1

1 Deuteronômio peteĩ nhiruĩa kuaxia Moisés ombopara vaꞌekue Israel kuery ikuaiague Moisés omombeꞌuague Kovaꞌe ayvu rupi ma Israel kuery pe Moisés ijayvu rakaꞌe Jordão yakã rovai teri ikuai jave, tekoa eꞌỹa yvy joja reia py, Sufe yeꞌẽ yvýry, Parã, Tofel, Labã, Hazerote haꞌe Di-Zaabe mbyte ikuaia py.

2 Onze ára ogueraa ꞌrã vaꞌekue Horebe yvyty guive Cades-Barnéia peve oguata ojeꞌoivy aguã, Seir yvyꞌã rupi tape oo vaꞌe rupi. Horebe ma Sinai yvyty ae . Onze ára eteꞌi oguata ꞌrãgue py quarenta maꞌetỹ re haꞌe kuery ikuai rakaꞌe tekoa eꞌỹa rupi, Nhanderuete ombopaga rã nonheꞌẽ renduiague re .

3 Quarenta maꞌetỹa vaꞌe onze jaxy ijypyꞌia ára py Moisés ijayvu rakaꞌe Israel kuery pe, Senhor haꞌe kuery re ijayvuague rami ae,

4 amorreu kuery ruvixa Seom Hesbom pygua, haꞌe Basã pygua kuery ruvixa Ogue Astarote py oiko vaꞌekue haꞌe kuery ojuka rire Edrei py.

5 Jordão yakã rovai, Moabe yvy re teri ikuaia py Moisés omboypy kovaꞌe lei omombeꞌu porãve aguã. Haꞌe vy aipoeꞌi:

6 — Senhor Nhanderuete ma ijayvu Horebe yvyty re nhande kuery nhandekuai jave. Haꞌe vy aipoeꞌi vaꞌekue: “Kovaꞌe yvyty re pepyta ranheague haꞌeve ma.

7 Pejere haꞌvy, pejepeꞌapa. Tapeo yvyty rupi amorreu kuery ikuaia katy, haꞌe yvy joja reia re yvyty ikuaia katy, Neguebe katy voi, haꞌe yeꞌẽ yvýry cananeu kuery ikuaia katy, Líbano katy Eufrates yakã guaxu peve.

8 Neꞌexa, haꞌe vaꞌe yvy haꞌe javi amoĩ penerenonde. Pevaẽ haꞌvy, haꞌe vaꞌe yvy re penhemboekoa aguã, Senhor oura reve peneramoĩ kuery pe omeꞌẽ rire, Abraão, Isaque haꞌe Jacó, haꞌe gui haꞌe kuery ikuai rire hamymino jevy-jevy kuery peguarã voi”, heꞌi vaꞌekue.

9 — Haꞌe vaꞌe jave py ae aipoaꞌe pendevy: “Xee aeꞌi ndaxepoꞌaka reguai peẽ kuery rogueraa aguã,

10 Senhor Penderuete penemboetave rire. Haꞌe ramo aỹ pendereta ma jaxy-tata yva re ojekuaa vaꞌe rami.

11 Tove Senhor peneramoĩ kuery Ruete tapenemboetave mil-kue peve ju, haꞌe ijayvuague rami vy.

12 Haꞌe rami avi mbaꞌexa tu xee aeꞌi aropoꞌaka ta pendepoyikue haꞌe javi, pendevoyi, haꞌe pepuꞌã reia?

13 Peiporavo haꞌvy avakue hiꞌarandu, oiko kuaa haꞌe opena kuaa vaꞌe, peẽ kuery peteĩ-teĩ regua gui ae, amoĩ aguã pendere opena vaꞌerã”, haꞌe vaꞌekue.

14 — Haꞌe rã xembovai vy “Haꞌevea rami ndeayvu”, peje vaꞌekue.

15 Haꞌe rã peẽ kuery peteĩ-teĩ regua akã aenoĩ vy amoĩ peẽ kuery ruvixarã, avakue hiꞌarandu haꞌe opena vaꞌe meme. Haꞌe vy amoĩ mil ikuai vaꞌe-vaꞌe re opena vaꞌerã, haꞌe gui cem, cinqüenta haꞌe dez ikuai vaꞌe re opena vaꞌerã, peẽ kuery peteĩ-teĩ regua re ae.

16 Haꞌe vaꞌe jave py xeayvu pendere opena vaꞌety kueryrã pe. Haꞌe vy aipoaꞌe vaꞌekue: “Pendu ꞌrã penderegua kuery joe ndaꞌevei reia, haꞌeveaꞌi rami ꞌrã peikuaa pota avakue joegua meme ndaꞌevei rei vaꞌe re, haꞌeꞌỹ vy amboae regua haꞌe kuery reve ikuai vaꞌe re teĩ.

17 Haꞌe rami vy peikuaa potaa py peteĩ regua peayvuve eme joegui, pendu ꞌrã yvyĩgueveꞌi haꞌe yvatekueve ijayvua teĩ. Pekyje eme guive avave gui, mbaꞌeta peikuaa pota kuaa aguã ma Nhanderuete gui ae ou. Haꞌe rami avi mbaꞌemo peikuaa pota aguã haxy ete ri ramo pemboaxa ꞌrã xea py, haꞌe rã xee voi aendu ꞌrã”, haꞌe vaꞌekue.

18 Haꞌe rami ae haꞌe vaꞌe jave py xeayvu vaꞌekue mbaꞌemo pejapo aguã haꞌe javi re.

19 — Haꞌe gui ma Horebe yvyty gui jajeꞌoi vy jaguata tekoa eꞌỹa ijava etea pexaague haꞌe javi rupi. Tape amorreu kuery regua yvyty ikuai vaꞌe rupi jajeꞌoi Senhor Nhanderuete ojapo ukaague rami vy. Haꞌe vy Cades-Barnéia peve nhavaẽ karamboae.

20 Haꞌe ramo xee aipoaꞌe vaꞌekue peẽ kuery pe: “Amorreu kuery regua yvyty ikuai vaꞌe re nhavaẽ ma, nhandeyvyrã Senhor Nhanderuete omeꞌẽ vaꞌe re ae.

21 Neꞌexa, kovaꞌe yvy ma Senhor Nhanderuete omoĩ ma penerenonde. Tapeo haꞌvy penhemboekoa aguã, Senhor peneramoĩ kuery Ruete aipoeꞌiague rami vy. Pekyje eme, penhemondyi eme guive”, haꞌe vaꞌekue.

22 Haꞌe ramo peẽ kuery xea py pevaẽmba vy aipopeje vaꞌekue: “Nhamondouka ꞌrã avakue nhanerenonde guarã, yvy re oexa pota aguã nhandevy, haꞌe gui nhandevy omombeꞌu ju aguã tape jaa aguã, haꞌe tetã oĩa py tema nhavaẽ aguã”, peje vaꞌekue.

23 Haꞌe rami pendeayvua xee ajou porã vy doze avakue aiporavo karamboae penembyte gui, peteĩ-teĩ regua peteĩꞌi ava.

24 Haꞌe ramo haꞌe kuery jogueraa vy yvyty ikuai vaꞌe rupi oguata vy yvy re oexa pota ojeꞌoivy rakaꞌe. Haꞌe vy Escol yvyugua peve ovaẽ vy

25 yvy re mbaꞌemo aju ikuai vaꞌekue opo py ojopy vy haꞌe nunga ogueru okuapy nhandea py. Haꞌe vy nhandevy omombeꞌu vy “Yvy porã ete Senhor Nhanderuete nhandevy omeꞌẽ vaꞌe”, heꞌi vaꞌekue.

26 — Haꞌe rami teĩ peẽ kuery ma ndapeoxei. Haꞌe rami ꞌrãgue py Senhor Penderuete ojapo ukaague rupi eꞌỹ pendekuai.

27 Haꞌe rami vy pendero rupi voi penhembopoxy rivea rami pendeayvu tema pekuapy. Haꞌe vy aipopeje vaꞌekue: “ Senhor ma nanhanderayvui vy ae ma nhiꞌã nhandepeꞌapa Egito yvy gui, amorreu kuery po py nhanemboaxapa rã haꞌe kuery nhanemomba aguã rive.

28 Haꞌe gui marã katy ꞌrã tu jajeꞌoi aguã haꞌeve? Mbaꞌeta nhanderyvy kuery ojapo nhandepyꞌa ikangy rei aguã rami. Mbaꞌeta haꞌe kuery aipoeꞌi vaꞌekue: ‘Haꞌe pygua kuery ma nhandegui tuvixakueve haꞌe yvatekueve ikuai. Haꞌe kuery retã voi tuvixave, haꞌe yva peve ikorapa vaꞌe. Haꞌe gui roexa avi haꞌe py Enaque raꞌy kuery regua’, heꞌi”, peje vaꞌekue. Enaque raꞌy kuery ma gigante ikuai rakaꞌe .

29 Haꞌe ramo xee aipoaꞌe vaꞌekue pendevy: “Penhemondyi rei eme, pekyje eme guive.

30 Mbaꞌeta Senhor Penderuete penerenonde rupi oo vy haꞌe ae joe opuꞌã ꞌrã peẽ kuery repy vy, Egito yvy re pexa pavẽa py nhandevy mbaꞌemo ojapoague rami ae,

31 haꞌe tekoa eꞌỹa re nhandekuaia rupi ojapoague rami voi. Haꞌe py ma pexapa karamboae ava guaꞌy ogueraa rami avi Senhor Penderuete pendereraa henoiny tape peguataa haꞌe javi rupi, apy pevaẽ peve.

32 Haꞌe rami teĩ aỹ ma ndapejeroviai pekuapy Senhor Penderuete re,

33 penerenonde tape haꞌe javi rupi oo teĩ, ojou uka vy peẽ kuery pepyta aguã. Pyávy ma tata py oexa uka tape peo aguã, haꞌe rã ára py ma arai rupi”, haꞌe vaꞌekue pendevy.

34 — Haꞌe rami pendeayvua Senhor oendu vy ivai reve oura reve aipoeꞌi vaꞌekue:

35 “Anhetẽ ete aipoaꞌe, kovaꞌe avakue heko vai vaꞌe regua peteĩve ndoexai ꞌrã yvy porã, tamoĩ kuery pe ameꞌẽ aguã xeayvuague,

36 Jefoné raꞌy Calebe anho eꞌỹ vy. Haꞌe vaꞌe ma oexa ꞌrã. Haꞌe rami vy yvy haꞌe opyrõ ma oikovyague ameꞌẽ ꞌrã ixupe haꞌe taꞌy kuery pe ju, Senhor rupive oiko aguã onheaꞌã rire”, heꞌi vaꞌekue Senhor.

37 Haꞌe rami avi pendekáuxa xevy voi Senhor ivai vy aipoeꞌi vaꞌekue: “Haꞌe rami ae avi ndee voi ndereupityi ꞌrã haꞌe vaꞌe yvy.

38 Haꞌe rã Num Josué raꞌy nerenonde rupi oiko vaꞌe, haꞌe vaꞌe ae ꞌrã oupity. Embopyꞌa guaxu ke haꞌvy, mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ojapo ꞌrã Israel kuery hekoa aguã rami yvy ameꞌẽ vaꞌe re.

39 Haꞌe gui penderaꞌy kueꞌiry, haꞌe kuery pe ‘Omboꞌa pyrã’ pejeague vaꞌe, penderaꞌy kuery mbaꞌemo vai neĩ mbaꞌemo porã ma voi ndoikuaai vaꞌe kuery ae oike ꞌrã haꞌe py. Haꞌe kuery pe ae ꞌrã ameꞌẽ, haꞌe ramo hekoa ꞌrã okuapy haꞌe py.

40 Haꞌe rã peẽ kuery ma pejere, tapeopa ju tekoa eꞌỹa katy, tape Yeꞌẽ pytã katy oo vaꞌe rupi”, heꞌi vaꞌekue Senhor.

41 — Haꞌe ramo peẽ kuery aipopeje vaꞌekue xevy: “Rojejavy rima Senhor rovai. Rojeꞌoi nho ꞌrã joe ropuꞌã vy, Senhor Nhanderuete ijayvuague rami vy”, peje vy peteĩ-teĩ penerembiporu joe opuꞌãa pygua pejopypa vy pendepyꞌa py pemoĩ ae pekuapy yvyty ikuaia katy pejeꞌoi aguã.

42 Haꞌe ramo Senhor aipoeꞌi karamboae xevy: “Aipoꞌre haꞌe kuery pe: ‘Tapeo eme, pepuꞌã eme joe, mbaꞌeta xee ndaikoi ꞌrã peẽ kuery mbyte, penderovaigua kuery pendereitypa eꞌỹ aguã’, ꞌre”, heꞌi vaꞌekue.

43 Haꞌe rami pendevy xeayvu vaꞌekue ri napenduxei pekuapy. Haꞌe rami ꞌrãgue py Senhor nheꞌẽ rendua rupi eꞌỹ, haꞌe pendejee anho rei pejeroviaa rupi pejeꞌoi karamboae yvyty ikuaia katy.

44 Haꞌe ramo haꞌe vaꞌe yvy re amorreu kuery ikuai vaꞌe penerovaexĩ aguã joguerupa vy eiru rami penemonha. Haꞌe rami vy pendereitypa Seir guive Horma peve.

45 Haꞌe ramo pejevypa ma vy pejaeꞌo vaꞌekue Senhor renonde. Haꞌe rami teĩ Senhor noendui, ndojapyxakai ae pejapukaia re.

46 Haꞌe vaꞌe rire mbovy ára rei eꞌỹ pendekuai vaꞌekue Cades py ae.

2

1 Cades gui Zerede peve oguata ojeꞌoivy jave guare — Haꞌe vaꞌe rire ma jajeapa vy tekoa eꞌỹa katy ju jajeꞌoi, tape yeꞌẽ pytã katy oo vaꞌe rupi, Senhor xevy aipoeꞌiague rami vy. Haꞌe rami vy mbovy ára re rei eꞌỹ jajere-jere jakuapy Seir regua yvyty yvýry rupi.

2 Haꞌe rã Senhor ijayvu vy aipoeꞌi xevy:

3 “Pejere-jere vaipa ma kovaꞌe yvyty yvýry rupi. Pejeapa ju ke kuaray ijapuꞌaꞌia katy.

4 Haꞌe vy heta vaꞌe kuery pe ndeayvu vy aipoꞌre ꞌrã: ‘Peaxa ꞌrã penderykeꞌy kuery Esaú ramymino kuery Seir re ikuaia rupi. Haꞌe vaꞌe kuery ma okyje ꞌrã peẽ kuery gui. Vaꞌeri peiko kuaa pota taꞌvy opa mbaꞌe py.

5 Pejogueroꞌa rei eme haꞌe kuery reve, mbaꞌeta haꞌe kuery yvy ma nameꞌẽi ꞌrã pendevy, neĩ ruxãꞌi pepyrõ aguã rive voi. Mbaꞌeta Esaú kuery pe ae ameꞌẽ rakaꞌe Seir yvyty regua haꞌe javi.

6 Haꞌe kuery gui tembiꞌu peꞌu vaꞌerã pejogua ꞌrã peráta re ae. Yy peyꞌu vaꞌerã voi pejogua peráta re’, ꞌre ꞌrã” heꞌi vaꞌekue Senhor.

7 Mbaꞌeta Senhor Penderuete penemoingo porã vaꞌekue pendepo py penembiapoa haꞌe javi re. Haꞌe ma oikuaapa kovaꞌe tekoa eꞌỹa rupi peguataa. Quarenta maꞌetỹ re Senhor Penderuete oiko pendereve. Haꞌe ramo mbaꞌeve rei ndoatai pendevy.

8 Haꞌe gui jaaxa nhanderyvy Esaú ramymino kuery Seir re ikuaia yke rupi. Haꞌe rami vy tape Elate haꞌe Eziom-Geber gui yvy joja reia katy oo vaꞌe gui jajeapa vy tape Moabe regua tekoa eꞌỹa rupi oo vaꞌe rupi ju jaa.

9 — Haꞌe gui Senhor aipoeꞌi xevy: “Pejavyky rei eme Moabe pygua kuery, neĩ pepuꞌã rei eme guive haꞌe kuery re, mbaꞌeta haꞌe kuery yvy ma nameꞌẽi ꞌrã pendevy, mbaꞌeta Ar tetã ameꞌẽ ma voi Ló ramymino kuery pe”, heꞌi.

10 (Haꞌe py ymave rupi ikuai vaꞌekue ma emim kuery. Haꞌe vaꞌe kuery ma tuvixakue, heta ete, haꞌe anaquim kuery rami ipuku vaꞌekue rakaꞌe.

11 Haꞌe kuery pe ma “Refaim ikuai” ꞌea vaꞌekue, anaquim kuery pe rami avi. Haꞌe rã haꞌe kuery pe Moabe pygua kuery ma “Emim kuery” heꞌi.

12 Haꞌe horeu kuery voi ikuai vaꞌekue Seir py. Vaꞌeri Esaú raꞌy kuery omomba vy omondyipa guenonde gui, haꞌe rami vy hekoague py haꞌe kuery ju ikuai, Israel kuery ojapoague rami avi oyvyrã Senhor omeꞌẽ vaꞌekue py.)

13 Haꞌe gui “Pepuꞌã ke aỹ, haꞌe peaxa Zerede yakã rovaigua re”, Senhor heꞌiague rami vy jaaxa vaꞌekue Zerede yakã rovaigua re.

14 Cades-Barnéia guive Zerede yakã rovaigua peve jaguataague haꞌe javi ma trinta e oito maꞌetỹ, nhande kuery regua avakue joe opuꞌã vaꞌety haꞌe javi omanomba peve nhandeaty mbyte py ae, Senhor oura reve ijayvu ma voiague rami vy.

15 Haꞌe rami vy Senhor ae opo oupi haꞌe kuery rovai, nhandeaty mbyte gui omomba haꞌe omokanhymba peve.

16 Ar tetã rupi Arnom yakã oaxapa ojeꞌoivyague re imaꞌenduꞌaague — Haꞌe gui heta vaꞌe kuery mbyte gui avakue joe opuꞌã vaꞌety omanomba ma rire

17 Senhor ijayvu vy aipoeꞌi xevy:

18 “Aỹ ma peaxa ꞌrã Ar rupi, Moabe pygua kuery yvy rupi,

19 haꞌe pevaẽ ꞌrã Amom raꞌy kuery renonde katy peve. Haꞌe rã pejavyky rei eme, neĩ pepuꞌã rei eme haꞌe kuery re, mbaꞌeta Amom raꞌy kuery yvy ma nameꞌẽi ꞌrã pendeyvyrã, Ló raꞌy kuery yvyrã ameꞌẽ ma voi rire.”

20 (Haꞌe rami avi haꞌe vaꞌe yvy pe “Refaim kuery yvy” ꞌea avi, haꞌe kuery voi ikuai ranhe rire, haꞌe kuery pe amonita kuery “Zanzumim kuery” ꞌea vaꞌe ae.

21 Haꞌe kuery ma tuvixakue, heta ete, haꞌe anaquim kuery rami ipuku vaꞌekue rakaꞌe. Haꞌe gui Senhor omomba vaꞌekue amonita kuery renonde gui. Haꞌe ramo haꞌe kuery ju omondyipa ma vy ikuai hekoague py.

22 Haꞌe rami ae avi Esaú raꞌy kuery re ojapo rakaꞌe Seir py, mbaꞌeta haꞌe kuery renonde horeu kuery omomba rire Esaú raꞌy kuery ju ikuai hekoague py, kovaꞌe ára peve.

23 Haꞌe gui Caftor pygua kuery voi guekoa gui ae ou vy omomba avi rakaꞌe aveu kuery Gaza tekoa peve ikuai vaꞌekue, haꞌe vy ikuai hekoague py.)

24 Haꞌe gui “Pepuꞌã ke haꞌvy. Tapeo, haꞌe peaxa Arnom yakã. Neꞌexa, ndepo py ma amboaxa Hesbom pygua huvixa Seom amorreu regua, haꞌe ijyvy haꞌe javi. Tapeo haꞌvy, pendekuai haꞌe py, pepuꞌã haꞌe kuery re.

25 Aỹ gui amboypy ꞌrã yva guy rupi ikuai vaꞌe haꞌe javi re amoĩ aguã peẽ kuery gui okyjepa rei aguã. Haꞌe kuery pendepoꞌakaa omombeꞌua rã oendu vy oryryipa ꞌrã okuapy pendegui, ndaekorãvei rei vy”, Senhor heꞌi vaꞌekue.

26 — Haꞌe ramo Quedemote tekoa eꞌỹa gui xee amondouka ayvu mombeꞌuarã kuery Hesbom pygua huvixa Seom-a py. Ayvu haꞌevepa rei aguã regua amombeꞌu uka vy aipoaꞌe:

27 “Tove toroaxa ndeyvy rupi. Tape rupi anho ꞌrã roo. Ndorojepeꞌai ꞌrã roiporu kuaa katy, neĩ roiporu kuaa eꞌỹa katy voi.

28 Tembiꞌu roꞌu vaꞌerã remeꞌẽ peráta re ae, yy royꞌu vaꞌerã voi peráta re remeꞌẽ. Haꞌe vy tove toroaxa ndeyvy rupi,

29 Esaú raꞌy kuery Seir py ikuai vaꞌe oremboaxaague rami avi, haꞌe Moabe pygua kuery Ar py ikuai vaꞌe voi. Haꞌe rami vy roaxa aguã Jordão yakã rovaigua re, oreyvyrã Senhor Oreruete omeꞌẽ vaꞌekue py rovaẽ peve”, haꞌe uka vaꞌekue.

30 Haꞌe rami teĩ Hesbom pygua huvixa Seom ndoipotai jaaxa ijyvy rupi, mbaꞌeta Senhor ae ojapo inhakã ratãa rupi onheꞌẽ py ndoipotaia oendu aguã rami, pendepo py omboaxa aguã aỹ pexaa rami ae.

31 Haꞌe vy Senhor aipoeꞌi: “Neꞌexa, apy amboypy ma pendepo py omboaxa aguã Seom haꞌe ijyvy haꞌe javi. Tapeo haꞌvy peipeꞌapa, peẽ ju ijyvykue py penhemboekoa aguã”, heꞌi vaꞌekue.

32 — Haꞌe gui Seom ojeupegua kuery haꞌe javi reve ou okuapy nhanderovai opuꞌã aguã Jaza py.

33 Haꞌe rami teĩ nhandepo py Senhor Nhanderuete omboaxa ramo jaitypa, taꞌy kuery haꞌe ixupegua kuery haꞌe javi.

34 Haꞌe vaꞌe jave haꞌe kuery retã ikuai vaꞌe jajopypa vy nhamomba katuĩꞌi, avakue, kunhague haꞌe kyrĩgueꞌi guive. Neĩ peteĩve ma voi ndajaejai vaꞌekue ikuaive aguã.

35 Hymba kuery anho tema jajopy nhanerymbarã, haꞌe hetã jaipeꞌa vaꞌekue py mbaꞌemo oeja vaꞌekue voi.

36 Arnom yvyugua yvýry Aroer oĩ vaꞌe, haꞌe haꞌe py tetã oĩ vaꞌe guive Gileade peve, tetã ikora yvateve vaꞌe meme teĩ jaipeꞌapa, nhandepo py Senhor Nhanderuete omboaxapa ramo.

37 Haꞌe rã Amom raꞌy kuerya py anho nanhavaẽi vaꞌekue, neĩ Jaboque yakã yvýry rupi, yvyty yvýry tetã ikuai vaꞌe rupi, neĩ teĩve henda py Senhor Nhanderuete nanhanemondoukaia rupi.

3

1 — Haꞌe gui jajeapa vy Basã katy tape oo vaꞌe rupi ju jaa. Haꞌe ramo Basã pygua huvixa Ogue nhanerovaexĩ vy ou ojeupegua kuery haꞌe javi reve, nhandere opuꞌã aguã Edrei py.

2 Haꞌe rã Senhor Nhanderuete aipoeꞌi xevy: “Ekyje eme haꞌe kuery gui, mbaꞌeta amboaxa ndepo py, ixupegua kuery haꞌe ijyvy haꞌe javi reve. Haꞌe vaꞌe re pejapo ꞌrã amorreu kuery ruvixa Seom re pejapoague rami, Hesbom pygua ae vaꞌekue”, heꞌi vaꞌekue.

3 Haꞌe rami vy nhandepo py Senhor Nhanderuete omboaxa avi Basã pygua huvixa Ogue, ixupegua kuery haꞌe javi reve. Jajukapa, neĩ peteĩꞌi voi oikove aguã rami eꞌỹ.

4 Haꞌe vaꞌe jave py nhandepoꞌaka hetã haꞌe javi re. Teĩve tetã noĩ nhandepoꞌakaa eꞌỹ vaꞌekue. Sessenta tetã re nhandepoꞌaka Argobe regua yvy haꞌe javi, Basã pygua huvixa Ogue openaague.

5 Haꞌe vaꞌe tetã haꞌe javi ma ikora yvate vaꞌe meme, ikora rokẽ jokoa vaꞌe voi. Tetã mbovy eꞌỹ rei avi jajopy ikora eꞌỹ vaꞌe.

6 Nhamomba katuĩꞌi, Hesbom pygua huvixa Seom mbaꞌekue re jajapoague rami. Peteĩ-teĩ tetã nhamomba, avakue, kunhague haꞌe kyrĩgue haꞌe javi.

7 Mymba kuery anho tema jaraa nhandevy guarã, tetã pygua kuery oguereko vaꞌekue voi.

8 Haꞌe rami py amorreu kuery huvixa mokoĩve po gui jaipeꞌa vaꞌekue ijyvy Jordão yakã kyvõ rupi itui vaꞌekue, Arnom yakã guive yvyty Hermom yvyty peve.

9 (Hermom yvyty pe ma Sidom pygua kuery “Siriom” heꞌi, haꞌe rã amorreu kuery ma “Senir” heꞌi okuapy vaꞌe.)

10 Haꞌe rami vy nhandepoꞌaka yvy joja reia rupi tetã ikuai vaꞌe re, Gileade regua haꞌe javi re, Basã regua re voi, Salca haꞌe Edrei peve. Haꞌe vaꞌe ma Basã pygua huvixa Ogue openaague meme.

11 (Mbaꞌeta Basã pygua huvixa Ogue anhoꞌi ma oikove vaꞌekue refaim kuery regua. Haꞌe vaꞌe rupa ma ferro guigua, Amom raꞌy kuery retã Rabá re oĩ teri vaꞌe. Ipuku-a ma irundy metros, haꞌe rã ipya ma mokoĩ metros, aỹ nhaꞌãa rami.)

12 — Haꞌe vaꞌe jave py ae jajopypa nhandeyvyrã. Haꞌe gui Arnom yvyugua yvýry Aroer tekoa oĩ vaꞌekue guive Gileade regua yvyty mbytekue peve, tetã ikuai vaꞌe haꞌe javi reve amboaxa Rúben haꞌe Gade ramymino kuery pe.

13 Haꞌe rã Manassés ramymino kuery mbytekue ikuai vaꞌe pe ma amboaxa Gileade yvy rembyre haꞌe Ogue openaague Basã yvy haꞌe javi. Argobe regua Basã haꞌe javi pe ma “Refaim kuery yvy” ꞌea vaꞌekue.

14 Haꞌe gui Manassés raꞌy Jair ojopy Argobe, haꞌe vaꞌe ma Basã ae, gesurita haꞌe maacatita kuery yvy ojeꞌaa peve. Haꞌe vy tekoa ikuai vaꞌe ma guery py ae oenoĩ rire “Havote-Jair” ꞌea aỹ peve.

15 Maquir pe ma amboaxa Gileade.

16 Haꞌe rã Rúben haꞌe Gade regua kuery pe ma amboaxa Gileade guive Arnom yvyugua peve, haꞌe vaꞌe mbyte rupi ijaꞌorã opyta oiny ramo, haꞌe gui Jaboque yakã yvýry Amom raꞌy kuery yvy ojeꞌaa peve.

17 Haꞌe rami ae avi Arabá rupi ma Jordão yakã opyta ijaꞌorã, Quinerete yupa guive Arabá regua yeꞌẽro peve, haꞌe gui kuaray oẽa katy ma Pisga yvyꞌã guy katy rupi oo.

18 — Haꞌe vaꞌe jave py pendevy xeayvu vy aipoaꞌe vaꞌekue: “ Senhor Penderuete ae omeꞌẽ kovaꞌe yvy penderekoarã. Haꞌe nunga rupi penderegua avakue ipyꞌa guaxukue guembiporu reve toaxapa guyvy kuery Israel regua mboae renonde.

19 Pendaꞌyxy kuery, penderaꞌy haꞌe penderajy kuery anho ꞌrã opyta penderekoarã amboaxa vaꞌekue py, penerymba kuery guive, mbaꞌeta aikuaa penerymba reta vaꞌea,

20 haꞌe rami penderyvy kuery voi Senhor opytuꞌu aguã omeꞌẽa ára peve peẽ kuery pe ranhe pepytuꞌu aguã omeꞌẽague rami avi, haꞌe kuery voi hekoa aguã ijyvyrã Jordão yakã rovai re Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌe py. Haꞌe gui mae ma peteĩ-teĩ pejevy ꞌrã pendeyvyrã amboaxa vaꞌekue py”, haꞌe vaꞌekue.

21 — Haꞌe vaꞌe jave py Josué pe voi xeayvu vy aipoaꞌe vaꞌekue: “Nderexa py ae rexapa ma kovaꞌe mokoĩ huvixa re Senhor Nderuete ojapoague. Haꞌekue rami ae ju ꞌrã Senhor ojapo huvixa ikuai vaꞌe openaa rupi ndee reaxa aguã rupi.

22 Pekyje eme haꞌe kuery gui, mbaꞌeta Senhor Penderuete ae ꞌrã opuꞌã peẽ kuery repy vy”, haꞌe vaꞌekue.

23 — Haꞌe vaꞌe jave xee voi ajapukai Senhor pe. Haꞌe vy aipoaꞌe:

24 “Ah Senhor Oreruete, remboypy ma xee nerembiguai pe rexa uka aguã mbaꞌemo ndepoꞌakaa rupi ndepo imbaraete vaꞌe py rejapo vaꞌe. Mbaꞌeta mbaꞌe nunga tuuete yva re, eꞌỹ vy yvy re teĩ ikuai vaꞌe, haꞌe kuery ojapo avi ꞌrã ndepoꞌakaa rupi rejapo vaꞌe ramigua?

25 Haꞌe nunga rupi ajerure ndevy, tove taaxa avi, xee voi aexa aguã yvy porã Jordão yakã rovai re itui vaꞌe, haꞌe vaꞌe yvytya haꞌe javi, Líbano peve”, haꞌe vaꞌekue Senhor pe.

26 — Haꞌe rami teĩ peẽ kuery káuxa Senhor xevy ivai vy noendu potai. Haꞌe rami vy aipoeꞌi: “Haꞌeve ma! Ndeayvuve eme xereve haꞌe nunga re.

27 Eẽ eovy Pisga yvyty apyte áry, haꞌe emaꞌẽ kuaray ijapuꞌaꞌia katy, ipuku-a katy haꞌe oikea katy. Nderexa py rive ꞌrã rexa, mbaꞌeta ndaꞌevei kovaꞌe Jordão yakã rovai re reaxa aguã.

28 Haꞌe rami avi Josué pe ndeayvu ꞌrã rembopyꞌa guaxu haꞌe remombaraetea rupi, mbaꞌeta haꞌe ma oaxa ꞌrã kovaꞌe kuery renonde, ojapo ꞌrã yvy ndee rexa rive vaꞌekue py hekoa aguã rami”, heꞌi vaꞌekue.

29 — Haꞌe ramo japytaveꞌi ranhe Bete-Peor katyꞌi yvyugua oĩ vaꞌe py.

4

1 — Aỹ ma Israel kuery, pendu ke ayvu oeja pyre haꞌe ꞌarandua rupigua re romboꞌe ta vaꞌe. Pejapo ete peikove haꞌe peupity aguã pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌe.

2 Napemoĩvei ꞌrã ayvu xee amboaxa vaꞌe áryve, neĩ napemboivei ꞌrã guive, Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue pejapopa aguã, xee amboaxaa rami ae.

3 Penderexa py ae pexa vaꞌekue tuuete Baal re ojeꞌoi vaꞌekue re Senhor Penderuete ojapoague, mbaꞌeta avakue Peor pygua kuery nguuete Baal re ojeꞌoi vaꞌekue ma omokanhymba rakaꞌe penembyte gui.

4 Haꞌe rã peẽ kuery Senhor Penderuete re pejerovia ete vaꞌe ma pekuavepa aỹ peve.

5 Neꞌexa, Senhor Xeruete omombeꞌu ukaague rami vy xee romboꞌe ma oayvu oeja vaꞌekue haꞌe hiꞌarandua rupigua re, pendeyvyrã pejopy vaꞌekue py pendekuai ma vy haꞌe rami ae pendekuai aguã.

6 Pendejee pemoĩ haꞌvy pejapo ete aguã, mbaꞌeta haꞌe rami vy pexa uka ꞌrã peneꞌarandua haꞌe peiko porã kuaa amboae regua kuery rembiexa py. Haꞌe nunga ayvu oeja pyre haꞌe kuery oendu vy “Anhetẽ ete kovaꞌe kuery ma hiꞌarandu ete haꞌe ikuai porã kuaa vaꞌe”, heꞌi ꞌrã okuapy.

7 Mbaꞌeta mbaꞌe nunga kuery regua tu heta teĩ nguu ete oguereko Senhor Nhanderuete jajapukai nhavõ nhanepytyvõ vaꞌe ramigua?

8 Mbaꞌe nunga kuery regua tu heta teĩ oguereko ayvu oeja pyre haꞌe ꞌarandu rupigua aỹ penderekorã amboaxa vaꞌe haꞌe javi ramigua?

9 — Haꞌe rami avi pereko kuaa pota peẽ ae pendekuaia haꞌe penenheꞌẽ, penderexarai eꞌỹ aguã penderexa py pexa vaꞌekue-ꞌekue re, haꞌe pendepyꞌa gui pemokanhy eme peikoa pukukue re. Peikuaa uka avi ꞌrã penderaꞌy haꞌe peneramymino kuery pe.

10 Pendexarai eme Horebe yvyty re Penderuete renonde pendekuai jave guare re, xevy Senhor aipoeꞌi jave: “Emboatypa ke kovaꞌe kuery, tojapyxaka xeayvu re, yvy re ikuaia pukukue re xerenonde ikuai aguã ojererokyjea rupi, haꞌe guaꞌy kuery voi omboꞌe aguã haꞌe rami” heꞌi vaꞌekue.

11 Haꞌe vaꞌe yvyty yvýry pevaẽ vy pearõmba pekuapy. Yvyty ma tata raku jekuaa yva mbyte peve, haꞌe gui pytũ vaikue, arai pytũ guive.

12 Haꞌe gui tata mbyte gui Senhor ijayvu. Ijayvu nhendu rã pendu vaꞌekue. Haꞌe rami ete ijayvua pendu vaꞌeri neĩ peteĩve py ndapexai vaꞌekue.

13 Pendevy peguarã omombeꞌu guexeve guarã, ojapo uka avi dez ayvu ojapo pyrã. Haꞌe vaꞌe ma ombopara mokoĩ itape re.

14 Haꞌe vaꞌe jave ae Senhor xevy penemboꞌe uka avi oayvu oeja vaꞌekue haꞌe oꞌarandu rupigua re, pendeyvyrã pejopy vaꞌekue py pendekuai ma vy pejapopa aguã.

15 Pereko kuaa pota haꞌvy penenheꞌẽ, mbaꞌeta Horebe yvyty re tata mbyte gui Senhor Penderuete pendevy ijayvu jave neĩ teĩgueve ma ndapexai vaꞌekue,

16 penhemboeko kyꞌa rei eꞌỹ aguã mbaꞌemo raꞌangaa pembojerovia vaꞌerã rive pejapoa py, ava eꞌỹ vy kunha raꞌangaa teĩ ae ma,

17 haꞌeꞌỹ vy mbaꞌemo mymba yvy rupi ikuai vaꞌe, eꞌỹ vy yva guy rupi oveve vaꞌe ramigua,

18 mymba yvy rupi otyryry vaꞌe, eꞌỹ vy pira yy guýry ikuai vaꞌe voi.

19 Peiko kuaa pota ke, yva re pemaꞌẽ vy kuaray, jaxy, jaxy-tata haꞌe mbaꞌemo yva re ojekuaa vaꞌe haꞌe javi pexa vy pejekore vy henonde penenapyꞌã re peĩ reve pemboete eꞌỹ aguã, mbaꞌeta haꞌe nunga ma Senhor Penderuete ae oeja vaꞌekue yva guýry haꞌe javi regua ikuai vaꞌe peguarã rive.

20 Haꞌe rã peẽ kuery ma Senhor pendejogua vy penerenoẽmba tata rupa ferro kyꞌaꞌoaty, Egito yvy re pendekuaia gui, ojeupe guarã ae pendereru, aỹ minha pexaa rami.

21 — Haꞌe gui pendekáuxa xevy Senhor ivai vy oura xee aaxa eꞌỹ aguã yvy porã Jordão yakã rovai re pendekoarã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌe py.

22 Haꞌe rami rã xee ma kovaꞌe tekoa py ae ꞌrã amano, ndaaxai ꞌrã Jordão yakã rovai re. Haꞌe rã peẽ kuery ma peaxa ꞌrã haꞌe vaꞌe yvy porã py penderekoa aguã.

23 Peiko kuaa pota ke penderexarai eꞌỹ aguã Senhor Penderuete guexeve guarã ojapo vaꞌekue gui, pejapo eꞌỹ aguã mbaꞌemo raꞌangaa pembojerovia vaꞌerã, haꞌe nunga Senhor Penderuete ndojapo ukai rire.

24 Mbaꞌeta Senhor Penderuete ma tata nhomokanhyarã. Haꞌe ma oipota hexe anho pejerovia.

25 — Haꞌe gui penderaꞌy haꞌe peneramymino jevy vy yvy re pendetujaꞌipa ma jave, xapyꞌa rei penhemboeko kyꞌaa rupi pejapo ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaa pembojerovia vaꞌerã, haꞌe vy Senhor Penderuete renonde haꞌeveꞌỹ vaꞌe pejapo ꞌrã pendevy ivai aguã rami,

26 aỹ gui ma yva haꞌe yvy opyta peẽ kuery rekokue momaꞌenduꞌaarã, mbaꞌeta pemanomba voi ꞌrã pendeyvyrã Jordão yakã rovai re peaxa vy pejopyague py. Haꞌe py ma ndapeiko pukui ꞌrã. Haꞌe rami ꞌrãgue py penemombaa ꞌrã.

27 Haꞌe rami vy Senhor penemoaĩmba ꞌrã amboae regua ikuaia rupi. Mboapyꞌi eteꞌi ꞌrã pekuave, yvy regua kuery ikuaia rupi Senhor penemondoukaague rupi.

28 Haꞌe py ma penderueterã pembojerovia ꞌrã avakue rembiapo rive, yvyra haꞌe ita guigua, oexa eꞌỹ vaꞌe, oendu eꞌỹ vaꞌe, okaru eꞌỹ vaꞌe, neĩ oetũ eꞌỹ vaꞌe.

29 Haꞌe gui mae ma peka ꞌrã Senhor Penderuete, haꞌe vy pejou ꞌrã, penenheꞌẽ haꞌe pendepyꞌa haꞌe javi py ri peka vy.

30 Mbaꞌeta pejexavaia py opaa ára haꞌe nunga haꞌe javi pendere ou ramo Senhor Penderuete pe pejevy vy penheꞌẽ rendu nho ramo

31 Senhor Penderuete napenepytyvõ eꞌỹi ꞌrã, nhomboaxy kuaa vaꞌe vy. Napenemomba etei ꞌrã, ndaexarai ꞌrã guive oura reve guexeve guarã peneramoĩ kuery reve ojapo vaꞌekue gui.

32 — Aỹ ma peikuaa pota yma peiko eꞌỹ mbove mbaꞌemo oikoague re, mbaꞌeta yvy re Nhanderuete avakue omoingo guive, yva guy haꞌe javi rupi ndoikoi neĩ noenduai teri guĩ ramigua.

33 Tyrã pa amongue vaꞌe regua ndaꞌu oendu ma tata mbyte gui tuuete ijayvu vaꞌe teĩ okuave teri, peẽ kuery re oikoague rami?

34 Tyrã amongue tuuete ndaꞌu onhembopyꞌa ma amboae regua kuery mbyte gui ojeupe guarã oipeꞌa aguã, joeko aꞌãa py, mbaꞌemo porã oexa ukaa py, iporã vaꞌe ojapoa py, joe opuꞌãa py, opo oupi vy opoꞌakaa oexa ukaa py, opa marã nhomondyipaa py, Egito yvy re Senhor Penderuete penembiexarã ojapoague rami ete?

35 Pendevy ae haꞌe nunga oexa uka rakaꞌe, peikuaa aguã Senhor ae Penderuete oikoa. Jipoi amboae, haꞌe anho eꞌỹ vy.

36 Yva gui oayvua omonhendu penemboꞌe aguã, haꞌe yvy re ju oexa uka guata tuvixa vaꞌe. Haꞌe ramo hata mbyte gui pendu vaꞌekue ijayvua.

37 Peneramoĩ kuery haꞌe oayvua rupi, hamymino kuery ju oiporavo vy penerenoẽmba rakaꞌe Egito yvy gui, haꞌe ae ojekuaa uka opoꞌakaa haꞌe javi py,

38 penerenonde gui oipeꞌapa aguã amboae regua pendegui ipoꞌakapave vaꞌe voi, haꞌe gui pendeyvyrã vaꞌekue py peru aguã, aỹ jaexaa rami ae.

39 Haꞌe nunga rupi aỹ gui ma peikuaa ꞌrã, pendepyꞌa py peikuaa pota porã ꞌrã Senhor anho Nhanderuete oikoa re, yva re haꞌe yvy re ndoikoi amboae.

40 Pejapopa haꞌvy oayvu oeja vaꞌekue haꞌe ojapo ukaague aỹ xee ju amboaxa vaꞌe, pendekuai porãꞌi aguã, haꞌe penderaꞌy kuery ju peẽ ndapeikovei jave, pendeyvyrã Senhor Penderuete rakaꞌe rã peve guarã omeꞌẽ vaꞌekue py pendekuai puku aguã — heꞌi Moisés.

41 ; Moisés oiporavo mboapy tetã onhemi atyrã Jordão yakã regua kuaray oua katy ikuai vaꞌe,

42 haꞌe py potae vy eꞌỹ oirũ ojuka vaꞌekue onhemi aguã, neĩ omotareꞌỹ-eꞌỹkue py ri vy, haꞌe vaꞌe tetã vaꞌe regua py rei ovaẽ vy oiko aguã.

43 Haꞌe vy Rúben kuery peguarã ma Bezer tetã oiporavo tekoa eꞌỹa py yvypea re oĩ vaꞌe. Gade kuery pe ma Gileade regua Ramote tetã oiporavo, haꞌe rã Manassés kuery pe ma Basã regua Golã tetã ju.

44 Mokoĩgue ma Moisés ijayvu jevyague Lei oeja pyre Moisés omombeꞌu porãveague Povaꞌe lei ma Israel kuery rekorã Moisés omboaxa vaꞌekue.

45 Po rami ma mbaꞌemo oikuaa uka pyre, ayvu oeja pyre haꞌe ꞌarandu rupigua Israel kuery pe Moisés omombeꞌu vaꞌekue Egito yvy gui oupa jave py,

46 Jordão yakã rovai teri ikuaia re, Bete-Peor katyꞌi yvyugua rupi ikuai jave, amorreu kuery Hesbom pygua ruvixa Seom oiko vaꞌekue yvy re. Haꞌe vaꞌe ma Moisés haꞌe Israel kuery ojuka vaꞌekue Egito yvy gui oupa ma jave,

47 haꞌe ijyvykue guive ojopypa ikuai aguã, Basã pygua huvixa Ogue yvykue guive. Haꞌe vaꞌe mokoĩve ma amorreu kuery huvixa ikuai vaꞌekue meme. Ijyvykue ma Jordão yakã regua kuaray oua katy itui,

48 Arnom yvyugua katyꞌi Aroer tekoa oĩ vaꞌe guive, haꞌe Siom yvyty peve (haꞌe vaꞌe ma Hermom),

49 Yvy joja reia haꞌe javi Jordão yakã regua kuaray oua katy oĩ vaꞌe, yvy joja reia regua yeꞌẽ rembe peve Pisga yvyty katyꞌi yvyꞌã guy rupi.

5

1 Haꞌe gui Israel kuery Moisés oenoĩmba vy aipoeꞌi: — Israel kuery, pendu ke ayvu oeja pyre haꞌe ꞌarandu rupigua re pendeapyxa py xeayvu ramo, peikuaa porã vy pejapopa ete aguã.

2 Horebe yvyty re nhandekuai jave nhande kuery reve Senhor Nhanderuete ojapo guexeve guarã.

3 Nhaneramoĩ kuery reveꞌỹ Senhor ojapo, haꞌe rã nhande kuery apy aỹꞌi jakuaveꞌi teri vaꞌe reve ae.

4 Nhande kuery nhaendua py ete Senhor ijayvu, yvyty áry tata mbyte gui.

5 (Haꞌe rami jave ma xee haꞌã vaꞌekue Nhanderuete haꞌe peẽ kuery mbyte Senhor ijayvua mboaxaarã, mbaꞌeta tata gui pekyje vy napeẽi yvyty re.) Haꞌe gui Senhor aipoeꞌi vaꞌekue:

6 “Xee ma Senhor Nderuete Egito yvy re escravo pendekuai vy pembaꞌeapo poyiague gui pendepeꞌa vaꞌekue.

7 Ndererekoi ꞌrã nderuete mboae xerenonde.

8 Nderejapoi ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaa nderueterã, yva re ikuai vaꞌe raꞌangaa, yva guýry yvy re ikuai vaꞌe ramigua, neĩ yvy guy rupi yy oĩ vaꞌe rupi ikuai vaꞌe raꞌangaa voi.

9 Haꞌe nunga neremboetei ꞌrã, neĩ nerembojeroviai ꞌrã, mbaꞌeta xee Senhor Nderuete ma aipota xere anho pejerovia, mbaꞌeta aju vy ambopaga ꞌrã xere ndaꞌijaꞌei vaꞌe reko vaiague re, tuu kuery, taꞌy kuery, hamymino haꞌe hamymino jevy kuery ikuaia peve.

10 Haꞌe rã amongue xerayvu vy ajapo ukaague rami ikuai vaꞌe ma amboaxy ꞌrã mil-kue hamymino kuery ikuai peve.

11 “Ndeayvu rive eme Senhor Nderuete rery rupi, mbaꞌeta Senhor nomboeko porãi ꞌrã hery rupi ijayvu rive vaꞌekue.

12 “Nemaꞌenduꞌa ke sábado ára py ikyꞌa eꞌỹ vaꞌerã remboete aguã, Senhor Nderuete ojapo ukaague rami vy.

13 Mboapy meme ára re ꞌrã rembaꞌeapo, haꞌe rejapopa ꞌrã rejapo vaꞌerã vaꞌekue haꞌe javi.

14 Haꞌe rã sete-a ára ma sábado Senhor Nderuete pegua ára. Nerembaꞌeapoi ꞌrã mbaꞌeve py, nderaꞌy, nderajy, nerembiguai avakue haꞌe kunhague, nerymba vaka, mburikaꞌi, neĩ peteĩve nerymba, neĩ mombyrygua kuery ndero py removaẽ vaꞌekue voi, nerembiguai kuery voi ndee rami avi topytuꞌu.

15 Mbaꞌeta nemaꞌenduꞌa Egito yvy re escravo reiko jave haꞌe gui Senhor Nderuete ndepeꞌaague re, opo oupi vy opoꞌakaa oexa ukaa py. Haꞌe rami rire Senhor Nderuete omboete uka sábado ára.

16 “Remboete ꞌrã nderu haꞌe ndexy, Senhor Nderuete ojapo ukaague rami, reikove puku haꞌe reiko porã aguã ndeyvyrã Senhor Nderuete omeꞌẽ vaꞌekue py.

17 “Ejojuka eme.

18 “Ndetavy eme.

19 “Nemonda eme.

20 “Ndeayvu rive eme neirũ re.

21 “Emoaruã eme neirũ raꞌyxy. Emoaruã eme neirũ ro, neĩ imbaꞌety, hembiguai ava neĩ kunha, hymba vaka neĩ mburikaꞌi, neĩ mbaꞌeve neirũ mbaꞌe rei-rei oguereko vaꞌe.” ,

22 , — Haꞌe vaꞌe ayvu rupi ma pendeaty vaꞌe kuery pe Senhor ijayvu rakaꞌe yvyty oĩa gui. Tata haꞌe arai pytũ mbyte gui onhendu atã. Haꞌe vaꞌe rire ndaꞌijayvuve jevyi. Mokoĩ itape re omboparapa ma rire omeꞌẽ xevy.

23 Yvyty tata ojopeayi teri reve arai pytũa gui ijayvu rã pendu vy penhemboja xere, peteĩ-teĩ regua akã haꞌe nhomongeta vaꞌety kuery.

24 Haꞌe vy aipopeje vaꞌekue xevy: “Apy ma Senhor Nhanderuete orevy oexa uka opoꞌakaa haꞌe imarã eꞌỹ vaꞌea. Roendu guive tata mbyte gui ijayvu rã. Aỹ roexa rã Nhanderuete ndee ava reiko vaꞌe reve ijayvu teĩ reikove teri.

25 Haꞌvy aỹ, mbaꞌe re tu romanomba ta? Mbaꞌeta pevaꞌe tata tuvixa vaꞌe oremokanhymba ꞌrã. Senhor Nhanderuete ayvu roenduve tema ri vy romanomba ꞌrã.

26 Mbaꞌeta mavaꞌe ava ndaꞌu Senhor Nhanderuete oikove vaꞌe tata mbyte gui ijayvu rã oexa teĩ oikove ꞌrã, nhande kuery jaexaa rami?

27 Enhemboja ndee, haꞌe endu Senhor Nhanderuete mbaꞌe heꞌia. Haꞌe gui orevy ju remombeꞌupa ꞌrã Senhor ijayvuague. Haꞌe ramo roendu vy rojapopa ꞌrã”, peje vaꞌekue.

28 Haꞌe rami xevy pendeayvu rã Senhor oendu vy aipoeꞌi xevy: “Xee aendu heta vaꞌe kuery ndevy pe ijayvu rã. Haꞌe kuery haꞌevea rami meme ijayvu.

29 Haꞌe kuery pyꞌa re oĩ ete ꞌrãgue xerenonde ojererokyjea rupi ikuai aguã, haꞌe ajapo uka vaꞌe haꞌe javi rupi, haꞌe kuery ikuai porã aguã, taꞌy kuery voi, rakaꞌe rã peve guarã!

30 Tereo haꞌvy, haꞌe kuery pe ‘Tapeopa ju pendero katy’, ꞌre.

31 Haꞌe rã ndee ma repytave ju ꞌrã apy xereve. Haꞌe rã xee amombeꞌuve ꞌrã ajapo uka vaꞌe, xeayvu haꞌe aipota vaꞌe haꞌe javi. Haꞌe vaꞌe re ma ndee remboꞌe ꞌrã haꞌe kuery oyvyrã ameꞌẽ vaꞌe py ikuai jave ojapopa aguã rami”, heꞌi vaꞌekue Senhor.

32 Haꞌe nunga rupi pejapopa pota ꞌrã Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue. Haꞌe ramia gui pejepeꞌa eme peiporu kuaa katy, neĩ peiporu kuaa eꞌỹa katy.

33 Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌe haꞌe javi rupi pendekuai, pendekuai porã haꞌe peiko pukuve aguã pendeyvyrã pejopy aguã vaꞌe re.

6

1 “Nhanheꞌẽ rendu aguã ae lei oeja”, heꞌiague — Kovaꞌe ayvu ma Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue, ꞌarandua rupigua haꞌe oipotaa reve, haꞌe vaꞌe re penhemboꞌe vy pejapo ete aguã yvy re pendekuai ma vy,

2 Senhor Penderuete renonde pejererokyjea rupi pendekuai aguã, ꞌarandua rupigua haꞌe oayvua ojapo uka vaꞌe xee amboaxa rã peẽ haꞌe penderaꞌy kuery, haꞌe peneramymino kuery voi ikuaia pukukue reguarã, peiko pukuve aguã.

3 Haꞌe nunga rupi pendu ke Israel kuery, peikuaa pota haꞌe pejapo ete aguã, pendekuai porã haꞌe penderetave ete aguã pendeyvy kamby haꞌe ei oata eꞌỹa py, Senhor peneramoĩ kuery ruete aipoeꞌiague rami vy.

4 Pendu ke, Israel kuery. Peteĩꞌi oiko |yhwh{Senhor, Senhor} Nhanderuete ae.

5 Haꞌe nunga rupi peayvu ꞌrã Senhor Penderuete pendepyꞌa, penenheꞌẽ haꞌe penembaraetea haꞌe javi py.

6 Kovaꞌe ayvu aỹ amombeꞌu vaꞌe ma pemoĩ ꞌrã pendepyꞌa re.

7 Haꞌe vaꞌe rupi pemboꞌe ꞌrã penderaꞌy kuery. Haꞌe vaꞌe rupi avi ꞌrã pendeayvu pekuapy pendero py, tape rupi peikoa py, penheno haꞌe pevy ju ma vy guive.

8 Haꞌe vaꞌe re penemomaꞌenduꞌaarã pejokua ꞌrã imoiny pendepo re, haꞌe penderova re penderexa mbyte py.

9 Pembopara avi ꞌrã pendero rokẽ áry, haꞌe okẽ re.

10 — Haꞌe gui Senhor Penderuete peneramoĩ Abraão, Isaque haꞌe Jacó pe ouraague rami vy pendeyvyrã vaꞌe py pendereraa ma rire pendepo py omboaxa ꞌrã tetã tuvixa haꞌe iporã vaꞌe peẽ kuery pejapo vaꞌekueꞌỹ,

11 haꞌe gui oo opa mbaꞌe porã oĩa pemonyẽ vaꞌekueꞌỹ, haꞌe yguarã pejoꞌo vaꞌekueꞌỹ, uvaty haꞌe oliveira ty penhotỹ vaꞌekueꞌỹ. Haꞌe vaꞌe gui peꞌu vy penevyatãmba ma vy

12 penheangu penderexarai eꞌỹ aguã Senhor, Egito yvy re escravo peiko vy pembaꞌeapo poyiague gui pendepeꞌa vaꞌekue gui.

13 Senhor Penderuete renonde pejererokyjea rupi ꞌrã peiko, ixupe ae ꞌrã pendekuai, hery rupi anho ꞌrã peura.

14 Peiko eme amboae tuuete ramigua pe, neĩ teĩve yvy regua kuery pendeyvýry ikuai vaꞌe ruete pe,

15 mbaꞌeta Senhor Penderuete penembyte oiko vaꞌe oipota hexe anho pejerovia. Haꞌe rami eꞌỹ rã Senhor Penderuete poxya penderovai hendy vy penemomba ꞌrã yvy áry gui.

16 Peko aꞌã eme Senhor Penderuete, Massá py peko aꞌãague rami. Kovaꞌe ayvu rupi Jesus ombovai anha omoangeko rã (Mateus 4.7,10, Lucas 4.8,12).

17 Pejapo ete ꞌrã Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue, ayvu haꞌe ꞌarandua rupigua haꞌe ojapo uka vaꞌekue haꞌe javi.

18 Senhor renonde rupi pejapo ꞌrã haꞌeve vaꞌe haꞌe iporã vaꞌe anho, pendekuai porã aguã, haꞌe yvy porã re pendekoa aguã, Senhor peneramoĩ kuery pe oura reve omeꞌẽ aguã re ijayvuague py ae,

19 haꞌe penerenonde gui pendovaigua kuery Senhor oipeꞌapa aguã aipoeꞌiague rami.

20 — Rakaꞌeve rã nderaꞌy kuery oporandu ꞌrã ndevy. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: “Mbaꞌerã tu ayvu ꞌarandua rupigua haꞌe oipotaa Senhor Nhanderuete oeja rakaꞌe nhandevy?” heꞌi ramo

21 rembovai ꞌrã nderaꞌy kuery pe: “Egito yvy re Faraó pegua escravo orekuai vaꞌekue ri teĩ Senhor opoꞌakaa rupi orepeꞌapa haꞌe gui.

22 Roexaa py Senhor ojapo karamboae mbaꞌemo kuaa ukaarã haꞌe nhomondyipaarã tuvixa ete vaꞌe nhomongyjea rupi, Faraó rovai, hoo pygua kuery haꞌe Egito pygua kuery haꞌe javi rovai.

23 Haꞌe rami vy haꞌe gui orepeꞌa orereru aguã kovaꞌe yvy nhaneramoĩ kuery pe oura reve nhanderekoarã omeꞌẽ aguã re ijayvuague py.

24 Senhor ijayvu avi kovaꞌe ayvu oeja vaꞌekue haꞌe javi jajapopa ete aguã, haꞌe henonde jajererokyjea rupi nhandekuai aguã, rakaꞌe rã peve nhanemoingo porã haꞌe nhanemoingove aguã, aỹ peve ojapoa rami ae.

25 Haꞌe gui Senhor Nhanderuete renonde kovaꞌe ayvu ojapo uka vaꞌekue haꞌe javi ri jajapo ramo aipoeꞌiague rami ae, haꞌe nunga oĩ ꞌrã nhandereko porãrã”, ꞌre ꞌrã.

7

1 — Senhor Penderuete pendereru ꞌrã pendeyvyrã py penderekoa aguã, haꞌe penerenonde gui oipeꞌa reta ꞌrã yvy regua: heteu kuery, girgaseu, amorreu, cananeu, ferezeu, heveu haꞌe jebuseu kuery, sete regua ꞌrã oipeꞌa pendegui hetave haꞌe imbaraetekueve vaꞌe teĩ.

2 Haꞌe vaꞌe kuery ma Senhor Penderuete omboaxapa ꞌrã pendepo py. Haꞌe ramo pemomba katuĩꞌi ꞌrã. Haꞌe kuery reve ndapejapoi ꞌrã peteĩ rami pendekuai aguã, napemboaxyi ꞌrã guive.

3 Neĩ napemendai ꞌrã haꞌe vaꞌe regua kuery reve. Taꞌy kuery re napemomendai ꞌrã penderajy kuery, tajy kuery ma voi ndaperui ꞌrã penderaꞌy kuery re omenda vaꞌerã.

4 Mbaꞌeta haꞌe kuery ojapo ꞌrã penderaꞌy kuery xegui ojepeꞌa aguã rami, amboae tuuete ramigua kuery pe ju ikuai aguã. Haꞌe ramo penderovai Senhor poxya hendy vy penemomba vyvoi ꞌrã.

5 Haꞌe rami ꞌrãgue py po rami ꞌrã pejapo haꞌe kuery re: Peitypa ꞌrã altar haꞌe kuery ojapo vaꞌekue, pemopẽmba ꞌrã ita omopuꞌã vaꞌekue, peakeꞌo ꞌrã yvyra taꞌangaarã omopuꞌã vaꞌekue, haꞌe gui peapypa ꞌrã mbaꞌemo raꞌangaarã ojapo vaꞌekue.

6 — Mbaꞌeta peẽ kuery ma Senhor Penderuete pegua ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe pendekuai. Yvy regua haꞌe javi gui Senhor Penderuete pendeporavo ojeupe guarã.

7 Amboae regua gui penderetave vaꞌe ramo eꞌỹ guive Senhor penderayvu vy pendeporavo, mbaꞌeta yvy regua haꞌe javi gui mboapyꞌive vaꞌe peiko.

8 Haꞌe rami ꞌrãgue py Senhor penderayvu ete vy rive pendepeꞌa opoꞌakaa rupi, haꞌe peneramoĩ kuery pe oura reve ijayvuague ojapo vy. Haꞌe vy ae penderepy escravo peiko vy pembaꞌeapo poyia gui, haꞌe Egito pygua huvixa Faraó poꞌakaa gui.

9 Haꞌe nunga rupi peikuaa pota Senhor Penderuete anho Nhanderuete oikoa re. Nhanderuete ojeroviapy vaꞌe vy guexeve guarã ojapo vaꞌekue rupi ae ꞌrã oiko nhanemboaxya rupi, jayvua rupi ojapo uka vaꞌe jajapo vaꞌe kuery pe, mil-kue nhaneramymino ikuai jevy-jevy vaꞌe pe guive.

10 Haꞌe rã hexe ndaꞌijaꞌei vaꞌe kuery ma haꞌe ombopaga ꞌrã omokanhymba peve. Ndarei ꞌrã hexe ndaꞌijaꞌei vaꞌe re oikuaa pota vy ombopaga vyvoi aguã.

11 Haꞌe nunga rupi pejapopa ꞌrã ojapo uka vaꞌekue, ayvu haꞌe ꞌarandua rupigua kovaꞌe ára gui pendevy amboaxa vaꞌe.

12 ; — Povaꞌe ꞌarandua rupigua pendu vy pemoĩ porã haꞌe pejapo ete ri ramo Senhor Penderuete oiko ꞌrã guexeve guarã peneramoĩ kuery pe oura reve ojapo vaꞌekue rami.

13 Haꞌe rami vy penderayvua rupi penemoingo porã haꞌe penemboetave ꞌrã heravy. Omoingo porã avi ꞌrã penderaꞌy kuery, haꞌe pendeyvy re mbaꞌemo aju oiko vaꞌe, mbaꞌemo raꞌyĩ, vinho, azeite, haꞌe penerymba vaka haꞌe vexaꞌi raꞌy kuery, yvy peneramoĩ kuery pe oura reve omeꞌẽ aguã re ijayvuague py ae.

14 Yvy regua ikuai vaꞌe haꞌe javi gui penemoingo porãve ꞌrã. Haꞌe ramo pendekuaia py ndoikoi ꞌrã avakue taꞌy eꞌỹ vaꞌerã, kunhague imemby eꞌỹ vaꞌerã, neĩ penerymba kuery regua ma voi.

15 Pendegui Senhor oipeꞌapa ꞌrã opa marãgua mbaꞌeaxy. Peẽ kuery re nomoĩ ꞌrã mbaꞌeaxy vaikue Egito yvy re pexa vaꞌekue ramigua. Haꞌe nunga ma pendere ijaꞌeꞌỹ vaꞌe kuery haꞌe javi re ꞌrã omoĩ.

16 Pemomba ꞌrã haꞌe javi regua pendepo py Senhor Penderuete omboaxa vaꞌekue. Haꞌe kuery re pemaꞌẽ teĩ pemboaxy eme, peiko eme guive haꞌe kuery pegua tuuete pe, mbaꞌeta haꞌe rami rã pendereity ꞌrã.

17 — Xapyꞌa rei aipopeje ꞌrã pendepyꞌa py: “Kovaꞌe yvy regua kuery ma nhande kuery gui hetave ramo mbaꞌexa tu jaipeꞌa ꞌrã?” peje teĩ

18 pekyje eme haꞌe kuery gui. Penemaꞌenduꞌa tema Faraó re Senhor Penderuete ojapo vaꞌekue re, haꞌe Egito yvy haꞌe javi rupi

19 mbaꞌemo tuvixa ete vaꞌe pexaa py ojapo vaꞌekue re, hexa pyrã haꞌe mbaꞌemo porã ete ojapo vaꞌekue re, mbaꞌeta Senhor Penderuete opo oupi vy opoꞌakaa oexa uka reve penerenoẽ haꞌe gui. Haꞌekue rami ae ju ꞌrã ojapo yvy regua pekyjea vaꞌe kuery haꞌe javi re.

20 Haꞌe kuery mbyte rupi Senhor Penderuete ombou avi ꞌrã kavy guaxu, pendegui nonhai vy onhemi vaꞌe ndaekorãvei pavẽ peve.

21 Haꞌe nunga rupi penhemondyipa rei eme haꞌe kuery pexa vy, mbaꞌeta penembyte Senhor Penderuete oĩ, Nhanderuete ipoꞌakapa haꞌe okyjevepy vaꞌe ae.

22 Haꞌe rami avi mbegueiꞌi rupi anho ꞌrã Senhor Penderuete oipeꞌa ꞌrã kovaꞌe kuery regua penerenonde gui. Napemomba vyvoi ꞌrã, penderovai guarã mymba inharõ vaꞌe hetave ojeꞌoivy eꞌỹ aguã.

23 Haꞌe rami avi pendepo py Senhor Penderuete omboaxapa ꞌrãe, ndaꞌevei reive vaꞌe ojapo vy omomba peve.

24 Pendepo py omboaxa avi ꞌrã huvixa kuery, haꞌe ramo pejapo aguã yva guy rupi haꞌe kuery rery naꞌimaꞌenduꞌaavei aguã rami. Avave rei ndaꞌipoꞌakaai ꞌrã pendere, pemomba peve.

25 Haꞌe kuery ruete raꞌangaa ma peapypa ꞌrã tata py. Prata haꞌe ouro haꞌe nunga onhovãague re voi pepena rei eme, peraa eme penembaꞌerã, haꞌe vaꞌe py peꞌa eꞌỹ aguã. Mbaꞌeta haꞌe nunga ma Senhor Penderuete pe rã ojeguarupy.

26 Haꞌe nunga rupi peru eme ojeguarupy penderopy guarã, ayvu vaipy peẽ voi peiko eꞌỹ aguã haꞌe nunga rami ae. Haꞌe nunga haꞌe javi pejou vai haꞌe pembojeguaru ete ꞌrã, ayvu vaipy meme ramo.

8

1 — Peikuaa pota ke ojapo uka pyre aỹ amboaxa vaꞌe pejapopa ete aguã, peikove haꞌe penderetave aguã. Haꞌe gui yvy Senhor penamoĩ kuery pe oura reve omeꞌẽ aguã re ijayvuague py pevaẽ vy pendekuai aguã.

2 Penemaꞌenduꞌa ke tape rupi Senhor Penderuete pendereraa ague haꞌe javi re. Quarenta maꞌetỹ re pendereraa tekoa eꞌỹa rupi penemoꞌyvyĩꞌi aguã pendereko aꞌã vy, pendepyꞌa re oĩ vaꞌe oikuaa aguã, xapyꞌa rei ojapo uka vaꞌe rupi pa pendekuai tyrã pa any.

3 Haꞌe rami vy penemoꞌyvyĩꞌia rupi ojapo pendekaruai aguã rami. Haꞌe gui maná re ju penemongaru, haꞌe nunga pexa vaꞌekueꞌỹ teri, neĩ penderu kuery ma voi oikuaa vaꞌekueꞌỹ. Haꞌe ramigua omeꞌẽ pendevy oikuaa uka aguã mbojape re anho eꞌỹ avakue oikoa. Haꞌe rã Senhor ayvu haꞌe javi re ꞌrã avakue oiko. Kovaꞌe ayvu rupi Jesus ombovai anha omoangeko rã .

4 Pendeao penhemondea vaꞌe voi ndaꞌivaipai rakaꞌe, pendepy ma voi ndaꞌirurupai, quarenta maꞌetỹ pukukue re teĩ.

5 Haꞌe nunga rupi peikuaa pota penekuraxõ py, mbaꞌeta avakue guaꞌy kuery omoꞌarandua rami avi Senhor Penderuete penemoꞌarandu herekovy.

6 Pendekuai Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue rupi ete, gueko oeja vaꞌekue rupi ae peiko aguã henonde pejererokyjea rupi.

7 Mbaꞌeta Senhor Penderuete pendereraa ꞌrã yvy porãa py, yakã ikuaia, yvu, yvu typy vaꞌe guive yvyugua haꞌe yvyty áry gui oxyry oiny vaꞌe,

8 yvy trigo haꞌe cevada oiko porãa, uva, figo haꞌe romãꞌa oiko porãa guive, haꞌe gui oliveira, azeite haꞌe ei ikuaia.

9 Haꞌe vaꞌe yvy re ma tembiꞌu oata aguã rami eꞌỹ ꞌrã peꞌu, mbaꞌeve rei ndoatavei ma ꞌrã haꞌe py. Yvy re ita ikuai vaꞌe py ferro oĩ, haꞌe yvyty ikuai vaꞌe gui ma penoẽ ꞌrã overa vaꞌe.

10 Pekaru vy penevyatãmba ꞌrã, haꞌe vy perovyꞌa ꞌrã Senhor Penderuete yvy porã pendevy omeꞌẽague re.

11 — Haꞌe rami avi penheangu, penderexarai eme Senhor Penderuete re, haꞌe ojapo uka vaꞌekue ndapejapo eꞌỹi aguã, ꞌarandua rupigua haꞌe ayvu oeja vaꞌekue, pendevy aỹ amboaxa vaꞌe ae.

12 Haꞌe rami pekarupa vy penevyatãmba ma rire teĩ, oo porã pejapo vy haꞌe vaꞌe py peĩ ma rire,

13 penerymba vaka haꞌe vexaꞌi kuery hetave ma rire, haꞌe penembaꞌe prata haꞌe ouro voi ndoatavei aguã rami rire teĩ

14 xapyꞌa rei pendepyꞌa py pendeyvate rei vy penderexarai ꞌrã Senhor Penderuete re, Egito yvy re escravo peiko vy pembaꞌeapo poyiague gui penerenoẽ vaꞌekue ri,

15 haꞌe gui tekoa eꞌỹa tuvixa haꞌe ijavaete vaꞌe rupi pendereraa herekovy vaꞌekue ri mboi inharõ ete vaꞌe ikuaia rupi, japeuxa popia vaꞌe haꞌe yvy pirua yy ikuai eꞌỹa rupi. Haꞌe gui pendevy itaova gui yy omoẽ vaꞌekue,

16 haꞌe tekoa eꞌỹa rupi penemongaru vaꞌekue maná penderu kuery oikuaa vaꞌekueꞌỹ re, penemoꞌyvyĩꞌi vy pendereko aꞌã aguã, haꞌe gui opaa py penemoingo porã aguã.

17 Haꞌe nunga rupi pendepyꞌa py “Xepoꞌakaa haꞌe xejyva mbaraetea py ae arekopa”, peje eme.

18 Haꞌe rami ꞌrãgue py penemaꞌenduꞌa Senhor Penderuete re, mbaꞌeta haꞌe ae penemombaraete mbaꞌemo pejoupa aguã rami, haꞌe rami pendevy pe ojapo guexeve guarã peneramoĩ kuery pe oura reve ojapo vaꞌekue ojeupity aguã, aỹ pexaa rami.

19 Mbaꞌeta Senhor Penderuete re penderexarai ri vy amboae tuuete kuery re peo vy haꞌe kuery pemboetea rupi ju pendekuai ramo aỹ maꞌẽ, penderovai xeayvu pekanhymba aguã re.

20 Haꞌe javi regua penerenonde gui Senhor omombaague rami pekanhymba avi ꞌrã, Senhor Penderuete napenheꞌẽ rendu potai rire.

9

1 — Pendu ke, Israel kuery. Aỹ peaxa ꞌrã Jordão yakã, amboae regua kuery pendegui hetave haꞌe imbaraeteve vaꞌe re pendepoꞌaka aguã katy. Hetã ikuai vaꞌe ma tuvixa haꞌe yva peve ikorapa vaꞌe.

2 Haꞌe kuery ma heta haꞌe yvateve vaꞌe, Enaque raꞌy kuery ae. Haꞌe vaꞌe kuery reko ma pendua ae ma, “Mavaꞌe ꞌrã tu ipoꞌaka Enaque raꞌy kuery re?” ꞌea ramo.

3 Haꞌe nunga rupi aỹ peikuaa pota, mbaꞌeta Senhor Penderuete ae oaxa ꞌrã penerenonde rupi. Tata nhomokanhyarã rami ꞌrã omomba haꞌe oitypa penerenonde rupi. Haꞌe rami rã peipeꞌa haꞌe pemokanhymba vyvoi ꞌrã, Senhor ijayvuague rami vy.

4 — Haꞌe nunga rupi penerenonde gui Senhor Penderuete oipeꞌapa ma ramo aipopeje eme pendepyꞌa py: “Xereko porã ramo ae Senhor xereru kovaꞌe yvy re xerekoa aguã”, peje eme. Mbaꞌeta kovaꞌe yvy regua kuery heko vai ramo Senhor oipeꞌapa ꞌrã penerenonde gui.

5 Pendereko porãa re eꞌỹ taꞌvy, neĩ pendepyꞌa py iporã vaꞌe oĩa re eꞌỹ guive yvy re pendekoa aguã pevaẽ ꞌrã. Kovaꞌe yvy regua kuery reko vaia re rima Senhor Penderuete oipeꞌapa ꞌrã penerenonde gui, ojapo aguã peneramoĩ kuery pe oura reve ijayvuague ojeupity aguã, Abraão, Isaque haꞌe Jacó pe.

6 — Haꞌe nunga rupi peikuaa pota ke, mbaꞌeta pendereko porãa re eꞌỹ Senhor Penderuete omeꞌẽ kovaꞌe yvy porã pendekuai aguã, mbaꞌeta peẽ kuery ma peneakã ratãgue ae.

7 Penemaꞌenduꞌa tema, pendexarai eme tekoa eꞌỹa rupi Senhor Penderuete pembopoxyague re. Egito yvy gui peopaa ára guive apy pevaẽmba peve pepuꞌãmba reia rupi pendekuai Senhor rovai.

8 Horebe yvyty re pendekuai jave Senhor pembopoxy rei ramo penderovai ipoxya hendy vaꞌekue penemomba aguã.

9 Mbaꞌeta xee ma yvyty áry aa vaꞌekue itape ajopy aguã, guexeve guarã Senhor pendereve ojapo vaꞌekue oĩa. Yvyty áry ma quarenta ára haꞌe pytũ re aiko mbojape haꞌu eꞌỹ re, neĩ yy ayꞌu eꞌỹ re.

10 Haꞌe ramo xevy pe Senhor omeꞌẽ mokoĩ itape Nhanderuete okuã py ae ombopara vaꞌekue. Haꞌe vaꞌe re oĩ ayvu pendevy guarã Senhor yvyty áry omombeꞌu vaꞌekue haꞌe javi, tata mbyte oĩa gui, peẽ kuery haꞌe javi pendeatypa pekuapy jave.

11 Haꞌe gui quarenta ára haꞌe quarenta pytũa py ma Senhor omeꞌẽ xevy mokoĩ itape ipara vaꞌe, guexeve guarã ojapo vaꞌekue oĩa.

12 Haꞌe vy Senhor aipoeꞌi xevy: “Epuꞌã ju ke, eguejy pojava apy gui, mbaꞌeta ndevygua kuery Egito yvy gui reru vaꞌekue onhemongyꞌapa ma ojeꞌoivy. Are eꞌỹꞌi re ojepeꞌapa ma haꞌe kuery rekorã aeja vaꞌekue gui, mbaꞌemo ryku gui rive nguuete raꞌangaarã ojapo vy”, heꞌi vaꞌekue.

13 — Xevy pe Senhor ijayvuve ju vy aipoeꞌi: “Kovaꞌe kuery xee aexa rã inhakã ratã ete okuapy.

14 Tamomba ete, yva guy haꞌe javi rupi gui hery amboguepa aguã. Haꞌe gui ma ndegui ju amoingo ꞌrã peteĩ regua haꞌe kuery gui imbaraetekueve haꞌe hetave vaꞌerã”, heꞌi vaꞌekue xevy

15 Haꞌe ramo ajere vy aguejy yvyty gui. Haꞌe ramo yvyty ojopeayi oiny tata gui. Xepo py araa mokoĩ itape guexeve guarã ojapo vaꞌekue oĩa.

16 Haꞌe gui amaꞌẽ rã pejejavypa rei raꞌe Senhor Penderuete rovai. Haꞌe rami vy penderueterã mbaꞌemo ryku gui pejapo raꞌe peteĩ vaka raꞌy raꞌangaa rive. Are eꞌỹꞌi re pejepeꞌapa penderekorã Senhor oeja vaꞌekue gui.

17 Haꞌe ramo mokoĩ itape areko vaꞌe amombo xepo gui, haꞌe vy pexaa py amboaꞌypa.

18 — Haꞌe gui teĩgue ju quarenta ára haꞌe quarenta pytũ re aiko Senhor renonde py jypy guare rami. Xerenapyꞌã re aĩ, mbojape ndaꞌui neĩ yy ma voi ndayꞌui pejejavya haꞌe javi re vy, mbaꞌeta Senhor oexaa py mbaꞌemo vai ete pejapo ipoxy aguã rami.

19 Xee voi akyje vaꞌekue Senhor penemomba aguã rami ipoxy etea gui. Haꞌe rami teĩ peteĩgue ju Senhor oendu xeayvua.

20 Arão pe voi Senhor ipoxy raxa vaꞌekue omomba aguã rami. Haꞌe rami teĩ haꞌe vaꞌe jave py Arão re voi ajerure.

21 Haꞌe rami vy pejejavya rupi vaka raꞌy raꞌangaa pejapo vaꞌekue ajopy vy apypa, haꞌe gui amouꞌũmba porã ikuꞌipa peve. Ikuꞌikue ma yakã yvyty gui oxyry oiny vaꞌe py amombo.

22 — Haꞌe gui Taberá py, Massá haꞌe Quibrote-Hataavá py ju pejapo Senhor ipoxy ete aguã rami.

23 Cades-Barnéia gui Senhor penemondouka vy aipoeꞌi: “Tapeo, haꞌe penderekoa yvy pendevy ameꞌẽ vaꞌe py”, heꞌi ramo ndapejapoxei rakaꞌe Senhor Penderuete ijayvuague. Ndaperoviai vy napenheꞌẽ rendui.

24 Haꞌe rami vy Senhor rovai pepuꞌã rei vaꞌe ae tema roexa ypya ára guive ma voi.

25 — Senhor renonde py ajeroꞌa ainy, haꞌe quarenta ára haꞌe quarenta pytũ re xetui, pendevy Senhor “Amomba ꞌrã” heꞌi rire.

26 Haꞌe vy Senhor pe ajerure vy aipoaꞌe: “Ah Senhor Oreruete! Emomba eme ndevygua kuery, ndejeupe guarã ae nembaraetea rupi repy vy Egito yvy gui ndepoꞌakaa rupi renoẽmba vaꞌekue.

27 Nderexarai eme nerembiguai kuery Abraão, Isaque haꞌe Jacó re. Eikuaa pota eme kovaꞌe kuery inhakã atãa re, neĩ heko vaia re, neĩ ojejavy okuapya re.

28 Haꞌe rami Egito yvy orerenoẽague pygua kuery aipoeꞌi eꞌỹ aguã: ‘Haꞌe kuery rima Senhor ndogueraa reguai yvy ijayvuague py. Haꞌe kuery re haꞌe ndaꞌijaꞌevei vy ae rima oguenoẽmba rakaꞌe tekoa eꞌỹa py ojukapa aguã’, heꞌi okuapy eꞌỹ aguã.

29 Haꞌe rami avi haꞌe kuery ma ndevygua ae, ndevy guarã ae renoẽmba rakaꞌe ndepoꞌaka etea rupi, haꞌe ndepo reupi reve”, haꞌe vaꞌekue Senhor pe.

10

1 Mokoĩguea itape re lei omboparaague — Haꞌe vaꞌe jave py Senhor aipoeꞌi xevy: “Mokoĩ itape ju ke emoatyrõ jypy guare rami guarã. Haꞌe vy eju ju xea katy yvyty áry. Ejapo avi peteĩ hyru yvyra gui.

2 Haꞌe gui mokoĩ itape re xee ambopara ꞌrã jypygua remopẽmba vaꞌekue re oĩague rami. Haꞌe ramo remboyru ꞌrã hyrurã rejapo vaꞌekue py”, heꞌi xevy.

3 Haꞌe rami rã peteĩ hyru yvyra acácia guigua ajapo, haꞌe mokoĩ itape amoatyrõ jypy guare rami guarã. Haꞌe gui aẽ avy yvyty re mokoĩve itape xepo py araa reve.

4 Haꞌe gui itape re Senhor jypy iparaague rami ju ombopara dez ayvu ojapo uka vaꞌe, pendeatya ára py yvyty áry tata oĩ vaꞌe mbyte gui omombeꞌu ypy vaꞌekue rami ae. Haꞌe rami vy Senhor omboaxa xevy.

5 Haꞌe ramo ajere vy yvyty gui aguejy ju. Itape ma amboyru hyrurã ajapo vaꞌekue py. Haꞌe vaꞌe py ae opyta, xevy Senhor ojapo ukaague rami vy.

6 Levi kuery regua oiporavoague — Haꞌe gui ma Israel kuery ojeꞌoipa Beerote-Bene-Jaacã gui Mosera katy ju oo aguã. Haꞌe py ma Arão omano, haꞌe ramo onhono porãa haꞌe pyve. Hekovia taꞌy Eleazar ju oĩ sacerdote.

7 Haꞌe vaꞌe gui ma ojeꞌoi ju Gudgoda katy, haꞌe Gudgoda gui ma Jotbatá katy ju ojeꞌoi. Haꞌe vaꞌe yvy re ma yakãꞌi ikuai rei.

8 Haꞌe vaꞌe jave py Senhor oiporavo Levi ramymino kuery ogueraa aguã hyru Senhor guexeve guarã ojapo vaꞌekue oĩa, Senhor renonde ikuai aguã, ixupe ombaꞌeapo, haꞌe hery rupi jogueroayvu porã aguã, aỹ peve guarã ae.

9 Haꞌe rami rire Levi kuery ndoguerekoi ae tema oyvyrã guykeꞌy kuery reve. Senhor ae oiko haꞌe kuery mbaꞌerã, Senhor Penderuete ijayvuague rami vy.

10 — Haꞌe gui jypyꞌi guare rami aiko tema yvyty re, quarenta ára haꞌe pytũ re. Haꞌe ramo xeayvua peteĩgue ju Senhor oendu, napenemombaxei.

11 Haꞌe gui Senhor aipoeꞌi xevy: “Epuꞌã ke, tereo ju heta vaꞌe kuery renonde rupi, yvy peneramoĩ kuery pe aura reve ameꞌẽ aguã re xeayvuague py haꞌe kuery ovaẽ vy ikuai aguã.”

12 Onheꞌẽ rendu aguã regua — Haꞌe nunga rupi Israel kuery, mbaꞌe nunga tu Senhor oipota pejapo? Senhor Penderuete renonde pejererokyjea rupi pendekuai aguã anho, heko rupi pendekuai, Senhor Penderuete peayvu haꞌe ixupe peiko aguã Senhor pendepyꞌa haꞌe penenheꞌẽ haꞌe javi py,

13 haꞌe pejapopa aguã Senhor ojapo uka vaꞌe haꞌe oayvu oeja vaꞌekue, aỹ pẽvy amboaxa vaꞌe, haꞌe rami vy pendekuai porã aguã.

14 Maꞌẽ, yva haꞌe yvate rupi yva oĩ vaꞌe ma Senhor Penderuete mbaꞌe meme, yvy haꞌe hexe ikuai vaꞌe haꞌe javi guive.

15 Haꞌe rami avi peneramoĩ kuery Senhor oayvu etea rupi omboaxy rire peẽ kuery haꞌe kuery ramymino pendekuai vaꞌe ju ojeupe guarã pendeporavo haꞌe javi regua gui, aỹ pexaa rami.

16 Haꞌe nunga rupi penekuraxõ gui pemboi mbaꞌemo vai oĩ vaꞌe, haꞌe pendekuaive eme peneakã ratãa rupi.

17 Mbaꞌeta Senhor Penderuete ma tuuete ikuai vaꞌe ruete, haꞌe senhor ikuai vaꞌe Senhor, Nhanderuete yvateve vaꞌe, ipoꞌakapa haꞌe okyjevepy vaꞌe. Haꞌe ma peteĩ rive joegui oayvuve vaꞌeꞌỹ, neĩ omeꞌẽmby ndojopyi ꞌrã guive haꞌeveꞌỹa rami joguereko aguã.

18 Haꞌevea rami ꞌrã oguereko tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe, oayvu avi amboae regua kuery, haꞌe kuery pe tembiꞌu haꞌe ijaorã ojou uka vy.

19 Haꞌe nunga rupi peẽ avi peayvu ꞌrã amboae regua, mbaꞌeta peẽ kuery voi amboae regua pendekuai vaꞌekue Egito yvy re peiko jave.

20 Haꞌe gui Senhor Penderuete renonde pendekuai ꞌrã pejererokyjea rupi. Ixupe ae ꞌrã peiko, hexe ae penhemboja, haꞌe hery rupi anho ꞌrã peura.

21 Mbaꞌeta haꞌe ma perovyꞌa vaꞌerã haꞌe Penderuete oiko, pendevy ojapo vaꞌe mbaꞌemo tuvixa ete vaꞌe nhomondyipaarã, penderexa py ae pexa vaꞌekue.

22 Mbaꞌeta peneramoĩ kuery ma setenta ikuai vaꞌe reve ojeꞌoi rakaꞌe Egito yvy katy. Haꞌe gui aỹ ma Senhor Penderuete pendeapo yva re jaxy-tata ikuai vaꞌe rami pendereta aguã rami.

11

1 — Haꞌe nunga rupi peayvu ꞌrã Senhor Penderuete, haꞌe ára nhavõ peiko ꞌrã penemboꞌea rupi, ayvu oeja vaꞌekue, ꞌarandua rupigua haꞌe ojapo uka vaꞌekue haꞌe javi rupi.

2 Aỹ gui peikuaa pota haꞌvy. (Penderaꞌy kuery peꞌỹ xeayvu, mbaꞌeta haꞌe kuery ma ndoikuaai neĩ ndoexai Senhor Penderuete penemoꞌarandua rupi pendererekoague.) Peikuaa pota ke Senhor yvate etea, ipoꞌaka etea haꞌe opo oupia reve mbaꞌemo ojapoague re.

3 Penemaꞌenduꞌa avi hexa pyrã Egito mbyte rupi ojapo vaꞌekue re, Egito pygua huvixa Faraó re, ijyvy jave rupigua haꞌe javi re,

4 Egito pygua xondaro kuery re, haꞌe gui kavaju árygua haꞌe karóxa ikuai vaꞌe re Senhor ojapoague re, mbaꞌeta haꞌe kuery áry rupi ombou Yeꞌẽ Pytã, penderakykue haꞌe kuery ou jave py. Aỹ peve guarã Senhor omomba.

5 Penemaꞌenduꞌa avi tekoa eꞌỹa py ojapoague re, apy pevaẽ peve,

6 haꞌe gui Rúben ramymino Eliabe raꞌy kuery Datã haꞌe Abirão re ojapoague re. Mbaꞌeta yvy ojepeꞌa ramo hoꞌapa rakaꞌe, hoo pygua kuery, hoo haꞌe hupive oo vaꞌekue haꞌe javi, Israel kuery pavẽ oexaa py.

7 Penderexa py ae pexa vaꞌekue tuvixa ete vaꞌe Senhor ojapo rã.

8 Onheꞌẽ rendu rã omoingo porã aguã re ijayvua — Haꞌe nunga rupi pendekuai Senhor ojapo uka vaꞌekue aỹ amboaxa vaꞌe haꞌe javi rupi, penembaraete aguã, haꞌe yvy katy peoa py pevaẽ vy penderekoa aguã,

9 haꞌe rami vy peiko pukuve aguã yvy Senhor oura reve peneramoĩ kuery pe omeꞌẽ aguã re ijayvuague py, hamymino kuery pe avi. Haꞌe vaꞌe yvy ma kamby haꞌe ei oata eꞌỹa.

10 Mbaꞌeta yvy penderekoarã ma Egito yvy pejepeꞌaague vaꞌe rami eꞌỹ. Mbaꞌeta haꞌe vaꞌekue py ma mbaꞌemo raꞌyĩ penhotỹague katy pendepy py pemboxyry vy pemoakỹ vaꞌekue horta rami ae.

11 Haꞌe rã yvy penderekoarã Senhor omeꞌẽ vaꞌe ma yvyty haꞌe yvyugua reia, oky yva gui hoꞌa vaꞌe gui ae ꞌrã inhakỹ vaꞌe.

12 Haꞌe vaꞌe yvy re Senhor Penderuete ae ꞌrã opena. Haꞌe vaꞌe re Senhor Penderuete omaꞌẽ riae ꞌrã, maꞌetỹa ypyꞌi guive opa peve.

13 Xapyꞌa rei aỹ ayvu amboaxa vaꞌe rupi peiko ramo, Senhor Penderuete peayvua rupi, haꞌe pendepyꞌa haꞌe penenheꞌẽ haꞌe javi py ixupe anho pendekuai ramo

14 yvy áry rupi ambou ꞌrã oky hiꞌára py porã, mbaꞌemo henhoĩ jave haꞌe ipoty jave ju, mbaꞌemo raꞌyĩ penhotỹ vaꞌekue gui pemonoꞌõ aguã, uva rykue haꞌe azeite pereko aguã.

15 Pendeyvy rupi amoingo ꞌrã jai rogue penerymba kuery rembiꞌurã. Haꞌe ramo pekaru vy penevyatãmba ꞌrã pekuapy.

16 Penheangu ke pendepyꞌa py pejekore eꞌỹ aguã, haꞌe pejepeꞌa vy tuuete mboae pe pendekuai vy haꞌe kuery renonde penerenapyꞌã re peĩ eꞌỹ aguã.

17 Mbaꞌeta peẽ kuery rovai Senhor poxya hendy ramo ojoko ꞌrã yva ndaꞌokyvei aguã rami, haꞌe ramo yvy re mbaꞌemo naenhoĩvei ꞌrã, haꞌe are eꞌỹ re pekanhymba ꞌrã yvy porã Senhor pendevy omeꞌẽ vaꞌekue gui.

18 — Haꞌe nunga rupi pemoĩ porã xeayvuague pendepyꞌa haꞌe penenheꞌẽ py. Pejokua ꞌrã imoiny pendepo re penemomaꞌenduꞌaarã, haꞌe penderova re penderexa mbyte py.

19 Haꞌe vaꞌe re pemboꞌe ꞌrã penderaꞌy haꞌe penderajy kuery, penderopy rupi peguapy peiny vy pendeayvu ꞌrã, tape rupi peoa py, penhenoa py haꞌe pevy ju ma vy.

20 Haꞌe vaꞌe ayvu pembopara avi ꞌrã penerokẽ áry rupi, haꞌe penerokẽ re ae,

21 pendeꞌára hetave aguã penderaꞌy haꞌe penderajy kuery pe voi, yvy Senhor oura reve peneramoĩ kuery pe omeꞌẽ aguã re ijayvuague py penderekoa ma vy, yvy áry yva oĩ temaa rami avi.

22 Mbaꞌeta xapyꞌa rei kovaꞌe ayvu pendevy amboaxa vaꞌe haꞌe javi pejapo ramo, Senhor Penderuete peayvua rupi, heko rupi pendekuai, haꞌe hexeve peiko ramo

23 Senhor oipeꞌapa ꞌrã amboae regua kuery haꞌe javi. Haꞌe ramo pejopy ꞌrã haꞌe kuery ikuaiague, peẽ kuery gui hetave haꞌe imbaraetekueve teĩ.

24 Haꞌe gui mamo rã rei pepyrõa ma penembaꞌe meme ꞌrã, tekoa eꞌỹa guive, Líbano haꞌe yakã Eufrates yakã guive, yeꞌẽ kuaray oikea katygua peve.

25 Avave rei ndaꞌipoꞌakai ꞌrã pendere. Mbaꞌeta yvy pepyrõa haꞌe javi rupi Senhor Penderuete omoingo ꞌrã pendegui okyjea aguã rami, ijayvuague rami vy.

26 Imoingo porãarã eꞌỹ vy imoingo vaiarã re ijayvuague — Maꞌẽ, aỹ penerenonde py amoĩ penemoingo porãarã, eꞌỹ vy penemoingo vaiarã.

27 Penemoingo porãa oiko ꞌrã Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue pejapopa ramo, aỹ amboaxa vaꞌe rupi ae.

28 Haꞌe rã penemoingo vaia ma oiko ꞌrã Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue pejapo ꞌrãgue py pejepeꞌa ramo tape pendevy aỹ aikuaa uka vaꞌe gui, amboae tuuete kuery rupi ndapeikuaai vaꞌeri peo vy.

29 Haꞌe gui yvy penderekoarã peo aguã py Senhor Penderuete pendereraa ma jave pemombeꞌu ꞌrã penemoingo porãa regua Gerizim yvyty áry gui, haꞌe rã penemoingo vaia regua ma Ebal yvyty áry gui ꞌrã pemombeꞌu.

30 Haꞌe vaꞌe mokoĩve yvyty ma Jordão yakã rovai re oĩ, kuaray oikea katy, cananeu kuery yvy re, yvy joja reia re Gilgal rexei, Moré py yvyra carvalho ikuai vaꞌe katyꞌi.

31 Mbaꞌeta peaxa ta ma Jordão yakã, pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽague py pendekuai aguã. Haꞌe py ꞌrã penhemboekoa.

32 Haꞌe rami avi penheaꞌã ayvu haꞌe ꞌarandua rupigua aỹ aikuaa uka vaꞌe haꞌe javi rupi pendekuai aguã.

12

1 Anhetẽ vaꞌe rupi ombojerovia atyrã oiporavoague — Povaꞌe ayvu oeja pyre haꞌe ꞌarandu rupigua pejapo ꞌrã pendeyvyrã Senhor peneramoĩ kuery Ruete omeꞌẽ vaꞌekue py, ára nhavõ haꞌe vaꞌe yvy re peikoa pukukue re.

2 Amboae regua kuery peipeꞌa vy pemomba ꞌrã nguuete ramigua mboeteaty, yvyty haꞌe yvyꞌãꞌi áry haꞌe javi rupi, haꞌe yvyra rovana guy rupi ikuai vaꞌe haꞌe javi.

3 Peitypa ꞌrã haꞌe kuery mbaꞌe altar haꞌe javi, ita omopuꞌã vaꞌekue pemboaꞌypa ꞌrã, taꞌangaa yvyra gui omoꞌã vaꞌekue peapypa ꞌrã tata py, mbaꞌemo ryku gui nguuete raꞌangaarã ojapo vaꞌekue pemboaꞌypa avi ꞌrã, hery pemboguepa aguã haꞌe vaꞌe yvy gui.

4 — Mbaꞌeta Senhor Penderuete ma haꞌe rami eꞌỹ ꞌrã pemboete.

5 Haꞌe rami ꞌrãgue py haꞌe javi regua ikuaiague mbyte py Senhor Penderuete peteĩ henda oiporavo ꞌrã guery omoĩ, haꞌe ojeupegua oo oĩ aguã. Haꞌe py ae ꞌrã peo peka vy.

6 Haꞌe katy ꞌrã peru mbaꞌemo peapy vy pemeꞌẽ vaꞌerã haꞌe mymba pejuka vy pemeꞌẽ vaꞌerã, dízimo pereko vaꞌe, mbaꞌemo pendepo py peru vaꞌe, mbaꞌemo penhenhanduaꞌi rami pemeꞌẽ vaꞌerã, haꞌe gui jypyꞌi guare penerymba vaka haꞌe vexaꞌi raꞌyꞌi oiko vaꞌekue.

7 Haꞌe py Senhor Penderuete renonde py ae ꞌrã pekaru haꞌe perovyꞌa pekuapy opa mbaꞌe pejapoa py, peẽ haꞌe pendero pygua kuery reve, Senhor Penderuete penemoingo porã rire.

8 Apy jajapoa rami veꞌỹ ꞌrã pendekuai, mbaꞌeta aỹ peve peteĩ-teĩ haꞌe ae ojou porãa rami rive ꞌrã ikuai,

9 mbaꞌeta ndapeupityi teri pepytuꞌu aguã pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌe.

10 Haꞌe rami avi peaxa ꞌrãe Jordão yakã, pendekuai aguã pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌerã py. Haꞌe ramo pendevy pe omeꞌẽ ꞌrã pepytuꞌu aguã penderovaigua kuery pendeyvýry rupi ikuai vaꞌe haꞌe javi gui. Haꞌe ramo pendekuai porã ꞌrã opa mbaꞌe vai gui.

11 Haꞌe ramo Senhor Penderuete oiporavo ꞌrã peteĩ henda hery oĩ aguã. Haꞌe py ae ꞌrã peru pendevy aruruka vaꞌekue haꞌe javi: mbaꞌemo peapy vy pemeꞌẽ vaꞌerã haꞌe mymba pejuka vy pemeꞌẽ vaꞌerã, dízimo pereko vaꞌe, mbaꞌemo pendepo py pejapo vaꞌekue, haꞌe gui iporãgueve Senhor peguarã pemeꞌẽ aguã penhemboayvuague haꞌe javi.

12 Haꞌe rami vy pevyꞌa ꞌrã Senhor Penderuete renonde py, peẽ kuery, penderaꞌy haꞌe penderajy kuery, pendevygua escravo avakue haꞌe kunhague, haꞌe gui levita kuery peneretã py ikuai vaꞌe, penembyte rupi ijyvy eꞌỹ vaꞌe teĩ.

13 Penheangu ke, mbaꞌemo peapy vy pemeꞌẽ eꞌỹ aguã mamo rã pexa rã haꞌeve reia py rive.

14 Haꞌe rami ꞌrãgue py peẽ kuery vaꞌe regua pendekuaia gui peteĩꞌi henda Senhor oiporavoague py ꞌrã peo mbaꞌemo peapy vy pemeꞌẽ aguã, haꞌe ayvu amboaxa vaꞌe haꞌe javi pejapo aguã.

15 Xoꞌo hoꞌu haꞌe mbaꞌemo omeꞌẽ aguã re ijayvua — Haꞌe rami avi nderekoa py ae haꞌeve xoꞌo rejuka vy reꞌu tema aguã, nenheꞌẽ py reꞌuxea rami, Senhor Nderuete ojou uka vaꞌe rei. Haꞌeve vaꞌe eꞌỹ vy haꞌeveꞌỹ vaꞌe reiko teĩ haꞌeve reꞌu aguã, guaxu puku haꞌe guaxu eteꞌi roꞌo reꞌua rami. Mbaꞌeta guaxu puku ma kaꞌaguy rupigua rã Senhor pe omeꞌẽ mbyrã eꞌỹ. Haꞌeve amongue vaꞌe rei hoꞌu tema aguã.

16 Haꞌe rã huguykue ma ndereꞌui ꞌrã. Yy rami renhoẽ ꞌrã yvy py.

17 Haꞌe rami teĩ nderekoa py ma ndaꞌevei reꞌu aguã dízimo-rã rembojaꞌo vaꞌekue, mbaꞌemo aju gui, eꞌỹ vy uva rykue gui, azeite, nerymba kuery vaka haꞌe vexaꞌi raꞌy jypyguare regua gui voi. Neĩ ndaꞌevei reꞌu aguã mbaꞌemo remeꞌẽ aguã re renhemboayvuague regua gui, mbaꞌemo renhenhanduaꞌi rami remeꞌẽ vaꞌerã, neĩ remeꞌẽ aguã ndepo py rejapo vaꞌekue gui voi.

18 Haꞌe nunga ma Senhor Nderuete renonde anho ꞌrã reꞌu, henda haꞌe oiporavoague py ae, ndee, nderaꞌy kuery, nderajy kuery, ndevygua escravo avakue haꞌe kunhague, haꞌe levita kuery nderekoa py ikuai vaꞌe. Haꞌe rami vy Senhor Nderuete renonde py ae ꞌrã revyꞌa rejapoa haꞌe javi py.

19 Enheangu ke, eipytyvõ eꞌỹ eme levita kuery yvy re reikoa ja.

20 — Haꞌe gui Senhor Nderuete oayvuague rami vy ndeyvyrã ombotuvixave ma ramo, xapyꞌa rei xoꞌo reꞌuxe vy “Haꞌu ꞌrã xoꞌo” ꞌre ꞌrã. Haꞌe rami vy nderekoa py ae ꞌrã reꞌu, reꞌuxea rami.

21 Haꞌe rami avi henda Senhor Nderuete guery omoĩ aguã oiporavoague gui mombyry ri reiko vy ma rejuka ꞌrã nerymba vaka haꞌe vexaꞌi kuery Senhor ojou uka vaꞌekue, haꞌe nderekoa py ae teĩ haꞌeve reꞌu aguã, reꞌuxea rami, ndevy amboaxaague rami vy.

22 Guaxu puku haꞌe guaxu eteꞌi roꞌo reꞌua rami ꞌrã reꞌu xoꞌo. Haꞌe nunga gui ma avakue haꞌeve vaꞌe haꞌe haꞌeveꞌỹ vaꞌe teĩ haꞌeve hoꞌu aguã.

23 Haꞌe rami avi eikuaa pota huguy reve reꞌu eꞌỹ aguã, mbaꞌeta tuguy re ma oĩ tekove. Ndaꞌevei tekove xoꞌo reve reꞌu aguã.

24 Heꞌu eme tuguy. Yvy py ꞌrã renhoẽ yy rami.

25 Ndereꞌui ꞌrãe. Nderaꞌy kuery ndereikovevei rire ndoꞌui avi ꞌrã, Senhor penemoingo porã aguã, henonde haꞌevea ramigua anho pejapo ramo.

26 Haꞌe rã mbaꞌemo rereko vaꞌe gui reikyꞌaꞌo uka vaꞌekue, haꞌe remeꞌẽ aguã re renhemboayvuague vaꞌe ma henda Senhor oiporavoague py ae ꞌrã reraa.

27 Senhor Penderuete pegua altar áry ae ꞌrã reapy vy remeꞌẽ, hoꞌokue haꞌe huguykue guive. Mymba remeꞌẽ vaꞌe ruguykue ma onhoẽa ꞌrã Senhor Penderuete pegua altar áry rupi. Haꞌe rã hoꞌokue gui ma reꞌu ꞌrã.

28 Eikuaa pota rejapopa aguã ayvu amboaxa vaꞌekue haꞌe javi, ndee haꞌe nderaꞌy kuery peiko porã aguã rakaꞌe rã peve, Senhor Penderuete renonde haꞌevea ramigua pejapo ramo.

29 — Haꞌe gui penerenonde gui Senhor Nderuete amboae regua kuery oipeꞌapa ma jave, haꞌe ijyvykue py reo ma vy nderekoa aguã,

30 enheangu haꞌe kuery ikuaiague rami avi reiko eꞌỹ aguã, nerenonde gui omombaa rire teĩ. Eikuaa pota rei eme guive haꞌe kuery ruete raꞌangaa kuery re, neĩ “Haꞌe kuery nguu ete raꞌangaa omboeteague rami xee voi ajapo ꞌrã”, ꞌre eme.

31 Emboete eme Senhor Nderuete haꞌe rami, mbaꞌeta haꞌe kuery nguuete kuery pe ojapo vaꞌe ma Senhor pe rã ojeguarua haꞌe ojou vaipy meme, mbaꞌeta nguuete kuery pe haꞌe kuery oapy ꞌrã guaꞌy haꞌe guajy kuery eteve voi.

32 — Rejapopa ꞌrã ayvu amboaxa vaꞌe haꞌe javi. Hiꞌáryve neremoĩvei ꞌrã, neĩ neremboivei ꞌrã guive.

13

1 Profeta ramigua rive haꞌe mbaꞌemo raꞌangaa mboetea rupi nhomoingoxe vaꞌe re ijayvua — Haꞌe gui xapyꞌa rei peteĩ profeta, haꞌeꞌỹ vy mbaꞌemo rexa raꞌua penembyte py oiko vy omombeꞌu ma voi ꞌrã hexa pyrã eꞌỹ vy nhomondyipaarã,

2 haꞌe rire hexa pyrã eꞌỹ vy nhomondyipaarã omombeꞌu vaꞌekue oiko ꞌrã, teĩ haꞌe vaꞌe aipoeꞌi avi ꞌrã: “Jaa ke amboae tuuete kuery ndajaikuaai teri vaꞌekue pe ju jaiko”, heꞌi ramo ma

3 pendu pota eme profeta eꞌỹ vy mbaꞌemo rexa raꞌua ayvu. Mbaꞌeta Senhor Penderuete pendereko aꞌã, oikuaaxe vy anhetẽ pa pendepyꞌa haꞌe penenheꞌẽ haꞌe javi py peayvu raꞌea.

4 Senhor Penderuete rupive anho ꞌrã peiko, henonde pejererokyjea rupi ꞌrã pendekuai. Pejapo ꞌrã haꞌe ojapo uka vaꞌe, pendu ꞌrã ijayvua, ixupe ae ꞌrã peiko, hexe anho ꞌrã penhemboja.

5 Haꞌe gui haꞌe vaꞌe profeta eꞌỹ vy mbaꞌemo rexa raꞌua ma pejuka ꞌrã, Senhor Penderuete rovai nhomopuꞌãa rupi ijayvu rire, Egito yvy re escravo pendekuaiague gui penerenoẽare rovai ijayvu, pendepeꞌaxe vy Senhor Penderuete tape oeja vaꞌekue gui. Haꞌe rami vy penembyte gui peipeꞌa ꞌrã mbaꞌemo vai.

6 Xapyꞌa rei nderyvy eꞌỹ vy nderykeꞌy ndexy piꞌa ae haꞌe rami ꞌrã ijayvu, nderaꞌy eꞌỹ vy nderajy, nderaꞌyxy reayvu vaꞌe mbaꞌe, eꞌỹ vy neirũ ndee ae rejeayvua rami reayvu vaꞌe teĩ nhemi rupi ndereroayvu vy aipoeꞌi ꞌrã: “Jaa jaiko amboae tuuete kuery pe ju, haꞌe nunga ndee neĩ neramoĩ kuery ma voi ndoikuaai vaꞌe teĩ,

7 amboae regua ndeyvýry ikuai vaꞌe ruete raꞌangaa pe ae, ndea gui mombyry eꞌỹ vy haꞌeꞌi rupigua, pendeyvy re mamo rã rei”, heꞌi ramo ma

8 enhembotavy uka eme ixupe, endu pota eme, hexe emaꞌẽ eme guive remboaxya rupi. Ndereraa jepe ukai ꞌrã, nerenhomi ꞌrã guive.

9 Haꞌe rami ꞌrãgue py rejuka ꞌrãe. Ndee ranheꞌi ꞌrã ndepo reupi rejuka aguã, haꞌe gui heta vaꞌe kuery haꞌe javi ju ꞌrã.

10 Pejapipa ꞌrã ita py omano peve, mbaꞌeta Senhor Penderuete Egito yvy re escravo peikoague gui penerenoẽare gui pendepeꞌaxe rire.

11 Haꞌe rami rã Israel kuery haꞌe javi omombeꞌua rã oendu vy ojererokyje ꞌrã okuapy, haꞌe haꞌekue ramigua mbaꞌemo vai ndojapovei ꞌrã penembyte rupi.

12 — Haꞌe gui xapyꞌa rei amongue tetã pendekoarã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue rupi pendu ꞌrã omombeꞌua vy aipoꞌea rã:

13 “Penderekoa py avakue heko vai vaꞌe ojeꞌoi vy nhombotavypa tetã pygua kuery, ‘Jaa amboae ruete ndajaikuaai vaꞌekue pe jaiko’ heꞌi vaꞌe”,

14 ꞌea ramo pendu vy ma peikuaa pota porã ꞌrã, pexa pota haꞌe peporandu porã ꞌrã. Xapyꞌa rei haꞌe rami ete mbaꞌemo vai penembyte rupi anhetẽ ri oiko raꞌe ramo

15 haꞌe vaꞌe tetã pygua kuery pejukapa ꞌrãe kyxe py. Pemomba ꞌrã haꞌe py ikuai vaꞌekue haꞌe javi, mymba kuery guive.

16 Imbaꞌe rei-reikue ma pemboatypa ꞌrã tetã mbyte py, haꞌe vy tetã haꞌe mbaꞌe rei-rei reve peapypa ꞌrã Senhor Penderuete pe mbaꞌemo oapy vy omeꞌẽmby rami. Haꞌe rami rire haꞌe vaꞌe tetã mbaꞌemo vaikueaty rive ꞌrã oĩ rakaꞌe rã peve, ndojapoavei ꞌrã guive.

17 Omomba pyrã regua neĩ peteĩve topyta eme pendepo py, Senhor penemboaxy nhombopaga veꞌỹ aguã poxya rupi, haꞌe penderayvua rupi penemboetave aguã, peneramoĩ kuery pe ouraague rami vy,

18 xapyꞌa rei Senhor Penderuete ijayvua pendu vy haꞌe ojapo uka vaꞌekue haꞌe javi pejapo ri ramo, aỹ amboaxa vaꞌe ae, Senhor Penderuete renonde rupi haꞌevea ramigua anho pejapo aguã.

14

1 Onhekyxĩ rei eꞌỹ aguã re ijayvua — Senhor Penderuete raꞌy kuery ae peiko. Haꞌe nunga rupi penhekyxĩ rei eme, neĩ penderova katy ma voi penhopĩ eme omano vaꞌekue káuxa pendepyꞌa vai vy.

2 Mbaꞌeta peẽ kuery ma Senhor Penderuete pegua ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe pendekuai. Haꞌe javi regua yvy jave rupi ikuai vaꞌe gui Senhor pendeporavo vaꞌekue ojeupe guarã.

3 — Neĩ peteĩve ndapeꞌui ꞌrã ojeguarupy regua.

4 Povaꞌe mymba roꞌo anho ꞌrã peꞌu: vaka, vexaꞌi, kavara,

5 guaxu eteꞌi, guaxu puku, guaxu mirĩ, kavara kaꞌaguy regua, antílope, vexa yvyty rupigua haꞌe gamo.

6 Mymba ikuai vaꞌe regua ipyapẽ mbyte rupi jaꞌo vaꞌe, haꞌe oixuꞌu jevy vaꞌe ma haꞌeve meme ꞌrã peꞌu aguã.

7 Haꞌe rã povaꞌe ma ndapeꞌui ꞌrã: mymba oixuꞌu jevy vaꞌe anho, haꞌeꞌỹ vy ipyapẽ jaꞌo vaꞌe anho: camelo, tapixi haꞌe arganaz, oixuꞌu jevy vaꞌeri ipyapẽ jaꞌo vaꞌeꞌỹ vy. Haꞌe nunga ma haꞌeveꞌỹ vaꞌe ꞌrã pendevy.

8 Poryko voi ndaꞌevei, mbaꞌeta ipoapẽ jaꞌo vaꞌeri oixuꞌu jevy vaꞌeꞌỹ guive vy haꞌeveꞌỹ vaꞌe ꞌrã pendevy. Haꞌe vaꞌe roꞌo ndapeꞌui ꞌrã, heꞌõgue re voi pepoko eme.

9 — Yy rupi ikuai vaꞌe gui ma povaꞌe regua ꞌrã peꞌu: ipepo haꞌe ipekue vaꞌe haꞌe javi.

10 Haꞌe rã opa mbaꞌe ipepo eꞌỹ vaꞌe, haꞌeꞌỹ vy ipekue eꞌỹ vaꞌe ma ndapeꞌui ꞌrã. Haꞌeveꞌỹ vaꞌe meme ꞌrã pendevy.

11 — Haꞌe gui guyra jaꞌu aguã haꞌeve vaꞌe haꞌe javi regua ma peꞌu ꞌrã.

12 Haꞌe rã povaꞌe ma peꞌu vaꞌerã eꞌỹ: taguato guaxu, quebrantosso, taguato guaxu yeꞌẽ rupigua,

13 açor, taguato haꞌe milhano, haꞌe haꞌe vaꞌe regua ma guive rã;

14 haꞌe javi uruvu, haꞌe haꞌe vaꞌe regua ma guive rã;

15 haꞌe gui avestruz, urukureꞌa, mbyju yeꞌẽ rupigua, taguato, haꞌe haꞌe vaꞌe regua ma guive rã;

16 haꞌe gui mocho, íbis, akaꞌẽ,

17 oko, abutre, uruvu yeꞌẽ rupigua,

18 kuruka haꞌe guyraxĩ, haꞌe haꞌe vaꞌe regua ma guive rã; haꞌe gui poupa haꞌe mbopi.

19 — Haꞌe javi regua omyĩꞌi haꞌe oveveꞌi vaꞌe ma guive rã haꞌeveꞌỹ vaꞌe pendevy, peꞌu vaꞌerã eꞌỹ.

20 Haꞌe rã guyra haꞌeve vaꞌe haꞌe javi regua ma peꞌu ꞌrã.

21 — Mymba omano rive vaꞌekue ma ndapeꞌui ꞌrã. Haꞌeve pemeꞌẽ aguã amboae regua kuery peneretã py ikuai vaꞌe pe hoꞌu aguã, haꞌeꞌỹ vy amboae regua kuery pe pemboekovia aguã, mbaꞌeta peẽ kuery ma Senhor Penderuete pegua ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe. — Napembojyi ꞌrã kavara raꞌy ixy kamby py ae.

22 — Haꞌevea rami kuerei ꞌrã dízimo remeꞌẽ mbaꞌemo raꞌyĩ renhotỹ vaꞌekue aju guigua, maꞌetỹa nhavõ mbaꞌety rupi remonoꞌõ vaꞌe gui.

23 Dízimo regua gui ma Senhor Nderuete renonde ꞌrã reꞌu, guery omoĩ aguã oiporavoague py, mbaꞌemo aju guigua, vinho, azeite, haꞌe gui nerymba vaka haꞌe vexaꞌi kuery raꞌy ypyꞌi regua gui. Haꞌe rami vy ꞌrã reikuaa Senhor Nderuete renonde rejererokyjea rupi reiko aguã, reikovea pukukue re.

24 Haꞌe gui xapyꞌa rei henda Senhor Nderuete guery omoĩ aguã oiporavoague mombyry ete ramo ndaꞌevei ꞌrã haꞌe py reraa aguã, nderekoa gui mombyry ramo haꞌe Senhor Nderuete ojou uka reta vaꞌekue remeꞌẽ aguã,

25 haꞌe ramo remboekovia ꞌrã dízimo, haꞌe hepykue peráta ndepo py reraa reve tereo henda Senhor Nderuete oiporavoague py.

26 Haꞌe vaꞌe peráta re ma rejogua ꞌrã nenheꞌẽ py remeꞌẽxe vaꞌe rei, vaka, vexaꞌi, eꞌỹ vy vinho, oyꞌu pyrã irove vaꞌe, haꞌeꞌỹ vy nenheꞌẽ py remeꞌẽxea rendua rami tema. Haꞌe rami vy haꞌe py, Senhor Nderuete renonde py ae reꞌu vy revyꞌa ꞌrã ndero pygua kuery haꞌe javi reve.

27 — Haꞌe rami teĩ eipytyvõ eꞌỹ eme levita kuery neretã mbyte ikuai vaꞌe, pendeyvy rupi oyvyrã ndojopyi rire.

28 Mboapy maꞌetỹa opa nhavõ ma dízimo haꞌe vaꞌe maꞌetỹa mbaꞌemo aju regua remonoꞌõ vy neretã py ae ꞌrã remoĩ porã.

29 Haꞌe ramo levita kuery ou ꞌrã hoꞌu aguã (pendeyvy rupi oyvyrã ndojopyi rire). Ou avi ꞌrã amboae regua kuery, tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe neretã py ikuai vaꞌe. Okaru ꞌrã okuapy hevyatãmba peve, Senhor Nderuete nemoingo porã aguã ndepo py rejapo vaꞌe haꞌe javi py.

15

1 Oreveague omboguepaa aguã ára pyguarã re ijayvua — Haꞌe gui sete maꞌetỹa opa nhavõ remboguepa kuerei ꞌrã ndevy oreveaague.

2 Po rami ꞌrã rembogue: Neirũ kuery pe mbaꞌemo reiporuka vaꞌekue haꞌe javi rembogue ꞌrã omboekovia aguã vaꞌekue. Haꞌe rami vy neremboekovia ukai ꞌrã neirũ eꞌỹ vy nderyvy kuery pe, rembogue aguã Senhor oikuaa uka ramo.

3 Haꞌe rã amboae regua kuery pe ma haꞌeve remboekovia uka aguã, haꞌe rã nderyvy oiporu vy ogueraa vaꞌekue ma neremboekovia ukavei ꞌrã.

4 Haꞌe rami vy pendekuaia py iporiaukueꞌi ikuai eꞌỹ aguã, mbaꞌeta opa mbaꞌe py Senhor Penderuete penemoingo porã ꞌrã yvy penderekoarã omeꞌẽ vaꞌekue py,

5 xapyꞌa rei Senhor Penderuete ayvu pendu ri ramo, aỹ amboaxa vaꞌe haꞌe javi pejapo ete aguã.

6 Mbaꞌeta Senhor Penderuete penemoingo porã ꞌrãe, aipoeꞌiague rami vy. Haꞌe ramo heta regua kuery pe peiporuka ꞌrã mbaꞌemo, teĩ haꞌe kuery gui ma peẽ kuery ndapeiporui ꞌrã mbaꞌeve. Heta regua re pendepoꞌaka ꞌrã, teĩ haꞌe kuery ma pendere ndaꞌipoꞌakai ꞌrã.

7 — Ndeyvyrã Senhor Nderuete omeꞌẽague rupi xapyꞌa rei nderekoa rupi oiko ꞌrã nderyvy iporiaukueꞌi vaꞌe, neretã oĩ vaꞌe pygua. Haꞌe ramo ma ndepyꞌa ratã eme, neĩ nerakãteꞌỹ eme guive nderyvy iporiaukueꞌi pe.

8 Haꞌe rami ꞌrãgue py reipeꞌa ꞌrã ndepo opa marãgua reiporuka aguã ixupe oata vaꞌe rei.

9 Enheangu ke amboae rami rei ndepyꞌa eꞌỹ aguã, aipoꞌre eme guive: “Sete maꞌetỹa ovaẽ ta ma, orevea nhamboguepa aguã”, ꞌre eme, nderyvy iporiauꞌi vaꞌe re remaꞌẽ vai vy ixupe mbaꞌeve neremeꞌẽi aguã. Mbaꞌeta haꞌe rami rã Senhor pe ojapukai ꞌrã nderovai, haꞌe ndere oĩ ꞌrã rejejavya.

10 Remeꞌẽxeaꞌi py emeꞌẽ ixupe, ndepyꞌa re mbaꞌemo vai toĩ eme remeꞌẽa py. Haꞌe rami rã Senhor Nderuete nemoingo porã ꞌrã ndepo py rejapo vaꞌe haꞌe rejapoxea haꞌe javi py.

11 Mbaꞌeta ikuai ꞌrãe iporiaukueꞌi yvy re. Haꞌe nunga rupi aipoaꞌe ndevy: Eipeꞌa ndepo, remeꞌẽxeaꞌi py remeꞌẽ aguã nderyvy ojexavai reiꞌi vaꞌe haꞌe iporiaukueꞌi ndeyvy re ikuai vaꞌe pe.

12 — Xapyꞌa rei peteĩ nderyvy eꞌỹ vy nereindy hebreu regua ndevy ovendea ramo ma mboapy meme maꞌetỹ peveꞌi ꞌrã remombaꞌeapo. Haꞌe gui sete maꞌetỹa py ma repoi ju ꞌrã.

13 Ndea gui oo ma jave emondouka rive eme mbaꞌemo reraa uka eꞌỹ re.

14 Ixupe remeꞌẽxeaꞌi py emeꞌẽ nerymba kuery regua, mbaꞌemo moaꞌyĩaty gui, haꞌe uva renhamiaty gui guare. Senhor Nderuete nemoingo porãague regua gui remeꞌẽ ꞌrã ixupe.

15 Nemaꞌenduꞌa ke Egito yvy re ndee voi escravo reikoague gui Senhor Nderuete nerenoẽague re. Aỹ gui ma haꞌe nunga amboaxa ndevy.

16 Haꞌe rã xapyꞌa rei nerembiguai “Xee ndaai ꞌrã ndea gui” heꞌi ꞌrã ndevy, mbaꞌeta nderayvu haꞌe ndero pygua kuery voi, haꞌe ndea py oiko porã.

17 Haꞌe ramo mbaꞌemo mombua py remombu ꞌrã inambi okẽ py. Haꞌe rami rire nerembiguai ae ꞌrã oiko rakaꞌe rã peve. Haꞌe rami ae avi ꞌrã rejapo nerembiguai kunha vaꞌe re.

18 Ndejeupe “Haxy xee apoi aguã” ꞌere eme, mbaꞌeta mboapy meme maꞌetỹ re ma ndevy ombaꞌeapo rire mbyte rupi eteꞌi ombaꞌeapo vaꞌe repy re, Senhor Nderuete nemoingo porã aguã rejapo vaꞌe haꞌe javi py.

19 Lei mymba raꞌy kuery oiko ypyꞌi vaꞌekue re ijayvua — Nerymba vaka eꞌỹ vy vexaꞌi raꞌy oiko ypyꞌi vaꞌekue haꞌe javi ma, ava ri ramo remboaxa ꞌrã Senhor Nderuete peguarã. Vaka raꞌy jypy guare ma neremombaꞌeapoi ꞌrã, haꞌe vexaꞌi raꞌy jypy guare rague ma nderejayai ꞌrã.

20 Haꞌe vaꞌe roꞌo reꞌu ꞌrã Senhor renonde py ndero pygua kuery reve. Maꞌetỹa nhavõ ꞌrã reꞌu, henda Senhor oiporavoague py ae.

21 Haꞌe rami teĩ haꞌe vaꞌe mymba re ivaikuea oĩ ri ramo, hetyma vaikueꞌi eꞌỹ vy oexa eꞌỹ vaꞌe mbaꞌe, haꞌeꞌỹ vy amboae rami ivaikuea oĩ ramo ma neremeꞌẽi ꞌrã Senhor Nderuete pe.

22 Haꞌe vaꞌe ma neretã py ae ꞌrã reꞌu. Peẽ kuery vaꞌe regua haꞌeve vaꞌe haꞌe haꞌeveꞌỹ vaꞌe teĩ peꞌu ꞌrã joa py, guaxu puku eꞌỹ vy guaxu eteꞌi roꞌo peꞌua rami.

23 Haꞌe rã huguykue ma ndapeꞌui ꞌrãe. Penhoẽ ꞌrã yvy py yy rami.

16

1 , ; ; — Abibe jaxy re Páscoa ára ojeupity nhavõ pejapo ꞌrã ngaru Senhor Penderuete pegua. Mbaꞌeta abibe jaxy py ae, pyávy Senhor Penderuete penerenoẽmba rakaꞌe Egito yvy gui.

2 Haꞌe rami rire Páscoa ára ojeupity jave Senhor Penderuete pe pemeꞌẽ ꞌrã penerymba vaka haꞌe vexaꞌi regua, Senhor guery omoĩ aguã oiporavoague py ae.

3 Haꞌe vaꞌe jave py ma mbojape ombovu pyre ndapeꞌui ꞌrã. Sete ára re ꞌrã peꞌu mbojape imbovua revegua eꞌỹ, jexavai regua, (mbaꞌeta Egito yvy gui pejepeꞌa pojava rakaꞌe), peikoa pukukue re penemaꞌenduꞌa aguã Egito yvy gui pejepeꞌaague ára re.

4 Sete ára re pendea py noĩ ꞌrã mbojape mbovua, pendeyvy haꞌe javi rupi. Haꞌe rami avi jypya ára kaꞌarukue xoꞌo pejuka vaꞌekue ma topyta eme koꞌẽguerã.

5 Páscoa ára pyguarã neĩ peteĩve pejuka eme penderekoarã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py,

6 haꞌe rã Senhor Penderuete guery omoĩ aguã oiporavoague py ae ꞌrã pejuka Páscoa ára pyguarã. Kaꞌarukue, kuaray oike ma jave ꞌrã pejuka, Egito yvy gui peẽmbaague hora ojeupity jave ae.

7 Pembojy vy peꞌu ꞌrã Senhor Penderuete oiporavoague py ae. Haꞌe gui koꞌẽgue jevy peo ꞌrã pendero katy pejevy aguã.

8 Mboapy meme ára re ꞌrã peꞌu mbojape imbovua revegua eꞌỹ. Haꞌe gui sete araa py ma Senhor Penderuete pe pejapo ꞌrã nhemboaty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe. Neĩ peteĩve ma napembaꞌeapoi ꞌrã.

9 Pentecostes ára regua ; ; — Haꞌe gui peipapa ꞌrã sete semana peve. Mbaꞌety rupi kyxe py mbaꞌemo aju pemonoꞌõ ypya ára guive sete semana peve ꞌrã peipapa.

10 Haꞌe vy Senhor Penderuete pe pejapo ꞌrã ngaru semanas regua. Pendepo py ae ꞌrã pemeꞌẽ mbaꞌemo pemeꞌẽxeaꞌi py, Senhor Penderuete penemoingo porãague rami.

11 Pevyꞌa ꞌrã pekuapy Senhor Penderuete renonde py, penderaꞌy, penderajy kuery, penerembiguai avakue haꞌe kunhague reve, levita kuery penderekoa py ikuai vaꞌe reve, haꞌe gui amboae regua, tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe kuery pendea rupi ikuai vaꞌe reve, Senhor Penderuete guery omoĩ aguã oiporavoague py ae.

12 Penemaꞌenduꞌa ke Egito yvy re escravo pendekuaiague re. Haꞌe rami vy kovaꞌe ayvu oeja pyre re peikuaa pota ꞌrã pejapo ete aguã.

13 Oguyꞌi py ikuai aguã regua — Haꞌe gui sete ára re pejapo ꞌrã ngaru oguyꞌi py pendekuai aguã regua, mbaꞌemo pemoaꞌyĩmba ma jave, haꞌe uva rykue penhamimba ma rire.

14 Ngarua py pevyꞌa ꞌrã, penderaꞌy, penderajy kuery, penerembiguai avakue haꞌe kunhague, haꞌe gui levita, amboae regua, tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe kuery penderekoa py ikuai vaꞌe reve.

15 Sete ára re ꞌrã ngaru pejapo Senhor Penderuete pegua, Senhor oiporavoague py ae, mbaꞌeta Senhor Penderuete penemoingo porã ꞌrã mbaꞌemo pemonoꞌõa haꞌe pendepo py pejapo vaꞌe haꞌe javi py, opa mbaꞌe py perovyꞌa aguã rami.

16 — Haꞌe rami py maꞌetỹa nhavõ mboapykue-pykue peẽ kuery vaꞌe regua avakue ikuai vaꞌe ojexa uka ꞌrã Senhor Penderuete renonde, oiporavoague py ae: ngaru mbojape imbovua revegua eꞌỹ vaꞌe regua oikoa py, ngaru semanas regua, haꞌe gui ngaru oguyꞌi py ikuai aguã regua oikoa py. Opo py mbaꞌemo ogueru reve anho ꞌrã ojexa uka Senhor renonde py.

17 Peteĩ-teĩ omeꞌẽ ꞌrã ojouaꞌi rami, Senhor Tuuete omoingo porãague rami.

18 — Penderekoarã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py peẽ kuery regua ikuaia haꞌe javi rupi pemoĩ ꞌrã nhomboayvu vaꞌety haꞌe huvixa kueryrã, heta vaꞌe kuery re oikuaa pota aguã haꞌevea rami.

19 Joe peikuaa pota eme haꞌeve eꞌỹa rami rei. Peteĩ peayvuve eme joegui. Pejopy eme omeꞌẽmby, mbaꞌeta omeꞌẽmby ombogue ꞌrã hiꞌarandu vaꞌe rexa haꞌe omboeko vai rive ꞌrã heko porã vaꞌe.

20 Haꞌevea rami meme ꞌrã peikuaa pota, haꞌe rami anhoꞌi, peikove haꞌe penderekoa aguã pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py.

21 Pemoꞌã eme yvyra taꞌangaarã Senhor Penderuete pegua altar yvýry.

22 Neĩ pemoꞌã eme ita Senhor Penderuete ojou vai vaꞌe regua rive.

17

1 Tuuete raꞌangaa mboeteare ombopagaa aguã re ijayvua — Haꞌe gui vaka raꞌy eꞌỹ vy vexaꞌi iporã eꞌỹ, ivaikue rei vaꞌe ma pemeꞌẽ eme Senhor Penderuete pe, mbaꞌeta ixupe ramo ojeguaru pyrã.

2 Xapyꞌa rei pendea py penderekoarã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue rupi pejou ꞌrã ava eꞌỹ vy kunha teĩ Senhor Penderuete renonde teko vai rupi oiko vaꞌe, guexeve guarã ojapo vaꞌekue rupi eꞌỹ.

3 Haꞌe vaꞌe nunga oo vy tuuete mboae pe rive ꞌrã ikuai omboetea rupi, haꞌeꞌỹ vy kuaray, jaxy, haꞌeꞌỹ vy yva re ojekuaa vaꞌe pe rei, xee ajapo ukaague rami eꞌỹ.

4 Haꞌe vaꞌe reko omombeꞌua rã pendu vy ma peikuaa pota porã ꞌrã. Haꞌe gui xapyꞌa rei anhetẽ ete ri Israel kuery mbyte haꞌeveꞌỹ vaꞌe ojapo ramo

5 ava eꞌỹ vy kunha vaꞌe haꞌeveꞌỹ vaꞌe apoare peraa ꞌrã peneretã rokẽ peve, haꞌe vy pejapipa ꞌrã ita py omano peve.

6 Mokoĩ eꞌỹ vy mboapy hexaare omombeꞌu ramo mae ma pejuka omano aguã rami ojejavy vaꞌekue. Peteĩꞌi hexaare omombeꞌu ramo nomanoi ꞌrã.

7 Hexaare ranhe ꞌrã ita omombo ojuka aguã. Haꞌe gui ma heta vaꞌe kuery haꞌe javi ꞌrã ojapi. Haꞌe rami vy pendea gui peipeꞌa aguã heko vai vaꞌe.

8 Haxy ete vaꞌe re huvixa oikuaa pota kuaa aguã re ijayvua — Haꞌe gui mbaꞌemo re reikuaa pota aguã haxy ete ri ramo, jojukaague re mbaꞌe, eꞌỹ vy mbaꞌemo re ojerurea, joapo vaiague, eꞌỹ vy amboae ramigua oikuaa pota ukaa py, haꞌe ramo repuꞌã vy reo ꞌrã Senhor Nderuete oiporavoague py.

9 Haꞌe vy rejexa uka ꞌrã levita regua sacerdote kuery haꞌe nhomboayvu vaꞌety haꞌe jave py ikuai vaꞌe pe. Haꞌe kuery pe reporandu rã omombeꞌu ꞌrã rejapo vaꞌerã.

10 Senhor oiporavoague py ndevy ombovaiague rami ꞌrã rejapo. Enheaꞌã ndevy ojapo uka vaꞌekue rejapopa aguã.

11 Lei re haꞌe kuery nemboꞌeague rami ꞌrã rejapo. Ayvu ndevy omombeꞌuague gui nderejepeꞌai ꞌrãe, reiporu kuaa regua katy, neĩ reiporu kuaa eꞌỹa katy ma voi.

12 Haꞌe gui ava onhemboyvate rei vy Senhor Nderuete pegua sacerdote ayvu noendu potai, neĩ nhomboayvu vaꞌety ayvu ri ramo ma ojukaa ꞌrã, Israel kuery mbyte gui peipeꞌa aguã mbaꞌemo vai,

13 haꞌe nunga heta vaꞌe kuery haꞌe javi oendu vy okyje aguã, onhemboyvate veꞌỹ aguã rami.

14 Huvixaverã omoĩ mbyre rekorã re ijayvua — Xapyꞌa rei yvy penderekoarã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py pevaẽ ma vy aipopeje ꞌrã: “Nhamoĩ huvixave nhandere opena vaꞌerã, haꞌe javi regua nhandeyvýry rupi ikuaia rami” peje ꞌrã.

15 Haꞌe rami vy penderuvixaverã pemoĩ ꞌrã Senhor Penderuete oiporavo vaꞌe ae. Haꞌe rã amboae regua ava penderyvy kuery regua eꞌỹ ma ndaꞌevei pemoĩ aguã, haꞌe rã Israel kuery vaꞌe regua anho.

16 Haꞌe rami avi penderuvixave ma ndaꞌevei ojeupe guarã kavaju omboetave aguã, neĩ Egito yvy katy heta vaꞌe kuery ogueraa jevy aguã, kavaju ojouvexe vy. Mbaꞌeta pendevy “Ndapejevyvei ꞌrã kovaꞌe tape rupi” heꞌi vaꞌekue Senhor.

17 Ndaꞌevei avi ojou reta aguã guaꞌyxy jevyrã, opyꞌa py tape porã gui opia eꞌỹ aguã. Ndaꞌevei guive ojeupe guarã prata eꞌỹ vy ouro ojou reta aguã.

18 — Haꞌe gui guenda opena atyrã py oguapy ma vy ojeupe ae oguerova ꞌrã kovaꞌe lei kuaxia re ombopara vy. Haꞌe vaꞌe ma levita regua sacerdote kuerya py oĩ vaꞌe.

19 Ngupive oguereko riae ꞌrã, oikovea ára nhavõ ogueroayvu aguã. Haꞌe rami vy oikuaa ꞌrã Senhor Nguuete renonde ojererokyjea rupi oiko aguã, haꞌe kovaꞌe lei re ayvu oĩ vaꞌe haꞌe javi rupi omoĩ porã haꞌe ojapopa ete aguã.

20 Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ayvu ojapo ꞌrã opyꞌa py guyvy kuery gui onhemboyvateve eꞌỹ aguã, haꞌe ojapo uka pyre gui ojepeꞌa eꞌỹ aguã, oiporu kuaa regua katy neĩ oiporu kuaa eꞌỹa katy ma voi. Haꞌe rami vy Israel kuery mbyte huvixa oĩ are aguã, haꞌe gui taꞌy kuery ju.

18

1 Sacerdote haꞌe levita kuery peguarã haꞌe hekorã re ijayvua — Haꞌe gui levita regua sacerdote kuery, haꞌe levita kuery haꞌe javi ndoguerekoi ꞌrã oyvyrã Israel kuerya py. Haꞌe kuery okaru ꞌrã Senhor pe oapy vy omeꞌẽ mbyre re, haꞌe kuery peguarã opyta vaꞌe gui.

2 Oyvyrã ma ndoguerekoi ꞌrã guyvy kuery ikuaia rupi. Senhor ae ꞌrã haꞌe kuery mbaꞌerã vaꞌekue, haꞌe kuery pe ijayvuague rami vy.

3 Haꞌe nunga rupi povaꞌe ma sacerdote kuery peguarã heta vaꞌe kuery omeꞌẽ vaꞌekue regua, vaka eꞌỹ vy vexaꞌi kuery mbaꞌe. Sacerdote pegua ma ijaxiꞌy kãgue, haꞌe gui haĩꞌy kãgue haꞌe hyekue.

4 Haꞌe kuery pe pemeꞌẽ avi ꞌrã jypygua mbaꞌemo aju, uva rykue haꞌe azeite iporãgueve gui, haꞌe gui vexaꞌi rague jypy guare voi.

5 Mbaꞌeta haꞌe kuery ma Israel kuery haꞌe javi regua gui Senhor Penderuete oiporavo vaꞌekue, Senhor rery rupi ombaꞌeapo aguã, haꞌe gui taꞌy kuery ju, ára nhavõ reguarã.

6 — Haꞌe gui xapyꞌa rei peteĩ levita ou ꞌrã guekoa peteĩ tetã Israel regua vaꞌe rei gui. Opyꞌa py ombaꞌeapoxeaꞌi haꞌe javi rupi ꞌrã ou henda Senhor oiporavoague py.

7 Haꞌe rami vy ombaꞌeapo ꞌrã Senhor Nguuete rery rupi, guyvy kuery levita regua haꞌe javi Senhor renonde opena okuapya rami.

8 Haꞌe vaꞌe hoꞌu vaꞌerã ma haꞌe kuery pegua reve joo rami ae ꞌrã, mbaꞌemo guekoa py ovendeague repy áryve omeꞌẽa ꞌrã.

9 Imbaꞌekuaa haꞌe imbaꞌevyky vaꞌe kuery rovai ijayvua — Haꞌe gui yvy Senhor Penderuete omeꞌẽague py pevaẽ ma vy napenhemboꞌei ꞌrã haꞌe pygua kuery haꞌeveꞌỹ vaꞌe ojapoa rami pendekuai avi aguã.

10 Penembyte py toiko eme guive guaꞌy eꞌỹ vy guajy tata py oapy vaꞌe, imbaꞌekuaa vaꞌe, tenondegua mombeꞌua, oexaꞌã kuaa vaꞌe, neĩ imbaꞌevyky vaꞌe ma voi,

11 onhemboꞌe vaikue vaꞌe, neĩ omanogue mboayvua, nheꞌẽ vai revegua, neĩ omanogue pe oporandu vaꞌe ma voi.

12 Mbaꞌeta haꞌe nunga apoa ma Senhor pe rã ojeguarupy meme. Haꞌe nunga haꞌe kuery ojapo okuapya re ae Senhor Penderuete oipeꞌa rakaꞌe penerenonde gui.

13 Opa mbaꞌe py heko porã vaꞌe ꞌrã peiko Senhor Penderuete renonde.

14 Mbaꞌeta yvy pejopy vaꞌerã vaꞌe regua kuery ojapyxaka ꞌrã okuapy tenondegua mombeꞌua haꞌe imbaꞌekuaa vaꞌe kuery re. Haꞌe rã pendevy pe ma Senhor Penderuete ndojapo ukai haꞌe nunga.

15 Profeta yvate ete vaꞌe oiko aguã re ijayvua — Penembyte gui Senhor Penderuete omoingo ꞌrã peteĩ profeta-rã, penderyvy regua xee rami guarã ae. Haꞌe vaꞌe re ma pejapyxaka ꞌrã, Profeta Moisés ramigua Senhor omoingo vaꞌerã ma Jesus ae (Atos 3.22-23, 7.37).

16 mbaꞌeta Horebe yvyty re penhemboaty pekuapya py Senhor Penderuete pe pejerure vy “Ndaꞌevei Senhor Oreruete ayvu roenduve aguã, neĩ kovaꞌe tata tuvixa ete vaꞌe roexave aguã, romano eꞌỹ aguã”, peje vaꞌekue.

17 Haꞌe ramo Senhor aipoeꞌi xevy: “Haꞌevea rami haꞌe kuery ijayvu.

18 Haꞌe rami rã haꞌe kuery pe xee amoingo ꞌrã peteĩ profeta-rã penderyvy kuery mbyte gui, ndee ramigua ae. Haꞌe vaꞌe juru py amoĩ ꞌrã xeayvu, haꞌe kuery pe ju omombeꞌu aguã ixupe ajapo ukaague haꞌe javi.

19 Xerery rupi xeayvu haꞌe omombeꞌu ramo ambopaga ꞌrã ndojapyxaka potai vaꞌe haꞌe javi.

20 Ikuai avi ꞌrã profeta kuery xerery rupi merami ijayvu vaꞌeri xeayvu namombeꞌu ukaia vaꞌe, haꞌeꞌỹ vy tuuete mboae rery rupi ijayvu vaꞌe. Haꞌe vaꞌe regua profeta kuery ma pejuka ꞌrã.

21 Xapyꞌa rei aipopeje ꞌrã pendepyꞌa py: ‘Mbaꞌexa vy tu jaikuaa ꞌrã Senhor gui eꞌỹ aipoeꞌi rã?’

22 Peikuaa pota ke: Peteĩ profeta Senhor rery rupi ijayvu teĩ ijayvuague ndojeupityi, ndoikoi ri ramo ma Senhor guigua eꞌỹ ae ijayvu. Haꞌe vaꞌe profeta ma onhemboyvatea rupi rive ijayvu raꞌe. Pekyje eme ixugui.”

19

1 ; — Senhor Penderuete yvy regua oipeꞌapa vy ijyvykue pendevy ju omeꞌẽ ramo haꞌe kuery rekoague haꞌe hoogue ikuai vaꞌe pejopy vy haꞌe py pendekuai ma rire,

2 haꞌe jave py mboapy tetã ju pembojaꞌo ꞌrã pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue mbyte rupi. Jordão yakã yvýry haꞌe kuery ovaẽ ypyague py mboapy tetã ombojaꞌo ma voi rakaꞌe (4.41-43). Apy ma mboapy ju ombojaꞌo aguã re ijayvu, haꞌe javi vy mboapy meme tetã oĩ aguã jojukaare onhemi atyrã.

3 Pejapo ꞌrã tape haꞌe vaꞌe katy oo vaꞌerã, haꞌe pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue pembojaꞌo ꞌrã mboapy henda rupi, haꞌe vaꞌe tetã py jojukaare ma guive rã onhemi aguã.

4 — Povaꞌe nunga jojukaare haꞌeve ꞌrã haꞌe vaꞌe tetã py onhemi vy oikove aguã: oirũ ojukaxe reia py eꞌỹ, potae vy eꞌỹ ojuka vaꞌekue anho.

5 Xapyꞌa rei amongue oo ꞌrã oirũ reve kaꞌaguy re xakã ojaya aguã. Haꞌe vy haxa py yvyra ojaya aguã oity ratã ramo hiꞌy gui ferro oẽ xapyꞌa ramo oirũ omongarau rire omano ꞌrã. Haꞌe gui ijukaare oo vy onhemi ꞌrã haꞌe vaꞌe tetã py oo jepe aguã.

6 Haꞌe rami eꞌỹ rã huguy repyarã opyꞌa py ipoxy reve jojukaare omonha vy oupity ꞌrã tape ipuku-a rupi. Haꞌe vy ojuka ꞌrã, omano aguã rami eꞌỹ oiko teĩ, jojukaxe reia py eꞌỹ rire.

7 Haꞌe nunga rupi aipoaꞌe mboapy tetã peiporavo aguã.

8 Xapyꞌa rei Senhor Penderuete peneramoĩ kuery pe ouraague rami vy ombotuvixave ꞌrã pendeyvy, haꞌe pendevy omeꞌẽmba ꞌrã yvy omeꞌẽ ꞌrã vaꞌekue,

9 xapyꞌa rei haꞌe ojapo uka vaꞌekue aỹ amboaxa vaꞌe haꞌe javi pejapo ramo Senhor Penderuete peayvu, haꞌe ára nhavõ ixuguigua tape rupi peiko aguã, haꞌe rami vy ma mboapy tetã ju ꞌrã pejouve, mboapy ae ma vaꞌekue áryve,

10 haꞌe rami pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py heko porã vaꞌe ruguy omoẽa eꞌỹ aguã, pendere oĩ eꞌỹ aguã tuguy omoẽague re opaga aguã.

11 — Haꞌe gui xapyꞌa rei oiko ꞌrã oirũ ndoayvui vy oity aguã re onhembopyꞌa vaꞌe. Haꞌe vy hexe opuꞌã vy oinupã vy ojuka ꞌrã, haꞌe gui onhemi ꞌrã peteĩ tetã peiporavo vaꞌekue py.

12 Haꞌe ramo hekoa ae pygua nhomongeta vaꞌety kuery omondouka ꞌrã heruarã, haꞌe oguerua ma ramo omboaxa ꞌrã huguy repyarã po py ojuka aguã.

13 Haꞌe vaꞌe re pemaꞌẽ eme pemboaxya rupi, Israel kuery mbyte gui peipeꞌa aguã heko porã vaꞌe ruguy moẽare ojejavyague, pendekuai porã aguã.

14 Yvy jaꞌoa haꞌe mbaꞌemo mombeꞌua kuery re ijayvua — Erova eme neirũ kuery yvy markaa, ymagua kuery pendeyvy re omoꞌã vaꞌekue, yvy Senhor Penderuete penderekoarã omeꞌẽ vaꞌekue py.

15 — Amongue teko vai, eꞌỹ vy jejavya ma guive rã ojapo rire teĩ peteĩꞌi hexaare ndaꞌevei hovai opuꞌã vy hekokue omombeꞌu aguã. Mokoĩ, mboapy hexaare omombeꞌu rire mae ꞌrã peikuaa anhetẽgua.

16 Xapyꞌa rei joe amongue opuꞌã vy hekokue ramigua omombeꞌu ꞌrã teko vai ojapoague rami.

17 Haꞌe rami rã mokoĩve avakue joupe ijayvu vaꞌekue ojexa uka ꞌrã Senhor renonde py, sacerdote haꞌe nhomboayvu vaꞌety kuery haꞌe vaꞌe ára ikuai vaꞌe renonde.

18 Nhomboayvu vaꞌety kuery oikuaa pota porã ꞌrã. Ijayvu riveague, guyvy rovai ijapuague ri oikuaa vy

19 hexe ojapo ꞌrã guyvy re ojapoxeague rami. Haꞌe rami vy ꞌrã peipeꞌa teko vai penembyte gui,

20 amboae kuery oendu vy okyje aguã, haꞌekue ramigua ndojapoavei aguã penembyte rupi.

21 Joapo vaiare re pemaꞌẽ eme pemboaxya rupi: joekove oipeꞌaague re peipeꞌa avi ꞌrã hekove, joexa omombuague re pemombu avi ꞌrã hexa, nhoaĩ omopẽague re pemopẽ avi ꞌrã haĩ, jopo ojayaague re pejaya avi ꞌrã ipo, eꞌỹ vy jopy ojayaague re pejaya avi ꞌrã ipy.

20

1 Joe opuꞌãa rã guarã re ijayvua — Haꞌe gui penderovaigua kuery reve pepuꞌã aguã peo vy pexa ꞌrã kavaju áry eꞌỹ vy karóxa py ou vaꞌe pendegui hetave vaꞌe. Haꞌe rami teĩ pekyje eme, mbaꞌeta pendereve oiko Senhor Penderuete Egito yvy gui penerenoẽare ae.

2 Joe pepuꞌã aguã py pevaẽ ta ramo penerenonde sacerdote oo vy ijayvu ꞌrã peẽ kuery pe.

3 Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: “Pendu ke, Israel kuery. Aỹ pevaẽ ta ma penderovaigua kuery reve joe pepuꞌã aguã py. Penhemondyi eme penekuraxõ py. Pekyje eme, peryryipa eme, napenderekorãvei eme guive penderovai haꞌe kuery ou rã pexa vy,

4 mbaꞌeta Senhor Penderuete oo ꞌrã peẽ kuery reve. Pendere vy haꞌe opuꞌã ꞌrã penderovaigua kuery re, pendereraa jepe aguã”, heꞌi ꞌrã.

5 — Haꞌe gui yvatekueve ju peẽ kuery pe ijayvu ꞌrã. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: “Peẽ kuery vaꞌe regua mavaꞌe tu ngoorã ojapo teĩ nomboaxai teri SENHOR peguarã? Haꞌe vaꞌe tojevy ju ngoo katy, joe opuꞌãa py omano ramo amboae ju omboaxa eꞌỹ aguã.

6 Haꞌe peẽ kuery vaꞌe regua mavaꞌe tu uva tyrã onhotỹ vaꞌeri hiꞌa nomonoꞌõi teri? Haꞌe vaꞌe tojevy ju ngoo katy, joe opuꞌãa py omano ramo amboae ju omonoꞌõ eꞌỹ aguã.

7 Peẽ kuery vaꞌe regua mavaꞌe tu kunha re omendaxe vaꞌeri nomendai teri? Haꞌe vaꞌe tojevy ju ngoo katy, joe opuꞌãa py omano ramo amboae ju kunha re omenda eꞌỹ aguã.

8 Peẽ kuery vaꞌe regua mavaꞌe tu okyje raxa haꞌe ipyꞌa vava rei vaꞌe? Haꞌe vaꞌe tojevy ju ngoo katy, tyvy kuery voi opyꞌa py okyjea oendu avi eꞌỹ aguã, haꞌe vaꞌe opyꞌa py okyjea rami”, heꞌi ꞌrã yvatekueve heta vaꞌe kuery pe ijayvu vy.

9 Heta vaꞌe kuery pe yvatekueve ijayvupa ma vy mae ma omoĩ ꞌrã xondaro kuery ruvixarã haꞌe kuery renonde katy guarã.

10 — Haꞌe gui amongue tetã re pepuꞌã aguã py pevaẽ ta ma vy peporandu ranhe haꞌe kuery reve peteĩ rami pendekuai aguã re.

11 Xapyꞌa rei peteĩ rami ikuaixea rami penembovai, haꞌe pendevy guetã rokẽ oipeꞌa ramo ma haꞌe pygua kuery haꞌe javi pemombaꞌeapo atã ꞌrã penerembiguairã.

12 Haꞌe rami teĩ pendereve peteĩ rami ndaꞌikuaixei vy pendere opuꞌã ri ramo ma pejokopa ꞌrã tetã.

13 Haꞌe ramo Senhor Penderuete omboaxa ꞌrã pendepo py. Haꞌe pygua avakue ikuai vaꞌe ma guive rã pejuka ꞌrã kyxe py.

14 Haꞌe rã kunhague, kyrĩgue, mymba kuery, haꞌe mbaꞌemo tetã py ikuai vaꞌe haꞌe javi ma peraapa ꞌrã penembaꞌerã. Peẽ ae peiporu ꞌrã penderovaigua kuery mbaꞌe rei-reikue pendepo py Senhor Penderuete omboaxa vaꞌekue.

15 Haꞌe rami ae ꞌrã pejapo tetã pendegui mombyry ikuai vaꞌe haꞌe javi re, haꞌe katyꞌigua kuery pegua eꞌỹ ramo.

16 Haꞌe rã amboae regua kuery pendepo py Senhor Penderuete omboaxa vaꞌe retã py ma neĩ peteĩve ndapejai ꞌrã oikove vy ipytuẽ vaꞌe.

17 Haꞌe rami ꞌrãgue py Senhor Penderuete ijayvuague rami vy pemomba ete ꞌrã: heteu kuery, amorreu, cananeu, ferezeu, heveu haꞌe jebuseu kuery,

18 haꞌe kuery penemboꞌe eꞌỹ aguã haꞌeveꞌỹ vaꞌe pejapo aguã, nguuete raꞌangaa kuery pe ojapoa rami, mbaꞌeta haꞌe rami pejejavy ꞌrã Senhor Penderuete rovai.

19 — Xapyꞌa rei peteĩ tetã pejoko ꞌrã mbovy ára re rei eꞌỹ, haꞌe kuery re pepuꞌã ꞌrã pendepoꞌaka aguã. Haꞌe rami teĩ pembovaipa rive eme yvyra haꞌe vaꞌe rupi ikuai vaꞌe haxa py peakeꞌo vy, mbaꞌeta hiꞌa haꞌeve ꞌrã peꞌu aguã. Pemboguai eme, mbaꞌeta yvyra mbaꞌety rupi ikuai vaꞌe ndaꞌu avakue teve, haꞌe vaꞌe re pepuꞌã aguã?

20 Haꞌe rã yvyra hiꞌa peꞌu eꞌỹ vaꞌerã ma haꞌeve peakeꞌo vy peity aguã. Haꞌe vaꞌe py tetã re pepuꞌã pekuapya vaꞌe rovai pemoꞌã ꞌrã ijokoarã, peitypa peve.

21

1 Oikuaa eꞌỹpy jojukaague ojaoꞌi ukaa aguã re ijayvua — Haꞌe gui pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽague py peteĩ teꞌõgue pejou xapyꞌa ꞌrã mbaꞌety py itui vaꞌe, haꞌe ndapeikuaai ꞌrã guive mavaꞌe pa ojukaague.

2 Haꞌe ramo nhomongetaa haꞌe oikuaa pota vaꞌety kuery oẽ ꞌrã jogueruvy, haꞌe vy omano vaꞌekue ituia gui oaꞌã ꞌrã peteĩ-teĩ tetã ijyvýry rupi oĩ vaꞌe peve.

3 Haꞌe gui omano vaꞌekue ituia katyꞌive tetã oĩ vaꞌe pygua nhomongeta vaꞌety kuery ogueraa ꞌrã peteĩ vaka kunha nombaꞌeapoi teri vaꞌe, neĩ canga re voi nomoatãi teri vaꞌekue.

4 Haꞌe vaꞌe ogueraa ꞌrã peteĩ yvyugua yy xyry oĩa yvy noikaraĩai, neĩ nonhotỹai teria py. Haꞌe vaꞌe yvyugua py ae ꞌrã ojyryvi poka vaka kunha.

5 Haꞌe gui Levi ramymino vaꞌe regua sacerdote kuery ovaẽ avi ꞌrã, mbaꞌeta haꞌe vaꞌe kuery Senhor Penderuete oiporavo vaꞌekue ojeupe ombaꞌeapo aguã, Senhor rery rupi jogueroayvu porã, haꞌe ijayvua rupi oikuaa pota aguã peteĩ-teĩ ojerurea haꞌe jogueroꞌapaague re.

6 Haꞌe gui nhomongeta vaꞌety kuery tetã omano vaꞌekue ituia katyꞌivegua haꞌe javi ma ojepoei ꞌrã vaka kunha yvyugua py ojuka vaꞌekue áry.

7 Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã okuapy: “Orepo eꞌỹ ae kovaꞌe ava ruguy omoẽ vaꞌekue, orerexa ndoexai guive huguy omoẽa rã.

8 Haꞌe gui Senhor, emboaxy ndevygua Israel kuery, ndee ae reraa jepe rire. Eja eme heko porã vaꞌe ruguy omoẽague py jejavy opyta aguã ndevygua Israel kuery mbyte”, heꞌi okuapy ramo ojaoꞌia ꞌrã huguy omoẽague py jejavy oĩ vaꞌe.

9 Haꞌe rami py penembyte gui peipeꞌa uka ꞌrã heko porã vaꞌe ruguy omoẽague py jejavy oĩ vaꞌe, Senhor renonde haꞌevea ramigua pejapo vy.

10 Kunha escravo-rã ogueraa pyre re ijayvua — Penderovaigua kuery reve joe pepuꞌã aguã peo ramo xapyꞌa rei Senhor Penderuete omboaxa ꞌrã pendepo py, haꞌe peraapa ꞌrã escravo-rã.

11 Haꞌe vy haꞌe kuery mbyte xapyꞌa rei peteĩ kunha iporã ete vaꞌe rexa vy ndeaꞌe rei ꞌrã hexe, haꞌe reraaxe ꞌrã nderaꞌyxyrã.

12 Haꞌe rami vy reraa ꞌrã ndero katy, haꞌe oꞌa ojayapa ꞌrã oakã re oĩ vaꞌekue, ojaya ꞌrã opoapẽ,

13 haꞌe gui omboekovia ꞌrã oao escravo-rã peraa jave onhemondeague. Ndero py ae ꞌrã oiko, haꞌe peteĩ jaxy re ojaeꞌo ꞌrã nguu haꞌe oxy re. Haꞌe vaꞌe rire mae ma rejoguereko ꞌrã hexeve. Ndee ma ime ꞌrã reiko, haꞌe rã kunha vaꞌe ma nderaꞌyxy ꞌrã.

14 Haꞌe gui xapyꞌa rei ndevy pe rã kunha vaꞌe ndaꞌevei rei ramo tove too haꞌe ae ooxea katy rei. Ndaꞌevei ꞌrã peráta re revende aguã, ereko axy eme guive, ndee ae ma remoꞌyvyĩꞌi rire.

15 Taꞌy jypy guare peguarã re ijayvua — Xapyꞌa rei peteĩ ava omenda ꞌrã mokoĩ kunha re. Peteĩ ma oayvuve ꞌrã, haꞌe rã amboae ma ndoayvuive ꞌrã. Haꞌe vy guaꞌyxy mokoĩve re taꞌy ꞌrã, haꞌe ndoayvuive vaꞌe re ranhe ꞌrã taꞌy.

16 Haꞌe gui guaꞌy kuery pe mbaꞌemo oguereko vaꞌe ombojaꞌopaa ára py ma ndaꞌevei ꞌrã jypy guare peguarã oguereko vaꞌe oayvuve vaꞌe piꞌa pe omeꞌẽ aguã, ndoayvuive vaꞌe piꞌa pe ꞌrãgue py, mbaꞌeta haꞌe vaꞌe ae taꞌy jypy guare.

17 Ndoayvuive vaꞌe piꞌa pe ae tuu “Jypy guare” heꞌi vy ixupe omeꞌẽ retave ꞌrã oguereko vaꞌe gui mokoĩguea vaꞌekue. Kumumive jave py taꞌya pe ae ojopy ꞌrã jypy guare peguarã tuu oguereko vaꞌekue.

18 Taꞌy nhonheꞌẽ rendu eꞌỹ vaꞌe re ijayvua — Xapyꞌa rei amongue oguereko ꞌrã peteĩ guaꞌy inheꞌẽ rendu eꞌỹ haꞌe opuꞌã rei vaꞌe, nguu neĩ oxy ayvu ma voi noendu potai vaꞌe, tuu oinupã teĩ ndoikuaa potai rive ae vaꞌe.

19 Haꞌe ramo tuu haꞌe ixy ojopy vy ogueraa ꞌrã tetã pygua nhomongeta vaꞌety kuery ikuaia py, guetã rokẽ py ae.

20 Haꞌe rami vy aipoeꞌi ꞌrã haꞌe kuery pe: “Kovaꞌe oreraꞌy ma orere opuꞌã rei haꞌe norenheꞌẽ rendui vaꞌe, neĩ ndojapyxakai oreayvua re. Opa marã rei oiko, okaꞌuxe guive oikovy”, heꞌi ꞌrã.

21 Haꞌe ramo tetã pygua avakue haꞌe javi ojapipa ꞌrã ita py, omano peve. Haꞌe rami vy penembyte gui peipeꞌa ꞌrã teko vai. Haꞌe ramo Israel kuery haꞌe javi oendu vy ojererokyje ꞌrã okuapy.

22 Yvyra re omano vaꞌekue oupi pyre oipeꞌaa jevy aguã re ijayvua — Xapyꞌa rei amongue ojejavy vy omano aguã rami oiko ꞌrã. Haꞌe ramo pejuka ma vy hetekue yvyra re peupi imoiny rire,

23 hetekue ndopytai ꞌrã yvyra re pytũ mbuku re. Haꞌe vaꞌe árave ꞌrãe pemboguejy haꞌe pejaty. Mbaꞌeta yvyra re oupi pyre ma Nhanderuete ijayvu vaia vaꞌe oiko. Haꞌe rami vy ꞌrãe napemongyꞌa rei pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue. Gálatas 3.13

22

1 Okanhygue re ijayvua — Xapyꞌa rei nderyvy rymba vaka eꞌỹ vy vexa okanhygue rexa vy enhomi eme ixugui. Remeꞌẽ jevy ꞌrã nderyvy pe.

2 Haꞌe rami avi ija ndea katygua eꞌỹ ramo, eꞌỹ vy rexa vaꞌety eꞌỹ ramo ma ndero py ranhe eraa rereko aguã, nderyvy ogueraa aguã ou rã ixupe remboaxa jevy peve.

3 Haꞌe rami ae ꞌrã rejapo hymba mburikaꞌi re, haꞌe ijao re voi. Haꞌe rami ae avi ꞌrã rejapo nderyvy omokanhy vaꞌekue re rei, rejou ri vy. Ndaꞌevei renhomi aguã.

4 Haꞌe gui nderyvy rymba mburikaꞌi eꞌỹ vy vaka tape rupi hoꞌa vaꞌekue rexa vy enhomi eme ixugui. Reipytyvõ ꞌrãe remopuꞌã vy.

5 Lei opa mbaꞌe rei regua — Kunhague nonhemondei ꞌrã avakue pegua ao py, avakue ma voi nonhemondei ꞌrã kunha pegua ao py. Mbaꞌeta haꞌe ramigua ojapo vaꞌe rei tema Senhor Nderuete ojeguarua meme.

6 — Tape rupi reoa rupi xapyꞌa rei rexa ꞌrã guyraꞌi raity yvyra re, eꞌỹ vy yvy py, haꞌe vaꞌe re guyra raꞌy kueꞌiry ikuai, eꞌỹ vy hupiꞌa, haꞌe gui taꞌy kueꞌiry áry, eꞌỹ vy hupiꞌa áry ixy oĩ. Haꞌe rami rã ejopy eme ixy taꞌy kueꞌiry reve.

7 Tove ixy too ooxea katy, eraa taꞌy kueꞌiry anho ndejeupe guarã, reiko porã haꞌe reiko pukuve aguã.

8 — Haꞌe gui oorã rejapo vy ijaoꞌia rembe rupi rejapo ꞌrã kora jojokoarã, xapyꞌa rei ijaoꞌia gui amongue hoꞌa ramo oo káuxa ndere oĩ eꞌỹ aguã huguy omoẽague re repaga aguã.

9 — Ndeꞌuvaty rupi enhotỹ eme mokoĩ regua haꞌyĩꞌi, haꞌyĩ renhotỹ vaꞌekue gui hiꞌa oiko vy haꞌeveꞌỹ vaꞌe opyta eꞌỹ aguã, haꞌe remonoꞌõ vaꞌekue haꞌe javi.

10 — Yvy reikaraĩ aguã eraa eme vaka mburika reve irũ vaꞌe.

11 — Enhemonde eme ao vexa rague guigua ipererĩ vaꞌe reve ombojoꞌa pyre py.

12 Lei ombojeguaa aguã regua — Ao puku renheovãa rembojegua ꞌrã ijapy irundy vaꞌe py.

13 Lei itavy reia haꞌe omenda vaꞌe pegua — Xapyꞌa rei peteĩ ava omenda ꞌrã kunha re, haꞌe kunha vaꞌe reve jogueroke ma rire ndaꞌijaꞌevei ꞌrã hexe.

14 Haꞌe rami vy omombeꞌu ꞌrã itavy rei vaꞌea rami, kunha vaꞌe re ijayvu rei vy. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: “Kovaꞌe kunha re amenda teĩ hexeve ajoguereko vy ndaexai kunhataĩꞌi teria” heꞌi ramo

15 kunha vaꞌe ru haꞌe ixy ma kunhataĩꞌi teria kuaa ukaarã ojou vy ogueraa ꞌrã tetã py nhomongeta vaꞌety kuery okẽ py ikuaia py.

16 Nhomongeta vaꞌety kuery pe kunha vaꞌe ru aipoeꞌi ꞌrã: “Kovaꞌe ava re xerajy amomenda teĩ kunha vaꞌe re haꞌe ndaꞌijaꞌei vy

17 hexe ijayvu oxĩmba aguã rami. Haꞌe vy xevy ‘Nderajy ma kunhataĩꞌi eꞌỹ raꞌe’ heꞌi. Ko, apy ma oĩ xerajy kunhataĩꞌi teri oikoa kuaa ukaarã”, heꞌi vy ajukue oipyopa ꞌrã tetã pygua nhomongeta vaꞌety kuery renonde.

18 Haꞌe nunga haꞌe kuery oexa vy ime ojopy vy oinupãmba ꞌrã.

19 Haꞌe rami vy omeꞌẽ uka ꞌrã cem hatãꞌi vaꞌe prata guigua kunha vaꞌe ru peguarã, Israel regua kunhataĩ vaꞌe rovai ijayvu rei rire. Haꞌe gui kunha vaꞌe oiko ꞌrã taꞌyxy ae, haꞌe ime nomoxẽvei ꞌrã oikoa pukukue re.

20 Haꞌe rami avi anhetẽ ae ri kunhataĩꞌi oikoa ndoexai ramo

21 haꞌe pygua kuery kunha vaꞌe ogueraa ꞌrã tuu kuery rokẽ peve, haꞌe tetã pygua avakue ojapipa ꞌrã ita py omano peve, Israel kuery mbyte oiko vaikue rei rire, itavy rei raꞌe nguu ro rupi teri oiko reve. Haꞌe rami vy penembyte gui peipeꞌa ꞌrã teko vai.

22 — Haꞌe gui xapyꞌa rei peteĩ ava ojoua ꞌrã kunha ome oguereko vaꞌe reve onheno ramo. Haꞌe vy mokoĩve omano ꞌrã, ava kunha reve onheno vaꞌekue, haꞌe kunha vaꞌe teĩ ae ma. Haꞌe rami py peipeꞌa ꞌrã teko vai Israel kuery mbyte gui.

23 — Xapyꞌa rei peteĩ kunhataĩ ete teri omenda aguã rami oiko, haꞌe gui peteĩ ava tetã py ojou vy ogueronheno ꞌrã.

24 Haꞌe ramo mokoĩve peraa ꞌrã tetã rokẽ peve ita py pejapipa aguã, omano peve. Kunha vaꞌe ma tetã py ndojapukaiague re ꞌrã pejuka, haꞌe rã ava ma oirũ raꞌyxy omoꞌyvyĩꞌiague re. Haꞌe rami py peipeꞌa ꞌrã teko vai penembyte gui.

25 — Haꞌe rã mbaꞌety rupi ava ojou ꞌrã kunha omenda aguã rami oiko vaꞌe, haꞌe vy onheaꞌã vy ogueronheno ꞌrã. Haꞌe rami vy ava vaꞌe anhoꞌi omano ꞌrã kunha ogueronhenoague re.

26 Haꞌe rã kunha vaꞌe re ma mbaꞌeve ndapejapoi ꞌrã. Hexe ma noĩ omano aguã regua, mbaꞌeta ava vaꞌe ojapo oirũ rovai opuꞌã vy ojukaa rami,

27 mbaꞌety py ojou rire. Kunha omenda aguã rami oiko vaꞌe ojapukai teĩ ndaꞌipoai heraa jepearã.

28 — Haꞌe gui xapyꞌa rei peteĩ ava ojou ꞌrã kunhataĩꞌi ete vaꞌeri omenda aguã rami eꞌỹ teri oiko vaꞌe, haꞌe. ojopy vy ogueronheno ꞌrã. Haꞌe nunga ojoua ramo

29 kunha vaꞌe ru pe ava vaꞌe kunha reronhenoare omeꞌẽ ꞌrã cinqüenta hatãꞌi vaꞌe prata guigua. Ava omoꞌyvyĩꞌi rire kunha vaꞌe oiko ꞌrã taꞌyxyrã. Neĩ ndaꞌevei ꞌrã omoxẽ aguã oikoa pukukue re.

30 — Haꞌe gui peteĩve ava ma voi nogueronhenoi ꞌrã oxy ranga, nguu rupa omongyꞌa eꞌỹ aguã.

23

1 Nhemboaty ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe py oĩ aguã ndaꞌevei vaꞌe re ijayvua — Avakue oaꞌyĩjo pyre eꞌỹ vy oembo aya pyre ma ndoikei ꞌrã Senhor pegua nhemboaty oĩaty py.

2 Omenda eꞌỹ vaꞌekue piꞌa ma voi ndoikei ꞌrã Senhor pegua nhemboaty oĩaty py. Neĩ hamymino kuery dez-kue peve ikuai vaꞌe voi ndoikei ꞌrã.

3 Amom haꞌe Moabe pygua kuery vaꞌe regua mavaꞌeve voi ndoikei ꞌrã Senhor pegua nhemboaty oĩaty py. Neĩ hamymino kuery dez-kue peve ikuai vaꞌe voi ndoikei ꞌrã, rakaꞌe rã peve teĩ,

4 mbaꞌeta haꞌe vaꞌe kuery ndogueraai rire mbojape haꞌe yy penerovaexĩ aguã, Egito yvy gui peopa jave tape rupi peguataa rupi. Haꞌe rami ꞌrãgue py peráta re penderovai guarã ogueru Beor raꞌy Balaão, Mesopotâmia re Petor guigua, peẽ kuery rovai ijayvu vai aguã.

5 Haꞌe rami teĩ Senhor Penderuete Balaão ayvu noendu potai vy ojapo pendereroayvu porã aguã rami ijayvu vai ꞌrãgue py, penderayvu ete vy.

6 Haꞌe vaꞌe regua kuery reve peteĩ rami pendekuai aguã ndaꞌevei pejapo aguã, neĩ haꞌe kuery ikuai porã aguã rami ma voi, pendekuaia pukukue re, rakaꞌe rã peve.

7 — Haꞌe rã Edom pygua kuery ma peayvu eꞌỹ eme, penderyvy kuery ae ramo. Peayvu eꞌỹ eme avi Egito pygua kuery, haꞌe kuery yvy re amboae regua rami pendekuai rire.

8 Haꞌe vaꞌe ramymino kuery regua peteĩ-teĩ oike ꞌrã Senhor pegua nhemboaty oĩaty py.

9 Tekoa ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe opyta aguã re ijayvua — Penderovaigua kuery re xondaro kuery opuꞌã aguã ojeꞌoi jave ma penheangu ꞌrã haꞌeveꞌỹ vaꞌe haꞌe javi gui.

10 Xapyꞌa rei peẽ kuery vaꞌe regua oiko ꞌrã haꞌeveꞌỹ vaꞌe pyávy otyy omondykya py. Haꞌe rami vy haꞌe vaꞌe ojepeꞌa ꞌrã pendekuaia gui. Ndopytai ꞌrãe haꞌe py.

11 Haꞌe gui koꞌẽ jevy kaꞌaru ma jave ojau ꞌrã yy py. Kuaray oike ma jave oike ju ꞌrã pendekuaia py.

12 Pendekuaia gui mombyryꞌia py oĩ ꞌrã peteĩ henda peo aguã.

13 Tembiporu rereko vaꞌe reve reraa avi ꞌrã peteĩ yvyra, reguapy ma vy haꞌe vaꞌe py rejoꞌo aguã yvy. Haꞌe gui rejevy ta ma vy rejaty ꞌrã nderepoxi.

14 Mbaꞌeta Senhor Penderuete oiko avi ꞌrã pendekuaia mbyte rupi, penderovaigua kuery gui pendereraa jepe haꞌe penderepy aguã. Haꞌe nunga rupi pendekuaia ma ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ꞌrã opyta, pendere Senhor haꞌeveꞌỹ vaꞌe oexa vy pendegui ojepeꞌa eꞌỹ aguã.

15 Escravo oo jepe vaꞌekue, itavy rei vaꞌe haꞌe oiporuka pyre rekovia re ijayvua — Peteĩ escravo opatõ gui ojava vy ndea py ri onhemi ramo neremboaxa jevyi ꞌrã ipatõ pe.

16 Ndea py ae toiko haꞌe ae oiporavoague py, peẽ kuery rekoa rupi ojou porãa py ae. Pereko axy eme.

17 — Israel regua rajy kuery taꞌikuai eme taꞌangaa pegua itavy rei vaꞌe, neĩ Israel regua raꞌy kuery ma voi taꞌikuai eme haꞌe rami. Haꞌe jave py itavy reia ꞌrã amboae regua kuery ruete raꞌangaa pegua templo py .

18 Senhor Penderuete pegua opy ndaperui ꞌrã itavy rei vaꞌe repykue, neĩ ava itavy rei vaꞌe repykue voi, penhemboayvuague pejapopaa regua pemeꞌẽ aguã teĩ ae ma. Mbaꞌeta haꞌe vaꞌe mokoĩve repy ma Senhor Penderuete ojeguarua meme.

19 — Nderyvy pe mbaꞌemo reiporuka rire emboekovia uka retave eme, peráta, tembiꞌu, eꞌỹ vy mbaꞌemo rei, haꞌe nunga oiporukaa vy hekovia ojopyave aty teĩ.

20 Amboae regua kuery pe mbaꞌemo reiporuka vy haꞌeve ꞌrã remboekovia uka retave aguã. Haꞌe rã nderyvy pe ma mbaꞌemo reiporuka vy emboekovia uka retave eme, Senhor Nderuete nemoingo porã aguã ndeyvy reĩa rupi mbaꞌemo rejapo vaꞌe haꞌe javi py.

21 Mbaꞌemo ojapo aguã re onhemboayvu okuapyague — Senhor Nderuete pe mbaꞌemo rejapo aguã re renhemboayvu ri vy emboare eme rejapo aguã. Mbaꞌeta Senhor Nderuete nembopaga ꞌrã, haꞌe ndere ae oĩ ꞌrã rejejavya.

22 Haꞌe rami avi mbaꞌemo rejapo aguã re nerenhemboayvui rire ma ndere noĩ ꞌrã rejejavya.

23 Enheaꞌã ndeayvuague rejapo ete aguã, mbaꞌeta ndejuru py ae Senhor Nderuete pe rejapoxeaꞌi py ndeayvu rire.

24 — Neirũ mbaꞌe uvaty rupi reaxa vy haꞌeve ꞌrã uva reꞌuxea rami reꞌu aguã nerevyatã peve, teĩ eraa eme ajaka py.

25 Haꞌe rami ae avi neirũ mbaꞌety rupi reaxa vy haꞌeve mbaꞌemo aju reipoꞌo aguã, teĩ kyxe py nderejayai ꞌrã imbaꞌety rupi.

24

1 Omenda vaꞌe ojaꞌo rã guarã re ijayvua — Xapyꞌa rei peteĩ ava kunha vaꞌe ojou vy omenda ꞌrã hexe, teĩ kunha vaꞌe re haꞌeveꞌỹ vaꞌe ojou rire ndojou porãvei ꞌrã. Haꞌe rami vy ojaꞌo aguã regua ombopara vy kunha vaꞌe po py omeꞌẽ ma vy mae ma omondouka ꞌrã ngoo gui. , 19.7-9

2 Haꞌe gui xapyꞌa rei hoo gui kunha vaꞌe oo rire amboae ava re ju ꞌrã omenda.

3 Haꞌe gui haꞌe vaꞌe ju ndoayvuvei vy ojaꞌo aguã regua ombopara vy ipo py omeꞌẽ ma vy omondouka ju ꞌrã ngoo gui, haꞌe rami eꞌỹ vy mokoĩa ava guaꞌyxyrã ogueraa ma rire omano ꞌrã.

4 Haꞌe gui ime jypygua imondoukaare ma ndaꞌevei ꞌrã ogueru ju aguã guaꞌyxyrã omongyꞌa ma rire, mbaꞌeta Senhor pe ojeguarua ae ꞌrã. Pejapo eme pendeyvyrã Senhor Nderuete omeꞌẽ vaꞌekue re jejavya oĩ aguã rami.

5 Lei nhomboaxya rupi ikuai aguã re ijayvuague — Ava omenda ramoꞌi vaꞌe ma joe opuꞌã aguã katy oo eꞌỹ teĩ haꞌeve, neĩ napemopenai ꞌrã mbaꞌeve rei re. Peteĩ maꞌetỹa peve toiko ngoo py ae, guaꞌyxyrã ogueraa vaꞌekue ombovyꞌa aguã.

6 — Ndevy amongue oreve ramo eraa eme mokoĩ ita mbaꞌemo raꞌyĩgue monguꞌia oguereko vaꞌe, neĩ ita hiꞌárygua eraa eme, mbaꞌeta haꞌe rami reipeꞌa ꞌrãgue oikove aguã.

7 — Xapyꞌa rei amongue imonda ꞌrã guyvy Israel regua vaꞌe re escravo-rã, eꞌỹ vy ovende vaꞌerã. Imondaague peikuaa ramo tomano. Haꞌe rami vy ꞌrã penembyte gui peipeꞌa teko vai.

8 — Penheangu ke mbaꞌeaxy lepra gui, haꞌe penheaꞌã levita regua sacerdote kuery penemboꞌea pejapopa aguã. Penheaꞌã haꞌe kuery pe ajapo ukaague rami pejapo aguã.

9 Penemaꞌenduꞌa ke Miriã re Senhor Penderuete ojapoague re, tape rupi Egito yvy gui peopa jave. Moisés reindy Miriã ma hovai ijayvu rire Nhanderuete omombaꞌeaxy lepra py .

10 — Neirũ pe mbaꞌemo reiporuka ri vy eike eme hoo py hekovia renoẽ aguã.

11 Repyta ꞌrã oka py, haꞌe rã mbaꞌemo poruare ae ꞌrã ogueru hekovia reraa aguã. Haꞌe kuery reko rami vy amongue oirũ pe mbaꞌemo oiporuka ramo iporukaare pe irũ ogueraa uka ꞌrã mbaꞌemo, oiporu vaꞌe hekovia omeꞌẽ ju peve guarã.

12 Haꞌe rami teĩ haꞌe vaꞌe ava iporiaukueꞌi ri ramo ndaꞌevei hekovia rereko aguã pytũ mbukukue re.

13 Kuaray oikeꞌi jave ixupe remeꞌẽ ju ꞌrã ao puku reraa vaꞌekue haꞌe vaꞌe py onheovã aguã, haꞌe ramo ndereroayvu porã ꞌrã. Haꞌe ramigua ma Senhor Nderuete renonde “Ndereko porãa” heꞌi ꞌrã.

14 — Ereko axy eme nerembiguai iporiaukueꞌi ojexavai vaꞌe, nderyvy aeꞌi eꞌỹ vy amboae regua ndeyvy re nderekoa py oiko vaꞌe.

15 Hiꞌára py porã ixupe remeꞌẽ ꞌrã ombaꞌeapoague repy, kuaray oike eꞌỹ teri reve, mbaꞌeta iporiaukueꞌi vy oipota oikove aguã. Haꞌe rami eꞌỹ rã Senhor pe haꞌe ojapukai ꞌrã nderovai, haꞌe ndere oĩ ꞌrã jejavya.

16 — Tuu kuery ndapejukai ꞌrã taꞌy kuery ojejavyague re, neĩ taꞌy kuery ma voi ndapejukai ꞌrã tuu kuery ojejavyague re. Peteĩ-teĩ omano ꞌrã haꞌe ae ojejavyague re.

17 — Eikuaa pota porã eꞌỹ eme amboae guigua haꞌe tyreꞌỹ kuery. Eraa eme imeveꞌỹ vaꞌe ao ixupe reiporuka vaꞌekue rekovia.

18 Nemaꞌenduꞌa tema Egito yvy re escravo pendekuaiague re, haꞌe Senhor haꞌe gui pendereraa ague re. Haꞌe nunga rupi ae ajapo uka ndevy haꞌe rami aguã.

19 — Nembaꞌety py mbaꞌemo aju remonoꞌõ jave peteĩ jokuaa re nderexarai ri vy ejevy eme rejopy nho aguã. Topyta amboae regua, tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe peguarã. Haꞌe ramo Senhor Nderuete nemoingo porã ꞌrã ndepo py rejapo vaꞌe haꞌe javi py.

20 Azeite remondopa ma rire ejevy ju eme remondove aguã hakã gui. Topyta amboae regua, tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe peguarã.

21 Haꞌe gui uvaꞌa reipoꞌopa ma rire ejevy ju eme reipoꞌove aguã. Hembyrekue topyta amboae regua, tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe peguarã.

22 Nemaꞌenduꞌa Egito yvy re escravo pendekuaiague re. Haꞌe nunga rupi ajapo uka ndevy haꞌe rami aguã.

25

1 Nhombopagaa py nhonupã aguã re ijayvua — Xapyꞌa rei mokoĩ jogueroꞌa vy jogueraa rã oikuaa pota vaꞌety kuerya py. Haꞌe ramo oikuaa pota vy omboeko porã ꞌrã haꞌevea rami oiko vaꞌekue, haꞌe ombopaga ꞌrã haꞌeveꞌỹa rami oiko vaꞌekue.

2 Xapyꞌa rei haꞌeveꞌỹa rami oiko vaꞌekue pembopi aguã rami ri oiko ramo nhomboayvu vaꞌety omonheno uka, haꞌe gui oinupã uka ꞌrã guenonde py, mbovykue pa ojapo vaiague re oinupãa oikuaa rami.

3 Quarenta-kue peveꞌi ꞌrã peinupã, haꞌe vaꞌe áryve ndaꞌevei peinupã aguã, mbaꞌeta penderyvy peinupãve ri vy pemoꞌyvyĩꞌi ꞌrã penerenonde.

4 — Vaka mbaꞌemo aju moaꞌyĩa rupi ombaꞌeapo vaꞌe ma pejokua eme ijuru rupi.

5 Guykeꞌy raꞌyxykue re omenda aguã re ijayvua — Xapyꞌa rei joegua meme joa py oiko, haꞌe peteĩ omano ꞌrã taꞌy eꞌỹ re. Haꞌe ramo omano vaꞌekue raꞌyxy nomendai ꞌrã amboae re, ngoo pygua re ae eꞌỹ vy. Hovaja ae guaꞌyxyrã ogueraa vy omenda ꞌrã hexe, hexe taꞌy aguã hovaja rekorã oeja pyre rami vy.

6 Haꞌe gui kunha vaꞌe re jypyꞌi taꞌya omboery ꞌrã guykeꞌy omano vaꞌekue rery rupi, hery okanhy eꞌỹ aguã Israel kuery mbyte gui.

7 — Haꞌe rã xapyꞌa rei ngovaja re tyvy nomendaxei ri ramo kunha vaꞌe oo ꞌrã tetã rokẽ py nhomongeta vaꞌety kuery ikuaia py. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã: “Xerovaja xere ndataꞌyxei guykeꞌy rery oĩ ae aguã Israel kuerya rupi. Xereve ndojapoxei hovaja ojapo aguã vaꞌe”, heꞌi ꞌrã.

8 Haꞌe ramo hetã pygua mongeta vaꞌety kuery oenoĩ uka ꞌrã ava vaꞌe, ixupe ijayvu aguã. Haꞌe gui ndoipotai vy “Ndaraaxei ae” heꞌi ramo

9 hovaja kunha ou ju ꞌrã nhomongeta vaꞌety kuerya py. Haꞌe vy ipy gui omboi ꞌrã ngovaja py regua, haꞌe onyvõ ꞌrã hova re. Haꞌe rami vy “Haꞌe rami ꞌrã ojapoa ava guykeꞌy rekovia ndataꞌyxei vaꞌe re” heꞌi ꞌrã.

10 Haꞌe rami rire ava vaꞌe ro pygua kuery pe “Ipy rei vaꞌe regua” ꞌea ꞌrã Israel kuerya rupi.

11 — Xapyꞌa rei mokoĩ ava joe opuꞌãa py peteĩ vaꞌe raꞌyxy ovaẽ ꞌrã ome oepy aguã hovaigua po gui. Haꞌe rami vy okuaveꞌẽ vy ojopy ꞌrã hako rupi.

12 Haꞌe ramo ma pejaya ꞌrã ipo. Hexe pemaꞌẽ eme pemboaxya rupi.

13 , — Ndevoxa py eraa eme ipoyia joo rami eꞌỹ vaꞌe: peteĩ tuvixave vaꞌe, haꞌe rã amboae kyrĩve vaꞌe.

14 Haꞌe ndero py ereko eme hyru joo rami eꞌỹ vaꞌe: peteĩ tuvixave vaꞌe, haꞌe rã amboae kyrĩve vaꞌe.

15 Teĩꞌi regua rereko ꞌrã opejaa aguã, haꞌeveaꞌi ramigua anho, haꞌe hyru haꞌeveaꞌi ramigua anho avi. Haꞌe rami vy reiko pukuve aguã ndeyvyrã Senhor Nderuete omeꞌẽ vaꞌekue py.

16 Mbaꞌeta haꞌe ramigua teko vai ojapo vaꞌe haꞌe javi ma Senhor Nderuete ojeguarua meme.

17 Amaleque kuery omokanhymba aguã re ijayvuague — Penemaꞌenduꞌa ke Egito yvy gui peopa jave Amaleque kuery pendere ojapo vaiague re tape rupi.

18 Mbaꞌeta tape rupi pendeporiau haꞌe penekangy reve peguata jave haꞌe kuery ovaẽ xapyꞌa vy opuꞌã okuapy takykue penekangykueve peju vaꞌekue re, Nhanderuete renonde ojererokyjea rupi eꞌỹ.

19 Haꞌe nunga rupi pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py pendekuai ma ramo haꞌe omeꞌẽ ꞌrã pepytuꞌu aguã penderovaigua kuery pendeyvýry rupi ikuai vaꞌe haꞌe javi gui. Haꞌe ramo pemokanhymba ꞌrã Amaleque kuery, haꞌe kuery re imaꞌenduꞌaave aguã rami eꞌỹ, yva guy rupi rei. Penderexarai eme ke.

26

1 Mbaꞌemo aju oiko ypyꞌi vaꞌekue re ijayvua — Haꞌe gui pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py revaẽ vy haꞌe py nderekoa ma vy

2 rejopy ꞌrã mbaꞌemo aju remonoꞌõ ypyꞌi vaꞌekue, ndeyvy gui oiko vaꞌekue regua iporãgueve. Haꞌe vaꞌe ma peteĩ ajaka py remoĩ vy reraa ꞌrã henda Senhor Penderuete guery omoĩ aguã oiporavoague py.

3 Haꞌe gui reo ꞌrã sacerdote haꞌe vaꞌe jave oĩ vaꞌea py. Haꞌe vy aipoꞌre ꞌrã ixupe: “Aỹ Senhor Nhanderuete pe amombeꞌu porã, yvy nhaneramoĩ kuery pe omeꞌẽ aguã oura reve ijayvuague py xerekoa maa”, peje ꞌrã.

4 Haꞌe ramo ndepo gui sacerdote ajaka ojopy vy omoĩ ꞌrã Senhor Nderuete pegua altar oĩ vaꞌe rexei.

5 Haꞌe gui ma Senhor Nderuete renonde py renhemombeꞌu porã vy aipoꞌre ꞌrã: “Xeramoĩ ma arameu regua oiko rakaꞌe. Haꞌe vaꞌe ma omano raiꞌi ma vy oo Egito yvy re. Haꞌe py ju amboae regua rami oiko rakaꞌe ngoo pygua kuery mboapyꞌi vaꞌe reve. Haꞌe gui ixugui oiko peteĩ regua hetave haꞌe imbaraetekueve, haꞌe py ae.

6 Haꞌe rami teĩ Egito pygua kuery orembojaru haꞌe orembojexavai rei vy oremoĩ rombaꞌeapo raxa aguã rami.

7 Senhor oreramoĩ kuery Ruete pe rojapukai ramo oreayvua oendu vy oikuaa pota rojexavaia, rombaꞌeapoa haꞌe oremoingo axya re.

8 Haꞌe rami vy Egito yvy gui Senhor orerenoẽ opo oupi py opoꞌakaa oexa uka reve, haꞌe nhomondyipaarã ojapo reve, mbaꞌemo kuaa ukaarã haꞌe hexa pyrã reve.

9 Apy ju orereru vy kovaꞌe yvy omeꞌẽ orevy, kamby haꞌe ei oata eꞌỹa.

10 Haꞌe gui maꞌẽ, aỹ ma aru mbaꞌemo aju jypy guare iporãgueve vaꞌe yvy ndee Senhor xevy remeꞌẽ vaꞌekue guigua”, ꞌre ꞌrã. Haꞌe rami vy Senhor Nderuete renonde ajaka remoĩ vy rejeroꞌa ꞌrã henonde.

11 Haꞌe gui rerovyꞌa ꞌrã mbaꞌemo porã Senhor Nderuete ndevy omeꞌẽ vaꞌekue haꞌe javi, ndero pygua kuery pe, haꞌe nderekoa py levita haꞌe amboae regua ikuai vaꞌe pe guive.

12 Dízimo omeꞌẽ kuaa aguã re ijayvua — Haꞌe gui mboapy maꞌetỹa py dízimo remeꞌẽ ojeupity nhavõ dízimo-rã rembojaꞌopa ma rire remeꞌẽ ꞌrã levita kuery pe, amboae yvy guigua, tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe kuery pe, nderekoa rupi haꞌe kuery okaru vy hevyatã okuapy aguã.

13 Haꞌe vy Senhor Nderuete renonde py aipoꞌre ꞌrã ixupe: “Ndevy peguarã amboaxa vaꞌekue xero gui anoẽ vy levita kuery pe ameꞌẽ, amboae guigua, tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe kuery pe, xevy rejapo uka vaꞌekue haꞌe javi rami vy. Rejapo uka vaꞌekue neĩ peteĩve ndajapo eꞌỹi, peteĩve re ndaxerexarai.

14 Dízimo gui ma xee ndaꞌui xepyꞌa vai jave, neĩ ruxãꞌi ma voi nanoẽi xevy haꞌeveꞌỹ vaꞌe aiko reve, namboaxai guive oo omanogue ituia py oĩ aguã. Xee anheꞌẽ rendu Senhor Xeruete. Xevy ojapo uka vaꞌekue ajapopa ma.

15 Emaꞌẽ yva re neꞌamba ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe oĩa gui, haꞌe vy emoingo porã ndevygua Israel kuery, haꞌe yvy oreramoĩ kuery pe reuraague rami orevy remeꞌẽ vaꞌekue, yvy kamby haꞌe ei oata eꞌỹa”, ꞌre ꞌrã.

16 Onheꞌẽ rendu aguã re ijayvua — Aỹ gui ma pendevy Senhor Penderuete ojapo uka kovaꞌe ayvu oeja vaꞌekue haꞌe oipotaa. Pemoĩ porã pendejee, haꞌe pejapo pendepyꞌa haꞌe penenheꞌẽ haꞌe javi py.

17 Ange Senhor oikuaa uka Penderuete oikoa regua, haꞌe ixuguigua tape rupi, haꞌe oayvu oeja vaꞌekue rupi pendekuai aguã, haꞌe gui ojapo uka vaꞌekue haꞌe nhomongetaa rupi, haꞌe ijayvua re pejapyxaka aguã.

18 Ange Senhor pendevy oikuaa uka avi ixupegua pendekuai aguã, pendevy aipoeꞌiague rami vy, haꞌe ojapo uka vaꞌekue haꞌe javi rupi pendekuai aguã.

19 Haꞌe rami rã haꞌe javi regua Senhor omoingo vaꞌekue gui penemboyvateve ꞌrã, haꞌe kuery gui pendererovyꞌaave, penemboeteave haꞌe pendejou porãave aguã, haꞌe Senhor Penderuete pegua ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe peiko aguã, aipoeꞌiague rami vy — heꞌi Moisés.

27

1 Mboapykuea ma Moisés ijayvuague Omboetea rupi lei ita re ombopara ukaague Israel regua nhomongeta vaꞌety kuery reve Moisés ijayvu heta vaꞌe kuery pe. Haꞌe vy aipoeꞌi: — Pejapopa ke kovaꞌe ojapo uka pyre aỹ pendevy amombeꞌu vaꞌe.

2 Peaxa ꞌrã Jordão yakã rovai re pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌe katy peo vy. Yakã peaxaa árave pemoꞌã ꞌrã ita tuvixakue, haꞌe cal py pemoxiĩmba ꞌrã.

3 Peaxapa ma rire haꞌe vaꞌe ita re pembopara ꞌrã kovaꞌe lei re ayvu oĩ vaꞌe haꞌe javi, haꞌe rami vy pevaẽ aguã pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py. Haꞌe vaꞌe yvy ma kamby haꞌe ei oata eꞌỹa, Senhor peneramoĩ kuery Ruete ijayvuague rami vy.

4 Kovaꞌe ára aipoaꞌe Jordão yakã rovai re peaxa ma vy Ebal yvyty re ita pemoꞌã aguã, haꞌe pemoxiĩmba ꞌrã cal py.

5 Haꞌe py Senhor Penderuete pe pejapo ꞌrã peteĩ altar ita gui. Haꞌe vaꞌe re ndapeiporui ꞌrã tembiporu ferro guigua.

6 Ita pejou vaꞌekue py rive ꞌrã pejapo altar Senhor Penderuete peguarã. Hiꞌáry peapy ꞌrã mbaꞌemo pemeꞌẽ vaꞌe.

7 Pemeꞌẽ avi ꞌrã peteĩ rami pendekuaia regua haꞌe py. Haꞌe rami vy pekaru haꞌe pevyꞌa ꞌrã Senhor Penderuete renonde.

8 Haꞌe vaꞌe ita re pembopara ꞌrã ayvu kovaꞌe lei re oĩ vaꞌe haꞌe javi, ojekuaa porã aguã rami — heꞌi.

9 Haꞌe gui levita regua sacerdote kuery reve Moisés ijayvu vy aipoeꞌi Israel kuery haꞌe javi pe: — Israel kuery, pekyrirĩmba ke pendu aguã! Aỹ gui ma Senhor Penderuete pegua ete ꞌrã peiko.

10 Haꞌe nunga rupi penheꞌẽ rendu Senhor Penderuete, haꞌe pejapopa ojapo uka haꞌe ayvu oeja vaꞌekue aỹ pẽvy amombeꞌu vaꞌe.

11 Ebal yvyty áry gui ayvu vai omombeꞌua aguã re ijayvuague Haꞌe vaꞌe ára Moisés ojapo uka heta vaꞌe kuery pe. Haꞌe vy aipoeꞌi:

12 — Jordão yakã rovai re peaxa ma rire povaꞌe kuery ikuai ꞌrã Gerizim yvyty áry jogueroayvu porã aguã: Simeão, Levi, Judá, Issacar, José haꞌe Benjamim regua.

13 Haꞌe rã povaꞌe kuery ma ayvu vai mombeꞌuarã ꞌrã ikuai Ebal yvyty áry: Rúben, Gade, Aser, Zebulom, Dã haꞌe Naftali regua.

14 — Haꞌe gui levita kuery ijayvu atã ꞌrã Israel kuery haꞌe javi pe. Haꞌe vy aipoeꞌi ꞌrã:

15 “Ayvu vaipy ꞌrã oiko ava taꞌangaarã onhopĩ eꞌỹ vy, mbaꞌemo ryku gui ojapo vy hiꞌã py omopuꞌã vaꞌe. Haꞌe nunga ojapo kuaa vaꞌe rembiapo teĩ Senhor pe rã ojeguarupy meme.” Haꞌe ramo heta vaꞌe kuery haꞌe javi ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã okuapy.

16 Aipoeꞌi avi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko oxy eꞌỹ vy nguu nomboetei vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

17 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko oirũ yvy markaa oguerova vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

18 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko hexa pyxo veꞌỹ vaꞌe tape ojavy aguã rami ojapo vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

19 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko mombyry guigua, eꞌỹ vy tyreꞌỹ haꞌe imeveꞌỹ vaꞌe mbaꞌe oipeꞌa vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

20 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko oxy ranga reve onheno vaꞌe, nguu rupa omongyꞌa rire.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

21 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko mymba reve itavy vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

22 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko gueindy reve, nguu rajy eꞌỹ vy oxy memby reve onheno vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

23 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko guaixo reve onheno vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

24 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko oirũ nhemi rupi ojuka vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

25 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko amongue omeꞌẽmby ojopy vaꞌe heko porã vaꞌe ojuka aguã.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

26 Aipoeꞌi ꞌrã: “Ayvu vaipy ꞌrã oiko kovaꞌe lei re ayvu oĩ vaꞌe nomboetei vy ndojapoi vaꞌe.” Heta vaꞌe kuery ombovai vy “Haꞌeve vaꞌe” heꞌi ꞌrã.

28

1 ; — Haꞌe gui Senhor Penderuete ayvu re pejapyxaka porã vy haꞌe ojapo uka vaꞌekue aỹ amombeꞌu vaꞌe pejapopa ri ramo Senhor Penderuete penemboyvate ꞌrã yvy jave re ikuai vaꞌe áryve.

2 Senhor Penderuete penheꞌẽ rendu ramo pendere ombou ꞌrã kovaꞌe ayvu porã haꞌe javi, peẽ kuery re ojeupitypa ꞌrã.

3 Ayvu porãmby ꞌrã peiko tetã py haꞌe penembaꞌety rupi.

4 Ayvu porãmby ꞌrã ikuai kyrĩgue pereko vaꞌe, mbaꞌemoꞌa pendeyvy gui oiko vaꞌe, haꞌe penerymba kuery vaka haꞌe vexaꞌi taꞌyꞌia.

5 Ayvu porãmby ꞌrã peiko hyru py mbaꞌemo aju pemonoꞌõa, haꞌe mbojaperã pemoapomoa py.

6 Ayvu porãmby ꞌrã peiko peike haꞌe peẽ ju maa haꞌe javi py.

7 Senhor ojapo ꞌrã penerenonde py penderovaigua kuery pendere opuꞌã vaꞌekue oitypaa aguã rami. Peteĩ tape rupi penderovai ou vaꞌekue ri sete tape rupi ju ꞌrã ojava jogueravy pendegui.

8 Senhor ombou ꞌrã mbaꞌemo aju pemoĩ porãaty oĩ porã aguã, haꞌe opa mbaꞌe pendepo py pejapo vaꞌe voi. Haꞌe rami vy penemoingo porã ꞌrã pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue py.

9 Senhor ojeupe guarã penemoingo ꞌrã ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe regua, pendevy ouraague rami vy, Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue pejapo, haꞌe ixuguigua tape rupi pendekuai ramo.

10 Haꞌe ramo yvy regua kuery haꞌe javi Senhor guery rupi penerenoĩa oexa vy okyjepa ꞌrã pendegui.

11 Senhor opa mbaꞌe ꞌrã omeꞌẽ pẽvy: kyrĩgue perekoa py, penerymba kuery taꞌyꞌia py, haꞌe pendeyvy gui mbaꞌemo oikoa py, Senhor pendeyvyrã omeꞌẽ aguã re peneramoĩ kuery pe ouraague py ae.

12 Senhor oipeꞌa ꞌrã yva mbaꞌemo porã ombou aguã, hiꞌára py porã yvy re omboꞌoky aguã, pendepo py mbaꞌemo pejapo vaꞌe haꞌe javi py penemoingo porã aguã. Haꞌe ramo heta regua pe mbaꞌemo peiporuka ꞌrã teĩ peẽ ma ndapeiporui ꞌrã haꞌe kuery mbaꞌe.

13 Senhor penemoĩ ꞌrã haꞌe kuery akãrã, tuguairã veꞌỹ. Haꞌe ramo hiꞌárykueꞌi ꞌrã pendekuai, iguy rupi riveꞌỹ, xapyꞌa rei Senhor Penderuete ojapo uka vaꞌekue aỹ amombeꞌu vaꞌe pejapopa aguã pemoĩ ramo.

14 Pejepeꞌa eme peteĩve ayvu aỹ ajapo uka vaꞌe gui, pendeaxua re neĩ pendeaxua eꞌỹa re ma voi, tuuete mboae kuery re rive peaxa vy haꞌe kuery pe pendekuai eꞌỹ aguã.

15 — Haꞌe rami teĩ xapyꞌa rei Senhor Penderuete napenheꞌẽ rendui vy, ojapo uka vaꞌekue haꞌe ayvu aỹ amombeꞌu vaꞌe haꞌe javi ndapejapoi ramo, pendere ou ꞌrã kovaꞌe ayvu vai haꞌe javi, pendere ojeupitypa ꞌrã.

16 Haꞌe ramo ayvu vaipy ꞌrã peiko tetã py haꞌe penembaꞌety rupi.

17 Ayvu vaipy ꞌrã peiko hyru py mbaꞌemo aju pemonoꞌõa, haꞌe mbojaperã pemoapomoa py.

18 Ayvu vaipy ꞌrã ikuai kyrĩgue pereko vaꞌe, mbaꞌemoꞌa pendeyvy gui oiko vaꞌe, haꞌe penerymba vaka haꞌe vexaꞌi kuery taꞌyꞌia.

19 Ayvu vaipy ꞌrã peiko peike haꞌe peẽ ju maa haꞌe javi py.

20 — Pendere Senhor ombou ꞌrã ayvu vai penemoĩ vaiarã haꞌe pendere opuꞌã vaꞌe mbaꞌemo pejapoa haꞌe javi py, penemomba rã pekanhymba xapyꞌa peve, teko vai pejapoa rupi xegui pejepeꞌaague re.

21 Senhor ombou ꞌrã mbaꞌeaxy vaikue pendere oja vaꞌerã, pendeyvyrã pejopy aguã katy peoa vaꞌe omomba peve.

22 Senhor pendejuka ꞌrã mbaꞌeaxy vaikue py, pire raku, ai ipeupa vaꞌe, kuaray aku raxa vaꞌe, pirupa vaꞌe, huꞌũmbaa haꞌe hatãmba reia py. Haꞌe nunga penemoingo axy ꞌrã pekanhymba peve.

23 Yva peneakã áry rupi oĩ vaꞌe ma overa vaꞌe rami ꞌrã onhemboty, haꞌe yvy pepyrõa ma ferro rami ꞌrã hatãmba.

24 Pendeyvy rupi oky ꞌrãgue py Senhor ombou ꞌrã yvy kuꞌi haꞌe tanhimbu rive. Yva gui haꞌe nunga anho hoꞌa ꞌrã pendeꞌáry penemomba peve.

25 Senhor pendereity ꞌrã penderovaigua kuery renonde rupi. Peteĩ tape rupi haꞌe kuery rovai peju rire teĩ sete tape rupi ju ꞌrã pejavapa haꞌe kuery gui. Haꞌe vy yvy jave regua ikuaia rupi pendekuaa ꞌrã ojeguaru reia rami.

26 Penderetekue opyta ꞌrã guyra yvate rupi oveve vaꞌe haꞌe mymba yvy re ikuai vaꞌe rembiꞌurã rive. Haꞌe nunga mondyiarã ndoikoi ꞌrã.

27 Senhor penembojexavai ꞌrã ai vaikue Egito pyguare regua py, tyepy peu, temo haꞌe ai vaikue py, ndapekueravei aguã rami.

28 Senhor penembojexavai ꞌrã peneakã vai reia py, napemaꞌẽveia haꞌe pendepyꞌa eta reia py.

29 Haꞌe ramo kuaray mbyte teĩ pekuaveꞌẽ rei ꞌrã peovy, pytũ rupi oexa eꞌỹ vy okuaveꞌẽ rei ovy vaꞌe rami. Haꞌe rami vy ndapeiko porãvei ꞌrã. Haꞌe rami ꞌrãgue py peikoa pukukue re pejexavai ꞌrã, penembaꞌe rei-rei re imondapaa riae ꞌrã. Haꞌe avave rei napendereraa jepeai ꞌrã.

30 Peteĩ kunha re pemenda teĩ hexeve amboae ava onheno ꞌrã. Penderorã pejapo teĩ haꞌe py ndapeikoi ꞌrã. Uva penhotỹ teĩ napemonoꞌõi ꞌrã.

31 Penerymba toro ojukaa ꞌrã pexaa py, teĩ hoꞌokue ndapeꞌui ꞌrã. Pendegui penerymba mburikaꞌi re imondaa ꞌrã, haꞌe ndojevyvei ꞌrã pendea py. Penerymba kuery vexaꞌi ogueraa ukapaa ꞌrã penderovaigua kuery pe. Haꞌe avave rei napendereraa jepeai ꞌrã.

32 Penderaꞌy haꞌe penderajy kuery omboaxapaa ꞌrã amboae regua kuery pe. Haꞌe nunga penderexa py ae pexa rire penemaꞌenduꞌaa rupi pejexavai rei ꞌrã ára nhavõ. Haꞌe rami teĩ pendepo py mbaꞌeve ndapejapo kuaai ꞌrã.

33 Pendeyvy rupi pembaꞌeapoague gui mbaꞌemo aju oiko vaꞌekue ma peteĩ vaꞌe regua kuery peikuaa eꞌỹ vaꞌe hoꞌupa ꞌrã. Haꞌe vy penembojexavai haꞌe penembojeroꞌa rei ꞌrã ára nhavõ.

34 Haꞌe ramo peneakã vaipa ꞌrã mbaꞌemo vai ete pexa rire.

35 Senhor penembojexavai ꞌrã ai vaikue karu penerenapyꞌã haꞌe peneretyma re oĩ vaꞌe py. Haꞌe vaꞌe gui ma ndapekueravei ꞌrã, pendepy guive pendeapyte peve.

36 — Haꞌe gui Senhor pendereraa uka ꞌrã penderuvixaverã pemoĩ vaꞌekue reve, pexa vaꞌety eꞌỹ regua kuery pe, neĩ peẽ neĩ penderu kuery ma voi ndapeikuaai vaꞌe regua pe. Haꞌe py pendekuai ꞌrã amboae tuuete kuery yvyra haꞌe ita gui rive ojapo pyre pe.

37 Haꞌe javi regua ikuaia rupi Senhor pendereraa ukaague rupi haꞌe kuery onhemondyi ꞌrã pendegui, pendere ijayvu haꞌe pendejojai rei ꞌrã okuapy.

38 Mbaꞌety rupi mbaꞌemo raꞌyĩ penhotỹ reta teĩ mbovyꞌi ꞌrã pemonoꞌõ, tuku hoꞌupa ramo.

39 Uva voi penhotỹ reta vy pepena porãꞌi teĩ ndapeyꞌui ꞌrã hykue, neĩ napemonoꞌõi ꞌrã hiꞌa, haxoꞌi hoꞌupa ramo.

40 Pendeyvy haꞌe javi rupi azeitonaꞌy ikuai teĩ azeite ndaperekoi ꞌrã pendejee peikyty aguã, hiꞌa okuipa rã.

41 Penderaꞌy haꞌe penderajy kuery pereko teĩ pendereve ndopytai ꞌrã, escravo-rã ogueraapaa rã.

42 Pendeyvy re yvyra ikuai haꞌe ijaju okuapy vaꞌe tuku-karu hoꞌupa ꞌrã.

43 Penembyte py amboae regua ikuai vaꞌe yvateve ꞌrã ojeꞌoivy, haꞌe rã peẽ ma peneꞌyvyĩve ꞌrã pejeꞌoivy.

44 Haꞌe kuery mbaꞌemo oiporuka ꞌrã pendevy, teĩ peẽ ma ndaperekoi ꞌrã haꞌe kuery pe peiporuka aguã. Haꞌe kuery ikuai ꞌrã peneakã, haꞌe rã peẽ ma peiko ꞌrã huguai.

45 Kovaꞌe ayvu vai haꞌe javi ou ꞌrã pendeꞌáry. Penembojexavai rei ꞌrã, pendere ojeupitypa vy penemokanhymba peve, Senhor Penderuete napenheꞌẽ rendui rire, pendevy ojapo uka haꞌe ayvu oeja vaꞌekue ndapejapoi guive.

46 Penembyte py mbaꞌemo oiko vaꞌe opyta ꞌrã mbaꞌemo kuaa ukaarã haꞌe hexa pyrã, haꞌe peneramymino kuery pe voi, rakaꞌe rã peve guarã.

47 — Mbaꞌeta Senhor Penderuete perovyꞌa haꞌe peayvua rupi veꞌỹ ixupe peiko, opa mbaꞌe pereko teĩ,

48 haꞌe rire karuai, yuvei, pire reia haꞌe opa mbaꞌe oataa py ꞌrã peiko, penderovaigua kuery Senhor ombou vaꞌe pe ae. Pendeajuꞌy re haꞌe omoĩ ꞌrã kanga ferro guigua penemomba peve.

49 Pendere Senhor ombou ꞌrã peteĩ regua kuery mombyry gui. Haꞌe ramo yvy apy gui ꞌrã ou pojava taguato oveve ouvy vaꞌe rami. Neĩ haꞌe vaꞌe kuery ayvu ma voi napendu kuaai ꞌrã.

50 Haꞌe kuery ngova py oexa uka ꞌrã opoxya, neĩ peẽ kuery vaꞌe regua tujakueꞌi omboete vaꞌeꞌỹ, neĩ kunumigueꞌi ma voi nomboaxyi ꞌrã.

51 Haꞌe kuery hoꞌu ꞌrã penerymba raꞌy kuery haꞌe pendeyvy gui mbaꞌemo aju oiko vaꞌekue, omokanhymba peve. Ndoejai ꞌrã haꞌyĩgueꞌi, uva rykue, azeite, neĩ penerymba vaka haꞌe vexaꞌi taꞌyꞌi aguã, omomba ete peve.

52 Peneretã ikuai vaꞌe ojokopa ꞌrã, pendeyvy haꞌe javi rupi kora yvateve haꞌe hatãve vaꞌe pejeroviaague oitypa peve. Peneretã ikuai vaꞌe ojokopa ꞌrã, pendeyvyrã Senhor Penderuete omeꞌẽ vaꞌekue haꞌe javi rupi.

53 Penderovaigua kuery pendejokopaa py penemoĩ vai ete ramo peꞌu ꞌrã kyrĩgue pereko vaꞌekue, penderaꞌy haꞌe penderajy kuery Senhor Penderuete pendevy omeꞌẽ vaꞌekue roꞌokue ae.

54 Avakue penembyte py porayvuve haꞌe ojou porãvepy ikuai vaꞌe teĩ hakateꞌỹ ꞌrã guyvy, guaꞌyxy oayvu vaꞌe, haꞌe gui guaꞌy kuery okuave vaꞌe pe,

55 mbaꞌeta haꞌe kuery pe nombojaꞌoxei ꞌrã guaꞌy haꞌe guajy kuery roꞌokue haꞌe ae hoꞌupa aguã, mbaꞌeta tetã haꞌe javi hovaigua kuery ojokopa ramo ixupe neĩ mbaꞌeveꞌi ndopytai, oĩ vaia py ombojexavai rire.

56 Haꞌe kunhague penembyte py porayvuve haꞌe ojou porãvepy ikuai vaꞌe teĩ, porayvu haꞌe ojou porãvepy vy neĩ yvy re nopyrõi vaꞌekue teĩ hakateꞌỹ ꞌrã ome oayvu vaꞌe, opiꞌa haꞌe omemby pe,

57 mbaꞌeta hakateꞌỹ ꞌrã omemby ryrukue haꞌe hoꞌokue re, haꞌe ae nhemi rupi hoꞌupaxe opa mbaꞌe oata ramo, mbaꞌeta tetã haꞌe javi hovaigua kuery ojokopa vy ombojexavai ete ꞌrã.

58 Xapyꞌa rei kovaꞌe lei kuaxia para re oĩ vaꞌe pejapo aguã napemoĩ, haꞌe Senhor Penderuete rery hexakãmba vaꞌe renonde ndapejererokyjevei ramo

59 pendere Senhor ombou ꞌrã mbaꞌeaxy vaikue, peneramymino kuery re guive. Haꞌe vaꞌe mbaꞌeaxy vaikue ma tuvixa haꞌe opa voi vaꞌerã eꞌỹ.

60 Haꞌe vy penemoingo axy ꞌrã mbaꞌeaxy vaikue Egito pyguare regua pekyjea py. Haꞌe ramo pendere ju ꞌrã oja oiny.

61 Pendeꞌáry Senhor ombou avi ꞌrã mbaꞌeaxy haꞌe mbaꞌemo vaikue kovaꞌe kuaxia lei oĩa re ipara noĩ vaꞌe voi, penemokanhymba peve.

62 Haꞌe ramo mboapyꞌi ete ꞌrã pendekuai, yva re jaxy-tata rami pendereta vaꞌekue teĩ, Senhor Penderuete napenheꞌẽ rendui rire.

63 Senhor pendererovyꞌa vy penemoingo porã haꞌe penemboetave heravyague rami ae ju ovyꞌa ꞌrã penemokanhymbaa rupi, penemomba peve. Yvy penderekoarã peoa vaꞌe gui pendepeꞌapa ꞌrã.

64 Senhor penemoaĩmba ꞌrã haꞌe javi regua mbyte rupi, yvy apy guive hovai re peve. Haꞌe py ma peiko ꞌrã amboae tuuete peikuaa eꞌỹ vaꞌekue pe, neĩ penderu kuery ma voi ndoikuaai vaꞌekue pe. Haꞌe vy pembojerovia ꞌrã yvyra haꞌe ita guigua rive.

65 Haꞌe gui neĩ haꞌe vaꞌe regua ikuaia rupi pendekuaia py ndapepytuꞌui ꞌrã, neĩ pendepy opytuꞌu aguã ma voi ndapejoui ꞌrã, mbaꞌeta haꞌe py Senhor ombou ꞌrã pendepyꞌa oryryipa, penderexa kangypa haꞌe penenheꞌẽ py peꞌa rive aguã.

66 Penderekove okanhy raiꞌi ꞌrã, penerenonde nhimbo py omoxã mbyre rami. Ara py haꞌe pyávy pekyjepa ꞌrã, ndapeikovei aguã re pepẽxaa py.

67 Koꞌẽgue aipopeje ꞌrã: “Pytũ ma vaꞌe rire haꞌeve ꞌrãgue!” Haꞌe gui pytũꞌi jave ma “Aikore! Koꞌẽmba ma vaꞌe rire haꞌeve ꞌrãgue!” peje ꞌrã pekuapy, mbaꞌeta pendepyꞌa re pendu ꞌrã pekyje reia, haꞌe penderexa py nhomondyipa rei vaꞌe pexa vy.

68 Senhor ojapo ꞌrã Egito katy kanoã guaxu py pendereraa jevy aguã, haꞌe tape pendevy “Ndapeovei ma ꞌrã” heꞌiague rupi teĩ. Haꞌe py ma penhevendexe ꞌrã penderovaigua kuery escravo-rã avakue haꞌe kunhague, teĩ ndoikoi ꞌrã pendejoguaarã — heꞌi Moisés.

29

1 Irundykuea ma Moisés ijayvuague Heta vaꞌe kuery reve Nhanderuete guexeve guarã ojapo pyauague Kovaꞌe ayvu ma Moisés rupi Senhor guexeve guarã Israel kuery reve ojapo vaꞌekue Moabe yvy re, haꞌe kuery pe Horebe yvyty re oeja vaꞌekue áryve.

2 Haꞌe rami vy Moisés Israel kuery haꞌe javi oenoĩmba vy aipoeꞌi: — Peẽ kuery pexapa vaꞌekue Egito yvy re Senhor ojapoague haꞌe javi. Pexaa py ojapo Faraó re, hembiguai kuery haꞌe ijyvy haꞌe javi re.

3 Hexa pyrã tuvixa vaꞌe penderexa py ae pexa vaꞌekue, mbaꞌemo kuaa ukaarã haꞌe iporã ete vaꞌe.

4 Haꞌe rami teĩ aỹ peve nomeꞌẽi pẽvy penekuraxõ py pejapyxaka ete aguã, neĩ penderexa py pexa aguã, neĩ pendeapyxa py mbaꞌemo pendu aguã.

5 Aipoeꞌi: “Quarenta maꞌetỹ re tekoa eꞌỹa rupi xee roguereko jave pendeao naꞌinhymai, neĩ pendepy regua ma voi ndaꞌivaipai.

6 Mbojape ndaperekoi vaꞌekue peꞌu vaꞌerã, haꞌe vinho neĩ iro vaꞌe voi ndapeyꞌui, peikuaa aguã xee ae Senhor Penderuete aikoa”, heꞌi vaꞌekue.

7 Apy ju peju jave Hesbom pygua huvixa Seom haꞌe Basã pygua huvixa Ogue voi ou nhandere opuꞌã aguã, teĩ nhande kuery jaity karamboae.

8 Haꞌe kuery yvykue re nhandepoꞌaka vy nhamboaxa Rúben kuery peguarã, Gade haꞌe Manassés kuery pe.

9 Haꞌe nunga rupi pendu porã ke kovaꞌe ayvu guexeve guarã ojapo pyre regua. Pejapopa ete, peiko porã aguã opa mbaꞌe pejapoa py.

10 — Haꞌe gui aỹ peẽ kuery haꞌe javive peneꞌaĩ Senhor Penderuete renonde py: peẽ kuery vaꞌe regua huvixa kuery, tujakueve haꞌe yvatekueve, avakue Israel kuery regua haꞌe javive,

11 haꞌe gui penderaꞌy haꞌe penderajy kuery, penderaꞌyxy haꞌe amboae regua pendekuaia rupigua kuery, pendevy yxakã ayaaty haꞌe yy reruaty kuery voi,

12 pendejee pemoĩ aguã Senhor Penderuete guexeve guarã ojapo vaꞌekue rupi pendekuai aguã, haꞌe aỹ pendevy oura reve ijayvua rupi.

13 Haꞌe rami ojapo aỹ gui ojeupe guarã penemoingo aguã, haꞌe Penderuete oiko aguã, pendevy ijayvuague rami vy, haꞌe peneramoĩ kuery Abraão, Isaque haꞌe Jacó pe ouraague rami.

14 Haꞌe gui peẽ kuery peguarã anho eꞌỹ guĩ rami Nhanderuete reve guarã ajapo aura reve.

15 Aỹ apy Senhor Nhanderuete renonde py peneꞌaĩ vaꞌe reve, haꞌe gui aỹ apy nhandereve ikuai eꞌỹ vaꞌe kuery reve voi.

16 — Mbaꞌeta peikuaa ae ma Egito yvy re nhandekuai jave, haꞌe gui yvy regua kuery yvy mbyte rupi jaaxa jave guare haꞌe javi.

17 Pexa haꞌe kuery pegua ojeguarua, mbaꞌemo raꞌangaarã yvyra haꞌe ita gui ojapo vaꞌekue. Pexa avi haꞌe kuery mbyte rupi prata haꞌe ouro guigua oguereko vaꞌe,

18 haꞌe rami vy peẽ kuery mbyte rupi oiko eꞌỹ aguã neĩ peteĩve ava, kunha neĩ hoo pygua kuery, neĩ peẽ kuery vaꞌe regua ma voi opyꞌa re omoĩ vaꞌe Senhor Nhanderuete gui ojepeꞌa vy yvy regua kuery ruete pe rive oiko aguã, peẽ kuery mbyte rupi oiko eꞌỹ aguã mbaꞌemo vai rapo, haꞌe vaꞌe gui henhoĩ aguã moã vaikue iro vaꞌe. “Mbaꞌemo vai rapo” heꞌia ma nhombojejavy vaꞌe re ijayvu vy .

19 Avave rei kovaꞌe ayvu vai oendu vy aipoteꞌi eme haꞌe ae opyꞌa py ojereroayvu porãa rupi rive: “Xee aiko porã ꞌrã, xepyꞌa py mbaꞌemo vai oĩ vaꞌe rupi aiko teĩ”, teꞌi eme, mbaꞌeta okaꞌu ma teĩ oyꞌuvexea oendu vaꞌe rami ijayvu.

20 Haꞌe vaꞌe ma Senhor ndoperdoai ꞌrãe. Haꞌe rami ꞌrãgue py haꞌe vaꞌe ava pe Senhor oexa uka ꞌrã ipoxya haꞌe ndaꞌevei etea. Hiꞌáry ombou ꞌrã ayvu vai kovaꞌe kuaxia re ipara oiny vaꞌe haꞌe javi, haꞌe Senhor ombogue ꞌrã hery yva guy rupi gui.

21 Haꞌe vaꞌe ma Senhor ombojaꞌo ꞌrã Israel kuery regua ikuaia gui ojexavai aguã, ayvu vai kovaꞌe kuaxia re ombopara pyre haꞌe javi rami vy.

22 — Haꞌe ramo rakaꞌeve rã ikuai vaꞌe kuery omombeꞌu ꞌrã okuapy, peẽ kuery rire penderaꞌy ju ikuai vaꞌe, haꞌe amboae regua yvy mboae mombyry gui ou vaꞌe voi. Mbaꞌeta oexa ꞌrã kovaꞌe yvy re mbaꞌemo vai haꞌe mbaꞌeaxy vaikue oikoague, nhomoingo axyarã Senhor ombou vaꞌekue.

23 Mbaꞌeta pendeyvy haꞌe javi rupi okaipa ꞌrã enxofre haꞌe juky hoꞌaague rami. Mbaꞌeve rei nonhotỹai ꞌrã, neĩ ndaiꞌavei ꞌrã, neĩ kaꞌaguy ma voi ndoikovei ꞌrã, tetã Sodoma haꞌe Gomorra, Admá haꞌe Zeboim Senhor ojou vai vy opoxya rupi omombaague rami.

24 Haꞌe ramo haꞌe javi regua aipoeꞌi ꞌrã okuapy: “Mbaꞌe re ndaꞌu Senhor guĩ ramigua ojapo pevaꞌe yvy re? Mbaꞌe nunga káuxa py tu nami ete oexa uka opoxya?”

25 heꞌi okuapy ramo ombovaia ꞌrã: “Mbaꞌeta Senhor tamoĩ kuery Ruete gui haꞌe kuery herexaraipa rire, haꞌe Egito yvy gui oguenoẽ vy guexeve guarã ojapo vaꞌekue gui ojepeꞌa ramo.

26 Haꞌe rami ojepeꞌa vy amboae tuuete kuery pe ikuai, ombojeroviapa rei okuapy, haꞌe vaꞌe tuuete haꞌe kuery ndoikuaai vaꞌekue ri, haꞌe Senhor nombojerovia ukai teĩ.

27 Haꞌe nunga rupi ae kovaꞌe yvy rovai Senhor poxya hendy vy ombou ayvu vaipy kovaꞌe kuaxia re ipara oiny vaꞌe haꞌe javi.

28 Haꞌe rami vy Senhor opoxya reve oipeꞌapa ijyvy gui. Ojou vai ete haꞌe ombopagaxea oendu vy omombopa yvy mboae katy, aỹ jaexaa rami ae”, heꞌi ꞌrã ombovai vy.

29 — Mbaꞌeta mbaꞌemo jaikuaa eꞌỹ vaꞌe ma Senhor Nhanderuete pegua ae. Haꞌe rã mbaꞌemo oikuaa uka vaꞌekue ma nhandevy haꞌe nhanderaꞌy kuery pegua rakaꞌe rã peve guarã, kovaꞌe lei re ayvu oĩ vaꞌe jajapopa aguã.

30

1 Omboaxy jevy aguã re ijayvuague — Rakaꞌeve rã haꞌe nunga haꞌe javi ou ꞌrã pendere, ayvu porã haꞌe ayvu vai, penerenonde amombeꞌu vaꞌekue voi. Haꞌe ramo yvy regua kuery ikuaia mbyte Senhor Penderuete penemomboague py penemaꞌenduꞌa ju ꞌrã haꞌe nungakue re.

2 Haꞌe gui peẽ haꞌe penderaꞌy kuery reve pejevypa ju ꞌrã Senhor Penderuete pe, penekuraxõ haꞌe penenheꞌẽ haꞌe javi py. Pejapyxaka ju ꞌrã ijayvua re, aỹ ajapo uka vaꞌe rami vy.

3 Haꞌe ramo Senhor Penderuete penemboaxy nho vy penemoingo porã ju ꞌrã. Haꞌe vy teĩgue ju ꞌrã penemboatypa heruvy yvy regua kuery mbyte penemoaĩague gui.

4 Yva mamo rã ijapy rupi penemoxẽ vaꞌekue teĩ haꞌe gui voi Senhor Penderuete penemboatypa ꞌrã heruvy, haꞌe gui ae ꞌrã pendereru.

5 Haꞌe vy Senhor Penderuete pendereraa ꞌrã yvy peneramoĩ kuery ikuaiague py ae, peẽ kuery ju pendekuai aguã. Haꞌe vy penemoingo porã vy peneramoĩ kuery gui voi penemboetave ꞌrã.

6 Haꞌe vy penekuraxõ gui Senhor Penderuete omboi ꞌrã mbaꞌemo vai oĩ vaꞌe, peneramymino kuery kuraxõ gui voi, penekuraxõ haꞌe penenheꞌẽ haꞌe javi py peayvu aguã Senhor Penderuete, peikove aguã.

7 Haꞌe gui penderovaigua kuery áry ae ꞌrã Senhor Penderuete ombou kovaꞌe ayvu vai haꞌe javi, pendere ijaꞌe eꞌỹ vaꞌe penembojexavaiare kuery re ju oiko aguã.

8 Haꞌe rami rire Senhor ijayvua re pejapyxaka ju vy pejapo ꞌrã ojapo uka vaꞌekue aỹ xeayvua haꞌe javi.

9 Haꞌe ramo Senhor Penderuete ojapo ꞌrã pendepo py mbaꞌemo pejapo vaꞌe oiko porã aguã rami, penderaꞌy haꞌe penderajy kuery ituiꞌia py, penerymba kuery taꞌyꞌia py, mbaꞌety rupigua hiꞌa porã aguã pendekuai porã aguã rami. Mbaꞌeta teĩgue ju Senhor pendererovyꞌa ꞌrã penemoingo porã aguã, peneramoĩ kuery oguerovyꞌaague rami,

10 xapyꞌa rei Senhor Penderuete ayvu re pejapyxaka vy ojapo uka vaꞌekue haꞌe ayvu kovaꞌe kuaxia re ipara oiny vaꞌe haꞌe javi pemoĩ porã ramo, haꞌe penekuraxõ haꞌe penenheꞌẽ haꞌe javi py Senhor Penderuete peguarã ju pejeko rerova ri ramo.

11 — Mbaꞌeta kovaꞌe ayvu aỹ pendevy amboaxa vaꞌe ma haxy vaipa vaꞌeꞌỹ, neĩ pendegui mombyry eꞌỹ oĩ.

12 Mbaꞌeta yva re eꞌỹ oĩ, aipopeje aguã: “Mavaꞌe ndaꞌu oo ꞌrã yva re, nhandevy ogueru vy omombeꞌu aguã, jajapo kuaa aguã rami?” peje eꞌỹ aguã.

13 Neĩ yeꞌẽ rovai re eꞌỹ guive ayvu oĩ, aipopeje aguã: “Mavaꞌe ndaꞌu nhanderekovia oaxa ꞌrã yy rovai re ogueru vy nhandevy omombeꞌu aguã, jajapo kuaa aguã?” peje eꞌỹ aguã.

14 Mbaꞌeta kovaꞌe ayvu ma pendeaꞌi py oĩ, pendejuru py pemombeꞌu kuaa, haꞌe pendepyꞌa py peikuaa vaꞌe ae, pejapo kuaa aguã.

15 Tekove eꞌỹ vy manoa oiporavo ukaague — Maꞌẽ, aỹ penerenonde xee amoĩ tekove mbaꞌemo porã reve, haꞌe gui manoa mbaꞌemo vai reve.

16 Xapyꞌa rei aỹ kovaꞌe ayvu ajapo uka vaꞌe pemoĩ porã vy, haꞌe Senhor Penderuete peayvu vy ixuguigua tape rupi peiko, haꞌe gui ojapo uka vaꞌekue, ayvu haꞌe ꞌarandua rupigua pemoĩ porã ri vy peikove haꞌe penderetave ꞌrã, mbaꞌeta Senhor Penderuete penemoingo porã ꞌrã yvy pendekuai aguã peoague py.

17 Haꞌe rami teĩ xapyꞌa rei pendepyꞌa py pejepeꞌa vy ndapejapyxakaxevei ꞌrã, haꞌe pendererovaa rã tuuete mboae pemboete, haꞌe kuery pe ju peiko aguã ramo,

18 haꞌe ramo aỹ amombeꞌu porã ma voi anhetẽ pemano ꞌrã. Napendekuai arei ꞌrã yvy Jordão yakã rovai re peaxaague py.

19 Aỹ gui ma aenoĩ yva haꞌe yvy penderovai xeayvua momaꞌenduꞌaarã. Mbaꞌeta penerenonde amoĩ tekove haꞌe manoa, ayvu porã haꞌe ayvu vai. Peiporavo haꞌvy tekove peikove aguã, peẽ haꞌe penderaꞌy kuery.

20 Peayvu tema Senhor Penderuete. Pejapyxaka ijayvua re, hexeve peiko aguã. Mbaꞌeta haꞌe rami vy ꞌrãe peikove haꞌe peiko puku yvy peneramoĩ kuery pe Senhor oura reve omeꞌẽ aguã re ijayvuague py, Abraão, Isaque haꞌe Jacó pe ae — heꞌi Moisés.

31

1 Opa vygua omombeꞌuague Moisés rire Josué ju joguerekoarã oiko aguã re ijayvuague Povaꞌe ayvu Moisés omombeꞌu Israel kuery haꞌe javi pe.

2 Haꞌe vy aipoeꞌi: — Kovaꞌe ára ma cento e vinte maꞌetỹ ma areko. Aỹ ndaꞌevevei aẽ haꞌe aike ju aguã, Senhor ae xevy ijayvuague rami: “Ndee ndereaxai ꞌrã Jordão yakã”, heꞌi.

3 Senhor Penderuete ae oaxa ꞌrã penerenonde rupi. Haꞌe ae omomba ꞌrã amboae regua kuery penerenonde gui, peẽ kuery ju pendekuai aguã. Josué ma oaxa ꞌrã penerenonde rupi, Senhor ijayvu ma voiague rami vy.

4 Haꞌe kuery re Senhor ojapo ꞌrã amorreu pygua huvixa Seom haꞌe Ogue re ojapoague rami. Haꞌe vaꞌe kuery ma omomba vaꞌekue, ijyvy voi.

5 Haꞌe gui penerenonde ikuai vaꞌe kuery ma pendepo py Senhor omboaxa ma ramo haꞌe kuery re pejapo ꞌrã pẽvy ajapo uka ma voiague haꞌe javi rami vy.

6 — Penembaraete haꞌe pendepyꞌa guaxu. Pekyje eme, haꞌe kuery pexa vy penhemondyi eme guive, mbaꞌeta Senhor Penderuete ae oo ꞌrã pendereve. Napenderejai ꞌrã, napenepytyvõ eꞌỹi ꞌrã guive — heꞌi.

7 Haꞌe gui Moisés oenoĩ Josué, haꞌe vy Israel kuery haꞌe javi renonde py aipoeꞌi ixupe: — Nembaraete haꞌe ndepyꞌa guaxu ke. Mbaꞌeta kovaꞌe kuery reve reo ꞌrã yvy Senhor oura reve nhaneramoĩ kuery pe omeꞌẽ aguã re ijayvuague py. Haꞌe rami vy ndee reraa ꞌrã haꞌe py ikuai aguã.

8 Senhor ae ꞌrã oo nerenonde rupi. Haꞌe ma oiko ꞌrã ndereve. Nanderejai ꞌrã, naneipytyvõ eꞌỹi ꞌrã. Ekyje eme, enhemondyi eme guive — heꞌi.

9 Sete maꞌetỹ ojeupity nhavõ heta vaꞌe kuery pe lei ogueroayvua aguã re ijayvuague Kovaꞌe lei ae Moisés ombopara vaꞌekue. Haꞌe gui Levi ramymino kuery sacerdote ikuai vaꞌe pe ju omboaxa, Senhor guexeve guarã ojapo vaꞌekue ryru reraaty kuery pe, haꞌe Israel kuery mongetaaty kuery haꞌe javi pe.

10 Haꞌe kuery pe Moisés ojapo uka vy aipoeꞌi: — Sete maꞌetỹ opaꞌia py kuerei, maꞌetỹ oreveague pemboguepa aguã ojeupity nhavõ, ngaru oguyꞌi py pendekuai aguã regua oiko jave,

11 Israel kuery haꞌe javi ojexa uka ꞌrã okuapy Senhor nguuete renonde. Haꞌe vaꞌe jave py peroayvu ꞌrã kovaꞌe kuaxia para lei oĩa vaꞌe, henda Senhor oiporavoague py ae.

12 Haꞌe rami vy pemboatypa ꞌrã heta vaꞌe kuery: avakue, kunhague, kyrĩgue haꞌe amboae regua penderekoa rupi ikuai vaꞌe, haꞌe kuery oendu vy oikuaa aguã, haꞌe Senhor Penderuete renonde ojererokyjea rupi ikuai aguã, haꞌe ayvu kovaꞌe lei regua ojapopa aguã,

13 penderaꞌy kuery lei oikuaa eꞌỹ teri vaꞌeri oendu vy oikuaa avi aguã Senhor Penderuete renonde ojererokyjea rupi ikuai aguã, Jordão yakã rovai re yvy peoague py peikoa pukukue re.

14 Rakaꞌeve rã Israel kuery nonheꞌẽ renduvei ꞌrãa re ijayvuague Haꞌe gui Senhor aipoeꞌi Moisés pe: — Maꞌẽ, ovaẽ raiꞌi ma remano aguã ára. Enoĩ haꞌvy Josué, haꞌe vy pejexa uka ꞌrã oguy nhemboaty oĩaty py, ixupe aeja aguã ojapo vaꞌerã — heꞌi ramo Moisés haꞌe Josué jogueraa vy ojexa uka oguy nhemboaty oĩaty py.

15 Haꞌe py Senhor ojekuaa arai rupi, hokẽ áry rupi opyta oiny.

16 Senhor aipoeꞌi Moisés pe: — Maꞌẽ, ovaẽ raiꞌi ma neramoĩ kuery reve repytuꞌu aguã. Haꞌe vaꞌe rire kovaꞌe kuery opuꞌã vy itavy rei ꞌrã okuapy, amboae regua tuuete kuery pe ꞌrã ikuai, yvy ojeꞌoiague mbyte py. Haꞌe rami vy xegui ojepeꞌapa ꞌrã ojeꞌoivy, xereve guarã haꞌe kuery reve ajapo vaꞌekue ombovaipa vy.

17 Haꞌe vaꞌe jave py xepoxya hendy ꞌrã haꞌe kuery rovai. Haꞌe vy naipytyvõvei ꞌrã, haꞌe kuery pe ndajexa ukai ꞌrã omombaa aguã. Haꞌe kuery áry mbaꞌemo vai haꞌe ikuai axy aguã ou reta ramo ijayvu ꞌrã: “Nhanderuete orembyte py noĩvei ramo eꞌỹ teve haꞌe rami ete oiko orere?” heꞌi ꞌrã okuapy.

18 Haꞌe vaꞌe jave anhetẽ ete haꞌe kuery pe ndajexa ukai ꞌrã, opa marã rei ikuaiague re, amboae regua tuuete kuery re rive ovapa rire.

19 Haꞌe ramo pembopara kovaꞌe mboraei pendejeupe ae, haꞌe pemboꞌe Israel kuery haꞌe javi oporaei aguã rami, Israel kuery rovai xeayvua momaꞌenduꞌaarã opyta aguã.

20 Mbaꞌeta xee araa ꞌrã xevygua kuery yvy kamby haꞌe ei oata eꞌỹa py, tamoĩ kuery pe aura reve ameꞌẽ aguã re xeayvuague rami vy. Haꞌe ramo haꞌe kuery okaru porã vy hevyatã haꞌe ikyrapa ꞌrã. Haꞌe gui ma ovapa ꞌrã amboae regua tuuete kuery re xembopoxy aguã rami, xereve guarã ajapo vaꞌekue ombovaipa vy.

21 Haꞌe gui opa marã ikuai axy haꞌe ojexavai ramo, haꞌe jave py kovaꞌe mboraei rupi imaꞌenduꞌa ꞌrã mbaꞌe re pa haꞌe kuery rovai aikoa re, mbaꞌeta hamymino kuery oporai riae ꞌrã. Mbaꞌeta aikuaa haꞌe kuery pyꞌa re aỹ voi oĩ vaꞌe haꞌe javi, yvy aura reve ameꞌẽ aguã re xeayvuague py araa eꞌỹ re ma voi — heꞌi. “Kovaꞌe mboraei” heꞌia ma 32 py oĩ.

22 Haꞌe vaꞌe árave Moisés ombopara kovaꞌe mboraeirã haꞌe javi, haꞌe vy omboꞌe Israel kuery oporaei aguã.

23 Haꞌe gui Num raꞌy Josué ojapo vaꞌerã re Senhor ijayvu vy aipoeꞌi: — Nembaraete haꞌe ndepyꞌa guaxu ke, mbaꞌeta ndee reraa ꞌrã Israel kuery yvy ameꞌẽ aguã re aura reve xeayvuague py. Haꞌe ramo xee aiko ꞌrã ndereve.

24 Hyru yvýry kuaxia lei oĩa omoĩa aguã re ijayvuague Kuaxia re Moisés ombopara ayvu kovaꞌe lei regua haꞌe javi.

25 Ijayvu guive levita kuery Senhor guexeve guarã ojapo vaꞌekue ryru reraa kuery pe. Haꞌe vy aipoeꞌi:

26 — Pejopy ke kovaꞌe kuaxia lei oĩa, haꞌe pemoĩ porã Senhor Penderuete guexeve guarã ojapo vaꞌekue ryru oĩaty yvýry, haꞌe py itui riae aguã mbaꞌe re pa penderovai oikoa kuaa ukaarã.

27 Mbaꞌeta xee aikuaa ae ma pendevai reia haꞌe peneakã ratãa. Mbaꞌeta aỹ peẽ kuery reve xee aiko teri jave Senhor rovai rupi pendekuai rire, amano rire katuve ma haꞌe ramive ꞌrã pendekuai.

28 Pemboatypa ke xerenonde rupi peẽ kuery regua nhomongeta vaꞌety haꞌe penderuvixa kuery, haꞌe kuery apyxa py xeayvu aguã povaꞌe ayvu rupi. Haꞌe vy xee aenoĩ yva haꞌe yvy haꞌe kuery rovai xeayvua momaꞌenduꞌaarã.

29 Mbaꞌeta xee aikuaa porã amano rire opa marã rei pendekuai ꞌrãa. Pejepeꞌapa ꞌrã tape xee romboꞌeague gui. Haꞌe rami vy opaa ára py kovaꞌe ayvu vai penderupity ꞌrã, mbaꞌeta Senhor renonde pejapo vai, pendepo py pejapo vaꞌekue py peko aꞌã rei rire, ipoxy aguã rami.

30 Moisés mboraeirã re nhomboꞌeague Haꞌe ramo Israel kuery haꞌe javi pe Moisés omboꞌe povaꞌe ayvu mboraeirã:

32

1 — Yva, xeayvu rã ejapyxaka ke ndeapyxa py. Yvy, endu ke xejuru gui ayvu oẽ vaꞌe.

2 Xeꞌarandua ma opa rupi too oky otykya rami, xeayvua tanhomoingo porã yxapy yvy omoakỹa rami, nhuũ áry oky rayviꞌi, haꞌe mbaꞌety áry rupi otykya rami.

3 Mbaꞌeta amombeꞌu porãve ꞌrã Senhor rery. Amboyvate ete ꞌrã Nhanderuete.

4 Haꞌe ma itaova! Haꞌe ojapo vaꞌe ma haꞌevea ramigua meme, oikoa haꞌe javi rupi oexa uka gueko porãa. Nhanderuete ma ojeroviapy, hexe noĩ ꞌrã mbaꞌemo vai. Heko porã vaꞌe vy haꞌevea rami joguereko.

5 Haꞌe rã peẽ kuery ma hovai rupi pendekuai, ojeroviaa rupi eꞌỹ. Haꞌe rami vy taꞌy kuery regua eꞌỹ ma peiko, haꞌe rã iove ramigua rive. Peẽ kuery ma haꞌeve eꞌỹa rami pendekuai teko vai rupi.

6 Haꞌe rami ete teve pemboekovia Senhor pendererekoa re, inhakã porã eꞌỹ haꞌe oikuaa eꞌỹ rei vaꞌe peiko vaꞌe? Haꞌeꞌỹ ndaꞌu Penderu ojeupe guarã pendejoguaare, penemoingoare haꞌe penemombaraetea?

7 Penemaꞌenduꞌa ke ára ymave rupi oiko vaꞌekue re, peikuaa pota na maꞌetỹa oaxapa rei ma vaꞌekue rupi ikuai vaꞌekue re. Peporandu ke penderu kuery pe, haꞌe ramo omombeꞌu porãve ꞌrã. Penemongeta vaꞌety kuery pe peporandu rã omombeꞌu avi ꞌrã.

8 Mbaꞌeta Yvate ete vaꞌe yvy regua ikuai aguã omeꞌẽ-meꞌẽ rakaꞌe, avakue raꞌy kuery joegui ombojaꞌo vy. Haꞌe vaꞌe jave py oaꞌanga rakaꞌe haꞌe kuery rekoarã, Israel raꞌy kuery regua mbovy pa ikuaia rami vy.

9 Mbaꞌeta Senhor pegua oĩ vaꞌe ma ixupegua kuery, Jacó kuery ae ikuai ixupegua regua.

10 Yvy ipirupa reia py ojou vaꞌekue ojeupe guarã, peteĩ henda tekoa eꞌỹa hiꞌãgue-ꞌãgue nhendua py. Haꞌe vy ojoko herekovy vy opena haꞌe kuery re, opena porã imoiny guexa raꞌyĩ re rami ae.

11 Taguato minha guaꞌy kuery omboꞌe vy haꞌe kuery áry rupi oveve oikovy vaꞌe rami, opepo oipyo vy ojopy imoiny vy opepo áry ogueraa vaꞌe rami,

12 haꞌe rami ae Senhor nhanderereko, haꞌe anhoꞌi. Hexeve ndoikoi amboae regua tuuete.

13 Haꞌe vy yvyty áry rupi ojapo kavaju árygua rami ojeꞌoi aguã rami. Ojapo mbaꞌety rupi ikuai vaꞌe gui okaru okuapy aguã rami, ei itaova re ikuai vaꞌe oipyte aguã, haꞌe azeite itaty reia rupi ikuai vaꞌe,

14 vaka kamby kekue, vexaꞌi kamby gui, haꞌe gui vexa raꞌy kyrakue, kavara haꞌe kavara ava Basã py ikuai vaꞌe gui, trigo porãgueve vaꞌe gui ae. Ojapo uva rykue oyꞌu aguã rami, pytã porã vaꞌe.

15 Haꞌe rami teĩ hymba hembiayvu vaꞌe ikyrapa ma vy opyvoi hexe. Ikyrapa, tuvixapa, oguerekopa ma vy hexaraipa Nhanderuete imoingoare gui, ndoipotavei itaova gueraa jepeare.

16 Mbaꞌeta amboae regua tuuete re rive haꞌe kuery oo vy ojapo Senhor ndaꞌevei etea oendu aguã rami, ojeguarupy omboetea py ombopoxy.

17 Anha kuery pe rive omeꞌẽ okuapy mbaꞌemo, Nhanderuete pe eꞌỹ. Amboae regua tuuete ndoikuaai rei vaꞌety pe, tuuete ojapoa pyau vaꞌekue pe, tuu kuery omboete vaꞌety pe eꞌỹ.

18 Hexaraipa okuapy itaova haꞌe kuery re taꞌy vaꞌe gui, nguuete imoingoare gui ae hexarai.

19 Haꞌe nunga Senhor oexa vy nopenavei, taꞌy kuery haꞌe tajy kuery ombopoxy rire.

20 Haꞌe vy aipoeꞌi: “Haꞌe kuery pe ndajexa ukavei ꞌrã. Aexa ꞌrã opaa py haꞌe kuery re oiko vaꞌe. Mbaꞌeta haꞌe kuery ma teko vai rupi ikuai vaꞌerã ae, taꞌy kuery ojeroviapy eꞌỹ.

21 Haꞌe rami vy nguuete pe raiꞌi raꞌaga eꞌỹ ikuai vy xeapo ndaꞌevei etea aendu aguã rami, mbaꞌemo raꞌangaa pe rive ikuai vy xembopoxy. Haꞌe nunga rupi xee ju ajapo ꞌrã haꞌe kuery ndaꞌevei etea oendu aguã rami peteĩ regua eꞌỹ ikuai vaꞌe arua py, inhakã porã eꞌỹ vaꞌe regua arekoa py xee ajapo ꞌrã haꞌe kuery ivai aguã rami.

22 Mbaꞌeta xepoxya rupi amoendy ꞌrã tata manoa guyve katy peve hendy vaꞌerã. Haꞌe vaꞌe omomba ꞌrã yvy haꞌe mbaꞌety ikuai vaꞌe, yvyty guy rupi peve ꞌrã amoendy.

23 Haꞌe kuery rovai heta ꞌrã ambou mbaꞌemo vai. Xeruꞌy amombo ꞌrã haꞌe kuery re.

24 Haꞌe ramo okanhymba ꞌrã karuai gui, omano ꞌrã pire raku haꞌe mbaꞌeaxy vaikue gui. Haꞌe kuery rovai ambou ꞌrã mymba haĩmba rei vaꞌe, haꞌe mboi vaikue yvy kuꞌi rupi onhembotyryry vaꞌe.

25 Oka rupi omanomba ꞌrã kyxe gui, haꞌe rã ngopy rupi ma hoꞌapa ꞌrã nhemondyi gui, kunumigue haꞌe kunhataĩgue, kyrĩgueꞌi okambuꞌi haꞌe tujakue hiꞌa xiĩmbaꞌi vaꞌe voi.

26 Xee aipoaꞌe ꞌrãgue opa rupi romoaĩmba aguã rami, ajapo ꞌrãgue pendere avave imaꞌenduꞌaa veꞌỹ aguã rami,

27 vaꞌeri xee ndaipotai penderovaigua kuery ovyꞌa rei, penderovaigua kuery ojekore vy aipoeꞌi eꞌỹ aguã: ‘Nhandepo py ae jaity, Senhor eꞌỹ rima haꞌe nunga haꞌe javi ombou vaꞌekue’, heꞌi okuapy eꞌỹ aguã.

28 Mbaꞌeta xevygua kuery ma imongetaarã vaꞌeꞌỹ merami ikuai, haꞌe kuery re noĩ ꞌarandu.

29 Haꞌe kuery ma hiꞌarandu vaꞌe tamo raꞌe ikuai! Haꞌe rami vaꞌe rire ma oikuaa ꞌrãgue haꞌe nunga, oikuaa pota ꞌrãgue opa taa re.

30 Mbaꞌexa vy tu peteĩꞌi vaꞌeri haꞌe kuery vaꞌe regua mil omondyi, eꞌỹ vy mokoĩꞌi vaꞌe dez mil omondyi. Haꞌe kuery repyarã itaova oĩ vaꞌekue oeja ramo ae oiko haꞌe rami, haꞌe jopo py Senhor omboaxa ramo.

31 Mbaꞌeta hovaigua kuery pegua itaova ma nhandeꞌitaova rami eꞌỹ, nhanderovaigua eteve voi oikuaa.

32 Mbaꞌeta haꞌe kuery uvaty ma Sodoma py ikuai vaꞌe ramigua, haꞌe imbaꞌety ma Gomorra regua. Haꞌe kuery uva ma veneno rami jojukaarã, haꞌe ijaju vaꞌe voi iro vaꞌe meme. Uvaty re ijayvua py Israel kuery re ae ijayvu, haꞌe rã uvaꞌa ma haꞌe kuery reko porãrã vaꞌekue.

33 Haꞌe kuery uva rykue ma onhembotyryry vaꞌe veneno rami iro vaꞌe, mboi guigua rami ete ndaꞌevei vaꞌe.

34 Haꞌe rami aguã ma xejee eꞌỹ ri tyꞌy amoĩ imoiny, mbaꞌemo moĩ porãaty py rami?

35 Mbaꞌeta anhombopaga aguã rami aiko mbaꞌemokue amboekovia vy, haꞌevea ára py haꞌe kuery onhepyxanga jave. Mbaꞌeta ovaẽ raiꞌi ma haꞌe kuery ojexavai aguã ára, haꞌe kuery renonderã ou pojava.”

36 Mbaꞌeta Senhor oikuaa pota ꞌrã ojeupegua kuery re, haꞌe vy omboaxy ꞌrã guembiguai kuery, haꞌe kuery mbaraeteague opa ma ovya haꞌe oexa vy, mbaꞌeta haꞌe kuery vaꞌe regua nonhenduvei ꞌrã, escravo haꞌe escravo eꞌỹ vaꞌe ma voi.

37 Haꞌe ramo aipoeꞌi ꞌrã: “Mamo tu ikuai tuuete ramigua pemboete vaꞌekue, haꞌe itaova re pejeroviaa vaꞌekue?

38 Haꞌe vaꞌe tuuete kuery ndaꞌu hoꞌu ꞌrã mbaꞌemo kyra pemeꞌẽ vaꞌe, haꞌe oyꞌu ꞌrã vinho pemeꞌẽ vaꞌe? Haꞌe kuery ae haꞌvy topuꞌãmba penepytyvõ aguã, peẽ kuery penhemi atyrã ojeapo vy!

39 Pexa ke aỹ, xee ae, xee anhoꞌi aiko. Amboae regua tuuete ndoikoi, xee eꞌỹ vy. Xee ma ajojuka haꞌe anhomoingove ꞌrã. Xee anhomoingo axy haꞌe anhomonguera ju ꞌrã. Ndoikoi guive xepo py hoꞌa vaꞌekue reraa jepearã.

40 Yvate katy xepo aupi reve xee ae rekove opa vaꞌerã eꞌỹ rupi aura vy aipoaꞌe:

41 Xekyxe hendy rei vaꞌe aĩmbeꞌe, haꞌe xepoꞌakaa rupi aikuaa pota vy ambopaga ꞌrã xerovaigua kuery, amboekovia ꞌrã xere ndaꞌijaꞌei vaꞌe kuery ojapoague.

42 Ajapo ꞌrã xeruꞌy tuguy omoẽ aguã rami, (xekyxe voi omomba ꞌrã hoꞌo,) omanogue haꞌe omboꞌa pyre kuery ruguy, penderovaigua kuery akã hiꞌa vuku vaꞌe regua voi”, heꞌi.

43 Amboae regua kuery, perovyꞌa ke ixupegua kuery, mbaꞌeta Senhor nhombopaga ꞌrã guembiguai kuery ruguy omoẽa ague re, ombopaga ꞌrã hovaigua kuery, haꞌe vy oikyꞌaꞌo ju ꞌrã ojeupegua kuery yvy.

44 Haꞌe vaꞌe ayvu mboraei regua haꞌe javi Moisés omombeꞌu heta vaꞌe kuery remiendurã, Num raꞌy Josué reve.

45 Haꞌe vaꞌe ayvu rupi Israel kuery pe Moisés ijayvupa ma rire

46 aipoeꞌive ju: — Penekuraxõ re pemoĩ porã ꞌrã ayvu aỹ penembyte amombeꞌu vaꞌe haꞌe javi, penderaꞌy kuery pe pejapo uka aguã kovaꞌe lei re ayvu oĩ vaꞌe haꞌe javi.

47 Mbaꞌeta povaꞌe ma pendevy ayvu rive eꞌỹ, haꞌe rã penemoingovearã ae. Povaꞌe ayvu rupi vy ae ꞌrã peiko pukuve pendeyvyrã Jordão yakã rovai re peaxa ma vy pendekuaia py.

48 Moisés rekove opa ma aguã ára pyguare Nebo yvyty apyte gui Moisés Canaã yvy oexa aguã re ijayvuague Haꞌe vaꞌe árave Senhor ijayvu Moisés pe. Haꞌe vy aipoeꞌi:

49 — Eẽ ke Abarim yvyty rupi Nebo yvyty peve. Haꞌe vaꞌe ma Moabe yvy re oĩ Jericó rexeiꞌi katy. Haꞌe vy rexa ꞌrã Canaã yvy, Israel kuery rekoarã ameꞌẽ vaꞌekue.

50 Haꞌe gui yvyty reẽague áry ae ꞌrã remano, haꞌe rã nenheꞌẽ heraa ꞌrã neramoĩ kuerya py, nderykeꞌy Arão Hor yvyty py omano rã inheꞌẽ tamoĩ kuerya py heraa ague rami avi.

51 Mbaꞌeta peẽ naxenheꞌẽ rendui vaꞌekue Israel kuery mbyte, Meribá yakã katyꞌi Cades re, Zim tekoa eꞌỹa py. Mbaꞌeta Israel kuery mbyte py ndapeikuaa ukai ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe aikoa.

52 Haꞌe rami vy yvy nerenonde oĩ vaꞌe rexa rive ꞌrã, nerevaẽi ꞌrã Israel kuery yvyrã ameꞌẽ vaꞌekue py.

33

1 Moisés jogueroayvu porãague Po rami ma Nhanderuete remimboꞌe Moisés omano ta jave ogueroayvu porã Israel kuery.

2 Haꞌe vy aipoeꞌi: — Senhor ma Sinai yvyty katy gui ou vy haꞌe kuery pe ojekuaa Seir katy gui koꞌẽmbaꞌi ouvya rami, Parã yvyty guive hexakãmba ouvy. Mbovy rei eꞌỹ ojeupegua ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe kuery reve ou. Oiporu kuaa regua re tata rami ojekuaa haꞌe kuery pegua lei.

3 Anhetẽ ete ae raꞌe reayvu heta vaꞌe kuery. Ndevygua kuery ikyꞌa eꞌỹ vaꞌe ndepo py meme ikuai. Ndepy yvyꞌiry haꞌe kuery onhemboja okuapy vy onhemboꞌe uka ꞌrã ndeayvua re.

4 Moisés ombopara vaꞌekue Jacó guigua kuery peguarã lei.

5 Haꞌe gui Senhor ae oĩ guembiayvu kuery ruvixarã, haꞌe kuery regua yvatekueve onhemboatya py, Israel kuery regua haꞌe javi reve.

6 — Rúben kuery ma tokuave, tomanomba eme. Haꞌe vaꞌe regua avakue mbovyꞌi eꞌỹ taꞌikuai.

7 Judá kuery renonderã ma po rami omombeꞌu: — Senhor, endu ke Judá kuery ojerurea, epena heta vaꞌe kuery ikuaia py ju ojevy aguã rami. Judá kuery vaꞌe regua ma heta vaꞌe kuery renonde ꞌrã ojeꞌoi joe opuꞌã aguã katy . Ndepo py ke ejogueroꞌa haꞌe kuery repya rupi, eipytyvõ hovaigua kuery rovai rupi.

8 Haꞌe gui Levi kuery vaꞌe regua pe aipoeꞌi: — Xeruete, Tumim haꞌe Urim rupi ejekuaa uka ke ndevygua ava ojeroviapy vaꞌe pe. Haꞌe vaꞌe reko ma Massá py reikuaa porã rakaꞌe, haꞌe Meribá yakã py ixupe ndeayvu ete. Apy ma ijayvu sacerdote yvateve Levi regua oiko vaꞌe re. Sacerdote jypygua ma Arão ae oiko rakaꞌe. Haꞌe gui Tumim haꞌe Urim ma sacerdote kuery mbaꞌekuaa-arã oĩ .

9 Haꞌe vaꞌe ma oxy haꞌe nguu pe aipoeꞌi vaꞌekue peteĩgueve oexa eꞌỹa rami, neĩ guyvy kuery oexa eꞌỹ vaꞌekue, guaꞌy kuery re voi openaa rupi ndoikoi. Haꞌe rami ꞌrãgue py ojee omoĩ porã ndeayvuague, haꞌe ndereve guarã rejapo vaꞌekue rupi anho oiko. Levi kuery ma pavẽ gui oayvuve Nhanderuete ayvu .

10 Haꞌe vy neꞌarandua re omboꞌe oikovy Jacó kuery, Israel kuery omboꞌe ndeguigua lei re. Oapy avi heakuã porã vaꞌe rejou porã aguã, mymba kuery voi oapy ndevygua altar áry.

11 Senhor, emoingo porã ke haꞌe kuery imbaraete aguã, erovyꞌa avi opo py ojapo vaꞌe. Haꞌe rã emoingo axypa haꞌe kuery re ijaꞌe eꞌỹ vy opuꞌã rei vaꞌe, rakaꞌeve rã opuꞌã veꞌỹ aguã.

12 Haꞌe gui Benjamim kuery vaꞌe regua pe ma aipoeꞌi: — Senhor rembiayvu oĩ porã ete ꞌrã hexeve. Ára nhavõ Senhor opena porã ꞌrã. Haꞌe ramo opytuꞌu ꞌrã ijyva áry rupi.

13 Haꞌe gui José kuery vaꞌe regua pe ma aipoeꞌi: — Senhor tomoingo porã pendeyvy, yva gui hoꞌa vaꞌe iporãgueve py, yxapy haꞌe yy yvy guy rupi oĩ vaꞌe py guive,

14 kuaray omboaju vaꞌe iporãgueve, haꞌe jaxy nhavõ hiꞌa vaꞌe py,

15 haꞌe gui yvyty ymave guare, haꞌe yvyꞌã rakaꞌeve rã peve oĩ vaꞌe rupi henhoĩ porãgueve vaꞌe py,

16 yvy gui oiko vaꞌe iporãgueve vaꞌe haꞌe javi py, yvyraꞌa iporãgueve vaꞌe py voi. Haꞌe nunga haꞌe javi tou José kuery re, tyvy kuery yvateve vaꞌe rã. José ramymino kuery ma mbaꞌemo ojopy retave aguã rami ikuai .

17 Haꞌe kuery ipoꞌaka ꞌrã vaka jypy guare vaꞌe rami, hakua ma vaka kaꞌaguy regua rakua rami. Haꞌe vaꞌe py ma ipoꞌaka ꞌrã yvy regua haꞌe javi re, yvy apy peve voi. Haꞌe rami ae mbovy eꞌỹ taꞌikuai Efraim haꞌe Manassés regua kuery.

18 Haꞌe gui Zebulom kuery vaꞌe regua pe ma aipoeꞌi: — Pevyꞌa ke Zebulom kuery, yeꞌẽ rembe rupi peoa py, haꞌe peẽ Issacar kuery voi pendekoa py peĩa rupi.

19 Haꞌe kuery mokoĩ regua ma oenoĩ ꞌrã amboae regua kuery yvyty áry oupa aguã. Haꞌe py ma Nhanderuete pe omeꞌẽ ꞌrã haꞌevea ramigua. Mbaꞌeta haꞌe kuery okaru porã ꞌrã yeꞌẽ rupigua re, haꞌe mbaꞌemo iporãve vaꞌe ita kuꞌia guýry oĩ vaꞌekue gui. Zebulom kuery ma yeꞌẽ rembe rupi ikuai rakaꞌe.

20 Haꞌe gui Gade kuery vaꞌe regua pe ma aipoeꞌi: — Tovyꞌa porã Gade kuery yvyrã omboetavea rupi. Haꞌe kuery ma guary kunha rami ꞌrã ikuai, jojyva haꞌe nhoakã omboaꞌypaa rupi.

21 Haꞌe vy ombaꞌerã ojopy ꞌrã iporãve vaꞌe, huvixa kuery peguarã haꞌe py omoĩ porã mbyre. Haꞌe vy heta vaꞌe kuery renonde rupi oguata vy ojapo ꞌrã Senhor oipotaa haꞌevea ramigua, Israel kuery re ijayvuague rami vy.

22 Haꞌe gui Dã kuery vaꞌe regua pe ma aipoeꞌi: — Dã kuery ma guaryꞌi Basã gui opo vaꞌe rami ꞌrã ikuai.

23 Haꞌe gui Naftali kuery vaꞌe regua pe ma aipoeꞌi: — Naftali kuery ma Senhor omoingo porãa rupi ꞌrã ovyꞌa okuapy. Opa mbaꞌe py Senhor ogueroayvu porãa rami vy hekoa ꞌrã yupa rupi, kuaray puku-a katy.

24 Haꞌe gui Aser kuery vaꞌe regua pe ma aipoeꞌi: — Aser kuery ma taꞌikuai porãve Jacó raꞌy kuery ikuaia mbyte. Tyvy kuery rembiayvuve toiko, haꞌe ipy rupi tomoakỹ azeite py.

25 Haꞌe kuery retã rokẽ jokoa ma ferro haꞌe overa vaꞌe guigua toĩ. Taꞌikuai porã okuave teria ja.

26 — Hembiayvu peiko vaꞌe, Penderuete ramigua mboae ndoikoi. Yva áry rupi haꞌe ou ꞌrã penepytyvõ aguã, yvatevea rupi ou arai áry.

27 Nhanderuete imarã eꞌỹ vaꞌe re ae ꞌrã pendekoa, haꞌe ramo ojyva áry rupi penekuavã ꞌrã rakaꞌe rã peve guarã. Penerenonde katy gui oipeꞌa ꞌrã penderovaigua kuery “Pemomba katu”, heꞌi vy.

28 Haꞌe ramo Israel kuery ikuai porã ꞌrã, Jacó ramymino kuery, ygua oĩ aeꞌi vaꞌe rami ꞌrã ikuai, yvy mbaꞌemo aju haꞌe vinho oĩa vaꞌe re. Yva gui ma hoꞌa ꞌrã yxapy imoakỹarã.

29 Israel kuery, pevyꞌa ete ꞌrã! Marã ramigua tu ikuai peẽ kuery ramigua? Senhor ogueraa jepe vaꞌe peiko. Haꞌe ma mbaꞌemo vai jokoa oĩ penepytyvõarã, haꞌe kyxe penembopoꞌakaarã. Haꞌe rami rire penderovaigua kuery ma peipotaa rami meme ꞌrã ikuai, haꞌe rã peẽ ma pepyrõ ꞌrã haꞌe kuery ombojeroviaaty yvyꞌã re ojapo vaꞌekue áry.

34

1 Moisés omanoague Haꞌe gui Moabe yvy gui Moisés oẽ vy Nebo yvyty katy oo, Pisga yvyꞌã yvatevea py, Jericó rexeiꞌi ae. Haꞌe ramo ixupe Senhor oexa uka yvy haꞌe javi Gileade guive Dã peve,

2 Naftali, Efraim haꞌe Manassés kuery peguarã, haꞌe gui Judá kuery peguarã yvy haꞌe javi, yeꞌẽ kuaray oikea katy oĩ vaꞌe peve,

3 haꞌe gui Neguebe haꞌe Jericó tetã pindo ty vaꞌe katyꞌi yvyugua oĩ vaꞌe haꞌe javi rupi, Zoar peve.

4 Haꞌe rami vy Senhor aipoeꞌi ixupe: — Kovaꞌe yvy ae ma Abraão, Isaque haꞌe Jacó pe aura reve ameꞌẽ aguã re xeayvuague vaꞌe, “Peneramymino kuery pe ameꞌẽ ꞌrã”, haꞌeague ae. Haꞌe vaꞌe ma nderexa py rexa aguã rami ajapo vaꞌeri ndereoi ꞌrã haꞌe katy — heꞌi.

5 Haꞌe pyve Senhor rembiguai Moisés omano, Moabe yvy re, Senhor ijayvuague rami vy.

6 Haꞌe ramo onhono porã peteĩ yvyꞌã guy py Moabe re, Bete-Peor rexeiꞌi. Aỹ peve avave rei ndoikuaai teri onhono porãague.

7 Moisés omano jave py cento e vinte maꞌetỹ oguereko vaꞌekue. Haꞌe rami teĩ hexa ndoguepai teri vaꞌekue, imbaraete rei guive.

8 Peteĩ jaxy re Israel kuery ojaeꞌopa okuapy Moisés re, Moabe yvy re ae, ojaeꞌo aguã vaꞌekue opa peve.

9 Haꞌe gui Num raꞌy Josué re Moisés opo omoĩ rire hexe Nheꞌẽ imoꞌarandua anho oĩ. Haꞌe ramo ijayvua re Israel kuery ojapyxaka vy ojapo okuapy Moisés rupi Senhor ojapo ukaague rami.

10 Israel kuery mbyte ndoikovei teri profeta Moisés ramigua ju, mbaꞌeta jova re omaꞌẽ reve Senhor ijayvu hexeve.

11 Ndoikovei teri mbaꞌemo kuaa ukaarã haꞌe hexa pyrã Senhor ojapo ukaa rami vy Egito yvy re haꞌe ojapo vaꞌekue ramigua, Faraó re, ixupegua yvatekueve re, haꞌe ijyvy haꞌe javi rupi.

12 Mbaꞌeta Moisés ma opoꞌakaa rupi ojapo vaꞌekue mbaꞌemo ndaꞌevei ete haꞌe tuvixave vaꞌe, Israel kuery pavẽ oexaa py.