1

1 Roma pygua kuery pe Paulo ombopara vaꞌekue Oxarura reve ijayvu vy omboypyague Xee Paulo ma Jesus Cristo rembiguai aiko. Apóstolo-rã xerenoĩ haꞌe Nhanderuete guigua ayvu porã amombeꞌu vaꞌerã xeporavo.

2 Haꞌe vaꞌe ayvu ma yma ma voi Nhanderuete oikuaa uka aguã re ijayvu ojeupegua profeta kuery omboparaa rupi,

3 Guaꞌy rekorã re ijayvu vy. Haꞌe vaꞌe ma ngoꞌo re oiko Davi ramymino,

4 haꞌe rã Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ re ma omanoague gui onhemboete jevy vy ojekuaa uka Nhanderuete Raꞌy ipoꞌakapa vaꞌea. Haꞌe vaꞌe ma Jesus Cristo nhande-Senhor.

5 Hexe vy oremboaxy vy oremoĩ apóstolo-rã guery omboete ukaa rupi vy, judeu eꞌỹ vaꞌe haꞌe javi regua hexe ojerovia vy onheꞌẽ rendu aguã.

6 Haꞌe kuery regua ma peẽ voi pendekuai, Jesus Cristo peguarã penerenoĩ rire.

7 Peẽ kuery Roma tetã pygua Nhanderuete rembiayvu haꞌe ikyꞌa eꞌỹ vaꞌerã penerenoĩ vaꞌekue haꞌe javive pe ambopara. Tove peẽ kuery tapendu penemboaxya haꞌe mbyꞌa porã Nhanderuete haꞌe Senhor Jesus Cristo guigua.

8 Cristo pegua kuery Roma py ikuai vaꞌe Paulo oexaxea re ijayvuague Jypy ma peẽ kuery haꞌe javi re arovyꞌa Xeruete Jesus Cristo rery rupi, mbaꞌeta yvy jave re pejerovia etea oendupaa.

9 Mbaꞌeta Nhanderuete oikuaa peẽ kuery re xemaꞌenduꞌa riaea. Ixupe ae xenheꞌẽ py guive ambaꞌeapo aikovy Taꞌy regua ayvu porã amombeꞌua rupi.

10 Ixupe anhemboꞌe nhavõ ajerure haꞌevea ára, Nhanderuete oipotaa rami peẽ kuery roipou aguã re.

11 Mbaꞌeta roexaxe ete, peẽ kuery pe voi aikuaa uka aguã Nheꞌẽ guigua penembaraeteve aguã.

12 Haꞌe rami avi peẽ kuery reve joo meme nhanhomombaraete aguã jajeroviaa rupi, peẽ haꞌe xee. ;

13 Mbaꞌeta irmão kuery, aipota peikuaa peẽ kuerya py mbovykue rei eꞌỹ aaxea teĩ, peẽ kuery mbyte rupi voi ajou aguã Jesus peguarã, judeu eꞌỹ vaꞌe mboae ikuaia rupi ajapoa rami avi. Haꞌe rami teĩ aỹ peve ndaꞌevei.

14 Mbaꞌeta grego kuery haꞌe amboae regua pe voi xee areve teri ayvu porã amombeꞌu aguã, omboꞌepa pyre haꞌe kuaxia ndoexa kuaai teri vaꞌe pe guive.

15 Haꞌe nunga rupi Roma tetã py pendekuai vaꞌe pe voi ayvu porã amombeꞌu aguã rami aiko.

16 Jesus Cristo re jajerovia ramo teko porã omeꞌẽa aguã re ijayvua Mbaꞌeta xee naxĩ ayvu porã amombeꞌu aguã, mbaꞌeta haꞌe vaꞌe rupi Nhanderuete oexa uka opoꞌakaa ogueraa jepe vy hexe ojerovia vaꞌe haꞌe javive, jypyꞌi judeu regua, haꞌe gui grego regua guive. ;

17 Mbaꞌeta ayvu porã rupi Nhanderuete oikuaa uka ojeguigua teko porã. Haꞌe vaꞌe ma jajerovia rã omeꞌẽ ꞌrã, mbaꞌeta ojerovia vaꞌe pegua ae, ipara re oĩa rami: “Heko porã vaꞌe ma ojeroviaa rupi ꞌrã ikuai”, heꞌiague rami.

18 Avakue mbaꞌemo rive ombojeroviaa haꞌe opa marã rei ikuaia re ijayvua Mbaꞌeta Nhanderuete ma opoxya avi oikuaa uka yva gui, ojejavy haꞌe heko vai vaꞌe haꞌe javive rovai, mbaꞌeta haꞌe kuery gueko vaia rupi vy ndoikuaaxei anhetẽ vaꞌe.

19 Mbaꞌeta haꞌe kuery oikuaa ae Nhanderuete reko oikuaa pyrã oĩ vaꞌe, haꞌe kuery pe haꞌe ae oikuaa uka ramo.

20 Mbaꞌeta Nhanderuete reko ma ndajaexai vaꞌeri yvy itui ypyꞌi guive jaikuaa porã ꞌrã guive hembiapokue re jaikuaa pota vy. Haꞌe nunga rupi jaikuaa porã ꞌrã ipoꞌakaa opa vaꞌerã eꞌỹ haꞌe imarã eꞌỹa. Haꞌe rami vy heko vai vaꞌe kuery “Aikuaa vy eꞌỹ rima ajejavy” heꞌi aguã ndaꞌevei.

21 Mbaꞌeta haꞌe kuery Nhanderuete reko oikuaa teĩ nomboetexei vy ixupe “Xeruete” ndeꞌi, ndoguerovyꞌai guive. Haꞌe rami ꞌrãgue py opẽxaa py ovare eꞌỹ vaꞌe opyta, haꞌe opyꞌa py mbaꞌeve noenduvei ramo pytũmba.

22 Ojeupe ae “Hiꞌarandu vaꞌe” heꞌi vaꞌeri inhakã porã veꞌỹ vaꞌe opyta.

23 Haꞌe rami vy Nhanderuete imarã eꞌỹ haꞌe hexakãmba vaꞌe ombojerovia ꞌrãgue py avakue imarã vaꞌe raꞌangaa rive ombojerovia, haꞌe gui guyra, mymba haꞌe yvy rupi otyryry vaꞌe raꞌangaa guive.

24 Haꞌe nunga rupi Nhanderuete omboaxa haꞌe kuery ae onhemboeko kyꞌa aguã, opyꞌa re opa marã rei ikuaixea oĩa rami rive ikuai aguã, guete voi joo meme omongyꞌa aguã.

25 Mbaꞌeta Nhanderuete guigua anhetẽ vaꞌe ꞌrãgue py apu rive haꞌe kuery oguerovia. Haꞌe rami vy imoingoare ꞌrãgue py ombojerovia hemimoingo kuery rive. Haꞌe rã Nhanderuete anho haꞌeve nhambojerovia aguã, rakaꞌe rã peve. Amém.

26 Haꞌe nunga rupi ae Nhanderuete omboaxa itavy reixea rupi rive ikuai aguã. Kunhague voi guekorã vaꞌekue omboekovia vy haꞌeveꞌỹa rami ikuai.

27 Avakue voi haꞌe rami ae avi ojepeꞌa guaꞌyxy reve joguerekoa gui. Haꞌe vy jomeme itavy reixe vy avakue meme joavyky rei. Haꞌe rami rire ojee ae oendu ojejavyague re haꞌevea rami opagaa.

28 Amboae regua kuery opa marã rei ikuai aguã Nhanderuete omboaxaa re ijayvua Nhanderuete reko haꞌe kuery oikuaa vaꞌeri oikuaa ete aguã ndojou porãi ramo omboaxa opẽxaa py ojou vaipy ikuai, haꞌe haꞌeveꞌỹ vaꞌe anho ojapo aguã.

29 Haꞌe kuery re ma teko vai anho oĩ, tavy reia, hakãteꞌỹa haꞌe porayvu eꞌỹa. Joe ijaꞌe eꞌỹa rupi anho ikuai, jojukaa haꞌe jogueroꞌaa rupi guive. Nhombotavypa rei haꞌe porayvu eꞌỹ rei vaꞌe ikuai. Joe ijayvu rei,

30 ijayvuxe, neĩ Nhanderuete re voi ndaꞌijaꞌei, ojee anho ojerovia haꞌe imaꞌenduꞌa vaꞌe, mbaꞌemo vai re anho onhembopyꞌa, nguu kuery nonheꞌẽ rendui,

31 iporã vaꞌe noenduvei, oayvuague ndojapoi, porayvu eꞌỹ ae vaꞌe, haꞌe nanhomboaxy kuaavei vaꞌe guive.

32 Haꞌe kuery oikuaa ae Nhanderuete haꞌevea rami omokanhymba ꞌrãa haꞌe rami ikuai vaꞌe. Haꞌe ramive ma ojapove tema okuapy, haꞌe amboae kuery haꞌe rami ikuai rã oexa vy ojou porã guive.

2

1 Judeu haꞌe judeu eꞌỹ regua ombopaga pyrã ikuaia re ijayvua Haꞌe nunga rupi ndee renhombopagaxe vai vaꞌe, ndee voi ndaꞌevei “Aikuaa vy eꞌỹ rima ajejavy” ꞌre aguã, mbaꞌeta amboae kuery rembopagaxea py ndee ae renhembopaga uka, mbaꞌeta rejou vai vaꞌe ramigua ndee voi rejapo.

2 Haꞌe rã Nhanderuete ma haꞌevea rami ꞌrã ombopaga haꞌe rami ikuai vaꞌe, jaikuaa pavẽ.

3 Haꞌe rami teĩ ndee renhombopaga ukaxe vaꞌeri haꞌe rami ae reiko vaꞌe, rexaꞌã ri tyꞌy reo jepe aguã re Nhanderuete nembopaga aguã gui?

4 Ndereikuaai ri tyꞌy rejeko rerova aguã ae Nhanderuete oexa ukaa nderayvua? Tyrã pa nerembovarei ri tyꞌy oexa uka rã opa mbaꞌe py nderayvua, nanembopaga voi haꞌe nerarõ area?

5 Haꞌe rami py neakã ratã haꞌe ndepyꞌa py nderejeko rerovaxei vy ndejee ae remoĩ ukave Nhanderuete poxya. Haꞌe vaꞌe ma haꞌevea rami nhombopagaa ára py oexa uka ꞌrã.

6 Mbaꞌeta peteĩ-teĩ pe ombojoja ꞌrã oikoague repy.

7 Haꞌe rami vy tekove marã eꞌỹ omeꞌẽ ꞌrã iporã vaꞌe rupi anho ikuai vy hexakãmbaa, omboetea aguã haꞌe imarã eꞌỹ aguã re onheaꞌã vaꞌe kuery pe.

8 Haꞌe rã joapo vaia rupi ikuai vaꞌe pe ma oexa uka ꞌrã ivaia haꞌe opoxya, anhetẽ vaꞌe rupi eꞌỹ, teko vaia rupi anho ikuai vaꞌe pe.

9 Mbaꞌeta heko vai vaꞌe kuery áry ou ꞌrã ojexavai haꞌe ikuai axy aguã, judeu kuery pe ranhe, haꞌe gui grego kuery pe avi.

10 Haꞌe rã iporã vaꞌe rupi ikuai vaꞌe pe ma omeꞌẽ ꞌrã guexakã, imboetea haꞌe imoingo porãarã, judeu kuery pe ranhe, haꞌe gui grego kuery pe avi,

11 mbaꞌeta Nhanderuete ma peteĩ regua rive joegui oayvuve vaꞌeꞌỹ.

12 Haꞌe nunga rupi lei revegua eꞌỹ ojejavy vaꞌe haꞌe javi ma lei reꞌỹ avi ꞌrã okanhy. Haꞌe rã lei revegua ojejavy vaꞌe ma lei re oĩa rami ae ꞌrã ombopagaa.

13 Mbaꞌeta Nhanderuete renonde ma lei oendu rive vaꞌeꞌỹ ꞌrã heko porã, lei re oĩa rami ikuai vaꞌe anho ꞌrã omboeko porã.

14 Haꞌe nunga rupi xapyꞌa rei amboae regua kuery, lei revegua eꞌỹ teĩ lei re oĩa rami ikuai ꞌrã oikuaa rami ae. Haꞌe vaꞌe kuery ma lei ndojopyi teĩ haꞌe kuery ae oikuaa ꞌrã lei regua.

15 Haꞌe rami vy haꞌe kuery oexa uka ꞌrã opyꞌa re lei regua oĩa, oꞌarandua gui ae oikuaa guekorã. Haꞌe rami vy amongue py oikuaa ꞌrã ojejavya, haꞌe rã amongue py ma oikuaa ꞌrã haꞌevea rami ikuaia.

16 Haꞌe nunga haꞌe javi ojekuaa porã ꞌrã avakue nhemi rupi ikuaiague re Nhanderuete oikuaa potaa ára. Ayvu porã amombeꞌu aikovya rami vy Cristo Jesus pe ae ꞌrã oikuaa pota uka.

17 Judeu kuery “Aikuaa vy eꞌỹ rima ajejavy” heꞌi aguã ndaꞌeveia re ijayvua Haꞌe gui ndee ma “Judeu” ꞌepy vaꞌe reiko. Rejerovia reikovy lei re oĩa rami reikoa re, haꞌe “Nhanderuete rembiayvu aiko” ꞌre vy revyꞌa.

18 Lei re oĩa rami nemboꞌea rã reikuaa ae Nhanderuete oipota vaꞌe haꞌe rejapo kuaa iporã vaꞌe.

19 Ndee rexaꞌã rã ndee ae reiko ára revegua eꞌỹ mboguataa, pytũa rupi ikuai vaꞌe moexakãa,

20 hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌe rerekoa haꞌe kyrĩgue mboꞌea, mbaꞌeta lei rupi vy ꞌarandua haꞌe anhetẽgua reikuaapa merami.

21 Haꞌe rami avi nhomboꞌea reiko vaꞌeri mbaꞌe re tu nerenhemboꞌei ndee ae? Imonda eꞌỹ aguã renhomongeta vaꞌeri ndee ae ri tyꞌy nemonda vaꞌety?

22 Joupe “Pendetavy eme”, ꞌre vaꞌeri ndee ae ri tyꞌy ndetavy? Mbaꞌemo raꞌangaa rejou vai vaꞌeri taꞌangaa pegua templo gui nemonda vaꞌe tyꞌy?

23 Lei rejou porã vaꞌeri lei rovai reikoa py Nhanderuete neremboete ukai.

24 Mbaꞌeta ipara re oĩa rami: “Peẽ kuery káuxa amboae regua kuery ijayvu vai ꞌrã Nhanderuete rery re”, heꞌia rami ae pendekuai. ;

25 Judeu regua anhetẽ ete vaꞌe re ijayvua Mbaꞌeta ndepire remboi ukaague ma lei re oĩa rami ete ri reiko ramo ovare. Haꞌe rã lei re oĩa rami eꞌỹ ri reiko ramo opire omboi uka eꞌỹ vaꞌe rami repyta.

26 Haꞌe rami avi amongue opire omboi uka eꞌỹ vaꞌeri lei re oĩa rami ikuai ramo haꞌe kuery pe “Opire omboi uka vaꞌekue rami ikuai”, heꞌi pavẽ ꞌrã.

27 Haꞌe rami vy opire omboi uka eꞌỹ vaꞌeri lei re oĩa rami ikuai vaꞌe kuery ijayvu ꞌrã okuapy ndere, mbaꞌeta ipara re oĩ vaꞌe reikuaa vy ndepire remboi uka vaꞌeri lei re oĩa rami eꞌỹ reiko.

28 Mbaꞌeta judeu ete ma guete re riveꞌỹ oexa uka judeu oikoa, mbaꞌeta opire omboi uka aguã oeja pyre ma ngoꞌo re riveꞌỹ ꞌrã ojapo aguã.

29 Haꞌe rami ꞌrãgue py judeu ete ma opyꞌa py ꞌrã haꞌe rami ikuai, haꞌe opire omboi uka aguã oeja pyre ma ipyꞌa reguarã, nheꞌẽ re ae, ipara regua riveꞌỹ. Haꞌe rami ikuai vaꞌe ma avakue riveꞌỹ ꞌrã oguerovyꞌa, Nhanderuete ae ꞌrã oguerovyꞌa. Tery “Judeu” ma “Oguerovyꞌapy” heꞌia.

3

1 Paulo mbovaia ayvu oĩa Haꞌe gui mbaꞌe nunga py tu amboae regua reko gui judeu kuery reko haꞌeveve? Mbaꞌerã ndaꞌu ovare haꞌe kuery opire omboi ukaa?

2 Mbaꞌeta heta oguereko iporã vaꞌe, opa mbaꞌe py. Jypyꞌi ma judeu kuery pe Nhanderuete ombou rakaꞌe oayvu.

3 Haꞌe gui? Judeu regua amongue ndogueroviai rire ndaꞌu Nhanderuete ndoikovei ꞌrã ri ojeroviapy?

4 Any teve. Avakue ijapu vaꞌe meme teĩ Nhanderuete ma anhetẽ vaꞌe ae, ipara oĩa rami vy: “Oikuaa pavẽ ꞌrã ndeayvua anhetẽ memea. Haꞌe ramo ndereko re oikuaa potaa rã ndepoꞌaka ꞌrã”, heꞌia rami. , ; 11.1-5

5 Haꞌe gui amongue aipoeꞌi ꞌrã: “Nhandereko vaia ojapo ꞌrã Nhanderuete reko porãa ojekuaa porãve aguã rami”, heꞌi ꞌrã. Mbaꞌexa ꞌrã tu nhambovai? Ndaꞌevei ri ndaꞌu Nhanderuete nhandereko vaia re nhanembopaga aguã? (Nami avakue rami rive xeayvu.)

6 Any. Haꞌe rami vaꞌe rire mbaꞌexa ꞌrã tu haꞌeve Nhanderuete yvy re ikuai vaꞌe re oikuaa pota aguã?

7 Haꞌe gui aipoꞌea avi: “Xeapua ojapo ꞌrã Nhanderuete anhetẽ vaꞌea ojekuaa porãve aguã rami, haꞌe omboeteave ꞌrã guive. Haꞌe rami rã mbaꞌe re tu xevy pe ‘Ojejavy vaꞌe’ heꞌi vy xembopaga ꞌrã?” ꞌea.

8 Any, haꞌe rami vaꞌe rire haꞌeve avi teĩ ꞌrãgue “Teko vai rupi tema nhandekuai mbaꞌemo porã oiko aguã” jaꞌe aguã. Amongue ijapu vy omombeꞌu ꞌrã haꞌe rami ae oreayvua rami. Haꞌe kuery ma haꞌevea rami ꞌrã ombopagaa.

9 Jajejavy vaꞌe memea re ijayvua Haꞌe gui mbaꞌexa tu jaikuaa? Ore judeu kuery teve amboae regua gui orereko porãve vaꞌe? Any, neĩ peteĩ henda py. Mbaꞌeta amombeꞌu ae ma judeu haꞌe grego kuery jejavya guy py ikuai vaꞌe memea,

10 ipara oĩa rami: “Jipoi heko porã vaꞌe, neĩ peteĩve.

11 Jipoi oikuaa ete vaꞌe, jipoi Nhanderuete oeka vaꞌe.

12 Mbaꞌeta ojepeꞌa pavẽ, joo rami meme ovareꞌỹ vaꞌe ikuai. Jipoi iporã vaꞌe ojapo vaꞌe, neĩ peteĩve.”

13 “Haꞌe kuery jyryvi ma omanogue rupa ojepeꞌa vaꞌe rami. Oapekũ py nhombotavypa.” “Haꞌe kuery juru re ma mboi guigua veneno ramigua oĩ.”

14 “Ijuru tynyẽ oiny ayvu vai haꞌe pyꞌa vaikue reia anho.”

15 “Haꞌe kuery py ma tuguy omoẽ aguã katy oo vy inhakuã.

16 Ikuaia rupi ma nhomokanhyarã haꞌe nhomomboriauarã oĩ.

17 Haꞌe rã tape ikuai porã aguã ma ndoikuaai.”

18 “Haꞌe kuery re noĩ ae Nhanderuete renonde ojererokyje aguã.” , , 14.1-3, , 53.1-3, ; ;

19 Judeu kuery amboae regua rami avi ojejavy vaꞌea re ijayvua Haꞌe gui lei re oĩ vaꞌe haꞌe javi ma lei rupi ikuai vaꞌe pegua ae, jaikuaa. Haꞌe ramo Nhanderuete renonde yvy jave re ikuai vaꞌe okyrirĩmba haꞌe opaga aguã rami ikuai aguã.

20 Mbaꞌeta lei re onheaꞌãa rupi ma avave rei nomboeko porãai ꞌrã henonde, mbaꞌeta lei gui ma jaikuaa ꞌrã jajejavy vaꞌe memea. , ;

21 Jesus Cristo re jajerovia ramo nhanemboeko porãa aguã re ijayvua Haꞌe gui aỹ ma lei rupi eꞌỹ Nhanderuete oikuaa uka ojeguigua teko porã, lei haꞌe profeta kuery omombeꞌu ma voi vaꞌekue.

22 Mbaꞌeta Nhanderuete guigua teko porã ma Jesus Cristo re jajerovia ramo omeꞌẽ. Ojerovia vaꞌe haꞌe javive pegua oĩ, [haꞌe javi regua peguarã ombou,] mbaꞌeta joo ramigua meme nhandekuai,

23 mbaꞌeta nhande haꞌe javive jajejavy vy ndajaupity kuaai Nhanderuete rexakãa. ; ; ;

24 Haꞌe rami teĩ Nhanderuete nhanemboaxya rupi rive nhanemboeko porã ꞌrã Cristo Jesus nhandereraa jepe rire.

25 Mbaꞌeta Jesus ma Nhanderuete ombou vy oikuaa uka rakaꞌe jejavya peꞌaarã, jajerovia rã huguy py omboguepa aguã jajejavyague. Haꞌe rami py Nhanderuete oexa uka haꞌevea rami joguereko vaꞌea, mbaꞌeta oarõ are kuaa vaꞌe vy ymagua kuery ojejavyague re nombopaga potai ranhe rakaꞌe.

26 Haꞌe gui aỹ ma oexa uka haꞌevea rami joguereko vaꞌea, mbaꞌeta heko porã vaꞌe oiko, haꞌe Jesus re ojerovia vaꞌe kuery mboeko porãa guive.

27 Haꞌe rami rire ndaꞌu haꞌeve nhanhemboyvate aguã? Peteĩve henda py ndaꞌevei. Mbaꞌe re tu ndaꞌevei? Mbaꞌeta nhande ae nhanheaꞌã rupi eꞌỹ jaa jepe, hexe jajerovia vy rive.

28 Haꞌe nunga rupi jaikuaa jajerovia ramo ꞌrãe nhanemboeko porã, lei rupi nhanheaꞌãa rupi eꞌỹ.

29 Tyrã pa Nhanderuete ndaꞌu ore judeu kuery Ruete anho ri oiko? Amboae kuery Ruete guive eꞌỹ ri tyꞌy? Tá, amboae kuery Ruete guive oiko,

30 mbaꞌeta Nhanderuete ma peteĩꞌi. Haꞌe rami vy judeu kuery ojerovia rã omboeko porã ꞌrã, haꞌe amboae kuery voi ojerovia rã omboeko porã avi ꞌrã.

31 Haꞌe gui jajeroviaa rupi jaa jepea py ndaꞌu jajapo ri lei mbaꞌerã ovare veꞌỹa rami? Any, peteĩve henda py. Haꞌe rami ꞌrãgue py lei re oĩ vaꞌe jaikuaa uka anhetẽ memea.

4

1 Abraão ojerovia ramo omboeko porãague re ijayvua Haꞌe gui mbaꞌe tu Abraão oupity rakaꞌe? Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ma ngoꞌo re oiko ore judeu kuery ramoĩ ypy.

2 Haꞌe gui Abraão haꞌe ae onheaꞌãa rupi onhemboeko porã vaꞌe rire oguereko ꞌrãgue onhemboyvate aguã. Haꞌe rami avi Nhanderuete renonde ndoguerekoi,

3 mbaꞌeta mbaꞌe heꞌi tu ipara? “Abraão ojerovia Nhanderuete re. Haꞌe ramo ojeroviaa re omeꞌẽ teko porã”, heꞌiague.

4 Haꞌe gui ombaꞌeapo vaꞌe pe ombaꞌeapoague repy ma omeꞌẽa vaꞌe rive eꞌỹ, ixupe guarã ae oĩ.

5 Haꞌe rã amongue haꞌe ae onheaꞌã ꞌrãgue py heko vai vaꞌe mboeko porãa re ojerovia ramo ma ixupe omeꞌẽ ꞌrã teko porã, ojeroviaa re rive.

6 Haꞌe rami ae Davi voi ijayvu rakaꞌe, mbaꞌeta omombeꞌu amongue onheaꞌã eꞌỹ re ixupe Nhanderuete teko porã omeꞌẽ ramo ovyꞌa ete ꞌrãa. Haꞌe vy aipoeꞌi:

7 “Ovyꞌa ete ꞌrã heko vaiague omboguepaa vaꞌe, ojejavyague ojaoꞌipaa ramo.

8 Ovyꞌa ete ꞌrã avakue haꞌe kuery pe Senhor ‘Heko vai vaꞌe’ ndeꞌi ramo”, heꞌi rakaꞌe.

9 Haꞌe gui opire omboi uka vaꞌekue pegua anho ꞌrã ndaꞌu ovyꞌa ete aguã oĩ, tyrã pa opire omboi uka eꞌỹ vaꞌe pegua avi? Mbaꞌeta “Abraão ojeroviaa re rive ixupe omeꞌẽ teko porã”, haꞌeague rami.

10 Mbaꞌe tu ojapo ramo teko porã omeꞌẽ rakaꞌe? Opire omboi uka rire ri ndaꞌu omeꞌẽ, tyrã pa opire omboi uka eꞌỹ re? Opire omboi uka rireꞌỹ, omboi uka eꞌỹ mbove ma voi teko porã omeꞌẽ rakaꞌe Abraão pe.

11 Mbaꞌeta opire omboi uka aguã ma hekorã Nhanderuete oeja rakaꞌe oikuaa uka aguã ojeroviaa re teko porã ixupe omeꞌẽague, opire omboi uka eꞌỹ teri reve. Haꞌe rami rire ojerovia vaꞌe haꞌe javi ru opyta, opire omboi uka eꞌỹ vaꞌe kuery pe guive, mbaꞌeta haꞌe kuery voi ojerovia ramo omeꞌẽ ꞌrã teko porã.

12 Haꞌe gui ore orepire romboi uka vaꞌe ru avi oiko. Mbaꞌeta ore ma orepire romboi uka vaꞌe rive eꞌỹ orekuai, nhanderu Abraão opire omboi uka eꞌỹ re ojeroviaague rami rojerovia vaꞌe avi.

13 Haꞌe rami ae avi lei rupi eꞌỹ Abraão haꞌe hamymino kuery pe Nhanderuete ijayvu rakaꞌe ko yvy omeꞌẽ aguã re, haꞌe rã ojeroviaa re teko porã ojopy rire.

14 Haꞌe rã lei re ikuai vaꞌe pe yvy omeꞌẽ aguã re ijayvu vaꞌe rire Abraão ojeroviaa ndovarei ꞌrãgue, haꞌe ixupe ijayvuague voi oaxa rive ꞌrãgue.

15 Mbaꞌeta lei gui ou Nhanderuete ipoxy aguã, haꞌe rã lei ndoikuaaia py ma jipoi avi lei rovai ojejavy vaꞌe.

16 Haꞌe nunga rupi ae jajeroviaa re Nhanderuete omeꞌẽ teko porã, nhanemboaxy ramo rive jaupity aguã. Haꞌe ramo Abraão ramymino kuery haꞌe javive pe ijayvuague oĩ atã ꞌrã, lei rupi ikuai vaꞌe pe anho eꞌỹ, Abraão rami ojerovia vaꞌe kuery haꞌe javive pe, (mbaꞌeta nhande kuery pavẽ ru oiko,

17 ipara re “Heta regua rurã romoĩ” heꞌiague rami vy), mbaꞌeta Nhanderuete renonde hexe ojerovia. Mbaꞌeta Nhanderuete ma omano vaꞌekue moingovea, haꞌe ndoikoi teri vaꞌe pe “Oiko ae” heꞌi vaꞌe guive.

18 Abraão oarõ aguã noĩ merami teĩ oarõ nho vy ojerovia rire heta regua ru opyta, ixupe “Heta ꞌrã neramymino kuery ikuai” heꞌiague rami vy.

19 Ikangy eꞌỹ re ojerovia nho vy oikuaa pota guete omanogue rami oĩa re, mbaꞌeta cem maꞌetỹ ma oguereko, haꞌe Sara voi guaimiꞌi ete ma.

20 Haꞌe rami teĩ ndoguerovia eꞌỹi Nhanderuete ijayvuague, oexaꞌã reia noĩ. Haꞌe rami ꞌrãgue py ojeroviaa py imbaraeteve ovy, oguerovyꞌa guive Nhanderuete,

21 mbaꞌeta oikuaa porã oayvuague ojapo aguã ipoꞌaka vaꞌea.

22 Haꞌe nunga rupi ae “Ojeroviaa re omeꞌẽ teko porã” heꞌi.

23 Ixupe anho eꞌỹ guive ipara oiny omeꞌẽa rami,

24 nhande kuery pe guive, mbaꞌeta nhandevy pe avi omeꞌẽ ꞌrã teko porã, nhande-Senhor Jesus omanoague gui omboete ju vaꞌekue re jajerovia ramo.

25 Haꞌe vaꞌe ma omboaxaa rakaꞌe nhandereko vaia re omano aguã, haꞌe gui onhemboete ju nhanemboeko porã aguã.

5

1 Jajeroviaa re Nhanderuete nhanemboeko porã rire hexeve jaiko porã aguã re ijayvua Haꞌe gui ma jajeroviaa re Nhanderuete nhanemboeko porã rire hexeve peteĩ rami ju jaiko, nhande-Senhor Jesus Cristo re vy.

2 Hexe jajerovia vy Nhanderuete nhanemboaxya rupi nhandekuai, haꞌe Nhanderuete rexakãa ojekuaa aguã nharõ vy javyꞌa jaikovy guive.

3 Haꞌe rami anho eꞌỹ, jajexavaia py voi javyꞌa, mbaꞌeta jaikuaa jajexavaia ojapo jaropoꞌakave aguã rami.

4 Haꞌe gui mbaꞌemo jaropoꞌaka vy jaikuaa Nhanderuete nhandererovyꞌaa. Haꞌe nhandererovyꞌa ramo jareko iporã vaꞌe nharõ aguã.

5 Nharõa py ndajajekorei guive, mbaꞌeta nhandepyꞌa re Nhanderuete oendu uka ae nhanderayvua. Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ nhandere ombou vaꞌekue gui nhaendu.

6 Mbaꞌeta nhanekangy teri reve Cristo omano rakaꞌe nhandereko vai vaꞌe re, oaꞌangaague ára py ete.

7 Heko porã vaꞌe re vy haxy amongue omano aguã, haꞌe rã porayvu vaꞌe re ma amongue nhiꞌã omano ꞌrã.

8 Haꞌe rã Nhanderuete ma po rami oexa uka nhanderayvua: jajejavya rupi teri jaiko reve Cristo omano rakaꞌe nhandere.

9 Haꞌe rami rire, aỹ katuve ma huguy rupi nhanemboeko porã rire nhandereraa jepe ꞌrã nhombopaga aguã gui.

10 Mbaꞌeta Nhanderuete rovaigua teri jaiko reve Taꞌy omano vy hexeve peteĩ rami ju nhanemoingo rire aỹ katuve ma hexeve peteĩ rami nhanemoingo vy nhandereraa jepe ꞌrã, oikove ju rire.

11 Haꞌe nunga anho eꞌỹ, Nhanderuete re ae javyꞌa, nhande-Senhor Jesus Cristo re vy. Mbaꞌeta hexe vy aỹ peteĩ rami nhandekuai Nhanderuete reve.

12 Adão re Cristo ombojojaague Mbaꞌeta peteĩꞌi ava gui jejavya oiko ypy rakaꞌe yvy jave re, haꞌe jejavya gui oiko avi nhamano aguã. Haꞌe rami py nhande pavẽ nhamano aguã rami nhandekuai, pavẽ jajejavy rire.

13 Mbaꞌeta lei oejaa eꞌỹ mbove ma voi jejavya oĩ ae ma rakaꞌe yvy re, lei ndoikuaa ukaai teri jave avave pe “Lei rovai ojejavy” ndaꞌeai teĩ.

14 Haꞌe rami avi Adão guive Moisés oiko peve manoa ipoꞌaka rakaꞌe, ayvu rovai Adão ojejavyague rami ete ndojejavyi vaꞌe kuery re voi. Adão ma nhaneramoĩ ypy rakaꞌe, ou vaꞌerã vaꞌe kuaa ukaarã.

15 Haꞌe rami avi Adão ojejavy jave guare rami eꞌỹ oiko tekove meꞌẽ rivea ou rã, mbaꞌeta peteĩꞌi ojejavy rire heta omano. Haꞌe gui ma heta pe avi Nhanderuete oexa uka omboaxya, amboae ava Jesus Cristo ombou vy.

16 Haꞌe rami avi tekove omeꞌẽmby ma peteĩ anho ojejavy jave guare rami eꞌỹ guive, mbaꞌeta peteĩꞌi ojejavyague gui oiko rakaꞌe nhombopagapa aguã. Haꞌe gui heta jajejavyague gui Nhanderuete nhanemboaxya oexa uka vy nhanemboeko porã.

17 Peteĩꞌi ojejavyague gui ae manoa ipoꞌaka rire teĩ Nhanderuete nhanemboaxya haꞌe teko porã omeꞌẽ rã jaupity vaꞌe katuve ma nhandepoꞌaka ꞌrã peteĩꞌi re vy. Haꞌe vaꞌe ma Jesus Cristo.

18 Mbaꞌeta peteĩgueꞌi ojejavya ague gui nhande kuery pavẽ re oiko rakaꞌe japaga aguã. Haꞌe rã peteĩgueꞌi joapo porãague gui nhande kuery pavẽ pe oiko avi nhanemboeko porã rã tekove jaupity aguã.

19 Mbaꞌeta peteĩꞌi ava nonheꞌẽ renduiague gui heta ikuai rakaꞌe ojejavy vaꞌe. Haꞌe gui ma peteĩꞌi onheꞌẽ renduague gui ju heta ikuai ꞌrã heko porã vaꞌe.

20 Haꞌe gui ma lei oejaa avi rakaꞌe jejavya ojekuaa porãve aguã, vaꞌeri jejavya hetave ramo nhanemboaxya voi hetave avi oexa uka rakaꞌe.

21 Haꞌe rami avi jejavya ipoꞌaka rakaꞌe pavẽ nhamano aguã rami. Haꞌe gui nhanemboaxya ju nhanemboeko porã vy ipoꞌaka tekove marã eꞌỹ jaupity aguã, nhande-Senhor Jesus Cristo re vy.

6

1 Nhanderuete nhanemboaxy ramo jejavya poꞌakaa gui jaa jepea re ijayvua Haꞌe rami rã mbaꞌe jaꞌe ꞌrã tu? Jajejavya rupi riae ꞌrã teve jaiko Nhanderuete nhanemboaxyve aguã?

2 Any. Mbaꞌexa tu jajejavy riaeve ta, haꞌe nunga pe nhamano rire?

3 Tyrã pa ndapeikuaai teri teve Cristo Jesus peguarã nhanhemongarai vy haꞌe omanoague py avi nhanhemongaraiague?

4 Mbaꞌeta nhanhemongarai vy hexeve nhande voi jajeaty uka avi nhamanoa py, Nguu poꞌakaa rupi Cristo omanoague gui onhemboete jevyague rami avi nhande voi nhandereko pyau reve nhandekuai aguã. ; , ; ; ; ; ;

5 Mbaꞌeta Cristo omanoague rami nhande voi hexeve nhamano rire haꞌe onhemboete jevyague rami avi ꞌrã jaiko.

6 Mbaꞌeta jaikuaa nhandereko ymague kuruxu re hexeve omano aviague, toꞌo nhanembojejavy veꞌỹ aguã, jejavya rembiguai rami veꞌỹ jaiko aguã.

7 Mbaꞌeta omano vaꞌekue haꞌe javi oiko porã ju ꞌrã ojejavyague gui.

8 Haꞌe gui nhande voi Cristo reve nhamano rire jarovia hexeve avi jaiko aguã.

9 Mbaꞌeta jaikuaa Cristo omanoague gui onhemboete ju rire nomanovei ma ꞌrãa. Hexe ma manoa ndaꞌipoꞌakavei.

10 Peteĩgueꞌi omano rakaꞌe jejavya pe. Haꞌe gui oikove vy Nhanderuete pe ju oiko.

11 Haꞌe rami ae avi po rami peẽ voi peikuaa: peẽ voi jejavya pe pemano ma avi, haꞌe gui Cristo Jesus re vy Nhanderuete pe ju peiko.

12 Haꞌe nunga rupi jejavya taꞌipoꞌakave eme penderete imarã vaꞌe re, toꞌo oipota vaꞌe rupi veꞌỹ pendekuai aguã.

13 Penderete regua voi pemboaxave eme jejavya pe, nhomboeko vaia rembiguairã. Haꞌe rami ꞌrãgue py omanoague gui oikove ju vaꞌekue rami pejeko meꞌẽ Nhanderuete pe. Ixupe anho pemboaxa penderete regua, teko porã rembiguairã.

14 Mbaꞌeta jejavya ndaꞌipoꞌakavei ꞌrã pendere, mbaꞌeta lei guy py veꞌỹ pendekuai, haꞌe rã Nhanderuete penemboaxya rupi anho.

15 Lei, tembiguai haꞌe nhanemboaxya re ijayvua Haꞌe gui? Lei guy py veꞌỹ, Nhanderuete nhanemboaxya rupi anho nhandekuai vy ndaꞌu jajejavy riaeve ta? Any.

16 Ndapeikuaai ri tyꞌy nhoembiguairã pejeko meꞌẽ rire pendererekoa anho ꞌrã penheꞌẽ rendu? Jejavya rembiguai ma omano aguã rami ikuai, haꞌe rã Nhanderuete nhanheꞌẽ rendu vaꞌe ma teko porã rupi nhandekuai.

17 Xee arovyꞌa Nhanderuete, mbaꞌeta yma rupi jejavya rembiguai pendekuaiague gui pejepeꞌa vy pendepyꞌa haꞌe javi py penheꞌẽ rendu penemboꞌeague rami.

18 Haꞌe gui jejavya gui peo jepe vy teko porã rembiguai ju pendekuai.

19 Avakue reko re ambojoja, mbaꞌeta penderoꞌo reve teri peiko vy ndapeikuaa porãi ramo. Yma rupi penderete regua pemboaxa vaꞌekue imongyꞌaarã pe hembiguairã, pendereko kyꞌave haꞌe pendereko vai reive peovy aguã rami. Haꞌe gui aỹ ma teko porã rembiguairã ju pemboaxa penderete regua, ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe pendekuai aguã.

20 Mbaꞌeta jejavya rembiguai teri pendekuai jave teko porã rupi eꞌỹ pendekuai vaꞌekue.

21 Haꞌe vaꞌe jave mbaꞌe tu pejou rakaꞌe haꞌe nunga repy? Mbaꞌemo aỹ penemoxĩmba vaꞌe anho, haꞌe opaa py ma haꞌe nunga nhandejuka ꞌrã.

22 Haꞌe gui aỹ ma jejavya rembiguai pendekuaiague gui Nhanderuete pendereraa jepe vy guembiguai ae ju penemoingo rire pejou ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe penemoingoarã, haꞌe opaa py ma tekove marã eꞌỹ.

23 Mbaꞌeta jejavyague repy ma manoa. Haꞌe rã Nhanderuete omeꞌẽ rive vaꞌe ma tekove marã eꞌỹ, nhande-Senhor Cristo Jesus re oĩ vaꞌe.

7

1 Omenda vaꞌe reko re ombojojaague Irmão kuery, lei peikuaa vaꞌe pe ju ta xeayvu aỹ. Ndapeikuaai ri tyꞌy jaikovea pukukue re anho lei ovare ꞌrãa?

2 Mbaꞌeta lei re oĩa rami vy kunha omenda vaꞌe minha ime oikovea ja anho oiko ꞌrã ixupe. Haꞌe gui ime omano ma ramo lei re oĩa rami vy ndoikovei ma ꞌrã ixupe.

3 Xapyꞌa rei ime oikove teri reve amboae ava re onhemoirũ ramo jaikuaa ꞌrã itavy reia. Haꞌe rã ime omano ma ramo haꞌe vaꞌe lei rami veꞌỹ ma ꞌrã oiko. Omenda jevy teĩ itavy rei vaꞌeꞌỹ ꞌrã oiko.

4 Haꞌe rami ae avi xe-irmão kuery, peẽ voi lei pe pemano vaꞌekue Cristo rete reve vy, amboae pe ju peiko aguã, omanoague gui onhemboete ju vaꞌekue pe ae, haꞌe rami vy Nhanderuete oipotaa rami pendekuai aguã.

5 Mbaꞌeta toꞌo oipotaa rami teri nhandekuai jave lei ojapo rakaꞌe jajejavypa reixea anho nhaendu aguã rami, haꞌe ramo opa marã oguereko nhanderete regua nhandejuka ete aguã.

6 Haꞌe gui aỹ ma lei gui nhandereraa jepe rire nhandere ipoꞌaka vaꞌekue pe nhamano ma, Nheꞌẽ guigua teko pyau rupi ju nhandekuai aguã rami, teko ymague ipara re oĩa rupi veꞌỹ.

7 Lei haꞌe jejavya re ijayvua Mbaꞌe jaꞌe ꞌrã tu haꞌvy? Lei teve nhanembojejavyarã oĩ? Any. Haꞌe rami avi lei gui eꞌỹ vaꞌe rire xee ndaikuaai ꞌrãgue jejavya. Mbaꞌeta lei aipo ndeꞌi vaꞌe rire: “Emoaruã eme”, xee naendui ꞌrãgue amoaruãa.

8 Haꞌe gui ojapo uka pyre rupi vy jejavya ojapo opa marãgua amoaruãa aendu aguã rami, mbaꞌeta lei ndoikuaa py ma omano vaꞌekue rami avi jejavya ndaꞌipoꞌakai.

9 Ymave rupi lei aikuaa eꞌỹ mbove, aiko porã merami. Haꞌe gui ma ojapo uka pyre aikuaa ramo jejavya oikove ju, haꞌe rã xee ma omano vaꞌekue rami apyta.

10 Haꞌe rami vy ojapo uka pyre nhomoingovearã oĩ vaꞌekue ri xemoingo karamboae omano vaꞌekue rami. ; ,

11 Mbaꞌeta ojapo uka pyre rupi jejavya ipoꞌakave vy xembotavy ojapo uka pyre aikuaa py ae, haꞌe vy omano vaꞌekue rami xemoingo.

12 Haꞌe gui lei haꞌe ojapo uka pyre ma ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe meme, teko porã kuaa ukaarã haꞌe iporã vaꞌe.

13 Haꞌe gui iporã vaꞌe ae teve xemoingo omano vaꞌekue rami? Any, jejavya ae haꞌe rami xemoingo iporã vaꞌe rupi. Mbaꞌeta ojapo uka pyre rupi jejavya ojekuaa porãve, jejavya etea jaikuaa aguã rami. Haꞌe rami vy ae omano vaꞌekue rami xemoingo.

14 Mbaꞌeta jaikuaa lei re oĩ vaꞌe ma Nheꞌẽ guigua memea. Haꞌe rã xee ma toꞌo re aiko, jejavya rembiguairã omboaxa pyre rami.

15 Mbaꞌeta xee ae voi ndaikuaai aikoa, mbaꞌeta xee aikoxea rupi ndaikoi, aikoxe eꞌỹa rupi rive aiko.

16 Haꞌe gui aikoxe eꞌỹa rupi aiko vy lei pe “Iporã vaꞌe” haꞌe.

17 Haꞌe rami xemoingoa ma xee ae eꞌỹ, haꞌe rã jejavya xere oĩ vaꞌe.

18 Mbaꞌeta aikuaa xere, xerete re ma iporã vaꞌe noĩa. Haꞌevea rami aikoxea ma xere oĩ anhetẽ. Haꞌe rã haꞌe rami aiko kuaa etea ma noĩ.

19 Mbaꞌeta haꞌevea rami aikoxea rupi ndaikoi. Haꞌe rami ꞌrãgue py mbaꞌemo vai ajapoxe eꞌỹ vaꞌe anho ajapo.

20 Haꞌe nunga rupi ajapoxe eꞌỹ vaꞌe ajapo ramo haꞌe rami xemoingoa ma xee ae eꞌỹ, haꞌe rã jejavya xere oĩ vaꞌe.

21 Mbaꞌeta haꞌevea rami aikoxe teĩ xere aendu avi mbaꞌemo vai rupi xemoingoarã.

22 Mbaꞌeta xepyꞌa re ma Nhanderuete guigua lei arovyꞌa,

23 haꞌe rã xeroꞌo re ma amboae rami xemoingoarã aendu. Haꞌe vaꞌe ma xepyꞌa re lei oĩ vaꞌe re opuꞌã ꞌrã xemoingo aguã xerete re jejavya oĩ vaꞌe rembiguairã.

24 Ava ovyꞌa eꞌỹ ete vaꞌe xee aiko! Mavaꞌe tu xereraa jepe ꞌrã kovaꞌe tete xejukaxe vaꞌe gui?

25 Arovyꞌa Nhanderuete, Jesus Cristo nhande-Senhor rupi. Mbaꞌeta xejegui ae xepyꞌa re oĩa rami vy aiko Nhanderuete guigua lei rembiguai, haꞌe rã toꞌo oipotaa rami aiko vy ma lei jejavya rembiguai aiko.

8

1 Nheꞌẽ re nhandekuai vaꞌe ndajapagavei aguã re ijayvua Haꞌe gui aỹ Cristo Jesus re jaiko vaꞌe ma japaga aguã rami veꞌỹ jaiko,

2 mbaꞌeta Nheꞌẽ guigua tekove meꞌẽa Cristo Jesus re oĩ vaꞌe ma nhandereraa jepe ma jejavya nhandejukaa gui.

3 Mbaꞌeta lei rupi nhanheaꞌã teri jave ndaꞌevei vaꞌekue jajapopa aguã, nhanderoꞌo re nhanekangy vy. Haꞌe ramo Nhanderuete ae ojapo nhandevy, mbaꞌeta Guaꞌy ombou rakaꞌe nhanderoꞌo re jajejavy vaꞌe regua rami teĩ, jajejavya oipeꞌa aguã. Haꞌe rami py Nhanderuete oipeꞌa rakaꞌe toꞌo re jejavya oĩ vaꞌe poꞌaka,

4 lei re ojapo uka pyre oĩ vaꞌe jajapo nho aguã, toꞌo re veꞌỹ jaiko vy guive, haꞌe rã Nheꞌẽ re anho.

5 Mbaꞌeta toꞌo re ikuai vaꞌe ma toꞌo guigua re anho ꞌrã ipyꞌa, haꞌe rã Nheꞌẽ re ikuai vaꞌe ma Nheꞌẽ guigua re ꞌrã ipyꞌa.

6 Mbaꞌeta toꞌo re ikuai vaꞌe omano aguã rami ikuai. Haꞌe rã Nheꞌẽ re ikuai vaꞌe ma tekove haꞌe mbyꞌa porã ꞌrã oupity.

7 Mbaꞌeta toꞌo re ikuai vaꞌe ma Nhanderuete rovaigua meme ikuai. Haꞌe kuery nonheꞌẽ rendui ꞌrã Nhanderuete guigua lei rupi, mbaꞌeta ndaꞌevei ae haꞌe vaꞌe rupi ikuai aguã.

8 Haꞌe nunga rupi toꞌo re ikuai vaꞌe nombovyꞌai ꞌrã Nhanderuete.

9 Haꞌe rã peẽ ma toꞌo reꞌỹ pendekuai, haꞌe rã Nheꞌẽ re, anhetẽ ri pendere Nhanderuete Nheꞌẽ oĩ ramo. Haꞌe rã amongue re Cristo Nheꞌẽ noĩ ramo ixupegua eꞌỹ oiko.

10 Haꞌe rã pendere Cristo oĩ ramo penderete anhetẽ omano aguã rami oĩ jejavya káuxa, teĩ pendere teko porã oĩ avi rã Nheꞌẽ omeꞌẽ tekove.

11 Mbaꞌeta Cristo Jesus omanoague gui omboete vaꞌekue Nheꞌẽ pendere oĩ vy penderete imarã vaꞌe voi omoingove avi ꞌrã, Onheꞌẽ pendere oĩ vaꞌe py ae.

12 Taꞌy kuery haꞌe mbaꞌemo jopyarã jaikoa re ijayvua Haꞌe nunga rupi irmão kuery, Nhanderuete pe jaiko aguã rami nhandekuai, toꞌo peꞌỹ, toꞌo oipotaa rami nhandekuai veꞌỹ aguã.

13 Mbaꞌeta toꞌo oipotaa rami ri pendekuai vy pemano aguã rami peiko. Haꞌe rã Nheꞌẽ re vy toꞌo oipota vaꞌe pemomba ri vy anhetẽ peikove ꞌrã.

14 Mbaꞌeta Nhanderuete Nheꞌẽ pe ojerereko uka vaꞌe ma Nhanderuete raꞌy kuery meme ikuai.

15 Mbaꞌeta Nheꞌẽ pendere oĩ vaꞌe ma escravo penemoingoarã eꞌỹ oĩ, pekyjea rupi peiko veꞌỹ aguã. Pendere Nheꞌẽ oĩ vaꞌe ma Nhanderuete raꞌy kuery peikoa kuaa ukaarã oĩ. Haꞌe vaꞌe rupi vy “Xeru, Xeru” jaꞌe ꞌrã jajapukai vy,

16 mbaꞌeta nhanenheꞌẽ reve Inheꞌẽ avi oikuaa uka Nhanderuete raꞌy kuery jaikoa.

17 Haꞌe taꞌy kuery jaiko vy rakaꞌeve rã jajopy ꞌrã nhandevy guarã omoĩ porã mbyre. Cristo reve vy jajopy ꞌrã Nhanderuete gui, mbaꞌeta hexeve jaiko axy rire hexeve avi ꞌrã nhanemoingo imarã veꞌỹ vaꞌe.

18 Aỹ jaiko axy rire rakaꞌeve rã iporã ete vaꞌe jaupity aguã re ijayvua Mbaꞌeta po rami xee aikuaa porã: rakaꞌeve rã imarã veꞌỹ vaꞌe nhanemoingoa ma ramo aỹ jaiko axyague pe “Mbaꞌeꞌỹ vaꞌekue” jaꞌe ꞌrã. ;

19 Mbaꞌeta mbaꞌemo omoingo pyre haꞌe javi oarõ avi Nhanderuete raꞌy kuery ojekuaa ára pyguarã.

20 Mbaꞌeta opa mbaꞌe omoingo pyre omombytaa rakaꞌe haꞌeveꞌỹa rami ranhe, haꞌe ae oipotaa rami eꞌỹ, imoingoare oipotaa rami.

21 Haꞌe rami rire mbaꞌemo omoingo pyre voi oarõ imarã aguã gui oo jepe aguã, Nhanderuete raꞌy kuery oo jepea rami avi haꞌe nunga voi imarã veꞌỹ vaꞌe opyta aguã.

22 Mbaꞌeta jaikuaa mbaꞌemo omoingo pyre haꞌe javi aỹ peve ikuai axy vy ipoaẽ oinya.

23 Haꞌe nunga anho eꞌỹ, nhande kuery jypy Nhanderuete Onheꞌẽ omeꞌẽ rã jajopy vaꞌekue voi nhanepoaẽ avi nhandepyꞌa py, guaꞌy kuery eterã nhandererova aguã nharõ vy, nhanderete voi ogueraa jepe avi jave.

24 Mbaꞌeta haꞌe rami aguã nharõ reve ae jaa jepe rakaꞌe. Haꞌe gui nharõ vaꞌe ojekuaa ma vaꞌe rire nharõa noĩvei ꞌrãgue, mbaꞌeta mbaꞌemo ojekuaa ma vaꞌekue nanharõvei ꞌrã.

25 Haꞌe rami avi ndojekuaai teri vaꞌe nharõ vy nhandekuerai eꞌỹ re ꞌrã nharõ.

26 Nhandere Nheꞌẽ ojerurea re ijayvua Haꞌe rami ae avi nhanekangya py Nheꞌẽ nhanepytyvõ ꞌrã, mbaꞌeta nhande ndajaikuaai neĩ nhanhemboꞌe aguã. Haꞌe rã Nheꞌẽ ma nhandere ojerure ꞌrã opoaẽa nanhaendu kuaai vaꞌe rupi.

27 Nheꞌẽ pyꞌa re oĩ vaꞌe ma pavẽ pyꞌa re oikuaa pota vaꞌe oikuaapa ꞌrã, mbaꞌeta Nhanderuete oipotaa rami ae ojerure oikovy ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery re.

28 Jaikuaa mbaꞌemo oiko vaꞌe haꞌe javi ojapo porã ꞌrãa Nhanderuete jayvu vaꞌe kuery pe, haꞌe ae oipotaa rami vy nhanerenoĩ rire.

29 Mbaꞌeta yma ma voi nhandekuaa vy nhandeporavo avi Guaꞌy reko rami nhanemoingo aguã, guyvy kuery oguereko reta aguã.

30 Haꞌe gui nhandeporavo rire nhanerenoĩ avi, haꞌe gui nhanerenoĩ rire nhanemboeko porã avi. Haꞌe gui nhanemboeko porã rire imarã veꞌỹ vaꞌe avi nhanemoingo.

31 Nhanderuete nhanderayvua jaikuaa porã aguã re ijayvua Haꞌe rami rire mbaꞌe jaꞌe ꞌrã tu? Nhandereve Nhanderuete oiko ramo mavaꞌe ꞌrã tu nhanderovaigua oiko?

32 Mbaꞌeta nhande kuery haꞌe javi re Guaꞌy nomeꞌẽ eꞌỹi rire hexeve opa mbaꞌe omeꞌẽ avi ꞌrã nhandevy.

33 Mavaꞌe tu ijayvu kuaa Nhanderuete rembiporavo kuery rovai? Mbaꞌeta nhanemboeko porãa ma Nhanderuete ae.

34 Mavaꞌe tu nhanembopaga ꞌrã? Mbaꞌeta Cristo Jesus omano haꞌe onhemboete ju vaꞌekue ae nhandere ojerure oiny Nhanderuete oiporu kuaa regua re.

35 Mavaꞌe ꞌrã tu haꞌvy nhandepeꞌa Cristo nhanderayvua gui? Jajexavaia teve ꞌrã nhandepeꞌa, tyrã pa haxy vaꞌe, nhandere opuꞌã rei vaꞌe, karuai, nhandeao eꞌỹa, ijavaete vaꞌe, tyrã kyxe revegua teve?

36 Mbaꞌeta ipara oĩa rami: “Ndevygua orekuai ramo koꞌẽ nhavõ oremboaxaa orejukaarã pe. Vexaꞌi ojukaa aguã katy heraa vaꞌe rami orekuai”, heꞌiague rami.

37 Haꞌe nunga haꞌe javi nhandere oiko teĩ opa mbaꞌe py Nhanderayvua nhanembopoꞌaka.

38 Mbaꞌeta xee aikuaa porã Nhanderuete nhanderayvua gui nhandepeꞌaarã ndoikoia: neĩ manoa, tekove, anjo kuery, huvixa kuery, mbaꞌemo aỹ oiko vaꞌe, arakaꞌeve rã guarã, ipoꞌakakueve,

39 yvategua, yvy guyrygua, neĩ amboae nunga voi nanhandepeꞌai ꞌrã Nhanderuete nhanderayvua nhande-Senhor Cristo Jesus re oĩ vaꞌe gui.

9

1 Judeu kuery ogueraa jepexea re Paulo ijayvuague Cristo rery rupi anhetẽ vaꞌe amombeꞌu po rami, ndaxeapui. Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ re vy xepyꞌapy py aikuaa anhetẽa.

2 Mbaꞌeta xeporiau ete, xekuraxõ raxy ndoaxai ae,

3 mbaꞌeta xeryvy kuery, xeretarã kuery ngoꞌo re ikuai vaꞌe araa jepe aguã haꞌeve vaꞌe rire ayvu vaipy haꞌe Cristo gui okanhygue ꞌrãgue xee aiko.

4 Haꞌe kuery ma Israel regua ikuai. Haꞌe kuery peguarã vaꞌekue ma Nhanderuete raꞌy kuery ikuai aguã, hexakã, guexeve guarã ojapo vaꞌekue, lei, Nhanderuete ombojerovia aguã, haꞌe mbaꞌemo omeꞌẽ aguã re ijayvuague.

5 Haꞌe kuery regua ma oreramoĩ kuery ikuai rakaꞌe, haꞌe Cristo voi ngoꞌo re haꞌe kuery regua avi oiko. Haꞌe vaꞌe ma pavẽ gui yvateve vaꞌe oiko rakaꞌe rã peve, Nhanderuete imaꞌenduꞌa porãmby. Amém.

6 Israel kuery pavẽ eꞌỹ Nhanderuete oiporavo ramo ijayvuague ndoaxa riveia re ijayvua Haꞌe rami avi jaikuaa Nhanderuete ijayvuague ndoaxa riveia, mbaꞌeta Israel ramymino kuery pavẽ eꞌỹ ikuai Israel regua ete.

7 Haꞌe Abraão ramymino kuery haꞌe javi eꞌỹ guive ikuai taꞌy kuery rami. Mbaꞌeta “Isaque ramymino kuery pe anho ꞌrã ‘Neramymino kuery’ ꞌea ꞌrã”, heꞌi vaꞌekue.

8 Haꞌe nunga rupi hoꞌo gui rive oiko vaꞌekueꞌỹ ꞌrã Nhanderuete raꞌy kuery ikuai. Ijayvuague rami oiko vaꞌekue anho ꞌrã taꞌy kuery jaikuaa.

9 Mbaꞌeta Abraão pe aipoeꞌi rakaꞌe: “Kovaꞌe ára ojeupity jevy jave aju ramo Sara oguerekoꞌi ma ꞌrã avaꞌi”, heꞌi vaꞌekue.

10 Haꞌe vaꞌe anho eꞌỹ, Rebeca piꞌa kuery voi peteĩꞌi nguu oguereko rakaꞌe, oreramoĩ Isaque ae,

11 haꞌe rami teĩ mokoĩve itui eꞌỹ re ma voi peteĩꞌi Nhanderuete oiporavo rakaꞌe, mbaꞌemo porã neĩ mbaꞌemo vai haꞌe kuery ojapo eꞌỹ re. (Mbaꞌeta Nhanderuete haꞌe ae oipotaa rami vy nhandeporavo, nhande ae nhanheaꞌãa rupi eꞌỹ, haꞌe rã Nhanerenoĩa oipotaa rami vy anho.)

12 Haꞌe nunga rupi ixy pe aipoeꞌi rakaꞌe: “Tykeꞌy oiko ꞌrã guyvy rembiguai”, heꞌi,

13 ipara oĩa rami: “Xee ayvu vaꞌekue Jacó, haꞌe rã Esaú ma ayvu vaꞌekueꞌỹ ae.”

14 Israel kuery amongue Nhanderuete ndoiporavoi teĩ haꞌevea rami nhanderereko vaꞌea re ijayvua Haꞌe rami rã mbaꞌe jaꞌe ꞌrã tu? Nhanderuete haꞌeve eꞌỹa rami teve nhanderereko? Any teve. ;

15 Mbaꞌeta Moisés pe aipoeꞌi: “Xee amboaxy ꞌrã amboaxyxe vaꞌe, xemboaxya rami areko ꞌrã amboaxy vaꞌe eteꞌi”, heꞌi vaꞌekue.

16 Haꞌe nunga rupi nhande ae jaipotaa rami eꞌỹ ꞌrã nhandeporavo, nhande nhanheaꞌãa reꞌỹ guive, haꞌe rã Nhanderuete haꞌe ae nhanemboaxya rupi.

17 Mbaꞌeta ipara oĩa py aipoeꞌi Faraó pe: “Po rami aguã ae romoĩ, ndee reikoa rupi xepoꞌakaa aexa uka aguã, yvy jave re xerery oikuaapaa aguã”, heꞌi rakaꞌe.

18 Haꞌe rami vy Nhanderuete omboaxy ꞌrã omboaxyxe vaꞌe, haꞌe rã amboae kuery ma omoakã ratã ꞌrã, haꞌe ae oipotaa rami oiko vy.

19 Nhanderuete opa mbaꞌe re ipoꞌaka vaꞌea re ijayvua Haꞌe gui xapyꞌa rei ndee aipoꞌre ꞌrã xevy: “Mbaꞌe re tu haꞌvy Nhanderuete jojou vai? Mavaꞌe tu oiko ꞌrã haꞌe oipotaa rami eꞌỹ?” ꞌre ꞌrã.

20 Haꞌe rami teĩ ndee ava, marã ramigua tu reiko Nhanderuete rembovai ete aguã? Mbaꞌemo ryrurã ojapo pyre ndaꞌu ijapoare pe: “Mbaꞌe re tu guĩ rami ri xeapo?” heꞌi ꞌrã ri? ,

21 Mbaꞌeta nhaeꞌũ gui mbaꞌemo apoa ipoꞌaka ꞌrã yapo re, peteĩ apuꞌa gui mokoĩ ryru ojapo aguã: iporã vaꞌe ryrurã, haꞌe gui mbaꞌemo rive ryrurã avi.

22 Mbaꞌe jaꞌe ꞌrã tu haꞌvy? Mbaꞌeta xapyꞌa rei Nhanderuete opoxya haꞌe opoꞌakaa oexa ukaxe vy ogueropoꞌaka are ꞌrã mbaꞌemo ryru ojou vai pyrã, okanhy aguã rive oguereko pyre,

23 haꞌe rã mbaꞌemo ryru hemimboaxy ikuai vaꞌe re ma oexa uka ꞌrã guexakãa, yma ma voi guexakãa pyguarã oguereko katu rire.

24 Haꞌe vaꞌe kuery ma nhande ae, mbaꞌeta judeu regua anho eꞌỹ, amboae regua voi nhanerenoĩ rakaꞌe.

25 Mbaꞌeta Oséias ombopara vaꞌekue re aipoeꞌia rami: “Xevygua eꞌỹ vaꞌekue pe ‘Xevygua ae’ haꞌe ꞌrã, haꞌe xerembiayvu eꞌỹ vaꞌekue pe ‘Xerembiayvu ae’ haꞌe ꞌrã.

26 Haꞌe gui pendevy pe ‘Xevygua eꞌỹ’ ꞌea ꞌrãgue py ‘Nhanderuete oikove vaꞌe raꞌy kuery’ ꞌea ꞌrã”, heꞌi rakaꞌe. ,

27 Haꞌe rã Israel kuery re ma Isaías ijayvu vy aipoeꞌi: “Israel kuery ma yeꞌẽ rembe re ita kuꞌi ikuai vaꞌe rami heta teĩ mbovyꞌi ete ꞌrã oo jepe.

28 Mbaꞌeta Senhor ojapopa vyvoi ꞌrã oayvuague yvy re”,

29 Isaías aipoeꞌi ma voiague rami: “Senhor Ixondaro reta vaꞌe nhaneramyminorã nomoingovei vaꞌe rire Sodoma haꞌe Gomorra pygua kuery rami avi ꞌrãgue nhakanhymba.” , 10.22-23

30 Israel kuery ndojeroviaia re ijayvua Mbaꞌe jaꞌe ꞌrã tu haꞌvy? Amboae regua kuery nonhemboeko porã uka potai vaꞌekue ri ojeroviaa rupi oupity nho teko porã.

31 Haꞌe rã Israel kuery ma lei rupi teko porã re onheaꞌã vaꞌekue ri ndoupityi.

32 Mbaꞌe re ndaꞌu haꞌe kuery ndoupityi? Mbaꞌeta ojeroviaa rupi eꞌỹ oupityxe, haꞌe kuery ae onheaꞌãa rupi rive. Haꞌe rami vy onhepyxanga okuapy ita nhomonhepyxangaarã oĩ vaꞌe re,

33 ipara oĩa rami: “Pendu ke, Sião py amoĩ ꞌrã peteĩ ita nhomonhepyxangaarã, joityarã. Haꞌe rã hexe ojerovia vaꞌe ma ndaꞌeve eꞌỹi nho ꞌrã.” ,

10

1 Nhanderuete guigua teko porã judeu kuery ojee nomoĩxeia re ijayvua Irmão kuery, xepyꞌa py aipota vaꞌe, haꞌe Nhanderuete pe judeu kuery re ajerure aikovya ma haꞌe kuery oo jepe aguã.

2 Mbaꞌeta xee aikuaa rã haꞌe kuery anhetẽ ete onheaꞌã okuapy Nhanderuete pe ojererovyꞌa ukaxe vy, teĩ oikuaa rupi eꞌỹ onheaꞌã.

3 Mbaꞌeta ndoikuaai okuapy Nhanderuete guigua teko porã, haꞌe rami vy haꞌe kuery ae reko porãa rive oexa ukaxe vy nonhemoꞌyvyĩxei Nhanderuete guigua ojee omoĩ aguã.

4 Mbaꞌeta Cristo ma lei opaa, mbaꞌeta hexe ojerovia vaꞌe ma teko porã oguereko vaꞌe meme.

5 Haꞌe gui Moisés ombopara rakaꞌe: “Lei re teko porã oĩ vaꞌe rupi amongue oiko ri vy oikove ꞌrã haꞌe vaꞌe re”, heꞌi.

6 Haꞌe rã ojeroviaa re teko porã oupity vaꞌe re ma aipoeꞌi: “Eporandu eme ndepyꞌa py: ‘Mavaꞌe tu oo ꞌrã yva re?’ ꞌre eme.” (Povaꞌe ma “Yva gui Cristo ogueru aguã”, heꞌia.)

7 “Neĩ ‘Mavaꞌe tu oguejy ꞌrã yvykua vaikue py?’ ꞌre eme guive.” (Povaꞌe ma “Cristo omanoague gui ogueru ju aguã”, heꞌia.)

8 Haꞌe rami ꞌrãgue py mbaꞌe heꞌi tu? “Ndeyvyꞌiry ae ayvu oĩ, ndejuru py haꞌe ndepyꞌa re”, heꞌi. Haꞌe vaꞌe ayvu ma jajerovia aguã regua romombeꞌu vaꞌe, po rami:

9 Ndejuru py Jesus Senhor oikoa rami ri remombeꞌu, haꞌe ndepyꞌa py omanoague gui Nhanderuete omboete jevyague rerovia vy reo jepe ꞌrã.

10 Mbaꞌeta nhandepyꞌa py jajerovia ꞌrã teko porã jaupity aguã, haꞌe nhandejuru py ma nhanhemombeꞌu ꞌrã jaa jepe aguã.

11 Haꞌe nunga rupi ae ipara oiny: “Haꞌe javive hexe ojerovia vaꞌe ndaꞌeve eꞌỹi nho ꞌrã.”

12 Mbaꞌeta judeu haꞌe grego kuery joo rami ikuai, mbaꞌeta peteĩꞌi oiko pavẽ regua Senhor, haꞌe opa mbaꞌe py omboaxy ꞌrã ixupe ojapukai vaꞌe ma guive rã,

13 “Haꞌe javive Senhor rery rupi ojapukai vaꞌe oo jepe ꞌrã” heꞌiague rami. , , ; ,

14 Haꞌe rami avi mbaꞌexa ꞌrã tu ixupe amongue ojapukai, hexe ojerovia eꞌỹ re? Haꞌe mbaꞌexa ꞌrã tu hexe ojerovia, ayvu oendu eꞌỹ re? Haꞌe mbaꞌexa ꞌrã tu oendu, imombeꞌuarã ndoikoi rã?

15 Haꞌe mbaꞌexa ꞌrã tu amongue omombeꞌu, omondoukaa eꞌỹ ramo? Mbaꞌeta ipara oĩa rami: “Iporã ete ayvu porã mombeꞌua kuery ou rã.”

16 Israel kuery “Noroendui rima”, heꞌi aguã ndaꞌeveia re ijayvua Haꞌe rami teĩ Israel kuery pavẽ eꞌỹ onheꞌẽ rendu ayvu porã. Mbaꞌeta Isaías aipoeꞌi: “Senhor, mavaꞌe tu oguerovia oreayvu?” heꞌi vaꞌekue.

17 Haꞌe nunga rupi ayvu omombeꞌua ramo mae ꞌrã jajerovia, haꞌe ayvu omombeꞌu pyrã ma Cristo regua ae.

18 Haꞌe rami teĩ aporandu ta: Israel kuery ndaꞌu noendui ri? Haꞌe kuery oendu ae, mbaꞌeta anhetẽ “Yvy jave rupi ojapo ayvu oendupaa aguã rami. Ijayvua ma yvy apy rupi peve oenduka”, heꞌiague rami.

19 Aporanduve ju ta: Israel kuery pe ri ndaꞌu ndoikuaa ukai teri ayvu? Jypyꞌi Moisés pe aipoeꞌi uka rakaꞌe: “Penderegua eꞌỹ vaꞌe kuery amboaxy vy ajapo ꞌrã penerakãteꞌỹ aguã rami. Hiꞌarandu eꞌỹ vaꞌekue araa jepe vy peẽ kuery rojapo ꞌrã penerakãteꞌỹa pendu aguã rami”, heꞌi.

20 Haꞌe gui Isaías ju okyje eꞌỹa py aipoeꞌi: “Ajejou uka xereka eꞌỹ vaꞌekue pe, xere oporandu eꞌỹ vaꞌekue pe ajekuaa uka”, heꞌi.

21 Haꞌe rã Israel kuery pe ma aipoeꞌi: “Ára pukukue re akuaveꞌẽ teĩ xenheꞌẽ rendu eꞌỹ haꞌe xerovai ikuai vaꞌe kuery aenoĩ vy.”

11

1 Israel kuery reko re ijayvua Haꞌe gui aporandu jevy ta: Nhanderuete ndaꞌu oejapa ri guembiporavo kuery? Any, mbaꞌeta xee voi Israel regua aiko, Abraão ramymino haꞌe Benjamim kuery regua.

2 Nhanderuete ma ndoeja rivei guembiporavo kuery yma ma voi oikuaa vaꞌekue. Tyrã ndapeikuaai teve ipara Elias ayvu oĩa? Haꞌe vaꞌe ma Nhanderuete renonde Israel kuery re ijayvu vy aipoeꞌi:

3 “Senhor, haꞌe kuery ojuka ndevygua profeta kuery, ombovaipa guive ndevygua altar ikuai vaꞌekue. Xee aeꞌi aikove, haꞌe xerekove avi oipeꞌaxe okuapy”, heꞌi rakaꞌe.

4 Haꞌe gui mbaꞌe heꞌi tu ombovai vy? “Haꞌe rami avi xejeupegua areko teri sete mil avakue Baal renonde guenapyꞌã re oĩ eꞌỹ vaꞌe”, heꞌi.

5 Haꞌekue rami avi aỹ voi ikuai amongue eteꞌi omboaxya rupi oiporavo vaꞌekue.

6 Haꞌe gui omboaxya rupi oiporavo vy ma haꞌe kuery onheaꞌãa rupi eꞌỹ Nhanderuete oiporavo. Haꞌe rami eꞌỹ vaꞌe rire omboaxya rupi eꞌỹ oiporavo ꞌrãgue.

7 Haꞌe gui mbaꞌe jaꞌe ꞌrã tu haꞌvy? Israel kuery onheaꞌãa rupi teko porã oupityxe teĩ ndoupityi, oiporavo vaꞌekue anho oupity. Haꞌe rã amboae kuery ma inhakã ratãmba,

8 ipara oĩa rami: “Haꞌe kuery pyꞌa re Nhanderuete omoĩ ndoikuaa potavei, hexa ma ojapo oexa eꞌỹ aguã rami, haꞌe ijapyxa ojapo oendu eꞌỹ aguã rami aỹ peve”, heꞌi.

9 Davi aipoeꞌi avi: “Tove mesa py haꞌe kuery ikuaia pyve toiko monde pi haꞌe nhuã rami, haꞌe kuery onhepyxanga haꞌe opaga aguã.

10 Haꞌe kuery rexa tapytũmba oexa veꞌỹ aguã, haꞌe taꞌikupe karẽ riae”, heꞌi vaꞌekue.

11 , 28.23-28; ; Haꞌe gui aporandu ta: Israel kuery hoꞌa aguã ri ndaꞌu onhepyxanga? Any. Haꞌe rami avi haꞌe kuery heko vai ramo amboae regua kuery oo jepe, Israel kuery ju hakãteꞌỹa oendu aguã.

12 Mbaꞌeta Israel kuery heko vai ramo yvy regua kuery oupity okuapy iporã vaꞌe, Israel kuery re iporã vaꞌe noĩ ramo amboae regua opa mbaꞌe porã oupity. Haꞌe gui ma Israel kuery oo jepe ramo katuve ma ikuai porã ꞌrã.

13 Aỹ peẽ amboae regua kuery pe ju xeayvu ta. Xee amboae regua kuery pegua apóstolo aiko vy arovyꞌa xerembiaporã vaꞌe,

14 mbaꞌeta ajapoxe xeretarã kuery voi ikuai avi aguã pendekuaia rami, haꞌe kuery regua avi araa jepe uka aguã.

15 Mbaꞌeta haꞌe kuery ma Nhanderuete rembiayvu eꞌỹ ikuai ramo yvy regua kuery peteĩ rami ju ikuai hexeve. Haꞌe rami rire mbaꞌe tu oiko ꞌrã guembiayvurã ju ogueru ramo? Omanoague gui oikove ju vaꞌe ꞌrã ikuai.

16 Mbaꞌeta jypyꞌi mbojape oexy pyre ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe oĩ rire ma mbojape haꞌe javi ꞌrã ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe avi opyta. Yvyra rapo ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe oĩ rire hakãgue voi haꞌe rami ꞌrã opyta. “Jypyꞌi mbojape oexy pyre” haꞌe “Yvyra rapo” heꞌia ma judeu ypy kuery re ijayvu vy.

17 Haꞌe gui hakãgue ojayaa rakaꞌe, haꞌe pende kuery ju oliveira iro vaꞌe rami teĩ haꞌe kuery mbyte penemboja, hapo haꞌe oliveira rykue re peiko aguã.

18 Haꞌe rami teĩ ndaꞌevei hakãgue ae gui pejejou porãve aguã. Pejejou porãve ri vy peikuaa pota povaꞌe re: peẽ eꞌỹ hapo moingo porãa peiko, haꞌe rã hapo rima penemoingo porãa oĩ.

19 Xapyꞌa rei aipopeje ꞌrã: “Hakã ae ojayaa rakaꞌe haꞌekue py ore roĩ aguã”, peje.

20 Haꞌe rami teĩ haꞌe kuery ndojeroviaia re ojayaa, haꞌe peẽ ma pejerovia ramo penemboja. Pejejou porã eme, haꞌe rami ꞌrãgue py pemoĩ pejererokyje aguã,

21 mbaꞌeta hakãgue ae Nhanderuete ombopaga rire peẽ voi napenembopaga eꞌỹi ꞌrã.

22 Peikuaa pota ke Nhanderuete porayvu haꞌe nhombopaga vaꞌea re. Hoꞌa vaꞌe kuery ma Nhanderuete ombopaga ꞌrã. Haꞌe rã pendevy pe ma oexa uka ꞌrã oporayvua, hexe peĩ riae ramo. Haꞌe rami eꞌỹ ramo peẽ voi pendepeꞌa ꞌrã.

23 Haꞌe gui Israel kuery voi ojerovia eꞌỹa gui ojeko rerova ramo omboja nho ꞌrã, mbaꞌeta Nhanderuete ipoꞌaka omoĩ ju aguã.

24 Mbaꞌeta oliveira iro vaꞌe gui pendeaya vy pendereko ae rovai oliveira iporã vaꞌe re penemboja rire hakãgue ae katuve ju ꞌrã omboja hiꞌy re.

25 Opaa py Nhanderuete nhomboaxypa aguã re ijayvua Mbaꞌeta irmão kuery, aipota peikuaa povaꞌe oikuaa pyre eꞌỹ teri, peẽ ae rive penhemoꞌarandu eꞌỹ aguã. Mbaꞌeta Israel kuery re ma amongue henda py oiko imoakã ratãarã, peẽ amboae regua kuery pejerovia vaꞌerã vaꞌe haꞌe javi pejeroviapa peve. ; ;

26 Haꞌe vaꞌe rire ma Israel kuery haꞌe javive ꞌrã oo jepe, ipara oĩa rami: “Sião gui ou ꞌrã Jacó regua reraa jepearã, haꞌe kuery reko vaia oipeꞌapa ꞌrã.

27 Po rami ꞌrã haꞌe kuery pe ajapo xereve guarã, ojejavyague aipeꞌa vy”, heꞌi.

28 Ayvu porã haꞌe kuery ndogueroviai vy Nhanderuete rovaigua ranhe ikuai, peẽ kuery peo jepe aguã. Haꞌe rami avi Nhanderuete oiporavoague rami vy hembiayvu guive ikuai, oreramoĩ kuery pe ijayvuague rami vy.

29 Mbaꞌeta Nhanderuete joupe mbaꞌemo omeꞌẽa haꞌe oenoĩague ma oaxa rive vaꞌerã eꞌỹ.

30 Mbaꞌeta peẽ kuery minha ymave Nhanderuete napenheꞌẽ rendui vaꞌekue ri aỹ ma haꞌe kuery nonheꞌẽ rendui ramo peupity Nhanderuete penemboaxya.

31 Haꞌe gui aỹ ma haꞌe kuery ju nonheꞌẽ rendui, haꞌe kuery voi Nhanderuete penemboaxya oexa vy omboaxya oupity avi aguã.

32 Mbaꞌeta Nhanderuete nhanembotypa ranhe nhanheꞌẽ rendu eꞌỹa py, haꞌe gui nhanemboaxypa ju aguã.

33 Nhanderuete ꞌarandua re ijayvua Opa mbaꞌe py Nhanderuete ꞌarandua haꞌe oikuaapaa ma opa vaꞌerã eꞌỹ. Mbaꞌeta ipyꞌaa ma ndajaikuaai ae, heko re voi ndajaikuaa pota kuaai.

34 Mbaꞌeta mavaꞌe tu oikuaa Senhor ipyꞌaa? Mavaꞌe tu imongetaarã oiko?

35 Mavaꞌe ranhe tu mbaꞌemo omeꞌẽ ixupe, hekovia ojopy aguã?

36 Mbaꞌeta ixugui ae opa mbaꞌe oiko rakaꞌe, ipo guigua haꞌe ixupe guarã meme ikuai. Tove haꞌe anho toguerovyꞌaa rakaꞌe rã peve opa eꞌỹ re. Amém.

12

1 Teko pyau re ijayvua Haꞌe nunga rupi irmão kuery, Nhanderuete nhanemboaxy ramo aipoaꞌe: Mymba pejuka ꞌrãgue py penderete ae pemeꞌẽ ixupe, omeꞌẽmby oikove haꞌe ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe Nhanderuete ojou porã vaꞌerã. Haꞌe rami vy ꞌrã pendepyꞌa py pembojerovia.

2 Haꞌe rami vy penhemoingo ukave eme yvy regua kuery reko rami. Haꞌe rami ꞌrãgue py pejeko rerova pendepyꞌaa pembopyau uka vy, Nhanderuete oipota vaꞌe pejapo kuaa aguã. Haꞌe vaꞌe ma iporã haꞌe haꞌevea ramigua meme. Haꞌe rami pendekuai ramo pendejou porã ꞌrã. ; ,

3 Nheꞌẽ guigua omeꞌẽmby rupi jaikoa re ijayvua Mbaꞌeta Nhanderuete xemboaxyague rupi aipoaꞌe peẽ kuery peteĩ-teĩ pe: Pejejou porã rei eme, haꞌevea rami meme peikuaa pota pendereko re, mbaꞌeta jajeroviaa rupi joo rami eꞌỹ-eꞌỹ nhambaꞌeapo aguã Nhanderuete omeꞌẽ peteĩ-teĩ pe.

4 Mbaꞌeta peteĩꞌi tete re minha mbovy rei eꞌỹ hexegua ikuai, haꞌe joo ramigua eꞌỹ-eꞌỹ oguereko guembiaporã.

5 Haꞌe rami ae avi nhande kuery voi, mbovy eꞌỹ nhandekuai vaꞌeri Cristo re vy peteĩꞌi tete jaiko, haꞌe peteĩ-teĩ joupegua nhandekuai.

6 Haꞌe rami avi nhanerembiaporã joo ramigua eꞌỹ-eꞌỹ jareko nhanemboaxya rupi omeꞌẽ vaꞌekue. ; ; , Xapyꞌa rei Nheꞌẽ guigua nhamombeꞌu aguã ri jajopy vy jajeroviaa rupi ꞌrã nhamombeꞌu.

7 Haꞌe rami eꞌỹ vy nhanhopytyvõ aguã ri jajopy vy nhanhopytyvõa rupi nhanheaꞌã ete ꞌrã. Nhomboꞌe vaꞌe ma tonheaꞌã haꞌe rami aguã.

8 Nhombopyꞌa guaxu vaꞌe ma tonheaꞌã nhombopyꞌa guaxua rupi. Joupe mbaꞌemo omeꞌẽ vaꞌe ma hakãteꞌỹ rei veꞌỹ re tomeꞌẽ. Joe opena vaꞌe ma oikuaa pota porã reve topena. Nhomboaxya rupi nhopytyvõa ma ovyꞌa reve tojapo.

9 Haꞌevea ramigua anho jajapo aguã re ijayvua Pejoayvu merami rive eme. Pejepeꞌa haꞌeveꞌỹ vaꞌe gui, haꞌevea ramigua anho pejapo. ;

10 Pejoayvu ete ke peteĩ-teĩ, joegua memeꞌi joayvua rami. Peteĩ-teĩ penhomboetea rupi pendekuai.

11 Peneateꞌỹ eme pembaꞌeapoa py. Senhor pe pendekuaia py penekyreꞌỹ penenheꞌẽ haꞌe javi py.

12 Pevyꞌa ke pearõa py. Pendekuerai eme peiko axya py. Pejepeꞌa eme pejerurea gui.

13 Pembojaꞌo ke mbaꞌemo ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe iporiaukueꞌi pe. Penhomovaẽ kuaa ke.

14 Peroayvu porã pendere opuꞌã rei vaꞌe kuery. Pendeayvu vai eme, peroayvu porã anho.

15 Pevyꞌa ke ovyꞌa vaꞌe kuery reve, haꞌe rã ojaeꞌo vaꞌe reve ma pejaeꞌo.

16 Peteĩ rami meme pendekuai. Penhemboyvate rei ꞌrãgue py penhemoirũ yvyĩgueveꞌi re. Pendejeupe ae “Xeꞌarandu” peje eme.

17 Pendevy ojapo vaia rã peẽ pejapo vai eme. Penheaꞌã pavẽ oexaa py haꞌevea ramigua anho pejapo aguã re.

18 Haꞌevea ja pendekuai porãꞌi ꞌrã haꞌe javive reve.

19 Xerembiayvu kuery, pejepy eme. Haꞌe rami ꞌrãgue py pemboaxa nhombopagaarã pe. Mbaꞌeta ipara oiny: “Xee anhombopaga ꞌrã, xee amboekovia ꞌrã”, heꞌi Senhor.

20 Haꞌe rami ꞌrãgue py pendere ijaꞌe eꞌỹ vaꞌe okaruxe ramo pemeꞌẽ hoꞌu vaꞌerã. Ijyꞌuvei ramo pemeꞌẽ oyꞌu aguã. Mbaꞌeta haꞌe rami vy ꞌrã rejapo inhakã áry tapyĩ hexakã vaꞌe ramigua oendu aguã rami.

21 Pejeity uka eme teko vai pe. Haꞌe rami ꞌrãgue py peẽ ma teko vai re pendepoꞌaka ꞌrã iporã vaꞌe pejapo vy.

13

1 Huvixa kuery nhanheꞌẽ rendu aguã re ijayvua Haꞌe javive penheꞌẽ rendu huvixa kuery, mbaꞌeta joe opena vaꞌe kuery ma Nhanderuete ombopoꞌaka ramo opena. Huvixa ikuai vaꞌe ma Nhanderuete omoĩ uka vaꞌekue meme. ; ;

2 Haꞌe rami vy huvixa kuery re opuꞌã rei vaꞌe ma Nhanderuete omoĩ vaꞌekue re ae opuꞌã. Haꞌe nunga rupi joe opuꞌã rei vaꞌe ma haꞌe kuery ae opaga aguã rami ojapo.

3 Mbaꞌeta huvixa kuery ma heko porã vaꞌe okyje aguã eꞌỹ oĩ, haꞌe rã heko vai vaꞌe okyje aguã. Pendekuaixe pa huvixa kuery gui pekyje reia rupi eꞌỹ? Pendereko porã haꞌvy. Haꞌe rami rã pendejou porã ꞌrã.

4 Mbaꞌeta huvixa kuery ma Nhanderuete guembiguairã omoĩ vaꞌekue nhandere opena porã aguã. Xapyꞌa rei pejapo vai vy pekyje ꞌrãe, mbaꞌeta huvixa kuery riveꞌỹ oguereko kyxe. Nhanderuete rembiguai ikuai joepyarã, haꞌe ojapo vai vaꞌe mbopagaarã.

5 Haꞌe rami vy penheꞌẽ rendu ꞌrãe, penembopaga aguã gui pekyje vy anho eꞌỹ, haꞌevea rami pendekuai aguã guive.

6 Haꞌe nunga rupi ae imposto re pepaga, mbaꞌeta huvixa kuery Nhanderuete rembiguai ikuai haꞌe nunga re opena vaꞌety.

7 Pavẽ pe pemboekovia perevea: huvixa pe ri pepaga aguã oĩ ramo pepaga, imposto re ri pereve vy pemeꞌẽ, pemboete vaꞌerã ma pemboete ꞌrã, haꞌe pembojerovia vaꞌerã ma pembojerovia ꞌrã.

8 Porayvu vaꞌe lei ojapopaa re ijayvua Avave rei pe pereve riae eme mbaꞌemo re, pejoayvu aguã re anho. Mbaꞌeta joayvu vaꞌe ma lei re oĩa haꞌe javi ojapopa. , ; ;

9 Mbaꞌeta po rami oĩ: “Ndetavy rei eme, ejojuka eme, nemonda eme, emoaruã eme.” Haꞌe nunga haꞌe javi, ojapo uka pyre mboae ikuai vaꞌe avi ma povaꞌe ayvu re oĩ: “Reayvu ꞌrã neirũ ndee ae rejeayvua rami.” , ,

10 Porayvu vaꞌe ma ndojapo vai ꞌrã oirũ pe. Haꞌe nunga rupi porayvu vaꞌe ojapopa ꞌrã lei re oĩ vaꞌe ae.

11 “Ára ovaẽ raiꞌi ma”, heꞌiague Aỹ peẽ kuery mbaꞌemo oiko vaꞌe re peikuaa pota kuaa vaꞌe pe xeayvu: Ovaẽ ma pekeague gui pemyĩ aguã, mbaꞌeta aỹ ma jaa jepe aguã ára ovaẽ raiꞌive ma jajerovia ypyague gui.

12 Pytũ oaxapa raiꞌi ma, ovaẽ ma ouvy ára. Haꞌe nunga rupi jajepeꞌa ꞌrã pytũ rupi jaikoague gui, haꞌe jaraa hendy vaꞌe rembiporu.

13 Haꞌevea rami pota ꞌrã nhandekuai ara py rami. Ndaꞌevei opa marã rei ikuai haꞌe okaꞌu vaꞌe rami nhandekuai aguã, itavy rei haꞌe haꞌeve eꞌỹa rami, neĩ jogueroꞌa rei haꞌe omoaruã reia rupi ndaꞌevei.

14 Haꞌe rami ꞌrãgue py penhemonde Senhor Jesus Cristo py, haꞌe peteĩve henda py pemoĩ eme toꞌo oipota vaꞌe.

14

1 Ojeroviaa py ikangy vaꞌe jaropoꞌaka aguã re ijayvua Pemovaẽ ojeroviaa py teri ikangy vaꞌe, haꞌe kuery oikuaa vaꞌe re pejogueroꞌa eꞌỹ re.

2 Mbaꞌeta amongue oikuaa rã opa mbaꞌe nunga jaꞌu aguã haꞌeve. Haꞌe rã ikangy vaꞌe ma mbaꞌemo aju anho ꞌrã hoꞌu.

3 Hoꞌupa rei vaꞌe ma tojou vai eme hoꞌupa rei eꞌỹ vaꞌe, haꞌe hoꞌupa rei eꞌỹ vaꞌe avi tojou vai eme hoꞌupa rei vaꞌe, mbaꞌeta Nhanderuete omovaẽ ma mokoĩve. ;

4 Tyrã marã ramigua tu ndee reiko nhoembiguai re reikuaa pota rei aguã? Mbaꞌeta guerekoa pe ae oiko, ojou porã, eꞌỹ vy ndojou porãia rupi. Haꞌe rami avi Senhor ojou porã ꞌrã, mbaꞌeta ipoꞌaka omombaraete aguã.

5 Amongue omboeteve ꞌrã amongue ára amboae gui, haꞌe rã amboae ma joo ramigua memea oikuaa ára nhavõ. Peteĩ-teĩ toikuaa porã haꞌe kuery ae oꞌarandua rupi.

6 Amongue ára omboeteve vaꞌe ma Senhor pe ae omboete, haꞌe hoꞌupa rei vaꞌe voi Senhor pe ae hoꞌu, mbaꞌeta Nhanderuete oguerovyꞌa reve okaru. Haꞌe hoꞌupa rei eꞌỹ vaꞌe voi Senhor pe avi ndoꞌupa rei, mbaꞌeta haꞌe voi oguerovyꞌa ꞌrã Nhanderuete.

7 Mbaꞌeta peteĩve nhandejeupe ae eꞌỹ jaiko, haꞌe nhandejeupe ae eꞌỹ guive nhamano.

8 Mbaꞌeta jaikove vy ma Senhor pe jaiko, haꞌe nhamano vy Senhor pe ae ju ꞌrã nhamano. Jaikove eꞌỹ vy nhamano teĩ Senhor pegua meme nhandekuai.

9 Haꞌe rami aguã ae Cristo omano haꞌe onhemboete ju rakaꞌe, omano vaꞌekue haꞌe okuave vaꞌe haꞌe javi Senhor oiko aguã.

10 Haꞌe nunga rupi ndee, mbaꞌe re tu reikuaa pota rei ri nde-irmão re? Haꞌvy ndee, mbaꞌe re tu rejou vai nde-irmão? Mbaꞌeta Nhanderuete nhomboayvu aguã py haꞌe javive ꞌrã jajexa uka henonde,

11 ipara oĩa rami: “Senhor aipoeꞌi: ‘Xee ae rekove rupi aura vy aipoaꞌe: Xerenonde pavẽ ꞌrã oĩ guenapyꞌã re, pavẽ ꞌrã ojuru py omboete Nhanderuete’, heꞌi.”

12 Haꞌe rami vy peteĩ-teĩ nhanhemombeꞌu ꞌrã Nhanderuete pe.

13 Peteĩ-teĩ jaikuaa rami jaiko teĩ jajoayvu aguã re ijayvua Haꞌe nunga rupi jajojou vai reive eme. Haꞌe rami ꞌrãgue py penheaꞌã pende-irmão kuery pemonhepyxanga haꞌe peity eꞌỹ aguã.

14 Xee ma Senhor Jesus gui aikuaa porã: Mbaꞌeve jipoi haꞌe nunga ae nhanemboeko kyꞌa vaꞌerã. Haꞌe rami avi mbaꞌemo pe amongue “Xemboeko kyꞌaarã” heꞌi ramo haꞌe kuery pe ma imboeko kyꞌaarã ae oĩ.

15 Haꞌe nunga rupi mbaꞌemo reꞌu vaꞌe káuxa nde-irmão kuery remomboriau vy mborayvu rupi eꞌỹ reiko. Haꞌe kuery re Cristo omano rire ndaꞌevei tembiꞌu káuxa rive rejoapo aguã okanhy aguã rami.

16 Haꞌe rami avi ndejeupe ae rã haꞌevea rami reiko teĩ ndaꞌevei amboae kuery ndejou vai aguã rami reiko aguã.

17 Mbaꞌeta Nhanderuete poꞌakaa py ma jaꞌu haꞌe jayꞌu vaꞌe re riveꞌỹ nhanheaꞌã, haꞌe rã Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ guigua teko porã, mbyꞌa porã haꞌe javyꞌaa re.

18 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe rupi Cristo pe ikuai vaꞌe ma ombovyꞌa ꞌrã Nhanderuete, haꞌe avakue voi ojou porã ꞌrã.

19 Haꞌe nunga rupi peteĩ rami pota ꞌrã nhandekuai nhanhomombaraetea rupi.

20 Tembiꞌu káuxa rive pembovaipa eme Nhanderuete rembiapo. Opa marãgua tembiꞌu anhetẽ nanhanemboeko kyꞌai vaꞌerã meme. Haꞌe rami teĩ tembiꞌu pe “Xemboeko kyꞌaarã” heꞌi reve hoꞌu vaꞌe pe ma ndaꞌevei.

21 Haꞌeveve xoꞌo jaꞌu eꞌỹ, vinho jayꞌu eꞌỹ, haꞌe mbaꞌeve rei jajapo eꞌỹ aguã nhande-irmão kuery reityarã regua, [eꞌỹ vy imomboriauarã, eꞌỹ vy imokangyarã regua.]

22 Haꞌe nunga haꞌevea rami reroviaa ma ndepyꞌa py ae ereko Nhanderuete renonde. Ovyꞌa ete ꞌrã gueko ae ojou vai eꞌỹ vaꞌe.

23 Haꞌe rã amongue ojeroviaa rupi eꞌỹ mbaꞌemo hoꞌu vaꞌe ma ojou vai pyrã ikuai, ojeroviaa rupi eꞌỹ ikuai vy. Mbaꞌeta jajeroviaa rupi eꞌỹ ri nhandekuai vy jajejavy.

15

1 Cristo rami mborayvu rupi jaiko aguã re ijayvua Haꞌe gui nhande nhanembaraetekueve vaꞌe ma jaropoꞌaka ꞌrã ikangy teri vaꞌe ikuaia, nhande ae jaipota vaꞌe rive jajapo ꞌrãgue py.

2 Peteĩ-teĩ nhandekuai amboae kuery oipota vaꞌe rupi, iporã vaꞌe anho jajapo nhomombaraetearã. ;

3 Mbaꞌeta Cristo voi haꞌe ae oipota vaꞌe rupi eꞌỹ oiko rakaꞌe. Haꞌe rami ꞌrãgue py hexe oiko ipara oĩa rami: “Ndere ijayvu rei okuapya ma xere ae ou”, heꞌiague rami.

4 Mbaꞌeta yma ombopara pyre ma Nhanderuete nhanemboꞌe aguã meme ombopara uka, ipara oĩa re nhaĩ atã haꞌe nhandepyꞌa guaxu vy jajeroviaa rupi nharõ jaikovy aguã.

5 Haꞌe gui Nhanderuete nhanemoĩ atãa haꞌe nhanembopyꞌa guaxua vaꞌe ma peẽ voi tapendeapo peteĩ rami meme peikuaa aguã rami, Cristo Jesus rami ete,

6 haꞌe rami vy peteĩ rami pendepyꞌa, haꞌe peteĩꞌi rami ae peporaei aguã Nhanderuete, nhande-Senhor Jesus Cristo Ru vaꞌe pe.

7 Haꞌe nunga rupi nhanhomovaẽ peteĩ-teĩ, Cristo nhanemovaẽmbaague rami ae, Nhanderuete oguerovyꞌaa aguã rami.

8 Mbaꞌeta aipoaꞌe pendevy: Nhanderuete omoĩ Cristo judeu kuery pe oikuaa uka aguã anhetẽ rupi meme oikoa, ojapo aguã oreramoĩ kuery pe ijayvuague ojeupitypa aguã rami,

9 haꞌe gui amboae regua kuery voi Nhanderuete oguerovyꞌa okuapy aguã omboaxya re, ipara oĩa rami: “Haꞌe nunga rupi amboae regua kuery mbyte xee roguerovyꞌa vy aporaei ꞌrã nderery amboetea rupi.” ;

10 Aipoeꞌi avi: “Peẽ amboae regua kuery, pevyꞌa avi ke ixupegua kuery reve.”

11 Aipoeꞌive ju: “Peẽ amboae regua kuery haꞌe javi, pemboete ke Senhor. Haꞌe javi regua tomboete okuapy.”

12 Isaías aipoeꞌi avi: “Peteĩ henhoĩꞌi ꞌrã Jessé rapokue gui, amboae regua kuery re opena vaꞌerã. Haꞌe vaꞌe re vy haꞌe kuery oguereko ꞌrã oarõ aguã.” “Jessé rapo guigua” heꞌia ma Jesus Cristo re ijayvu vy .

13 Nharõ jaikovy aguã Nhanderuete omeꞌẽ vaꞌe vy tove pendere tomoĩ pevyꞌaa haꞌe mbyꞌa porã anho, Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ poꞌakaa rupi pearõ peikovy aguã opa mbaꞌe py.

14 Paulo gueko omombeꞌu porãveague Haꞌe gui irmão kuery, xee aikuaa ae peẽ kuery re mborayvu haꞌe ꞌarandua haꞌe javi oĩa, joo meme penhomongeta kuaa aguã rami.

15 Haꞌe rami avi mbaꞌemo amombeꞌu porãa rupi kovaꞌe kuaxia ambopara pendevy, peteĩgue ju haꞌe nunga re romomaꞌenduꞌa aguã, Nhanderuete xemboaxy vy xemoĩague rami vy.

16 Mbaꞌeta xemoĩ karamboae amboae regua kuery ikuaia rupi Cristo Jesus pe ambaꞌeapo aguã, mbaꞌeta sacerdote rami ambaꞌeapo Nhanderuete guigua ayvu porã amombeꞌua rupi. Haꞌe rami rã Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ haꞌe kuery oikyꞌaꞌo rire Nhanderuete pe omeꞌẽmby rami amboaxa aguã, oguerovyꞌa vaꞌerã.

17 Haꞌe nunga rupi xee voi Nhanderuete pe ambaꞌeapo aikovya rupi areko Cristo Jesus re vy arovyꞌa aguã.

18 Haꞌe rami avi mbaꞌeve ndarovyꞌai ꞌrã xepo rupi Cristo ae ojapo vaꞌekue eꞌỹ vy. Mbaꞌeta xeayvu haꞌe mbaꞌemo ajapoa py Cristo ojapo amboae regua kuery onheꞌẽ rendu aguã rami,

19 Nheꞌẽ Kyꞌa Eꞌỹ poꞌakaa rupi hexa pyrã haꞌe nhomondyipaarã ajapoa py. Haꞌe rami vy Jerusalém katyꞌi rupi guive Ilírico yvy peve amombeꞌu ma Cristo regua ayvu porã.

20 Haꞌe rami avi xee anheaꞌã aikovy Cristo regua ayvu ndoikuaai teria rupi ju amombeꞌu aguã, amboae kuery omboypy ma voiague rupi eꞌỹ ambaꞌeapo aguã.

21 Mbaꞌeta ipara oĩa rami: “Haꞌe kuery pe omombeꞌu pyre eꞌỹ ꞌrã oexa okuapy, haꞌe oendu vaꞌekueꞌỹ ꞌrã oikuaapa guive”, heꞌia rami aiko.

22 Paulo oguata aguã re ijayvuague Haꞌe nunga rupi ae mbovykue rei eꞌỹ xee roipouxe teĩ ndaꞌevei teri.

23 Haꞌe rã aỹ ma haꞌekue rupi ambaꞌeapo aguã jipovei ramo, haꞌe peẽ kuery roexaxe ete vy

24 xepyꞌa Espanha katy aguata vy roipou aguã re. Haꞌe rami vy aguata avya rupi avaẽ ꞌrã peẽ kuerya py, pendekuaia gui peẽ kuery ju xemondoukave aguã aaxea katy, peẽ kuery reve xapyꞌaꞌi ri jepe aiko ranhe rire.

25 Haꞌe gui aỹ ma Jerusalém katy aa ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery aipytyvõ aguã.

26 Mbaꞌeta Macedônia haꞌe Acaia pygua kuery ma omboaxya rupi peráta omonoꞌõ Jerusalém pygua kuery ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe iporiaukueꞌi oipytyvõ aguã.

27 Haꞌe rami haꞌe kuery ojapoxe ete okuapy, “Judeu kuery pe jareve” heꞌi vy. Mbaꞌeta judeu kuery gui amboae regua kuery Nheꞌẽ guigua ojopy rire haꞌevea rami oipytyvõ mbaꞌemo py.

28 Haꞌe gui haꞌe kuery pe haꞌe nungakue araapa ma rire peẽ kuerya py ju ꞌrã avaẽ Espanha katy aguata avy vy.

29 Xee aikuaa porã peẽ kuerya py aru ꞌrãa Cristo guigua opa mbaꞌe py penemoingo porãarã.

30 Haꞌe kuery onhemboꞌe aguã re Paulo ojerureague Haꞌe gui irmão kuery, po rami ajerure nhande-Senhor rery rupi, Nheꞌẽ guigua mborayvu rupi guive: Penheaꞌã xereve Nhanderuete xepytyvõ aguã re pejerure vy,

31 aa jepe aguã Judéia pygua kuery onheꞌẽ rendu eꞌỹ vaꞌea gui, haꞌe Jerusalém pygua ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery pegua araa rã haꞌe kuery ojou porã aguã,

32 haꞌe gui Nhanderuete oipotaa rami roipou vy avyꞌa reve avaẽ aguã peẽ kuerya py, jojavi japytuꞌu vy javyꞌa aguã.

33 Nhanderuete peteĩ rami nhanemoingo vaꞌe toiko peẽ kuery haꞌe javi reve. Amém.

16

1 Paulo Febe omovaẽ ukaague Tamombeꞌu nhanereindy Febe, mbaꞌeta Cencréia pygua igreja kuery oipytyvõ vaꞌety oiko.

2 Haꞌe nunga rupi pemovaẽ porã Senhor rery rupi, ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery nhamovaẽa rami ae. Peipytyvõ ke oipota vaꞌe haꞌe javi py, mbaꞌeta heta re ma opena porãꞌi vaꞌekue, xere voi.

3 Oirũ kuery pe oxaruraague Pemombeꞌu ke xemaꞌenduꞌaa Priscila haꞌe Áqüila pe, mbaꞌeta Cristo Jesus pe ambaꞌeapoa rupi xepytyvõ vaꞌety ikuai.

4 Haꞌe vaꞌe kuery ma ndojeayvuveikue py ikuai karamboae xere. Haꞌe nungakue re arovyꞌa, haꞌe xee anho eꞌỹ guive, amboae regua igreja kuery haꞌe javi avi.

5 Pemombeꞌu avi xemaꞌenduꞌaa haꞌe kuery ro py igreja kuery onhemboaty vaꞌe pe. Pemombeꞌu avi xerembiayvu Epêneto pe. Haꞌe vaꞌe ma jypyꞌi Ásia pygua ojeko meꞌẽ rakaꞌe Cristo pe.

6 Pemombeꞌu avi Maria peẽ kuery re vy ombaꞌeapo vaipa vaꞌety pe.

7 Pemombeꞌu avi xeretarã kuery Andrônico haꞌe Júnias nhuã py aĩ rã xemoirũ vaꞌekue pe. Haꞌe vaꞌe kuery ma apóstolo regua imaꞌenduꞌa porãmby ikuai. Xegui haꞌe kuery ranhe Cristo pe ikuai rakaꞌe.

8 Pemombeꞌu Amplíato pe voi, Senhor re vy ayvu vaꞌe rã.

9 Pemombeꞌu xereve Cristo pe ombaꞌeapo oikovy vaꞌe Urbano pe, haꞌe xerembiayvu Estáquis pe guive.

10 Pemombeꞌu Cristo pegua ojou porãmby Apeles pe. Pemombeꞌu avi Aristóbulo ro pygua kuery pe.

11 Pemombeꞌu xeretarã Herodião pe. Pemombeꞌu avi Narciso ro pygua kuery Senhor re ikuai vaꞌe pe.

12 Pemombeꞌu Trifena haꞌe Trifosa pe. Haꞌe vaꞌe kuery ma Senhor pe ombaꞌeapo vaꞌety. Pemombeꞌu xerembiayvu Pérside Senhor pe ombaꞌeapo vaipa avi vaꞌety pe.

13 Pemombeꞌu Senhor ojeupe guarã oiporavo vaꞌekue Rufo pe, ixy pe guive, mbaꞌeta haꞌi rami ae xere voi opena karamboae.

14 Pemombeꞌu Asíncrito, Flegonte, Hermes, Pátrobas haꞌe Hermas pe, haꞌe gui irmão kuery haꞌe kuerya py onhemboaty vaꞌe pe.

15 Pemombeꞌu Filólogo haꞌe Júlia pe, Nereu haꞌe heindy pe, Olimpas, haꞌe ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery haꞌe kuerya py onhemboaty vaꞌe haꞌe javi pe.

16 Pexarura joupe-upe ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery joayvua rami. Cristo pegua igreja ikuai vaꞌe haꞌe javi pygua omombeꞌu uka okuapy pendevy oxaruraa.

17 Nhomongetaague Haꞌe gui irmão kuery, ajerure peikuaa pota porã aguã amongue penemboꞌeague rami eꞌỹ, peteĩ rami eꞌỹ penemoingoxe vy pendereityxe vaꞌe kuery re. Pejepeꞌa haꞌe kuerya gui,

18 mbaꞌeta nhande-Senhor Cristo peꞌỹ ombaꞌeapo vaꞌe, ojeupe guarã re anho onheaꞌã. Haꞌe rami vy ijayvu porãꞌi haꞌe joguerory merami rive vy ombotavy ꞌrã onheangu eꞌỹ vaꞌe kuery kuraxõ. ; , 4.1-6; ,

19 Haꞌe rã peẽ kuery penheꞌẽ rendua ma pavẽ oikuaa. Xee voi roguerovyꞌa avi haꞌe rami pendekuaia re. Haꞌe rami avi aipota peneꞌarandu iporã vaꞌe peikuaa aguã, haꞌe rã mbaꞌemo vai re ma peikuaa pota eme.

20 Haꞌe ramo Nhanderuete mbyꞌa porã meꞌẽa vaꞌe ma areꞌỹ re ꞌrã omoĩ Satanás pendepy guýry. Pendere toĩ riae nhande-Senhor Jesus nhanemboaxya.

21 Irũ kuery oxarura ukaague Xepytyvõa Timóteo oxarura uka pendevy, haꞌe gui xeretarã kuery Lúcio, Jasom haꞌe Sosípatro guive.

22 Xee Tércio kovaꞌe kuaxia ambopara vaꞌe voi pendevy axarura avi Senhor rery rupi.

23 Xemovaẽ porã vaꞌety Gaio oxarura uka avi pendevy. Haꞌe vaꞌe ma igreja kuery haꞌe javi omovaẽ vaꞌety. Tetã pygua peráta re opena vaꞌety Erasto haꞌe irmão Quarto oxarura uka avi pendevy.

24 [Peẽ kuery haꞌe javive re toĩ riae nhande-Senhor Jesus Cristo nhanemboaxya. Amém.]

25 Opaa py ijayvuague Nhanderuete opoꞌakaa rupi penemombaraete ꞌrã Jesus Cristo regua ayvu porã amombeꞌu aikovy vaꞌe rami vy. Haꞌe vaꞌe ayvu ma oikuaa eꞌỹ pyre, yma voi ndoikuaa ukai vaꞌekue.

26 Haꞌe gui aỹ ma oikuaa uka vy profeta kuery pe ombopara uka, Nhanderuete imarã eꞌỹ vaꞌe ojapo ukaague rami vy, haꞌe javi regua ojerovia vy onheꞌẽ rendu aguã.

27 Nhanderuete peteĩꞌi oiko haꞌe hiꞌarandupa vaꞌe tomboetepaa Jesus Cristo rupi, rakaꞌe rã peve ete. Amém.