1 Iyi ndi mirero ya Solomoni, ṅwana wa Dafita, khosi ya Israele.
2 I funza muthu vhuṱali, ya mu laya, a ṱalukanya maipfi a vha re na nḓivho.
3 Ndi nyeletshedzo i no funza muthu u tshila nga vhuronwane, e kwae, a tshi ita zwi re zwone, a si na vhufhura,
4 mushaanzhele a vha na nzhele, muṱhannga a vha na nḓivho na vhusedzi.
5 Na munna wa vhuṱali nga a thetshelese a engedze nḓivho yawe, wa ṱhalukanyo a wane vhutsila,
6 a konou ṱalukanya zwine vhaṱali vha amba: mirero yavho, na zwiga, na dzithai.
7 U ofha Mudzimu ndi tshone tshisima tsha vhuṱali; matsilu ndi one a no nyadza vhuṱali na u laiwa.
8 Ṅwananga, thetshelesa khotsi au a tshi u laya, u si hane mme au a tshi u funza.
9 Ndi tshone tshiala tshi tondaho ṱhoho yau, ndi hone vhulungu vhu nakisaho mukulo wau.
10 Ṅwananga, arali vhavhi vha tshi u kunga, u songo tenda.
11 Arali vha tshi ri, “Nga ri yo lalela vhathu ri vha ponde, ri sokou phuthuma a sa huvhadzi muthu;
12 nga ri tou nga lufu, ri vha mile vha tshi kha ḓi tshila, vha godimele tshaloni vhá songo lwala!
13 Ri ḓo wana lupfumo lwa tshakha-tshakha, ra ḓadza nnḓu dzashu ngalwo.
14 Ita madeṅwa na riṋe, ri kovhekane tshelede!”
15 Ṅwananga, u songo tshimbila navho, u songo longa mulenzhe wau nḓilani yavho;
16 milenzhe yavho i gidimela vhuvhini, vha gidimela u shulula malofha.
17 Tshenzhela unga tshiṋoni tshine muthu a tshi rea tsho mu sedza.
18 Havha vhathu vha lalela malofha a vhone vhaṋe; khunḓa i ḓo fasha muvei.
19 Hoho ndi hone vhuyo ha vhane vha bindula nga vhuvemu; ulwo lupfumo lu vha ḽa ṱhoho.
20 Vhuṱali vhu khou vhidzelela vhú gondoni,
21 vhu ṱavha mukosi ho ḓalaho vhathu, vhu amba vhu mafhoroni a miḓi, vhu ri,
22 “Inwi ni si na nzhele, ni ḓo shaya nzhele u swika lini? Vhanyefuli vha ḓo nyefula u swika lini? Matsilu a ḓo vhenga nḓivho u swika lini?
23 Thetshelesani ndi tshi ni kaidza, ndi hone ndi tshi ḓo ni eletshedza, nda ni shululela zwa mbiluni yanga.
24 Ndo ni vhidza na lamba u nthetshelesa, nda ni vhidza nga tshanḓa na si zwi dzhiele nzhele.
25 A no ngo londa nyeletshedzo dzanga, ndi tshi ni kaidza na si tende.
26 Ndi zwone, ní khomboni ndi ḓo ni sea-vho, ni tshi welwa nga nyofho nda ni holedza.
27 Musi zwi ofhisaho zwi tshi ni wela unga ḓumbu, khombo i tshi ni swiela unga tshiḓumbumukwe, vhuṱungu na phanzi zwi tshi ni tsikeledza,
28 ndi hone ni tshi ḓo nṱavhela mukosi nda si aravhe, na nṱoḓa nga maṱo matswuku na si nngwane.
29 Hufha no vhenga nḓivho, na si nange u ofha Muṋe washu.
30 A no ngo thetshelesa nyeletshedzo dzanga, no nyadza ndi tshi ni kaidza.
31 Ndi zwine na ḓo kaṋa zwe na zwala, na fura vhufhura haṋu.
32 Vha si na nzhele vha konyolela matanda nḓevheni, vha fa ngazwo, matsilu a vhulawa nga u ḓiḓivha havho.
33 Huno, a no nthetshelesa u ḓo tshila nga mulalo, a sa dinwi nga tshithu, a sa ofhi khombo.”
1 Ṅwananga, arali wa pfa maipfi anga, wa vhulunga ndaela dzanga,
2 nḓevhe dzau dza thetshelesa vhuṱali, mbilu yau ya ṱalukanya —
3 ndi ngoho, arali wa vhidzelela nḓivho, wa huwelela ṱhalukanyo,
4 wa i ṱoḓa unga siliva, wa i ṱoḓisesa unga lupfumo lwo dzumbwaho,
5 ndi hone u tshi ḓo ṱalukanya uri u ofha Muṋe washu zwi amba mini, wa vhona uri u ḓivha Mudzimu ndi mini.
6 Vhuṱali ndi mpho ya Muṋe washu, nḓivho na ṱhalukanyo zwi bva mulomoni wawe.
7 Vha si na vhufhura u ḓo ita uri zwi vha nakele, ndi Ene tshiṱangu tsha vho faraho nḓila i sa solisei.
8 U linda nḓila dza vha no ita zwi re zwone, a tsireledza vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho.
9 Arali wa nthetshelesa, ndi hone u tshi ḓo ḓivha u ita zwi re zwone, zwi sa khakhi, zwi sa solisei.
10 Ndi hone vhuṱali vhu tshi ḓo dzhena mbiluni yau, wa pfa nḓivho i tshi u ḓifhela.
11 Vhuronwane vhu ḓo u tsireledza, ṱhalukanyo ya u londola.
12 Vhuṱali vhu ḓo u pambusa nḓilani mmbi, wa fhambana na vha nyambo dza u thutha,
13 vhane vha pambuwa kha nḓila yo lugaho, vha fara i yaho swiswini,
14 vha takalela u ita zwivhi, vha ḓikhoḓa nga nyambo mmbi dza u thutha,
15 vhathu vha nḓila dza magombikwa, vho bvaho nḓilani.
16 Ndi hone u tshi ḓo kona u tinya musadzi wa phombwe, ane a u fhura nga lulimi lwa u ḓifha, hone e wa muṅwe,
17 ó ṱala munna we a mu vhinga a tshee nga hawe, a hangwa mulanga we a vhofha na Mudzimu wawe;
18 u mbwandamela lufuni hune ha ḓo vha hone nnḓu yawe, nḓila dzawe dzi livha hu no dzula vho faho.
19 Vhane vha mu dalela a vha tsha vhuya, a vha tsha vhona nḓila i yaho vhutshiloni.
20 Zwenezwo tshimbila nḓilani ya vhavhuya, u nambatele ya vha fulufhedzeaho;
21 vha si na vhufhura vha ḓo kovhelwa shango, vha sa solisei vha ḓo sala khaḽo.
22 Vhavhi vhone vha ḓo swielwa shangoni, vha vhufhura vha ḓo tupulwa khaḽo.
1 Ṅwananga, u songo hangwa pfunzo yanga, mbilu yau nga i vhulunge ndayo dzanga;
2 zwi ḓo engedza vhutshilo hau wa tshila miṅwaha minzhi, wa ḓi vha na mashudu.
3 Dzula u tshi funa vhathu u tshi fulufhedzea; hezwo itou zwi kungela mukuloni wau; zwi ṅwale mbiluni yau,
4 ndi hone u tshi ḓo vha na phungo mbuya, wa takalelwa nga Mudzimu na vhathu.
5 Fulufhela Mudzimu nga mbilu yoṱhe, u songo ḓitika nga nḓivho yau.
6 U tshi ita tshithu, ranga u humbula Ene; u ḓo u onyolosela dzinḓila.
7 U songo vhona unga wo ṱalifha; ofha Muṋe washu u ile vhuvhi,
8 ndi hone muvhili wau u tshi ḓo takala, wa pfa u na nungo.
9 Hulisa Muṋe washu nga lupfumo lwau, na nga zwiranzhe zwa khaṋo yau,
10 ndi hone zwiṱaṱari zwau zwi tshi ḓo ḓala zwa tou wa muwa, nkho dzau dza tou balea nga waini.
11 Ṅwananga, u songo nyadza ndayo dza Muṋe washu, a tshi u kaidza u songo zwi sanda;
12 Muṋe washu u kaidza vhane a vha funa, unga khotsi a tshi kaidza vhana vhane a vha takalela.
13 U na mashudu munna ane a wana vhuṱali, ane a kona u ṱalukanya;
14 o pfuma u fhira a re na siliva, u bindula u fhira a re na musuku.
15 Vhuṱali vhu fhira nungu dza mutengo muhulu; zwine muthu a zwi tama, na tshithihi a tshiho tshi no vhambedzwa naho.
16 Ho puta ndalamo kha tshauḽa, kha tshamonde ho puta lupfumo na khuliso.
17 Vhu u ṋea vhutshilo vhu takadzaho, wa ḓi dzula u na mulalo;
18 vhane vha vhu kuvhatedza vha vhona vhu muri u ṋeaho vhutshilo; vha na mashudu vhane vha vhu nambatela.
19 Vhuṱali ndi he Muṋe washu a sika ḽifhasi ngaho, ḽiṱaḓulu a ḽi adza nga ṱhalukanyo,
20 a fhandekanya mativha nga nḓivho yawe, makole a rothisa ṅwando.
21 Ṅwananga, dzula wo dzivhuluwa, u vhe na vhuronwane; zwenezwo zwi songo u ponyoka,
22 zwi ḓo u ṋea vhutshilo, zwa nakisa mukulo wau,
23 wa tshimbila u sa ofhi tshithu, mulenzhe wau wa si khukhulwe.
24 Wó lala a u nga ofhi tshithu, wó eḓela u ḓo pfa u tshi ḓiphiṋa.
25 U songo ofha khombo dza tshihaḓu, kana phanzi dzine dza wela vhavhi;
26 Muṋe washu u ḓo vha Ene fulufhelo ḽau, u ḓo tsireledza mulenzhe wau u si fashwe.
27 U songo shaisa vhaṅwe zwivhuya zwo vha fanelaho arali zwi zwanḓani zwau.
28 U songo ri u na tshithu henefho, wa vhudza muṅwe wa ri, “Tshimbila, u vhuye matshelo, ndi ḓo u ṋea.”
29 U songo lukela muṅwe vhunwa, ngeno a tshi u fulufhela.
30 U songo sokou pomoka muthu á songo u khakhela.
31 U songo tama vhutshilo ha ḽivemu, u songo vhuya wa edzisa zwiito zwawe;
32 Muṋe washu u nyala phaṱhi; vha si na vhufhura a somolana navho zwa haṋwani.
33 Muṋe washu u teketela nnḓu ya muvhi, ya muvhuya a i shudufhadza.
34 U goḓa vhagoḓi; vha ḓiṱukufhadzaho a vha itela vhuthu.
35 Pfufho ya vhaṱali ndi khuliso; matsilu one a ḓo niwa nga ṱhoni.
1 Inwi vhana, thetshelesani ndayo dza khotsi, ni kolongonye nḓevhe uri ni wane ṱhalukanyo;
2 ndi ni ṋea ndayo dzavhuḓi, ni songo furalela pfunzo yanga.
3 Zwiḽa ndi tshee mutukana muṱani wa khotsi anga, ndi tshi kha ḓi vha mutete, ndi tshee ṅwana muthihi fhedzi wa mme anga,
4 khotsi anga vho mpfunza vha ri, “Mbilu yau nga i nambatele maipfi anga, vhulunga ndayo dzanga, ndi hone u tshi ḓo tshila.
5 Wana vhuṱali, wana ṱhalukanyo; u songo hangwa zwine nda amba, u songo zwi nyadza.
6 U songo furalela vhuṱali, vhu ḓo u tsireledza; vhu fune, vhu ḓo u londola.
7 Tshi no fhira zwoṱhe ndi vhuṱali; vhona uri u vhu wane, renga ṱhalukanyo nga zwoṱhe zwine wa vha nazwo.
8 Vhu vhone vhu tshi lilelwa, ndi hone vhu tshi ḓo u hulisa ha u gagamisa; arali wa vhu kuvhatedza vhu ḓo u tonda;
9 vhu ḓo u ambadza tshiala ṱhohoni, ha u ṋea khare ya vhugala.”
10 Ṅwananga, thetshelesa u ṱanganedze maipfi anga, ndi hone u tshi ḓo lalama.
11 Ndi ḓo u funza nḓila ya vhuṱali, nda u endedza kha nḓilatswititi.
12 U tshi tshimbila a u nga kundwi, u tshi gidima a u nga khukhulwi.
13 Nambatela ndayo dzi si u ṱutshele, dzi londole, dzi ḓo u ṋea vhutshilo.
14 U songo kanda nḓilani ya vhavhi, kana wa fara ya vho furalelaho Mudzimu.
15 I tinye, u si tshimbile khayo, pambuwa khayo u i fhire.
16 Vhone a vha lali vha songo tshinya, a vha fari khofhe vha sa athu bidigamisa muthu.
17 Vhuvhi ndi tshone tshiḽiwa tshavho, vhupondi ndi yone waini yavho.
18 Nḓila ya vha no fulufhedzea yone i nga tshedza tsha maḓautsha, tshine tsha ḓi penya tshi tshi ya u swika masiari tshivhangalala.
19 Hone nḓila ya vhavhi i nga swiswi ḽihulu, a vha ḓivhi tshine tsha vha khukhula.
20 Ṅwananga, kolongonya nḓevhe u pfe maipfi anga, u tshingamisele nḓevhe kha zwine nda amba.
21 Maipfi anga a songo u ponyoka, a vhulunge mbiluni yau;
22 ane a a wana, a mu ṋea vhutshilo, na muvhili wawe wa takala woṱhe.
23 Tshihulwane tshi no fhira zwoṱhe, linda mbilu yau, ndi yone i no vhumba vhutshilo hau.
24 Nyambo dza vhumbulu dzi songo pfala mulomoni wau, zwiambo zwa vhufhura nga zwi vhe kule na iwe.
25 Maṱo au nga a sedze phanḓa, u ṱalele zwi re phanḓa hau.
26 Dzula wo dzudzanya nga vhuronwane zwine wa ita, ndi hone zwoṱhe zwi tshi ḓo u nakela.
27 U songo pambutshela kha tshauḽa kana tsha monde, tinya vhuvhi hoṱhe.
1 Ṅwananga, thetshelesa ndi tshi u vhudza zwe nda vhona, ipfa ndi tshi u eletshedza,
2 uri u vhe na vhuronwane, zwine wa amba zwi sumbe nḓivho.
3 Milomo ya musadzi wa phombwe i ela mutoli, haṋwani hawe hu suvhelela u fhira mapfura,
4 a fhedza nga u kalakata unga lunungwane, a halifha unga banga ḽa mutsheahoṱhe.
5 U ḓo u hwala a u tsisela lufuni, o livha vhudzulavhafu.
6 Nḓila dzi isaho vhutshiloni ha dzi londi, u sokou tendeleka a sa ḓivhi hune a ya.
7 Zwino iwe ṅwananga, nthetshelese, u songo pambuwa kha zwine nda u vhudza:
8 Mu shavhe, u vhe kule nae, u songo vhuya wa sendela tsini na vothi ḽa nnḓu yawe,
9 hu sa vho ḓo huliswa vhaṅwe, iwe wa nyadziwa, maanḓa au a vho ḓo fhedzwa nga wa tshiṱuhu,
10 vhatsinda vha ḽa lupfumo lwau, tsha biko ḽau tsha pfumisa mutsinda,
11 wa vho fa u tshi gomela, ṋama yau na muvhili zwo ṱahala,
12 wa vho ri, “Ndo ḓiitelani khundavhalai? Mbilu yanga yo nyadzelani u kaidzwa?
13 Ndo nyadza vhafunzi vhanga vha tshi nndaya, vha tshi mpfunza nda konyolela matanda nḓevheni!
14 Ndo ṱoḓou lovha ndi ṱano!”
15 A u vhoni ṅwananga, iwe inwa maḓi a bvaho tshisimani tshau, ane a gubunyea á songo dzikuswa nga muṅwe.
16 Kani u tama zwisima zwau zwi tshi ela na shango, maḓi a milambwana yau a ṱuwa na gondo?
17 Nga zwi vhe zwau u woṱhe, u songo ṱanganelana na vhatsinda.
18 Tshisima tshau nga tshi shudufhadzwe, u takalele musadzi we wa mu vhinga u tshee nga hau.
19 O naka sa ntsana, u tamisa sa ngululu. Ngavhe lunako lwawe lu tshi u nyanyula misi yoṱhe, a dzula o thuba mbilu yau.
20 Ṅwananga, ndi mini mbilu yau i tshi nga thubwa nga musadzi wa phombwe, wa kuvhatedzana na musadzi a si wau?
21 Nḓila dza muthu dzi ḓivhiwa nga Muṋe washu, u sedza hoṱhe hune a tshimbila.
22 Muvhi u fashwa nga vhuvhi hawe, u vhoxwa nga nnzwa dza vhutshinyi hawe;
23 u vhulawa nga u shaya mulayo, a xedzwa nga vhutsilu hawe vhuhulu.
1 Ṅwananga, arali wo ḓivhofha u lifha mulandu wa muṅwe, wa ana wa ri u ḓo lifha mulandu wawe une a nga ita,
2 wa tshenuwa wó fashwa nga zwe wa amba, wó ḓifasha nga maipfi au,
3 ḓivha uri wo wela zwanḓani zwa muṅwe. Zwenezwo ita hezwi ṅwananga, uri u kone u ḓivhofholola: Iya khae u ḓisole, u mu luvhelele uri a u vhofholole.
4 U songo vhuya wa eḓela, u songo vhuya we khofhe zhambu,
5 u sa athu ḓivhofholola unga ntsa yo ponyoka muzwimi, unga tshiṋoni tsho ponyoka tshikwekweni tsha murei.
6 Mubva ndiwe, edzou sedza lusunzi, edzou sedza maitele alwo u ṱalifhe:
7 A lu na mulangi, a lu na muingameli, a lu na muvhusi,
8 naho zwo ralo lu ḓivhulungela mbuvha tshilimo, lwa ḓikuvhanganyela zwiḽiwa zwalwo nga tshifhinga tsha khaṋo.
9 Mubva ndiwe, u ḓo lala u swika lini? U ḓo vuwa lini khofheni dzau?
10 “Khofhenyana nandi, ndi tou zhambu kathihi, ndi ḓikuvhatedze ndi awelenyana!”
11 Ndi hone vhushai vhu tshi u ḓela unga ḽivemu ḽi na thonga, vhusiwana ha u ḓela unga muhali o kungelaho zwihali.
12 Muthu ane a enda a tshi shanda mafhungo nga lulimi lwawe ndi muthu muvhi a sa ḓivhalei.
13 Ú sinyedza nga maṱo, a ita na u kwetedza nga ṋayo, a sumba nga minwe;
14 u dzula a tshi luka vhunwa nga mbilu yawe, a endela u luṱanya vhathu.
15 Onoyo ha nga lengi u welwa nga khombo, kathihi fhedzi u ḓo pwashekanywa lu sa lafhei.
16 Hu na zwithu zwiṱanu na tshithihi zwine Muṋe washu a zwi vhenga; zwine zwa mu nengisa zwi swika zwiṱanu na zwivhili:
17 ndi maṱo a u ḓihudza, ndi lulimi lwa u zwifha, ndi zwanḓa zwi no shulula malofha a vhathu vha si na mulandu,
18 ndi mbilu i no luka maano mavhi, ndi milenzhe i no gidimela vhuvhini,
19 ndi ṱhanzi i si ya ngoho i no amba mazwifhi, ndi muthu a no luṱanya vhana vha munna.
20 Ṅwananga, vhulunga ndayo dza khotsi au, u songo nyadza pfunzo ya mme au;
21 i vhulunge mbiluni misi yoṱhe, i kungele mukuloni wau;
22 u tshi tshimbila, i ḓo u endedza, wó lala i ḓo u londola, u tshi vuwa i ḓo davhidzana na iwe.
23 Milayo ndi luvhone, pfunzo ndi tshedza, u kaidzwa na u laiwa ndi yone nḓila ya vhutshilo;
24 zwi u tsireledza kha musadzi muvhi, uri musadzi a si wau a si u fashe nga haṋwani hawe ha u ḓifha.
25 Mbilu yau i songo tama lunako lwawe, u songo tenda a tshi u kunga nga u u sinyedza;
26 musadzi wa phombwe u rengwa nga mukonde wa vhurotho, hone musadzi wa muṅwe u lixwa nga ṱhoho yau.
27 U nga okela mulilo khanani nguvho dzau dza si swe naa?
28 U nga tshimbila nṱha ha masimbe ṋayo dzau dza si rungunye naa?
29 Zwo ralo kha muthu a no ya kha musadzi a si wawe: ane a mu kwama a nga si kundwe u lifhedzwa.
30 A ri nyadzi fobvu arali ḽi tshi tswiswa nga nḓala,
31 hone arali ḽa farwa ḽi ḓo lifha kaṱanu na kavhili; ḽi ḓo lifha ḽa sala ḽi si na tshithu.
32 Ane a ita vhupombwe ene ha na ṱhalukanyo; ane a vhuya a ralo u a ḓivhulaha.
33 U ḓo vha na mbonzhe a nyadzea; ṱhoni dzawe dzi nga si phumulwe.
34 A hu na tshi no sinyusa munna u fhira u pwashelwa muḓi; a tshi lifhedza ha tsha khathutshela;
35 ha tsha tenda tshipfumelo; tshifhiwa naho tshi tshingafhani a tshi mu rudzi mbilu.
1 Ṅwananga, tevhedza zwine nda amba, zwine nda u vhudza u songo litsha u zwi ita;
2 ita zwine nda u vhudza, ndi hone u tshi ḓo tshila; pfunzo yanga i vhulunge unga tshanga ya iṱo ḽau;
3 itou zwi vhofhelela kha minwe yau, u zwi ṅwale mbiluni yau.
4 Amba na Vhuṱali u ri, “U khaladzi anga.” Ṱhalukanyo u i ite khonani yau vhukumakuma;
5 zwi u tsireledza kha musadzi a si wau, wa konou tinya haṋwani ha u ḓifha ha musadzi wa muṅwe.
6 Ndo vhuya nda sedza nga fasiṱere ḽa nnḓu yanga,
7 nda vhona maitele a vha si na nzhele, nda vhona kha vhaṱhanngana hú na muṅwe a si na ṱhalukanyo.
8 O vha a tshi khou tshimbila nga tshiṱaraṱa tshi dzulaho musadzi onoyo, ó fara i fhiraho henefho nḓuni yawe,
9 hu nga lufhimavhaeni, nga madekwana, ḽo no sikuwa, hu na swiswi,
10 musadzi uyo a mbo bva a mu ṱanganedza ó ambara unga phombwe, wa mbilu ya vhumbulu;
11 ndi musadzi a sa fhiri muthu, a sa shoni, a sa dzuli hayani;
12 u e tshiṱaraṱani, e e hune ha ḓala vhathu, u lalela mafhandeni oṱhe.
13 U mbo ḓi kuvhatedza uyo muṱhanngana a mu khisa, a amba nae a sa shoni a ri,
14 “Ndo vha ndo fanela u ṋekedza midzimu nduvho, ndo vhuya na ṋama ya zwiṱhavhelo,
15 zwino ndo ḓa u ni ṱanganedza, ndi ṱoḓa inwi, mbilu yanga i tou swa, zwino ndo ni wana!
16 Ndo adza mmbete wanga nda u fukedza nga lukhaha lwa mivhala lu bvaho Egipita;
17 mmbete wanga ndo u shasha nga mishonga i no nukhelela u ḓifha, na bindamutshe, na khinamoni;
18 iḓani ri kuvhatedzane ri pfelele u swika ḽi tshi tsha, ri tou ḓikumedza u ḓiphiṋa nga lufuno;
19 munna wanga a vhaho, vho fara lwendo lulapfu,
20 vho ṱuwa na tshelede i si na vhukono, vha ḓo vhuya ṅwedzi u tshi fhela.”
21 A mbo ḓi mu kunga nga vhufhura, uyo muṱhanngana a tenda u fhurwa nga haṋwani ha u ḓifha,
22 a mbo ḓi mu tevhela na zwenezwo unga phulu i yaho u ṱhavhiwa, muṱhanngana uyo wa tsilu a yo ṱangana na ṱhamu yawe a nga o vhoxwa milenzhe nga geḓane,
23 a rungwa tshivhindi nga musevhe. O vha a tshi nga tshiṋoni tshi tshi gidimela tshikwekweni, a sa ḓivhi uri u ḓo lifha nga ṱhoho yawe.
24 Zwino-ha vhananga, nthetsheleseni, ni kolongonye nḓevhe ni pfe zwine nda amba.
25 Ni songo litsha uyo musadzi a tshi thuba mbilu yaṋu, ni songo pambutshela nḓilani dzawe;
26 o no wisa vhanna vhanzhi, o vhulaha vha na nungo vha si na mbalo.
27 Nnḓu yawe ndi gondo ḽo livhaho tshaloni, ndi nḓila ya u khauledza i tselaho lufuni.
1 Kani Vhuṱali a vhu ngi mufumakadzi a no khou vhidzelela? Ṱhalukanyo a i khou huwelela kani?
2 Vhu miṱumbani ya zwikwara, tsini ha nḓila, ho ima mafhandeni a dzinḓila.
3 Vhu tsini ha mafhoro a miḓi; vhu miṋangoni, vhu huwelela ha ri,
4 “Hee inwi vhanna, ndi khou ni vhidzelela, ndi khou vhidza inwi vhathu noṱhe!
5 Inwi ni si na nzhele, ivhani na nzhele, inwi matsilu, wanani ṱhalukanyo!
6 Edzonu tshete ndi ni vhudze mafhungo mahulwane, ndi ḓo amba zwi re zwone.
7 Zwine nda amba ndi ngoho fhedzi, ndi ila u amba vhuvhi.
8 Maipfi oṱhe ane nda amba a a fulufhedzea, a hu na ḽo shandeaho, a hu na ḽo kombamaho;
9 o tou tswititi kha ane a a ṱalukanya, kha a re na nḓivho a a pfala.
10 Nangani ndayo dzanga ni litshe siliva, ni nange nḓivho ni litshe musuku.
11 Vhuṱali vhu fhira nungu dza mutengo muhulu; kha zwoṱhe zwine zwa takadza a hu na tshi vhambedzwaho naho.
12 “Nṋe Vhuṱali ndi dzula na maano, ndi kona u elekanya nga vhuronwane.
13 U ofha Mune washu ndi u vhenga vhuvhi; ndi vhenga u ḓihudza na u ḓiḓivha, na maitele mavhi, na nyambo dzo bvaho nḓilani.
14 Ndi nṋe ane nda ni ṋea nyeletshedzo na vhuṱali vhukuma, ṱhalukanyo ndi nṋe, ndi nṋe a re na maanḓa.
15 Mahosi a vhusa nga nṋe, vhavhusi vha konou vhea milayo i ladzaho shango;
16 vhahulwane vha vhusa nga nṋe, ndi ita uri magota a vhuse ḽifhasi.
17 Ndi funa vhane vha mpfuna, vhane vha nṱoḓa nga nungo dzoṱhe vha a nngwana.
18 Ndi ṋea vhathu lupfumo na khuliso, vha wana lupfumo lu sa fheli zwa vha nakela.
19 Mutshelo wanga u fhira musuku u songo vangwaho, khaṋo yanga i fhira siliva yó tou nanguludzwa.
20 Hune nda tshimbila ndi sia mulalo, hune nda swika ndi ḓa na khaṱhulo mbuya.
21 Vhane vha mpfuna ndi vha kovhela lupfumo, nda lu khokha maḓuluni avho.
22 “Muṋe washu o ranga nga u sika nṋe; ndi wone mushumo wawe wa u ranga wa zwe a ita kale.
23 Ndo vhumbwa kale-kale, u rangani, shango ḽi sa athu vha hone.
24 Ndo bebwa malwanzhe a sa athu vha hone, hu sa athu vha na zwisima zwo ḓalaho maḓi,
25 thavha dzi sa athu tikwa, zwikwara zwi sa athu bebwa,
26 Mudzimu a sa athu sika ḽifhasi na midavhi yaḽo, na mavu na maṱukuṱuku a sa athu vha hone.
27 Ndo vha ndi hone a tshi adza ḽiṱaḓulu a tshi ṱharamudza vhusendekamisi nṱha ha lwanzhe,
28 musi a tshi vhea makole lutomboni, a tshi phula zwisima zwa mativha mahulu,
29 musi a tshi vhea mukano wa lwanzhe, uri maḓi a si pfuke mulayo wawe, a tshi tea ḽifhasi
30 ndo vha ndi nae ndí mutsila wawe. Ndo vha ndi tshi mu takadza misi yoṱhe, ndi tshi ḓiphiṋa ndi nae,
31 ndi tshi ḓiphiṋa nga shango ḽe a sika, ndi tshi takadzwa nga vhathu.
32 “Zwino-ha vhananga, thetshelesani ndi ni vhudze: Vha na mashudu vhane vha kanda nḓilani dzanga.
33 Thetshelesani ndayo dzanga ni ṱalifhe, ni songo dzi nyadza.
34 U na mashudu ane a nthetshelesa, ane a dzula o linda khoro dzanga, o nndindela muṋangoni.
35 Ane a nngwana o wana vhutshilo, u ḓo takalelwa nga Muṋe washu;
36 ane a si nngwane ene u a ḓihuvhadza, vhane vha mmbenga vha funa lufu.”
1 Vhuṱali, ene mufumakadzi wa mupfumi, ho ḓifhaṱela nnḓu yaho, ha i tika nga phuphu ṱhanu na mbili dza matombo,
2 ha ṱhavha kholomo dzaho, ha ṱuḓa waini yaho, ha ḓeka ḓafula ḽaho,
3 ha ruma vhasidzana u yo vhidza vhathu, vha ime miḓini hune vha vhonwa nga vhoṱhe vha ri, “Vhuṱali vhu ri,
4 ‘A si na nzhele nga a ḓe!’ Kha a si na ṱhalukanyo vhu ri,
5 ‘Iḓani ni ḽe vhuswa hanga, ni nwe waini ye nda i ṱuḓa.
6 Ṱutshelani vhutsilu ni tshile, ni tou longondo nḓilani ya ṱhalukanyo.’ ”
7 Ane a laya munyefuli u a ḓinyadzisa, ane a kaidza muvhi u ḓivhidzela maṱamba.
8 U songo kaidza munyefuli, a nga ḓo u vhenga, kaidza muṱali, u ḓo u funa.
9 Laya muṱali, ndi hone a tshi ḓo ṱalifhesa, funza a fulufhedzeaho, ndi hone a tshi ḓo engedza pfunzo yawe.
10 Tshisima tsha vhuṱali ndi u ofha Muṋe washu, u ḓivha Mudzimu, Ene Mukhethwa, ndi yone ṱhalukanyo.
11 Ndi nṋe vhuṱali ane nda andisa maḓuvha au, nda u ṋea ndalamo.
12 Arali wo ṱalifha wo ṱalifhela iwe muṋe, zwi ḓi nga arali wa nyefula, u ḓo zwi konḓelela u woṱhe.
13 Vhutsilu vhu nga musadzi wa luambo, ha shoni, ha ḓivhi tshithu.
14 U dzula muṋangoni wa nnḓu yawe, u dzula miḓini hune a vhonwa nga vhathu vhoṱhe,
15 a vhidzelela vhafhiri vha nḓila vho livhaho kha zwavho, a ri,
16 “A sa ḓivhi tshithu nga a pambutshele ngeno!” A tshi vhudza a si na ṱhalukanyo u ri,
17 “Maḓi o tswiwaho ha ḓifhi zwone; vhuswa vhu ḽiwaho muthu o dzumbama vhu takadza hani!”
18 Hone vhakungiwa a vha ḓivhi uri henefho ngomu ho dzula mimuya ya vho faho, vhaeni vhawe vha fhasi-fhasi dindini.
1 Iyi ndi mirero ya Solomoni. I ri: Ṅwana wa vhuṱali u takadza khotsi awe; ṅwana wa tsilu ene u ḽisa mme awe mbilu.
2 Lupfumo lwo wanalaho nga nḓila mmbi a lu na lukuna, hone u pfa Mudzimu zwi tshidza lufuni.
3 Muṋe washu ha ladzi muvhuya na nḓala; vhavhi u vha shaisa zwine vha zwi lila.
4 Tshanḓa tsha mubva tshi mu ḓisela vhushai, tsha mushumi wa biko tshone tshi tshi mu pfumisa.
5 Ṅwana wa maano ndi ane a kuvhanganya mavhele misi ya nḓalo; ane a lala vha tshi kaṋa u a shonisa.
6 Mashudu a wanwa nga a fulufhedzeaho; u levha ha mulomo wa muvhi hu mu ḽa ṱhoho.
7 Vhathu vha tshi humbula a fulufhedzeaho vha pfa vho takala; dzina ḽa muvhi ḽone ḽi a sina.
8 Muṱali u tenda u laiwa; vavhi ḽi sokou lopola, tshaḽo ndi u lovha.
9 A sa solisei a tshi tshimbila ha ofhi tshithu; a no ita zwo vhifhaho u ḓo dzumbululwa.
10 Vha u sinyedzana vha konḓisela vhaṅwe vhutshilo, vavhi ḽi no sokou lopola tshaḽo ndi u lovha.
11 Mulomo wa a fulufhedzeaho ndi tshisima tsha vhutshilo; u levha ha mulomo wa muvhi hu mu ḽa ṱhoho.
12 Vengo ḽi vusa nndwa; lufuno lu tsinya iṱo lwa si sedze vhukhakhi.
13 Mulomoni wa a na ṱhalukanyo hu na vhuṱali; tsha muṱana wa a si na ṱhalukanyo ndi ṱhamu.
14 Vhaṱali vha khokha nḓivho; mulomo wa tsilu u ṱula khombo.
15 Muḓi une vhapfumi vha shavhela khawo ndi lupfumo lwavho; vhushai ha vhadziili ndi ḽone bulayo ḽavho.
16 A no fulufhedzea u pfufhiwa nga vhutshilo; khaṋo ya muvhi ndi vhuvhi.
17 Ane a tenda u laiwa o fara i yaho vhutshiloni; a sa tendi u laiwa ú bva nḓilani.
18 Wa luvhengelambiluni u na milomo ya mazwifhi, a no isela vhaṅwe phungo ndi tsilu.
19 Wa u ambesa a nga si kundwe u tshinya; a na maano u a fhumula.
20 Lulimi lwa a fulufhedzeaho ndi siliva i songo vangwaho; mbilu ya muvhi ndi mahandana.
21 Milomo ya vha thetshelesaho Mudzimu i fusha vhanzhi, ngeno matsilu a tshi fa nga u shaya ṱhalukanyo.
22 Tshine tsha pfumisa ndi mashudu a no bva ha Muṋe washu; u ḓinetisa ha muthu a tshi shuma a zwi engedzi tshithu khao.
23 Tsilu ḽi tshi ita zwi shonisaho ḽi vhona u mutambo, ngeno mutambo wa a na ṱhalukanyo vhu vhuṱali.
24 Zwine muvhi a zwi ofha, ndi zwone zwine zwa ḓo mu wela; a fulufhedzeaho ene u ḓo ṋewa zwine a zwi tama.
25 Ha bvelela ḓumbu ḽi kumba muvhi, ngeno a fulufhedzeaho a tshi ima o khwaṱha lini na lini.
26 Mubva u netisa a mu rumaho; u nga viniga i tshi tatisa maṋo, u nga vhutsi vhu tshi kombodza maṱo.
27 A no ofha Muṋe washu u a lalama; muvhi ene ha nga yi thambo.
28 Tsho fulufhelwaho nga a fulufhedzeaho tshi guma nga dakalo, hone tshe muvhi a lavhelela ha tshi wani.
29 Muṋe washu ndi vhushavhelo ha o faraho nḓila i sa solisei, ngeno a tshi lozwa vhaitazwivhi.
30 A fulufhedzeaho ha tupuwi na kathihi; muvhi ene ha nga dzuli shangoni.
31 A fulufhedzeaho u amba a vhuṱali, hone lulimi lwa a shandaho mafhungo lu ḓo tumulwa.
32 Milomo ya a thetshelesaho Mudzimu i ḓivha u amba zwo teaho, ngeno mulomo wa muvhi u tshi amba zwa magombikwa.
1 Tshikalo tshi no kala zwi si zwone tshi nengisa Muṋe washu; tsho teaho tshi a mu takadza.
2 U ḓihudza hu tevhelwa nga ṱhoni; tsha muṱali ndi u ḓiṱukufhadza.
3 U sa solisea ha vha si na vhufhura hu a vha endedza; vha sa fulufhedzei vha ḓo fela nḓila dzavho dza magombikwa.
4 Lupfumo a lu farisi tshithu musi wa khaṱhulo; u thetshelesa Mudzimu hu tshidza lufuni.
5 U fulufhedzea ha a sa solisei hu mu onyolosela nḓila dzawe, ngeno muvhi a tshi fashwa nga vhuvhi hawe.
6 Vhuvhuya ha vha si na vhufhura vhu a vha tshidza, ngeno vha sa fulufhedzei vha tshi fashwa nga nyemulo dzavho.
7 Zwe muvhi a zwi fulufhela, a tshi fa zwi lovha nae; maanḓa e a ḓitika ngao ndi mahandana.
8 A thetshelesaho Mudzimu u lamukiswa khomboni, ya wela muvhi.
9 A no nyadza Mudzimu u vhulaha vhaṅwe nga mulomo wawe, ngeno a thetshelesaho Mudzimu a tshi vha ponyokisa nga nḓivho yawe.
10 Musi muvhuya zwi tshi mu nakela, muḓi u huvha mihuvho; vhavhi vha tshi lovha hu pfala mifhululu.
11 Muḓi u wana mashudu nga vha si na vhufhura, wa fhaṱwa; mulomo wa muvhi wone u pwasha muḓi.
12 A no sasaladza vhaṅwe ha na ṱhalukanyo; munna wa ṱhalukanyo u a fhumula.
13 Wa zwitshele ha vhudzwi tshiphiri; ane a fulufhedzea u a tshi vhulunga.
14 Lushaka lu a wa nga u shaya nyeletshedzo, hone ho andaho vhaeletshedzi lu dzula lwo kunda.
15 Arali wa ḓivhofha u lifhela muṅwe mulandu une a nga u ita, u ḓo ḓisola; ane a lamba u ḓidzhenisa khazwo o ḓirula.
16 Musadzi u huliselwa vhuthu; munna ene u pfuma nga vhuhali.
17 Munna wa vhuthu u a vhuelwa; wa tshiṱuhu u ḓiṱoḓela mafhanza.
18 Muvhi u a bindula zwa fhufha; a no zwala mbeu ya vhuvhuya ha nga kundwi u pfufhiwa.
19 A sa tseki kha u ita zwi re zwone u ḓo tshila; ane a omelela kha vhuvhi u ḓo fa.
20 Muṋe washu u vhenga vha mbilu ya vhufhura; u takalela vha sa solisei.
21 Ḓivhani uri: muvhi ha nga kundwi u lifhedzwa; vhana vha vhavhuya vhone vha ḓo wanala vha si na mulandu.
22 Musadzi wa lunako a si na ṱhalukanyo, u nga tshiṅina tsha musuku tshi ningoni ya nguluvhe.
23 A thetshelesaho Mudzimu u ḓo wana zwivhuya zwine a zwi lila; muvhi ene o lindela ṱhamu fhedzi.
24 Mapakulile u ḓi pfuma a tshi ya; a no dzima na zwo fanelaho vhaṅwe ene u ḓi shaya a tshi ya.
25 A si na vhutshivha u ḓo pfuma; a no dzimula ḓora ḽa vhaṅwe, na ḽawe ḽi ḓo dzimulwa-vho.
26 Ane a hana na mavhele, vhathu vha a mu teketela; hu shudufhadzwa ane a tenda u a rengisa.
27 Ane a ḓidinela u ita zwivhuya u ḓo takalelwa; tshilila-u-vhona-khombo tshi ḓo i vhona.
28 Ane a ḓitika nga lupfumo lwawe u ḓo wa; ane a fulufhedzea zwi ḓo mu nakela, a nga ṱari ḽidala ḽi titimaho.
29 A sa londoli muṱa wawe u ḓo sala na muya; tsilu ḽi ḓo vha phuli ya muṱali.
30 Mitshelo ya ane a thetshelesa Mudzimu i a tshidza; muṱali u kona u tswa mbilu dza vhathu.
31 Arali na muvhuya a tshi wana zwo mu fanelaho fhano fhasi, kha muvhi na mutshinyi zwi ḓo tou ngani?
1 A funaho u laiwa u funa nḓivho; a sa funi u kaidzwa ndi maphuu.
2 Muthu muvhuya u takadza Muṋe washu; mudzia-vhukwila ene u ḓo latwa.
3 Vhuvhi a vhu khwaṱhisi muthu; vhavhuya vha nga si tupulwe.
4 Musadzi wavhuḓi ndi tshiala tsha munna wawe; a no ita zwi shonisaho ndi ṱhahala.
5 A thetshelesaho Mudzimu u ṱoḓa zwi sa solisei; maano a muvhi ndi a vhufhura.
6 Zwiambo zwa muvhi ndi zwa u lalela vhathu na u fhaladza malofha; maipfi a a si na vhufhura one ndi a u tshidza vhathu.
7 Vhavhi vha ḓo tekulwa vha si tsha vha hone; nnḓu ya a thetshelesaho Mudzimu i ḓo sala yo ima.
8 Muthu u khoḓelwa ṱhalukanyo yawe; o thanyelaho dubo u a nyadziwa.
9 Ndi khwiṋe u pfi mushai u na phuli, u fhira u ḓiita muḓivhalea u si na tshine wa ḽa.
10 A no thetshelesa Mudzimu u londola tshifuwo tshawe; muvhi ene u na tshiṱuhu.
11 A limaho tsimu yawe u ḓo ḽa a laṱa; a no tevhela zwi sa ḓivhalei ene ha na ṱhalukanyo.
12 Muvhi u tama zwo wanalaho nga vhuvemu, hone mitshelo i fulwa nga a thetshelesaho Mudzimu.
13 Muvhi u fashwa nga nyambo yawe mmbi; a thetshelesaho Mudzimu ene u tinya khombo.
14 Muthu u ḽa zwivhuya zwe a wana nga u amba; u pfufhiwa nga zwe a zwi shumela.
15 Tsilu ḽi vhona nḓila ye ḽa i fara i yone-yone; muṱali u thetshelesa nyeletshedzo.
16 Zwine zwa dina tsilu a zwi lengi u vhonala; wa vhuṱali u kanda mupfa a tshi u vhona.
17 Ṱhanzi ya ngoho i tikedza khaṱhulo mbuya, ya mazwifhi yone i ṱuṱuwedza vhufhura.
18 Maipfi a veveru a runga unga pfumo; lulimi lwa muṱali lu a fhodza.
19 Ngoho i ḓo ima lini na lini; mazwifhi ha yi thambo.
20 Vhufhura ho fhaṱela mbiluni dza vha no luka vhunwa; vha nyeletshedzo dzi ḓisaho mulalo vha dzula vho takala.
21 A no thetshelesa Mudzimu ha na mafhanza; vhavhi vha dzula vhe khomboni.
22 Muṋe washu u nyala mulomo wa mazwifhi; u takalela vha no fulufhedzea.
23 Muthu wa maano u dzumba nḓivho yawe; tsilu ḽi anḓadza vhutsilu haḽo.
24 Mushumi wa biko u ḓo vhusa; vhubva vhu guma nga vhupuli.
25 U ḽa mbilu lu lemedza muthu; ipfi ḽavhuḓi ḽi a mu khuthadza.
26 A thetshelesaho Mudzimu a tshi konana na muthu u ranga u sedza, hone nḓila ya vhavhi i a vha xedza.
27 Mubva u shaya na phukha ya u gotsha; mushumi wa biko u wana lupfumopfumo.
28 U thetshelesa Mudzimu ndi yone nḓila i isaho vhutshiloni; nḓila yeneyo a i na lufu.
1 Ṅwana wa vhuṱali u a thetshelesa khotsi awe a tshi mu laya; mudzia-u-kola ha pfi u kaidzwa.
2 Muthu u ḽa zwivhuya zwe a wana nga u amba; wa vhufhura u tshila nga vhuvemu.
3 U fara lulimi ndi u vhulunga vhutshilo; u amba u sa londi ndi u ḓilozwa.
4 Mubva u tama tshithu a si tshi wane; mushumi wa biko u fushwa nga zwinzhi.
5 Ane a thetshelesa Mudzimu u vhenga mazwifhi; muvhi ene u ita zwi shonisaho a niwa nga ṱhoni.
6 Muthu a sa solisei u londolwa nga vhuvhuya hawe; muvhi u tekulwa nga vhuvhi hawe.
7 Hu na ane a ḓiita mupfumi ngeno a si na tshawe, muṅwe a ḓiita mushai e na lupfumo luhulu.
8 Lupfumo lwa mupfumi lu nga vha tshipfumelo tshawe; mushai ene ha londi u shushedzwa.
9 Tshedza tsha a thetshelesaho Mudzimu tshi tou penya; luvhone lwa muvhi lwone lu a dzima.
10 U ḓihudza hu vusa nndwa; ane a tenda u eletshedzwa u na vhuṱali.
11 Lupfumo lune wa sokou lu wana a lu lengi u fhalala; ane a kuvhanganya nga zwiṱuku u andisa lupfumo lwawe.
12 Wa kundwa u wana zwe wa zwi lavhelela zwi lwadza mbilu; zwine wa zwi tama zwa khunyelela zwi u ṋea vhutshilo.
13 Tshilamba-u-vhudzwa ndi tshilila-u-vhona; ane a tenda u laiwa u ḓo pfufhiwa.
14 Pfunzo ya muṱali ndi tshisima tsha vhutshilo; i humisa muthu o livha zwikwekweni zwa lufu.
15 Hu takalelwa a na ṱhalukanyo; vha sa fulufhedzei vho fara i isaho lufuni.
16 Wa vhuronwane u ita zwithu nga vhusedzi; veveru ḽone ḽi anḓadza vhutsilu haḽo.
17 Muḓinḓa muvhi u wedza vhathu khomboni; a fulufhedzeaho ene u a vha fhodza.
18 Ane a nyadza u laiwa, u vha mushai, a shona; ane a thetshelesa a tshi kaidzwa, ene u a huliswa.
19 Muthu a wana zwine a zwi tama u rudza mbilu; tsilu ḽone a ḽi funi u furalela vhuvhi.
20 A tshimbilaho na vhaṱali u a ṱalifha; a konanaho na matsilu u a tsilufhala.
21 Vhatshinyi khombo a i vha humeli; vha thetshelesaho Mudzimu vha pfufhiwa nga zwivhuya.
22 Muvhuya u siela vhana vha vhana vhawe ifa; lupfumo lwa mutshinyi lwone lu khokhelwa vha thetshelesaho Mudzimu.
23 Mukhatho wa mushai u nga bveledza zwiḽiwa zwinzhi, hone ha sa vha na mulayo u a kumbwa.
24 A sa rwiho ṅwana wawe u a mu vhenga; ane a mu funa u mu laṱisa a tshee nga hawe.
25 A thetshelesaho Mudzimu u ḽa a fura; thumbu ya muvhi yone i ṱwa na nḓala.
1 Muḓi u fhaṱwa nga vhuṱali ha musadzi; musadzi wa tsilu ene u a u thutha.
2 A si na vhufhura u ofha Muṋe washu; wa nḓila dza magombikwa ene u a mu nyadza.
3 Zwiambo zwa tsilu zwi ḽi rwisa muṱana, hone milomo ya muṱali i a mu tsireledza.
4 Hu si na phulu a hu na tshinyalelo ya zwiḽiwa zwadzo, hone mavhele manzhi a ḓiswa nga nungo dza phulu.
5 Ṱhanzi i fulufhedzeaho a i zwifhi; ya mazwifhi yone i shulula mazwifhi fhedzi.
6 Munyefuli u ṱoḓa vhuṱali, he vhutoto; wa ṱhalukanyo a zwi mu konḓeli u wana nḓivho.
7 Tinya tsilu, ḽi nga si u funze tshithu.
8 Vhuṱali ha wa vhuronwane vhu mu sumbedza nḓila; tshidzingindi tshi fhurwa nga vhutsilu hatsho.
9 Tsilu ḽi nyadza u pfumelwa; vha si na vhufhura vha a takalelana.
10 Mbilu i ḓivha vhuṱungu hayo, na dakalo ḽayo a i kovhekani na muṅwe.
11 Nnḓu ya muvhi i ḓo pwashekanywa; ya a si na vhufhura i ḓo shudufhadzwa.
12 Hu na nḓila ine muthu a vhona i yone-yone, ya fhedza nga u mu isa lufuni.
13 Naho muthu a tshi sea, mbilu i nga kha ḓi vha yo ṱungufhala; dakalo ḽi nga ḓi fhedza nga u ṱungufhala.
14 O pambuwaho nḓilani ya Mudzimu u ḓo kaṋa zwe a zwala; na muvhuya u ḓo pfufhelwa zwivhuya zwawe.
15 Tshilendele ndi tendele; wa vhuronwane u sedza hune a ya.
16 Wa vhuṱali u na vhusedzi; u furalela vhuvhi; tsilu a ḽi londi, ḽi wela zwithu nga nṱha.
17 Wa mbilwana u ita zwa vhutsilu; wa vhumbulu u ḓivhengisa nga vhathu.
18 Mukovhe wa a si na maano ndi vhutsilu; tshiala tsha wa vhuronwane ndi nḓivho.
19 Vhaitazwivhi vha losha vhavhuya; vhavhi vha luvha khoroni dza vha no thetshelesa Mudzimu.
20 Mushai u sandwa na nga vhadzulelani vhawe; mupfumi ene u na khonani nnzhi.
21 U nyadza muṅwe ndi u tshinya; u itela mushai vhuthu ndi one mashudu.
22 Kani vha no tanda ḽi sa fukwi a vha khou xela? Vha no langana zwivhuya a vha nga shandukelwi, vha ḓo funwa.
23 Mushumi wa biko u a vhuelwa; a no sokou amba nga mulomo fhedzi u ḓo shaya.
24 Muṱali u ḓo ambadzwa tshiala tsha lupfumo; tsilu ḽo kungela vhutsilu fhedzi.
25 Ṱhanzi ya ngoho i tshidza vhathu; ine ya zwifha ndi tshifheṱi.
26 Ane a ofha Muṋe washu o wana vhushavhelo ho khwaṱhaho; na vhana vhawe ḽi ḓo vha bako ḽavho.
27 U ofha Muṋe washu ndi tshone tshisima tsha vhutshilo, hu tinyisa muthu zwikwekwe zwa lufu.
28 Khosi ndi khosi nga vhathu; muvhusi a shaya vhalanda u a lovha.
29 Ane a si fhele mbilu u na ṱhalukanyo khulu; wa mbilwana u ṱana vhutsilu.
30 Mbilu yo rulaho i ṋea muvhili vhutshilo; vivho ḽone ndi ṱhahala.
31 Ane a kandeledza vhashai u nyadza Muvhumbi wavho; u itela vhaheḓana vhuthu ndi u hulisa Mudzimu.
32 Muvhi u wiswa nga vhuvhi hawe; wa u thetshelesa Mudzimu u wana vhushavhelo naho hu tshi fiwa.
33 A na ṱhalukanyo ha ḓisumbedzi; tsilu ḽone ḽi a ḓiṱana.
34 U thetshelesa Mudzimu hu hudza lushaka; vhutshinyi vhu lu ḓisela samba.
35 Mukoma ane a shuma nga vhuṱali u takadza khosi; a no ita zwi shonisaho u a i sinyusa.
1 Phindulo ya vhulenda i dzikisa mbiti; ipfi ḽa vhuhali ḽone ḽi a sinyusa.
2 Lulimi lwa muṱali lu ita uri nḓivho i tamise; mulomo wa tsilu u shulula vhutsilu fhedzi.
3 Maṱo a Muṋe washu a hoṱhe-hoṱhe, a sedza vhavhi na vhavhuya.
4 Lulimi lwa vhulenda ndi muri u ṋeaho vhutshilo; lwa vhufhura lu pwashekanya mbilu.
5 Tsilu ḽi nyadza ndayo dza khotsi aḽo; ane a tenda u kaidzwa u na maano.
6 Nḓuni ya a no thetshelesa Mudzimu ho khokhana lupfumo; zwine vhavhi vha zwi wana zwi vha ḓisela khombo.
7 Mulomo wa muṱali u anḓadza nḓivho; mbilu dza matsilu a dzi fulufhedzei.
8 Tshiṱhavhelo tsha muvhi tshi nengisa Muṋe washu; u takalela thabelo ya a si na vhufhura.
9 Muṋe washu u nengwa nḓila ya muvhi; u funa a no ḓidinela u ita zwi re zwone.
10 A pambuwaho nḓilani u ḓo laṱiswa nga ṱhamu; ane a si fune u kaidzwa u ḓo fa.
11 Muṋe washe u vhona na zwa dindini ḽa vhudzulavhafu, zwino a nga kundwa hani u ḓivha zwi re mbiluni ya muthu?
12 Munyefuli ha funi u kaidzwa, ha ṱoḓi nyeletshedzo kha muṱali.
13 Mbilu yo takalaho i tshisa tshifhaṱuwo; u ḽa mbilu hu kulekanya nungo.
14 A na nzhele u toḓisesa nḓivho; tsilu ḽi fushea nga vhutsilu fhedzi.
15 A ḽaho mbilu u vhona misi yoṱhe i mivhi; o rudzaho mbilu ene u dzula a tshi ḓiphiṋa.
16 Ndi khwiṋe u vha na zwi si gathi muthu a tshi ofha Muṋe washu, u fhira u vha na lupfumo luhulu ú songo rudza mbilu.
17 Ndi khwiṋe ni tshi ḓiḽela miroho ni tshi funana, u fhira u ḽa mapfura ni tshi dzula nga u vhengana.
18 Muthu wa mbiti u vusa khani; a sa fheli mbilu u lamula nndwa.
19 Nḓila ya mubva yo shoshelwa mipfa; ya a si na vhufhura i a tshimbilea.
20 Muṱhanngana wa vhuṱali u takadza khotsi awe; muthu wa tsilu u nyadza mme awe.
21 A si na ṱhalukanyo u takadzwa nga vhutsilu; wa ṱhalukanyo u fara nḓila ye ya tou tswititi.
22 Ha sa vha na nyeletshedzo maano a a pfuvha; ha vha na vhaeletshedzi vhanzhi zwi a pfumba.
23 Muthu u a takadzwa nga u fhindula zwo teaho; zwo naka hani ipfi ḽi tshi bulwa nga tshifhinga tsho teaho!
24 Muṱali u gonya nga nḓila i yaho vhutshiloni, uri a sa ḓo godimela dindini.
25 Muṋe washu u thutha nnḓu ya mudzia-u-ḓihudza, tsimu ya tshilikadzi a i tsireledza.
26 Muṋe washu u nengwa mihumbulo ya muvhi, hone maipfi a vhuthu ha solisei.
27 Ane a ṱoḓa u pfuma nga vhufhura u ṱulela muṱa wawe mafhanza, hone ane a vhenga tshanḓanguvhoni u ḓo lalama.
28 A no thetshelesa Mudzimu u ranga u elekanya, a konou fhindula; mulomo wa muvhi wone u shulula vhuvhi.
29 Muṋe washu u kule na vhavhi; thabelo ya vhane vha mu thetshelesa u a i pfa.
30 Tshifhaṱuwo tsho tshaho tshi takadza mbilu; mafhungo a takadzaho a ṋea muthu nungo.
31 Ane a tshi laiwa a thetshelesa, u ḓo dzula na vhaṱali.
32 U landula ndayo ndi u ḓinyadza; u tenda u kaidzwa ndi u wana ṱhalukanyo.
33 U ofha Muṋe washu zwi funza muthu vhuṱali; ranga u ḓiṱukufhadza, u ḓo konou huliswa.
1 Mbilu ya muthu i vhamba maano; Muṋe washu a vha Ene Ambadzifhele.
2 Muthu u vhona nḓila dzawe dzoṱhe dzi sa solisei; a no sedza mbilu ndi Muṋe washu.
3 Mishumo yau yoṱhe i kumedze Muṋe washu, ndi hone zwe wa dzudzanya zwi tshi ḓo pfumba.
4 Tshiṅwe na tshiṅwe tshi na zwe Muṋe washu a tshi itela zwone; na ene muvhi, ene o itelwa musi wa khombo.
5 Muṋe washu u nyala mudzia-u-ḓihudza; na kathihi ha nga litshi u lifhedzwa.
6 Mulandu u lixwa nga u vha na lufuno na u fulufhedzea; muthu u tinya vhuvhi nga u ofha Muṋe washu.
7 Arali nḓila dzau dzi tshi takadza Muṋe washu, na maswina au u ḓo a pfumedzanya na iwe.
8 Ndi khwiṋe a vha na zwi si gathi zwe wa zwi wana nga pfanelo, u fhira u wana lupfumo lunzhi nga vhufhura.
9 U nga ḓi elekanya zwine wa funa u ita; a no u endedza ndi Muṋe washu.
10 Khosi ndi mulomo wa Mudzimu; a tshi haṱula a songo khakha.
11 Muṋe washu u ṱoḓa tshikalo tshi sa fhuri; ndeme dzo tiwa nga Ene.
12 Mahosi a nengwa zwiito zwivhi; khuluṋoni yo tikwa nga u fulufhedzea.
13 Mahosi a takalela milomo i si na vhufhura; muthu a no amba ngoho vha a mu funa.
14 Mbiti dza khosi ndi muḓinḓa wa lufu; muthu wa vhuṱali u a dzi dzikisa.
15 Tshifhaṱuwo tsha khosi tshó tsha ri a tshila; á u takalela zwi nga makole a mvula dza tseula.
16 Vhuṱali vhu fhira musuku kule; ṱhalukanyo i takadza u fhira siliva.
17 Vha si na vhufhura vha fara i no tinya vhuvhi; ane a tshila nga vhusedzi u a ḓilondola.
18 U ḓihudza hu ṱula u fa; u ḓiḓivha hu ṱula u wa.
19 Ndi khwiṋe u ḓibaḓekanya na vhashai, u fhira u kovhekana thundu dza vhuvemu na vhadzia-u-ḓihudza.
20 Ane a thetshelesa a tshi laiwa zwi ḓo mu nakela; wa mashudu ndi ane a fulufhela Muṋe washu.
21 Muṱali u pfi u na vhusedzi; maipfi a vhulenda a tikedza ndayo.
22 Ṱhalukanyo ndi tshisima tshi ṋeaho vhutshilo; tsilu ḽi tshi laiwa ḽi vhuelwa nga vhutsilu fhedzi.
23 Mbilu ya muṱali i langa mulomo wawe; maipfi awe a tikedza ndayo.
24 Maipfi a vhulenda ndi tshigili tsha mutoli; a a ḓifha, a a fhodza.
25 Hu na nḓila ine muthu a tshi i sedza a vhona i yone-yone, ya fhedza nga u mu isa lufuni.
26 Nḓala i a shumisa; mala a tshi lila a a u khada.
27 Muthu a sa ḓivhalei u luka vhunwa; nyambo yawe i nga mulilo u rungunyisaho.
28 Nduṱa i luṱanya vhathu; mudziazwitshele u fhambanya dzikhonani.
29 Mudzianndwa u kunga vhaṅwe, a vha isa nḓilani i si yavhuḓi.
30 Ane a sinyedza nga maṱo ha tandi ḽi no fukwa; ane a kongomedza u ḓisa zwo vhifhaho.
31 Mmvi ndi tshiala tsha vhugala, dzi wanwa nga vha no thetshelesa Mudzimu.
32 A sa fheli mbilu u fhira muhali; hu ḓi nga ane a langa mbiti dzawe a tshi fhira ane a thuba miḓi.
33 Madeṅwa a itwa nga vhathu; mulangi wao ndi Muṋe washu.
1 Ndi khwiṋe u tshi ḓiḽela zwau makoko wó rudza mbilu, u fhira u ḽa mapfura u tshi dzula nga u ḽa mbilu.
2 Phuli i shumaho nga maano i ḓo sala i tshi vhusa ṅwana wa muṋe wayo a no ita zwi shonisaho, ya kovhekana ifa na vhana vha musadzi.
3 Siliva i bviswa manyelo nga khali ya tsimbi, tsha musuku ndi ṋanḓo, hone mbilu i lingwa nga Muṋe washu.
4 Muitazwivhi u takalela milomo mivhi; mudzia-u-zwifha u thetshelesa lulimi lwa vhunwa.
5 A seaho vhashai u nyadza Muvhumbi wavho; nyadzawelavhaṅwe-wa-sea, matshelo dzi ḓo u wela-vho.
6 Tshiala tsha vho no vhaho vha maḓuvha ndi vhana vha vhana vhavho; vhugala ha vhana ndi vhokhotsi avho.
7 A zwo ngo tea tsilu ḽi tshi ḓihudza nga nyambo yaḽo, hone zwa vho tou ṋaṋa muvhusi a tshi zwifha.
8 A no ita tshanḓanguvhoni u vhona zwi tshi nga ndalama; hoṱhe hune a ya zwi a mu nakela.
9 A no kanda mupfa a tshi u vhona u lwela pfano; a no vusulusa mafhungo u luṱanya dzikhonani.
10 Wa vhusedzi a kaidzwa zwi mu dzhena mbiluni u fhira tsilu ḽi tshi rwiwa ṱhamu dza ḓana.
11 Muvhi tshawe ndi u sokou vhanga; u ḓo ṱangana na muḓinḓa wa tshiṱuhu.
12 Tsilu ḽí kha zwa vhutsilu haḽo ḽi ofhisa u fhira ndau yo dzhielwaho ndawana.
13 A no lifhedza zwivhuya nga zwivhi, khombo a i nga humeli nnḓu yawe.
14 U vusa khakhathi zwi nga mulambo u tshi kumba tshipata; kaṱudza tsemano i sa athu hulela.
15 U vhofholola a re na mulandu tsengoni, na u vhofha a si na mulandu, zwoṱhe vhuvhili hazwo zwi nengisa Muṋe washu.
16 Tsilu ḽi nga bviselani mutengo wa u renga vhuṱali, ngeno ṱhalukanyo ḽi si na.
17 Khonani i dzula i na lufuno misi yoṱhe; ṅwana wa mme anga o bebelwa u kovhekana khombo na nṋe.
18 Muthu a si na ṱhalukanyo ú ḓivhofha u lifhela muṅwe mulandu une a nga u ita.
19 Ane a funa u khakha u funa khakhathi; mulanda ane a ḓifhaṱela khoro u ḓiṱoḓela ndozwo.
20 Muthu wa vhukwila a zwi mu nakeli; wa lulimi lwo bvaho nḓilani u ḓo welwa nga khombo.
21 Ṅwana wa tsilu u ḽisa khotsi awe mbilu; khotsi a danana a vha na dakalo.
22 Mbilu yo takalaho ndi mushonga wavhuḓi; yo ṱungufhalaho i kula nungo.
23 A no ṱanganedza tshanḓanguvhoni ndi muvhi; u piringanya khaṱhulo.
24 Muthu wa ṱhalukanyo u dzula o sedza vhuṱali; maṱo a tsilu a dzula o sedza mugumoni wa shango.
25 Ṅwana wa tsilu u ḽisa khotsi awe mbilu, muṱodzi wa mme awe u dzula u shamani.
26 U lifhisa a si na mulandu a si zwavhuḓi; zwi ḓi nga u rwa muhulwane u tshi mu rwela u fulufhedzea hawe.
27 Ane a midza maipfi awe u na nḓivho; a re na muya wo dzikaho u na ṱhalukanyo.
28 Na tsilu ḽi vhonala ḽo ṱalifha arali ḽo fhumula; a sa ambi u pfi u na vhusedzi.
1 A sa anḓani na vhaṅwe u ḓiwanela tsha u ḓikupula, ha vhuyi a tenda u eletshedzwa.
2 Tsilu a ḽi takaleli ṱhalukanyo, tshaḽo ndi u ṱana mihumbulo yaḽo.
3 Vhuvhi vhu nyadzisa muvhi; a no kola u ḓo kolelwa.
4 Maipfi a no bva haṋwani ha muthu ndi mativha; tshisima tsha vhuṱali ndi mulambwana u gubunyeaho.
5 U imelela a re na mulandu tsengoni a si zwavhuḓi; zwi ḓi nga u laṱa a si na mulandu.
6 Milomo ya tsilu i vusa mufhirifhiri; nyambo yawe i mu ṱulela ṱhamu.
7 Tsilu ḽi ḓibwela tshalo nga mulomo waḽo; nyambo yawe ndi khunḓa yawe.
8 Zwitshele ndi mikonde ya vhuswa; ri tama hani u zwi midza!
9 Mulozwi na a no teledza u shuma ndi vhana vha musadzi.
10 Dzina ḽa Muṋe washu ndi mutsheṱo wo khwaṱhaho: a no mu thetshelesa u shavhela ngomu a dzumbama.
11 Lupfumo lwa mupfumi ndi wone muḓi wawe wo tsireledzwaho; u vhona unga ndi mutsheṱo u sa konadzei.
12 U ḓihudza hu ṱula u lozwiwa; u ḓiṱukufhadza hu ṱula u huliswa.
13 A no fhindula a sa athu pfa, u ḓo shona nga vhutsilu hawe.
14 Muya u tshee na nungo u konḓelela vhulwadze, hone wo no kulea nungo, nungo u nga dzi wanafhi?
15 Mbilu ya a re na vhusedzi i kuvhanganya nḓivho; na nḓevhe ya muṱali i a i ṱoḓa.
16 Tshifhiwa tshi vulela muṋei nḓila, tsha mu swikisa ha vhahulwane.
17 A no ranga u swikisa mulandu musanda u nga u amba zwone, u mu hanedzaho a vhuya a vhudzisa mbudziso.
18 Deṅwa ḽi lamula vhathu, ḽa fhandekanya vhahali vhavhili.
19 Muḓi wo tangwaho nga mitsheṱo u nga kha ḓi dzhenwa, hone wa khakhela murathu wau ha tsha tenda u pfumelwa; wa lwa nae ú tila unga vothi ḽa tsimbi.
20 Muthu u ḽa zwivhuya zwe a wana nga u amba; u kaṋa zwa mulomo wawe.
21 Lulimi lu langa lufu na vhutshilo; vhane vha lu vhaḓa vha ḓo ḽa mitshelo yalwo.
22 Ane a wana musadzi o wana tshithu tshavhuḓi; ndi mashudu a bvaho kha Muṋe washu.
23 Mushai a tshi amba u a luvhelela; mupfumi a tshi fhindula u mu ḽela vhuhali.
24 Hu na khonani dzi no lozwa muthu, ha vha na ṱhama i no u tikedza u fhira ṅwana wa mme au.
1 Ndi khwiṋe u mushai, nḓila dzau dzi sa solisei, u fhira u vha mudzia-u-zwifha wa dovha wa vha tsilu.
2 U ḓifunga u si na nḓivho a si zwavhuḓi; ṱhavhanyedza i a khakhisa.
3 Muthu u xedzwa nga vhutsilu hawe ene muṋe, a vho sinyutshela Muṋe washu.
4 Lupfumo lu kunga ṱhama nnzhi; mushai u laṱwa na nga khonani yawe.
5 Ṱhanzi ya mazwifhi a i nga tinyi ṱhamu; mudzia-u-zwifha ha nga ponyoki.
6 Muhulwane ha shayi vhahoi; mapakulile ha shayi khonani.
7 Mushai u nyalwa na nga vhana vha mme awe; khonani dzawe dzi nga kundwa ngani u mu laṱa? Nangwe a tshi vha luvhelela a vha tsha vhonala.
8 Ane a wana vhuṱali u a ḓitonda; a no takalela ṱhalukanyo zwi ḓo mu nakela.
9 Ṱhanzi ya mazwifhi a i nga tinyi ṱhamu; mudzia-u-zwifha u ḓo lovha.
10 A zwo ngo tea tsilu ḽi tshi tshila nga u ḓiphiṋa; zwi ḓi nga phuli i tshi vhusa vhahulwane.
11 Vhuṱali vhu kata muthu a si sokou fhela mbilu; vhugala hawe ndi u kanda mupfa a tshi u vhona.
12 Khosi yo sinyuwa i nga ndau i tshi vhomba; a tshi u takalela zwi nga ṅwando wo wela hatsini.
13 Muṱhanngana wa tsilu u hoṱefhadza khotsi awe; musadzi wa luambo u nga maḓi a tshi bvuḓa a sa gumi.
14 Ifa ḽa nnḓu na lupfumo muthu u sielwa nga vhabebi; musadzi wa ṱhalukanyo ndi tshifhiwa tsha Muṋe washu.
15 Vhubva vhu vhidza khofhe, muthu a lala e mbwandaa; wa sa shuma u ḓo fa nga nḓala.
16 U tevhela ndaela ndi u ḓilondola; ane a si londe u ḓo lovha.
17 A no khathutshela mushai o fhahea kha Muṋe washu; u ḓo pfufhelwa zwe a ita.
18 Laṱisa ṅwana wau a tshi kha ḓi vha nga hawe, hone u songo mu rwa wa tou vhulaha.
19 Muthu wa mbilwana tshawe ndi u lifha; wa mu lamukisa u ḓo ḓi dovha.
20 Thetshelesa nyeletshedzo u tende u laiwa, ndi hone u tshi ḓo fhedza nga u ṱalifha.
21 Mihumbulo ya muthu a i fheli, fhedzi hu ḓo pfumba zwe zwa dzudzanywa nga Muṋe washu.
22 Muthu u huliselwa u fulufhedzea; ndi khwiṋe u shaya u fhira u zwi wana nga vhufhura.
23 U ofha Muṋe washu zwi tshidza muthu, u lala e mbwandaa, a si welwe nga khombo.
24 Mubva a longa tshanḓa tshidongoni, u bvafha u tshi humisela mulomoni.
25 Irwa munyefuli uri a no shaya nzhele a vhe na maano; kaidza a re na vhusedzi, ndi hone a tshi ḓo vha na nḓivho.
26 Ane a tswela khotsi awe, a thatha mme awe, u ita zwi shonisaho, zwi nyadzisaho.
27 Ṅwananga, konyolela zwau matanda nḓevheni u tshi laiwa, ndi hone wo xedza maipfi a nḓivho.
28 Ṱhanzi i sa ḓivhalei i nyefula khaṱhulo mbuya; muvhi u pfa vhuvhi vhu tshi ḓifha.
29 Vhanyefuli vho dzula vho vhetshelwa ṱhamu; miṱana ya matsilu yo lindela u rwiwa.
1 Muthu ó kambiwa u nyefula na zwikhethwa; halwa vhu a zhambisa; u tshi vho pepeleka nga waini wo no vha tsilu.
2 Khosi yó sinyuwa ndi ndau i tshi vhomba; ane a vusa mbiti dzawe u a fa.
3 Muthu a no sendela kule na khakhathi u a hulisea; tsilu a ḽi lengi u pala nndwa.
4 Mubva tsha limuwa ha limi; vhaṅwe vha tshi kaṋa u sokou sedza a si wane tshithu.
5 Mbilu ya muthu ndi dzivha ḽa maḓi; a na ṱhalukanyo u a a ka.
6 Vhanzhi vha ri vha a fulufhedzea, hone a no fulufhedzea vhukuma a nga wanwa nga nnyi?
7 A no thetshelesa Mudzimu u tshila vhutshilo vhu sa solisei; na vhana vhawe vha ḓo vha na mashudu.
8 Khosi i tshi sengisa muthu a i lengi u vhona a na mulandu.
9 Ndi nnyi ane a nga ri, “Mbilu yanga yo ṱamba; ndo kuna, a thi na vhutshinyi”?
10 Hu zwikalo zwa vhufhura, hu mielo ya vhufhura, Muṋe washu u zwi sanda zwoṱhe.
11 Muthu-muthu u vhonala a tshee nga hawe.
12 Hu nḓevhe i pfaho, hu ḽiṱo ḽi vhonaho, zwoṱhe zwo itwa nga Muṋe washu.
13 U songo funesa khofhe, u sa ḓo shaya; dzula wo fhaṱuwa, ndi hone u tshi ḓo ḽa wa fura.
14 Murengi u ri, “Ndi malambelwa haya! Ndi malambelwa haya!” a tshi ṱuwa a zuwa tshe a renga.
15 Musuku u a wanala, na nungu nnzhi, huno mulomo u no bula a nḓivho ndi nungu i sa sokou wanala.
16 Mutsinda ane a ḓivhofha u lifha mulandu une muṅwe a nga ita, nga a dzhielwe nguvho, ha ḓivhiwi.
17 Zwiḽiwa zwo wanalaho nga vhufhura zwi a ḓifha muthu a tshi zwi ḽa; ngavhuya mulomo wau u ḓo vha wo ḓala muṱavha.
18 Vhamba maano nga u ṱoḓa nyeletshedzo; ranga u vhudzisa vhaeletshedzi u konou bva pfumo.
19 Mudziazwitshele u dzumbulula tshiphiri; u songo konana na veveru.
20 Muthu a teketela khotsi kana mme, luvhone lwawe lu ḓo dziṅwa ha sala swiswi fhedzi.
21 Lupfumo lwo ḓaho nga tshihaḓu, a lu nga fhedzi nga mashudu.
22 U songo ri, “Ndi ḓo lifhedza!” Lindela Muṋe washu, u ḓo ima na iwe.
23 Muṋe washu u sanda ndeme dzi sa fani, tshikalo tsha vhufhura a si tshavhuḓi.
24 Muthu a tshi tshimbila u endedzwa nga Muṋe washu, zwino ene muṋe a nga ṱalukanya hani nḓila yawe?
25 A no ṱavhanyedza u anela Mudzimu tshithu á songo ranga u elekanya, o ḓiretshela tshikwekwe.
26 Khosi ya vhuṱali i fhefhera vhavhi, ya vha kuya.
27 Luvalo lwa muthu ndi luvhone lwa Muṋe washu; lu vhonetshela mbilu lwa si siedze.
28 Lufuno na u fulufhedzea zwi tsireledza khosi; khuluṋoni yawe i tikwa nga vhuthu.
29 Vhugala ha vhaṱhannga ndi maanḓa avho; ha vhakalaha ndi mmvi.
30 Mbuno dzi phulaho mbonzhe dzi laṱisa vhuvhi; ṱhamu i ilafha mbilu.
1 Mbilu ya khosi i tshanḓani tsha Muṋe washu, u i livhisa hune a funa unga mulonga wa maḓi.
2 Muthu u vhona nḓila dzawe dzoṱhe dzi dzone; Muṋe washu Ene u sedza mbilu.
3 U ita zwi re zwone u si na vhufhura, zwi takadza Muṋe washu u fhira zwiṱhavhelo.
4 Maṱo a u ṱonga, mbilu ya u ḓihudza — u linga u khakhulula muvhi a zwi farisi tshithu.
5 Zwine mushumi wa biko a humbula zwi a mu pfumisa; ṱhavhanyedza i ḓisa vhushai.
6 U pfuma nga lulimi lwa vhufhura ndi khuli i fhufhaho; a no ralo u ḓiṱoḓela lufu.
7 Vhuvemu ha vhavhi vhu ḓo vha kumba nga u hana u ita zwi re zwone.
8 Nḓila ya vha re na mulandu ndi ya magombikwa; maitele a vha si na mulandu o tou tswititi.
9 Ndi khwiṋe u dzula ṱhangani ya nnḓu, u fhira u dzula nḓuni na musadzi wa luambo.
10 Mbilu ya muvhi i swela u ita vhuvhi, ha khathutsheli muthu.
11 Hu tshi lifhiswa munyefuli a si na nzhele u wana vhuṱali; muṱali a tshi laiwa u kuvhanganya nḓivho.
12 Mudzimu Ene a sa khakhi u ḓivha zwi re nḓuni ya muvhi; vhavhi u ḓo vha lozwa.
13 Wa ḓidzingisa nḓevhe mushai a tshi lila, na tshau tshililo tshi nga si pfiwe.
14 Tshifhiwa tsha tshiphirini tshi dzikisa mbiti; tshanḓanguvhoni tshi gomadza vhuhali.
15 Ha vha na khaṱhulo mbuya vha no thetshelesa Mudzimu vha a takala; vhaitazwivhi vhone vha a ofha.
16 A no pambuwa nḓilani ya ṱhalukanyo u ḓo yo awela na vhafu.
17 A no funesa miḓifho u ḓo shaya; ane a funesa waini na mapfura a nga si pfume.
18 Muvhi u a fa, a vha tshipfumelo tsha a thetshelesaho Mudzimu; a sa fulufhedzei a vha tshipfumelo tsha a si na vhufhura.
19 Ndi khwiṋe u ḓidzulela phangani u fhira u dzula na musadzi wa luambo, wa mbiti.
20 Nḓuni ya muṱali ho khokwa zwiḽiwa zwavhuḓi na mapfura; tsilu ḽi holela mulomoni.
21 Wa vha na vhuthu na lufuno, u ḓo lalama, wa itelwa vhuthu, wa huliswa.
22 Muṱali u kona u dia muḓi wa vhahali, a thutha vhushavhelo he vha vhu fulufhela.
23 A no linda mulomo wawe na lulimi ha weli khomboni.
24 Mudzia-u-ḓihudza wa luswetho ndi munyefuli; ha ḓiḓivhi zwone.
25 Zwine mubva a zwi lilela zwi ḓo mu lozwa, hufha zwanḓa zwawe zwi tshi hana u shuma.
26 Ḓuvha ḽoṱhe u ṱwa a tshi elekanya zwine a fanela u zwi wana, ngeno a no thetshelesa Mudzimu e mapakulile.
27 Tshiṱhavhelo tsha muvhi tshi a nengisa, zwihulu arali tshi tshi ṋekedzwa nga muhoyo.
28 Ṱhanzhi ya mazwifhi i ḓo dzhenwa haṋwani; i no fulufhedzea i ḓo amba ya fhedza.
29 A si na vhufhura u na tshileme; muvhi u tou ḓiita wa tshileme.
30 Naho wo ṱalifha hani, u na ṱhalukanyo ngafhani, na maano áu, Muṋe washu u nga si mu kone.
31 Bere i nga ḓi lugiselwa musi wa mmbi, hone gundo ḽi bva ha Muṋe washu.
1 Dzina ḽavhuḓi ḽi fhira lupfumo luhulu; u takalelwa hu fhira siliva na musuku.
2 Muṋe washu u vhona mupfumi na mushai vha tshi fana; ndi Muvhumbi wavho vhoṱhe.
3 Wa maano u ri u vhona khombo a dzumbama; mushaanzhele ha humi, u lifha nga ṱhoho yawe.
4 A no ḓiṱukufhadza na u ofha Muṋe washu, u pfufhiwa nga lupfumo, na khuliso, na vhutshilo.
5 Nḓila ya a sa ḓivhalei yo ḓala mipfa na zwikwekwe; ane a ḓilondola u ḓo vha kule nayo.
6 Funza ṅwana kutshilele a tshee nga hawe; na musi o no kalaha u ḓo ḓi zwi nambatela.
7 Mupfumi u vhusa mushai; mupambi ndi phuli ya muadzimisi.
8 Wa zwala mbeu ya u kandeledza vhaṅwe, u ḓo kaṋa khombo; ṱhamu yau i ḓo vunḓea.
9 Mapakulile u ḓo vha na mashudu, hufha a tshi kovhekana zwiḽiwa na vhashai.
10 Wa thatha munyefuli, khakhathi i ḓo fhela; hu ḓo fhela mufhirifhiri na lunyadzo.
11 A sa funi zwa vhufhura, wa nyambo ya vhulenda, u ḓo konana na khosi.
12 Muṋe washu u londola nḓivho ya ngoho, a piringanya nyambo ya a sa fulufhedzei.
13 Mubva u ri, “Afho nnḓa hu na ndau; nda bva ndi a pondwa!”
14 Mulomo wa musadzi a si wau ndi khunḓa, i fasha we a teketelwa nga Muṋe washu.
15 Mbilu ya ṅwana yo ḓala vhutsilu; ṱhamu i a mu laṱisa.
16 Ane a andisa lupfumo nga u kandeledza vhashai, a ṋea vhapfumi zwifhiwa, u ḓo shaya.
17 Thetshelesa u pfe maipfi a vhaṱali, pfunzo yanga i dzhene mbiluni yau.
18 Zwi a ḓifha arali wa zwi vhulunga mbiluni yau, wa kona u zwi bula nga tshifhinga tsho teaho.
19 Ndi ṱoḓa u ri u fulufhele Muṋe washu, ndi zwine nda funza iwe ṋamusi.
20 A thi ri ndo u ṅwalela mirero ya mahumi mararu, mirero ya nyeletshedzo na nḓivho.
21 Ndo vha ndi sa khou u funza maipfi a ngoho a fulufhedzeaho? Ndo vha ndi sa khou itela uri u kone u vhuya na phindulo yavhuḓi u tshi rumiwa?
22 U songo fhura mushai nga u vhona e mushai; u songo vhaisa muheḓana tsengoni;
23 Muṋe washu u ḓo vha sengela, a zhaka vha no vha zhaka.
24 U songo konana na mudziambiti, u songo ḓowelana na muthu wa mbilwana,
25 u sa ḓo guda maitele awe, wa vho fashiwa wa fa.
26 U songo ḓivhofha u lifhela muṅwe mulandu une a nga u ita,
27 u sa ḓo ri wo kundwa u lifha wa dzhielwa mmbete u tshee wo lala nṱha hawo.
28 U songo sudzulusa mikano ya kale yo vhewaho nga vhomakhulukuku wau.
29 U a mu vhona muthu a shumaho nga vhutsila? Onoyo u ḓo vhuya a shumela mahosi, ha nga shumeli vhalanda.
1 Arali u tshi ḽa na muvhusi, ḓivha uri u na nnyi.
2 Arali u khusha, ḓidzime;
3 u songo tamesa madzanga awe, a nga vha e mureo.
4 U songo ḓinetisa u tshi ṱoḓa u pfuma; ivha na vhuṱali, zwi litshe;
5 u tshi tou maṱo hasha kha lupfumo, lu ḓo vha lwo fhalala; a lu lengi u fhufha, lu nga goni ḽi tshi fhufhela makoleni.
6 U songo yo ḽa zwiḽiwa zwa muthu wa vhutshivha, u songo tama madzanga awe;
7 ene u dzula a tshi khou elekanya mutengo wazwo. U ri, “Iḽa u nwe!” ngeno mbilu yawe i sa u takaleli.
8 U ḓo ṱanza zwigaku zwe wa zwi ḽa, wa vha wo tshinya maipfi au avhuḓi.
9 U songo amba u tshi pfiwa nga tsilu, ḽi sa ḓo nyadza vhuṱali ha maipfi au.
10 U songo sudzulusa mikano ya kale, kana wa dzhena tsimuni ya tsiwana;
11 Mulamuleli wavho u na maanḓa, u ḓo vha sengela mulandu ha kundwa iwe.
12 U tshi laiwa u kolongonye nḓevhe, u thetshelese maipfi a nḓivho.
13 U songo litsha u laya ṅwana wau; u mu rwa nga ṱhamu a si u mu vhulaha.
14 Mu laṱise nga ṱhamu, ndi hone wo mu tshidza lufuni.
15 Ṅwananga, arali wa ṱalifha, na nṋe mbilu yanga i ḓo takala.
16 Ndi ḓo takala hani u tshi vho kona u amba zwi re zwone!
17 Mbilu yau i songo emula zwa vhatshinyi, tshau nga hu vhe u ofha Muṋe washu,
18 ndi hone zwa matshelo zwi tshi ḓo u nakela, zwe wa zwi lavhelela u nga si kundwe u zwi wana.
19 Ṅwananga, thetshelesa u ṱalifhe, mbilu yau i si pambuwe nḓilani ya ngoho.
20 U songo ḓowelana na vha no nwesa waini, na phangwa dzi ḽesaho ṋama.
21 Zwidakwa na phangwa vha ḓo vha vhashai, vhudakwa vhu ambadza muthu madzanganda.
22 Thetshelesa khotsi au, vho u beba, mme au vhó no kegula u songo vha nyadza.
23 Renga ngoho, u songo tsha i rengisa; renga vhuṱali, na ndayo, na ṱhalukanyo.
24 Khotsi a a no thetshelesa Mudzimu u a pembela; o bebaho ṅwana wa vhuṱali u a takala.
25 Iwe takadza khotsi au na mme au, mme au vho u bebaho vha pembele.
26 Ṅwananga, mphe mbilu yau, takalela u kanda vhuṱalani hanga.
27 Musadzi wa phombwe ndi khunḓa, musadzi a si wau ndi mulindi musekene.
28 U u lalela unga ḽivemu, a andisa vhanna vha sa fulufhedzei.
29 A no ṱolou ṱavha mukosi ndi nnyi? A re na tshigomelo ndi nnyi? A na muvhango ndi nnyi? A no ḽa mbilu ndi nnyi? A na philipise ndi nnyi?
30 Ndi vhane vha lala vha tshi nwa; ndi vhane vha enda vha tshi thetshela waini yo vangiwaho.
31 U songo ṱalela waini yo tswuka, i tshi khou fhufhuma tshinweloni, i tshi tsa zwavhuḓi!
32 I fhedza nga u luma unga ṋowa, i na vhuṱungu vhu no nga ha vuluvulu.
33 Maṱo au a ḓo vhona zwi siho, wa elekanya zwi sa ḓivhalei.
34 U ḓo nga muthu o lalaho vhukati ha lwanzhe, wa nga wo lala nṱha ha seila ya tshikepe.
35 wa ri, “Vho nthwa ndi si huvhale, vho nndikita nda si zwi pfe! Ndi ḓo vuwa lini nda dovha nda nwa?”
1 U songo tama vhutshilo ha vhavhi, u songo konana navho.
2 Mbilu dzavho dzi luka vhunwa, vha amba zwa u levha fhedzi.
3 Vhuṱali vhu fhaṱa nnḓu, ṱhalukanyo ya i khwaṱhisa,
4 nḓivho yone ya i ḓadza, ya ḓala zwo nakaho zwi sa sokou wanala.
5 Muṱali u na maanḓa mahulu; nḓivho yawe i engedza nungo dzawe.
6 Zwenezwo u tshi bva pfumo, ranga u ṱoḓa nyeletshedzo; u tshi ḓo kunda, u ṱoḓa vhaeletshedzi vhanzhi.
7 Vhuṱali tsilu ḽi nga si vhu hovhelele, khoroni ha na tshine a amba.
8 Ane a ṱolou luka vhunwa u ḓo fhedza nga u pfi mulukavhunwa.
9 Zwine vhutsilu ha tanda ndi vhutshinyi fhedzi; munyefuli u vhengwa nga vhathu vhoṱhe.
10 Wa timatima musi wa khombo, nungo dzau dzi a fhungudzea.
11 Lamukisa vha no khou khwikhwidzelwa lufuni; humisa vha no khou pepeleka vha tshi yo vhulawa nandi!
12 Arali wa ri, “Huno izwo ro vha ri sa zwi ḓivhi,” kani ane a sedza mbilu ha zwi vhoni? A no londola vhutshilo hau ha zwi ḓivhi kani? Ha nga pfufhi muṅwe na muṅwe a tshi tevhedza zwe a ita naa?
13 Ṅwananga, iḽa ṋotshi, ndi dzavhuḓi, mutoli u a ḓifha.
14 Ḓivha uri na vhuṱali vhu a u ḓifhela; wa vhu wana, zwa matshelo zwi ḓo u nakela, zwe wa zwi lavhelela a u nga kundwi u zwi wana.
15 U songo nga muvhi wa lalela nnḓu ya a thetshelesaho Mudzimu; u songo ṱangula muḓi wawe;
16 nangwe a wa kaṱanu-na-kavhili, u ḓo dovha a vuwa; vhavhi vhone vha ḓo wa vha si tsha vuwa.
17 Swina ḽau ḽa wa, u songo ri, “Koṱo!” A khukhulwa u songo fhululedza,
18 Muṋe washu a sa ḓo ri u zwi vhona a u sola, a vho ḓo litsha u mu sinyutshela.
19 U songo dinalea nga ṅwambo wa vhaitazwivhi, u songo tama vhutshilo ha vhavhi;
20 muvhi zwa matshelo ha nga zwi vhoni; a no nyadza Mudzimu, luvhone lwawe lu ḓo dziṅwa.
21 Ṅwananga, ofha Muṋe washu na khosi, u songo konana na mavhanga;
22 vhone vha ḓo lovha kathihi fhedzi: ndi nnyi a no ḓivha uri Mudzimu na khosi vha ḓo vha lozwa hani?
23 Vhaṱali vho dovha vha ri: U haṱula nga tshiṱalula a si zwavhuḓi;
24 ane a vhuya a vhudza a re na mulandu, a ri, “A u na mulandu” — u ḓo teketelwa nga vhathu vhoṱhe, a vhengwa nga dzitshakha;
25 hone vhane muthu o khakha vha mu vhona mulandu, zwi ḓo vha nakela, vha ḓo vha na mashudu manzhi.
26 A no fhindula zwa ngoho ndi khonani yone-yone.
27 Ranga u fhedza mishumo yau, u lime masimu au, u konou fhaṱa nnḓu.
28 U songo ṋea vhuṱanzi vhune ha laṱa a si na mulandu, kana ha u piringanya mafhungo.
29 U songo ri, “Ndi ḓo mu ita zwe a nnyita, ndi ḓo mu lifhedza zwe a ita.”
30 Ndo vhuya nda tshimbila, nda fhira nga tsimuni ya mubva, tsimuni ya minḓirivhe ya munna a si na ṱhalukanyo,
31 nda wana yo mela mipfa hoṱhe-hoṱhe, mavu a sa vhonali nga tsheṋe, mutsheṱo wo wa,
32 nda ri u zwi sedza nda elekanya, nda wana pfunzo kha zwe nda vhona:
33 Khofhenyana nandi! Ndi tou zhambu kathihi! Ndi ḓikuvhatedze ndi awelenyana!
34 Ndi hone vhushai vhu tshi ḓo u zhongondedza unga ḽivemu ḽi na thonga, u shaya ha u ḓela unga muhali o kungela zwihali.
1 Hei ndi mirero ya Solomoni ye ya kuvhanganywa nga vhakoma vha Hiskia khosi ya Juda. I ri:
2 Mudzimu u rendelwa u dzumba mafhungo, mahosi a khoḓelwa u ṱoḓisesa mafhungo.
3 Mbilu ya khosi a i ṱolei, yo ṱanḓavhuwa unga maṱaḓulu, ya tsisa unga lwanzhe.
4 Ha bviswa malambelo kha siliva hu sala zwine mufuli a fula;
5 ha bviswa vhavhi hune khosi ya vha hone, ndi hone khuluṋoni yawe i tshi ḓo tikwa nga khaṱhulo mbuya.
6 U songo ḓihudza maṱoni a khosi, u songo vhanga vhudzulo vhukati ha vhahulwane;
7 ndi khwiṋe muthu a tshi tou pfi, “Kha vha ḓe ngeno phanḓa!” u fhira u ṱukufhadzwa nga u pfi a sendelele a mu fhiraho.
8 Zwe wa zwi vhona nga maṱo au u songo ṱavhanya u zwi hwelela khoroni; zwino arali muṅwe a u shonisa u ḓo fhedza nga u itani?
9 Arali u na nndwa na muthu u songo dzumbulula tshiphiri tsha muṅwe,
10 a sa ḓo ri u zwi pfa a u shonisa, wa ḓi dzula na phungo mmbi.
11 Ipfi ḽo teaho nga tshifhinga tsho teaho ḽi nga maapula a musuku o vhewa kha mudzio wa siliva.
12 Muṱali a tshi kaidza tshi na nḓevhe zwi nga tshiṅina tsha musuku na geḓane ya musuku.
13 Muḓinḓa a fulufhedzeaho u netulusa mbilu dza vhaṋe vhawe unga mukumbi ḽi tshi fhisa.
14 Muthu a no ṱongisa dzimpho dzine a si tsha ṋea muthu, u nga makole na muya u sa ḓisi mvula.
15 Wa luvhelela muvhusi u sa fheli mbilu, a nga vhuya a tenda; lulimi lwa vhulenda lu vunḓa shambo.
16 Wa wana mutoli itou ḽa wo eḓanaho; wa ḽesa u ḓo ṱanza.
17 U songo dalesa nḓuni ya khonani yau, u sa ḓo mu netisa a vho u vhenga.
18 Muthu ane a ṱanzilela mazwifhi, ndi thonga, ndi pfumo, ndi musevhe wo ṱuṱulwaho.
19 U ḓitika nga muthu a sa fulufhedzei musi wa khombo, zwi nga ḽiṋo ḽo sinaho, zwi nga mulenzhe wa tshihole.
20 U imbela muthu nyimbo dza dakalo ó vhaisala mbiluni, zwi nga muthu a tshi bvula tshiambaro musi wa phepho, zwi nga u phupha mbonzhe nga muṋo.
21 Arali swina ḽau ḽi na nḓala, ḽi fhe zwiḽiwa ḽi ḽe: arali o farwa nga ḓora, mu fhe maḓi a nwe,
22 ndi hone a tshi ḓo sala o tou niwa nga ṱhoni, Muṋe washu a ḓo konou u pfufha.
23 Zwitshele zwi sinyusa vhathu, unga muya wa devhula u tshi ḓisa mvula.
24 Ndi khwiṋe u dzula ṱhangani ya nnḓu u fhira u dzula nḓuni na musadzi wa luambo.
25 Mafhungo a takadzaho a tshi bva shangoni ḽa kule, a nga maḓi a tshi rothodza mikulo yo omaho.
26 A no thetshelesa Mudzimu a vhuya a tenda u xedzwa nga muvhi, zwi nga tshisima tsho dzikuwaho, zwi nga bidzi i re na mashika.
27 U huliseswa zwi nga u ḽesa mutoli.
28 Munna a sa koni u ḓilanga u nga muḓi wa mitsheṱo yo pwashiwaho.
1 Tsilu a ḽo ngo tewa nga khuliso, ḽa huliswa zwi nga mahaḓa a tshi wa tshilimo, zwi nga mvula ya muḓaphondo.
2 Ṱhatshile a i ḽi muthu a si na mulandu; i fhira unga ṱhongola i tshi fhufha, i nga ṱhambamaḓi i sa kavhi.
3 Tsha bere ndi tshimebi, tsha ḓonngi ndi dziḓomo, tsha muṱana wa tsilu ndi mbuno.
4 U songo fhindula tsilu u tshi tevhedza vhutsilu haḽo, u sa ḓo nga ḽone.
5 Fhindula tsilu nga ḽo fanelaho vhutsilu haḽo, ḽi sa ḓo vhona unga ḽo ṱalifha.
6 U laedza danana mafhungo ndi u ḓitumula milenzhe, ndi u ḓiṱoḓela mafhanza.
7 Veveru ḽi tshi bula murero, zwi nga mulenzhe wa tshihole u nembelelaho.
8 U hulisa tsilu zwi nga u vhofhelela tombo kha gatho, ḽa nambatela.
9 Vavhi ḽi tshi bula murero, zwi nga tshidakwa tsho vaiwa tshanḓa nga mupfa tshi sa pfi tshithu.
10 Ane a thola tsilu kana mufhiri wa nḓila, u nga mupfuli a no sokou pfula a sa sedzi.
11 Tsilu ḽi ṱolou dzeula vhutsilu haḽo, unga mmbwa i tshi ri u ṱanza maṱanza ya dovha ya ḽa.
12 Ane a ḓiita muṱali u ḓo fhirwa na nga tsilu.
13 Mubva u ri, “Afho nḓilani hu na ndau; mikotoni hu na ḽivhanda ḽi pondaho!”
14 Mubva u vhumbuluwa mmbeteni unga vothi ḽi tshi vula ḽi tshi valela.
15 Mubva a longa tshanḓa tshidongoni, u bvafha na u tshi humisela mulomoni.
16 Mubva u vhona unga o ṱalifha u fhira vhanna vhaṱanu na vhavhili vhane vha fhindula zwavhuḓi.
17 A no sokou dzhenelela nndwani i si yawe, u nga muthu a no ri u vhona mmbwa i tshi khou ḓifhirela nga nḓila, a i fara nga nḓevhe.
18 Muthu a no ri u fhura muṅwe a ri, “Ndo vha ndi tshi khou swaswa!” u nga mpengo a no sokou posa misevhe i dugaho, i vhulahaho.
19
20 Ha sa vha na khuni, mulilo u a dzima; ha sa vha na zwitshele, phambano dzi a fhela.
21 Muthu wa luambo u vusa nndwa, u nga muthu a tshi shela malasha masimbeni, zwi nga u khuṱhedza mulilo.
22 Maipfi a zwitshele a nga kugaku kwa u ḓifha; a tsela ngomu-ngomu thumbuni.
23 Muthu wa nyambo yavhuḓi a re na mbilu mmbi, u nga khali ya gamba yo fhomiwaho nga phomo i penyaho unga ngilasi.
24 Muthu wa vengo u a ḓikhakhisa nga nyambo yawe; mbiluni yawe hone o dzumba vhufhura.
25 Nangwe haṋwani hawe hu tshi ḓifha u songo mu tenda; mbilu yawe yo ḓala zwi nengisaho.
26 Vhuvhi hawe vhu nga ḓi vha ho dzumbama nga vhuhwavho; vhu ḓo vhuya ha dzumbululwa ha vhonwa nga vhoṱhe.
27 Khunḓa i ḓo fasha muvei; tombo ḽi ḓo zhaka mukungulusi.
28 Lulimi lwa mazwifhi lu vhenga mubaiwa; muhoi ndi mulozwi.
1 U songo zuwa zwa matshelo, hufha u sa ḓivhi zwine ḓuvha ḽa ḓo ḓa nazwo.
2 U songo ḓikhoḓa nga wau mulomo, litsha vhaṅwe vha u khoḓe.
3 Tombo ḽi a lemela; muṱavha ndi muhwalo; u konḓelela tsilu zwi lemela u fhira na hezwo.
4 Mbiti dzi na tshiṱuhu; u sinyuwa ndi muḓalo wa maḓi, u a kumba; vivho ḽone ḽi nga konḓelelwa nga nnyi?
5 Ndi khwiṋe u kaidza muthu a tshi zwi pfa, u fhira u dzumba, wa fhumula nge wa mu funa.
6 Khonani i tshi u pfula mbonzhe i a u funa; swina ḽi tshi u kuvhatedza u vhone.
7 A no lamba mutoli ndi o furaho; a na nḓala, na tshinyai u a ḽa.
8 Munna ó shavha muḓi u nga tshiṋoni tsho shavha tshiṱaha.
9 Zwiḓolo zwi nukhelelaho u ḓifha, na zwioro, zwi takadza mbilu; vhukonani hone vhu takadza nga u eletshedzana.
10 U songo ṱamba khonani yau na ya khotsi au; wa welwa nga khombo u songo yo lilela ṅwana wa mme au; mutsinda a re tsini a nga u farisa u fhira ṅwana wa mme au a re kule.
11 Ṅwananga, ivha na vhuṱali u takadze mbilu yanga, ndi hone ndi tshi ḓo kona u fhindula muṅwe na muṅwe ane a nnyadza.
12 Wa maano u ri u vhona khombo a dzumbama; a shayaho nzhele ha humi, u lifha nga ṱhoho yawe.
13 Mutsinda ane a ḓivhofha u lifha mulandu une muṅwe a nga ita, nga a dzhielwe nguvho, ha ḓivhiwi.
14 Ane a resha muṅwe nga u ṱavha mukosi maḓautsha, u ḓo pfi u khou mu teketela.
15 Musadzi wa luambo u nga ṱhanga i no sokou tho, tho, tho, musi wa mvula;
16 u tshi mu kaidza uri a fhumule zwi nga u thivha muya, zwi nga u puta ole nga tshanḓa.
17 Tsimbi dzi a ṱuṱulana; vhathu vha a fhaṱana.
18 Ane a londola muhuyu u ḓo fula mahuyu awo; a no londola muṋe wawe u ḓo huliswa.
19 Ri ḓivhona tshifhaṱuwo sambeloni ḽa maḓi; tshivhoni tsha muthu tshone ndi mihumbulo yawe.
20 Lufu na ndozwo a zwi furi; na maṱo a muthu o ralo, ha furi.
21 Siliva i bviswa manyelo nga khali ya tsimbi, tsha musuku ndi ṋanḓo; muthu ene u ḓihwa nga phungo kana bvumo.
22 Tsilu nangwe wa tou ḽi sinḓa mutulini, wa ḽi kuya guyoni, vhutsilu haḽo a vhu swotowi.
23 Sedza mutakalo wa nngu dzau, londola kholomo dzau;
24 hafhu lupfumo a lu yi thambo; na vhuhosi a vhu ratheli kha mirafho yoṱhe.
25 Musi hatsi ha zwifuwo ho hwivhiwa, hó no mela vhuswá, na hatsi ha mivhunduni ho no kuvhanganywa,
26 ndi hone ngwana dzi tshi ḓo u ṋea vhukuse ha u luka nguvho, wa rengisa mbudzi wa renga tsimu.
27 U ḓo hama mafhi a mbudzi a si na vhukono, wa ḽa wa fura na muṱa wau, phuli dzau dza vhasidzana wa dzi lela ngao.
1 Muvhi u ofha swiswi ḽi si na phele; a no thetshelesa Mudzimu u nga ndau, ha ofhi tshithu.
2 Ha vha na muvhango vhavhusi a vha fheli; munna wa ṱhalukanyo na nḓivho ene u ḓi vhusa.
3 Mushai a no kandeledza vhashai, u nga mvula ya mikumbela i no kumba mavhele ha wa nḓala.
4 Vhane vha nyadza mulayo vha khoḓa muvhi; vha no u vhulunga vhone vha lwa nae.
5 Muvhi ha ṱalukanyi khaṱhulo mbuya; a no ṱoḓa Muṋe washu ene u i ṱalukanya nga vhuḓalo.
6 Ndi khwiṋe u vha mushai u sa solisei, u fhira u vha mupfumi wa nḓila dza magombikwa.
7 Muṱhannga a no vhulunga mulayo u na maano; a no konana na vha sa ḓivhalei u shonisa khotsi awe.
8 A no andisa lupfumo nga u ḽa vhathu, u lu khokhela muṅwe a no ḓo tonda vhashai ngalwo.
9 Ane a konyolela matanda nḓevheni a si pfe mulayo, na thabelo dzawe dzi a nengisa.
10 Ane a xedza vha si na vhufhura u ḓo fashwa nga khunḓa yawe ene muṋe; vha sa solisei vhone vha ḓo wana ifa ḽavhuḓi.
11 Mupfumi a nga vhona unga o ṱalifha; mushai a re na ṱhalukanyo ene u a mu vhonolola.
12 Ha kunda muvhuya, vhathu vhoṱhe vha a pembela; hu tshi thoma u vhusa muvhi, vha a dzumbama.
13 Ane a dzumba vhutshinyi hawe a zwi mu nakeli; ane a vhu bula a vhu furalela, u khathutshelwa nga Mudzimu.
14 U na mashudu a no dzula a tshi ofha Muṋe washu; ane a ita tshipimbi ene u wela khomboni.
15 Muvhusi muvhi a tshi vhusa vha sa koni u ḓilwela, u nga ndau i vhombaho, u nga biara i na nḓala.
16 Muvhusi wa tshiṱuhu ha na ṱhalukanyo; ane a vhenga zwa u ḽa vhathu u ḓo lalama.
17 O hwalaho mulandu wa vhupondi u ḓo vha tshavhi a vhuya a fa; hu songo vha na a mu tikedzaho.
18 Wa nḓila dzi sa solisei u ḓo tsireledzwa; wa nḓila dza magombikwa ene ha lengi u wa.
19 Ane a lima tsimu yawe, u ḓo ḽa a fura; a no tevhela mahandana u ḓo fura vhushai.
20 Ane a fulufhedzea u ḓo shudufhadzwa vhukuma; ane a lilela u pfuma nga tshihaḓu ha nga litshi u rwiwa.
21 Tshiṱalula a si tshavhuḓi; u hone muhaṱuli a no khakhiswa na nga u ṋewa kugaku kwa vhuswa.
22 Mudzia-u-dzimana u lilela u pfuma; ha ḓivhi uri vhushai ho mu lindela.
23 Ane a kaidza muthu u ḓo takalelwa ngavhuya u fhira wa lulimi lwa muhoyo.
24 Ane a tswela vhabebi a ri, “A zwo ngo khakhea!” ndi ṱhama ya phondi.
25 A no lilela lupfumo u vusa nndwa; a no fulufhela Muṋe washu ene zwi ḓo mu nakela.
26 Ane a ḓifulufhela ndi tsilu; a no endedzwa nga vhuṱali ha ofhi tshithu.
27 A no tonda vhashai ha nga shayi tshithu; a no bonya maṱo a nga ha vha vhoni, vha a mu teketela.
28 Hu tshi thoma u vhusa muvhi, vhathu vha a dzumbama; vhavhi vha tshi lovha, vhavhuya zwi a vha nakela.
1 Muthu a no ri u kaidzwa lunzhi a ḓi ita tshipimbi, ha nga lengi u lozwiwa — a hu na ṅanga.
2 Hu tshi thoma u vhusa vha no thetshelesa Mudzimu vhathu vha a pembela; hu tshi vhusa vhavhi vhathu vha a gomela.
3 Ane a funa vhuṱali u takadza khotsi awe; a no konana na dziphombwe u tambisa lupfumo lwawe.
4 Khosi i ladza shango nga khaṱhulo mbuya; a no ziamedza vhathu nga mithelo u a ḽi phusukanya.
5 U hoya muthu ndi u mu retshela tshikwekwe.
6 Muvhi u fashwa nga vhuvhi hawe; a no thetshelesa Mudzimu u fhululedza ó takala.
7 A no thetshelesa Mudzimu u funa vhashai vha tshi wana pfanelo dzavho; vhavhi vhone izwo a vha zwi londi.
8 Vhanyefuli vha vusa mufhirifhiri muḓini; vhaṱali vhone vha dzikisa mbiti.
9 Arali muṱali a isana tsengoni na tsilu, tsilu ḽi fhufha ḽa ṋanzwa makole, ḽa nyefula, ha si vhe na mulalo.
10 Vhane vha funesa u shulula malofha vha vhenga a sa solisei; ndi vhavhi, vha ṱoḓa ṱhoho yawe.
11 Tsilu a ḽi dzumbi mbiti dzaḽo; muṱali ene u a dzi kanda.
12 Arali muvhusi a tshi thetshelesa mazwifhi, vhakoma vhawe vhoṱhe vha vha vhavhi.
13 Mushai na mukandeledzi vha fana nga hezwi: Muṋe washu u vha ṋea vhutshilo vhuvhili havho.
14 Khosi i no haṱula vhashai i sa ṱaluli, i ḓo vhusa u ya ho ya.
15 Ndayo na ṱhamu zwi ṋea muthu vhuṱali; ṅwana a no ita zwine a funa u ḓo fhedza nga u shonisa mme awe.
16 Hu tshi thoma u vhusa vhavhi vhuvhi vhu a anda; vhavhuya vhone vha ḓo tshila vha vhona vhavhi vha tshi wa.
17 Laṱisa ṅwana wau; u ḓo u rudza mbilu, u ḓo u takadza.
18 Hu si na nzumbululo ya Mudzimu hu anda vhuhwarahwara; u na mashudu ane a vhulunga mulayo.
19 Phuli a i laṱiswi nga maipfi fhedzi; u pfa i a pfa, i ro sa zwi ita.
20 U a mu vhona muthu a no ṱavhanyedza u amba? Onoyo zwi ḓo mu vhifhela u fhira na tsilu.
21 Arali wa lema phuli i tshee nga hayo, i ḓo fhedza nga u u dzhiela zwoṱhe.
22 Wa mbilwana u vusa nndwa; mudziambiti u ita zwivhi zwinzhi.
23 A no ḓihudza u a ṱukufhadzwa; a no ḓiṱukufhadza u a huliswa.
24 Ane a shumisana na fobvu u a ḓivhenga; a aniswa tsengoni u dzumba vhuṱanzi.
25 U ofha muthu ndi u ḓiretshela tshikwekwe; ane a ofha Muṋe washu ene o tsireledzwa.
26 Vhanzhi vha ṱoḓa u funwa nga muvhusi; khaṱhulo mbuya yone i wanala ha Muṋe washu.
27 A no thetshelesa Mudzimu u nengwa a sa fulufhedzei; muvhi ene u nengwa a si na vhufhura.
1 Iyi ndi mirero ya Aguru, ṅwana wa Jake, wa Masa. U ri: Mudzimu, ndo ḓinetisa, ndo ḓinetisa nda vhuya nda kulea nungo.
2 Nṋe a thi ngi muthu, ndi tou nga phukha; ndi shaya ṱhalukanyo ya muthu.
3 A tho ngo guda vhuṱali nda swika hune nda ḓivha Ene Mukhethwa.
4 Ndi nnyi we a gonya makoleni a dovha a tsela fhasi? Ndi nnyi we a puta muya nga zwanḓa? Ndi nnyi we a putela maḓi mahulu nga nguvho yawe? Ndi nnyi we a tea migumo ya ḽifhasi? Dzina ḽawe ndi nnyi? Murwa wawe u pfi nnyi? Ane a zwi ḓivha nga a mmbudze!
5 Maipfi oṱhe a Mudzimu o ḓi wanala e a ngoho; ndi tshiṱangu tsha vhane vha dzumbama ngae.
6 U songo engedza maipfi awe, a sa ḓo u kaidza, wa vhonala uri u mudzia-u-zwifha.
7 Muṋe washu, ndi humbela zwithu zwivhili fhedzi, u songo nnzima zwone ndi tshi kha ḓi tshila:
8 Itou nnyilisa vhufhura na mazwifhi; u songo mpha vhushai kana lupfumo, u mphe zwiḽiwa zwanga zwo nnyeḓanaho fhedzi,
9 ndi sa ḓo vha na zwinzhisa nda vho u ṱamba, nda vho ri, “Yahavee ndi nnyi?” kana nda vha mushai nda vho tswa, u ralo nda vha ndo nyadzisa dzina ḽa Mudzimu wanga.
10 U songo sasaladza mushumi u tshi vhudza muṋe wawe, a sa ḓo u teketela wa vho zwi lifha.
11 Hu na vhane vha teketela vhokhotsi avho, vha si ambe vhomme avho zwavhuḓi;
12 vha vhona unga vho kuna, ngeno vho kumala;
13 vha dzula vha tshi ḓihudza, vha sedza vhaṅwe nga lunyadzo;
14 maṋo avho ndi mapanga, ṱhaha dzavho dzo khuba phanga; vha ḽa vhashai fhano fhasi, vha fhedza vhaheḓana vhukati ha vhathu.
15 Gulula ḽi na vhana vhavhili vha vhasidzana, vha pfi Mphe na Mphe. Hu na zwithu zwiraru zwi sa furi, na tsha vhuṋa tshi sa vhuyi tsha ri, “Zwo eḓana.”
16 Ndi tshalo, ndi thumbu ya muumba, ndi shango, a ḽi furi maḓi, ndi mulilo, a u vhuyi wa ri, “Zwo eḓana!”
17 Iṱo ḽi no sinyedza khotsi, ḽa nyadza ndayo dza mme, ḽi ḓo nongolwa nga mahunguvhu, ḽi ḓo ḽiwa nga maanga.
18 Hu na zwithu zwiraru zwine zwa nkanukisa, na tsha vhuṋa tshine nda si tshi ṱalukanye:
19 Ndi nḓila ya goni ḽi tshi fhufha makoleni, ndi nḓila ya ṋowa luwani, ndi nḓila ya tshikepe lwanzheni luhulu, ndi nḓila ya munna a tshi funana na musidzana.
20 Maitele a musadzi wa phombwe khea: U ri u ita vhupombwe a ṱamba, a ri, “A tho ngo tshinya tshithu!” — zwa nga u ḽa zwiḽiwa wa phumula milomo.
21 Hu na zwithu zwiraru zwi no dzinginyisa shango, na tsha vhuṋa tshi sa konḓelelei:
22 ndi phuli i tshi vho vha khosi, ndi tsilu ḽi tshi ḽa ḽa fura,
23 ndi musadzi a sa funwi a tshi vho vhingwa, ndi phuli ya musidzana i tshi vho vha mufumakadzi.
24 Hu na zwithu zwiṋa zwiṱuku fhano shangoni, hone zwi na vhuṱali vhuhulu:
25 ndi vhusunzi, zwikhokhonono zwi si na nungo, hone vhu kuvhanganya zwiḽiwa zwaho tshilimo;
26 ndi mbila, zwipuka zwi si na nungo, hone dzi fhaṱa mahaya adzo nngwani;
27 ndi nzie, a dzi na khosi, hone dzi fhufha dzo ita lutsinga dzo tevhekana;
28 ndi tswina, u nga ḓi i fara nga tshanḓa, hone i dzula na pfamoni dza mahosi.
29 Hu na zwithu zwiraru zwine zwa tamisa zwi tshi tshimbila, na tsha vhuṋa tshine tsha tshimbila tshihulwane:
30 ndi ndau, tshone tshivhanda tsha maanḓa, tshi sa ofhi tshithu;
31 ndi mukukulume u no tshimbila wo ragalala; ndi mbokoṱo; ndi khosi yo tangwa nga mmbi yayo.
32 Arali wo ḓiita tsilu nga u ḓihudza, kana wo tanda ḽi sa fukwi, ḓibomodze mulomo!
33 Wa phophisa mafhi hu sala makheṱhe; wa rwa muṅwe ningo u bva mikota; sa zwenezwo wa ṱunga muthu, hu vuwa nndwa.
1 Idzi ndi ndayo dze khosi Lemuele wa Masa a laiwa nga mme awe. Vho ri:
2 Iwe ṅwananga, iwe ṅwananga we nda tou mu beba, iwe ṅwananga we nda mu wana nga thabelo,
3 u songo fhedza nungo dzau nga vhasadzi; maanḓa au a songo fhelela khavho, ndi vhone vhane vha lozwa mahosi.
4 Lemuele, u songo ḓikumedza waini nandi, hezwo a zwo ngo tea khosi; a zwo ngo tea khosi u lilela halwa.
5 A nga ḓo ri u nwa a hangwa zwine mulayo wa amba, a vho kundisa vho kandeledzwaho u wana pfanelo dzavho.
6 Halwa vhu fhiwe vha no khou lovha, waini i fhiwe vha no khou ḽa mbilu,
7 vha nwe vha hangwe vhushai havho, vha si tsha dovha vha elelwa u tambula havho.
8 Ambela vha sa koni u ḓiambela; lwela pfanelo dza vha sa koni u ḓilwela.
9 Vha ambele, u haṱule u sa ṱaluli, lwela pfanelo dza vhashai na vhadeḓana.
10 Musadzisadzi a nga wanwa nga nnyi? Mutengo wawe u fhira wa nungu kule.
11 Munna wawe u a mu fulufhela tshoṱhe, ha na tshivhuya tshine a tshi shaya.
12 Musadzi wawe u mu itela zwivhuya fhedzi maḓuvha oṱhe a vhutshilo hawe, zwi si zwi huvhadzaho.
13 U nanguludza ulu na muḓali, a shuma nga zwanḓa zwawe zwo takala.
14 U nga zwikepe zwa vhavhambadzi, a tshi vhuya na zwiḽiwa zwawe zwi no bva kule.
15 U fhinduwa hu tshee hee nzwii, a bikela muṱa wawe zwiḽiwa, a avhela na vhashumi vhawe vha vhasidzana.
16 U vhamba maano a renga tsimu, a limisa tsimu ya minḓirivhe nga malamba awe.
17 Ndi mushumi wa biko, zwanḓa zwawe zwi na nungo, zwi kona u shuma.
18 U vhona uri zwine a shuma zwi a mu vhuedza, luvhone lwawe lu lala lu tshi duga.
19 U hoṱa muḓali, a luka masila.
20 U putulula tshanḓa tshawe a pakulela vhashai, a ṋea vhaheḓana zwine vha zwi shaya.
21 Musi mahaḓa a tshi wa, ha ofhi tshithu, hufha vha muṱa wawe vhoṱhe vho ambara tswuku.
22 U luka masila a u pila mmbete wawe; ene o ambara muḓali na dza muridili.
23 Munna wawe u a huliswa khoroni ya muḓi hune a dzula na vhahulwane vha shango.
24 Musadzi uyo u luka masila a muḓali a a rengisa, a rengisela vhavhambadzi masila a u atha.
25 O ambara nungo na vhugala, ha ofhi zwa maḓuvha a ḓaho.
26 A tshi amba u sumbedza vhuṱali; lulimini lwawe hu na ndayo dzi fulufhedzeaho.
27 U sedza mafhungo a muṱa wawe; ha dzuli nga zwanḓa.
28 Vhana vhawe vha a mu khoḓa vha ri u na mashudu; na munna wawe u ralo, a ri,
29 “Vhasadzi vhanzhi vha ita zwihulu, hone inwi ni vha fhira vhoṱhe!”
30 Lunako lu a fhura, lu a fhufha lwa fhira, huno a no fanela u khoḓiwa ndi musadzi a ofhaho Muṋe washu.
31 Nga a ṋewe pfufho yo mu teaho; nga a khoḓwe khoroni ya muḓi, a tshi khoḓelwa zwe a shuma!