui ndaꞌevei hexe onhemboja aguã. Haꞌe ramo oĩa áry oo aoꞌia oipeꞌa vy oipeꞌaague rupi omboguejy imbaꞌeaxy vaꞌe hupa reve.
5 Haꞌe kuery ojeroviaa Jesus oexa vy aipoeꞌi oguata eꞌỹ vaꞌe pe: — Xeraꞌy, rejejavyague omboguepaa ma — heꞌi.
6 Haꞌe gui kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery haꞌe py oguapy okuapy vaꞌe opyꞌa py aipoeꞌi:
7 — Mbaꞌe re tu po rami ijayvu? Po ramigua ma ayvu vai. Mavaꞌe tu ombogue kuaa joeko vaiague, peteĩꞌi eꞌỹ vy? Haꞌe vaꞌe ma Nhanderuete — heꞌi okuapy.
8 Haꞌe kuery opẽxaa Jesus oikuaa vy aipoeꞌi: — Mbaꞌe re tu po rami ri pendeayvu pendepyꞌa py?
9 Mbaꞌexa ndaꞌu ndaxyive xeayvu aguã oguata eꞌỹ vaꞌe pe: “Rejejavyague omboguepaa ma” tyrã pa “Epuꞌã, eupi nderupa, haꞌe tereo”, haꞌe aguã?
10 Haꞌe rami avi peikuaa aguã Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue ko yvy re joeko vaiague ombogue aguã voi ipoꞌaka vaꞌea — Oguata eꞌỹ vaꞌe pe ju aipoeꞌi:
11 — Xee aipoaꞌe ndevy: Epuꞌã, eupi nderupa, haꞌe tereo ndero katy — heꞌi.
12 Haꞌe ramove opuꞌã vy oupi ngupa ituiaty, haꞌe oẽ ovy pavẽ oexaa gui. Haꞌe kuery onhemondyipa vy ombojerovia Nhanderuete. Haꞌe vy aipoeꞌi okuapy: — Guĩ ramigua jaexa vaꞌeꞌỹ teri aỹ peve.
13 ; , Teĩgue ju Jesus oo yupa katy. Heta vaꞌe kuery haꞌe javi ou ovaexĩ aguã. Haꞌe ramo omboꞌe.
14 Oovea py oexa Alfeu raꞌy Levi imposto opagaaty py oguapy oiny rã. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Eju xerupive — heꞌi. Haꞌe ramove opuꞌã vy oo hupive.
15 ; Haꞌe gui Levi ro py Jesus oĩ mesa py. Hexeve haꞌe hemimboꞌe kuery reve heta ikuai imposto re nhombopaga vaꞌety haꞌe heko vai vaꞌekue, mbaꞌeta haꞌe kuery ma Jesus rupive ikuai vaꞌety meme.
16 Haꞌe rã fariseu kuery regua kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety ikuai vaꞌe ma oexa okuapy Jesus okaru rã heko vai vaꞌekue haꞌe imposto re nhombopaga vaꞌety kuery reve. Haꞌe rami vy oporandu hemimboꞌe kuery pe: — Mbaꞌe re tu Jesus okaru [haꞌe oyꞌu] ri imposto re nhombopaga vaꞌety haꞌe ojejavypa vaꞌe kuery reve?
17 Haꞌe nunga Jesus oendu vy ombovai haꞌe kuery pe: — Hexaĩ vaꞌe kuery ma ndoipotai ꞌrã poropoanoa, imbaꞌeaxy vaꞌe anho ꞌrã oipota. Haꞌe rami vy xee ma heko porã vaꞌe aenoĩ aguã eꞌỹ aju, haꞌe rã heko vai vaꞌe anho.
18 ; João remimboꞌe haꞌe fariseu kuery okaru eꞌỹ re jepi ꞌrã ikuai. Haꞌe ramo amongue ou vy oporandu Jesus pe: — Mbaꞌe nunga rupi tu João remimboꞌe haꞌe fariseu remimboꞌe kuery okaru eꞌỹ re jepi ikuai, haꞌe rã neremimboꞌe kuery ma haꞌe rami ndaꞌikuai?
19 Jesus ombovai: — Omendaa py haꞌeve ndaꞌu oenoĩ mbyre kuery okaru eꞌỹ re ikuai aguã, haꞌe kuery reve omenda vaꞌe oĩ teria ja? Any, omenda vaꞌe oĩ teria ja haꞌe kuery ndaꞌikuai ꞌrãe okaru eꞌỹ re.
20 Haꞌe rami avi ovaẽ ꞌrã haꞌe kuerya gui omenda vaꞌe oipeꞌaa aguã ára. Haꞌe vaꞌe jave mae ꞌrã haꞌe kuery okaru eꞌỹ re ikuai.
21 — Avave rei ao ymague re nombojai ꞌrã ajukue pyau raꞌykue, mbaꞌeta ombojaague omboi ꞌrã ao ymague gui. Haꞌe ramo oxoroa tuvixave ꞌrã.
22 Haꞌe avave rei hyru ymague py nomboyrui ꞌrã vinho pyau. Haꞌe rami eꞌỹ rã ombovaipa ꞌrã hyru. Vinho haꞌe hyru ivaipa ꞌrã. Haꞌe rami ꞌrãgue py vinho pyau rã hyru pyau py ꞌrã omoĩ.
23 ; Peteĩ sábado ára py Jesus guemimboꞌe kuery reve oaxa ovy trigoty rupi. Hemimboꞌe kuery ma ooa rupi oipoꞌo heravy hiꞌa.
24 Haꞌe ramo fariseu kuery haꞌe nunga oexa vy aipoeꞌi ixupe: — Maꞌẽ, mbaꞌe re tu neremimboꞌe kuery ojapo sábado py ndaꞌevei vaꞌeri?
25 Ombovai: — Ndaperoayvui teve Davi ojexavai haꞌe okaruxe vy oirũ kuery reve ojapo vaꞌekue?
26 Mbaꞌeta Nhanderuete ro py oike rakaꞌe sacerdote yvateve vaꞌe Abiatar oĩ jave py, haꞌe vy hoꞌu mbojape Senhor renonde omoĩ mbyre, haꞌe kuery hoꞌu aguã ndaꞌevei vaꞌeri, sacerdote pe anho haꞌeve. Ngupive ikuai vaꞌe pe voi omeꞌẽ avi — heꞌi.
27 Haꞌe vy aipoeꞌive ju: — Sábado ára ma avakue pe oejaa rakaꞌe, haꞌe rã sábado pe avakue oejaa ndaꞌei.
28 Haꞌe nunga rupi Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue ma sábado ára re voi ipoꞌaka vaꞌe.
1 ; Teĩgue ju Jesus ovaẽ onhemboꞌeaty py. Haꞌe py oĩ peteĩ ava ipo rovai piru vaꞌe.
2 Haꞌe py ikuai vaꞌe ma Jesus re oexa pota okuapy, sábado py rã pa nhomonguera raꞌea oexa aguã, ijayvu reixe vy.
3 Haꞌe rã Jesus ma ava ipo piru vaꞌe pe aipoeꞌi: — Eju mbyte katy.
4 Haꞌe gui haꞌe kuery pe ranhe oporandu: — Haꞌeve ri ndaꞌu sábado ára py jajapo porã tyrã pa jajapo vai? Haꞌeve ri ndaꞌu joekove jaraa jepe, tyrã pa tove tomano? — heꞌi. Haꞌe rami teĩ okyrirĩmba okuapy.
5 Haꞌe ramo ipoxy haꞌe iporiau rei reve omaꞌẽ ijyvýry ikuai vaꞌe re, haꞌe kuery inhakã ratã ramo. Haꞌe vy aipoeꞌi ava pe: — Emboꞌyvi ndepo. Haꞌe ramo opo omboꞌyvi vyve okuera.
6 Haꞌe rã fariseu kuery ma ojepeꞌa vy hovai jogueroayvu Herodes-a katygua kuery reve. Marã rami pa ojuka uka aguã re ijayvu okuapy.
7 Yeꞌẽ rembe re heta omongueraague Haꞌe gui Jesus guemimboꞌe kuery reve ojeꞌoi yupa katy. Heta ete ou Galiléia gui, Judéia,
8 Jerusalém, Iduméia, Jordão yakã rovaigua, Tiro haꞌe Sidom gui avi heta ete ou. Jesus mbaꞌemo ojapoague omombeꞌua rã oendu vy jogueru oĩa py.
9 Haꞌe ramo guemimboꞌe kuery pe Jesus aipoeꞌi peteĩ kanoã ogueru aguã haꞌe oĩ aguã, heta vaꞌe kuery omboty rei eꞌỹ aguã.
10 Mbaꞌeta heta omonguera ramo imbaꞌeaxy vaꞌe kuery nhomoanha-anha jogueruvy hexe opokoxe vy. ;
11 Nheꞌẽ vai revegua voi oexa vy henonde guenapyꞌã re oĩ vy ojapukai reve aipoeꞌi: — Ndee ma Nhanderuete Raꞌy.
12 Haꞌe ramo haꞌe kuery pe Jesus ijayvu atã oikuaa uka eꞌỹ aguã re.
13 ; Haꞌe rire yvyty oĩ vaꞌe áry oẽ vy oenoĩ haꞌe ae oipota vaꞌe kuery. Haꞌe ramo oĩa py haꞌe kuery ou.
14 Haꞌe ramo doze oiporavo hexeve ikuai vaꞌerã, haꞌe gui ayvu omombeꞌu aguã katy omondouka aguã,
15 haꞌe ipoꞌakaa rupi anha kuery oipeꞌa aguã guive.
16 Doze oiporavo vaꞌekue ma povaꞌe: Simão hery mboaerã Pedro omoĩ vaꞌekue,
17 haꞌe gui Zebedeu raꞌy kuery Tiago haꞌe tyvy João. Haꞌe vaꞌe kuery reryrã omoĩ Boanerges, “Yapu vaꞌe raꞌy kuery” heꞌia.
18 Haꞌe gui André, Filipe, Bartolomeu, Mateus, Tomé, Alfeu raꞌy Tiago, Tadeu, Simão Zelote,
19 haꞌe ijopy uka nhemiarã Judas Iscariotes avi.
20 ; Haꞌe ramo ngoo katy ju oo. Haꞌe ramive ma heta ete ju onhemboaty ramo neĩ okaru aguã ma voi ndaꞌevei.
21 Jesus retarã kuery haꞌe nunga oendu vy ou ogueraa aguã, mbaꞌeta omombeꞌua rã oendu naꞌinhakã porãveia rami.
22 Haꞌe py ikuai avi kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery Jerusalém gui ou vaꞌekue. Haꞌe vaꞌe kuery aipoeꞌi: — Hexe tu anha ruvixa Belzebu rima onhemonde. Anha poꞌakaa rupi ae rima oipeꞌa oikovy anha kuery — heꞌi.
23 Haꞌe ramo Jesus oenoĩmba vy haꞌe kuery pe ijayvu mbaꞌemo re ombojoja reve. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Mbaꞌexa ꞌrã tu anha haꞌe ae onhemoxẽ?
24 Mbaꞌeta joa pygua meme joe opuꞌã vy nhomomba ꞌrã.
25 Peteĩ oo pygua meme joe opuꞌã vy nhomomba avi ꞌrã.
26 Haꞌe rami ae avi anha kuery jomeme opuꞌã vy joo rami eꞌỹ ikuai vaꞌe rire ndaꞌikuaivei ꞌrãgue, okanhymba ꞌrã guive.
27 — Avave rei ma ndoikei ꞌrã ava ojeroviave vaꞌe ro py imbaꞌe rei-rei re imonda aguã, oipokua ranhe eꞌỹ re. Oipokua rire vy ꞌrãe oipeꞌapa.
28 — Anhetẽ aipoaꞌe pendevy: Avakue ojejavyague haꞌe ijayvu vaiague omboguea aguã ma haꞌeve meme.
29 Haꞌe rã Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ re ijayvu vaia ague ma nombogueai ꞌrã, haꞌe nunga jejavya ma omboguea vaꞌerã eꞌỹ — heꞌi.
30 Po rami ijayvu mbaꞌeta “Hexe anha onhemonde” heꞌi okuapy ramo.
31 ; Haꞌe rami jave ovaẽ ixy, tyvy haꞌe heindy kuery. Oka py ikuaia py oenoĩ uka.
32 Haꞌe ramo heta ijyvýry oguapy okuapy vaꞌe aipoeꞌi ixupe: — Pee oka py ma ndexy, nderyvy haꞌe nereindy kuery ikuai. Ndereka vy je ou — heꞌi.
33 Haꞌe ramo ombovai: — Marã ramigua tu haꞌi haꞌe xeryvy kuery?
34 Haꞌe oyvýry oguapy vaꞌe kuery re omaꞌẽ vy aipoeꞌi: — Pevaꞌe ae ma haꞌi haꞌe xeryvy kuery.
35 Mbaꞌeta Nhanderuete oipotaa rami ojapo vaꞌe ma haꞌi, xeryvy haꞌe xereindy kuery ikuai.
1 ; Teĩgue ju Jesus nhomboꞌe oiny yupa yvýry. Haꞌe py heta ikuai ramo peteĩ kanoã py oĩ. Yy rembe re heta vaꞌe kuery ikuaia gui mombyryꞌi oguapy oiny. Haꞌe rã heta vaꞌe kuery yeꞌẽ rembe re ikuai, ita kuꞌi reia py.
2 Haꞌe gui opa mbaꞌe re omboꞌe mbaꞌemo re ombojoja vy. Haꞌe vy aipoeꞌi:
3 — Pejapyxaka ke. Peteĩ ava oo mbaꞌemo raꞌyĩ moaĩ vy.
4 Haꞌe vaꞌe omoaĩ rã amongue haꞌyĩgue hoꞌa tape yvýry. Haꞌe nunga ma guyraꞌi ou vy hoꞌupa.
5 Amboae ma itaty yvy mbovyꞌi reia rupi hoꞌa. Haꞌe nungakue ma yvy re ndoike pukui rire henhoĩ voiꞌi.
6 Haꞌe rami teĩ kuaray oẽ vy omombiru, ndapoi rã.
7 Amboae ma juu mbyte rupi hoꞌa rire juu yvate vy ojukapa. Haꞌe ramo ndaiꞌai.
8 Haꞌe rã amboae ma yvy porãa rupi hoꞌa. Haꞌe nungakue ma henhoĩ porã, yvate haꞌe hiꞌa porã guive. Trinta, sessenta, cem haꞌyĩ peve oiko peteĩ-teĩ gui — heꞌi.
9 Haꞌe vy aipoeꞌive ju: — Ijapyxa oendu aguã oĩ vaꞌe toendu.
10 ; Jesus-a gui ojepeꞌapaa ma ramo hupive ikuai vaꞌe hemimboꞌe kuery doze vaꞌe reve ou vy oporandu okuapy mbaꞌemo re ombojoja vy ayvu omombeꞌu vaꞌekue re.
11 Haꞌe ramo ombovai: — Pendevy pe Nhanderuete oikuaa uka ipoꞌakaa py mbaꞌemo oiko vaꞌe ndoikuaa ukai vaꞌekue. Haꞌe rã amboae kuery ma mbaꞌemo re ambojojaa rupi anho ꞌrã amboꞌe,
12 haꞌe kuery omaꞌẽ teĩ ndoexa kuaai aguã, haꞌe oendu teĩ noendu kuaai aguã, ojeko rerova eꞌỹ aguã ndoperdoaai aguã — heꞌi.
13 Haꞌe gui ma haꞌe kuery pe oporandu: — Napendu kuaai teve mbaꞌe nunga re ambojoja vy pa povaꞌe ayvu amombeꞌuague? Mbaꞌexa tu haꞌvy pendu kuaa ta ayvu amombeꞌu vaꞌe haꞌe javi?
14 Haꞌe gui mbaꞌemo moaĩa ma omoaĩ ayvu.
15 Po rami ikuai tape yvýry omoaĩ mbyre rami: Ayvu oendu vy ojapyxaka teĩ Satanás ou vy ayvu oipeꞌa ꞌrã haꞌe kuery re oĩ vaꞌekue.
16 Haꞌe gui po rami ma itaty reia rupi omoaĩ mbyre rami ikuai: Ayvu oendu vy ojopy vyvoi ꞌrã ovyꞌa reve.
17 Haꞌe rami teĩ ndapo pukui vaꞌe rami avi ikuai. Areꞌỹꞌi re ovaẽ ꞌrã imoingo axyarã, haꞌe ayvu porã káuxa ijavyky reiarã. Haꞌe nunga oiko rã ayvu porã rupi ikuaiague gui ojepeꞌapa ꞌrã.
18 Haꞌe gui juu mbyte rupi omoaĩ mbyre rami ikuai vaꞌe ma ayvu oendu avi,
19 teĩ ko yvy re mbaꞌemo ikuai vaꞌe re openave vy, peráta, opa marãgua ojou porãve vy noendu potavei ꞌrã ayvu. Haꞌe rami vy ndaiꞌai.
20 Haꞌe rã yvy porãa rupi omoaĩ mbyre rami ikuai vaꞌe ma ayvu oendu vy ojopy ꞌrã, hiꞌa porã ꞌrã guive trinta, sessenta, cem peteĩ-teĩ gui.
21 Haꞌe gui aipoeꞌi avi: — Tataendy ndaꞌu nhamoendy vy jajaoꞌi ꞌrã ri ajaka py, haꞌe eꞌỹ vy tupa guýry ꞌrã ri nhamoĩ? Any, imoiny oĩaty py ae ꞌrã jaupi imoiny.
22 Mbaꞌeta ndoexa ukai pyre ojekuaapa ꞌrã, haꞌe onhomi mbyre oikuaa ukapaa ꞌrã.
23 Ijapyxa oendu aguã oĩ vaꞌe toendu — heꞌi.
24 Haꞌe kuery pe aipoeꞌive ju: — Peikuaa pota porã ayvu pendu vaꞌe re. Mbaꞌeta joupe pejapoague rami ae ꞌrã ojapoa pendevy, ojapoave ꞌrã guive.
25 Mbaꞌeta mbaꞌemo oguereko vaꞌe pe omeꞌẽave ꞌrã. Haꞌe rã oguereko eꞌỹ vaꞌe gui ma oipeꞌapaa ꞌrã oguereko reiꞌi merami vaꞌekue. ; ;
26 Mbaꞌemo raꞌyĩ re ombojojaague Aipoeꞌi avi: — Nhanderuete poꞌakaa py oiko ꞌrã yvy re ava mbaꞌemo raꞌyĩgue onhotỹ vaꞌe rami.
27 Mbaꞌeta oke ꞌrã pyávy, haꞌe rã ára py ovy ꞌrã. Haꞌe ramia ja haꞌyĩgue henhoĩ haꞌe yvate ꞌrã marã rami paa oikuaa eꞌỹ re.
28 Yvy ae ojapo ꞌrã hiꞌa aguã rami. Jypyꞌi ma henhoĩ, haꞌe gui ipoty, haꞌe gui ma haꞌyĩ omonyẽ ꞌrã hiꞌa.
29 Hiꞌa ijajupa ma ramo ojayaa ꞌrã kyxe py, mbaꞌeta ovaẽ ma omonoꞌõ aguã.
30 , , , Aipoeꞌive ju: — Marã ramigua ndaꞌu Nhanderuete poꞌakaa py oiko vaꞌe reve joo ramigua? Mbaꞌe nunga re ndaꞌu haꞌeve ambojoja aguã?
31 Mostarda raꞌyĩ re haꞌeve, mbaꞌeta haꞌyĩgue ikuai vaꞌe gui ruxãveꞌi vaꞌe ꞌrã nhanhotỹ.
32 Haꞌe gui nhanhotỹ ma rire yvate ꞌrã, mbaꞌemo nhanhotỹ vaꞌe haꞌe javi gui tuvixave ꞌrã guive. Hakã voi tuvixa ramo guyraꞌi oveve vaꞌe ou vy kuarayꞌã py ojapo ꞌrã guaityrã.
33 , Heta ayvu haꞌekue ramigua omombeꞌu haꞌe kuery pe mbaꞌemo re ombojoja vy, ojapyxaka vaꞌe kuery oendu kuaa peve.
34 Haꞌe rami avi mbaꞌemo re ombojoja eꞌỹ re ndaꞌijayvui haꞌe kuery pe. Haꞌe rã guemimboꞌe kuery pe ma omombeꞌu porãve kuerei ꞌrã haꞌe kuery aeꞌia py.
35 ; Haꞌe vaꞌe ára kaꞌaruꞌi Jesus aipoeꞌi haꞌe kuery pe: — Jaaxa yupa rovaigua re — heꞌi.
36 Haꞌe ramo heta vaꞌe kuery omondoukapa ma vy ogueraa Jesus kanoã py oĩague reve ae. Haꞌe rã amboae kuery ma kanoã mboae py oo hakykue.
37 Haꞌe gui ou yvytu atã ramo kanoã re yai ojeapi-api. Haꞌe ramo kanoã py yy tynyẽ ta ma.
38 Haꞌe rã Jesus ma kanoã revi katy oke oupy akãngyta áry. Haꞌe ramo omomyĩ vy aipoeꞌi: — Oremboꞌea, ndee nerepenai vaꞌe tyꞌy nhamanomba taa re?
39 Haꞌe ramo ovy vy ijayvu atã yvytu haꞌe yai pe. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Epytuꞌu, ekyrirĩ ke — heꞌi. Haꞌe ramove yvytu opytuꞌu, yai okyrirĩmba guive.
40 Haꞌe gui ma aipoeꞌi: — Mbaꞌe re tu guĩ rami pekyjepa? Mbaꞌe re tu noĩ pejeroviaa? — heꞌi.
41 Haꞌe ramo haꞌe kuery onhemondyipa vy joupe-upe ju aipoeꞌi: — Marã ramigua tu pevaꞌe ava, yvytu haꞌe yeꞌẽ voi onheꞌẽ rendu aguã?
1 ; Haꞌe rire yupa rovaigua re ovaẽ Gerasa pygua kuery yvy re.
2 Oguejy ramove yvyra rupa oĩ vaꞌe gui ovaexĩ ouvy peteĩ ava nheꞌẽ vai onhemondea vaꞌe.
3 Haꞌe vaꞌe ma itakua rupi tema oiko. Neĩ corrente py teĩ avave rei nomombytaai.
4 Mbaꞌeta ojopya vy ipy rupi corrente py ojokuaa teĩ omondo kuerei ꞌrã, ipy jokoa ferro guigua voi omondopa. Avave rei ndaꞌipoꞌakaai hexe.
5 Pytũ nhavõ haꞌe ára pukukue re ojapukai oikovy itakua rupi, yvyty áry guive. Onheungapa rei oikovy ita re.
6 Haꞌe gui ma mombyry gui oexa Jesus. Haꞌe vy onha ouvy vy omboete.
7 Ojapukai reve aipoeꞌi: — Nhanderuete Yvate ete vaꞌe Raꞌy Jesus, mbaꞌe tu ndee rereko xereve? Nhanderuete rery rupi ajerure xemoingo axy eꞌỹ aguã — heꞌi,
8 mbaꞌeta nheꞌẽ vai pe Jesus aipoeꞌi ae ma: “Ejepeꞌa ke upe vaꞌe ava gui.”
9 Haꞌe gui Jesus oporandu: — Marã rami tu nderery? Ombovai: — Xerery ma Heta vaꞌe, mbaꞌeta heta orekuai — heꞌi.
10 Haꞌe vy ojerure haꞌe vaꞌe yvy gui oipeꞌa eꞌỹ aguã.
11 Haꞌeꞌi py heta ikuai poryko yvyty áry okaruaty py.
12 Haꞌe ramo nheꞌẽ vai kuery aipoeꞌi Jesus pe: — Oremondouka ꞌrãgue poryko kuerya katy haꞌe kuery re ju roĩ aguã — heꞌi.
13 Haꞌe ramo Jesus omondouka. Haꞌe gui nheꞌẽ vai kuery ojepeꞌa vy poryko re ju onhemonde. Dois mil poryko rãndaꞌu ikuai. Haꞌe gui poryko kuery onhemondyipa vy yvyꞌã guy katy onha ojeꞌoivy, haꞌe yy py hoꞌapa vy oyꞌupa.
14 Poryko re opena vaꞌe kuery onhamba jogueravy tetã katy, haꞌe mbaꞌety rupi ikuai vaꞌe kuery pe guive omombeꞌu aguã. Haꞌe ramo haꞌe pygua kuery oupa oexa aguã oiko vaꞌekue.
15 ; Jesus oĩa py haꞌe kuery ovaẽ vy oexa ava anha kuery onhemondeague vaꞌe onhemonde haꞌe hiꞌarandua oĩ porã ju ramo. Haꞌe rami vy ndaekorãvei rei okuapy.
16 Haꞌe nunga hexaare kuery omombeꞌupa ava anha onhemondea vaꞌe re oiko vaꞌekue, haꞌe poryko re guive.
17 Haꞌe rami vy Jesus pe ojerure okuapy haꞌe kuery rekoa gui ojepeꞌa aguã.
18 Haꞌe ramo kanoã py Jesus oĩ ramo ava anha onhemondeague vaꞌe ojerure hupive oo aguã.
19 Haꞌe rami teĩ Jesus ndogueraai. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Tereo ndero katy, haꞌe neretarã kuery pe emombeꞌu Senhor nemboaxya rupi ojapo vaꞌekue haꞌe javi — heꞌi.
20 Haꞌe ramo oo vy Decápolis tetã rupi omboypy omombeꞌu aguã ixupe Jesus ojapo vaꞌekue haꞌe javi. Haꞌe ramo onhemondyi pavẽ.
21 , ; Yy rovaigua re kanoã py Jesus oo ju ramo heta ete ojeꞌoi avi yeꞌẽ rembe re oĩa katy.
22 Ovaẽ avi peteĩ ava Jairo hery vaꞌe, onhemboꞌeaty pygua ruvixa. Haꞌe vaꞌe ma oexa Jesus vyve guenapyꞌã re oĩ henonde.
23 Haꞌe vy ojerure ete: — Xerajyꞌi omano raiꞌi ma oupy. Eju ke hexe epoko, okuera vy oikove nho aguã — heꞌi.
24 Haꞌe ramo Jesus oo hexeve. Heta vaꞌe kuery omboty rei ojeꞌoivy hupive.
25 ; Oiko avi peteĩ kunha doze maꞌetỹ re ma gueko re riae oiko vaꞌe.
26 Poropoanoa kuery opa marã oguereko vaꞌekue, haꞌe kuery pe kunha vaꞌe mbaꞌemo oguereko vaꞌekue haꞌe javi ma omeꞌẽ teĩ ndokuerai. Haꞌe rami ꞌrãgue py ndaꞌeveive tema ovy.
27 Jesus mbaꞌemo ojapo oikovya omombeꞌua rã kunha vaꞌe oendu vy hakykue gui ou. Heta vaꞌe mbyte gui opoko ijao re,
28 mbaꞌeta aipoeꞌi vy: “Ijao re rive apoko teĩ akuera ꞌrã” heꞌi.
29 Haꞌe ramove imbaꞌeaxy opytuꞌu vyvoi, guete re oendu ombaꞌeaxy gui okuera ma raꞌea.
30 Haꞌe gui Jesus oikuaa vyvoi ixugui ipoꞌakaa oẽ rã. Haꞌe vy heta mbyte pyve ojere vy oporandu: — Mavaꞌe tu xere opoko?
31 Haꞌe ramo hemimboꞌe kuery ombovai: — Mbaꞌe re tu teta nemboty rei vaꞌeri “Mavaꞌe tu xere opoko?” ꞌre?
32 Haꞌe gui Jesus oyvýry rupi omaꞌẽ hoꞌamy, mavaꞌe pa hexe opoko vaꞌekue oexa aguã.
33 Haꞌe ramo kunha vaꞌe ma okueraague oikuaa vy okyje vaꞌeri oryryipa reve ou. Henonde guenapyꞌã re oĩ vy omombeꞌu oiko vaꞌekue.
34 Haꞌe ramo aipoeꞌi: — Xerajy, rejeroviaa ndereraa jepe. Tereo porã ke, tanembaꞌeaxyve eme.
35 ; Jesus ijayvu teri hoꞌamy reve amongue ou onhemboꞌeaty pygua ruvixa ro gui. Haꞌe vy tuu pe aipoeꞌi okuapy: — Nderajy omano ma. Mbaꞌerã tu remoangeko teri poromboꞌea?
36 Haꞌe rã Jesus ma haꞌe nunga ayvu re nopenai. Haꞌe vy onhemboꞌeaty pygua ruvixa pe aipoeꞌi: — Enhemondyi eme, ejerovia tema — heꞌi.
37 Avave rei ndogueraai ngupive, Pedro, Tiago haꞌe tyvy João eꞌỹ vy.
38 Onhemboꞌeaty pygua ruvixa ro py Jesus ovaẽ vy oendu opa marã onhendu vaꞌe, ojaeꞌo haꞌe haxẽ-axẽ vaꞌe guive.
39 Haꞌe oike vy aipoeꞌi: — Mbaꞌe re tu opa marã penhendu pejaeꞌo vy? Kunhaꞌi nomanoi, oke rima — heꞌi.
40 Haꞌe ramo ojojai rei okuapy. Haꞌe gui omoẽ ukapa ma rire kunhaꞌi vaꞌe ituia py ogueroike tuu, ixy haꞌe ngupive ogueraa vaꞌekue.
41 Ipo re ojopy vy aipoeꞌi: — Talitá cumi — heꞌi, “Kunhaꞌi, evy ke”, heꞌia.
42 Haꞌe ramove kunhaꞌi vaꞌe opuꞌã vy oguata. Doze maꞌetỹ ma oguereko. Haꞌe ramo onhemondyi pavẽ.
43 Haꞌe rã Jesus aipoeꞌi avave rei pe omombeꞌu eꞌỹ aguã. Haꞌe gui omongaru uka kunhaꞌi vaꞌe.
1 ; Haꞌe gui Jesus guekoa katy oo guemimboꞌe kuery reve.
2 Sábado ovaẽ ramo nhomboꞌe onhemboꞌeaty py. Nhomboꞌe rã heta oendu vy onhemondyipa, haꞌe vy aipoeꞌi: — Magui ndaꞌu haꞌe rami oikuaa? Mbaꞌexa tu haꞌe ramigua ꞌarandu ixupe omeꞌẽa? Mbaꞌexa ndaꞌu mbaꞌemo porã ojapo opo py?
3 Pevaꞌe eꞌỹ ri ndaꞌu oo apoa, haꞌe Maria memby, Tiago rykeꞌy, José, Judas haꞌe Simão rykeꞌy? Haꞌe apy nhanembyte rupi eꞌỹ teve ikuai heindy kuery? — heꞌi okuapy. Haꞌe vy ndojou porãi.
4 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Neĩ peteĩve profeta ndaꞌipoi hekoa pygua kuery ae omovaẽ porã vaꞌerã — heꞌi.
5 Haꞌe rami rã haꞌe py ndaꞌevei mbaꞌeve ojapo aguã opoꞌakaa rupi. Mbovyꞌi re opo omoĩ vy omonguera mbaꞌeaxy gui.
6 Haꞌe kuery ndojeroviaia oexa vy onhemondyi. Haꞌe rami vy tekoa haꞌe katy rai-raiꞌi oĩ vaꞌe rupi oo nhomboꞌe aguã.
7 ; Doze guemimboꞌe kuery Jesus oenoĩ vy ombopoꞌaka nheꞌẽ vai re. Haꞌe vy mokõ-mokoĩ omondouka.
8 Haꞌe kuery pe aipoeꞌi: — Mbaꞌeve peraa eme tape rupi peguataa rupi, peteĩ popoka eꞌỹ vy, neĩ mbojape, voko, neĩ peráta ndaꞌevei.
9 Pendepy regua pemoĩ aguã haꞌeve teĩ peraa eme mokoĩ kamixa.
10 Haꞌe gui peteĩ oo py pevaẽa py ae ꞌrã pepyta haꞌe vaꞌe tekoa gui peove peve.
11 Haꞌe rã tekoa py napenemovaẽai haꞌe pendeayvua noendu potaai ramo pejepeꞌa ꞌrã haꞌe gui. Haꞌe pendepy regua gui peity-ity ꞌrã yvy kuꞌi, haꞌe kuery pe peikuaa uka aguã peja peovya — heꞌi. , ;
12 Haꞌe gui ma hemimboꞌe kuery ojeꞌoi vy heta vaꞌe kuery pe omombeꞌu ojeko rerova aguã.
13 Oipeꞌa reta anha kuery, haꞌe heta avi imbaꞌeaxy vaꞌe omonguera azeite oikyty reve.
14 ; Jesus re opa rupi imaꞌenduꞌaa ramo huvixave Herodes avi oendu. Haꞌe vaꞌe pe amongue aipoeꞌi avi: — João Batista rima omanoague gui onhemboete ju. Haꞌe vy ꞌrãe mbaꞌemo ojapo oikovy opoꞌakaa rupi.
15 Amboae ju aipoeꞌi ixupe: — Elias rima — heꞌi. Haꞌe gui amboae ju aipoeꞌi: — Peteĩ profeta oiko, yma oiko vaꞌekue ramigua rima — heꞌi.
16 Haꞌe rã Herodes ma haꞌe nunga oendu vy aipoeꞌi: — João akã xee ae ajaya uka vaꞌekue ri nhiꞌã onhemboete ju — heꞌi.
17 Mbaꞌeta Herodes ae João ojopy vy nhuã py ojokua uka vaꞌekue guyvy Filipe raꞌyxy Herodias káuxa, hexe omenda rire.
18 Mbaꞌeta ixupe João “Ndaꞌevei nderyvy raꞌyxy rereko aguã” heꞌi ramo.
19 Haꞌe nunga rupi Herodias ndoayvui vy ojukaxe teĩ ndaꞌevei,
20 mbaꞌeta João pe Herodes “Heko porã haꞌe ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe” heꞌi vy okyje. Haꞌe rami vy opena porã. Ijayvua oendu vy ndoikuaai rei teĩ ojapyxaka porã.
21 Peteĩ ára taꞌyxy oipotaa rami oiko. Herodes ituiague ára py ngaru ojapo guembiguai kuery yvatekueve reve, xondaro ruvixa haꞌe Galiléia pygua huvixa kuery pe guive.
22 Haꞌe kuery ikuaia py Herodias memby oike vy ojeroky ramo Herodes haꞌe oenoĩ uka vaꞌekue oexa vy ojou porã okuapy. Haꞌe ramo kunhataĩ pe huvixa aipoeꞌi: — Ejerure reipota vaꞌe re, xee ameꞌẽ ꞌrã.
23 Oura guive: — Mbaꞌemo areko vaꞌe mbyte rupi peve rejerure teĩ ameꞌẽ ꞌrã — heꞌi.
24 Haꞌe ramo kunhataĩ oo vy oxy pe ranhe oporandu: — Mbaꞌe nunga re tu tajerure? Ixy ombovai: — João Batista akãgue re — heꞌi.
25 Haꞌe ramove huvixa oĩa py ju ou pojava vy aipoeꞌi: — Aipota aỹꞌi ma voi xevy remeꞌẽ João Batista akãgue peteĩ hyꞌa py — heꞌi.
26 Haꞌe ramo huvixa iporiau vaipa, teĩ mesa py hexeve ikuai vaꞌe oendua py oura rire ndaꞌevei ndojapoi aguã.
27 Haꞌe rami vy ijukaarã omondouka vy ijayvu João akãgue ogueru aguã. Haꞌe ramo nhuã py oo vy ojaya inhakã,
28 haꞌe peteĩ hyꞌa py ogueru. Kunhataĩ pe omeꞌẽ rã oxy pe ju ogueraa.
29 João remimboꞌe kuery haꞌe nunga oendu vy ou. Hetekue ogueraa vy onhono porã huparã ojapo pyre py.
30 ; ; Haꞌe gui Jesus oĩa py apóstolo kuery ojevypa ju vy ixupe omombeꞌu ojapo vaꞌekue haꞌe nhomboꞌeague haꞌe javi.
31 Haꞌe ramo aipoeꞌi haꞌe kuery pe: — Jajeꞌoi nhande kuery aeꞌi japytuꞌu ranhe peteĩ henda tekoa eꞌỹa py — heꞌi, mbaꞌeta heta oo haꞌe ou vaꞌe gui haꞌe kuery okaru aguã ma voi ndaꞌevei.
32 Haꞌe rami vy haꞌe kuery aeꞌi kanoã py ojeꞌoi tekoa eꞌỹa katy.
33 Haꞌe kuery ojeꞌoi rã heta oexa. Oexa kuaa vy tetã ikuai vaꞌe haꞌe javi gui onha jogueravy haꞌe katy. Yvy rupi oo vy haꞌe kuery ranhe ovaẽmba.
34 Haꞌe ramo kanoã gui Jesus oguejy vyve heta ikuai vaꞌe oexa. Haꞌe vy omboaxy, mbaꞌeta vexaꞌi ija eꞌỹ vaꞌe rami ikuai. Haꞌe vy opa mbaꞌe re omboꞌe oiny.
35 Kaꞌaruꞌi jave Jesus-a py hemimboꞌe kuery ou vy aipoeꞌi: — Apy ma tekoa eꞌỹa py nhandekuai, kaꞌaru ete ma guive.
36 Emondoukapa haꞌvy imbaꞌety haꞌe kii raiꞌi tekoa ikuai vaꞌe rupi, hoꞌu vaꞌerã ojogua aguã — heꞌi okuapy.
37 Haꞌe ramo aipoeꞌi haꞌe kuery pe: — Peẽ ae pemeꞌẽ hoꞌu vaꞌerã. Haꞌe rami rã haꞌe kuery ombovai: — Ore kuery pa toroo duzentos ára repy re torojogua mbojape haꞌe kuery hoꞌu aguã? — heꞌi.
38 Haꞌe ramo aipoeꞌi: — Mbovy mbojape haꞌvy pereko? Tapeo pexa. Haꞌe kuery oikuaa vy ombovai: — Peteĩ nhiruĩ mbojape roguereko, mokoĩ piraꞌi guive — heꞌi.
39 Haꞌe ramo nhuũ hovy reia oĩ vaꞌe py Jesus omboguapy ukapa peteĩ henda-enda py.
40 Haꞌekue rami ombojaꞌo peteĩ-teĩ henda py cem, haꞌe rã amboae py ma cinqüenta ikuai aguã rami.
41 Haꞌe gui Jesus ma peteĩ nhiruĩve mbojape haꞌe mokoĩve pira ojopy vy yva re omaꞌẽ reve oguerovyꞌa Nhanderuete. Oipeꞌã-peꞌãꞌi vy omeꞌẽ guemimboꞌe kuery pe ombojoja aguã, mokoĩve piraꞌi guive ombojaꞌo heta vaꞌe kuery pe.
42 Haꞌe javive okaru ma vy hevyatãmba.
43 Haꞌe gui doze varai ju omonoꞌõ mbojape raꞌykue haꞌe pira rembyrekue.
44 Mbojape re avakue okaru vaꞌekue ma cinco mil.
45 ; Haꞌe rireꞌive Jesus omondouka guemimboꞌe kuery kanoã py haꞌe kuery ranhe oaxa aguã yupa rovaigua re Betsaida katy, heta vaꞌe kuery haꞌe omondoukapa peve.
46 Omondoukapa ma vy yvyty áry oẽ ovy onhemboꞌe aguã.
47 Pytũꞌi jave yy mbyte rupi kanoã oo oiny jave Jesus ma yvyty áry haꞌe aeꞌi oĩ.
48 Hemimboꞌe kuery renonde katy gui yvytu oipeju ramo ndopykui porãvei rã Jesus oexa. Haꞌe gui koꞌẽ rai jave mae haꞌe kuerya katy oo. Yy áry rupi oguata ouvy, haꞌe kuery renonde oaxa ta merami.
49 Yy áry rupi oguata ouvy rã haꞌe kuery oexa vy “ꞌÃgue po” heꞌi vy ojapukai okuapy.
50 Mbaꞌeta haꞌe kuery Jesus oexa vy ndaekorãveipa. Haꞌe ramo haꞌe kuery pe ijayvu vy aipoeꞌi: — Pendepyꞌa guaxu ke, xee rima. Pekyje eme — heꞌi.
51 Haꞌe vy haꞌe kuery reve kanoã py oĩ ramove yvytu opytuꞌu. Haꞌe ramo onhemondyipa okuapy,
52 mbaꞌeta inhakã ratã vy ndoikuaai teri neĩ opoꞌakaa rupi mbojape omboetaveague.
53 Yy rovaigua re oaxa vy Genesaré yvy re ovaẽ. Haꞌe py ma kanoã omboja.
54 Kanoã gui haꞌe kuery oẽmba ramove heta vaꞌe kuery oexa kuaa okuapy Jesus.
55 Haꞌe rami vy tekoa ikuai vaꞌe haꞌe javi rupi onha-onha vy ogueru imbaꞌeaxy vaꞌe kuery. Hupa reve ogueru Jesus oĩa oendua katy.
56 Haꞌe gui ma tekoa py Jesus ovaẽa py rei, tetã eꞌỹ vy imbaꞌety vaꞌe kuerya py, eꞌỹ vy tetã mbyte py mbaꞌe ovaẽ rã oguerua ꞌrã imbaꞌeaxy vaꞌe kuery. Ovaẽ aguã py omoĩ vy ixupe ojerure ijao apyꞌi re ri jepe opoko aguã. Haꞌe ramo opoko vaꞌe haꞌe javi okuera.
1 Jesus-a py onhemboaty fariseu haꞌe kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery Jerusalém gui ou vaꞌekue.
2 Haꞌe vy oexa rã hemimboꞌe kuery regua ojepoei eꞌỹ re okaru.
3 (Haꞌe rã fariseu haꞌe judeu kuery haꞌe javi ma ymagua kuery nhomboꞌeague rami vy ojepoei ma vy mae ꞌrã okaru.
4 Tetã mbyte gui ovaẽ vy voi onhemoakỹ ranhe ꞌrã okaru aguã. Haꞌe rami vy hekorã oeja pyre heta oguereko mbaꞌemo ojoi aguã: karo, yryru, oja overa vaꞌe guigua, [haꞌe tupa guive].)
5 Haꞌe nunga rupi fariseu haꞌe kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery oporandu Jesus pe: — Mbaꞌe re tu neremimboꞌe kuery ma ymagua kuery nhomboꞌeague rami ndaꞌikuai? Mbaꞌeta ojepoei eꞌỹ re okaru.
6 Haꞌe ramo ombovai: — Pendeko porã merami rive vaꞌe, peẽ kuery reko re profeta Isaías haꞌevea rami ijayvu rakaꞌe. Haꞌe vy ombopara imoiny: “Kovaꞌe kuery ma ojuru py rive xemboete, haꞌe rã ipyꞌa ma mombyry xegui.
7 Avakue ojapo uka vaꞌe re nhomboꞌe vy xembojerovia merami rive”, heꞌi vaꞌekue.
8 Haꞌe rami vy peẽ kuery Nhanderuete ojapo uka vaꞌekue ndapejapoi pekuapy, avakue ojapo uka vaꞌe rive pejapoxeve vy — heꞌi.
9 Aipoeꞌive ju: — Peẽ kuery opa marã pemboyke Nhanderuete ojapo uka vaꞌekue, pende ae reko rami rive pendekuai aguã.
10 Mbaꞌeta Moisés aipoeꞌi: “Remboete ꞌrã nderu haꞌe ndexy. Haꞌe rã nguu haꞌe oxy re ijayvu vai vaꞌe pejuka ꞌrã”, heꞌi vaꞌekue. , ; ;
11 Haꞌe rã peẽ ma aipopeje: “Nguu eꞌỹ vy oxy pe amongue aipoeꞌi ꞌrã: ‘Mbaꞌemo pẽvy peguarã areko vaꞌekue ma Nhanderuete pe ju amboaxa’, heꞌi teĩ haꞌeve”, peje.
12 Haꞌe rami vy tuu haꞌe ixy napeipytyvõ ukai.
13 Haꞌe rami py pemboyke Nhanderuete ayvu, pendereko rami rive penhomoingo vy. Peẽ kuery haꞌe rami anho penhomboꞌe. Oĩ retave ju haꞌe vaꞌe ramigua pejapo vaꞌe — heꞌi.
14 Teĩgue ju heta vaꞌe kuery oenoĩ vy aipoeꞌi: — Pejapyxaka pavẽ peikuaa aguã.
15 Avakue ryepy py mbaꞌemo oike vaꞌeꞌỹ omboeko kyꞌa. Avakue gui oẽ vaꞌe anho ꞌrã omboeko kyꞌa.
16 [Ijapyxa oendu aguã oĩ vaꞌe toendu] — heꞌi.
17 Haꞌe gui heta vaꞌe kuery oeja vy oike opy. Haꞌe ramo hemimboꞌe kuery ou vy ojerure mbaꞌemo re ombojojaague omombeꞌu porãve aguã re.
18 Haꞌe ramo ombovai: — Peẽ voi teve napendu kuaai, haꞌe ndapeikuaai? Avakue ryepy py oike vaꞌeꞌỹ ꞌrã omboeko kyꞌa,
19 mbaꞌeta ndoikei ꞌrã ikuraxõ re. Hye rupi oaxa vy oẽ ju ꞌrã hete gui — heꞌi. Haꞌe rami vy tembiꞌu ma guive rã nanhanemboeko kyꞌai ꞌrãa re ijayvu.
20 Aipoeꞌi avi: — Mbaꞌemo avakue gui oẽ vaꞌe anho ꞌrã omboeko kyꞌa.
21 Avakue pyꞌa gui ae ꞌrã oẽ imboeko kyꞌaarã: opa marã rei oikoxea, imondaxea, jojukaxea, itavy reixea,
22 nhombaꞌe re hakãteꞌỹa, ojapo vaixea, nhombotavypaxea, ndojejokoia, joapo vaixea, ijayvu vaixea, onhemboyvate reixea haꞌe naꞌinhakã porãveia rupi oikoa.
23 Ikuraxõ gui haꞌe vaꞌe nunga oẽ vaꞌe anho ꞌrã imboeko kyꞌaarã oĩ.
24 Jesus opuꞌã vy oo haꞌe gui Tiro [haꞌe Sidom] yvy katy. Peteĩ oo py ovaẽ vy oĩa ndoikuaa ukaxei avave rei pe teĩ ndaꞌevei onhemi aguã.
25 Mbaꞌeta peteĩ kunha ou imemby re nheꞌẽ vai onhemondea vaꞌe. Jesus re imaꞌenduꞌaa rã oendu vy ou, haꞌe vy guenapyꞌã re oĩ ipy yvýry.
26 Haꞌe vaꞌe kunha ma Siro-fenícia pygua, haꞌe grego ayvu py ijayvu vaꞌeri ojerure oiny imemby gui anha oipeꞌa aguã.
27 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Tove taꞌy kuery ranhe tokarupa. Ndaꞌevei mbojape jajopy aguã taꞌy kuery po gui, jaguaꞌi ikuai vaꞌe pe nhamombo aguã. Judeu eꞌỹ vaꞌe kuery pe judeu kuery “Jagua kuery” heꞌi. Haꞌe rami Jesus ijayvu ojerovia ete paa oexaxe vy.
28 Kunha vaꞌe ombovai: — Tá, Senhor. Haꞌe rami avi jaguaꞌi teĩ mesa guýry hoꞌu ꞌrã kyrĩ vaꞌe rembiꞌu kure — heꞌi.
29 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Po rami ri rembovai rire tereo ju. Nememby gui anha ojepeꞌa ma — heꞌi.
30 Haꞌe ramo ngoo py ovaẽ vy ojou kunhaꞌi vaꞌe tupa rupi itui porã rã, ixugui anha ojepeꞌa ma raꞌe.
31 Noendui haꞌe ndaꞌijayvui vaꞌe omongueraague Tiro yvy gui ojepeꞌa vy oaxa ovy Sidom rupi. Galiléia yupa peve oo Decápolis yvy rupi.
32 Haꞌe ramo oĩa py peteĩ oguerua noendui haꞌe ndaꞌijayvui vaꞌe. Haꞌe vy ojerure hexe opoko aguã.
33 Haꞌe ramo heta vaꞌe mbyte gui Jesus ogueraa ranhe mombyryꞌi haꞌe aeꞌia py. Haꞌe vy ijapyxa py opoꞌẽ, inhapekũ re opoko guive guendyry reve.
34 Yva re omaꞌẽ vy ipytuẽ atã. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Efatá — heꞌi, “Ejepeꞌa ke” heꞌia.
35 Haꞌe ramo oendu xapyꞌa, naꞌinhapekũ ratãvei vyvoi guive. Haꞌe vy ijayvu porã.
36 Haꞌe gui haꞌe kuery pe aipoeꞌi avave rei pe omombeꞌu eꞌỹ aguã. Haꞌe rami teĩ omongetavea ramive ma omombeꞌuve tema ojeꞌoivy.
37 Mbaꞌeta onhemondyipa vy aipoeꞌi okuapy: — Haꞌevea rami meme ojapo. Mbaꞌeta ojapo ndaꞌijayvui vaꞌekue ijayvu, haꞌe noendui vaꞌekue oendu ju aguã rami.
1 Haꞌe jave heta vaꞌe kuery onoꞌõa py teĩgue ju ndoguerekoi hoꞌu vaꞌerã. Haꞌe ramo Jesus guemimboꞌe kuery oenoĩ vy aipoeꞌi:
2 — Xee amboaxy kovaꞌe kuery, mbaꞌeta mboapy ára ma xerupive ikuai rire mbaꞌeve ndoguerekovei hoꞌu vaꞌerã.
3 Okaru eꞌỹ re hoo katy amondouka ramo hoꞌapa ꞌrã tape rupi, mombyry gui ou rire — heꞌi.
4 Haꞌe rã hemimboꞌe kuery aipoeꞌi: — Apy tekoa eꞌỹa py magui ꞌrã tu jajou mbojape kovaꞌe kuery peguarã?
5 Jesus oporandu: — Mbovy tu mbojape pereko? Haꞌe kuery ombovai: — Sete — heꞌi.
6 Haꞌe gui Jesus aipoeꞌi heta vaꞌe kuery oguapy aguã yvy py, haꞌe vy ojopy sete-ve mbojape. Nhanderuete oguerovyꞌa vy oipeꞌã-peꞌãꞌi, haꞌe guemimboꞌe kuery pe omeꞌẽ heta vaꞌe kuery pe ju ombojaꞌo-jaꞌo aguã.
7 Oguereko avi amongue piraꞌi. Haꞌe gui oguerovyꞌa vy aipoeꞌi haꞌe vaꞌe voi ombojoja aguã.
8 Haꞌe kuery okaru ma vy hevyatãmba. Hoꞌu vaꞌekue rembyre ma sete ajaka py omboyru.
9 Quatro mil avakue rãndaꞌu ikuai. Haꞌe gui mae ma Jesus omondoukapa.
10 Haꞌe rireꞌive guemimboꞌe kuery reve kanoã py oĩ vy Dalmanuta yvy katy ju ojeꞌoi.
11 Jesus oĩa py fariseu kuery jogueru vy hexeve ijayvu ete okuapy. Haꞌe rami vy oeko aꞌã vy ojerure yva guigua hexa pyrã ojapo aguã re.
12 Haꞌe ramo Jesus opyꞌapy guive ipytuẽ atã vy aipoeꞌi: — Mbaꞌe re tu peẽ kuery pejerure yva guigua hexa pyrã re? Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Aỹgua kuery pe ndojapoai ꞌrã peteĩve — heꞌi.
13 Haꞌe gui ojepeꞌa vy oĩ ju kanoã py, haꞌe yy rovaigua re oo.
14 Hupive hemimboꞌe kuery oo vy hexarai mbojape ogueraa aguã. Peteĩꞌi mbojape anho oguereko kanoã py.
15 Jesus aipoeꞌi: — Maꞌẽ, penheangu ke fariseu kuery haꞌe Herodes regua trigo mbovua gui — heꞌi.
16 Haꞌe ramo haꞌe kuery aipoeꞌi jomeme: — Po rami ijayvu mbojape ndoroguerui rã — heꞌi.
17 Haꞌe nunga Jesus oikuaa vy oporandu: — Mbaꞌe re tu pendeayvu mbojape ndaperekoia re? Peneakã ratã vy napendu kuaai, neĩ ndapeikuaai teri teve?
18 Penderexa oĩ vaꞌeri ndapexai teve, pendeapyxa voi oĩ vaꞌeri napendui teve? Napenemaꞌenduꞌai teve
19 cinco mil pe peteĩ nhiruĩ mbojape aipeꞌã-peꞌãꞌi jave mbovy varai renyẽ tu haꞌykue pemonoꞌõ rakaꞌe? Haꞌe kuery ombovai: — Doze — heꞌi okuapy.
20 — Haꞌvy quatro mil pe sete mbojape aipeꞌã-peꞌãꞌi jave mbovy ajaka renyẽ tu haꞌykue pemonoꞌõ? Haꞌe kuery — Sete — heꞌi okuapy.
21 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Ndapeikuaai teri teve?
22 Betsaida py ára revegua eꞌỹ omongueraague Haꞌe gui ma Betsaida py ovaẽ. Haꞌe ramo ixupe peteĩ ára revegua eꞌỹ herua vy ojerurea opoko aguã re.
23 Haꞌe ramo ára revegua eꞌỹ po re Jesus ojopy vy oguerojepeꞌa tekoa gui. Haꞌe gui hexa re oikyty guendyry, haꞌe hexe opoko vy oporandu: — Rexa ma pa mbaꞌemo?
24 Haꞌe rã omaꞌẽ vy ombovai: — Aexa avakue vaꞌeri yvyra merami oguata rã — heꞌi.
25 Haꞌe ramo opoko ju. Haꞌe ramo okuera vy opa mbaꞌe oexa porã.
26 Haꞌe vy Jesus aipoeꞌi imondovy: — Tereo ke ndero py tekoa py revaẽ eꞌỹ re.
27 ; Haꞌe rire Jesus guemimboꞌe kuery ogueraa Cesaréia de Filipe regua tekoa ikuai vaꞌe katy. Tape rupi ooa rupi oporandu haꞌe kuery pe: — Marã ramigua aikoa rami tu heta vaꞌe kuery oikuaa?
28 Haꞌe kuery ombovai: — João Batista. Haꞌe rã amboae kuery ma “Elias” heꞌi. Haꞌe rã amboae kuery ju ma “Peteĩ profeta” heꞌi ꞌrã ndevy — heꞌi okuapy.
29 Haꞌe ramo oporanduve ju: — Haꞌvy peẽ kuery, marã ramigua aikoa pa peẽ peikuaa? Pedro ombovai: — Ndee ma Cristo — heꞌi.
30 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi avave rei pe nomombeꞌui ranhe aguã.
31 ; Haꞌe gui omboypy po rami omboꞌe aguã: — Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue oiko axy ꞌrãe opa mbaꞌe py. Hexe opuꞌã rei ꞌrã nhomongeta vaꞌety, sacerdote yvatekueve vaꞌe haꞌe kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery. Ojukaa ꞌrã. Haꞌe rire mboapy araa py onhemboete ju ꞌrã.
32 Haꞌe rami Jesus ijayvu vy onhemombeꞌu porã. Haꞌe ramo Pedro haꞌe aeꞌia py oenoĩ vy ndojou porãia rami ijayvu.
33 Haꞌe ramo Jesus ojere vy guemimboꞌe kuery ikuaia katy ju omaꞌẽ. Haꞌe vy Pedro pe ijayvu vy aipoeꞌi: — Satanás, ejepeꞌa ke xea gui, mbaꞌeta ndee ma Nhanderuete guigua ndereikuaai, avakue guigua anho.
34 ; Haꞌe gui ma guemimboꞌe kuery oenoĩmba, heta vaꞌe kuery guive. Haꞌe kuery pe aipoeꞌi: — Xerupive oikoxe vaꞌe taexarai ojegui ae, togueraa ojeupegua kuruxu, haꞌe gui tou xerakykue.
35 Mbaꞌeta nomanoxei ete vaꞌe ma omokanhy ꞌrã guekove. Haꞌe rã xekáuxa haꞌe ayvu porã káuxa omano vaꞌe ma ogueraa jepe uka ꞌrã guekove. ; ;
36 Mbaꞌe ꞌrã tu avakue ojou, mbaꞌemo yvy regua haꞌe javi oguerekopa vaꞌeri guekove ae omokanhy vy?
37 Mbaꞌe nunga ꞌrã tu omeꞌẽ onheꞌẽ rekovia?
38 Mbaꞌeta aỹgua kuery itavy rei haꞌe ojejavypa rei vaꞌe mbyte amongue ikuai vy xereroxĩ ꞌrã, haꞌe xeayvua guive. Haꞌe rami rire haꞌe kuery ma Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue voi ogueroxĩ ꞌrã Nguu rexakã rupi ou vy, anjo ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery reve.
1 Aipoeꞌive ju: — Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Apy peĩ vaꞌe regua amongue napemanoi ꞌrã Nhanderuete poꞌakaa ojekuaa ouvy rã pexa eꞌỹa ja, opoꞌakaa oexa uka jave.
2 ; Mboapy meme araa py Jesus ngupive ogueraa Pedro, Tiago haꞌe João haꞌe kuery aeꞌi. Peteĩ yvyty yvate vaꞌe áry oo. Haꞌe py ma guexakã py ojekuaa haꞌe kuery renonde.
3 Ijao voi hexakãmba haꞌe xiĩmba rei. Ao joia jipoi haꞌe rami ojoi kuaa vaꞌe.
4 Hexeve ojekuaa avi hoꞌamy Elias haꞌe Moisés. Haꞌe vy ijayvu okuapy Jesus reve.
5 Haꞌe ramo Pedro aipoeꞌi: — Oremboꞌea, haꞌeve apy nhaĩve aguã. Haꞌe rami vy rojapo ꞌrã mboapy ooꞌi: peteĩ ma ndevy guarã, amboae ma Moisés pe, haꞌe gui amboae ju ma Elias peguarã — heꞌi.
6 Oikuaa vy eꞌỹ ijayvu, mbaꞌeta haꞌe kuery onhemondyipa.
7 Haꞌe ramove peteĩ arai ou vy ojaoꞌipa. Haꞌe vaꞌe mbyte gui peteĩ ayvu onhendu: — Pevaꞌe ma Xeraꞌy ayvu ete vaꞌe. Pejapyxaka ijayvua re ae — heꞌi vaꞌe.
8 Haꞌe ramo haꞌe kuery oyvýry rupi omaꞌẽmba teĩ peteĩve ndoexavei hexeve. Oexa vaꞌe Jesus anho.
9 Yvyty áry gui haꞌe kuery oguejy jogueruvy rã Jesus aipoeꞌi: — Avave rei pe pemombeꞌu eme pexa vaꞌekue, Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue omanoague gui onhemboete ju eꞌỹa ja — heꞌi.
10 Haꞌe rami ijayvuague haꞌe kuery omoĩ porã. Haꞌe rami avi jomeme oporandu okuapy omanoague gui onhemboete ju ꞌrãa oikuaaxe vy.
11 Oporandu avi okuapy Jesus pe: — Mbaꞌe re tu haꞌvy kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery ijayvu okuapy Elias ranhe ou ꞌrãa re?
12 Ombovai: — Anhetẽ ae Elias haꞌe ranhe ou vy opa mbaꞌe omoĩmba porã ju ꞌrã. Haꞌe rami avi Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue rekorã re ipara oinya py, mbaꞌexa tu oĩ oiko axy haꞌe ombojaru reia ꞌrãa rami?
13 Xee aipoaꞌe pẽvy: Elias ou ae ma teĩ hekorã re ipara oinya rami vy hexe haꞌe kuery ojapo okuapy oipotaa rami ae. Elias re ijayvu João Batista re ijayvu vy. Mateus 17.11-13 Mateus 17.14-21; Lucas 9.37-43
14 Hemimboꞌe kuery mboae ikuaia py ovaẽ jogueruvy ramo heta avi ou haꞌe py. Haꞌe rã kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery ijayvu okuapy haꞌe kuery reve.
15 Heta vaꞌe kuery Jesus oexa vy onhemondyipa okuapy. Haꞌe vy onhamba jogueruvy oxarura aguã.
16 Haꞌe ramo kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery pe Jesus oporandu: — Mbaꞌe nunga re tu pendeayvu raꞌe haꞌe kuery reve?
17 Haꞌe gui heta vaꞌe mbyte gui peteĩ aipoeꞌi: — Poromboꞌea, ndea py aru xeraꞌy nheꞌẽ vai nomboayvui rã.
18 Mbaꞌeta oikoa rupi oity xapyꞌa jepi ꞌrã. Ijuru ryjui haꞌe haĩ jekyty, inhangai ma ovy. Ajerure teĩ neremimboꞌe kuery oipeꞌa aguã, haꞌe kuery ndoipeꞌa kuaai — heꞌi.
19 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Peẽ pejerovia eꞌỹ vaꞌe, rakaꞌe peve ꞌrã tu aiko pendereve? Rakaꞌe peve ꞌrã tu rogueropoꞌaka? Eru haꞌvy avaꞌi apy — heꞌi.
20 Haꞌe ramo ogueru. Haꞌe gui avaꞌi Jesus oexa ramove nheꞌẽ ombovava ratã vyvoi. Haꞌe vy yvy rupi hoꞌa vy ojere-jere oupy, ijuru ryjuipa guive.
21 Jesus oporandu kyrĩ vaꞌe ru pe: — Arakaꞌe ma tu guĩ nunga oiko hexe? Tuu ombovai: — Kyrĩꞌi guive.
22 Mbovykue rei eꞌỹ ma tata py haꞌe yy py oity ojukaxe vy. Ndevy pe haꞌeve ri rã oremboaxy ꞌrãgue, orepytyvõ.
23 Jesus ombovai: — “Haꞌeve ri rã” ꞌre vaꞌe tyꞌy? Opa mbaꞌe ndaxyi ojerovia vaꞌe pe — heꞌi.
24 Haꞌe ramo kyrĩ vaꞌe ru [hexay reve] ojapukai: — Xee ajerovia. Xepytyvõ avi ajeroviave aguã — heꞌi.
25 Heta vaꞌe kuery oupa rã Jesus oexa vy ijayvu atã nheꞌẽ vai pe: — Nheꞌẽ nanhomboayvui haꞌe nanhomboapyxai vaꞌe, ejepeꞌa ke kyrĩ vaꞌe gui, ejuve eme hexe — heꞌi.
26 Haꞌe ramo nheꞌẽ vai ojapukai reve ombovava ratã vy ojepeꞌa, oeja ovy heꞌõgue rami. Pavẽ rei “Omano” heꞌi okuapy.
27 Haꞌe rã Jesus ma ipo re ojopy vy ombovy ramo opuꞌã hoꞌamy.
28 Haꞌe gui ma opy oike ma ramo hemimboꞌe kuery oporandu haꞌe kuery aeꞌia py: — Mbaꞌe re tu ore ndoroipeꞌa kuaai raꞌe anha?
29 Ombovai: — Haꞌe vaꞌe nunga ma nhanhemboꞌe [haꞌe jakaru eꞌỹ re nhandekuai] vy ꞌrãe jaipeꞌa.
30 , ; Lucas 9.43b-45 Haꞌe kuery ojeꞌoi vy oaxa Galiléia rupi. Jesus ndoipotai avave rei oikuaa oĩa,
31 mbaꞌeta guemimboꞌe kuery omboꞌe vy aipoeꞌia rami: — Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue omboaxaa ꞌrã avakue po py, haꞌe rã haꞌe kuery ojuka ꞌrã. Haꞌe gui mboapy araa py onhemboete ju ꞌrã omanoague gui — heꞌi.
32 Haꞌe rã haꞌe kuery ndoikuaai teĩ ndaꞌipyꞌa guaxui vy noporandui guive haꞌe nunga re.
33 ; Haꞌe gui Cafarnaum katy ju haꞌe kuery ojeꞌoi. Opy Jesus oike vy oporandu guemimboꞌe kuery pe: — Mbaꞌe nunga re tu pendeayvu raꞌe tape rupi?
34 Haꞌe ramo haꞌe kuery okyrirĩ okuapy, mbaꞌeta mavaꞌe pa joegui yvateve ꞌrãa re tape rupi ijayvu rire.
35 Haꞌe ramo oguapy oiny vy oenoĩ doze-ve guemimboꞌe kuery. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Haꞌe ranhexe vaꞌe ma opyta ꞌrã takykue pavẽ rembiguairã — heꞌi.
36 Haꞌe gui peteĩ kyrĩ vaꞌe ogueru vy omopuꞌã henoꞌamy haꞌe kuery mbyte. Oikuavã vy aipoeꞌi haꞌe kuery pe:
37 — Amongue xerery rupi peteĩ kyrĩ vaꞌe kovaꞌe ramigua omovaẽ vy xee avi xemovaẽ. Haꞌe xemovaẽ vaꞌe ma xee anho eꞌỹ xemovaẽ, xembouare avi omovaẽ.
38 , Haꞌe gui João aipoeꞌi: — Oremboꞌea, roexa kuri peteĩ ava nderery rupi anha oipeꞌa rã, nhanderupive eꞌỹ oiko vaꞌe. Haꞌe ramo ndoroipeꞌa ukavei, nhanderupivegua eꞌỹ ramo — heꞌi.
39 Haꞌe ramo Jesus ombovai: — Ndaꞌevei ndapeipeꞌa ukai aguã, mbaꞌeta xerery rupi tembiapo porã ojapo vaꞌe ndaꞌijayvu vai ꞌrã xere.
40 Mbaꞌeta nhanderovaigua eꞌỹ vaꞌe ma nhanderupivegua ae.
41 Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Cristo pegua peiko ramo xerery rupi amongue peteĩ karo yy ri jepe pendevy omeꞌẽ rire ndojopy eꞌỹi ꞌrã ojapoague repy.
42 ; , — Haꞌe rã kovaꞌe kyrĩgue vaꞌe regua ojeroviaa gui amongue oity ꞌrãgue py haꞌeveve oityxe vaꞌe ajuꞌy re ita guaxu mbaꞌemo monguꞌia ojokua pyre reve yeꞌẽ mbyte py omomboa vaꞌe rire.
43 Xapyꞌa rei rã ndepo ri ndererojejavy ramo ejaya, mbaꞌeta haꞌeveve ndepo rovaikueꞌi reve reikove aguã py reike aguã, ndepo jovaive reve tata ogue eꞌỹ vaꞌe py reo ꞌrãgue py.
44 [Mbaꞌeta haꞌe py ma yxo nomanovei ma ꞌrã, neĩ tata voi ndoguevei ma ꞌrã.]
45 Haꞌe rami eꞌỹ vy ndepy ri ndererojejavy ramo ejaya. Mbaꞌeta haꞌeveve ndepy rovaikueꞌi reve reikove aguã py reike aguã, ndepy jovaive reve tata ogue eꞌỹ vaꞌe py nemomboa ꞌrãgue py.
46 [Haꞌe py ma nomanovei ma ꞌrã yxo, neĩ tata voi ndoguevei ma ꞌrã.]
47 Xapyꞌa rei nderexa ri ndererojejavy ramo enoẽ. Mbaꞌeta haꞌeveve Nhanderuete poꞌakaa py peteĩꞌi nderexa reve reike aguã, mokoĩve nderexa reve tata ogue eꞌỹ vaꞌe py nemomboa ꞌrãgue py.
48 Haꞌe py ma nomanovei ma ꞌrã yxo, neĩ tata voi ndoguevei ma ꞌrã.
49 ; , — Mbaꞌeta peteĩ-teĩ tata rupi peaxa vy omoeꞌẽ mbyre ꞌrã pendekuai.
50 Juky ma iporã vaipa. Haꞌe rã xapyꞌa rei naeꞌẽvei rire mbaꞌexa ꞌrã tu heꞌẽ ju? Peẽ kuery voi pendejee ae pereko ꞌrãgue juky, jomeme pendekuai porã aguã.
1 , Jesus opuꞌã vy oo haꞌe gui Judéia rupi Jordão yakã rovaigua re. Teĩgue ju oĩa py heta vaꞌe kuery onoꞌõ okuapy. Haꞌe ramo ojapoaty rami vy omboꞌe ju.
2 ; Haꞌe jave py fariseu kuery regua onhemboja jogueruvy vy oeko aꞌã. Haꞌe vy oporandu okuapy: — Haꞌeve ri ndaꞌu ime kuery opoi aguã guaꞌyxy gui?
3 Haꞌe ramo haꞌe ju oporandu haꞌe kuery pe: — Mbaꞌe tu Moisés ojapo uka pendevy?
4 Haꞌe kuery ombovai: — Moisés ojapo uka rakaꞌe kuaxia omendaague regua ombovaipa aguã, haꞌe gui ma opoi aguã — heꞌi.
5 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Peneakã ratã ramo haꞌe rami oeja ipara vaꞌe pejapo aguã.
6 Haꞌe rã yvy itui ypyꞌi guive ma Nhanderuete omoingo ava haꞌe kunha.
7 Haꞌe nunga rupi ava oeja ꞌrã nguu haꞌe oxy, [guaꞌyxy reve onhemoirũ aguã].
8 Haꞌe gui guaꞌyxy reve mokoĩ ꞌrãgue py peteĩꞌi toꞌo ma ikuai. Haꞌe rami vy mokoĩ veꞌỹ ikuai, peteĩꞌi toꞌo ma.
9 Haꞌe nunga rupi Nhanderuete omoirũ rire avave rei tombojaꞌo eme — heꞌi.
10 Opy ikuai jave ixupe hemimboꞌe kuery oporandu ju haꞌe nunga re.
11 Haꞌe ramo aipoeꞌi: — Guaꞌyxy gui ava opoi vy amboae re omenda vaꞌe ma itavy guaꞌyxy ae pe.
12 Haꞌe rami ae ome gui kunha vaꞌe opoi vy amboae re omenda vaꞌe voi itavy avi.
13 ; Haꞌe gui oĩa py oguerua kyrĩgue haꞌe kuery re opo omoĩ aguã. Haꞌe rã hemimboꞌe kuery ma herua kuery pe ijayvu ete.
14 Jesus haꞌe nunga oexa vy ndojou porãi. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Tove tou kyrĩgueꞌi xea py, pejoko eme, mbaꞌeta pevaꞌe ramiguaꞌi peguarã ae Nhanderuete poꞌakaa.
15 Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Amongue kyrĩgue rami eꞌỹ Nhanderuete poꞌakaa nomovaẽxei vy ndoikei ꞌrãe haꞌe py — heꞌi.
16 Haꞌe gui kyrĩgue oikuavã vy haꞌe kuery re opo omoĩ ogueroayvu porã reve.
17 ; Haꞌe gui tape rupi Jesus oo ju ma oiny rã onha ouvy peteĩ ava ovaexĩ aguã. Guenapyꞌã re oĩ vy oporandu: — Poromboꞌea ndereko porã vaꞌe, mbaꞌe ndaꞌu ajapo ꞌrã tekove marã eꞌỹ aupity aguã?
18 Jesus ombovai: — Mbaꞌe re tu “Ndereko porã vaꞌe”, ꞌre xevy? Avave rei ndaeko porãi peteĩꞌi eꞌỹ vy. Haꞌe vaꞌe ma Nhanderuete.
19 Reikuaa ae ma ojapo uka vaꞌekue: Ejojuka eme, ndetavy eme, nemonda eme, ndeapu eme, ejokore eme, emboete nderu haꞌe ndexy — heꞌi.
20 Haꞌe ramo ava vaꞌe ombovai: — Poromboꞌea, haꞌe nunga haꞌe javi ajapopa ae ma, xekyrĩ guive.
21 Haꞌe rã Jesus hexe omaꞌẽ vy oayvu. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Peteĩ mbaꞌe ma oata teri ndevy. Tereo evendepa rereko vaꞌe haꞌe javi, haꞌe hepykue emeꞌẽmba iporiaukueꞌi pe. Haꞌe vy ꞌrãe rereko ovareve vaꞌe yva re. Haꞌe gui mae eju xerupive — heꞌi. , ;
22 Haꞌe rami ijayvuague ava vaꞌe ndojou porãi vy iporiau ovy, oguerekopa vaꞌe vy.
23 ; Haꞌe gui Jesus oyvýry omaꞌẽ vy aipoeꞌi guemimboꞌe kuery pe: — Haxy ete oguerekopa vaꞌe kuery Nhanderuete poꞌakaa py oike aguã — heꞌi.
24 Haꞌe rami ijayvu rã hemimboꞌe kuery oendu vy onhemondyipa. Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌive ju: — Xeraꞌy kuery, haxy ete mbaꞌemo oguereko vaꞌe re rive ojerovia vaꞌe oike aguã Nhanderuete poꞌakaa py.
25 Nhanderuete poꞌakaa py oguerekopa vaꞌe oikea gui ndaxyive camelo oaxa aguã juu nambi kua rupi — heꞌi.
26 Haꞌe ramo haꞌe kuery onhemondyipave vy aipoeꞌi jomeme: — Marã ramigua ꞌrã tu haꞌvy oo jepe?
27 Haꞌe kuery re Jesus omaꞌẽ vy aipoeꞌi: — Haꞌe nunga ma avakue pe haxy ete, haꞌe rã Nhanderuete pe ma any, mbaꞌeta Nhanderuete pe mbaꞌeve ndaxyi — heꞌi.
28 Haꞌe ramo Pedro aipoeꞌi: — Ore kuery ma opa mbaꞌe roejapa vaꞌekue nderupive orekuai aguã.
29 Jesus ombovai ju: — Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Haꞌe javi xekáuxa haꞌe ayvu porã káuxa ngoo oeja vaꞌe, guyvy, gueindy, oxy, nguu, guaꞌy eꞌỹ vy ombaꞌety,
30 haꞌe kuery ma aỹ voi ojou retave ꞌrã: guyvyrã, gueindyrã, oxyrã, guaꞌyrã haꞌe ombaꞌetyrã ojou ꞌrã oiko axy reve, haꞌe gui yvy pyau re ju oupity ꞌrã tekove marã eꞌỹ.
31 Haꞌe rami avi tenonde pyguare heta opyta ꞌrã takykue py, haꞌe rã takykue pyguare ma opyta ꞌrã tenonde py.
32 ; Haꞌe gui ma Jerusalém katy oguata ojeꞌoivy. Jesus ma guemimboꞌe kuery renonde oo oiny. Haꞌe rã haꞌe kuery ma onhemondyi haꞌe okyje rei reve hakykue ojeꞌoi. Haꞌe gui ma haꞌe kuery aeꞌi ikuai aguã py Jesus ogueraa doze guemimboꞌe kuery. Haꞌe vy haꞌe kuery pe omombeꞌu porãve hexe oiko vaꞌerã. Haꞌe vy aipoeꞌi:
33 — Pendu ke. Aỹ ma jajeꞌoi nhainy Jerusalém katy. Haꞌe py ma Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue ojopy ukaa ꞌrã sacerdote yvatekueve vaꞌe haꞌe kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery pe. Haꞌe kuery ojuka uka vy omboaxa ꞌrã amboae regua kuery pe.
34 Haꞌe kuery ojavyky rei haꞌe onyvõmba ꞌrã hexe, haꞌe gui oinupãmba ma rire ojuka ꞌrã. Haꞌe gui mboapy araa py onhemboete ju ꞌrã.
35 Haꞌe ramo Jesus re onhemboja Zebedeu raꞌy kuery Tiago haꞌe João. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Oremboꞌea, ejapo orevy rojerure taa.
36 Haꞌe ramo oporandu haꞌe kuery pe: — Mbaꞌe tu peipota ajapo pẽvy?
37 Haꞌe kuery ombovai: — Nerexakã reve reju vy oremoĩ ꞌrãgue peteĩ ndeaxu eꞌỹa re, haꞌe rã amboae ma ndeaxua re — heꞌi.
38 Jesus ombovai: — Ndapeikuaai mbaꞌe nunga re pa pejerurea. Peẽ ndaꞌu peyꞌu ꞌrã ri karo xee ayꞌu aguã vaꞌe gui? Penhemongarai uka ꞌrã ri xee anhemongarai ukaa rami? “Anhemongarai” haꞌe “Karo gui ayꞌu” heꞌia ma oiko axy aguã re ijayvu vy.
39 Haꞌe kuery aipoeꞌi: — Haꞌeve. Jesus aipoeꞌi ju: — Peyꞌu ꞌrãe karo xee ayꞌu aguã gui, haꞌe penhemongarai uka avi ꞌrã xee anhemongarai ukaa rami.
40 Haꞌe rã xeaxu eꞌỹa re haꞌe xeaxua re oguapy vaꞌerã ma xee eꞌỹ ꞌrã aiporavo. Haꞌe rami aguã ma oguereko katu pyre pe anho — heꞌi. ; ;
41 Haꞌe nunga hemimboꞌe kuery mboae dez ikuai vaꞌe ma haꞌe nunga oendu vy ijayvu rei okuapy Tiago haꞌe João re.
42 Haꞌe ramo Jesus ojea py oenoĩmba vy aipoeꞌi: — Yvy jave regua huvixa kuery ma joguereko atã ꞌrã, haꞌe kuery vaꞌe regua yvatekueve ipoꞌaka ꞌrã joe, peikuaa rami
43 Haꞌe rã pende kuery ma haꞌe rami eꞌỹ ꞌrã pendekuai. Haꞌe rami ꞌrãgue py peẽ kuery vaꞌe regua joegui yvatevexe vaꞌe ma penerembiguai rami toiko.
44 Peneranhexe vaꞌe ma peiko ꞌrã pavẽ rembiguai.
45 Mbaꞌeta Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue eteve voi jojokuai aguã eꞌỹ ou, haꞌe rã tembiguai rami oiko aguã, haꞌe guekove omeꞌẽ aguã heta rekovia, ogueraa jepe aguã.
46 ; Haꞌe vy Jericó tetã py ranhe ovaẽ. Haꞌe gui tetã gui guemimboꞌe kuery haꞌe heta vaꞌe kuery reve ojeꞌoi jave peteĩ ava ára revegua eꞌỹ oguapy oiny tape yvýry. Timeu raꞌy Bartimeu hery vaꞌe mbaꞌemo re ojerurea py oĩ.
47 Haꞌe vaꞌe ma Jesus Nazaré pygua vaꞌe ou oinya oendu vy ojapukai reve aipoeꞌi: — Davi ramymino Jesus, xemboaxy ke — heꞌi.
48 Haꞌe ramo heta ijayvu okyrirĩ aguã. Haꞌe rami teĩ ojapukaive tema. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Davi ramymino, xemboaxy ke.
49 Haꞌe ramo Jesus opyta vy aipoeꞌi: — Penoĩ. Haꞌe ramo oenoĩa ára revegua eꞌỹ. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Ndepyꞌa guaxu, epuꞌã ke, mbaꞌeta nerenoĩ.
50 Haꞌe ramo capa omboi vy opo reve opuꞌã ovy Jesus-a katy.
51 Jesus oporandu: — Mbaꞌe tu reipota ajapo ndevy? Ára revegua eꞌỹ ombovai: — Xee ma aexaxe — heꞌi.
52 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Tereo, rejeroviaa ndereraa jepe ma. Haꞌe ramove ava vaꞌe oexa ju vy Jesus rakykue oo tape rupi.
1 ; ; Jerusalém py haꞌe kuery ovaẽ raiꞌi ma. Haꞌe vy Oliveiras yvyty re Betfagé haꞌe Betânia tekoa rupi oaxa vy Jesus omondouka mokoĩ guemimboꞌe.
2 Haꞌe vy aipoeꞌi: — Tapeo tenonde pevaꞌe tekoa oĩ vaꞌe py. Haꞌe py pevaẽ vyve pejou ꞌrã peteĩ mburikaꞌi ixã vaꞌe, hiꞌáry avave rei noĩai teri vaꞌe. Pejora vy ke peru.
3 Xapyꞌa rei amongue oporandu ꞌrã mbaꞌe re pa pejoraa re. Haꞌe rami rã aipopeje: “Senhor ma oipota, haꞌe gui ogueru ruka voi ju ꞌrã apy”, peje ꞌrã.
4 Haꞌe ramo ojeꞌoi vy tape py ojou mburikaꞌi ixã vaꞌe peteĩ kora rokẽ rexei. Haꞌe vy ojora.
5 Haꞌe py ikuai vaꞌe regua ijayvu: — Mbaꞌerã tu pejora mburikaꞌi?
6 Haꞌe rã hemimboꞌe kuery ma Jesus aipoeꞌiague rami ombovai. Haꞌe ramo ogueraa uka.
7 Haꞌe gui mburikaꞌi ogueru ma vy hiꞌáry omoĩ oao. Haꞌe ramo Jesus oĩ hiꞌáry.
8 Tape rupi heta oipyo okuapy oao, haꞌe rã amboae kuery ma jai rogue mbaꞌety yvýry gui ojaya vaꞌekue onhono.
9 Haꞌe gui henonde haꞌe hakykue oo vaꞌe kuery ojapukai vy aipoeꞌi: — Iporã ete! Taꞌimaꞌenduꞌa porãa Senhor rery rupi ou vaꞌe re!
10 Imaꞌenduꞌa porãmby toiko opoꞌakaa rupi ovaẽ ouvy vaꞌe, nhaneramoĩ Davi rami ipoꞌaka vaꞌe. Toguerovyꞌaa yvatevea py! — heꞌi ojeꞌoivy.
11 Haꞌe gui Jerusalém py ovaẽ ma vy templo py oike. Haꞌe vy omaꞌẽmba ma rire kaꞌaru ma ramo Betânia katy ju oo doze guemimboꞌe kuery reve.
12 Koꞌẽ jevy Betânia gui oo vy inhembyayi.
13 Mombyry gui oexa peteĩ figoꞌy hogue vaꞌe. Haꞌe gui oo oexa aguã mbaꞌemo ojou rivyvyi gui. Haꞌe rami teĩ yvyra hiꞌaĩa py ovaẽ vy mbaꞌeve ndojoui hogue eꞌỹ vy, mbaꞌeta figo oikoa ára eꞌỹ rã.
14 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Aỹ gui ma toꞌuave eme ndeꞌa — heꞌi. Haꞌe ramo hemimboꞌe kuery oendu. Figoꞌy pe Jesus ijayvu vai oikuaa uka aguã judeu kuery ndojeroviaia re Nhanderuete ombopaga taa .
15 ; Haꞌe gui Jerusalém tetã py ovaẽ. Templo py oike vy omoẽmba mbaꞌemo vendea haꞌe mbaꞌemo joguaa kuery haꞌe py ikuai vaꞌekue. Oity peráta mboekoviaa kuery mesa, haꞌe apykaxu vendea kuery renda guive.
16 Templo rupi avave rei pe ndogueraa ukai mbaꞌemo ryru.
17 Haꞌe vy nhomongeta vy aipoeꞌi: — Ipara oiny “Xero ma onhemboꞌe atyrã oĩ” ꞌea vaꞌeri peẽ ma pejapo imonda vaꞌe onhemiaty rami — heꞌi.
18 Haꞌe nunga ma sacerdote yvatekueve vaꞌe haꞌe kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery oendu. Haꞌe vy oikuaa pota okuapy marã rami vy pa ojuka aguã. Haꞌe rami teĩ okyje guive, mbaꞌeta omboꞌe rã heta vaꞌe kuery haꞌe javi ojou porã.
19 Haꞌe gui kaꞌaru ma ramo Jesus haꞌe hemimboꞌe kuery ojeꞌoi ju tetã gui.
20 Ojerovia vaꞌe poꞌakaa re ijayvua Haꞌe gui koꞌẽgue ajeꞌiveꞌi reve haꞌe kuery ojevy jogueruvy vy oexa rã figoꞌy ipiru ma raꞌe hapo haꞌe javi.
21 Haꞌe ramo Pedro imaꞌenduꞌa vy aipoeꞌi: — Oremboꞌea, emaꞌẽ. Figoꞌy ndeayvu vaiague nda ipiru raꞌe — heꞌi.
22 Haꞌe ramo Jesus ombovai: — Pejerovia tema Nhanderuete re.
23 Mbaꞌeta anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Amongue pevaꞌe yvyty pe “Epuꞌã ke, enhemombo yeꞌẽ py”, heꞌi vy opyꞌa py oexaꞌã rei ꞌrãgue py ijayvuague oiko ꞌrãa oguerovia ete ramo haꞌekue rami ae ꞌrã oiko ixupe.
24 Haꞌe nunga rupi aipoaꞌe pẽvy: Penhemboꞌe vy pejerurea pejopy maa re pejerovia ramo haꞌekue rami ae ꞌrã oiko pẽvy.
25 Haꞌe gui penhemboꞌe vy xapyꞌa rei amongue reve mbaꞌemo pereko vy peperdoa ranhe, Penderu yva pygua pejejavyague avi operdoa aguã.
26 [Haꞌe rã ndapejoperdoai ramo Penderu yva pygua voi ndoperdoai ꞌrã pejejavyague.] ; ,
27 ; Haꞌe gui Jerusalém katy ojevy ju jogueravy. Haꞌe vy templo rupi oiko jave oĩa py ou sacerdote yvatekueve vaꞌe, kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety haꞌe nhomongetaa kuery.
28 Haꞌe vy oporandu ixupe: — Mbaꞌe nunga poꞌakaa rupi tu rejapo haꞌe nunga? Mavaꞌe tu nembopoꞌaka guĩ rami rejapo aguã?
29 Jesus ombovai: — Xee voi aporandu ta pẽvy. Pemombeꞌu ke. Haꞌe ramo xee voi amombeꞌu ꞌrã pẽvy mbaꞌe nunga poꞌakaa rupi pa haꞌe nunga ajapoa.
30 João nhomongaraia pa yva guigua tyrã avakue guigua rakaꞌe? Pembovai ke — heꞌi.
31 Haꞌe ramo haꞌe kuery jomeme ranhe ijayvu okuapy: — Xapyꞌa rei “Yva gui”, jaꞌe ramo haꞌe ombovai ju ꞌrã: “Mbaꞌe re tu haꞌvy ndapejeroviai hexe?” heꞌi ꞌrã nhandevy.
32 Haꞌe rã “Avakue gui”, jaꞌe aguã ndaꞌevei avi — heꞌi okuapy, mbaꞌeta haꞌe kuery okyje heta vaꞌe kuery gui, João anhetẽ profeta oikoa pavẽ oikuaa ramo.
33 Haꞌe rami vy aipoeꞌi Jesus pe: — Ore ma ndoroikuaai. Haꞌe ramo Jesus ju ombovai: — Xee voi namombeꞌui ꞌrã pẽvy mavaꞌe poꞌakaa rupi pa haꞌe nunga ajapo aikovya.
1 ; Haꞌe rire haꞌe kuery pe Jesus omombeꞌu peteĩ ayvu mbaꞌemo re ombojoja vy. — Peteĩ ava onhotỹ uva. Ojapo ikora yvate vaꞌerã, ojapo guive uva oumbiri atyrã haꞌe torre, haꞌe gui ma opena vaꞌerã kuery po py omboaxa. Haꞌe vy oo guekoa gui.
2 — Omonoꞌõa ára ovaẽ ramo opena vaꞌe kuerya py ombou peteĩ guembiguai, ixupegua uvaꞌa omeꞌẽ okuapy aguã.
3 Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ojopy vy oinupã haꞌe ojavyky rei ma rire omondouka rive ju.
4 — Amboae guembiguai ju ombou. Haꞌe ramo haꞌe vaꞌe voi oinupãmba inhakã rupi, ojavyky rei.
5 — Amboae ju ombou. Haꞌe vaꞌe ma ojuka. Amboae kuery heta ombou avi. Haꞌe kuery oinupãmba amongue, haꞌe rã amboae kuery ma ojuka.
6 — Peteĩꞌi ma oguereko teri, guaꞌy oayvuve vaꞌe anho. Haꞌe vaꞌe ma ija ombou vy “Xeraꞌy ramo omboete ꞌrã ko”, heꞌi.
7 — Haꞌe ramo ombaꞌeapo vaꞌe kuery aipoeꞌi joupe-upe: “Pevaꞌe ma uvaty jarã ete. Jajuka na, uvaty nhandevy ju opyta aguã”, heꞌi okuapy.
8 Haꞌe rami vy ojopy vy ojuka, haꞌe gui uvaty gui omombo mombyryꞌi.
9 — Mbaꞌe ndaꞌu uvaty ja ojapo ꞌrã? Haꞌe vaꞌe ou vy omomba ꞌrã opena vaꞌekue, haꞌe rã amboae kuery pe ju ꞌrã omboaxa uvaty.
10 Haꞌvy peẽ ndaperoayvui teri teve po rami ipara vaꞌe: “Oo apoa kuery ita ndoipotai vaꞌekue opyta omboeteve pyrã, tenonde pyguarã.
11 Haꞌe nunga ma Senhor gui ae oiko, haꞌe jaexa rã iporã ete vaꞌe”, heꞌiague?
12 Haꞌe rami rã haꞌe kuery ojopyxe teĩ heta vaꞌe kuery gui okyje, mbaꞌeta haꞌe kuery re ae ri ijayvua oikuaa. Haꞌe rami vy ojepeꞌapa jogueravy.
13 ; Haꞌe ramo Jesus oĩa py omboua fariseu regua haꞌe Herodes-a katygua kuery, ayvu py ojopy aguã.
14 Haꞌe vaꞌe kuery ovaẽmba vy aipoeꞌi ixupe: — Poromboꞌea, ore roikuaa ndee anhetẽ vaꞌea, haꞌe ndereikuaa potai ꞌrã mavaꞌe paa re, mbaꞌeta neremaꞌẽi avakue yvatea re, haꞌe anhetẽ rupi renhomboꞌe Nhanderuete oipota vaꞌe re. Haꞌevea rami ri ndaꞌu César pe nhameꞌẽ imposto repy, tyrã pa any? Haꞌeve tyrã pa ndaꞌevei nhameꞌẽ aguã?
15 Jesus oikuaa haꞌe kuery ijayvu rivea. Haꞌe vy ombovai: — Mbaꞌe re tu xereko aꞌãxe ri? Peru haꞌvy peteĩ hatãꞌi vaꞌe, taexa — heꞌi.
16 Haꞌe ramo haꞌe kuery ogueru ramo haꞌe ju oporandu: — Mavaꞌe raꞌangaa haꞌe mavaꞌe rery tu kovaꞌe re oĩ? Haꞌe kuery ombovai: — César mbaꞌe rima.
17 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — César mbaꞌe ri rã pemeꞌẽ haꞌvy César pe. Haꞌe rã Nhanderuete pegua ma Nhanderuete pe ae ꞌrã pemeꞌẽ — heꞌi. Haꞌe ramo onhemondyipa ijayvua gui.
18 ; Jesus oĩa py ou saduceu kuery vaꞌe regua. Haꞌe vaꞌe kuery ma ndogueroviai nhanhemboete ju ꞌrãa. Haꞌe gui oporandu okuapy ixupe:
19 — Poromboꞌea, Moisés oeja rakaꞌe po rami ipara vaꞌe: “Taꞌy eꞌỹ re tykeꞌy omano ramo tyvy ju ꞌrã omenda imeveꞌỹ vaꞌe re, omano vaꞌekue raꞌyrã vaꞌekue oguereko aguã”, heꞌi vaꞌekue.
20 Haꞌe gui ikuai rakaꞌe sete joegua. Tujave vaꞌe ma omenda vaꞌekue ri taꞌy eꞌỹ re omano.
21 Haꞌe ramo tyvy ju omenda imeveꞌỹ vaꞌe re teĩ haꞌe vaꞌe voi omano taꞌy eꞌỹ re. Haꞌe gui mboapya ma haꞌekue rami ae ju.
22 Haꞌe rami py sete-ve ndataꞌyi. Haꞌe gui mae ma kunha vaꞌe avi omano.
23 Haꞌe gui onhemboetepa jevya ára haꞌe kuery onhemboete ju rã mavaꞌe eteꞌi ꞌrã oiko kunha vaꞌe me? Mbaꞌeta kunha vaꞌe re sete-ve omenda rire — heꞌi.
24 Haꞌe ramo Jesus ombovai: — Pejavy, mbaꞌeta ipara re oĩa neĩ Nhanderuete poꞌakaa peikuaa eꞌỹ vy.
25 Mbaꞌeta omanoague gui onhemboete ju vaꞌekue ma nomendavei ꞌrã, neĩ nanhomomendavei ꞌrã. Anjo kuery yva pygua rami ꞌrã ikuai.
26 Haꞌe gui omano vaꞌekue onhemboetepa ju ꞌrãa re ndaperoayvui teri teve Moisés ombopara vaꞌekue? Mbaꞌeta yvyra yky hendy vaꞌe mbyte gui Nhanderuete aipoeꞌi ixupe: “Xee ma Abraão, Isaque haꞌe Jacó Ruete aiko”, heꞌi rakaꞌe.
27 Haꞌe ma omanogue Ruete eꞌỹ oiko, haꞌe rã oikove vaꞌe Ruete. Haꞌe nunga rupi pejavy vaipa. ; 15.12-28;
28 ; Ou avi peteĩ kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety. Haꞌe vaꞌe ma amboae kuery reve Jesus ijayvu haꞌe ombovai porã rã oendu ma vy oporandu: — Mbaꞌe nunga ojapo uka pyre tu pavẽ gui yvateve vaꞌe?
29 Jesus ombovai: — Yvateve vaꞌe ma povaꞌe: “Israel kuery, pendu ke: Senhor Penderuete ma peteĩꞌi.
30 Reayvu ꞌrã Nderuete ndepyꞌa haꞌe javi py, ndereko, neꞌarandua haꞌe nembaraetea haꞌe javi py guive” heꞌiague.
31 Haꞌe vaꞌe rire ma po rami ju oĩ: “Reayvu ꞌrã neirũ kuery ndee ae rejeayvua rami” heꞌiague. Amboae ojapo uka pyre povaꞌe gui yvateve vaꞌe ma jipoi — heꞌi.
32 Haꞌe ramo kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety aipoeꞌi: — Poromboꞌea, haꞌevea rami ndeayvu anhetẽ rupi meme. Mbaꞌeta Nhanderuete ma peteĩꞌi, amboae jipoi haꞌe eꞌỹ vy.
33 Haꞌe gui Nhanderuete jayvu ꞌrã nhandepyꞌa, nhaneꞌarandua haꞌe nhanembaraetea haꞌe javi py. Haꞌe nhaneirũ kuery ma nhande ae jajeayvua rami ꞌrã jayvu. Haꞌe nunga jajapo aguã ma ixupe mymba nhameꞌẽa gui haꞌeveve — heꞌi.
34 Haꞌe rami oꞌarandua rupi ombovai rã Jesus oendu vy aipoeꞌi: — Ndee ma mombyry eꞌỹ reiko Nhanderuete poꞌakaa gui — heꞌi. Haꞌe vaꞌe rire avave rei ndaꞌipyꞌa guaxuavei ixupe oporandu aguã mbaꞌeve re.
35 ; Haꞌe gui templo py Jesus nhomboꞌe vy oporandu: — Mbaꞌexa ndaꞌu kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery Cristo reko re ijayvu vy aipoeꞌi Davi ramymino oikoa rami?
36 Mbaꞌeta Davi eteve voi Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ gui aipoeꞌi: “Senhor aipoeꞌi xe-Senhor pe: ‘Eguapy ke aiporu kuaa regua re, ndepy guýry nderovaigua kuery amoĩ eꞌỹa ja’, heꞌi vaꞌekue.”
37 Haꞌe rami vy Davi voi “Senhor” heꞌi ixupe. Mbaꞌexa tu haꞌvy hamymino avi ri oiko? — heꞌi. , Haꞌe rami ijayvu rã heta vaꞌe kuery oenduxe vai.
38 , ; Haꞌe gui nhomboꞌe vy aipoeꞌi ju: — Penheangu ke lei re nhomboꞌe vaꞌety kuery gui, mbaꞌeta haꞌe kuery ma ao puku py ꞌrã onhemonde, haꞌe tetã mbyte rupi ikuai vy oipota ꞌrã oxarura porãa.
39 Onhemboꞌeaty py haꞌe ngaru oĩa py haꞌe kuery oguapy ꞌrã tenda tenondeve oĩ vaꞌe py anho.
40 Haꞌe rami avi haꞌe kuery ogueraa rivepa ꞌrã imeveꞌỹ vaꞌe kuery ro gui oipota vaꞌe, haꞌe onhemboeko porãxe vy onhemboꞌe are ꞌrã. Haꞌe nunga rupi haꞌe kuery opaga raxa ete ꞌrã.
41 Haꞌe gui templo py Jesus oguapy oiny hyru peráta omoĩaty oĩ vaꞌe rexeiꞌi. Haꞌe vy oexa heta vaꞌe kuery peráta omeꞌẽ vy hyru py omoĩ rã. Oguerekopa vaꞌe kuery omeꞌẽ retave.
42 Peteĩ imeveꞌỹ vaꞌe iporiaukueꞌi oexa avi mokoĩ hatãꞌi vaꞌe ndovareiveꞌi vaꞌe omoĩ rã.
43 Haꞌe rami vy guemimboꞌe kuery oenoĩmba vy aipoeꞌi: — Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Pevaꞌe imeveꞌỹ vaꞌe ma iporiaukueꞌia ramive ma peráta meꞌẽa kuery haꞌe javi gui omoĩ retave hyru py.
44 Mbaꞌeta amboae kuery ma hembyrekue gui rive omeꞌẽ. Haꞌe rã pevaꞌe ma iporiaukueꞌia ramive mbaꞌemoꞌi ojogua aguã oguereko vaꞌekue haꞌe javiꞌi omoĩ.
1 , ; Templo gui Jesus oẽ ovy jave peteĩ hemimboꞌe aipoeꞌi: — Oremboꞌea, neꞌemaꞌẽ ave ita tuvixakue gui anho nda ojapo rakaꞌe!
2 Jesus ombovai: — Aỹ pexa pa kovaꞌe oo tuvixa vaꞌe? Oitypaa ramo peteĩve ita ndopytai ꞌrã amboae ita áry.
3 ; Haꞌe gui templo rexei Oliveiras yvyty py Jesus oguapy oiny jave Pedro, Tiago, João haꞌe André oporandu haꞌe kuery aeꞌia py:
4 — Emombeꞌu na orevy: Arakaꞌe ꞌrã tu haꞌe nunga oiko? Mbaꞌe nunga tu oiko ꞌrã roikuaa aguã haꞌe nunga haꞌe javi ojeupity raiꞌi maa?
5 Jesus ombovai: — Penheangu ke haꞌvy penhembotavy uka eꞌỹ aguã avave rei pe.
6 Mbaꞌeta heta ꞌrã ou xerery rupi “Xee ae ma Cristo” heꞌi rive vaꞌe. Haꞌe rami vy heta ꞌrã ombotavy.
7 Penhemondyi eme guive “Joe opuꞌã”, ꞌea rã pendu vy, neĩ “Joe opuꞌã ꞌrã”, ꞌea teĩ. Haꞌe nunga ranhe ꞌrãe oiko teĩ opa aguã eꞌỹ teri.
8 Mbaꞌeta peteĩ-teĩ tetã pygua kuery opuꞌã ꞌrã amboae tetã pygua kuery re, haꞌe peteĩ-teĩ regua amboae regua re ꞌrã opuꞌã. Amongue henda py oiko ꞌrã yvy ryryi haꞌe karuai. Haꞌe nunga ma jypyꞌi ojexavaia aguã.
9 — Peiko kuaa pota ke, mbaꞌeta pendejopy ukaa ꞌrã, haꞌe pendereraa ꞌrã nhomboayvua kuery haꞌe onhemboꞌeaty pygua ruvixa pe penemboayvu uka aguã. Xekáuxa penenupãa haꞌe pendereraa ꞌrã pejexa uka aguã huvixa haꞌe huvixave renonde. Haꞌe ramo haꞌe kuery pe pemombeꞌu ꞌrã ayvu.
10 Mbaꞌeta jypyꞌi haꞌe javi regua pe ayvu porã omombeꞌua ꞌrãe.
11 Haꞌe nunga rupi pendereraa haꞌe pendejopy ukaa teĩ pendepyꞌa eta rei eme pendeayvurã re. Haꞌe vaꞌe hora ayvu py ae pendeayvurã omeꞌẽa vaꞌe rupi ꞌrã pendeayvu. Mbaꞌeta pendejegui ae eꞌỹ ꞌrã pendeayvu, haꞌe rã Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ gui.
12 — Tykeꞌy kuery ojopy uka ꞌrã guyvy ojukaa aguã, haꞌe tuu kuery ojopy uka ꞌrã guaꞌy kuery. Taꞌy kuery nguu kuery re opuꞌã vy ojuka uka avi ꞌrã.
13 Xerery káuxa pavẽ ndaꞌijaꞌevei ꞌrã pendere. Haꞌe rã opa peve oĩ atã vaꞌe ma oo jepe ꞌrã.
14 ; — Haꞌe gui pexa ꞌrã ojeguarupy nhomokanhyarã haꞌeve eꞌỹa py oĩ rã. (Tove ogueroayvu vaꞌe toikuaa.) Haꞌe ramo Judéia pygua kuery tonhamba yvyty re. ,
15 Ngoo áry ikuai vaꞌe toguejy eme, toike eme ngopy gui mbaꞌemo oguenoẽ aguã,
16 haꞌe mbaꞌety rupi ikuai vaꞌe voi tojevy eme oparito re.
17 Haꞌe vaꞌe ára ndaꞌevei ꞌrã imemby ryruꞌi haꞌe imemby kambu vaꞌe pe.
18 Pejerure ke haꞌe nunga oiko eꞌỹ aguã yroꞌy py.
19 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ára ojexavaia ete ꞌrã. Haꞌe rami ete ndoikoi teri jypyꞌi Nhanderuete yvy onhono guive aỹ peve, haꞌe gui haꞌe vaꞌe rire ndoikovei ꞌrã haꞌekue rami.
20 Senhor haꞌe vaꞌe ára nomomba voi vaꞌe rire avave rei ndoo jepei ꞌrãgue. Vaꞌeri ojeupe guarã oiporavo vaꞌekue re omaꞌẽ vy omomba voi ꞌrã haꞌe vaꞌe ára.
21 — Haꞌe gui pẽvy amongue aipoeꞌi ꞌrã: “Maꞌẽ, apy ma Cristo”, haꞌe eꞌỹ vy “Pe py ma hiny”, heꞌi ramo perovia eme,
22 mbaꞌeta oiko ꞌrãe Cristo ramigua haꞌe profeta ramigua kuery rive. Haꞌe kuery voi ojapo ꞌrã hexa pyrã haꞌe nhomondyipaarã ombotavy aguã Nhanderuete rembiporavo kuery, haꞌeve vaꞌe rire.
23 Peiko kuaa pota ke, opa mbaꞌe gui xee romonheangu ma voi.
24 ; — Haꞌe vaꞌe ára ojexavaia rireꞌive kuaray pytũmba ꞌrã, jaxy voi naendyvei ꞌrã.
25 Jaxy-tata hoꞌapa ꞌrã yva gui, haꞌe yva re ipoꞌakakueve ikuai vaꞌe voi oitypaa ꞌrã. ,
26 Haꞌe gui oexa pavẽ ꞌrã Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue arai rupi ou rã opoꞌaka haꞌe guexakãmba reve.
27 Haꞌe vy ojeupegua anjo kuery omondouka ꞌrã irundy henda yvytu oipejua rupi hembiporavo kuery omboaty heruvy aguã, yvy apy guive yva apy peve.
28 ; — Peikuaa pota ke figoꞌy re mbaꞌemo ambojoja vy amombeꞌu rã. Mbaꞌeta hakã ipyaupa haꞌe hokypa rã pexa vy peikuaa ꞌrã ára pyau ovaẽ raiꞌi maa.
29 Haꞌe rami ae avi peẽ kuery voi xeayvuague oiko rã pexa vy peikuaa ꞌrã xeꞌára ovaẽ raiꞌi maa, okẽ py ae.
30 Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Aỹgua kuery opa eꞌỹ re haꞌe nunga haꞌe javi oiko ꞌrã.
31 Opa ꞌrã yva haꞌe yvy. Haꞌe rã xeayvuague ma ndoaxa rivei ꞌrã.
32 Haꞌe vaꞌe ára haꞌe hora rakaꞌe paa avave rei ndoikuaai, neĩ anjo kuery yva pygua, neĩ xee Taꞌy voi ndaikuaai. Xeru anhoꞌi oikuaa.
33 — Peiko kuaa pota, peiko katu [haꞌe penhemboꞌe] guive, mbaꞌeta ndapeikuaai rakaꞌe pa haꞌe vaꞌe ára ovaẽ ꞌrãa.
34 Haꞌe nunga oiko ꞌrã peteĩ ava guekoa gui oo vaꞌe rami. Ngoo oeja vy guembiguai kuery pe opena uka ꞌrã. Peteĩ-teĩ pe ojapo uka ꞌrã mbaꞌemo. Haꞌe rã okẽ rarõa pe ma oikuaa pota uka ꞌrã.
35 Peẽ voi peiko kuaa pota ꞌrãgue, mbaꞌeta ndapeikuaai rakaꞌe pa hoo vaꞌe ou ꞌrãa. Kaꞌaru tyrã pa pytũ mbyte jave, uru ojapukai jave tyrã pa koꞌẽmbaꞌi jave paa voi ndapeikuaai,
36 mbaꞌeta ovaẽ xapyꞌa vy peke reve pendejou ramo ndaꞌevei ꞌrã.
37 Pendevy aipoaꞌea rami ma aipoaꞌe pavẽ pe: Peiko kuaa pota ke.
1 ; , Mokoĩ áraꞌi ma oata ovaẽ aguã Páscoa haꞌe ngaru mbojape imbovua revegua eꞌỹ vaꞌe ára. Haꞌe gui sacerdote yvatekueve vaꞌe haꞌe lei re nhomboꞌe vaꞌety kuery oikuaa pota okuapy nhemi rupi ojopy vy ojuka aguã.
2 Mbaꞌeta aipoeꞌi okuapy: “Ngaru oiko jave ma ndaꞌevei, heta vaꞌe kuery opuꞌãmba eꞌỹ aguã.”
3 ; Betânia tetã py Jesus oĩ mesa py, Simão lepra oguereko vaꞌekue ro py. Oĩa py ou peteĩ kunha heakuã porã vaꞌe ryru ita xiĩ vaꞌe guigua ogueru vaꞌe. Heakuã vaꞌe ma hepyve vaꞌe, nardo anhoꞌi tynyẽ. Haꞌe gui ma hyru oipeꞌa vy Jesus akã re onhoẽ heakuã porã vaꞌe.
4 Amongue ikuai vaꞌe ojou vai vy jomeme aipoeꞌi: — Mbaꞌerã tu ojavyky heakuã porã vaꞌe?
5 Mbaꞌeta haꞌe nunga ma trezentos raxa ára repy re ovende vaꞌe rire, iporiaukueꞌi pe omeꞌẽ aguã — heꞌi. Haꞌe vy ijayvu rei okuapy hexe.
6 Haꞌe ramo Jesus aipoeꞌi: — Tove ri. Mbaꞌe re tu pendeayvu rei kunha vaꞌe re? Mbaꞌemo porã ete ojapo xevy.
7 Mbaꞌeta iporiaukueꞌi ma pendereve riae ꞌrã ikuai. Peipytyvõxea hora rei haꞌeve peipytyvõ aguã. Haꞌe rã xee ma ndaiko riaei ꞌrã pendereve.
8 Kunha vaꞌe ma haꞌeve vaꞌe ojapo. Amano eꞌỹ mbove voi omoeakuã xerete xenhono porãa rã guarã.
9 Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Mamo rã yvy jave re ayvu porã omombeꞌua py omombeꞌua avi ꞌrã kunha vaꞌe ojapo vaꞌekue, hexe imaꞌenduꞌaa vy.
10 ; Hemimboꞌe kuery doze vaꞌe regua Judas Iscariotes hery vaꞌe ma sacerdote yvatekueve vaꞌea py oo, Jesus ojopy uka aguã.
11 Haꞌe kuery haꞌe nunga oendu vy oguerovyꞌa rei, haꞌe vy ixupe ijayvu peráta omeꞌẽ aguã re. Haꞌe ramo Judas oikuaa pota haꞌeve jave ojopy uka aguã re.
12 ; Haꞌe gui ovaẽ ngaru mbojape imbovua revegua eꞌỹ ijypya ára, Páscoa pyguarã vexaꞌi ojukaa aguã. Haꞌe ramo hemimboꞌe kuery oporandu Jesus pe: — Mamo tu reipota roo roguereko katu Páscoa ára py jakaru aguã?
13 Haꞌe ramo mokoĩ guemimboꞌe omondouka vy aipoeꞌi: — Tapeo haꞌvy tetã re. Haꞌe py penerovaexĩ ꞌrã peteĩ ava yryru ogueraa vaꞌe.
14 Tapeo hupive, haꞌe mamo rã oikea py hoo vaꞌe pe aipopeje: “Oremboꞌea oporandu uka kuri: ‘Mamo pa opy jaꞌo oĩ Páscoa ára xeremimboꞌe kuery reve rokaru aguã?’ heꞌi uka”, peje.
15 Haꞌe ramo pendevy pe oexa uka ꞌrã peteĩ opy jaꞌo tuvixa vaꞌe opa mbaꞌe oĩmba ma voia. Haꞌe py ꞌrãe pereko katu — heꞌi.
16 Haꞌe ramo hemimboꞌe kuery tetã re oo vy Jesus aipoeꞌiague rami ae ojou. Haꞌe rami vy oguereko katu Páscoa py okaru okuapy aguã.
17 Kaꞌaruꞌi ma jave oo doze guemimboꞌe kuery reve.
18 Haꞌe gui mesa py okaru okuapy jave Jesus aipoeꞌi: — Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Peẽ kuery xereve pekaru vaꞌe regua peteĩ xejopy uka nhemi ꞌrã — heꞌi.
19 Haꞌe ramo haꞌe kuery iporiaupa vy jorire-rire aipoeꞌi: — Xee teve?
20 Haꞌe ramo ombovai: — Xeremimboꞌe kuery doze pendekuai vaꞌe regua peteĩ, xereve hyꞌa py opoꞌẽ oiny vaꞌe ae.
21 Mbaꞌeta Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue ma hekorã ipara oĩa rami ae ꞌrã oo. Haꞌe rã ijopy uka nhemiare pe ma ndaꞌevei ete ꞌrã. Ixupe ma haꞌeveve ꞌrãgue ndoikoi ma voi vaꞌe rire.
22 ; , Haꞌe kuery okaru teri reve Jesus ojopy peteĩ mbojape. Nhanderuete oguerovyꞌa ma vy oipeꞌã-peꞌã vy omeꞌẽ haꞌe kuery pe. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Pejopy, kovaꞌe ma xerete — heꞌi.
23 Haꞌe rire karo ju ojopy. Oguerovyꞌa ma vy ombojoja guemimboꞌe kuery pe. Haꞌe rã haꞌe javive oyꞌu.
24 Haꞌe gui aipoeꞌi: — Kovaꞌe ma xereve guarã [ipyau vaꞌe] ajapo vaꞌe regua, heta re vy xeruguy amoẽ uka ta vaꞌe rupi.
25 Anhetẽ aipoaꞌe pẽvy: Uva rykue xee ndayꞌuvei ranhe ꞌrã, Nhanderuete poꞌakaa py ipyau vaꞌe ju ayꞌu eꞌỹa ja — heꞌi.
26 Haꞌe gui peteĩ mboraei oporaei rire Oliveiras yvyty katy ojeꞌoi.
27 ; ; Haꞌe gui Jesus aipoeꞌi: — Peẽ kuery haꞌe javive xerejapa ꞌrã, mbaꞌeta ipara oiny: “Ajuka uka ꞌrã vexaꞌi re opena vaꞌe. Haꞌe ramo vexaꞌi kuery oaĩmba ꞌrã”, heꞌiague.
28 Haꞌe gui anhemboete ju ma rire penerenonderã aa ꞌrã Galiléia katy — heꞌi.
29 Pedro aipoeꞌi: — Haꞌe kuery haꞌe javive nderejapa teĩ xee any ꞌrã.
30 Jesus ombovai: — Anhetẽ aipoaꞌe ndevy: Kovaꞌe pyavyve uru mokoĩgue ojapukai eꞌỹ mbove, mboapykue ꞌrã renhemombeꞌu xekuaa eꞌỹ vaꞌe rami — heꞌi.
31 Haꞌe rami teĩ Pedro aipoeꞌi: — Ndereve xejukaa ta teĩ ae ma peteĩve henda py ndaxeayvui ꞌrã roikuaa eꞌỹa rami — heꞌi. Hemimboꞌe kuery haꞌe javive haꞌe rami meme ijayvu.
32 ; Haꞌe gui Jesus oo peteĩ henda Getsêmani ꞌepy vaꞌe py. Haꞌe py ovaẽ vy aipoeꞌi guemimboꞌe kuery pe: — Peguapy apy, xee anhemboꞌe ainya ja — heꞌi.
33 Ngupive ogueraa Pedro, Tiago haꞌe João. Haꞌe vy oendu ndaꞌeveia haꞌe ojexavai etea.
34 Haꞌe vy aipoeꞌi: — Xepyꞌa re aendu ndaꞌevei etea xejuka ta vaꞌe rami. Pepyta apy peikuaa pota aguã — heꞌi.
35 Ojepeꞌaveꞌia py ngova omovaẽ yvy re. Haꞌe vy ojerure haꞌeve ramo haꞌe vaꞌe hora oaxa aguã.
36 Haꞌe vy aipoeꞌi: — Xeru, xeru, opa mbaꞌe ndevy haꞌeve. Xegui oaxa ꞌrãgue kovaꞌe karo. Haꞌe rami avi xee aipota vaꞌe ma toiko eme, ndee reipota vaꞌe ae toiko — heꞌi.
37 Haꞌe gui ojevy vy oexa rã okepa okuapy. Haꞌe rã aipoeꞌi Pedro pe: — Simão, reke ri tyꞌy? Neĩ peteĩ hora voi teve ndaꞌevei reikuaa pota aguã?
38 Peikuaa pota, haꞌe penhemboꞌe pendereko aꞌãa py pejeity ukapa eꞌỹ aguã. Penenheꞌẽ ma anhetẽ ikyreꞌỹ, haꞌe rã penderoꞌo re ma penekangy — heꞌi.
39 Haꞌe gui ojepeꞌa ju vy onhemboꞌe. Haꞌekueꞌi rupi ae ju ijayvu.
40 Ojevy vy oexa rã okepa ju, hopeyi vaipa vy. Haꞌe vy haꞌe kuery pe ijayvu rã nombovai kuaai.
41 Haꞌe gui ma mboapykuea ma ou vy aipoeꞌi: — Peke teri vaꞌe tyꞌy pejupy? Haꞌeve ma. Ovaẽ ma hora heko vai vaꞌe kuery po py Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue omboaxaa aguã.
42 Pepuꞌã ke, jajeꞌoi. Pee ma ou oiny xejopy ukaarã.
43 ; ; Areꞌỹꞌi re Jesus ijayvu teri reve ovaẽ peteĩ hemimboꞌe kuery doze ikuai vaꞌe regua, Judas hery vaꞌe. Hexeve heta avi ou kyxe haꞌe yvyra revegua kuery. Sacerdote yvatekueve vaꞌe, lei re nhomboꞌe vaꞌety haꞌe nhomongetaa kuerya gui ou vaꞌekue.
44 Mbaꞌeta haꞌe kuery pe ijopy ukaa aipoeꞌi vaꞌekue: “Hova py ayvu vaꞌe ae ꞌrã pejopy, haꞌe gui peipokua reve peraa”, heꞌi vaꞌekue.
45 Haꞌekue rami vy ovaẽ vyve Jesus re onhemboja. Haꞌe vy — Xemboꞌea — heꞌi vy oayvu.
46 Haꞌe ramo ojopy vy ojokua okuapy.
47 Haꞌe rami rã haꞌe py peteĩ hiꞌaĩ vaꞌe regua okyxe oekyi vy omboguai sacerdote yvateve vaꞌe rembiguai nambi rupi, haꞌe vy omboi.
48 Haꞌe gui Jesus aipoeꞌi haꞌe kuery pe: — Peẽ kuery kyxe haꞌe yvyra reve ri tyꞌy peju jojuka rive vaꞌety rami xejopy aguã?
49 Koꞌẽ nhavõ templo py peẽ kuery pendekuaia rupi aiko vy anhomboꞌe teĩ ndaxejopyi vaꞌekue. Haꞌe rami avi guĩ nunga oiko ipara oiny vaꞌe ojeupitypa aguã — heꞌi.
50 Haꞌe rami rã hemimboꞌe kuery haꞌe javive ojepeꞌapa ojava vy.
51 Kunumi Jesus rakykue ooague Hakykue oo peteĩ kunumi ajukue puku py onheovã vaꞌe. Haꞌe rã ojopya ta ramo
52 ajukue puku gui ojepeꞌa vy ojava avi ovy ipire rei reve.
53 ; Haꞌe gui ma sacerdote yvateve vaꞌea py ogueraa Jesus. Haꞌe py ijatypa sacerdote yvatekueve vaꞌe, nhomongetaa haꞌe kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery haꞌe javive.
54 Haꞌe ramia ja hakykue Pedro oo avi mombyryꞌi rupi, sacerdote yvateve vaꞌe roka peve. Haꞌe vy tembiguai kuery reve ojapeꞌe oiny tata yvýry.
55 Haꞌe gui sacerdote yvatekueve vaꞌe haꞌe nhomboayvu vaꞌety kuery Jesus ojuka ukaxe vy ojouxe hekokue mombeꞌuarã, teĩ ndojoui.
56 Mbaꞌeta Jesus re heta ijayvu rive vaꞌeri haꞌekue rami eꞌỹ-eꞌỹ guive.
57 Haꞌe rami vy amongue opuꞌã vy hekokue ramigua omombeꞌu vy aipoeꞌi:
58 — Ore roendu aipoeꞌi rã: “Xee ambovaipa ꞌrã kovaꞌe templo avakue ojapo vaꞌekue, haꞌe mboapy araa py amboae ju ꞌrã ajapo avakue rembiapo eꞌỹ”, heꞌi vaꞌekue.
59 Haꞌe rami teĩ ijayvuague rami eꞌỹ ae tema ijayvu.
60 Haꞌe gui haꞌe kuery mbyte py sacerdote yvateve vaꞌe opuꞌã vy oporandu Jesus pe: — Nerembovai vaꞌe tyꞌy ndere ayvua ramo?
61 Haꞌe rã Jesus okyrirĩ, mbaꞌeve ndeꞌi. Haꞌe gui sacerdote yvateve vaꞌe oporanduve ju: — Ndee ma nhiꞌã Nhanderuete ijayvu porãmby Raꞌy Cristo?
62 Haꞌe ramo Jesus ombovai: — Xee ae haꞌe. Haꞌe gui pexa ꞌrã Ipoꞌakapa vaꞌe oiporu kuaa regua re Ava raꞌy ojeapo vaꞌekue oguapy haꞌe yva gui ou ramo arai rupi — heꞌi.
63 Haꞌe ramo sacerdote yvateve vaꞌe omondoro oao reve aipoeꞌi: — Mbaꞌerã tu jaipotave hekokue mombeꞌuarã?
64 Pendu ae ma ijayvu vai rã. Mbaꞌexa tu peikuaa? Haꞌe javive ombovai: — Jajuka aguã rami ijayvu — heꞌi okuapy.
65 Haꞌe gui hexe amongue onyvõ, haꞌe hova onhovã vy ounga guive. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Emombeꞌu ke mavaꞌe pa neunga raꞌe — heꞌi. Xondaro kuery voi oipetepa okuapy.
66 ; ; Haꞌe ramia ja oka yvy reia py Pedro oĩa py ou peteĩ kunhaꞌi sacerdote yvateve vaꞌe omongakuaa vaꞌekue.
67 Pedro ojapeꞌe oiny rã oexa vy omaꞌẽ porã, haꞌe vy aipoeꞌi: — Ndee voi teve reiko Jesus Nazaré pygua vaꞌe reve.
68 Haꞌe ramo onhenhomi vy aipoeꞌi: — Xee ndaikuaai, neĩ ndeayvua voi naendu kuaai — heꞌi. Haꞌe vy oẽve oka katy. [Haꞌe jave uru ojapukai nhendu.]
69 Haꞌe gui teĩgue ju omongakuaa pyre oexa vy amboae kuery pe — Pevaꞌe voi haꞌe kuery regua — heꞌi.
70 Haꞌe ramo onhenhomi ju. Haꞌe rireꞌive haꞌe py ikuai vaꞌe aipoeꞌi Pedro pe: — Anhetẽ teve ndee haꞌe kuery regua, mbaꞌeta ndee voi Galiléia pygua.
71 Haꞌe ramo ijayvu vaikue, oura guive: — Xee tu ndaikuaai rima ava pendeayvua! — heꞌi.
72 Haꞌe ramove mokoĩguea ma uru ojapukai nhendu. Haꞌe ramo Pedro imaꞌenduꞌa Jesus aipoeꞌiague re: “Kuri mokoĩgue uru ojapukai eꞌỹ mbove ndee mboapykue ꞌrã renhemombeꞌu xekuaa eꞌỹa rami”, heꞌiague re. Haꞌe rã onhemboaxy vy ojaeꞌo vaipa.
1 , ; ; Koꞌẽ ajeꞌiveꞌi reve sacerdote yvatekueve vaꞌe jogueroayvu, nhomongetaa kuery, kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety haꞌe nhomboayvua kuery haꞌe javi reve. Haꞌe vy Jesus ojokua uka vy Pilatos-a py ju ogueraa.
2 Haꞌe gui ma Pilatos oporandu ixupe: — Ndee ma nhiꞌã judeu kuery pegua huvixave? Jesus ombovai: — Ndee ae ma aipoꞌre — heꞌi.
3 Haꞌe ramo sacerdote yvatekueve vaꞌe opa marã ijayvu hexe.
4 Haꞌe gui teĩgue ju Pilatos oporandu: — Nerembovai ꞌrã ri tyꞌy? Neꞌendu po rami ete ndere ayvu ou.
5 Haꞌe rami teĩ Jesus nombovai ae. Haꞌe ramo Pilatos onhemondyi vaipa.
6 Haꞌe gui ngaru oikoa ára nhavõ huvixa opoi jepi ꞌrã peteĩ nhuã py oĩ vaꞌe regua, heta vaꞌe kuery ojerurea vaꞌe rei.
7 Peteĩ oĩ nhuã py Barrabás hery vaꞌe, oirũ kuery reve joe opuꞌã vy jojukaague py.
8 Haꞌe gui heta vaꞌe kuery ou vy huvixa pe ojerure okuapy jepiaty rami ojapo aguã.
9 Haꞌe ramo Pilatos oporandu: — Peipota pa apoi judeu kuery pegua huvixave? — heꞌi,
10 mbaꞌeta oikuaa sacerdote yvatekueve vaꞌe ijaꞌe eꞌỹ vy rive ipo py omboaxaague.
11 Haꞌe ramo haꞌe kuery omboꞌe heta vaꞌe kuery Barrabás re ojerure okuapy aguã.
12 Haꞌe rami rã Pilatos oporandu: — Mbaꞌe ꞌrã tu haꞌvy ajapo “Judeu kuery pegua huvixave” pejea re?
13 Haꞌe ramo haꞌe kuery ojapukai vy — Emoĩ kuruxu re! — heꞌi okuapy.
14 Haꞌe rã Pilatos aipoeꞌi: — Mbaꞌe nunga py tu ojapo vai rakaꞌe? Haꞌe rã haꞌe kuery ojapukaive rei: — Emoĩ kuruxu re! — heꞌi okuapy.
15 Haꞌe rami rã Pilatos heta vaꞌe kuery ombovyꞌaxe vy opoi Barrabás, haꞌe rã Jesus ma oinupã uka rire omboaxa kuruxu re omoĩa aguã.
16 Haꞌe gui ma huvixa ro guaxu py ju xondaro kuery ogueraa. Haꞌe py ijatypa xondaro kuery haꞌe javi.
17 Haꞌe rami vy ajukue púrpura guigua py omonhemonde, haꞌe juu gui peteĩ coroa ramigua ojapo vy omoĩ inhakã re.
18 Haꞌe vy aipoeꞌi: — Iporã ete judeu kuery pegua huvixave! — heꞌi okuapy.
19 Takua py oinupã inhakã rupi, hexe onyvõ, haꞌe guenapyꞌã re oĩ vy omboete.
20 Ojavyky rei ma rire ajukue púrpura guigua omboi vy ijao py ae ju omonhemonde. Haꞌe gui oka katy ogueraa kuruxu re omoĩ aguã.
21 ; Haꞌe vaꞌe jave peteĩ oaxa ovy mbaꞌety gui ou vaꞌekue, Cirene pygua Simão hery vaꞌe, Alexandre haꞌe Rufo ru. Haꞌe vaꞌe pe ma ogueraa uka okuapy kuruxu.
22 ; ; Haꞌe gui ma Gólgota, “Akãgue renda” ꞌepy vaꞌe katy ogueraa Jesus.
23 Ixupe omeꞌẽ vinho mirra revegua teĩ ndoyꞌui.
24 Haꞌe gui omoĩ kuruxu re, haꞌe ijao ombojaꞌo-jaꞌo jomeme. Oexa okuapy xortea mbaꞌe pa peteĩ-teĩ ogueraa ꞌrãa oikuaaxe vy.
25 Nove hora jave kuruxu re omoĩa.
26 Hiꞌáry oupi imoiny ipara vaꞌe hexe ijayvua: “ |yhwh{Judeu kuery pegua huvixave}”, heꞌia.
27 Kuruxu mboae re hexeve omoĩ avi mokoĩ imonda vaꞌe: ijaxu eꞌỹa re peteĩ omoĩ, haꞌe rã amboae ma ijaxua re.
28 [Haꞌe rami ojeupity ipara “Heko vai vaꞌe kuery reve oguerekoa” heꞌiague.]
29 Oaxa ojeꞌoivy vaꞌe ijayvu rei hexe. Oakã ombovava-vava vy aipoeꞌi: — Ndee templo rembovaipa rire mboapy araa pyve ju rejapo ꞌrã vaꞌekue,
30 ejereraa jepe haꞌvy ndee ae kuruxu gui reguejy vy — heꞌi okuapy.
31 Haꞌe rami ae avi kuaxia re nhomboꞌe vaꞌety kuery reve sacerdote yvatekueve vaꞌe ojojai rei vy aipoeꞌi: — Amboae kuery ogueraa jepe vaꞌeri haꞌe ae ndojereraa jepe kuaai.
32 Tove Israel kuery pegua huvixave Cristo toguejy kuruxu gui, jaexa vy jajerovia aguã — heꞌi okuapy. Hexeve kuruxu re omoĩ mbyre kuery voi ojojai rei.
33 ; ; Kuaray mbyte jave pytũmba yvy jave re, kuaray ojeroꞌa puku peve.
34 Haꞌe gui kuaray ojeroꞌa puku jave Jesus ojapukai atã: — Eloí, Eloí, lamá sabactâni? — heꞌi, “Xeruete, Xeruete, mbaꞌe re tu xereja?” heꞌia.
35 Haꞌe py ikuai vaꞌe regua haꞌe nunga oendu vy aipoeꞌi: — Neꞌendu, Elias rima oenoĩ — heꞌi okuapy.
36 Haꞌe rami vy peteĩ haꞌe kuery vaꞌe regua onha vy vinagre py peteĩ esponja omoakỹ, haꞌe takua apy re omovaẽ oyꞌu aguã. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Tove, tajaexa Elias pa ou raꞌe omboguejy aguã — heꞌi.
37 Haꞌe gui ma Jesus onhendu atã vy omano.
38 Haꞌe ramo henda ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ropy ajukue okẽ regua oĩ vaꞌe oxoro mbyte rupi, yvate gui yvy peve.
39 Haꞌe rami omano ramo kuruxu rexeiꞌi xondaro ruvixa hiꞌaĩ vaꞌe oexa vy aipoeꞌi: — Anhetẽ ae raꞌe pevaꞌe ava ma Nhanderuete Raꞌy — heꞌi.
40 Haꞌe py ikuai avi amongue kunhague mombyryꞌi gui omaꞌẽ okuapy vaꞌe. Haꞌe kuery regua ma Maria Madalena, Tiago kyrĩve vaꞌe haꞌe José xy Maria, haꞌe gui Salomé.
41 Haꞌe kuery ma Galiléia rupi Jesus oiko jave hupive ikuai vaꞌekue oipytyvõa rupi. Haꞌe kuery reve hetave ju hupive ojeꞌoi vaꞌekue Jerusalém katy.
42 ; ; Haꞌe vaꞌe ára ma sábado pyguarã mbaꞌemo oguereko katupaa aguã ára. Haꞌe nunga rupi kaꞌaru jave
43 ou peteĩ Arimatéia pygua José hery vaꞌe, nhomongeta vaꞌety kuery regua omboetevepy, Nhanderuete poꞌakaa ojekuaa aguã oarõ oikovy vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma Pilatos-a py oo vy ojerure Jesus retekue re.
44 Haꞌe ramo Pilatos ma Jesus omano ma raꞌea omombeꞌu rã oendu vy onhemondyi. Haꞌe rami vy xondaro ruvixa oenoĩ vy ixupe oporandu ajeꞌi ma pa omano raꞌea re.
45 Xondaro ruvixa omombeꞌu rã oikuaa porã rire hetekue ogueraa uka José pe.
46 Haꞌe ramo José ma kuruxu gui hetekue omboguejy vy onhovã peteĩ ajukue puku xiĩ porã vaꞌe ojogua vaꞌekue py. Haꞌe vy onhono porã peteĩ tuparã itaova re ojoꞌo pyre py, haꞌe peteĩ ita ju ombojere hokẽ omboty aguã.
47 Haꞌe ramia ja Maria Madalena haꞌe Maria José xy oexa pota hoꞌamy oikuaa aguã mamo pa onhono porã raꞌea.
1 ; ; Sábado ára oaxa rire Maria Madalena, Tiago xy Maria haꞌe Salomé ojogua heakuã porã vaꞌe, ojeꞌoi vy hetekue omoeakuã aguã.
2 Haꞌe gui koꞌẽmbaꞌi jave semana ijypya ára kuaray oẽ ouvy jave ojeꞌoi hupa katy.
3 Joupe-upe aipoeꞌi jogueravy: — Mavaꞌe ndaꞌu hupa rokẽ gui oipeꞌa ꞌrã ita jaike aguã? — heꞌi.
4 Haꞌe gui haꞌe kuery omaꞌẽ vy oexa ita tuvixa vaꞌeri ombojerea ma raꞌea.
5 Haꞌe rami vy ikua py oike vy peteĩ kunumi vaꞌe oexa onhemondea xiĩmba vaꞌe, oiporu kuaa regua re oguapy oiny rã. Haꞌe vaꞌe ma haꞌe kuery oexa xapyꞌa vy okyje okuapy.
6 Haꞌe ramo ava vaꞌe aipoeꞌi: — Pekyje eme. Peka pekuapy kuruxu re omoĩ mbyre Jesus Nazaré pygua vaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma onhemboete ju ma, noĩvei ma apy. Pemaꞌẽ haꞌvy ituiague py.
7 Haꞌe gui ma tapeo hemimboꞌe kuery haꞌe Pedro pe aipopeje: “Galiléia katy Jesus oo ꞌrã penerenonderã. Haꞌe py ma pexa ꞌrã aipoeꞌiague rami”, peje.
8 Haꞌe gui itakua gui oẽ vy onhamba jogueravy onhemondyipa haꞌe okyje reve. Okyje vy avave rei pe nomombeꞌui ranhe.
9 Semana ijypyꞌia ára ajeꞌive Jesus onhemboete ju rire Maria Madalena pe ranhe ojexa uka, ixugui sete anha oipeꞌaague vaꞌe pe.
10 Haꞌe ramo kunha vaꞌe oo vy Jesus irũ kuery pe omombeꞌu. Haꞌe kuery ma ojaeꞌo haꞌe iporiaupa teri vy
11 ndogueroviai ranhe oikove jevya, kunha pe ojexa ukaague omombeꞌu rã oendu vaꞌeri.
12 Haꞌe rire Jesus amboae rami ojexa uka mokoĩ haꞌe kuery regua tetã rovai katy oo vaꞌe pe.
13 Haꞌe rami rire haꞌe kuery ojevy vy amboae kuery pe omombeꞌu teĩ haꞌe kuery ndogueroviai.
14 Ayvu porã omombeꞌua aguã re ijayvua Haꞌe rire guemimboꞌe kuery onze-ve pe ju Jesus ojexa uka, mesa py ikuai jave. Haꞌe vy haꞌe kuery pe ijayvu ndogueroviaiague haꞌe inhakã ratãa re, mbaꞌeta hexaare kuery “Onhemboete ju ma”, heꞌi rã oendu teĩ ndogueroviai rire.
15 Haꞌe gui aipoeꞌi avi: — Tapeo opa rupi, yvy jave re ikuai vaꞌe haꞌe javive pe pemombeꞌu ayvu porã. ; ; ;
16 Haꞌe ramo oguerovia vy onhemongarai uka vaꞌe oo jepe ꞌrã. Haꞌe rã ndogueroviai vaꞌe ma ombopagaa ꞌrã.
17 Ojerovia vaꞌe kuery ombopoꞌakaa ꞌrã po ramigua hexa pyrã ojapo aguã. Xerery rupi oipeꞌa ꞌrã anha, haꞌe ayvu mboae py ijayvu ꞌrã.
18 Ojopy ꞌrã mboi, haꞌe veneno oyꞌu teĩ mbaꞌeve ndoikoi ꞌrã. Imbaꞌeaxy vaꞌe kuery re opoko ramo okuera ꞌrã guive.
19 , ; Haꞌe kuery reve Senhor Jesus ijayvupa ma rire heraa yva re. Haꞌe gui ma Nhanderuete oiporu kuaa regua re oguapy oiny.
20 Haꞌe ramo hemimboꞌe kuery ojeꞌoi vy opa rupi omombeꞌu ayvu. Senhor voi oipytyvõ hexa pyrã ojapoa py, haꞌe kuery ayvu omombeꞌua rupi anhetẽ memea oikuaa uka aguã.
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16